https://encyclopedie.beneluxspoor.net/api.php?action=feedcontributions&user=Fred&feedformat=atomBeneluxSpoor.net - Encyclopedie - Gebruikersbijdragen [nl]2024-03-29T06:05:17ZGebruikersbijdragenMediaWiki 1.30.0https://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_K&diff=50863Woorden - K2024-03-28T09:25:11Z<p>Fred: links toeg.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - J<br />
|Volgende= Woorden - L<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= k.<br />
|Omschrijving= Koprijtuig van een [[Woorden - T#Treinstel|treinstel]]. De kleine letter '''k''' wordt bij het weergeven op de rijtuigen altijd als laatste vermeld. Bijv: "mBDk", "BDk". <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= K.<br />
|Omschrijving= '''Keukencompartiment aanwezig'''. Komt bijvoorbeeld voor in "BKD" bij de Plan-W rijtuigen. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= KROL.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); een [https://nl.wikipedia.org/wiki/Krol_(spoorwegen) '''krol'''] (afkorting van "KRaan Op Lorries"), is een graafmachine of hijskraan, voorzien van wielen met rubberen banden, die geschikt is gemaakt om ook over het spoor te kunnen rijden. Een krol is daarom aan de voor- en achterzijde voorzien van een beweegbaar frame met een spooras (met twee stalen wielen, dus totaal vier). Deze worden lorries genoemd. Ze kunnen hydraulisch opgehaald of neergelaten worden. In de neerwaartse stand is de krol in staat om op de rails te rijden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.infrasite.nl/glossary/krol/ Meer over de krol].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= KWP-vulling<br />
|Omschrijving= Vulling voor de lagerpot van wagens, bestaande uit '''Katoen, Wol en Paardehaar''', bestemd voor het vasthouden van de smeerolie voor het lager. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kaai<br />
|Omschrijving= (België) [[Woorden - P#Perron|Perron]]. Naast "perron" wordt in België de term '''"kaai"''' gebezigd. Een perron en een kade lijken inderdaad op elkaar. "de trein aan de kaai zetten".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kaapspoor<br />
|Omschrijving= '''Kaapspoor''' is spoor met een spoorwijdte van 1067 mm. (3,5 Engelse Voet). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kaapspoor Meer over Kaapspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kaasmes"<br />
|Omschrijving= Bijnaam voor de regulateur, die met zijn beide handvaten aan de uiteinden en de knik in het midden een duidelijke gelijkenis met een '''kaasmes''' vertoond. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kabel <br />
|Omschrijving= 1. (Elektrotechniek); Een '''kabel''' is een samenstel van twee of meer geïsoleerde elektrische leidingen (draden), met een gezamenlijke mantel.<br />2. (Werktuigbouw) Een kabel is een samenstel van meerdere stalen draden (bijvoorbeeld de kabel van een hijskraan).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kabelspoor<br />
|Omschrijving= '''Spoor'''baan met een hoog hellingpercentage, waarbij de voertuigen door middel van een '''kabel''' voortbewogen worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kabelspoor Meer over Kabelspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kachel<br />
|Omschrijving= De vuurkist met het vuur erin. Het vuur. "een dunne '''kachel''':" een dunne laag brandende kolen op het rooster. "een goede kachel, een slechte kachel:" een goed respectievelijk slecht brandend vuur. "een blanke kachel met een goede ligging:" een schoon vuur met goed verspreide kolen. "er een kachel inzetten:" zorgen voor een flink vuur voor het begin van een rit met een zware trein. "een lekker kacheltje:" een flink vuur van grote stukken [[Woorden - S#Steenkool|steenkool]] en daardoor lekker los liggend, een uitgespreid over een goed doorgebrand ondervuur. Weersgesteldheid (veel of weinig wind) en tonnage van de te trekken trein bepaalde de grootte van dit kacheltje. Het kacheltje werd zo'n 15 à 20 minuten voor het vertrek van de trein opgebouwd. "kachel opzetten:" vuur aanleggen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook [[Woorden - B#Blank|"blank"]] en [[Woorden - V#Vuur|"vuur"]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kalibreren<br />
|Omschrijving= '''Kalibreren''' is het vergelijken van een systeem of apparaat met behulp van een standaard lijst met gegevens om de eigenschappen vast te stellen. Het af- of instellen om het in overeenstemming te brengen met de specificatie wordt justeren genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kalibreren Meer over kalibreren].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kaliumsulfaat <br />
|Omschrijving= '''Kaliumsulfaat''' is een anorganische verbinding met als brutoformule K2SO4. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kaliumsulfaat Meer over kaliumsulfaat].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kameel<br />
|Omschrijving= Bijnaam van het diesel-electrische directierijtuig van de NS, nummer 20, dat aan beide zijden verhoogde bestuurderscabines heeft, die als bulten boven het dak uitspringen, net als bij een '''kameel''' de bulten bovenop de rug. Zie ook: [[Woorden - D#Dromedaris|Dromedaris]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kameel_(spoorwegmaterieel) Meer over kameel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kamer<br />
|Omschrijving= Machinistenhuis. "de '''kamer''' moet schoon en stofvrij blijven:" het machinistenhuis moet goed schoongehouden worden. Zie ook [[Woorden - K#Kamer en Suite|"kamer en suite"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kamer en Suite<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 3100 en 3200, waarbij het machinistenhuis van de tender gescheiden werd door twee ijzeren deuren, zoals bij twee kamers en suite. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kammen<br />
|Omschrijving= (België): "Zijn haar gaan '''kammen''':" met het pookijzer in het vuur gaan, om dit bij te werken. net als bij het kammen trek je dan als het ware "klitten" slakken uit elkaar. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kan<br />
|Omschrijving= '''Kan''' met smeerolie om het drijfwerk mee te smeren. Men onderscheidt de "gewone kan" en de [[Woorden - L#Lange kan|"lange kan"]], een kan met een lange tuit waarmee moeilijk bereikbare delen gesmeerd worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kandelaar<br />
|Omschrijving= (België): vertakkingssein met twee, drie of vier armen. dit is altijd een bordessein, dat gelijkenis vertoond met een '''kandelaar''', omdat het opgebouwd is uit één gemeenschappelijke grondpaal, met daaruit, op het bordes, meer dan één paal. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie: [[Woorden - V#Vertakkingssein|Vertakkingssein]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kanonnieren<br />
|Omschrijving= Het op de treeplank buiten aan de personenrijtuigen van een rijdende trein van de ene coupé naar de andere lopen, om naar binnen te kijken. werd veel gedaan door voyeurs, die mensen wilden begluren tijdens het bedrijven van de liefdesdaad, wat nogal eens gedaan werd in de vroegere coupés die niet verbonden waren door een gangpad in het [[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]] maar uitsluitend via treeplanken buitenom. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kant<br />
|Omschrijving= '''Kantje''' opzetten: extra kolen of briketten stapelen op de waterbakken van de tender, naast de eigenlijke voor de kolen bestemde ruimte, dit om zoveel mogelijk kolen mee te nemen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kantcode<br />
|Omschrijving= De '''kantcode''' geeft bij een wissel aan welke van de drie mogelijke takken bedoeld wordt. Mogelijke waarde: V = Voor, L = Links, R = Rechts.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kantelbaktrein<br />
|Omschrijving= Bij '''kantelbaktreinen''' wordt de gehele trein in tegengestelde richting gekanteld dan de middelpuntvliedende krachten. Dit stelt de trein in staat om op hogere snelheid, bestaande trajecten te berijden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kantelbaktrein Meer over Kantelbaktrein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kanteldijk<br />
|Omschrijving= Een '''kanteldijk''' is een waterkerende constructie langs een (spoor)weg bij doorsnijding van een waterkering. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kanteldijk Meer over kanteldijk].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kantoor"<br />
|Omschrijving= Bijnaam voor een (modern) machinistenhuis.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kap<br />
|Omschrijving= 1. Dak van machinistenhuis. "onder de '''kap'''": in het machinistenhuis.<br />2. Overkapping: "onder de kap": onder de overkapping van het station. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kar<br />
|Omschrijving= Locomotief. "de meester en zijn '''kar''':" de machinist en zijn locomotief. "dubbele kar:" locomotief met 3 of 4 cilinders waarbij 2 assen direct door een drijfstang aangedreven worden. "losse kar:" locomotief die los rijdt, dus zonder wagens of rijtuigen. zie ook: [[Woorden - W#Wagen|"wagen"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kardinaal<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de diesel-elektrische loc nr. 2530, die een tijd lang een paarse kleur had, zoals '''kardinalen''' dikwijls dragen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kareltje<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] HSM 201-208 en 220, die gebouwd waren bij '''Carels''' Frères te Gent. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Karren<br />
|Omschrijving= (Werkwoord): rijden, "'''karren''' maar!" [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kasse<br />
|Omschrijving= (België): Gentse bijnaam voor loc van het type 53. Ook: [[Woorden - B#Bok|bok]] (Limburgs), [[Woorden - B#Broekverbrander|broekverbrander]] (Leuvens). '''Kasse''' werd gebruikt omdat de loc eruit zag als een vierkante bak, dus als een kas. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kastje"<br />
|Omschrijving= Benaming voor een personenrijtuig. Een personenrijtuig zag er dikwijls uit als een soort '''kast'''. vergelijk [[Woorden - B#Bakje|"bakje"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kathode <br />
|Omschrijving= (Elektronica); in een elektrisch systeem met twee polen of elektroden is de '''kathode''' (Grieks κάθοδος, weg naar beneden) de pool waar de elektronen het systeem ingaan. De tegengestelde pool of elektrode heet de [[Woorden - K#Anode|anode]]. De begrippen kathode en anode hebben betrekking op de richting van de doorgevoerde stroom. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kathode Meer over kathode].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Katoen<br />
|Omschrijving= 1. "Geef 'm van katoen". Laat de loc flink werken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - O#Op z'n donder geven|Op z'n donder geven]].<br />2. Katoentje: pit in olielamp of oliebak.: katoentje zetten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kattekop<br />
|Omschrijving= Stoomafsluiter in de [[Woorden - S#Stoomdom|stoomdom]], die met de regulateurhendel bediend wordt. Heeft een enigszins ronde vorm, als van een '''kattekop'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kattenrug<br />
|Omschrijving= De verticale uitzetting van een spoorstaaf door hoge temperaturen. Zie ook: [[Woorden - S#Spoorspatting|Spoorspatting]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerdriehoek<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - D#Driehoeken|Driehoeken]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerlus<br />
|Omschrijving= Een op een wissel aangesloten stuk rails, zodanig aangelegd, dat wanneer een trein via het afbuigende spoor het wissel verlaat en dus de '''keerlus''' in rijdt, de trein via het rechtdoorgaande spoor weer op datzelfde wissel terugkeert. Wanneer de trein over het doorgaande spoor van het wissel de keerlus in rijdt, zal de trein het wissel weer bereiken over het afbuigende spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie: artikel [[Keerlus]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Keerlus Meer over Keerlus]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerlusschakeling<br />
|Omschrijving= Elektronische schakeling (ook '''keerlusmodule''' genoemd) die de [[Woorden - P#Polariteit|polariteit]] in een keerlus tijdig veranderd, teneinde kortsluiting tussen linker- en rechter spoorstaaf te voorkomen. Zie: [[Keerlus]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerlussectie<br />
|Omschrijving= Het geïsoleerde gedeelte in de rails (de '''sectie''') van een '''keerlus''', waar de [[Woorden - P#Polariteit|polariteit]] wordt veranderd door de keerlusmodule. Zie: artikel [[Keerlus]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerspoor<br />
|Omschrijving= Spoor waarop treinen van rijrichting kunnen veranderen, het zogenaamde [[Woorden - K#Keren|keren]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie het artikel [[Treinen keren]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=keerspoor Meer over keerspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kemlerbord<br />
|Omschrijving= Een '''Kemlerbord''' is een rechthoekig oranje bord en geeft informatie over de lading van het betreffende voertuig. De [[#Kemler-code|gevarenklasse]] staat in combinatie met een stofidentificatienummer vermeld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/ADR_gevarenklassen_en_labels Meer over Kemlerbord]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kemler-code<br />
|Omschrijving= ([[Woorden - G#GEVI'.|GEVI]]-code) '''Code'''ring voor gevaarlijke stoffen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[#Kemlerbord|Kemlerbord]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/ADR_gevarenklassen_en_labels Meer over Kemler-code]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keperbaak<br />
|Omschrijving= Een '''keperbaak''' is een schuin geplaatst bord voorafgaand aan een sein. Zie [[Woorden - B#Baak|Baak]] en het artikel [[Borden en overige speciale seininrichtingen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keren<br />
|Omschrijving= Een trein die op zijn bestemming(station) is aangekomen en met hetzelfde [[Woorden - M#Materieel|materieel]] onder een ander treinnummer '''terug keert''' in de richting van zijn herkomst, maar kan een ander station als bestemming hebben. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=keren Meer over Keren.] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie ook [[Woorden - K#Kopmaken|kopmaken]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=keren Meer over keren].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kerf <br />
|Omschrijving= (Engels); "kerf offset instelling" is een instelling bij een lasercutter (lasersnijder). De kerf is het gedeelte van het materiaal dat de laser wegbrandt tijdens het snijden. Het is de breedte van de laserstraal. Het varieert meestal van 0,08 mm – 1 mm, afhankelijk van het materiaaltype en andere voorwaardelijke factoren. Zie artikel [[Lasersnijden en -graveren]]. [https://hackaday.com/2023/04/15/better-laser-cuts-know-your-kerf/ Meer over kerf] (Engels).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kerstboom"<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]]s NS 4000 en 4700. Deze locomotieven hadden elektrische frontseinen, een schijnwerper en verlichting onder de voetplaat ten behoeve van de smering van het mechaniek. Als ’s nachts deze verlichting brandde, had het geheel iets weg van een '''kerstboom'''. (De meeste andere locomotieven hadden een andere, minder fel brandende verlichting, en doorgaans geen drijfwerkverlichting. Het personeel moest 's nachts het drijfwerk bijlichten met een fakkel.) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketel<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - S#Stoomketel|Stoomketel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketelfront<br />
|Omschrijving= '''Voorfront'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketelkeuring<br />
|Omschrijving= Nieuwe '''ketels''' moesten volgens de wet: "Algemeen Reglement Dienst op de Spoorwegen" na acht jaar worden '''getest'''. Tussentijds werd er door middel van een persing, eens in de vier jaar getest.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketelonderzoek<br />
|Omschrijving= Zie: [[#Ketelkeuring|"Ketelkeuring"]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketelwassen<br />
|Omschrijving= Het wassend verwijderen van ketelsteen uit de niet onder druk staande en koude locomotiefketel. Ook: '''Ketel wassen'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketten<br />
|Omschrijving= (België); '''Ketten''' is het bonken en stoten van een slecht aan de locomotief gekoppelde tender. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kettinghor<br />
|Omschrijving= Een '''kettinghor''' is een spooronderhoudsmachine. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kettinghor Meer over Kettinghor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kikker<br />
|Omschrijving= '''"Kikkertje:"''' bijnaam van kleine locomotieven zoals de serie NS 8100. waarschijnlijk zo genoemd omdat ze bij het aanzetten met een zware trein wel eens een sprongetje maakten. "zware kikker:" bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 8500 en 8700. vgl. [[Woorden - H#Hippel|"Hippel"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kikkers<br />
|Omschrijving= Naam voor de NS 8100.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kikkertje<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - K#Kikker|'''Kikker''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kikket"<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 7700. "'''Kikket'''" is een Fries woord dat 'kleintje' betekent. Deze locs waren inderdaad klein. Ook: [[Woorden - H#Haarlemmermeertje|"Haarlemmermeertje"]], [[Woorden - B#Bello|"Bello"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kippenlijn"<br />
|Omschrijving= '''Kippenlijn''' is de bijnaam van de spoorlijn van Ede naar Barneveld, die loopt door een gebied met veel kippenhouderijen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kist<br />
|Omschrijving= Vuurkist. "de kachel door de kist gooien:" de kolen van het vuur verspreiden over het hele roosterbed van de '''vuurkist'''. ook: "het vuur door de kist halen". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kit<br />
|Omschrijving= (Engels) 1. Bouwpakket.<br />2. (Bouwkundig). Verzamelnaam voor (taai)vloeibaar afdichtingmateriaal, bijv. siliconen'''kit'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kit_(afdichting) Meer over kit].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kitbashing<br />
|Omschrijving= (Eng.) Het maken van modellen d.m.v. aanpassingen aan, of het versnijden van, één of meerdere bestaande modelbouwpakketten, teneinde daaruit een nieuw model te maken/samen te stellen. Zie: [[Kitbashing en scratchbuilding modelbouwtechnieken]] en [[Woorden - K#Kit|Kit]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klappen<br />
|Omschrijving= Een '''klappend''' geluid maken. "de loc klapt erover:" boven de locomotief klinkt het klappende, blaffende geluid van de exhaustor, dat door de schoorsteen naar boven komt (bovenaan dus). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klapper<br />
|Omschrijving= (België): '''[[#Knalsein|Knalsein]]'''. ook: "Pétard". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klaprooster<br />
|Omschrijving= (België): '''Valrooster'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klapwissel<br />
|Omschrijving= '''Wissel''' dat een vaste stand heeft, en niet bediend hoeft te worden. Wel is een veerinrichting aangebracht waardoor de tongen, bij voor de rijdende trein verkeerde stand, opengereden kunnen worden. na passeren van de trein "veren" of "'''klappen'''" de tongen weer in de oude stand. Ook: Woorden - V#Veerwissel|"Veerwissel"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klasse<br />
|Omschrijving= Aanduiding voor verschillende vormen van comfort. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Klasse_%28openbaar_vervoer%29 Meer over Klasse].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klassebord<br />
|Omschrijving= '''Bord''' met '''klasse'''-nummer, die aan de buitenzijde van een coupé of treinstel wordt gehangen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klassieke beveiliging<br />
|Omschrijving= De '''klassieke beveiliging''' is een systeem dat tot 2006 gebruikt werd. [https://www.klassiekebeveiliging.com Meer over Klassieke beveiliging].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleef<br />
|Omschrijving= Bij heipalen de weerstand die een ingeheide paal aan een volgens de paal-as gerichte belasting kan bieden als gevolg van de wrijving en de eventuele adhesie langs de omtrek van de paalschacht. Bij omlaag gerichte belasting vormen de belasting en de puntweerstand van de paal te samen het draagvermogen. Onder bepaalde omstandigheden kan zich bij op stuit geheide palen negatieve '''kleef''' ontwikkelen, doordat nazakkende grond als het ware aan de paal gaat hangen. Een heipaal die zijn draagvermogen geheel ontleent aan de kleef heet kleefpaal. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kleef Meer over kleef].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klei<br />
|Omschrijving= '''Klei''' is een klastisch sedimentair gesteente, dat voornamelijk bestaat uit [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lutum lutum], gronddeeltjes kleiner dan 2 µm. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Klei Meer over klei]. <br />
}} <br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kleine Dakota"<br />
|Omschrijving= NS 4300 (2e [[Woorden - S#Serie|serie]]) Ook wel kleine [[Woorden - J#Jeep|Jeep]] genoemd.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kleine Jeep"<br />
|Omschrijving= NS 4300 (2e [[Woorden - S#Serie|serie]]) Ook wel Kleine Dakota genoemd.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleine jumbo <br />
|Omschrijving= '''Kleine jumbo''' was de bijnaam van de sneltreinlocserie NS 2100, die tot grote prestaties in staat waren. Zie ook: [[Woorden - T#Tenderjumbo|Tenderjumbo]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleine remproef<br />
|Omschrijving= Remproef waarbij de werking van de pneumatische treinrem beproefd wordt. In principe wordt de '''kleine remproef''' genomen bij de laatste beremde as. Deze beproeving vindt plaats na wisseling van rijrichting, als de treinleiding verbroken is geweest of als de trein langer dan 2 uur heeft stilgestaan.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klemveer<br />
|Omschrijving= Veer (M-veer) waarmee de spoorstaaf op de [[Woorden - R#Rughellingplaat|rughellingplaat]] wordt vastgezet. [https://www.alom.eu/product-info/rughellingplaten/ Meer over rughellingplaat].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleuren<br />
|Omschrijving= Zie: Kleurenkaart NS<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleurenkaart NS<br />
|Omschrijving= Op het BNLS-forum is daar een draadje over: [https://forum.beneluxspoor.net/index.php/topic,3781.msg53269.html#msg53269 Kleuren NS] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleurtemperatuur<br />
|Omschrijving= De kleur van het licht (van een lamp, TL-buis of [[Woorden - L#LED batten|ledstrip]]) wordt aangegeven met "kleurtemperatuur". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kleurtemperatuur Meer over kleurtemperatuur].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klimspiraal<br />
|Omschrijving= Het omhoog of omlaag laten rijden van treinen door het gebruik van een '''spiraalvormig''' spoor. Zie het artikel [[Hellingen/klimspiralen]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kloksein<br />
|Omschrijving= Een '''kloksein''' is het belgeluid dat door een seinklok wordt gegenereerd bij een naderende trein. De overwegwachter werd vroeger voor een naderende trein gewaarschuwd door een belsignaal van een seinklok (overwegklok). Hij wist dan dat hij de bomen of rolhekken moest sluiten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - S#Seinklok|Seinklok]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kloksein Meer over kloksein]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klomp<br />
|Omschrijving= "Op '''klompen''' lopen:" rijden met een platte wielband onder de loc of wagen, wat een klossend, stampend geluid geeft, als van op klompen lopen. "trek haar de klompen maar aan:" laat de loc maar weer eens flink werken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klompentrein<br />
|Omschrijving= '''Klompentrein''' was de benaming voor een trek-duwcombinatie met aan elke kop een NS 2200 loc, met daartussen één of meerdere Plan E rijtuigen. Deze combinatie reed hoofdzakelijk in landelijke gebieden en kreeg om deze reden haar bijnaam.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klonteren<br />
|Omschrijving= "Het vuur '''klontert''':"- loopt uit, d.w.z. er lopen slakken uit de kolen tussen de roosterstaven. Zie ook: [[Woorden - L#Loopkolen|"Loopkolen"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kloot<br />
|Omschrijving= (NS-Jargon). [[Woorden - C#Contragewicht|'''Contragewicht''']] bij wissel, meestal handwissel. Zie afbeelding 01 in het artikel [[Railgeometrie#wisselsteller|Railgeometrie]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knalsein<br />
|Omschrijving= Een '''knalsein''' is een met buskruit gevuld doosje, dat op de rails geklemd wordt, en ontploft, als er een trein overheen rijdt, deze ontploffing wordt door de machinist gehoord en is een opdracht tot het maken van een noodremming. Wordt alleen in noodgevallen gebruikt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [https://www.nicospilt.com/index_vlaggen.htm Meer over knalsein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knijpen<br />
|Omschrijving= Stoomtoevoer naar de cilinders verminderen, af'''knijpen''', door de regulateur terug te zetten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knooppunt<br />
|Omschrijving= Een halteringsplaats waar meerdere treinstromen samenkomen en waar (vrijwel) alle passerende treinen halteren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Voor meer uitleg, zie: [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=knooppunt '''Knooppunt''']. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=knooppunt Meer over knooppunt].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knor<br />
|Omschrijving= "Een beste '''knor''' onder de deur: "een flink heuveltje kolen in de vuurkist onder de vuurdeur. zie ook: "Bult". 2 - Benaming van de grote remkraan van het fabrikaat Korr of Kunze-Knorr. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knorr bremse<br />
|Omschrijving= '''Knorr-Bremse''' AG is een Duitse fabrikant van remsytemen voor rail- and commerciele voertuigen, werkende door middel van samengeperste lucht, opgericht in 1905. Zie ook: [[#Knorr-rem|Knorr-rem]] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Knorr-Bremse Meer over Knorr bremse]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knorr-rem<br />
|Omschrijving= '''Knorr-Bremse''' (merknaam). Remsysteem oorspronkelijk ontwikkeld als pneumatische rem voor goederentreinen. Nu een algemeen voorkomend remsysteem voor divers [[Woorden - M#Materieel|materieel]]. Zie: [[Woorden - R#Remmen|Remmen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koeiekop<br />
|Omschrijving= Aansluitingssein, dat toont welke kant van de aansluiting/splitsing/aftakking bereden zal worden. Dit sein heeft een driehoekige vorm, als van een '''koeiekop'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koekebakker<br />
|Omschrijving= Benaming voor een onvakkundige, knullige machinist, vooral wanneer hij zonder dat dat nodig was veel stoom verbruikt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koersbak<br />
|Omschrijving= Een '''bak''' hangend aan de zijkant van de trein. In de bak bevinden zich diverse platen met eindbestemmingen van een trein. Kwam o.a. voor op de Hondekoppen, ICR, DDM-1 en Plan W.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koersbord<br />
|Omschrijving= Bord dat bevestigd is in-, of aan de zijkant van de trein, met op het '''bord''' een vermelding van enkele stopstations en de eindbestemming.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koersrol<br />
|Omschrijving= Rol die bevestigd is aan de zijkant van (en soms in) de trein met de eindbestemming van de trein.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koerswagon(s)<br />
|Omschrijving= Enkele rijtuigen die van de trein worden losgekoppeld en die met een andere trein verder gaan naar een andere bestemming. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koetsak<br />
|Omschrijving= (België, < Fr. '''Cul de sac'''): Doodlopend spoor. Het Franse woord betekent: "blinde steeg", "slop". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koffie<br />
|Omschrijving= Vuil water, zichtbaar in het peilglas: "het wordt '''koffie'''. op de koffie zijn:" door het vuile water last hebben van opkoken en daardoor te weinig stoom hebben. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolen<br />
|Omschrijving= Steen'''kool'''. Brandstof voor onder andere stoomlocomotieven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kolen Meer over Kolen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenbijter<br />
|Omschrijving= Machinist die verschrikkelijk zuinig rijdt, om zo weinig mogelijk kolen te gebruiken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenboer<br />
|Omschrijving= "De '''kolenboer''' is op de lijn:" gezegd wanneer je over een spoorlijn rijdt en er veel zij- of tegenwind staat: de trein gaat dan moeilijk vooruit, de loc moet hard trekken, verbruikt veel energie en dus veel stoom, waardoor er weer een stuk harder gestookt moet worden: de stoker moet dan veel kolen over de schop laten gaan, net als een scheppende kolenhandelaar. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenbunker<br />
|Omschrijving= Een '''kolenbunker''' is een bergplaats voor kolen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolendrager<br />
|Omschrijving= Iemand die kolen de locomotief insjouwt. Hij heeft een mandje met daarin kolen op z’n schouder, daarmee gaat hij een tegen loc of tender staand laddertje op, keert het mandje om in de kolenruimte, gaat naar beneden, vult het mandje weer, waarna alles zich herhaalt. de '''kolendrager''' moet vele malen op en neer, voordat hij klaar is met laden. Bij uitbreiding: de man die de locs van kolen voorziet, op welke wijze dan ook. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenkraan<br />
|Omschrijving= Hijs'''kraan''' in het kolendepot voor het laden van kolen in een tender van een locomotief. Zie het artikel [[Het stoomlocomotievendepot]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenpark<br />
|Omschrijving= Een '''kolenpark''' is een omheinde ruimte op emplacement voor het bewaren van kolen voor de locomotieven. zie ook: [[Woorden - T#Tuin|"Tuin"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenpikker<br />
|Omschrijving= 1. Kolenbijter.<br />2. (machinist) die '''kolen''' pikt, steelt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenpremie<br />
|Omschrijving= '''Premie''' aan een machinist en stoker wanneer die minder dan een gestelde hoeveelheid kolen verbruiken op de loc. De machinist kreeg altijd twee keer zoveel premie als de stoker. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolentender<br />
|Omschrijving= '''Tender''' achter een stoomlocomotief waar de kolen en ook het water in worden opgeslagen<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolentip<br />
|Omschrijving= Hijswerktuig waarmee volledige gevulde kolenwagens in één keer in een schip (of bij een elektriciteitscentrale) konden worden gelost. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kolentip Meer over kolentip].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenvreters<br />
|Omschrijving= [[Woorden - S#Serie|Serie]] NS 3900.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kollek<br />
|Omschrijving= (België): '''Collega''', vooral collega-treinbestuurder, en andere collega-spoorwegmensen op de trein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Konijnenhok<br />
|Omschrijving= Kast voorzien van [[Woorden - T#Tyfoon|tyfoons]]. Onder andere op het dak van loc [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 1600.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koninklijk [[Woorden - M#Materieel|materieel]]<br />
|Omschrijving= De '''Koninklijke trein'''. Een samenstelling van diverse rijtuigen ten behoeve van het Koninklijk huis. Is per 2023 opgeheven. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kont<br />
|Omschrijving= "Achter zijn '''kont''' hebben:" achter zich hebben, achter de locomotief hebben. "onder zijn kont:" onder zich hebben. ook: "achter, onder z’n reet. op z’n kont zitten" of: "op z’n reet zitten:" gezegd van de loc als de wielen blokkeren bij het remmen, waardoor de loc glijdend remt, is iemand die op ijs gevallen is en zittend voortglijdt. "kop en kont:" voorkant en achterkant, daardoor: locomotief waarbij voorkant achterkant is en omgekeerd, dus tenderloc, die beide kanten op even snel kan rijden, wat een loc met losse tender niet kan (vooral bijnaam van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 5500). "het sein valt op z’n kont:" het sein valt plotseling op onveilig (de seinarm "valt" inderdaad), zie ook: [[Woorden - V#Voor z'n smoel gooien|"Voor z'n smoel gooien"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kookpijp<br />
|Omschrijving= (Jargon); benaming voor een '''vlampijp'''. Deze loopt door de vuurkist heen, van boven bij het ketelfront, schuin naar onder bij de vuurbrug. Verscheidene van deze pijpen lopen door de vuurkist om de circulatie van het ketelwater te verbeteren en het verwarmd oppervlak te vergroten. De vuurbrug steunt er op. Zie ook: [[Woorden - V#Vlampijp|vlampijp]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - W#Waterpijp|Waterpijp]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koolborstel<br />
|Omschrijving= Dient om de elektrische spanning over te dragen op het draaiende gedeelte ([[Woorden - C#Collector|de collector]]) van een elektromotor. '''Koolborstels''' worden gemaakt van synthetisch gemaakt grafiet: dit wordt geproduceerd uit cokes, vermengd met teer, in vorm geperst en daarna voorgebakken en uiteindelijk volgens het [https://en.wikipedia.org/wiki/Acheson_process Acheson-proces] onder hoge stroomsterkten omgezet in "elektrografiet". Voor [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]sterkten tot 12 A/cm&sup2; wordt dit "elektrografiet" toegepast. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Grafiet Meer over grafiet].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koolstoffilm weerstand<br />
|Omschrijving= Een '''koolstoffilm weerstand''' (in de volksmond kortweg: "koolweerstand" genoemd) bestaat uit een drager, met daarop een dunne opgedampte laag koolstof, waarin een spiraal is gesneden om de juiste weerstandswaarde te bereiken. Een koolstoffilm weerstand lijkt qua constructie veel op een [[Woorden - M#Metaalfilm weerstand|metaalfilm weerstand]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Weerstand_(component) Meer over koolstoffilm weerstand]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koor<br />
|Omschrijving= Het zwarte '''koor'''. zie [[Woorden - Z#Zwart|"Zwart"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kop<br />
|Omschrijving= 1. Uiteinde van de [[Woorden - D#Drijfstang|drijfstang]]; "kleine '''kop''':" korte eind; "grote kop:" grote eind; "kop en kont:" zie [[#Kont|"kont"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />2. (België): "De dikke '''kop''' van de bielle:" de grote kop (of: het grote eind) van de drijfstang. "de kleine kop van de bielle:" het korte eind van de drijfstang. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />3. "Een sein voor z’n '''kop''' gooien:" zie [[Woorden - S#Smoel|smoel]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopbak<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - K#Koprijtuig|'''Koprijtuig''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kop en kont<br />
|Omschrijving= Bijnaam. Zie ook: [[Woorden - B#Bakkie|"Bakkie"]], [[Woorden - N#NS 5500|"NS 5500"]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopdeuren<br />
|Omschrijving= De '''deuren''' aan elk kop-einde van een rijtuig (de overgangsdeuren naar een ander rijtuig). Deze zijn altijd open (niet afgesloten) behalve als het een kopdeur betreft van het eerste rijtuig en het laatste rijtuig.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koploper<br />
|Omschrijving= 1. De bijnaam voor de treinstellen van het type [[Woorden - I#ICM|ICM]] (ICM-3 en ICM-4). De naam is ontstaan door de mogelijkheid de treinstelkoppen bij het combineren met elkaar te verbinden. Oorspronkelijk werd er dan ook gesproken van de doorloopkop, een kop waar je doorheen kunt lopen dus.<br />2. Treinbesturingsprogramma (gratis). Gemaakt door Paul Haagsma (Pahasoft). Zie het artikel [[Treinbesturingssoftware]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopmaken<br />
|Omschrijving= Een doorgaande trein (met hetzelfde [[Woorden - M#Materieel|materieel]] en treinnummer) die door de infrastructuur en de geboden relaties, gedwongen wordt van rijrichting te veranderen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kopmaken Meer over '''Kopmaken''']. Zie ook [[Woorden - K#Keren|keren]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kopmaken Nog meer over kopmaken].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelas<br />
|Omschrijving= '''As''' waar koppelwielen op bevestigd zijn. Tegengesteld: [[Woorden - D#Drijfas|"drijfas"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelboom<br />
|Omschrijving= Een '''koppelstuk''' om een treinstel te kunnen slepen met een loc (bijv. een stoptrein laten trekken door een 6400-loc).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelen<br />
|Omschrijving= Het werkelijk aan elkaar '''koppelen''' van twee treindelen tot een trein. In de reizigerstreindienst wordt hiermee doorgaans het aan elkaar koppelen van twee treinstellen bedoeld. In de goederenexploitatie wordt hiermee het aan elkaar koppelen van de goederenwagens bedoeld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=koppelen Meer over koppelen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppeling<br />
|Omschrijving= Onderdeel van spoorwegvoertuigen, met als doel de spoorwegvoertuigen onderling te '''koppelen'''. Bijvoorbeeld de [[Woorden - S#Schroefkoppeling|schroefkoppeling]] en de [[Woorden - S#Scharfenberg-koppeling|Scharfenberg-koppeling]]. Zie ook het artikel [[Koppelingen in schaal H0]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelrijtuig<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - K#Koppelwagen|'''Koppelwagen''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelstang<br />
|Omschrijving= Stang die '''koppel'''wiel(en) en drijfwiel(en) met elkaar verbindt: zie ook: [[Woorden - D#Drijfstang|"Drijfstang"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelwagen<br />
|Omschrijving= Dit zijn voertuigen die worden gebruikt om [[Woorden - M#Materieel|materieel]] met verschillende '''koppelingen''' met elkaar te kunnen verbinden. Bijvoorbeeld een locomotief met schroefkoppeling aan een treinstel met [[Woorden - S#Scharfenberg-koppeling|Scharfenberg-koppeling]]. Dit kan ook met koppelstangen of sleepkoppelingen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(21)]] Zie ook het thema [https://www.nicospilt.com/koppeling.htm Koppelingen]. Engelse termen: barrier vehicle (koppelwagen), Barrier coach (koppelrijtuig). [https://sleutelspoor.nl/projecten/rangeerwagens/ Meer over koppelwagen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelwiel<br />
|Omschrijving= Via de koppelstang, dus '''indirect, aangedreven wiel'''. Tegengesteld: [[Woorden - D#Drijfwiel|"Drijfwiel"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koprijtuig <br />
|Omschrijving= Een rijtuig in een treinstel voorzien van een machinistencabine. Ook '''Kopbak''' of Stuurstandrijtuig genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stuurstandrijtuig Meer over stuurstandrijtuig]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopspoor<br />
|Omschrijving= '''Doodlopend spoor''', aan het eind voorzien van een stootjuk (spoorbeëindigingsconstructie). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Basisvormen]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kopspoor Meer over Kopspoor]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopstation<br />
|Omschrijving= Een '''station''' zonder doorgaande sporen, ofwel alle sporen eindigen in dit station, zoals Den Haag CS en Antwerpen CS. Zie: artikel [[Type stations]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortgesloten<br />
|Omschrijving= Er is een onbedoelde (=niet gewenste) verbinding tussen twee geleiders in een [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]kring. Zie [[Woorden - K#Kortsluiting|'''Kortsluiting''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortkoppeling<br />
|Omschrijving= (Modelspoor). '''Koppeling''' tussen twee wagens of rijtuigen, zodanig uitgevoerd dat de buffers van de afzonderlijk railvoertuigen op zeer korte afstand van elkaar gehouden worden. De trein ziet er dan natuurgetrouwer uit.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortsluiten<br />
|Omschrijving= Het onbedoeld contact maken van twee geleiders in een [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]kring die een spanning voeren. Zie "Kortsluiting" hieronder.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortsluiting<br />
|Omschrijving= Het aanbrengen (of optreden) van een verbinding met lage weerstand in een stroomkring. Wanneer twee ongeïsoleerde draden, waarop een elektrische spanning staat, elkaar raken ontstaat er '''kortsluiting'''. Als gevolg van de korstuiting gaat er een hoge [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] lopen. Het is dus belangrijk om zekeringen te gebruiken, zodat de kortsluiting geen nadelige gevolgen heeft (denk hierbij aan brand of verbrandde bedrading). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kortsluiting Meer over kortsluiting].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortsluitlans<br />
|Omschrijving= Een "'''kortsluitlans'''" dient voor het beveiligen van het spoor bij werkzaamheden, zodat er geen treinen kunnen rijden, en wordt alleen gebruikt in overleg met de treindienstleider. In de [[Woorden - W#WBI.|WBI]] staat ook aangegeven dat er kortsluitlansen worden gebruikt. De [[Woorden - L#LWB.|LWB]] is verantwoordelijk voor het plaatsen en verwijderen van de kortsluitlans. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] Meer over de [https://www.infrasite.nl/glossary/kortsluitlans/ kortsluitlans]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kotsen<br />
|Omschrijving= '''Kotsen''' (België): opkoken. Is nogal grover dan spuwen. De loc "braakt" het natte, vuile stoomwater uit. Zie ook [[Woorden - G#Gubbelen|Gubbelen]]. Het betekent: het kotsen van iemand die te veel gedronken heeft. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koud<br />
|Omschrijving= 1. '''Koud staan'''. het zonder vuur of stoom staan van de loc, voor onderhoudswerkzaamheden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />2. '''koude dag'''. Eens per week terugkerende dag, waarop de loc koud staat voor ketelwassen en ander onderhoud.<br />3. '''Koud zetten'''. De loc wegzetten als boven omschreven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />4. Stilstaande reserve. In reserve gehouden trein[[Woorden - M#Materieel|materieel]]. Het begrip '''"koud"''' slaat ook op stoomlocomotieven die op reserve staan en niet op stoom zijn gebracht en dus "koud" zijn. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />5. '''Koude loc'''; loc die koud staat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kraagbout<br />
|Omschrijving= Met een '''kraagbout''' wordt de spoorstaaf samen met de [[Woorden - R#Rughellingplaat|rughellingplaat]] vastgezet op de [[Woorden - D#Dwarsligger|dwarsligger]] of de spoorstaaf direct op de dwarsligger bij betonnen bielsen. De kraagbouten zijn verzinkt tegen corrosie en hebben de afmetingen 170 x 23 mm. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(13)]] [https://railfix.nl/railbevestigingen/ Meer over de kraagbout].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kraagschroef<br />
|Omschrijving= Zie: "Kraagbout".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kraan<br />
|Omschrijving= 1. Hijskraan voor kolenladen. "kleine '''kraan''':" hijskraan met bak die met de schop of met de hand gevuld moet worden. "grote kraan:" grijperkraan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />2. Afsluiter.<br />3. Spoorkraan. Zie: [[Woorden - O#Ongevallenkraan|Ongevallenkraan]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Krachtvoertuig<br />
|Omschrijving= '''Railvoertuig''', voorzien van een eigen voortbewegingsinrichting.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kreupele Marie"<br />
|Omschrijving= NS 2801<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Krom<br />
|Omschrijving= "'''Krom''' doorlopen:" een wissel aftakkend (=krom) berijden. "kromliggend wissel:" wissel in stand afbuigend, waardoor de trein naar het naastbijliggend spoor aftakt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruier<br />
|Omschrijving= In oude tijden had men op een station één of meerdere '''kruiers''' lopen die door reizigers meegebrachte goederen en/of koffers in- en uit de trein brachten. Ook: [[Woorden - W#Witkiel|Witkiel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruis<br />
|Omschrijving= NS-Jargon. afkorting van '''kruising'''. Zie ook [[Woorden - K#Kruiswissel|Kruiswissel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruisen<br />
|Omschrijving= "(elkaar)" "'''kruisen''':" in tegengestelde richting voorbijgaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruising<br />
|Omschrijving= 1. Het kruisen. "'''kruising''' verleggen:" een ander station kiezen om te kruisen (bij enkelsporige baanvlakken).<br />2. Kruispunt, plaats waar twee sporen elkaar snijden/kruisen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruiskop<br />
|Omschrijving= Een '''kruiskop''' is de verbinding tussen zuigerstang en drijfstang, die de heen-en-weer gaande beweging van de zuigerstang omzet in de heen-en-weer gaande/draaiende beweging van de drijfstang. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruispunt<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - K#Kruising|Kruising]], betekenis 2.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruiswissel<br />
|Omschrijving= Een combinatie van vier wissels en een '''kruising'''. Bevindt zich tussen twee sporen, waardoor in beide richtingen van spoor kan worden gewisseld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]. Zie: artikel [[Basisvormen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Krukken<br />
|Omschrijving= Met een '''kruk''' een elektrisch wissel handmatig omleggen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruktap<br />
|Omschrijving= Een '''kruktap''' is een arm die haaks op het wiel staat en die de heen-en-weer gaande beweging van de scharnierend ermee verbonden drijfstang op het wiel overbrengt, dat aldus tot draaien wordt gebracht. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kuilwielenbank<br />
|Omschrijving= '''Draaibank''' speciaal voor het op maat maken, c.q. afdraaien van de treinwielen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kuip<br />
|Omschrijving= De ronde ketel, het ronde gedeelte van de stoomketel. "de '''kuip''' in het vet zetten:" de ketel oppoetsen met vet. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kuisen<br />
|Omschrijving= (België): Reinigen. "het vuur '''kuisen'''." vgl. "vuur" schoonmaken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kunststof<br />
|Omschrijving= Verzamelnaam. Zie: artikel [[Kunststoffen]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kunststof Meer over '''kunststof'''.]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kunstwerk<br />
|Omschrijving= '''Bouwconstructie''' in weg, water of spoorlijn zoals bruggen, tunnels en sluizen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kunstwerk Meer over kunstwerk].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kunze-Knorr<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - K#Knorr-rem|'''Knorr-rem''']]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kunze-Knorr-rem<br />
|Omschrijving= Volledig ingevoerd bij de NS op 1 Jan 1934. Zie ook: [[#Knorr bremse|Knorr-rem]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kurk<br />
|Omschrijving= '''Kurk''' (Latijnse naam: Quercus suber) is een licht, elastisch materiaal, dat wordt gemaakt van de schors van de kurkeik. Kan dienen als geluidisolatie, onder de rails van het modelspoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kurk_%28materiaal%29 Meer over Kurk.]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwarteren<br />
|Omschrijving= 1 - In vier gelijke eenheden verdelen.<br />2 - Het verdraaien van linker- en rechterwiel op dezelfde as. De stand van linker- en rechterwiel moet bij stoomlocomotieven bij alle assen exact gelijk zijn en de verdraaingshoek moet 90 graden bedragen. Dit '''kwarteren''' wordt gedaan bij stoomlocomotieven, om ervoor te zorgen dat de locomotief weg kan rijden vanuit stilstand. Zonder gekwarteerde wielen kunnen de zuigers (via de drijfstangen) de wielen niet aandrijven. Zie ook [[Woorden - D#Dood|Dood]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwarteren (modelspoor)<br />
|Omschrijving= Bij het grootspoor ligt de hoek van 90° vast, elke stoomloc is hetzelfde, maar bij een '''model''' maakt dat geen verschil. De hoek tussen links en rechts hoeft bij een model niet precies 90° te zijn, het enige belangrijke is dat die hoek bij elk [[Woorden - W#Wielstel|wielstel]] (=as) exact hetzelfde is, anders gaat het stangenstelsel (het schuifmechanisme) wringen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwel<br />
|Omschrijving= Een '''kwel''' is een opwaarts gerichte grondwaterstroming, gehanteerd bij het uittreden van grondwater uit de grond. kan onder meer direct aan het grondoppervlak geschieden, in sloten of in drains. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kwel Meer over kwel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwelgebieden<br />
|Omschrijving= '''Gebieden''' waar sprake is van opwaartse grondwaterstromen. Kan onder meer direct aan het grondoppervlak geschieden, in sloten of in drains. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwelwater<br />
|Omschrijving= Wordt meestal afgekort tot [[Woorden - K#Kwel|'''Kwel''']].<br />
}}<br />
{{Gerelateerde termen<br />
|Termen= kool, Kool, kool-film, Kool-film, koolfilm, Koolfilm<br />
}} {{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - J<br />
|Volgende= Woorden - L<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 28 mrt 2024 10:25 (CET)</small><br />
|}[[Categorie: Afkortingen|K]]<br />
[[Categorie: Algemeen|K]]<br />
[[Categorie: Woorden|K]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|K]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_V&diff=50862Woorden - V2024-03-28T09:14:30Z<p>Fred: woord toeg.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - U<br />
|Volgende= Woorden - W<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= V-Polder<br />
|Omschrijving= Een baanconcept waarbij men damwanden in een '''V-vorm''' in de grond trilt, bekeken vanuit de dwarsdoorsnede. De tussenliggende grond wordt gedeeltelijk ontgraven en als een polder voorzien van een eigen waterpeil dat lager gelegen is dan dat van het naastgelegen maaiveld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Polderconstructie Meer over V-polder].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= v.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''"v"''' is de afkorting van "verdiept". Hiermee wordt dubbeldeks materieel aangeduidt. Zie [[FAQ - Grootspoormaterieel#Welke typen DDM zijn/waren er?|dubbeldeks materieel]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= V.<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek, elektronica); '''"V"''' is de afkorting van volt. Zie: artikel [[Elektronica basis]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= V+<br />
|Omschrijving= (Elektronica); 1. '''"V+"''' is een term die veelvuldig in schema's wordt gebruikt en betekent: positieve voedingsspanning. [https://en.wikipedia.org/wiki/IC_power-supply_pin Meer over V+].<br /> <br />
2. '''"V+"''' Wordt ook gebruikt voor de "plus ingang" van een operationele versterker (OpAmp) of een comparator. Als de spanning op deze ingang stijgt, dan zal ook de uitgangsspanning van de schakeling stijgen. De "niet inverterende" (Eng. "non-inverting") spanningsingang wordt aangegeven met het plusteken (+). Zie ook het artikel [[Elektronica basis#De OpAmp|Elektronica basis]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Operationele_versterker Meer over opamp].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= V-<br />
|Omschrijving= (Elektronica); 1. '''"V-"''' is een term die veelvuldig in schema's wordt gebruikt en betekent: negatieve voedingsspanning. [https://en.wikipedia.org/wiki/IC_power-supply_pin Meer over V-].<br /><br />
2. '''"V-"''' Wordt ook gebruikt voor "min ingang" van een operationele versterker (OpAmp) of een comparator. De "inverterende" (Eng. "inverting") spanningsingang wordt aangegeven met het minteken (-). Indien de spanning op de "NIET-inverterende ingang" hoger is dan die op de "inverterende ingang", zal de opamp naar een spanning op de uitgang in de buurt van de voedingspanning +V<sub>cc</sub> omslaan (naar het "hoog" niveau overgaan). In het andere geval als V1 groter dan V2 is, zal de uitgang naar het "laag" niveau overgaan ("nul" of "massa"). Zie ook het artikel [[Elektronica basis#De OpAmp|Elektronica basis]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Operationele_versterker Meer over de opamp].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= V<sub>cc.</sub><br />
|Omschrijving= '''V<sub>cc</sub>''' is een term die veelvuldig in schema's wordt gebruikt en betekent: positieve gestabiliseerde voedingsspanning t.o.v. [[Woorden - G#GND.|GND]]. [https://en.wikipedia.org/wiki/IC_power-supply_pin Meer over V<sub>cc.</sub>].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= V<sub>ee.</sub><br />
|Omschrijving= '''V<sub>ee</sub>''' is een term die veelvuldig in schema's wordt gebruikt en betekent: negatieve gestabiliseerde voedingsspanning t.o.v. [[Woorden - G#GND.|GND]]. [https://en.wikipedia.org/wiki/IC_power-supply_pin Meer over V<sub>ee.</sub>].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= VAM. <br />
|Omschrijving= De VAM ('''Vuil Afvoer Maatschappij''') is een voormalig afvalverwerkingsbedrijf met hoofdvestiging in Wijster, Drenthe. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/VAM Meer over VAM].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= VDR.<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Afkorting van '''Voltage Dependend Resistor''' (=spannings afhankelijke weerstand), ook wel [[Woorden - V#Varistor|varistor]] genoemd. Een weerstand, waarvan de weerstandswaarde afhankelijk is van de over de weerstand staande spanning. Zie ook: [[Elektronica basis#De VDR|Elektronica basis]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Spanningsafhankelijke_weerstand Meer over de VDR].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vkl.<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - V#Verkeersleider|Verkeersleider]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= VKL.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Alleen verkeerslichten''' Aanduiding voor een overpad/overweg zonder overwegboom.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= VL.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Verkeersleiding'''. Zie [[Woorden - V#Verkeersleider (Vkl)|Verkeersleider]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Railverkeersleiding Meer over verkeersleiding].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= VL-post<br />
|Omschrijving= Zie: '''[[Woorden - V#VerkeersLeiding|Verkeersleiding]]''' <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= VN-nummer <br />
|Omschrijving= Zie: '''[[Woorden - S#Stofidentificatienummer|Stofidentificatienummer]]'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stofidentificatienummer Meer over stofidentificatienummer].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= VPI.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Vital Processor Interlocking'''. Amerikaans elektronisch [[Woorden - F#Fail-safe|fail-safe]] beveiligingssysteem. Beveiligingsysteem dat functioneel gelijkwaardig is aan beveiligingsystemen als [[Woorden - E#EBS.|EBS]] en [[Woorden - B# B-relais|B-relais]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(7)]] [https://www.railwiki.nl/index.php?title=VPI_(Vital_Processor_Interlocking) Meer over VPI].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= VPT.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Vervoer Per Trein'''. Informatie- en communicatiesysteem ter ondersteuning van de planning en bijsturing van de treinenloop. De signalen ten behoeve van de aansturing van de beveiliging worden door middel van [[Woorden - E#EBP.|EBP]] aan het beveiligingssystemen doorgegeven. Bijvoorbeeld [[Woorden - E#EBS.|EBS]], [[Woorden - V#VPI.|VPI]] of de (oude) B-relais uit het begin van het Nederlandse seinstelsel (zie ook het artikel [[Seinen]]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=vpt Meer over VPT].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= VS.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Verkeerd Spoor'''. Zie [[Woorden - T#Tegenspoor|Tegenspoor]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= VTG.<br />
|Omschrijving= (Jargon); Afkorting van '''Vertraging'''. (bijv. VTG 5, wanneer er vijf minuten vertraging is). Ook wordt dit in vakjargon aangeduid als: trein nr. x + vijf. Bij de x staat dan het treinnummer (bijv. Trein nr. 6348 + vijf). <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= VWS.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Voorschrift voor Werkzaamheden aan of in de nabijheid van Spanningsvoerende delen'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] [https://www.infrasite.nl/glossary/voorschrift-voor-werkzaamheden-aan-of-in-de-nabijheid-van-spanningsvoerende-delen/ Meer over VWS]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vaantje<br />
|Omschrijving= Rangeerseinlantaarn met uiterlijk als van een '''vaantje'''. Zie ook: [[Woorden - O#"Onderzeeër"|"Onderzeeër"]], [[Woorden - S#"Snoekebek"|"Snoekebek"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vakwerkmast<br />
|Omschrijving= '''Vakwerkmasten''' bestaande uit stukken hoekijzer, komen onder andere voor als steunmast bij het grootspoor, als zendmast en als draagconstructie van een hoogspanningsleiding. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Zendmast Meer over vakwerkmast].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Valrooster<br />
|Omschrijving= '''rooster''' dat scharnierend naar beneden kan worden bewogen om slakken te verwijderen; ook: [[Woorden - T#Tuimelrooster|Tuimelrooster]], [[Woorden - B#Bascul|Bascul]], [[Woorden - K#Klaprooster|Klaprooster]]; zie ook: [[Woorden - S#"Scheprooster"|"Scheprooster"]], [[Woorden - S#"Schudrooster"|"Schudrooster"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Variabele <br />
|Omschrijving= Een '''variabele''' is een term uit de informatica, die gebruikt wordt in verband met programmeren. Bijvoorbeeld een [[Woorden - C#CV.|"CV"]] van een locdecoder is een variabele. Deze bevat getallen in [[Woorden - B#Binair|binaire]] vorm. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Variabele_(informatica) Meer over variabele].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Variac<br />
|Omschrijving= Een '''variac''' (samentrekking van "variabel" en [[Woorden - A#AC.|"AC"]]) is een [[Woorden - R#Regeltrafo|regeltransfomator]] (ook [https://nl.wikipedia.org/wiki/Autotransformator autotransformator]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Variac Meer over de variac.] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Varistor<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Ook wel '''Metal-Oxide Varistor''' (afgekort MOV), ook wel [[Woorden - V#VDR.|VDR]] genoemd. Elektronisch onderdeel (in de vorm van een schijf, met daaraan twee draden gemonteerd) dat beveiligd tegen te hoge spanningen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Spanningsafhankelijke_weerstand Meer over varistor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vast sein<br />
|Omschrijving= Een '''vast sein''' is een sein, dat te allen tijde een seinbeeld toont, dat in het SR (sein regelement) is omschreven en dat niet vrij verplaatsbaar is. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(7)]] [https://www.railwiki.nl/index.php?title=SR_-_Seinregelement_(historisch_overzicht_sinds_1956)#Hoofdstuk_II_.E2.80.94_VASTE_SEINEN Meer over vast sein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Veegtrein<br />
|Omschrijving= De '''eerste trein''' die na een treinloze periode (bijv. de nacht) met beperkte snelheid over een hogesnelheidslijn rijdt '''om de baan''' te inspecteren op ongewenste hindernissen in- en op het spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=veegtrein Meer over veegtrein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Veldeffecttransistor<br />
|Omschrijving= (Elektronica); een '''veldeffecttransistor''', meestal aangeduid als FET (field-effect transistor), is een unipolaire [[Woorden - T#Transistor|transistor]] met gewoonlijk drie aansluitingen: de [[Woorden - S#Source|source]] (S), de [[Woorden - D#Drain|drain]] (D) en de [[Woorden - G#Gate|gate]] (G). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Veldeffecttransistor Meer over de veldeffecttransistor]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Veiligheid op 't spoor<br />
|Omschrijving= Iedereen in Nederland moet '''veilig''' kunnen reizen over het spoor, werken aan het spoor en leven bij het spoor. [https://www.ilent.nl/onderwerpen/veiligheid-op-het-spoor Meer over veiligheid]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Veiligheidsinformatie-blad<br />
|Omschrijving= Een '''veiligheidsinformatieblad''' is een, in Europa toegepast, gestructureerd document met informatie over de risico's van een gevaarlijke stof of preparaat, en aanbevelingen voor het veilig gebruik ervan op het werk. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] (zie ook: [[Woorden - M#MSDS|MSDS]]). [https://nl.wikipedia.org/wiki/Veiligheidsinformatieblad Meer over veiligheidsinformatieblad]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Verankeringsblok<br />
|Omschrijving= Zware betonnen voet, die in de bodem van de spoorbaan zit, naast het spoor. Op dit '''verankeringsblok''' worden de bovenleidingportalen bevestigd. Zie: artikel [[DIN masten en -portalen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Verbreekcontact<br />
|Omschrijving= Term uit de elektro/elektronica-techniek. Hiermee wordt een '''contact''' aangeduidt '''dat in rusttoestand gesloten is''' (bijv. een relaiscontact, dat bij bekrachtiging van de relaisspoel opent). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Relais Meer over verbreekcontact].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Verdeelspoor<br />
|Omschrijving= '''Spoor''' waar goederenwagens, die [[Woorden - H#Heuvelen|geheuveld]] zijn, naar toe lopen om te kunnen worden gesorteerd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=verdeelspoor Meer over verdeelspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vereffenen <br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); Het '''vereffenen''' van een installatie is bedoeld om de spanning tussen verschillende geleidende delen gelijk te maken. Hierdoor zijn er geen spanningsverschillen en zal er dus geen stroom lopen, wanneer deze delen aangeraakt worden. [https://www.certificering-keuring.nl/wat-is-het-verschil-tussen-aarding-vereffening-en-beschermingsleidingen Meer over vereffenen]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Verharder<br />
|Omschrijving= (Chemie); een '''verharder''' (ook "harder") is een stof die aan een andere stof toegevoegd is of wordt, om het verharden van die laatste te bevorderen, bijvoorbeeld bij [[Woorden - T#Twee-componentenlijm|tweecomponentenlijm]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wiktionary.org/wiki/verharder Meer over verharder]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Verkanting<br />
|Omschrijving= Bewust aangebracht '''hoogteverschil''' (in de dwarsrichting) '''tussen de spoorstaven van één spoor'''. Dit ter compensatie van zijdelingse versnellingen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=verkanting Meer over verkanting]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Verkantingsoverschot<br />
|Omschrijving= Bij een '''verkantingsoverschot''' rijdt een trein langzamer door een boog dan waarvoor deze is uitgelegd, inclusief de daarin opgenomen verkanting. Voor de reizigers betekent dit dat de trein gevoelsmatig teveel naar de binnenkant van de boog helt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Verkantingstekort<br />
|Omschrijving= Bij een '''verkantingstekort''' rijdt een trein sneller door een boog dan waarvoor deze is uitgelegd, inclusief de daarin opgenomen verkanting. Voor de reizigers betekent dit dat de trein gevoelsmatig teveel naar de buitenkant van de boog helt. Dit is gevoelsmatig te vergelijken met een auto die een scherpe bocht maakt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Verkeer<br />
|Omschrijving= Het geheel van trein- en rangeerbewegingen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Verkeerd Spoor<br />
|Omschrijving= Zie '''[[Woorden - T#Tegenspoor|Tegenspoor]]'''.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Verkeersleider (Vkl.)<br />
|Omschrijving= Een '''verkeersleider''' regelt de treinenloop op één- of meer baanvakken en zorgt dan voor de verkeersstromen. Deze persoon mag zich niet met de veiligheidszaken bezighouden. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Verkeersproces<br />
|Omschrijving= ('''Bewakings- en bedieningssysteem'''). Systeem bedoeld voor alle bedienhandelingen aan de infrastructuur, ten behoeve van de treindienst. Bijvoorbeeld EBP (Elektronische BedienPost) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=verkeersproces Meer over verkeersproces].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Verlengsnoer<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); Een '''"verlengsnoer"''' is een elektriciteitssnoer met connectoren A en B dat een verbinding tussen onderling koppelbare connectoren C en D kan verlengen door C te koppelen met A en B met D. Meestal zit C en/of D aan het uiteinde van een snoer (veelal met een derde ader voor randaarde), dat door gebruik van het verlengsnoer als het ware verlengd wordt. Koppelbaarheid van twee connectoren betekent meestal dat het ene mannelijk en het andere vrouwelijk is, waarbij ze verder van hetzelfde type (2-aderig of 3-aderig) zijn. Een verlengsnoer kan ook een "kabelhaspel" zijn. Let op! Is de kabel gedeeltelijk opgerold, dan is de maximale belasting minder, aangezien het snoer niet goed kan afkoelen. Op sommige haspels staat dan ook de '''maximumbelasting''' in '''ingerolde''' en in '''afgerolde''' toestand vermeld. Er zijn kabelhaspels met een thermische beveiliging tegen oververhitting. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Verlengsnoer Meer over verlengsnoer]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vermogen<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); Het '''vermogen''' is de hoeveelheid spanning (uitgedrukt in de eenheid volt) x de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]sterkte (uitgedrukt in de eenheid ampère). Dit word uitgedrukt in de eenheid watt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrisch_vermogen Meer over vermogen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vernieuwen (Onderhoud)<br />
|Omschrijving= Het uitvoeren van '''onderhoudsacties aan een al-dan-niet defect object''', met als doel: alle beschadigde onderdelen in hun oorspronkelijke staat terug te brengen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Versterkingsrijtuig<br />
|Omschrijving= Een '''versterkingsrijtuig''' is een rijtuig dat voor een gedeelte van de route wordt bijgeplaatst. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vertakkingssein<br />
|Omschrijving= (Gootspoor); een '''vertakkingssein''' kan twee, drie of vier armen hebben. Dit is altijd een [[Woorden - B#Bordessein|bordessein]], dat gelijkenis vertoond met een kandelaar, omdat het opgebouwd is uit één gemeenschappelijke grondpaal, met daaruit, op het bordes, meer dan één paal. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - K#Kandelaar|Kandelaar]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vertreksein<br />
|Omschrijving= Een '''vertreksein''' is een wit licht, waarbij een bord met een zwarte V is geplaatst. Indien het witte licht ontstoken is, betekent dit dat er toestemming is tot het geven van het bevel tot vertrek. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vertrekspoor<br />
|Omschrijving= '''Spoor waar vanaf treinen kunnen vertrekken''' richting hoofdbaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vertrekstaat <br />
|Omschrijving= Een '''vertrekstaat''' is een overzicht van de dienstregeling van een bepaald traject in het openbaar vervoer. Vertrekstaten zijn vaak beschikbaar bij bus- en tramhaltes en bij treinstations in de stationshal en/of op individuele perrons. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Vertrekstaat Meer over vertrekstaat].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vervangen (onderhoud)<br />
|Omschrijving= '''Uitwisselen van een onderdeel''' of een object tegen een nieuw of hersteld exemplaar. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vervoer<br />
|Omschrijving= Het '''geheel van activiteiten''', gericht op het verplaatsen van mensen en/of goederen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Vervoer Meer over vervoer].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vervoerder<br />
|Omschrijving= '''Exploitatiemaatschappij''' die treindiensten voor of reizigers en/of goederen exploiteert. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vervoersmodel<br />
|Omschrijving= Een '''vervoersmodel''' is een eerste vertaling van de vervoersvraag, in de vorm van marktspecificaties waarin wordt aangeven welke verbindingen met welk type treindienstsoort (IC, IR, R/A, goederen) met welke frequentie, comfort, gemiddelde reistijd, aansluitingen en punctualiteit dienen te worden geboden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Verzorgen (Onderhoud)<br />
|Omschrijving= Het '''uitvoeren van onderhoudsacties''' aan een object met als doel de gebruiksklare conditie van één of meer onderdelen te handhaven, bijvoorbeeld door reinigen, smeren, verversen etc. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Viaduct<br />
|Omschrijving= Een viaduct is een brug die een (spoor)weg over iets voert, dit kan een andere (spoor)weg of een dal zijn. Dit type brug is een bouwwerk of constructie als vaste verbinding voor spoor- of wegverkeer over een hindernis zonder de doorgang onder de verbinding te belemmeren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Viaduct Meer over viaduct].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vialis NMA<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - N#NMA|NMA]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vierkante wielen<br />
|Omschrijving= '''Wielen die door te hard remmen''', meestal door gladheid van de rails, een ingesleten vlakke plaats hebben en die '''bij het rijden een bonkend geluid veroorzaken'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.prorail.nl/veelgestelde-vragen/herfst/wat-zijn-vierkante-wielen Meer over vierkante wielen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vier-tje<br />
|Omschrijving= Spoorjargon; benaming voor een '''vierdelig treinstel''', dus bestaande uit vier rijtuigen (of bakken). <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Virtueel<br />
|Omschrijving= '''Virtueel''' is lijkend op iets in de reële wereld, maar niet tastbaar bestaand. Ander woord voor "virtueel" is "denkbeeldig". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(19)]] [https://www.encyclo.nl/begrip/virtueel Meer over virtueel]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vis-à-vis<br />
|Omschrijving= De stoelen in een rijtuig met middengang zijn zo geplaatst dat '''de reizigers elkaar aankijken'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Vis-%C3%A0-vis Meer over vis-à-vis].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vivak<br />
|Omschrijving= '''Vivak''' is een merknaam van de firma Bayer. Het materiaal, PolyEthyleenTereftalaat-Glycol [[Woorden - P#PET-G|(PET-G)]], is lichtdoorlatend en heeft op het eerste gezicht veel weg van [[Woorden - P#Perspex|perspex]], (in de volksmond: "plexiglas"). Het is dus per sé géén perspex (=polymethylmethacrylaat= [[Woorden - P#PMMA.|PMMA]]), maar heeft wel enkele overeenkomstige eigenschappen. Zo kunnen we het bij voorzichtig verwarmen wat buigen. Af laten koelen, terwijl het in vorm wordt gehouden. Bij het buigen moeten we er rekening mee houden dat het een thermoplast is, die dus de neiging heeft terug te veren. Buigen kan dus wel, maar vereist eerst wel wat oefening en de nodige mislukkingen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vlaamse Reus<br />
|Omschrijving= '''Vlaamse reus''' is de benaming van locs uit de 6400 en 6500 [[Woorden - S#Serie|serie]] die ook in België mogen rijden. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vlampijp <br />
|Omschrijving= Een '''vlampijp''' is onderdeel van een stoomketel. De hete rookgassen stromen door een groot aantal, met water omringde, vlampijpen om het verwarmend oppervlak te vergroten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(19)]] [https://www.encyclo.nl/begrip/vlampijp Meer over vlampijp].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vlampijp-reinigings-installatie <br />
|Omschrijving= Een '''vlampijp-reinigings-installatie''' (of kortweg "doorblaasinstallatie") is een installatie die bestond uit een [[Woorden - S#Steiger|stijger]], om gemakkelijk en op de juiste hoogte bij de [[Woorden - V#Vlampijp|vlampijpen]] te kunnen komen. Deze steiger stond op een doodlopend spoor(tje), vlak achter een stootjuk. Met hogedruk perslucht werden de vlampijpen met behulp van een lange lans doorgeblazen. Zie ook [[Het stoomlocomotievendepot|Het stoomlocomotievendepot]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Voeding<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); Apparaat wat van een wisselspanning (bijvoorbeeld 230 V AC) een lagere [[Woorden - G#Gelijkspanning|gelijkspanning]] (bijvoorbeeld 12 volt DC) maakt. Een '''voeding''' is voorzien van een [[Elektronica basis#De transformator|transformator]], een [[Elektronica basis#De bruggelijkrichter (brugcel)|gelijkrichter]], en meestal een [[Woorden - E#ELCO.|elco]] om de gelijkspanning af te vlakken. Het kan ook een [[Woorden - G#Gestabiliseerde|gestabiliseerde]] voeding zijn. Dan zit er extra regel-elektronica in, om de spanning stabiel te houden.<br />Een voeding levert altijd gelijkspanning, anders is het een [[Woorden - A#Adapter|adapter]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Voeler<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - S#Sensor|Sensor]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Voertuig<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); Elk '''gestel op wielen''', al dan niet geleed, ingericht om, anders dan op handkracht, '''op spoorstaven''' te rijden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Voeten vegen<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); [[Woorden - D#Doorslaan|doorslaan]]; de snel draaiende wielen van de loc worden hier dus vergeleken met '''vegende voeten''', wat ook snel gebeurt en a.h.w. over de mat glijdend en tegelijkertijd stilstaand gebeurt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Voluutveer<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); Oude benaming voor een type veer. Nieuwe benaming is [[Woorden - T#Tonveer|"tonveer"]]. De voluutveer is een spiraalvormige veer, gemaakt van opgerold plaatmateriaal, aan twee zijden verbonden via trekstangen met de schroefkoppelingen [[Woorden - S#Stoot- en trekwerk|(het trekwerk)]] van een goederenwagen. De voluutveer dient om schokken op te vangen van het trekwerk (twee afzonderlijke voluutveren bevestigd aan de bak). En ook bij het overbrengen van de trekkrachten op de bak bij doorgaand trekwerk (enkele voluutveer). (bron: Eric B. en Paul Bender en Gerrit Ferwerda van het BNLS-forum). [https://forum.beneluxspoor.net/index.php/topic,75080.msg3221765365.html#msg3221765365 Zie draadje op het BNLS-forum]. [https://www.surisa.es/en/products/springs-and-damping/volute-springs Meer over voluutveer].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Voor de paal staan<br />
|Omschrijving= (NS-jargon) '''Voor een rood sein staan'''. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Voorschakelweerstand<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Letterlijke vertaling van het Duitse "Vorschaltwiderstand". Een '''voorschakelweerstand''' is een weerstand die gebruikt wordt om de elektrische stroomsterkte in het erna volgende circuit te begrenzen en/of te regelen. Dit gebeurt om de gewenste hoeveelheid [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] door het circuit te laten stromen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Omdat de voorschakelweerstand in [[Woorden - S#Serieschakeling|serie]] staat met het erna volgende circuit, is het beter om te spreken van [[Woorden - S#Serieweerstand|"serieweerstand"]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Voorschakelweerstand Meer over voorschakelweerstand] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Voorsein<br />
|Omschrijving= Een '''lichtsein dat vooraf gaat aan een hoofdsein''' en niet "STOP" kan tonen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: [[Lichtseinen]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Voorsein Meer over voorsein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Voorspan<br />
|Omschrijving= Een trein die '''getrokken wordt door twee- of meer locs''' met in elke loc een eigen machinist. Wordt bijvoorbeeld een dieselloc geholpen door een stoomloc, dan spreekt men ook wel van gemengde tractie. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Voorspan Meer over voorspan].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Voorstadstrein<br />
|Omschrijving= Een '''trein''' in een stedelijk gebied met veel stops, die gebruik maakt van spoorlijnen en soms ook van een metrolijnen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Voorstadspoorweg Meer over voorstadtrein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Voor z'n smoel gooien<br />
|Omschrijving= "het sein valt op z’n kont:" het sein valt plotseling op onveilig (de seinarm "valt" inderdaad). Het sein valt vlak voor de locomotief. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - K#Kont|"Kont"]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vrijbalk<br />
|Omschrijving= Tussen twee samenlopende of elkaar kruisende sporen geeft de witte '''vrijbalk''' (zie artikel [[Scenery op het spoor]]) de uiterste grens aan waar railvoertuigen mogen worden geplaatst, zonder de beweging van voertuigen op het andere spoor te hinderen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Vrijbalk Meer over vrijbalk].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vrije baan<br />
|Omschrijving= Algemene aanduiding voor baanvak (spoor); '''een gedeelte van de spoorweg buiten de stations en emplacementen'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.infrasite.nl/glossary/vrije-baan/ Meer over vrije baan]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vrije kruising<br />
|Omschrijving= Kunstwerk dat het mogelijk maakt dat '''treinen elkaar ongelijkvloers kunnen kruisen'''. Wordt uitgevoerd als een [[Woorden - F#Fly-Over|"fly-over"]] of een [[Woorden - D#Dive-Under|"dive-under"]] (ook wel ongelijkvloerse kruising genoemd). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vrijloopdiode<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Eng. "barrier diode". Bij een [[Woorden - D#Diode|diode]] is sprake van een geleidende richting (de [[Woorden - D#Doorlaatrichting|doorlaatrichting]]) en een sperrende richting (de sperrichting). Van deze eigenschap wordt gebruik gemaakt door een '''vrijloopdiode''' toe te passen bij [[Woorden - R#Relais|relais]] die door een transistor geschakeld worden. De kathode van de diode komt aan de plus-aansluiting van het relais. De functie van deze [[Woorden - S#Sperdiode|"vrijloopdiode"]], is het beschermen van de [[Woorden - T#Transistor|transistor]] die het relais aanstuurt. De "vrijloopdiode" voorkomt dat de transistor defect raakt door te hoge ([[Woorden - I#Inductie|inductie]])spanningen, die ontstaan bij het [[Woorden - A#Afvallen|"afvallen"]] van het relais (dus op het moment dat de [[Woorden - S#Spoelspanning|spoelspanning]] op het relais uitgeschakeld wordt). Zie ook: [[Woorden - S#Sperdiode|Sperdiode]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vuur<br />
|Omschrijving= De vuurkist met het vuur erin. Het vuur. "een dun '''vuur''':" een dunne laag brandende kolen op het rooster. "een goed vuur, een slecht vuur:" een goed- respectievelijk slecht brandend vuur. "een blanke kachel met een goede ligging:" een schoon vuur met goed verspreide kolen. "er een vuur inzetten:" zorgen voor een flink vuur voor het begin van een rit met een zware trein. Zie ook [[Woorden - B#Blank|"Blank"]] en [[Woorden - K#Kachel|"Kachel"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vuurbrug<br />
|Omschrijving= Kort '''gewelf''' van '''vuur'''vaste steen achter in een vuurhaard, dienend om de vermenging van de gassen met de verbrandingslucht te bevorderen (van Dale); verhindert tevens dat de vliegas boven het vuur direct door de geforceerde trek de [[Woorden - V#Vlampijp|vlampijpen]] ingezogen wordt en in te grote hoeveelheden in de [[Woorden - R#Rookkast|rookkast]] terechtkomt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - U<br />
|Volgende= Woorden - W<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 28 mrt 2024 10:14 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|V]]<br />
[[Categorie: Algemeen|V]]<br />
[[Categorie: Woorden|V]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|V]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_T&diff=50861Woorden - T2024-03-28T09:11:45Z<p>Fred: woord toeg.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - S<br />
|Volgende= Woorden - U<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= TA 364. <br />
|Omschrijving= De eerste drie-assige "free-axle" autotransportwagen van [[Woorden - G#GEFCo.|GeFCo.]]. Meer over [http://mlgtraffic.net/France_E_W_Gefco.xml TA 364].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= TAD.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Trein Afhandelings Documenten'''. [https://wiki.ovinnederland.nl/wiki/Treindienst_Afhandelings_Document Meer over TAD].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= TAS.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Trein Aanwijs Schermen'''. Alle blauwe schermen die op een perron aanwezig zijn, zoals [[Woorden - T#TBP.|TBP]] en [[Woorden - P#PV.|PV]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= TBP.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Trein Beeld Perron'''. De TBP-schermen zijn de vervangers van de eerste generatie CTA-schermen op de perrons. De TBP-schermen tonen de treinsoort, het logo van de vervoerder, vertrektijd, de eindbestemming en alle tussenstations. Er naast hangt een klok. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - P#PV.|PV]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= TIS.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Trein Incident Scenario'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Treinincidentscenario Meer over treinincidentscenario]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= TOA.<br />
|Omschrijving= Een "treindienst aantastende onregelmatigheid" ('''TAO''') is een onregelmatigheid (externe afwijking) die leidt tot een verstoring van de geplande treinenloop. De term wordt gebruikt door ProRail. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=toa Meer over TOA]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= TOBS.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Ten Onrechte Bezet Spoor'''. Een sectiestoring, waarbij de sectie zich meldt als bezet, terwijl die bezetting niet wordt veroorzaakt door [[Woorden - M#Materieel|materieel]] of een [[Woorden - K#Kortsluitlans|kortsluitlans]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= TPRB.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Ter plaatse bediende relaisbeveiliging'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Ter_plaatse_bediende_relaisbeveiliging Meer over TPRB].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Trdl.<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - T#Treindienstleider|'''Treindienstleider''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Triac.<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Afkorting van '''Triode for Alternating Current'''. Onderdeel wat gebruikt wordt om wisselspanning te regelen, d.m.v. fase-aansnijding (zit bijvoorbeeld in een lichtdimmer). Zie ook: [[Elektronica basis#De triac|triac]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Triac Meer over triac].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= TVS.<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Afkorting van '''Transient Voltage Suppressor''' (= een speciale [[Woorden - D#Diode|diode]]). Elektronisch onderdeel dat beveiligd tegen te hoge spanningen. De TVS reageert vele malen sneller dan een varistor of een gasontladingsbuis. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= TTL.<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Afkorting van [[Woorden - T#Transistor|Transistor]]-TransistorLogica. '''TTL''' is een standaard voor digitale logica. (zie ook: [[Woorden - L#Logische uitgang|Logische uitgang]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Transistor-transistorlogica Meer over transistor-transistorlogica].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= T&T.<br />
|Omschrijving= '''T&T''' is de afkorting van '''Tracking & Tracing'''. Dit is een programma dat gebruikt wordt binnen NS, om treinstellen te volgen. De [[Woorden - T#Treinstel|treinstel]]len zijn voorzien van een GPS-antenne, zodat de positie van de treinen bekend is, voor de daartoe aangewezen personeelsleden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(7)]] [http://www.railwiki.nl/index.php/Tracking_%26_Tracing Meer over T&T]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Tailtrack"<br />
|Omschrijving= (Kop-)spoor dat lang genoeg is om te worden gebruikt om snel van de ene aankomst-/vertrekbundel naar de andere te kunnen doorwisselen (met een zig-zag beweging). '''Tailtracks''' voor reizigerstreinen worden doorgaans dicht in de buurt van de perronsporen aangelegd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Basisvormen]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=tailtrack Meer over tailtrack].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Talud<br />
|Omschrijving= '''Taluud''', glooiing, schuinte. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Talud Meer over talud]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tankinstallatie<br />
|Omschrijving= '''Installatie voor de opslag van brandstof''', inclusief de mogelijkheden om spoorvoertuigen van brandstof te voorzien, op een milieuverantwoordelijke wijze. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(10)]] [https://www.ensie.nl/prorail/tankinstallatie Meer over de tankinstallatie].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tankplaat<br />
|Omschrijving= Een '''tankplaat''' is een bodembeschermende voorziening ten behoeve van het tanken van spoorvoertuigen, al of niet voorzien van een [[Woorden - T#Tankinstallatie|Tankinstallatie]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(10)]] [https://www.ensie.nl/prorail/tankplaat Meer over de tankplaat]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tantaal-elco<br />
|Omschrijving= Elco ('''el'''ektrolyitische '''co'''ndensator) gemaakt van tantalium (in de volksmond '''"tantaal"'''. Dit type elco heeft vooral bij hogere frequenties een kleinere inductieve weerstand dan aluminium-elco's. Heeft, in vergelijking met aluminium-elco's, kleinere afmetingen. Zie: [[Elektronica basis#De tantaal-elco|Elektronica basis]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Tantaal-elco Meer over de tantaal-elco].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Technicus<br />
|Omschrijving= Een '''technicus''' is iemand die zich door middel van studie of ervaring techniek eigen heeft gemaakt en die techniek kan toepassen. Gewoonlijk is dat bedrijfsmatig of in het onderwijs in de techniek. In de praktijk is de technicus vooral zichtbaar in de ontwerpsfeer, de productie, het onderhoud en de reparatie van stoffelijke zaken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Technicus Meer over technicus]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tegengewicht<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - C#Contragewicht|'''Contragewicht''']]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Contragewicht Meer over Contragewicht].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tegenspoor<br />
|Omschrijving= Enkel gebruikt in België: het berijden van het spoor gelegen naast het normale spoor van een dubbelsporig traject, meestal het '''rechterspoor''' (in België rijden treinen links). De lichtseinen op dit spoor knipperen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Telerail<br />
|Omschrijving= '''Telerail''' was een radiografisch communicatiesysteem op vrijwel alle treinen in Nederland. Via telerail kon de treindienstleider contact opnemen met de machinist en omgekeerd. Tevens konden de machinisten onderling communiceren. Oorspronkelijk waren ook de verkeersleiding en de centrale meldkamer van de spoorwegpolitie via telerail bereikbaar. Op 1-1-2007 is Telerail vervangen door GSM-R. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Telerail Meer over Telerail] Zie ook: [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=telerail Telerail] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Telgopor<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - X#XPS.|XPS]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tempex<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - E#EPS.|EPS]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tender<br />
|Omschrijving= Een '''tender''' is de wagen die veel stoomlocomotieven achter zich meevoeren. In de tender zitten het water en de brandstof die de locomotief nodig heeft. De brandstof is meestal [[Woorden - S#Steenkool|steenkool]] of [[Woorden - S#Stookolie|stookolie]], maar kan ook hout zijn. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] [http://www.nicospilt.com/tender.htm Meer over tender]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tenderjumbo <br />
|Omschrijving= '''Tenderjumbo''' was de bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 3700-3800 (SS 700), een type dat zo sterk was als een olifant. Ook de bijnaam van een andere sneltreinlocserie, de 2100-en, die weliswaar kleiner, maar ook tot grote prestaties in staat waren. Deze machines werden ook wel "kleine jumbo’s" genoemd. Deze bijnaam werd ook gebruikt voor de 1700-en. "Grote jumbo" was de bijnaam van de [[Woorden - S#Serie|serie]] 3900-en, die je inderdaad als een soort vergrote uitvoering van de 3700-en kunt beschouwen. Zie ook: [[Woorden - J#Jumbo|'Jumbo']].[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tenderlocomotief<br />
|Omschrijving= '''Tenderlocomotief''' is een locomotief waarop water en brandstof op de [[Woorden - L#Loc.|loc]] zelf worden meegenomen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] [http://www.nicospilt.com/tender.htm Meer over tenderlocomotief].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Thermietlassen<br />
|Omschrijving= (Aluminothermie) Een techniek waarbij spoorstaven met een zeer hoge temperatuur aan elkaar worden '''gelast'''. Dit gebeurt met '''thermiet''', een mengsel van ijzer en aluminiumpoeder. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] [http://www.nicospilt.com/thermietlassen.htm Meer over thermietlassen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Thermolyse<br />
|Omschrijving= (Chemie); '''Thermolyse''' (van het Griekse thermos, warmte en -lyse, afbreken) is een chemische reactie waarbij een stof door verhitting gaat ontleden. Thermolyse is een reactie die ervoor zorgt dat chemische bindingen van een product uiteen zullen vallen. Het is een [[Woorden - E#Endotherme reactie|endotherme reactie]] die slechts plaatsvindt door het toevoeren van warmte. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Thermoplast<br />
|Omschrijving= (Chemie); Benaming voor materiaal dat '''thermoplastische''' eigenschappen bezit. Zie: [[Woorden - T#Thermoplastisch|Thermoplastisch]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Thermoplastisch<br />
|Omschrijving= (Chemie); het materiaal heeft in normale toestand (bij kamertemperatuur) een vaste vorm. Bij verhitting wordt het materiaal zacht en '''is in diverse vormen te buigen''' (kan vervormd worden). Na afkoeling behoudt het zijn nieuwe vorm. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Thermoplast Meer over thermoplast].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Thru-hole<br />
|Omschrijving= Thru-hole is een afkorting van through-hole-technology (zie onder).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Through-hole technology<br />
|Omschrijving= (Eng). (Elektronica); '''Through-hole technology''' ook wel gespeld als "thru-hole", is een montagemethode voor elektronische componenten. De componenenten zijn voorzien van aansluitdraden, die in de (van te voren) geboorde gaten van een printplaat ([[Woorden - P#PCB.|PCB]]) gestoken worden. De aansluitdraden worden daarna aan de onderzijde van de [[Woorden - P#Printplaat|printplaat]] aan de koperbanen gesoldeerd, en het overtollige draad wordt afgeknipt. De montage kan met de hand of machinaal gedaan worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Through-hole_technology Meer over through-hole technology]. Zie ook het artikel [[Handleiding voor het solderen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Thyristor <br />
|Omschrijving= (Elektronica); Een '''thyristor''' is een halfgeleider, met de werking van een elektronische schakelaar, die geschikt is om grote vermogens bij hoge spanningen met betrekkelijk weinig verlies te schakelen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over de [https://nl.wikipedia.org/wiki/Thyristor thyristor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Timer<br />
|Omschrijving= Een '''timer''' is een gespecialiseerd type klok voor het meten/tellen van specifieke tijdsintervallen. Het woord "timer" wordt gewoonlijk gebruikt voor apparaten die aftellen met een bepaald tijdsinterval. Deze klok kan elektromechanisch zijn of elektronisch. Er bestaan speciale klokken die op een vooraf ingestelde tijd een schakelaar bedienen, zogenaamde "schakelklokken" (door sommigen tijdschakelaars genoemd. Fout, tijd kun je niet schakelen). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Bij het modelspoor is een "timer" een speciale functie (van een locdecoder of functiedecoder) om bijv. koppelingen kortstondig te bedienen. [https://en.wikipedia.org/wiki/Timer Meer over Timer].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Timmerman<br />
|Omschrijving= (ironisch); Machinist die met te grote vullingsgraad rijdt, wat een '''"timmerend"''' geluid geeft, elke slag van de cilinder is blaffend hoorbaar; de loc "slaat dus hard; maakt een geluid of er getimmerd wordt." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tijdperk<br />
|Omschrijving= Het grootbedrijf is in '''tijdperk'''en onder te verdelen. De scheidingen der tijdperken liggen bij kenmerkende veranderingen in het gebruikte [[Woorden - M#Materieel|materieel]]. [https://www.nproject.org/nl/naslag-en-normen/tijdperk-van-de-modelbaan/ Meer over tijdperken]. Zie ook: artikel [[Tijdperken]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= TL-verlichting <br />
|Omschrijving= Een fluorescentielamp is een lamp die licht geeft door het oplichten van een fluorescerende laag onder invloed van ultraviolette stralen die opgewekt worden door gasontlading in de lamp. De bekendste voorbeelden zijn de TL (Frans: tube luminescent, "lichtgevende buis", in de volksmond aangeduid als '''tl-buis''' of '''tl-lamp''') en de zogenoemde "spaarlampen". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[Woorden - F#Fluorescentie|fluorescentie]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Fluorescentielamp Meer over TL-verlichting].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Toe"<br />
|Omschrijving= (België): het sein staat '''"toe"'''. Het sein staat op onveilig; ook: [[Woorden - D#"Dicht"|"Dicht"]]; het sein heeft in deze gedachtengang een soort "afsluitende werking", als een hek of slagbomen; zie ook: [[Woorden - O#"Open"|"Open"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Toestand-afhankelijk-onderhoud<br />
|Omschrijving= Het '''moment van het uitvoeren van onderhoud''' wordt bepaald naar aanleiding van inspectie en meetresultaten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie artikel [[Onderhoud]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=toestand-afh-onderh Meer over Toestand-afhankelijk-onderhoud]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tolerantie<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Weerstanden kunnen bij de productie niet exact nauwkeurig van een bepaalde waarde worden gemaakt, de uiteindelijke waarde wijkt enigszins af van de verlangde waarde. Dit wordt de '''tolerantie''' van de weerstand genoemd. De maximale afwijking in procenten van de aangegeven weerstandswaarde wordt meestal op de weerstand aangegeven met een getal of door middel van een kleurenring. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Weerstand_(component)<br />
Meer over tolerantie (component)].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tolerantie<br />
|Omschrijving= (Techniek); '''Tolerantie''' is een begrip uit de techniek. Onder tolerantie verstaat men de toestand van een systeem, waarin een afwijking van de normaaltoestand, veroorzaakt door een verstorende inwerking, (nog) niet leidt tot correctie of corrigerende maatregelen vereist. In engere zin is tolerantie de maximale afwijking van een standaard of een standaardmaat, waarbij die de functie van een systeem nog net niet in gevaar brengt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Tolerantie_(techniek) Meer over tolerantie (techniek)]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tong<br />
|Omschrijving= (Spoorwegen); Onderdeel van een wissel. Zie: [[Woorden - W#Wisseltong|'''Wisseltong''']].<br />
[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.ensie.nl/prorail/wisseltong Meer over wisseltong]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tonveer<br />
|Omschrijving= (Techniek); '''Tonveer''' is de benaming voor een type veer. Zie [[Woorden - V#Voluutveer|Voluutveer]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.google.nl/search?q=pufferfeder Meer over tonveer]. [https://en.wikipedia.org/wiki/Volute_spring Nog meer over tonveer].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Toolless <br />
|Omschrijving= '''Toolless''' betekent "montage zonder gereedschap" [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wiktionary.org/wiki/toolless Meer over toolless (Engels)]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Toonfrequente spoorstroomlopen<br />
|Omschrijving= '''Spoorstaafgebonden systeem''' om te kunnen bepalen of er een trein in de betreffende sectie staat c.q. rijdt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=toonfreq_spoorstrloop Meer over toonfrequente spoorstroomlopen]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tractie-energievoorziening<br />
|Omschrijving= '''Energievoorziening''' ten behoeve van de aandrijving van elektrische treinen. Dit ter onderscheid van de energievoorziening voor bijvoorbeeld de beveiliging of de wisselverwarming. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=tractie_energievoorz Meer over tractie-energievoorziening]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Trafo<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); Afkorting van [[Woorden - T#Transformator|'''Tra'''ns'''fo'''rmator]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ''Trancient response''<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Impuls'''"responsie"'''. '''Het reageren op''' een (snel) wisselende belasting. Bijv. bij [[Woorden - S#Spanningsregelaar|spanningsregelaars]] het gedrag bij sterk variërende stroomafname. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]. [https://en.wikipedia.org/wiki/Transient_response Meer over trancient response].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Transfer<br />
|Omschrijving= Doorzichtige folie met tekst of afbeelding op een met water verwijderbaar papieren draagvel. (zie het artikel [[Decals]]).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Transformator<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); Een '''transformator''' (afgekort '''"trafo"''') dient om een wisselspanning (AC) om te zetten naar een wisselspanning met een hogere- of lagere waarde. Bijv. van 230 Volt AC naar 12 Volt AC. In een "trafo" zitten [https://nl.wikipedia.org/wiki/Inductieve_koppeling magnetisch gekoppelde spoelen], de primaire en de secundaire. De spoelen zijn meestal gewonden rondom een gesloten ijzerkern die het magnetische veld concentreert en voor de magnetische koppeling van de beide spoelen zorgdraagt. Zie artikel [[Elektronica basis#De transformator|Elektronica basis]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Transformator Meer over transformator].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Transistor <br />
|Omschrijving= (Elelektronica); Een '''transistor''' (samentrekking van het Engelse "transfer" en "resistor", = letterlijk: "overdrachtsweerstand") is een halfgeleider[[Woorden - C#Component|component]] met meestal drie aansluitingen. Als [[Woorden - E#Elektronica|elektronisch]] onderdeel dient een transistor onder meer als versterkend of schakelend element in een elektronische schakeling. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over de [https://nl.wikipedia.org/wiki/Transistor transistor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Traverse<br />
|Omschrijving= Een '''traverse''' is een ongelijkvloerse, hoog gelegen voetgangersoversteek. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie ook: [[Woorden - P#Passerelle|Passerelle]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=traverse Meer over traverse].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Trein<br />
|Omschrijving= Een '''trein''' is een beweging voor het vervoer van reizigers of goederen, of de overbrenging van leeg [[Woorden - M#Materieel|materieel]], met een bepaalde [[Woorden - I#Infra|infra]]-inzet volgens een gepland tijdschema. Het kan dus zowel om een goederentrein, als om een personentrein gaan, maar niet om een losse loc. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=trein Meer over Trein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Trekpot en dauwworm<br />
|Omschrijving= Benaming van resp. de trekkende en opduwende locomotief bij treinen die op een heuvelachtig baanvak een opdruklocomotief kregen naast de trekkende locomotief. Werd vooral gezegd op het baanvak Tongeren via Glons en Liers naar Luik Vivegnies. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treinaanwijzer<br />
|Omschrijving= Een '''treinaanwijzer''' is een paneel dat in veel Nederlandse stations boven de perrons hangt, vanwaar reizigerstreinen vertrekken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] [http://www.nicospilt.com/treinaanwijzers.htm Meer over treinaanwijzers]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treinbeweging<br />
|Omschrijving= Vertrek, aankomst of het doorrijden van een trein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=treinbeweging Meer over treinbeweging].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treinbreuk<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); 1. Het komt bij het grootspoor maar zelden voor dat een koppeling tussen twee voertuigen loslaat. Wanneer dat echter wèl gebeurt, zal de remslang '''breken''', de lucht uit de treinleiding ontsnappen en de trein stoppen (zowel het trekkende gedeelte als het losgeraakte deel).<br />2. (Modelspoor). ook bij het modelspoor komt het wel eens voor dat één of meerdere wagens/rijtuigen losraakt/losraken, doordat een koppeling losgaat. Ook dit wordt een '''treinbreuk''' genoemd.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treindienstleider<br />
|Omschrijving= (Afgekort: [[Woorden - T#Treindienstleider|'''Trdl''']]) regelt de treinenloop op een station en/of baanvak en is verantwoordelijk voor de veiligheid. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Treindienstleider Meer over treindienstleider].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treindienstleiding<br />
|Omschrijving= '''Procesleiding''' op het spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]. [https://www.ensie.nl/prorail/pplg-primair-procesleidingsgebied Meer over primair-procesleidingsgebied].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treindienstsoort<br />
|Omschrijving= Bijvoorbeeld: InterCity, InterRegio (sneltreinen), Agglo-Regio (stoptrein), Sprinters (stoptrein), Light rail en goederentreinen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=treindienstsoort Meer over '''Treindienstsoort''']<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treinradio<br />
|Omschrijving= Voorziening voor '''draadloze communicatie''' tussen personeel in de trein (machinist) en personeel buiten de trein dat bij het vervoersproces betrokken is (verkeersleiding). Voorbeelden zijn het voormalige [[#Telerail|"Telerail"]] en het huidige [[Woorden - G#GSM-R.|GSM-R]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=treinradio Meer over treinradio]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treinsamenstelling<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); Hiermee wordt aangegeven uit '''welk [[Woorden - M#Materieel|materieel]]''' een trein bestaat. Deze samenstelling wordt aangegeven in de dienstvoorschriften. [http://forum.beneluxspoor.net/index.php/board,52.0.html Meer over Treinsamenstelling]. [https://treinsamenstelling.wordpress.com/materieel Nog meer over Treinsamenstelling].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treinschakeling<br />
|Omschrijving= '''Treinschakeling''', soms ook multiple schakeling genoemd, maakt het mogelijk dat een machinist of treinbestuurder meerdere locomotieven, treinstellen, motorrijtuigen tegelijk vanuit de voorste cabine van de trein bestuurt. Dit wordt ook [[Woorden - M#Multi-tractie|multi-tractie]] genoemd. De stuursignalen lopen door zogenaamde stuurstroomkabels. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Treinschakeling Treinschakeling].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treinseinbeelden<br />
|Omschrijving= '''Trein'''en zijn aan de voor- en achterzijde voorzien van verlichting: witte of gele frontseinen en rode sluit'''seinen'''. Vroeger reden treinen overdag zonder verlichting. Dan werden er achterop de trein sluitborden gehangen. Front- en sluitseinen werden en worden ook gebruikt om bijzondere boodschappen door te geven, zoals bijvoorbeeld het [[Woorden - G#Gevarensein|gevarensein]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treinstam<br />
|Omschrijving= Een '''treinstam''' bestaat uit een aantal gekoppelde rijtuigen, die samen een vaste samenstelling vormen. Het verschil met een treinstel is dat binnen een treinstam een koppeling gebruikt wordt die het mogelijk maakt om de stam eenvoudig van samenstelling te veranderen. Dit in tegenstelling tot een [[Woorden - T#Treinstel|treinstel]]), waarbij de rijtuigen permanent aan elkaar vastgemaakt zijn d.m.v. [[Woorden - S#Schroefkoppeling|schroefkoppelingen]]. Voorbeeld van een treinstam: VIRM (deze is voorzien van Scharfenberg-koppelingen). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] <br />
[https://nl.wikipedia.org/wiki/Treinstam Meer over treinstam].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treinstammen NS<br />
|Omschrijving= Treinstellen die altijd in een vaste samenstelling rijden, hebben bij de NS de benaming "stam". Hieronder vallen bijvoorbeeld:<br />
* mDDM + DD-AR<br />
* mDDM + DDZ<br />
* 1600/1800 + DDM<br />
* 1700 + DD-AR<br />
* (V)IRM [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Treinstam#Nederland Meer over Treinstammen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treinstel<br />
|Omschrijving= Benaming van '''zelfstandig rijdende gekoppelde rijtuigen''' voor personenvervoer. Dit kan niet uit een enkele [[Woorden - B#Bak|bak]]) bestaan, want dan is het een [[Woorden - M#Motorrijtuig|motorrijtuig]], maar wel uit een aantal, door [[Woorden - S#Schroefkoppeling|schroefkoppelingen]] aan elkaar gekoppelde bakken, zoals bijvoorbeeld Mat'54. Deze zelfstandig rijdende gecombineerde rijtuigen (='''"treinstel"''') kunnen ook met één- of meerdere andere '''treinstel'''len gekoppeld rijden, en dan heet het geheel een (personen)trein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.infrasite.nl/glossary/treinstel/ Meer over treinstel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treinstroom<br />
|Omschrijving= '''Treinstroom''' betekent dat het om treinen gaat die langs dezelfde route onderweg zijn van hetzelfde vertrekpunt naar dezelfde bestemming. Vertrekpunt en bestemming kunnen zijn: "splitsingspunt" en "knooppunt". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=treinstroom Meer over treinstroom].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treinverbinding<br />
|Omschrijving= '''Verbinding''' tussen stations die verzorgt wordt door een '''trein'''dienst. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=treinverbinding Meer over treinverbinding].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= TreinVrije Periode<br />
|Omschrijving= (Afgekort: '''TVP''') De buitendienststelling van een spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=tvp Meer over TreinVrije Periode].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Trek-duwtrein<br />
|Omschrijving= '''Trein die zowel getrokken als geduwd kan rijden'''. Aan één zijde bevindt zich een loc en aan de andere zijde bevindt zich een stuurstandrijtuig. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Trek-duwtrein Meer over Trek-duwtrein]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Trekontlasting <br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); een '''trekontlasting''' is een constructie die voorkomt dat een elektrisch snoer (of bedrading) uit een apparaat of stekker getrokken kan worden. Een trekontlasting zorgt ervoor dat de van buiten komende krachten zich niet naar de andere kant voortzetten, maar door de structuur waarop de trekontlasting is gemonteerd, worden opgenomen. [https://www.encyclo.nl/begrip/trekontlasting Meer over trekontlasting].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Trimpotentiometer <br />
|Omschrijving= (Elektronica); Benaming voor een '''instelbare meerslagen [[Woorden - P#Potentiometer|potentiometer]]''' ("multi-turnpotmeter"), die via een tandwieloverbrenging de loper laat bewegen over een single-turn (enkelslag)weerstandsbaan, identiek aan een gewone single-turnpotmeter. De instelschroef moet 10 (tot bij sommige typen 25) slagen maken om de trimpot van 0 tot de maximale weerstandswwaarde te verdraaien. Wordt ook wel "trimpot" of "trimweerstand" genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over de [https://nl.wikipedia.org/wiki/Potentiometer#Instelpotmeters instelpotentiometer]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Trommelaar <br />
|Omschrijving= (België); Machinist die "te brutaal rijdt" en en te hard aanzet, waardoor de locomotief gaat doorslaan, wat een op '''trommelen''' lijkend geluid geeft. Zie ook: [[Woorden - A#Arm|machinist met een sterke arm]], een [[Woorden - B#Bras fort|"bras fort"]], een [[Woorden - M#Moordenaar|moordenaar]], een [[Woorden - H#Hakkert|hakkert]], een [[Woorden - T#Timmerman|timmerman]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Trommelen <br />
|Omschrijving= Stoom toevoeren uit de [[Woorden - I#Injecteur|injecteur]] via de [[Woorden - L#Lummel|lummel]] naar het water in de [[#Tender|tender]]. Dit wordt 's winters gedaan om bevriezen van het water te voorkomen; bij de injecteur wordt de leiding naar de ketel toe afgesloten, zodat de stoom die toch ergens naar toe moet een weg zoekt naar de tender; dit heet '''trommelen''' omdat de stoom tegen het koude water een trommelend geluid maakt; merkwaardig is dat het geluid de basis is voor een werkwoord dat een handeling uitdrukt: "We gaan trommelen" betekend dus: "we gaan stoom de tender inlaten etc. waardoor het getrommel ontstaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tuimelrooster<br />
|Omschrijving= [[Woorden - V#Valrooster|val'''rooster''']] dat '''tuimelend''' naar beneden valt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tuin<br />
|Omschrijving= '''Tuin''' is jargon voor een [[Woorden - K#Kolenpark|kolenpark]], dat is een omheinde ruimte op emplacement voor het bewaren van kolen voor de locomotieven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Tuinman"<br />
|Omschrijving= (ironisch); een '''tuinman''' is een slecht stokende leerling, die veel in het vuur harkt. ook: [[Woorden - S#Spitter|"Spitter"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tunnel<br />
|Omschrijving= Een kunstwerk waar '''de sporen overdekt zijn''' over een grotere lengte dan een brug of aquaduct. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=tunnel Meer over tunnel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tunnelbak<br />
|Omschrijving= Betonnen '''bak die in het landschap wordt gegraven''', waardoor het spoor verdiept komt te liggen, maar die niet overdekt is. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=tunnelbak Meer over tunnelbak].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ''Turnout''<br />
|Omschrijving= (Engels) Wissel.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ''Turnout Switch''<br />
|Omschrijving= (Engels) Wissel.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ''Turnout motor''<br />
|Omschrijving= (Engels) Wisselaandrijving.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Twee-componentenlijm<br />
|Omschrijving= Een 2K of '''2-componentenlijm''' is een lijm die bestaat uit twee componenten, een lijmbasis en een verharder, meestal op basis van epoxy. De aanduiding 2K komt van de Duitse benaming 2-Komponenten-Klebstoffen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/2-componentenlijm Meer over twee-componentenlijm].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tweeleider-kruiskop<br />
|Omschrijving= '''Kruiskop die over twee leibanen loopt'''. Zie ook "[[Woorden - E#Eenleider-kruiskop|Eenleider-kruiskop]]" en "[[Woorden - L#Leibaan|leibaan]]". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tweerail<br />
|Omschrijving= Bij '''tweerail''' zijn twee spoorstaven aanwezig. Hierbij staat bij analoog de plus (+) op de ene spoorstaaf en de min (—) op de andere spoorstaaf, ofwel [[Woorden - G#Gelijkspanning|gelijkspanning]]. Van rijrichting wisselen gebeurd door de polen om te keren met de draaiknop van de rijregelaar.<br /><br />
Bij digitaal rijden staat er geen gelijkspanning op de beide spoorstaven, maar een blokvormig signaal, waarbij de plus en de min snel omgepoold worden. Zie het artikel [[Systemen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tweetallig<br />
|Omschrijving= In het Engels: "Binary". Een binair ('''tweetallig''') getal bestaat uit enen en nullen. Zie het artikel [[Uitleg Digitaal]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Binair_talstelsel Meer over tweetallig]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Twin decoder<br />
|Omschrijving= Benaming voor een Fleischmann '''twin-decoder''' (bijv. de 6848), die zowel DCC als FMZ begrijpt c.q. verstaat. Dit is dus een Multi-protocol-'''decoder'''.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Twisted pair <br />
|Omschrijving= (Engels); '''Twisted pair''' In het Nederlands: "getwist paar", in Vlaanderen ook "getorst paar", in oudere literatuur "dubbeldraad", is een veel voorkomende meeraderige kabel waarbij de aders per twee rond elkaar zijn gewonden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Getwist_paar Meer over twisted pair].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Twistlock<br />
|Omschrijving= Een '''twistlock''' is een hulpmiddel voor het zekeren of bevestigen van containers en wissellaadbakken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Twistlock Meer over twistlock]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tyfoon <br />
|Omschrijving= Wat op een auto een claxon heet, heet op een trein een '''"tyfoon"''' (oude spelling: "typhoon"). De machinist kan hiermee bij dreigend gevaar een geluidsignaal geven. Nederlandse treinen hebben altijd twee tyfoons: een met een hoog en een met een laag geluid. Met een voetpedaal kan de machinist een van deze tyfoons gebruiken, of beide tyfoons afwisselend. Hoe dieper hij het pedaal intrapt, hoe harder de tyfoon klinkt. Moderne locomotieven hebben behalve de tyfoon vaak ook een autotoeter. Er zijn plaatsen waar een machinist verplicht is om te tyfoneren: deze worden aangegeven met een [[Woorden - F#Fluitbord|fluitbord]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] [https://www.nicospilt.com/index_geluidoverlast.htm Meer over Tyfoon].<br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - S<br />
|Volgende= Woorden - U<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 28 mrt 2024 10:11 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|T]]<br />
[[Categorie: Algemeen|T]]<br />
[[Categorie: Woorden|T]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|T]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_S&diff=50860Woorden - S2024-03-28T09:08:48Z<p>Fred: Woord uit het boek "Op de stoomlocomotief" toegev.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - R<br />
|Volgende= Woorden - T<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
|Update= Fred Eikelboom<br />
}}{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= SAL.<br />
|Omschrijving= Grootspoor; afkorting van '''Stof-Arm Lossen'''. Manier van lossen bij o.a. de fccpps, waardoor er veel minder stof vrijkomt bij het lossen van bijvoorbeeld ballast (grind). De wagens zijn voorzien van een sproei-installatie in de uitstroomopeningen. Door water op de, te lossen, ballast te sproeien, wordt de vorming van stofwolken voorkomen/sterk verminderd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.youtube.com/watch?v=TfVvalcXw20 Meer over stof-arm lossen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SELV. <br />
|Omschrijving= (Engels) '''SELV''' is de afkorting van '''Separated Extra Low Voltage'''. Dit houd in dat de aarding enkel aangesloten is aan de metalen kast en het netfilter van het 230V gedeelte. Dat "extra low voltage" houd in max 50V AC of max. 120V DC. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://en.wikipedia.org/wiki/Extra-low_voltage extra low voltage en SELV]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SFCM.<br />
|Omschrijving= '''SFCM''' is de afkorting van "Small Flat Collector Motor (kleine platte collector motor). De motor bestaat uit een dubbele veldspoel op de stator (de veldmagneet) en een rotor (het draaiende gedeelte) met een platte [[Woorden - C#Collector|collector]]. Dit is een zogenaamde "pannekoekmotor".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SFTP.<br />
|Omschrijving= (Computertechniek). '''Shielded Fully-screened Twisted Pair''', ook wel '''Shielded Foiled Twisted Pair''' genoemd. Aanduiding voor een netwerkkabel die voorzien is van vier aderparen, die om elkaar gedraad (getwist) zijn. De aderparen zijn omgeven door een metalen afscherming, in de vorm van aluminiumfolie. Om het geheel van aderparen is ook weer aluminiumfolie aangebracht. Er bestaat ook SFTP-kabel waar om het geheel van aderparen gevlochten koperdraad als afscherming aanwezig is. Hierdoor is de kabel ook in sterke mate ongevoelig voor hoogfrequent storingen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SIP.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Single Inline Package''', ofwel één rij aansluitpunten aan de behuizing (van bijvoorbeeld een [[Woorden - I#IC.|IC]]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Single_In-Line_Package Meer over SIP].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SMC.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Schakel- en MeldCentrum'''. Vier locaties in Nederland van waaruit het functioneren van de bovenleiding en de beveiliging bewaakt wordt en eventuele storingsmeldingen worden gecoördineerd. (tot ca. '94 werden deze centra Centrale Schakelpost ("CSP") genoemd). Tegenwoordeig heet het [[Woorden - O#OBI.|OBI]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SMD.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Surface Mounted Device'''. Onderdeel dat rechtstreeks op het oppervlak van de print gesoldeerd wordt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Surface-mounted_device Meer over SMD].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SP.<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - S#Spopo|SpoPo]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SPDT.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Single Pole Double Throw'''. Benaming van een type schakelaar. Dit is een enkelpolige schakelaar, met één wisselcontact.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SPST.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Single Pole Single Throw'''. Benaming van een type schakelaar. Dit is een enkelpolige schakelaar, met één maakcontact.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SR.<br />
|Omschrijving= Afkorting van [[Woorden - S#Seinregelement|seinreglement]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SSR.<br />
|Omschrijving= (Engels); "'''SSR'''" is de afkorting van '''S'''olid '''S'''tate '''R'''elais. Nederlandse benaming is [[Woorden - H#Halfgeleiderrelais|"halfgeleiderrelais"]].<br />
Het is, als je nauw neemt, geen relais want het heeft geen bewegende delen. Toch kan deze component als relais beschouwd worden, omdat het mogelijk is een secundaire kring te schakelen door een spanning op de ingang (=primaire kring) aan te leggen. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Halfgeleiderrelais Meer over SSR (halfgeleiderrelais)] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= STI.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Spécification Technique d'Interopérabilité'''. Europese normgeving betreffende de interoperabiliteit van het TransEuropees Hoge-snelheidsSpoorwegsysteem. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= STP.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Shielded Twisted Pair'''. Aanduiding voor een netwerkkabel die voorzien is van vier aderparen, die om elkaar gedraad (getwist) zijn. De aderparen zijn omgeven door een metalen afscherming, in de vorm van aluminiumfolie.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= STS.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Stop Tonend Sein'''. Het licht van het sein straalt rood licht uit. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= STS-passage<br />
|Omschrijving= Wanneer de machinist het '''stop tonend sein''' (rood tonende licht) voorbij rijdt. Kortom, de machinist reed door rood. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= S-drive<br />
|Omschrijving= (Modelspoor). Uitvinding van Rivarossi uit circa 1987. Bestaat uit een mini-centrifugaalkoppeling, die aan de motor-as gemonteerd was. Hierdoor kon de loc soepel en gelijkmatig optrekken. De centrifugaalkoppeling was naar behoefte uit te schakelen met een instelschroef.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sagex<br />
|Omschrijving= Merknaam. Zie: [[Woorden - X#XPS.|XPS ]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sandite<br />
|Omschrijving= Dit is een gel, met zand en metaaldeeltjes, die op de rails wordt aangebracht. Doel hiervan is om doorglijden bij het afremmen van de treinen te voorkomen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SA-sein <br />
|Omschrijving= '''SA''' is vermoedelijk "Searchlight Aspect" of "Signal Aspect".<br />
Op [http://www.trainweb.org/signals/grssls1.htm GRS] (GRS = General Railway Signal Company) staat: "searchlight signal displaying red, yellow and green aspects." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] En op [https://en.wikipedia.org/wiki/North_American_railroad_signals Wikipedia] spreekt men ook over "aspect" in combinatie met kleuren. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Scenery<br />
|Omschrijving= Het landschap (de '''scenery''') op de modelspoorbaan. Zie het artikel [[Landschapsbouw]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schaal<br />
|Omschrijving= De '''schaal''' is de vergrotings- of verkleiningsfactor. Deze wordt uitgedrukt als bijvoorbeeld 1:87. De schaal 1:87 geeft dus aan dat 1 cm van het model, 87 cm van het origineel betreft (zie ook het artikel [[Schalen]]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schaalsnelheid<br />
|Omschrijving= Het is geen gezicht wanneer een goederentrein met de snelheid van een TGV over onze modelbaan dendert. We moeten er daarom voor zorgen dat ons [[Woorden - M#Materieel|materieel]] met gepaste snelheid rijdt (zie artikel: [[Realistische snelheden]]).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schaduwstation<br />
|Omschrijving= Een '''schaduwstation''' kan zorgen voor meer afwisseling op de modelbaan. Door treinen tijdelijk in een schaduwstation te parkeren, kan een andere trein op het zichtbare gedeelte rijden. Dat geeft een gevarieerder beeld. Zie artikel [[Schaduwstations]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakeldecoder <br />
|Omschrijving= Een '''schakeldecoder''' dient voor het schakelen van o.a. [[Armseinen|armseinen]], ontkoppelrails en andere elektrische artikelen met een adres. Heeft meestal een relaisuitgang. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakelende voeding <br />
|Omschrijving= Een '''schakelende voeding''' (Engels: switched-mode power supply "SMPS") is een voedingsapparaat dat onafhankelijk van de ingangsspanning en uitgangsbelasting een stabiele uitgangsspanning levert. De stabilisatie vindt plaats door de arbeidscyclus van geleiding van de schakeltransistor te regelen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Schakelende_voeding Meer over schakelende voeding].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakeling<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek, elektronica); een '''schakeling''' (ook wel "stroomkring" of "circuit") is een samenstel van elektrische componenten waarmee diverse functies kunnen worden uitgevoerd. De meest gebruikte componenten zijn de draad, schakelaar, weerstand, (elektrolytische) condensator, spoel, diode, transistor, relais, [[Woorden - C#Contactor|contactor]], motorbeveiliger en transformator. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Schakeling Meer over schakeling]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakelspanning<br />
|Omschrijving= De maximale hoeveelheid spanning (in volts) die een schakelaar of relaiscontact mag schakelen, zonder meteen defect te raken.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakel[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]<br />
|Omschrijving= De hoeveelheid ampères (het ampèrage) dat een schakelaar of relaiscontact mag schakelen, zonder meteen defect te raken.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakelvermogen<br />
|Omschrijving= De hoeveelheid watt (het vermogen) dat een schakelaar of relaiscontact kan verwerken bij het schakelen, zonder meteen defect te raken.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Scharfenberg-koppeling<br />
|Omschrijving= De '''Scharfenberg-koppeling''' of Schaku (afkorting van Scharfenbergkupplung) is een automatische koppeling die voornamelijk gebruikt wordt bij treinstellen en trams. Deze koppeling is vernoemd naar de Duitse ingenieur Karl Scharfenberg (1874-1938). Deze koppeling maakt het mogelijk om [[Woorden - M#Materieel|materieel]] vanuit de machinistencabine automatisch te koppelen en ontkoppelen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Scharfenbergkoppeling de Scharfenberg]-koppelng.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Schommelkont"<br />
|Omschrijving= (Engels): bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] 4600, die schommelende liepen; zie ook: [[Woorden - G#Gans|"Gans"]] en [[Woorden - C#"Cakewalk"|"Cakewalk"]], andere bijnamen van ditzefde type: schommelkont wordt wel gebruikt om een vrouw aan te duiden die met haar heupen loopt te zwaaien: vergelijk hiermee ook: "meisje", "jonge juffrouw", waar locs ook met vrouwen worden vergeleken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schottky diode<br />
|Omschrijving= Een '''schottky diode''' is een halfgeleider[[Elektronica basis#De diode|diode]] die bestaat uit een overgang tussen een metaal en een n-gedoteerde halfgeleider in plaats van de gebruikelijke pn-overgang in een gewone halfgeleiderdiode. De voordelen van deze diode zijn; lagere voorwaartse spanningsval, snel schakelgedrag en geringe warmteontwikkeling in de diode [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Schottkydiode Meer over de Schottky diode]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Schepper"<br />
|Omschrijving= '''Schepper''' is de bijnaam voor een locomotief met een scheprooster, speciaal van de [[#Serie|serie]] 4600. Zie: [[Woorden - D#Dakota|Dakota]], vergelijk: [[#"Schudder"|"Schudder"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Scheprooster" <br />
|Omschrijving= Vast gemonteerd '''rooster''', waarbij de slakken wegge'''schept''' moeten worden via de vuurdeur, en niet zoals bij het [[Woorden - V#Valrooster|valrooster]] naar onder gekieperd kunnen worden; zie ook [[Woorden - S#"Schudrooster"|"Schudrooster"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schuko<br />
|Omschrijving= '''Schuko''' is een afkorting van het Duitse "Schutz-Kontakt", dat beschermcontact betekent. Het is een in Europa veel gebruikt systeem van [[Woorden - S#Stopcontact|stopcontact]]en, oftewel van stekkers (officiëel: contactstoppen) en (wand)contactdozen (stopcontacten). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Schuko Schuko].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schuit<br />
|Omschrijving= Bovenste onderdeel van de panthograaf ([[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]afnemer op het dak), waarmee contact met de rijdraad wordt gemaakt. De '''schuit''' bestaat uit een sleepstuk, datgene wat de draad aanraakt en aan weerszijde een kromming naar beneden, de beide horens. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Bovenleiding algemeen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schuitbreedte<br />
|Omschrijving= De breedte van de '''schuit''' gemeten over het sleepstuk en beide horens (de uiteinden van de schuit). In Europa gebruikelijke schuitbreedtes zijn 1450 mm. (SBB, SNCF 25 kV), 1600 mm. (STI 25 kV) en 1950 mm (NS 1500/1800V, DB 15 kV, SNCF 1500V). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schroot<br />
|Omschrijving= '''Schroot''' is de gangbare term voor metaalafval. Men maakt onderscheid tussen ferroschroot, dat voornamelijk uit ijzer bestaat, en non-ferroschroot, dat uit andere metalen bestaat zoals koper, aluminium, zink, lood en tin. Ook roestvast staal, messing en vele andere legeringen behoren tot het non-ferroschroot. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]. (zie ook: artikel [[Belading van schrootwagens]]).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schroefkoppeling<br />
|Omschrijving= De '''schroefkoppeling''' is de traditionele constructie om spoorwagens aan elkaar en aan de locomotief te koppelen. De koppeling bestaat uit een haak, waaraan een oog bevestigd is. In de andere kant van het oog zit een schroef, met in het midden een hendel, waaraan weer een ander oog bevestigd is. Wanneer de rangeerder twee treindelen aan elkaar koppelt, neemt hij het oog van een van de twee van de ophanghaak, die onder de haak van de koppeling zit, en legt het oog in de haak van het andere treindeel. Hierna draait hij de koppeling strak door aan de hendel van de schroef te draaien. Buffers en schroefkoppelingen als manier om treindelen te koppelen noemt men in spoorwegvakkringen ook wel normaal stoot- en trekwerk. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Scratchbuilding<br />
|Omschrijving= (Engels) Het zelf maken van modellen, op basis van (onderdelen van) kant-en-klare (in de detailhandel verkrijgbare) materialen, zoals bijv. polystyreen muur- en dakplaten. Zie: artikel [[Kitbashing en scratchbuilding modelbouwtechnieken]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Secondelijm<br />
|Omschrijving= '''Secondelijm''' (cyanoacrylaatlijm) is een kleurloze lijm, op basis van cyanoacrylaat, die in enkele seconden een lijmverbinding kan maken. Meestal is de lijm dunvloeibaar, maar er bestaan ook dikkere en halfvloeibare tot gelei-achtig dikke varianten. De lijmverbinding komt tot stand doordat vocht op het substraat (contactoppervlak) het polymerisatieproces op gang brengt. Door deze polymerisatie ontstaat een groot molecuul, polycyanoacrylaat, dat een vaste stof is. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Secondelijm Meer over secondelijm]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sectie<br />
|Omschrijving= Beveiligings'''sectie''' of bovenleidings'''sectie'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=sectie Meer over sectie ].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Secundaire waterkering<br />
|Omschrijving= Achter de primaire waterkering gelegen extra waterkering. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sein<br />
|Omschrijving= 1. Opdracht aan de machinist. Alle '''seinen''' en hun betekenis zijn vastgelegd in het Seinenboek. Een '''sein''' kan gegeven worden door een mens, een bord (vast sein) of een lichtsein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />2. Lichtsein langs het spoor staat. De lichtseinen kunnen (meestal) verschillende seinen tonen (zie ook het artikel [[Seinen]]). De betekenis van de seinbeelden volgens het seinstelsel 1954 wordt beschreven in het Seinreglement. (zie ook het artikel [[Lichtseinen]] en het artikel [[Seinen]]). [https://nl.wikipedia.org/wiki/Spoorwegsein Meer over sein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Seindecoder <br />
|Omschrijving= (Modelspoor); een '''seindecoder''' dient voor het schakelen van lichtseinen. Deze heeft meestal 8 of 16 aansluitingen. Voor lichtseinen moet een speciale seindecoder worden gebruikt. Deze decoder geeft op de uitgangen een constante spanning voor het laten branden van de leds of lampjes van het lichtsein. Zie: [[Seinen digitaliseren]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Seinenboek 1995<br />
|Omschrijving= [http://www.safe-train.nl/RailInfra Meer over Seinenboek].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Seinklok<br />
|Omschrijving= De overwegwachter werd vroeger voor een naderende trein gewaarschuwd door een belsignaal van een seinklok (overwegklok). Hij wist dan dat hij de bomen of rolhekken moest sluiten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - K#Kloksein|Kloksein]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kloksein Meer over kloksein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Seinreglement<br />
|Omschrijving= Het '''Seinreglement''' (afgekort: SR) bevat de betekenissen van de seinen op het door de Nederlandse Spoorwegen geëxploiteerde Spoorwegnet. Het SR wordt vastgesteld door de Minister van Verkeer en Waterstaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sensor<br />
|Omschrijving= Een '''sensor''' of voeler is een kunstmatige uitvoering van iets dat in de biologie een zintuig heet. De meeste sensoren zijn elektrisch of mechanisch uitgevoerd. Een sensor meet een natuurkundige grootheid. De grootheden liggen onder andere in de volgende domeinen: straling (bijv. infrarood), druk, temperatuur, magnetisme (Hall-sensor), niveaus en chemie. Sensoren zetten de gemeten grootheid om in een stuursignaal voor verdere bewerking. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Sensor Meer over Sensor]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sensoren<br />
|Omschrijving= Meervoud van [[Woorden - S#Sensor|sensor]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Separatie<br />
|Omschrijving= Het uit elkaar houden ('''separeren''') van elkaar opvolgende treinen door middel van de beveiliging. (bijv. [[Woorden - A#ATB-EG.|ATB]]) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Serie<br />
|Omschrijving= Bij een '''serie''' gaat het om producten die in serie worden gemaakt: in één keer 10, of 50 of 10.000. Voorbeelden zijn boten, huizen, auto's, locomotieven en fietsen. Daar kunnen vaak duurdere machines voor worden ingezet die uiteindelijk door hun grotere aantallen efficiënter kunnen draaien. Daardoor daalt de kostprijs, maar is er weinig ruimte voor klantspecifieke wensen. Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Productieproces#Serie-_of_batchproductie serie].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Serieschakeling<br />
|Omschrijving= Een '''serieschakeling''' is in de elektronica een configuratie van componenten of deelschakelingen waarbij de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] door de individuele [[Woorden - C#Component|componenten]] (of deelschakelingen) gelijk is en de spanning over alle deelcomponenten wordt verdeeld. Drie dioden staan bijvoorbeeld in serie als de [[Woorden - K#Kathode|kathode]] van de ene verbonden is met de [[Woorden - A#Anode|anode]] van de andere. Een ander voorbeeld is kerstboomverlichting, waarbij de lampjes achter elkaar aangesloten zijn. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Serieschakeling Serieschakeling].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Serieweerstand<br />
|Omschrijving= Een '''serieweerstand''' is een weerstand die gebruikt wordt om de elektrische stroomsterkte in het erna volgende circuit te begrenzen en/of te regelen. Dit gebeurt om de gewenste hoeveelheid [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] door het circuit te laten stromen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Een serieweerstand staat dus in serie met het erna volgende circuit . Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Voorschakelweerstand Voorschakelweerstand] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Servo<br />
|Omschrijving= Ook '''servo''' of servomechanisme genoemd. Kleine aandrijf-unit, oorspronkelijk afkomstig uit de modelvliegtuig-wereld. Kan ook toegepast worden als wisselaandrijving op de modelspoorbaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Servodecoder <br />
|Omschrijving= (Modelspoor); een '''servodecoder''' dient voor de besturing van (modelbouw)servo's. Hiermee kunnen o.a. wissels omgezet worden. Zie: [[Servodecoders]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Servomotor<br />
|Omschrijving= Term uit de werktuigbouwkunde (toegepast in industriële processen). Niet te verwarren met servo in de modelvliegtuig-wereld. Een '''servomotor''' is een apparaat om automatisch een mechanisch systeem te regelen, zonder directe mechanische verbinding. Bijvoorbeeld, de positie van een beitel op de slede van een draaibank; de cruisecontrol van een auto; de positie van het hoogteroer van een vliegtuig; enzovoort. De verbinding gebeurt via een elektrische, hydraulische of pneumatische actuator. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Set of points<br />
|Omschrijving= (Engels) Wissel.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sequentie<br />
|Omschrijving= Volgorde. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Sequentie Meer over Sequentie]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Shield<br />
|Omschrijving= (Engels) Arduino '''shields''' zijn uitbreidingen voor de Arduino, die eenvoudig op de Arduino passen. Voor het gebruik van de shields heb je dus geen kennis van elektronica nodig. De Arduino shields varieëren van ethernet shields, waarmee je direct het internet op kunt, tot motorshields, relayshields enz.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Schudder" <br />
|Omschrijving= 1. (Nederlands): Locomotief met een [[#"Schudrooster"|schudrooster]];<br />2. (België): schudrooster (NB: in Nederland dus andere betekenis dan in België). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Schudrooster" <br />
|Omschrijving= Een '''schudrooster''' is een rooster waarbij korte stukjes roosterstaaf zijdelings gekiept kunnen worden, om zo de slakken te verwijderen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Shunt<br />
|Omschrijving= Een '''shunt''' of '''shuntweerstand''' is een weerstand die parallel geschakeld wordt over bepaalde toestellen, onder andere een ampèremeter. Deze opstelling laat het toe een grotere stroomsterkte (bijvoorbeeld enkele ampères) te meten dan het meetinstrument maximaal kan meten (bijvoorbeeld 1 mA): de stroom wordt namelijk verdeeld over het meetinstrument én de shunt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Shuntweerstand Meer over shunt].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Shuttle-trein<br />
|Omschrijving= Goederentrein die in vaste samenstelling pendelt tussen A en B. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sik<br />
|Omschrijving= Kleine rangeerloc(omotor). Vanwege het mekkerende geluid van de fluit kreeg het apparaat de bijnaam '''Sik'''. De Sik is een voornamelijk door "Werkspoor" gebouwde locomotor die bij de Nederlandse Spoorwegen veel werd gebruikt voor het rangeren met goederenwagens. Ook op verschillende particuliere bedrijfsterreinen waren deze locomotoren in gebruik. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Sik_(locomotor) Meer over de Sik].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sinken<br />
|Omschrijving= (Engels) Term uit de elektronica. Wanneer er [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] (via een component), vanaf de voedingsspanning (+), naar de massa toe loopt, via een aansluitpen van bijv. een IC, dan heet dat '''sinken'''. De pen van het IC fungeert dus als gootsteenputje (in het Engels heet dat putje een "sink"). Zie ook: [[Woorden - S#Sourcen|Sourcen]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sinus-motor<br />
|Omschrijving= Uitvinding van Märklin. De '''sinus-motor''' heeft drie gescheiden wikkelingen, die om beurten aangestuurd worden. De aansturing geschied door sensoren die in de motor geïntegreerd zijn. Voor de aansturing is een speciale decoder nodig, die de signalen van de sensoren omzet naar stuurpulsen voor de wikkelingen. Zie ook artikel [[NEM660]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Slave <br />
|Omschrijving= (Computertechniek); bij een IDE-aansluiting kunnen op de brede kabel twee harde schijven worden aangesloten, een met het besturingsprogramma ([[Woorden - M#Master|Master]]), en een als '''Slave'''. Jumpers, kleine doorverbinders aan de achterzijde van de harddisk, geven aan of de schijf dienstdoet als alleen "master", "master met slave present", "single of master" en "cable select". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Harde_schijf Meer over slave].<br />
}}<br />
{{Trefwoord <br />
|Trefwoord= Sleepbeugel <br />
|Omschrijving= Benaming voor een pantograaf. Hiermee wordt spanning doorgegeven vanaf de bovenleiding naar de tractiemotoren van een railvoertuig. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] <br />
}} <br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sloopfase<br />
|Omschrijving= Het afbreken (slopen/verwijderen) van (delen van) de [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]] na beëindiging van de levensduur. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Slow Switch Machine<br />
|Omschrijving= (Engels) Een '''slow switch machine''' is een wisselaandrijving met ingebouwd vertragingsmechanisme in de vorm van tandwielen of wormwieloverbrenging. Het omgooien van het wissel gaat hiermee traag (bijvoorbeeld de Tortoise- of de Fulgurex aandrijving). Zie: artikel [[Wissels digitaliseren]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sluitsein<br />
|Omschrijving= Benaming voor de achterlichten van een railvoertuig, zoals een loc, een trein(stel), de laatste goederenwagen of het laatste rijtuig. Bestaat uit twee op gelijke hoogte aangebrachte rode lampen. Zie: artikel [[Inbouwen L- en sluitseinen in Roco 2400]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Smoel<br />
|Omschrijving= Een sein voor zijn '''smoel''' gooien. Zie: [[Woorden - G#Gezicht|Gezicht]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Snap Machine<br />
|Omschrijving= (Engels) Een '''snap machine''' is een wisselaandrijving voorzien van spoelen. Deze aandrijving schakelt met een klap om van de ene in de andere stand, ofwel de standaard elektromagnetische wisselaandrijving.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Snubber<br />
|Omschrijving= (Elektronica); een '''snubber''' is een schakeling (RC-netwerk) die wordt gebruikt om een fenomeen zoals spanningspieken in elektrische systemen te onderdrukken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Snubber Meer over snubber]. (Engels). <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sneltrein<br />
|Omschrijving= Verouderde treinsoort uit het binnenlands treinverkeer die een tussencategorie vormt tussen de stoptrein en de intercity. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=sneltrein Meer over Sneltrein]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Snoekebek"<br />
|Omschrijving= Rangeerseinlantaarn met een vorm als van de bek van een snoek: aan het uiteinde v-vormig ingesneden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Software <br />
|Omschrijving= '''Software''' of "programmatuur" is een geheel van computerprogramma's met bijbehorende data, die bewerkingen en taken uitvoeren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Software Meer over software].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Soldeerpads <br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - P#Pads|Pads]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Solenoid <br />
|Omschrijving= (Engels) Een '''solenoid''' bestaat uit een koperen spoel en een beweegbare kern met veer. De veer trekt de kern in de ruststand. Wanneer de spoel bekrachtigd wordt (=van spanning voorzien), wordt de kern magnetisch, en beweegt door de elektromagnetische kracht. Voorbeeld: relais of een [[Wissels_digitaliseren#Aandrijvingen met magneetspoel|magneetspoel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Soortelijke weerstand<br />
|Omschrijving= '''Soortelijke weerstand''' of "resistiviteit" is de eigenschap van een materiaal om een elektrische stroom te weerstaan. De eenheid waarin de soortelijke weerstand van een materiaal wordt uitgedrukt in Ω·m2/m, verkort tot Ω·m (ohm per meter). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Soortelijke_weerstand Meer over soortelijke weerstand]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Source<br />
|Omschrijving= Elektronica; De '''source''' is een aansluiting van een aantal soorten actieve elektronische halfgeleiderkomponenten zoals een [[Woorden - F#FET.|fet]], [[Woorden - T#Triac|triac]], [[Woorden - T#Thyristor|thyristor]] e.d. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over de [https://en.wikipedia.org/wiki/Field-effect_transistor Fet].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sourcen<br />
|Omschrijving= (Engels) Term uit de elektronica. Wanneer er [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] (via een component) naar de voedingsspanning (+), uit een aansluitpen van bijv. een IC loopt, dan heet dat '''sourcen'''. De pen van het IC fungeert dus als bron. Zie ook: [[Woorden - S#Sinken|Sinken]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanning<br />
|Omschrijving= Elektrotechniek. Het potentiaalverschil (=de elektrische '''spanning''') tussen twee geleiders. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Voorbeeld: In huis is het potentiaalverschil 230 volt. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrische_spanning Meer over spanning].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanning-Aarde afstand<br />
|Omschrijving= Om te voorkomen dat vonken kunnen overslaan van niet geïsoleerde spanningvoerende delen naar met [[Woorden - A#Aarde/Aarding|aarde]] verbonden delen, wordt er een minimale afstand tussen spanningvoerende delen en aarde geëist afhankelijk van het spanningsverschil en lokale luchtconditie. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanningafhankelijke weerstand<br />
|Omschrijving= Term uit de elektronica. Zie [[Woorden - V#VDR.|VDR]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanningsregelaar<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Aanduiding voor een IC dat een hogere gelijkspanning regelt naar een lagere gestabiliseerde spanning (bijv. de uA7812 die een spanning van 12 volt levert). Zie ook: [[Woorden - I#IC-spanningsregelaar|IC-spanningsregelaar]]. zie [[Woorden - I#IC-spanningsregelaar|IC-spanningsregelaar]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanningsregelaar<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); Onderdeel van een auto, dat de '''spanning''' van de dynamo '''regelt''', zodanig dat de accu niet overladen wordt en er een (redelijk) stabiele spanning op het boordnet staat. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanningssluis<br />
|Omschrijving= Het geheel van infravoorzieningen die benodigd zijn om bovenleidingsystemen elektrisch van elkaar te scheiden, op zodanige manier dat treinen rijdend van het ene naar het andere spanningsysteem kunnen overgaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spant<br />
|Omschrijving= Bouwkunde. Het '''spant''' heeft in de bouwkunde als functie het dragen van de dakconstructie, inclusief de daarop uitgeoefende belasting van dakbedekking, sneeuw, wind en dergelijke. Het brengt het totaal van deze krachten, inclusief het eigen gewicht verticaal over op de eronder aanwezige constructie van het gebouw. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Speling<br />
|Omschrijving= '''Speling''' is de ruimte die tussen verschillende onderdelen van een samengesteld voorwerp bestaat. Als onderdelen ten opzichte van elkaar moeten kunnen bewegen, is een bepaalde hoeveelheid speling noodzakelijk. Bijv. een zuiger in een motor. Deze moet iets ruimte hebben om uit te zetten, omdat anders de motor vastloopt. Zie: [[Woorden - T#Tolerantie|Tolerantie]]. Maar als er te veel speling ontstaat, kan de werking nadelig beïnvloed worden. Speling neemt vaak toe door slijtage. Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Speling Speling]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Speermaat<br />
|Omschrijving= De afstand tussen de binnenvlakken van de wielen of wielbanden. In het Duits wordt dit aangeduid met innerer spurkranzabstand of radsatzinnenmass. In het Engels wordt dit aangeduid met "distance between inside faces of flanges". Zie: artikel [[Proto-normen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Speklaag<br />
|Omschrijving= Een '''speklaag''' is een band in contrasterende kleur ter afwisseling in het metselwerk. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(12)]] [https://www.joostdevree.nl/shtmls/spekband.shtml Meer over speklaag].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sperdiode<br />
|Omschrijving= (Engels barrier diode). Beetje vreemde benaming, daar elke diode spert (in één richting). Betere benaming is '''vrijloopdiode'''. Bij een diode is sprake van een geleidende richting (de [[Woorden - D#Doorlaatrichting|doorlaatrichting]] en een sperrende richting (de sperrichting). Van deze eigenschap wordt gebruik gemaakt, door een vrijloopdiode toe te passen bij [[Woorden - R#Relais|relais]] (de [[Woorden - K#Kathode|kathode]] van de [[Elektronica basis#De diode|diode]] moet dan aan de pluszijde van het relais gemonteerd worden). De functie van deze vrijloopdiode is, het beschermen van de [[Woorden - T#Transistor|transistor]] die het relais aanstuurt. De vrijloopdiode voorkomt dat de transistor defect raakt door (te) hoge ([[Woorden - I#Inductie|inductie]])spanningen, die ontstaan bij het afvallen van het relais, dus op het moment dat de [[Woorden - S#Spoelspanning|spoelspanning]] op het relais uitgeschakeld wordt. Het verschijnsel is te vergelijken met een autobobine, waar, zodra de spanning over de bobine wegvalt, een hoge spanning ontstaat (&plusmn;15 KV), die op de bougiecontacten een vonk laat overspringen. Bij een relais ontstaat niet een dergelijk hoge spanning als bij een autobobine, maar deze [[Woorden - I#Inductie|inductie]]spanning is hoog genoeg om een, op de bekrachtigingsspoel van een relais aangesloten, transistor te vernielen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sperrichting<br />
|Omschrijving= (Elektronica). Zie [[Woorden - D#Diode|Diode]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spiegelschaalmeter<br />
|Omschrijving= (Meettechniek). Verbeterde uitvoering van de analoge multimeter. De gemeten waarden zijn d.m.v. een wijzer op een schaal (met schaalverdeling) af te lezen. Achter de wijzer zit een spiegel. Door langs (of eigenlijk op) de wijzer te kijken op zodanige wijze dat de wijzer precies boven zijn spiegelbeeld staat, is de meter nauwkeurig(er) af te lezen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spiritus<br />
|Omschrijving= Brandspiritus, meestal kortweg '''spiritus''' genoemd, is een mengsel van alcohol, water en diverse toevoegingen. Spiritus wordt gebruikt als schoonmaakmiddel en als brandstof. Brandspiritus bestaat grotendeels uit ethanol. Er is een giftige stof aan toegevoegd (meestal methanol), om de alcohol te denatureren (ongeschikt te maken voor consumptie). Daarnaast bevat het een blauwe kleurstof en een geurstof om de zo behandelde alcohol goed herkenbaar te maken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spitter<br />
|Omschrijving= Stoker die de kolen van het vuur zo behandelt als was het tuingrond, waar je in kunt '''spitten'''. Zie ook: [[Woorden - T#"Tuinman"|"Tuinman"]] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Splitsen<br />
|Omschrijving= Op een station, het opdelen van een aangekomen trein met één treinnummer in twee treinen, die elk verder rijden met een eigen treinnummer. Meestal behoudt één van de treinen het nummer van de aangekomen trein. Indien een van beide treinen uit de dienstregeling wordt genomen (geen treinnummer) wordt dit aftrappen genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Splitsingspunt<br />
|Omschrijving= Punt langs een baanvak waar in de ene richting een treinstroom zich splitst (of meerdere treinstromen zich splitsen) en waar in de tegenrichting treinstromen zich samenvoegen. Anders gezegd: op een splitsingspunt komen drie baanvakdelen bij elkaar. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoel <br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek, elektronica); een '''spoel''' is een elektrische component bestaande uit geleidende wikkelingen, meestal van koperdraad, op een spoelvorm (meestal van kunststof) waarin zich al dan niet een magnetiseerbare (weekijzeren) kern bevindt, die wel of niet beweegbaar is. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Spoel Meer over de spoel]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoelspanning <br />
|Omschrijving= Met '''spoelspanning''' wordt de werkspanning bedoeld die op de spoel van een [[Woorden - R#Relais|relais]] gezet wordt, en die er voor zorgt dat het relais aantrekt. Het is de spanning waarvoor de spoel van het relais ontworpen is.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SpoPo<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''SpoorwegPolitie'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoor<br />
|Omschrijving= Twee spoorstaven, verbonden door bielzen, zodanig geconstrueerd dat er railvoertuigen op kunnen rijden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spooraansluiting<br />
|Omschrijving= Aansluiting van een bedrijf (bijv. voor een automobielimporteur) door middel van een spoor en een wissel aan het spoorwegnet. Wordt ook wel bedrijfsaansluiting genoemd, hoewel niet geheel correct. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorafstand<br />
|Omschrijving= De hart-op-hart afstand tussen twee naast elkaar liggende sporen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Railgeometrie]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorbaan<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - S#Spoorweg|Spoorweg]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorbreedte<br />
|Omschrijving= De '''spoorbreedte''' is de afstand tussen beide spoorstaven van één spoor, gemeten van hart spoorstaaf tot hart spoorstaaf. In Nederland is de spoorbreedte 1,50 meter (normaal spoor geheten). De spoorwijdte bedraagt 1,435 meter. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Proto-normen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorgebonden<br />
|Omschrijving= Het functioneren van een systeem is gericht op één spoor. De uitvoering van het onderhoud heeft alleen invloed op de beschikbaarheid van het bijbehorende spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorlijn<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - S#Spoorweg|Spoorweg]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorrails<br />
|Omschrijving= Een samentrekking van '''spoor''' en '''rails''' die beiden hetzelfde betekenen. Is op twee manieren uit te leggen:<br />1. Men bedoelt hiermee de spoorstaaf (rail) in het meervoud.<br />2. Men bedoelt hiermee de rails ofwel het spoor.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorsloot<br />
|Omschrijving= De '''sloot''' evenwijdig aan het baanlichaam van het spoor liggend, ten behoeve van de waterhuishouding. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorspatting<br />
|Omschrijving= Een '''spoorspatting''' is het horizontaal verbuigen (juister gezegd: plotseling knikken) van de rails. Dit fenomeen kan ontstaan door de drukkracht die in lengterichting op de spoorstaven wordt uitgeoefend, in het bijzonder bij het uitzetten van de spoorstaven ten gevolge van temperatuurstijging. Bij erg warm weer kan de temperatuur van de spoorstaven oplopen tot meer dan 100&deg; (graden) Celsius. Doordat de spoorstaven uitzetten, ontstaat er een drukkracht/spanning in de lengterichting van de rails. Als deze te hoog wordt, zoekt het materiaal een uitweg naar opzij en knikt de rails, zodat een uitstulping, een kronkel in het spoor ontstaat. Door de dwarsliggers blijft het verband tussen de spoorstaven bestaan, zodat de twee spoorstaven op dezelfde plaats kromtrekken. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Spoorspatting Meer over Spoorspatting]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorstaafkop <br />
|Omschrijving= De '''spoorstaafkop''' is de smalle bovenzijde van de spoorstaaf, (in jargon: "de spoorkop"). Dient om de wielen (met name de wielflenzen) te geleiden, en tevens om het gewicht van de treinen te dragen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie: artikel [[Proto-normen]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Rail_(spoorwegen) Meer over spoorstaafkop].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorstaafkoppen<br />
|Omschrijving= Zie Spoorstaafkop.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorstaaflijf <br />
|Omschrijving= Het spoorstaaflijf is het gedeelte tussen de kop en de voet van de spoorstaaf. Hoe hoger het lijf, hoe groter de draagkracht van de spoorstaaf. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Rail_(spoorwegen) Meer over spoorstaaflijf].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorstaafvoet <br />
|Omschrijving= De '''spoorstaafvoet''' is het onderste brede deel van de spoorstaaf. De onderzijde van de spoorstaafvoet ligt op de [[Woorden - R#Rughellingplaat|rughellingplaat]] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Rail_(spoorwegen) Meer over spoorstaafvoet].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorstaven<br />
|Omschrijving= Metalen profielen (in het Engels "rails" genoemd) bedoeld om de wielen te geleiden, en om het gewicht van de treinen en eventuele andere spoorvoertuigen te dragen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoor[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]lopen<br />
|Omschrijving= Spoorstaafgebonden systeem om te kunnen bepalen of er een trein in de betreffende sectie staat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie ook: [[Woorden - G#GRS-spoorstroomlopen|GRS-spoorstroomlopen]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorvoertuig<br />
|Omschrijving= Voertuig, ontworpen en gemaakt om op rails te rijden.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorvoertuigen<br />
|Omschrijving= Meervoud van [[Woorden - S#Spoorvoertuig|Spoorvoertuig]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorweg<br />
|Omschrijving= Een '''spoorweg''', spoorbaan of spoorlijn is een weg, bestaande uit twee evenwijdige stalen staven, spoorstaaf of rail geheten. Deze zijn vastgezet op dwarsliggers, de zogenaamde bielzen, die meestal gemaakt zijn van hout of beton. Ook metalen dwarsliggers komen wel voor. De afstand tussen de beide binnenzijden van de koppen van de spoorstaven wordt spoorwijdte genoemd. Deze bedraagt in Europa doorgaans 1435 mm (normaalspoor), maar ook andere spoorwijdten worden gebruikt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorwegrijtuig <br />
|Omschrijving= Een '''spoorwegrijtuig''' (in België ook spoorwegwagon genoemd, in Nederland ook bak, of (niet in spoorjargon) wagon genoemd) is een niet-aangedreven railvoertuig, bestemd voor het vervoer van reizigers en/of post, dit in tegenstelling tot een wagen, die uitsluitend gebruikt wordt voor het vervoer van goederen. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorwijdte<br />
|Omschrijving= Afstand tussen de binnenkanten van de linker en rechter spoorstaaf van één spoor, gemeten op 14 mm. onder het denkbeeldige vlak bovenop beide spoorstaven. In Nederland en het grootste deel van Europa 1435 mm, ook wel normaal spoor genoemd, in tegenstelling tot smal of breed spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: [[Proto-normen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sporen lay-out<br />
|Omschrijving= Totaal aan sporen, wissels enz. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sporenschema<br />
|Omschrijving= Tekening met '''schematische weergave van sporen, wissels, vrije kruisingen en perrons'''. Soms staan op het schema ook overwegen en vrije kruisingen met het wegverkeer aangegeven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sprinter<br />
|Omschrijving= Treinstellen die dienen voor de stoptreindiensten in de Randstad. Deze treinstellen kunnen zeer snel optrekken en afremmen. De treinstellen bestaande uit drie bakken heten nog steeds '''Sprinter'''. De stellen, bestaande uit twee bakken, heten nu grotendeels citypendel. Enkele van de twee-bakkige stellen rijden met de naam Spitspendel en Strandsprinter op het spoorwegnet. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SR-flip-flop<br />
|Omschrijving= (Elektronica). Een '''SR-flip-flop''' kent twee stabiele toestanden. De SR-flip-flop heeft een Set (S) en een Reset-aansluiting (R). Wanneer op de Set-ingang een positieve puls gezet wordt, klapt de uitgang (Q) van de flip-flop om, en blijft in die toestand, totdat er op de Reset-ingang een positieve puls gezet wordt. Dan klapt de uitgang (Q) van de flip-flop weer om. Wanneer er ook een Q-uitgang aanwezig is met een streepje erboven, dan neemt die uitgang, bij elke omschakeling van de flip-flop, de tegengestelde toestand van uitgang Q aan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[Woorden - F#Flip-flop|Flip-flop]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Flipflop Meer over de flip-flop].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Staander<br />
|Omschrijving= Een '''staander''' of "stijl" is in de bouwkunde het verticale deel van een geraamte. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stijl_(bouw) Meer over staander].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Staging Yard<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - F#Fiddle Yard|'Fiddle Yard']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stall Motor<br />
|Omschrijving= (Engels) een '''stall motor''' is een wisselaandrijving die in de eindstand geblokkeerd wordt, maar waarvan de voedingsspanning van de motor niet uitgeschakeld wordt door eindschakelaars (bijv. de Tortoise wisselaandrijving). Zie: artikel [[Wissels digitaliseren]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stam<br />
|Omschrijving= Grootspoor. Benaming voor een aantal gekoppelde personenrijtuigen (niet zijnde een treinstel), die altijd een bepaalde vaste samenstelling vormen. Deze door een loc getrokken samenstelling wordt aangeduid met een treinnummer. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Treinstam Meer over Stam]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stamlijn<br />
|Omschrijving= Het spoor en de wissels, waarop meerdere spooraansluitingen zijn aangesloten, ter ontsluiting van een bedrijvenpark aan het spoorwegnet.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stappenmotor<br />
|Omschrijving= Een '''stappenmotor''' is een borstelloze, synchrone elektromotor, waarvan de hoekverdraaiing nauwkeurig te beheersen is, bijvoorbeeld in stappen van 1,8 graden. De rotor bevat permanente magneten; de stator is opgebouwd uit elektromagneten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stappenmotor Meer over de stappenmotor]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stapspanning<br />
|Omschrijving= (Elektronica). Zie: [[Woorden - D#Drempelspanning|Drempelspanning]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Station<br />
|Omschrijving= 1. Gedeelte van de spoorweg waar treinen kunnen beginnen, eindigen, inhalen of kruisen. Een station is voorzien van tenminste één wissel. Op een station mogen rangeerbewegingen uitgevoerd worden.<br />2. Een halteringsplaats langs een baanvak, waar treinen die op hetzelfde spoor rijden van volgorde kunnen wisselen door ter plekke van de halteringsplaats gebruik te maken van meerdere sporen. Er is inhaling mogelijk; dit in tegenstelling tot een halte. Een halte bij een splitsingspunt wordt ook station genoemd (vanwege het wissel/de wissels). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Station en omgeving]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=station Meer over Station].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stationssporen<br />
|Omschrijving= '''Sporen op een station'''/[[Woorden - E#Emplacement|emplacement]]: opstel-, reinigings-, herstel-, doorrijdsporen, perronsporen enzovoort. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Statische elektriciteit<br />
|Omschrijving= Het gevaar van '''statische elektriciteit'''. De elektrostatische lading zelf kan weinig kwaad, de ontlading echter wel. Deze gaat vaak samen met een vonk. Mogelijke gevolgen zijn: ontsteken van brandbaar gas, poeder of fijn stof; beschadiging van elektronische onderdelen zoals printkaarten of zelfs complete apparaten.<br />
Statische [[Woorden - E#Elektriciteit|elektriciteit]] is elektrische lading die op een stof of mens terecht kan komen. Dit gebeurt bijvoorbeeld door wrijving van stoffen of door het botsen van deeltjes zoals poeder en hagel. De spanning kan oplopen tot meer dan 10.000 Volt. Statische elektriciteit kan gevaarlijk zijn voor mens en apparatuur. Gerichte preventie helpt gevaren voorkomen. Gebruik antistatisch gereedschap. Op een goed soldeerstation zit een aardbus die in verbinding staat met de punt van de bout. Aan die bus verbind je een antistatische mat, een [[Woorden - P#Polsbandje|polsbandje]] en eventueel draag je [[Woorden - E#ESD|ESD]]-schoenen wanneer je aan gevoelige elektronica soldeert. Ze zorgen ervoor dat de statische elektriciteit die je eventueel opbouwt, ook weer afgevoerd wordt. Een [[Woorden - W#Werk-aarde|werk-aarde]] '''NOOIT''' verbinden met de (rand)[[Woorden - A#Aarde/Aarding|aarde]] van een elektriciteitsinstallatie. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Statische_elektriciteit Statische elektriciteit].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stay alive <br />
|Omschrijving= (Elektronica); een '''stay alive''' zorgt er voor dat een [[Decoders|decoder]] stroom krijgt bij een onderbreking van de [[Woorden - S#Stroom|stroom]]toevoer. Een andere benaming is [[Woorden - P#Power pack|"power pack"]]. Zie [http://www.zimo.at/web2010/documents/MS-MN-Decoder.pdf hier (pdf) (zoek naar Staco)] [https://www.esu.eu/en/products/former-products/powerpack/ Meer over stay alive].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Steekschuim<br />
|Omschrijving= '''Steekschuim''' (ook bekend onder de merknaam "Oasis" en als "oase") is een hard (vaak groen) schuim, dat in de bloemsierkunst vaak wordt toegepast als basis waar de onderdelen van bloemstukken en kerststukjes worden ingestoken. Het schuim is in staat veel vocht op te nemen zodat het levende materiaal lang vers blijft.<br />
Oasis is een olieproduct en daardoor slecht biologisch afbreekbaar en milieubelastend. Het mag daarom niet in de GFT-container maar moet in de restafvalcontainer. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Steenkool<br />
|Omschrijving= '''Steenkool''' is een fossiele brandstof en bestaat uit afzettingen van plantenresten die in het geologisch verleden zijn gevormd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Steiger<br />
|Omschrijving= Een '''steiger''' is een verhoging om op te werken. Bijvoorbeeld een "bouwsteiger". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Bouwsteiger Meer over steiger].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Steker<br />
|Omschrijving= De naam '''steker''' is de officiële benaming (o.a. in NEN 1010) voor een stekker. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] In de volksmond wordt de naam "stekker" gebruikt. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Steker Steker].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stekker<br />
|Omschrijving= Connector (elektrotechniek) ook wel (vanaf 1886 t/m heden 'steker') '''stekker''', of [[Woorden - C#Contactstop|contactstop]] genoemd. Een connector ('''stekker''') maakt het mogelijk een elektrische verbinding te maken die ook weer eenvoudig losgenomen kan worden. Het kan gaan om het leveren van [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]], een of meer signalen, of beide. Op een stekker mag maar één verplaatsbare leiding/snoer zijn aangesloten. Afhankelijk van de toepassing bestaan er verschillende connectoren. In de definities van NEN 1010 worden twee bij elkaar horende connectoren aangeduid als 'stopcontact'. Een [[Woorden - S#Stopcontact|stopcontact]] bestaat dus uit twee delen: een stekker en een contrastekker. Een stekker kan in een contrastekker c.q. een [[Woorden - C#Contactdoos|contactdoos]] worden gestoken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br /> De aanduiding connector in het dagelijks spraakgebruik is vooral van toepassing om apparatuur mee te verbinden. Connectoren zijn bijvoorbeeld de aansluitingen om computers met randapparatuur mee aan te sluiten. Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Connector_(elektrotechniek) stekker].<br />
[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stekker-netvoeding <br />
|Omschrijving= Een '''stekker-netvoeding''' bestaat uit een compacte behuizing, die één geheel vormt met een vast daaraan verbonden stekker ([[Woorden - E#Eurostekker|Eurostekker]] of met [[Woorden - R#Randaarde stekker|randaarde]]). Werkt op 230 volt AC. [https://www.google.com/search?client=firefox-b-d&q=stekker-netvoeding+18v Meer over stekker-netvoeding (voorbeelden)].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stelbalk<br />
|Omschrijving= (Grootspoor, oude systeem); aan de '''stelbalk''' (deze was vroeger nog van hout, vandaar de naam "balk") zijn de punten van de [[Woorden - W#Wisseltong|wisseltongen]] scharnierend bevestigd. De "stelbalk" zorgde voor het gelijktijdig bewegen van beide wisseltongen. De "stelbalk" kon met een [[Woorden - W#Wisselsteller|wisselsteller]] locaal door een rangeerder of door de machinist omgesteld (omgegooid) worden (mag vanwege de ARBO-wet niet meer), maar kon ook met een "elektromechanische wisselsteller" aangedreven zijn, waarbij het [[Woorden - W#Wissel|wissel]] op afstand bediend werd door de treindienstleider. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[Woorden - S#Stelstang|Stelstang]] en [[Woorden - E#Elektromechanische wisselsteller|Elektromechanische wisselsteller]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stelconplaat <br />
|Omschrijving= Een '''Stelconplaat''' is een betonnen vloerplaat van gestandaardiseerde afmetingen die veel gebruikt wordt als tijdelijke of permanente verharding van bijvoorbeeld inpandige bedrijfsvloeren, opslagterreinen of wegen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stelconplaat Meer over stelconplaat].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stelstang<br />
|Omschrijving= (Grootspoor, nieuwe systeem); aan de '''stelstang''' zijn de punten van de [[Woorden - W#Wisseltong|wisseltongen]] scharnierend bevestigd. De "stelstang" zorgt voor het gelijktijdig bewegen van beide wisseltongen. Bij het grootspoor heeft elk wissel twee "stangen", een dikke "stelstang" tussen de wisseltongen en een dunne "bedieningsstang" die de tongen heen-en-weer beweegt. Via aparte controlestangen (indien aanwezig) wordt gemeten of de wisseltongen in de goede positie liggen. Wissels die met meer dan 90 km/u worden bereden, zijn voorzien van een bijkomende elektromechanische vergrendeling. Hiermee wordt de "bedieningsstang" uitwendig nog extra vergrendeld, maar dan ''alleen als een rijweg is ingesteld''. Het wissel wordt met een "elektromechanische wisselsteller" aangedreven, waarbij het [[Woorden - W#Wissel|wissel]] op afstand bediend wordt door de treindienstleider. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[Woorden - S#Stelbalk|Stelbalk]] en [[Woorden - E#Elektromechanische wisselsteller|Elektromechanische wisselsteller]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Wisselsteller Meer over wisselsteller]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Step-up converter<br />
|Omschrijving= (Engels) Elektronische schakeling, die van een lagere spanning een hogere spanning maakt. Een voorbeeldtoepassing hiervan is de ESU Powerpack. Deze "power pack" bevat o.a. een [[Woorden - G#GoldCap|goldcap]] van 2,7 volt. De stepup-converter die op het printje zit, maakt van die 2,7 volt een hogere spanning, om de locdecoder te kunnen voeden. Zie ook [[Woorden - P#Power pack|power pack]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sterk[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]<br />
|Omschrijving= Ook wel [[Woorden - D#Draaistroom|draaistroom]] genoemd. Hiermee wordt driefasen 400 volt<big>~</big> aangeduidt. Tussen de fasen onderling is 400 volt aanwezig (in vaktermen wordt dit driehoek genoemd), en tussen elke fase en de 0 (nul) is 230 volt aanwezig (in vaktermen wordt dit ster genoemd. Voor elektromotoren bestaat een zogenaamde ster - driehoekschakelaar. Om de motor op gang te laten komen, wordt deze eerst in ster geschakeld en na enige tijd wordt de motor in driehoek geschakeld, en levert dan pas zijn volle vermogen.<br />
[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stofidentificatie-nummer<br />
|Omschrijving= (VN-nummer) (Engels: UN-number) is een getal van vier cijfers dat een gevaarlijke stof identificeert tijdens het transport, volgens de voorschriften van de Verenigde Naties. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Stofidentificatienummer Meer over Stofidentificatienummer]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stookolie<br />
|Omschrijving= '''Stookolie''' wordt als brandstof gebruikt in dieselmotoren en verwarmingsinstallaties. Voor verwarmingsdoeleinden is stookolie in Nederland grotendeels verdrongen door aardgas. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stoom <br />
|Omschrijving= Stoom is, in de natuurkunde, verhitte waterdamp, verhit water in de gasvormige aggregatietoestand. In het dagelijks leven wordt de naam stoom gegeven aan een hete nevel van water: kleine, zichtbare druppeltjes water, boven bijvoorbeeld een fluitketel. Echte stoom is echter gasvormig en dus onzichtbaar. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stoom stoom].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stoomdom<br />
|Omschrijving= De '''stoomdom''' is een verhoging op de stoomketel. Deze verhoging dient er voor, om geen water in de leiding te krijgen. In de verhoging (=de stoomdom) zit de opening van de stoomleiding. De leiding gaat naar de cilinders. Het is belangrijk (omdat water niet samendrukbaar is), dat er geen waterdeeltjes mee naar de cilinder gaan. Op oude locomotieven zit meestal een koperen sierbekleding om de stoomdom heen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stootblok<br />
|Omschrijving= 1. Constructie om materieel tegen te houden aan het eind van een spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />2. bok, zwaar gestel met een stootbalk aan het eind van een dood spoor, om de stoot van voertuigen op te vangen die daar tot stilstand moeten worden gebracht; ook: [[Woorden - S#Stootjuk|Stootjuk]], [[Woorden - B#Bok|Bok]], [[Woorden - J#Juk|Juk]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stoot- en trekwerk<br />
|Omschrijving= Het geheel van buffers en trekhaak + [[Woorden - S#Schroefkoppeling|schroefkoppeling]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stootheuvel<br />
|Omschrijving= Zie: Stootjuk<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stootjuk<br />
|Omschrijving= Constructie om [[Woorden - M#Materieel|materieel]] tegen te houden aan het eind van een spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stopcontact<br />
|Omschrijving= In de volksmond wordt een contactdoos een '''stopcontact''' genoemd. Zie: [[Woorden - C#Contactdoos|Contactdoos]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stop-door-schakeling<br />
|Omschrijving= Schakeling om in situaties dat treinen in de naderingsafstand van een overweg (waarin normaliter de bomen moeten sluiten), zowel door moeten kunnen rijden, als moeten kunnen stoppen (bijv. ten behoeve van halteren), onderscheid te kunnen maken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=stopdoorschakeling Meer over Stop-door-schakeling ].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stopmachine<br />
|Omschrijving= De '''stopmachine''' zorgt ervoor dat het spoor op de juiste hoogte en op de juiste plaats komt. [http://www.treinengek.nl/bouw/werktrein.stopmachine.php Meer over Stopmachine]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stopontspoorblok<br />
|Omschrijving= Mechanische beveiligingsinrichting op de spoorweg, die moet voorkomen dat losse wagens (of eventueel losse rijtuigen) onbedoeld vanaf een zijspoor op de hoofdbaan belanden. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Stopontspoorblok Meer over Stopontspoorblok] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=stop-ontspoorblok Stop-ontspoorblok] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stopsectie <br />
|Omschrijving= 1. (Analoog modelspoor); een '''stopsectie''' is een gedeelte van de modelspoorbaan waarvan één spoorstaaf op twee plaatsen geisoleerd is. Zie [[Het maken van een stopsectie]].<br />2. (Digitaal modelspoor); Bij de digitale modelbaan gaat de '''stopsectie''' vooraf door ofwel (1) een "inrijsetie" én een "tussensectie" of (2) door alleen een "afremsectie". Deze secties zijn verbonden met bezetmelders. Zie [[Treingestuurd rijden#Bezetmelders in de blokken|Treingestuurd rijden]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stoptrein<br />
|Omschrijving= Een trein die in principe elk tussengelegen station tussen het vertrekstation en de eindbestemming aandoet.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Storingafhankelijk-onderhoud<br />
|Omschrijving= Het moment van het uitvoeren van onderhoud wordt bepaald door het bereiken van een functiestoring. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stortgoed<br />
|Omschrijving= Ook wel bulkgoed of massagoed genaamd. Los gestorte goederen in een (goederen)wagen (bijv. in een kolenwagen). Zie: artikel [[Vrachten en ladingen]]. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Stortgoed Meer over Stortgoed]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stortgoederen<br />
|Omschrijving= Zie "Stortgoed" hierboven.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stra <br />
|Omschrijving= 1. (Grootspoorjargon). Afkorting van [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]afnemer (officiëel [[Woorden - P#Pantograaf|"pantograaf"]]). In het meervoud wordt gesproken van '''stra''''s (Zie: [[Woorden - S#Stroomafnemer|Stroomafnemer]]).<br />2. Bij modelspoor is stroomafnemer niet te verwarren met de pantograaf die op het dak zit. Beter is het, bij de wielen van modelspoor[[Woorden - M#Materieel|materieel]], te spreken van sleepcontact(en).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Straatmeubilair<br />
|Omschrijving= Verzamelnaam voor veel elementen die in de openbare ruimte staan. We kunnen daarbij denken aan banken, afvalbakken, bloembakken, ABRI's, borden, kasten, enzovoort. Zie: artikel [[Straatmeubilair]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Straatmeubilair Meer over straatmeubilair].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Straatspoor<br />
|Omschrijving= Benaming voor de rails die in een straat of rijbaan liggen, en dus in de (weg)verharding ligt. De bestrating (of het asfalt) ligt tegen de (buitenste) zijkanten van de rails aan en ook tussen de spoorstaven is bestrating (of asfalt) aangebracht, waarbij aan de binnenzijden van beide spoorstaven een gleuf is vrijgehouden, om de flenzen van de wielen te laten passeren. Zie artikel [[Straatspoor]]. [https://www.railwiki.nl/index.php?title=Soorten_aansluitingen_op_het_hoofdspoorwegnet Meer over straatspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Strijkijzer<br />
|Omschrijving= (België); 1. bijnaam voor de locs van het type 71; deze machines werden zo genoemd naar de manier waarop ze over het spoor gaan: heel tam en langzaam.<br />2.(Nederland); bijnaam voor de locomotieven van de serie NS 8400 na een verbouwing in de jaren 1918-1921, waardoor hun uiterlijk er niet sierlijker op werd, net zo lelijk als een strijkijzer; ook (voor de verbouwing); [[Woorden - B#Bergklimmers|bergklimmers]], [[Woorden - B#Bergkruipers|bergkruipers]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Strijkregel<br />
|Omschrijving= Een '''strijkregel''' is een metalen geleider die er voor zorgt dat het wiel van een spoorvoertuig niet in een uitsparing van een puntstuk terecht kan komen. Zie ook [[Woorden - A#Aanslagrail|Aanslagrail]] en [[Woorden - C#Contrarail|Contrarail]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Rail_(spoorwegen)#Strijkregel Meer over strijkregel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stroom<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - E#Elektrische stroom|Elektrische stroom]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stroomafnemer<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); een '''stroomafnemer''' is een koperen, messing of fosforbronzen geleider, in de vorm van een smalle, platte, verende strip, die er voor zorgt dat de voedings[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] vanaf het draaiende wiel (of de wielen) doorgegeven kan worden naar de elektromotor in een elektrische modellocomotief of modeltrein(stel). Beter is het, te spreken van sleepcontact.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stroombron<br />
|Omschrijving= (Elektronica); voluit: constante '''stroombron'''. Schakeling die de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] bijna onafhankelijk van de aangesloten belasting, door bijv. een led, constant houd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stroombron Meer over stroombron]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stroomsterkte<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); wordt aangegeven met het symbool "I"'. Het is de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]sterkte (in ampères) die door een geleider loopt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stroomvoerende koppeling<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); [[Koppelingen_in_schaal_H0#Stroomvoerende koppelingen|koppelingsmechanisme]] dat voorzien is van elektrische contacten.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stuurstandrijtuig<br />
|Omschrijving= (Grootspoor). Een '''stuurstandrijtuig''' (of stuurrijtuig) is een rijtuig dat aan één uiteinde van een stuurstand voorzien is. Vanuit deze stuurstand kan de machinist de locomotief op afstand bedienen. Om de hiervoor benodigde elektrische signalen over te brengen, moeten alle rijtuigen tussen de locomotief en het stuurstandrijtuig voorzien zijn van stuur[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]kabels. Het rijtuig aan de kant van de stuurstand is voorzien van de voorgeschreven frontseinen, naast de bij alle rijtuigen aanwezige sluitseinen, en een hoorn. Verder is er [[Woorden - S#Stoot- en trekwerk|stoot- en trekwerk]] aanwezig. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]. De naam "stuurstand" is misleidend. De machinist kan namelijk niet zelfstandig kiezen of hij bij een wissel links of rechts gaat. Dat wordt van buitenaf geregeld.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Styreen<br />
|Omschrijving= (Chemie); styreen is een vloeistof. In de volksmond wordt abusievelijk de naam styreen gebruikt, inplaats van de juiste benaming: '''polystyreen'''. Zie ook [[Woorden - P#Polystyreen|Polystyreen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Styrisol<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - X#XPS.|XPS]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Styrodur<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - X#XPS.|XPS]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Styropor<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - E#EPS.|EPS]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Substraat<br />
|Omschrijving= 1. (Elektronica); drager of dragermateriaal. Hierop wordt bijv. een led gemonteerd tijdens de fabrikage. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]].<br />2. (Elektronica, halfgeleidertechnologie): de wafer waarop de geïntegreerde schakelingen geëtst worden.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Switch<br />
|Omschrijving= 1. (Engels) Een [[Basisvormen|wissel]].<br />2. (Engels elektrotechniek) een schakelaar.<br />3. (Engels computertechniek) Een '''switch''' is een apparaat in de [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]] van pakketgeschakelde computernetwerken, dat tot doel heeft toestellen met elkaar te verbinden door het ontvangen, verwerken en doorzenden van ontvangen frames (datapakketjes).[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Switch_(hardware) Meer over Switch]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Synthese<br />
|Omschrijving= Een '''synthese''' is een samenvoeging van ongelijksoortige zaken, zodat er iets nieuws uit ontstaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Systeem<br />
|Omschrijving= In modelspoorland zijn eigenlijk twee rail'''systemen''' beschikbaar en dat zijn: tweerail en drierail. Deze verschillen zowel fysiek als elektrisch. Meer over [[Systemen]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Systeemhoogte-bovenleiding<br />
|Omschrijving= De hoogte gemeten tussen de onderkant van de rijdraad en het hart van de draagkabel, op het hoogst gelegen punt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Systeemtransitie<br />
|Omschrijving= Met een trein overgaan van één systeem naar een ander systeem, bijvoorbeeld bij bovenleidingssystemen (spanningsluis) of bij beveiligingssystemen. '''Transities''' kunnen rijdend of stilstaand plaatsvinden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Gerelateerde termen<br />
|Termen= Marklin, Maerklin, Mærklin, voeding, netvoeding, stekervoeding, stekernetvoeding, steker-netvoeding, stekkervoeding, stekkernetvoeding, voedingsadapter<br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - R<br />
|Volgende= Woorden - T<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 28 mrt 2024 10:08 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|S]]<br />
[[Categorie: Algemeen|S]]<br />
[[Categorie: Woorden|S]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|S]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Lichtseinen&diff=50859Lichtseinen2024-03-28T08:54:02Z<p>Fred: datum</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Armseinen<br />
|Volgende= Seinlantaarns<br />
|VorigeMenu= Seinen<br />
|Auteur= Fred Eikelboom<br />
}}<br />
{{Inhoudsopgave||Klein}}<br />
=== Het Seinstelsel vòòr 1938 ===<br />
Al tijdens de periode dat de armseinen gebruikt werden, experimenteerde de Nederlandsche Spoorwegen (NS) met '''lichtseinen'''. Op een klein aantal baanvakken werden proefseinen geplaatst. Op basis van de opgedane ervaringen werd een nieuw seinstelsel ingevoerd.<br />
=== Seinstelsel 1938 ===<br />
In 1938 voerde de Nederlandsche Spoorwegen (NS) "Seinstelsel 1938" in. Hierbij werden voor het eerst lichtseinen ingevoerd. De lampen bevatten een kleurenwisselaar met drie gekleurde lenzen, maar er werden er maar twee van gebruikt. De voorseinen konden de kleuren groen of geel tonen en de hoofdseinen rood of groen.<br />
{{Afbeelding 3 naast elkaar<br />
|Bestand= NS_voorsein_1938-01.png<br />
|Bestand2= NS_hoofdsein_1938-01.png<br />
|Bestand3= NS_combinatiesein_1938-01.png<br />
|Grootte= Zeer klein<br />
|Grootte2= Zeer klein<br />
|Grootte3= Zeer klein<br />
|Volgnummer= 01<br />
|Volgnummer2= 02<br />
|Volgnummer3= 03<br />
|Omschrijving= Voorsein, seinstelsel 1938<br />
|Omschrijving2= Hoofdsein, seinstelsel 1938<br />
|Omschrijving3= Gecombineerd sein, seinstelsel 1938<br />
|Maker= Fred Eikelboom<br />
|Maker2= Fred Eikelboom<br />
|Maker3= Fred Eikelboom<br />
|Type= Tekening<br />
|Type2= Tekening<br />
|Type3=Tekening<br />
|Positie=Links<br />
|Tussenruimte= 4px<br />
|Tussenruimte2= 4px<br />
}}<br />
Er waren ook gecombineerde seinen. Hierbij waren het voorsein en het hoofdsein aan één paal bevestigd. De onderzijde van het bord van het hoofsein was voorzien van een rechte onderzijde, zodat dit aansloot op het vierkante bord van het voorsein dat er onder geplaatst was.<br />
----<br />
=== Seinstelsel 1946 ===<br />
In 1946 besloot de Nederlandsche Spoorwegen (NS) een nieuw seinstelsel in te voeren: "Seinstelsel 1946". Dit lichtseinenstelsel was afgeleid van het Amerikaanse lichtseinenstelsel.<br />
{{Afbeelding<br />
|Bestand= KNws b.jpg<br />
|Grootte= Zeer klein<br />
|Volgnummer= 04<br />
|Omschrijving= Klassiek lichtsein bij Nieuwersluis<br />
|Bron= [https://www.klassiekebeveiliging.com klassiekebeveiliging.com]<br />
|Positie= Rechts<br />
}}<br />
Dit nieuwe seinstelsel had ten doel om de mechanische armseinen te vervangen. De redenen dat men overging op een nieuw seinstelsel waren: <br />
*Geen kans op vastvriezen van het mechanisme; <br />
*Betere zichtbaarheid van het seinbeeld;<br />
*Geen onderhoud meer aan slijtagegevoelige armseinen/bedieningsdraden.<br />
=== Hoge en lage seinen ===<br />
De nieuwe seinen waren er in hoge (langs de vrije baan en bij stations) en lage (dwergseinen) uitvoering.<br />
==== <u>Lage seinen</u> ====<br />
{{Afbeelding 2 naast elkaar <br />
|Bestand= Dwergsein_sa-01.jpg<br />
|Bestand2= Dwergsein_sa-02.jpg<br />
|Grootte= 125px <br />
|Grootte2= Zeer klein <br />
|Volgnummer= 05 <br />
|Volgnummer2= 06<br />
|Omschrijving= SA-dwergsein<br />(vooraanzicht)<br />
|Omschrijving2= SA-dwergsein<br />(zijaanzicht)<br />
|Bron= [http://www.marcrpieters.nl Marc Pieters] <br />
|Bron2= [http://www.marcrpieters.nl Marc Pieters] <br />
|Tussenruimte= 6px<br />
}}<br />
De lage seinen staan op emplacementen (zie: foto's 05 en 06). Ze mogen slechts met maximaal 40 km/uur worden gepasseerd. Deze seinen worden ook wel dwergseinen genoemd. Alle lage seinen zijn bediende seinen.<br />
==== <u>Hoge seinen</u> ====<br />
{{Afbeelding 2 naast elkaar <br />
|Bestand= NS_SA-hoofdsein-01.png<br />
|Bestand2= NS-SA-voorsein-01.png<br />
|Grootte= Klein <br />
|Grootte2= Klein <br />
|Volgnummer= 07 <br />
|Volgnummer2= 08<br />
|Omschrijving= SA-hoofdsein (éénhoogte-sein)<br />
|Omschrijving2= SA-voorsein (éénhoogte-sein)<br />
|Type= Tekening<br />
|Type2= Tekening<br />
|Maker= Fred Eikelboom <br />
|Maker2= Fred Eikelboom <br />
}}<br />
Hoge seinen kunnen zowel bediende als P-seinen zijn. De hoge seinen stonden op een paal naast het spoor (zie: tekening 07 en 08), of waren bevestigd aan bovenleidingportalen, net naast het spoor (zie: foto 16). Het grote nadeel van een dergelijk, aan een portaal gemonteerd, sein was (en is), dat een kapotte [[Woorden - G#Gloeilamp|gloeilamp]] niet gemakkelijk te vervangen was. Dat kon alleen maar wanneer er geen treinen reden, dus tijdens een buitendienststelling.<br /><br />
De benaming van deze nieuwe seinen was [[Woorden - S#SA-sein|"SA-seinen"]]. De lichtseinen hadden één lamp, die continue brandde. Het systeem kon, naast wit, drie verschillende kleuren tonen. Dat gebeurde door middel van een kleurwisselaar, een scharnierende "bril" met drie gekleurde glazen, die vlak voor de lamp zat (zie: foto 12). Deze "bril" wordt naar links of rechts gedraaid met behulp van een elektromagneet.<br />
<br />
Daar het hoge sein drie lampen had en de "bril" drie lenzen had, konden in totaal negen seinbeelden (drie "brillen" maal drie lampen) van de in totaal tien mogelijke seinbeelden, getoont worden. De bovenste lamp bevatte een "bril" met een groene, een rode en een gele lens. De beide andere lampen hadden een "bril" met een groene, een witte en een gele lens.<br />
{{Afbeelding 4 naast elkaar<br />
|Bestand= Binnenwerk sa sein-01.jpg<br />
|Bestand2= Binnenwerk sa sein-02.jpg<br />
|Bestand3= Binnenwerk sa sein-03.jpg<br />
|Bestand4= Binnenwerk sa sein-04.jpg<br />
|Grootte= 128px<br />
|Grootte2= 190px<br />
|Grootte3= 145px<br />
|Grootte4= 415px<br />
|Volgnummer= 09<br />
|Volgnummer2= 10<br />
|Volgnummer3= 11<br />
|Volgnummer4= 12<br />
|Omschrijving= Binnenwerk SA-sein<br />(vooraanzicht)<br />
|Omschrijving2= Binnenwerk SA-sein<br />(zijaanzicht)<br />
|Omschrijving3= Binnenwerk SA-sein<br />(achteraanzicht)<br />
|Omschrijving4= De weggeklapte lens in de kleurwisselaar (links) en de "bril" (rechts)<br />&nbsp;<br />
|Bron= [http://www.marcrpieters.nl Marc Pieters]<br />
|Bron2= [http://www.marcrpieters.nl Marc Pieters]<br />
|Bron3= [http://www.marcrpieters.nl Marc Pieters]<br />
|Bron4= [http://www.marcrpieters.nl Marc Pieters]<br />
|Tussenruimte= 4px<br />
|Tussenruimte3= 5px<br />
}}<br />
Groen werd getoond door een spanning met een bepaalde polariteit op de magneetspoel te zetten. Geel licht werd getoond door de spanning op de magneetspoel om te polen. Men kon dus simpel, door verwisseling van plus en min, de lichtkleur wijzigen. Bij de overgang van geel naar groen zal altijd een korte rode flits te zien zijn, omdat dan het rode glas even voor de lamp langs gaat.<br />
{{Afbeelding 2 naast elkaar <br />
|Bestand= Binnenwerk_sa_sein-05.jpg<br />
|Bestand2= Animatie_sa-sein-kleurenwisselaar-01.gif<br />
|Grootte= 165px <br />
|Grootte2= Zeer klein <br />
|Volgnummer= 13<br />
|Volgnummer2= 14 <br />
|Omschrijving= Detail van de "bril"<br />
|Omschrijving2= Animatie van de kleurwisselaar<br />
|Bron= [http://www.marcrpieters.nl Marc Pieters] <br />
|Bron2= [http://www.marcrpieters.nl Marc Pieters]<br /><br /> <br />
|Positie= Rechts<br />
}}<br />
Het systeem met de "bril" vormde een zogenaamd failsafe-systeem.<br /><br />
Bij een storing (wegvallen van de stuurspanning) toonde het bovenste licht altijd rood. Wanneer namelijk de stuurspanning wegviel, ging de "bril" automatisch door de zwaartekracht naar de ruststand en toonde het sein rood licht.<br /><br />
Viel bij de onderste twee lampen de stuurspanning weg, dan ging de "bril" ook automatisch door de zwaartekracht naar de ruststand en toonden de onderste twee lampen wit licht.<br />
<br />
In 1949 werd het "Lichtseinstelsel 1946" volledig in gebruik genomen op het baanvak Utrecht &mdash; Arnhem. De SA-seinen zijn inmiddels zo goed als uitgestorven. Er zijn er (medio 2011) nog een paar te vinden op het baanvak Ede &mdash; Arnhem.<br />
{{Afbeelding<br />
|Bestand= NS_driehoogtesein-01.png<br />
|Grootte= 205px<br />
|Volgnummer= 15<br />
|Omschrijving= Driehoogtesein<br />
|Type= Tekening<br />
|Maker= Fred Eikelboom<br />
|Positie= Links<br />
}}<br />
=== P-seinen en bediende seinen ===<br />
De hoge seinen zijn onderverdeeld in "éénhoogte-seinen" (zie: tekening 07 en 08), en "driehoogte-seinen" (zie: tekening 15). De drie lampen in het driehoogtesein waren allen voorzien van een kleurenwisselaar, zodat bijvoorbeeld het seinbeeld groen-wit-wit, of groen-groen-wit kon worden getoond. Met de "driehoogteseinen" werd ook snelheidsinformatie aan de machinist doorgegeven. Dat werd bepaald door de hoogte/plaats van het licht in het totale seinbeeld. Er bestond per baanvak een hoge snelheid, middensnelheid en lage snelheid. Kortom, tamelijk ingewikkeld en vaak een bron van fouten.<br /><br />
De éénhoogte seinen hebben tot 2004 nog dienst gedaan op enige baanvakken in het midden van het land. De twee typen waren ook nog weer onderverdeeld in "P-seinen" en "bediende seinen".<br />
==== <u>P-seinen</u> ====<br />
P-seinen staan langs de vrije baan (zie: foto 16) en werken automatisch. De P-seinen worden, m.b.v. spoorstroomlopen, "aangestuurd" door de treinen. Zodra een trein een groen (of geel) sein passeerde, ging dit naar rood en werd het voorgaande sein op geel gezet. Het sein vòòr het gele sein kwam weer op groen.<br />
<br />
De letter P staat voor "Permissief sein". Als gevolg van een storing kan het voorkomen dat alle P-seinen op rood staan. De machinist moet dan bij het naderen van het eerste rode P-sein aan de [[Woorden - T#Treindienstleider|treindienstleider]]/procesleider vragen of hij door mag rijden. Wanneer hij daarvoor toestemming krijgt, heeft hij tevens permissie om de volgende rode P-seinen te passeren (met "Rijden op zicht" uiteraard). Een rood bediend sein mag hij <u>''nooit''</u> passeren, zonder overleg met de treindienstleider/procesleider. Moet de trein toch een rood bediend sein passeren, dan moet de treindienstleider/procesleider een "aanwijzing" (vroeger heette dit een lastgeving) afgeven, waarin hij de machinist toestemming geeft om door rood te rijden. De machinist krijgt dan een aanwijzing STS (StopTonend Sein).<br />
{{Afbeelding<br />
|Bestand= P-sein aan mast-01.jpg<br />
|Grootte= Zeer klein<br />
|Volgnummer= 16<br />
|Omschrijving= P-sein aan portaal<br />
|Bron= [https://www.nicospilt.com nicospilt.com]<br /><br /><br />
|Positie= Rechts<br />
}}<br />
==== <u>Bediende seinen</u> ====<br />
Bediende seinen staan alleen op emplacementen, dus op plaatsen waar [[Woorden - W#Wissel|wissels]] liggen. Achter een bediend sein ligt dan normaliter altijd een wissel. Een bediend sein is een sein dat door de treindienstleider (tegenwoordig "procesleider" genoemd) wordt bediend. Dit betekende niet dat hij het sein direct kon bedienen, en dus niet zelf kon bepalen welke kleur het toonde. Het enige dat de treindienstleider kon doen, was een rijweg instellen. De Seinwezen-installatie zorgde er dan voor dat de wissels in de juiste stand kwamen te liggen, en dat de seinen het juiste seinbeeld daarbij toonden.<br />
<br />
Vanwege een aantal tekortkomingen van het "Seinstelsel 1946" - een kleur had, afhankelijk van de positie, een totaal andere betekenis en een kleur kon meerdere malen voorkomen - werd dit vervangen door "Seinstelsel 1955".<br />
----<br />
=== Seinstelsel 1955 ===<br />
==== ''Algemene beschouwing'' ====<br />
Nadat het "Seinstelsel 1946" eenmaal was ingevoerd bleek al gauw dat er diverse grote nadelen aan kleefden.<br />
Zo had een kleur afhankelijk van de positie een totaal andere betekenis en kon een kleur meerdere malen voorkomen.<br />
{{Afbeelding 2 naast elkaar <br />
|Bestand= 180px-Sein_NL.jpg <br />
|Bestand2= Sein_rood-onder-01.jpg<br />
|Grootte= 148px<br />
|Grootte2= Klein <br />
|Volgnummer= 17<br />
|Volgnummer2= 18 <br />
|Omschrijving= Sein langs de vrije baan <br />
|Omschrijving2= Rode lamp zit altijd onderaan <br />
|Bron= Wikepedia.nl <br />
|Bron2= Marc Pieters <br />
|Positie= Rechts<br />
}}<br />
Op basis van de ervaring met "Seinstelsel 1946" en na grondige studie kwam het Seinwezen met het "Seinstelsel 1955", dat - met kleine aanpassingen - vandaag de dag nog steeds vrijwel overal in Nederland wordt toegepast.<br />
<br />
Het "Seinstelsel 1955" kenmerkt zich door de volgende zaken:<br />
:* Een sein kan per lamp maar één kleur tonen;<br />
:* Er zal nooit meer dan één kleur tegelijk getoond worden;<br />
:* Waar nodig wordt extra (snelheids)informatie gegeven door middel van een lichtbak;<br />
We kennen twee typen seinen: laag- en hooggeplaatst. Het onderscheid wordt in de volgende secties uitgelegd.<br />
<br />
Bij plaatsing van seinen gelden de volgende regels:<br />
:* een sein staat normaal rechts van een spoor of hangt er boven;<br />
:* bij dubbel spoor langs de vrije baan en "dubbel-enkel"-beveiliging staan de seinen voor het linkerspoor meestal links van het linker spoor.<br />
<br />
In tegenstelling tot verkeerslichten, zit de rode lamp in een hoog sein bij NS altijd onderaan (zie: afbeelding 18). Dit is bewust gedaan. Bij hevige sneeuwval kan er namelijk sneeuw blijven liggen op de fantoomkappen boven de lampen. De onderste lamp is de enige die geen fantoomkap onder zich heeft, dus deze lamp blijft ten allen tijde zichtbaar.<br />
=== Laag geplaatste seinen ===<br />
Laag geplaatste seinen [[Woorden - D#Dwergsein|(dwergseinen)]] komen normaal alleen voor op emplacementen, zelden langs de vrije baan. Ze morgen nooit met meer dan 40 km/u gepasseerd worden. Ze kunnen zowel normaal als op hun kant geplaatst worden, mede afhankelijk van wat het Profiel Vrije Ruimte (PVR) toestaat. Eventueel kunnen ze op een kleine voet geplaatst worden, waarmee ze tot circa 1 meter "boven spoorstaaf" (BS) komen.<br />
<br />
De volgende seinbeelden zijn te herkennen bij de lage seinen:<br />
{{Afbeelding<br />
|Bestand= Seinstelsel1955_laag.gif<br />
|Grootte= Normaal<br />
|Volgnummer= 19<br />
|Omschrijving= Seinbeelden van het lage sein<br />
|Type= Tekening<br />
|Maker= Marc Pieters<br />
}}<br />
:* 2 rood: stoppen;<br />
:* 4 geel knipper: rijden op zicht; <br />
:* 6 geel: remmen en rekenen op stoppen;<br />
:* 8 groen: voorbijrijden met maximaal 40 km/u.<br />
=== Hoog geplaatste seinen ===<br />
Hoog geplaatste seinen kunnen zowel langs de baan als op emplacementen worden toegepast. De volgende hoofd-seinbeelden zijn te herkennen bij de hoge seinen:<br />
{{Afbeelding<br />
|Bestand= Seinstelsel1955_hoog.gif<br />
|Grootte= Zeer Groot<br />
|Volgnummer= 20<br />
|Omschrijving= Seinbeelden van de hoge seinen<br />
|Type= Tekening<br />
|Maker= Marc Pieters<br />
}}<br />
:* 2 rood: stoppen;<br />
:* 4 rood knipper: seinen buiten dienst;<br />
:* 6 geel knipper: rijden op zicht;<br />
:* 8 geel: rijden op zicht, voorbijrijden toegestaan met maximaal 40 km/u; <br />
:* 10 geel met knipperend cijfer: snelheid begrenzen tot de snelheid aangegeven door het getal;<br />
:* 12 geel met cijfer: snelheid verminderen tot de door het getal aangegeven snelheid;<br />
:* 14 knipperend groen: rijden toegestaan met een snelheid van 40 km/u;<br />
:* 16 knipperend groen met cijfer: rijden toegestaan met de door het getal aangegeven snelheid;<br />
:* 18 groen: rijden.<br />
=== Extra seinen ===<br />
Deze basis is uitgebreid met onder meer snelheidsindicators, knipperende seinbeelden, wit licht met verschillende betekenissen en seinen voor zware goederentreinen. De meest voorkomende hiervan zijn:<br />
==== Koeienkop ====<br />
{{Afbeelding<br />
|Bestand= seinstelsel_koeiekop.gif<br />
|Grootte= 100px<br />
|Volgnummer= 21<br />
|Omschrijving= Koeienkop<br />
|Type= Tekening<br />
|Bron= RailNed seinenboek<br />
}}<br />
:* Op plaatsen waar de richting voor de machinist van belang is, is er verder nog de "koeiekop" (zie: afbeelding 21). Deze geeft aan naar welke kant de vertakking leidt.<br />
<br />
Omdat een seinbeeld, in principe, in Nederland geen richtingsindicatie geeft, maar het in sommige gevallen wel handig kan zijn als machinist om te weten of je de goede kant wordt op gestuurd, zijn er op een aantal plaatsen zogenaamde koeienkoppen geplaatst. Deze geven aan welke kant de trein op wordt gestuurd. Op het moment dat de machinist het wissel kan zien, zal in veel gevallen de snelheid dusdanig zijn, dat de trein niet meer op tijd kan stoppen voor een wissel dat in de verkeerde stand staat.<br />
<br />
Veiligheidstechnisch gaat er niks fout (de snelheid over het wissel wordt afgedwongen door de seinen, dus de trein kan niet te hard rijden voor de stand van het wissel) maar dienstregelingstechnisch levert een verkeerd ingestelde rijroute veel gedoe op. Vandaar dat er soms koeienkoppen staan, zodat de machinist kan zien of de goede rijweg is ingesteld. Het is echter geen sein waar erg scheutig mee wordt omgegaan. In de meeste gevallen is echter de snelheid over een afbuigend wissel dusdanig t.o.v. van de rechtdoorgaande rijweg dat uit de aangegeven snelheid de wisselstand kan worden afgeleid.<br />
----<br />
==== X-G-seinen ====<br />
{{Afbeelding 3 naast elkaar<br />
|Bestand= Seinstelsel_X.gif<br />
|Bestand2= Seinstelsel_G.gif<br />
|Bestand3= Seinstelsel X knipper.gif<br />
|Grootte= 100px<br />
|Grootte2= 100px<br />
|Grootte3= 100px<br />
|Volgnummer= 22<br />
|Volgnummer2= 23<br />
|Volgnummer3= 24<br />
|Omschrijving= X-sein<br />
|Omschrijving2= G-sein<br />
|Omschrijving3= Knipperend X-sein<br />
|Bron= Railned seinenboek<br />
|Bron2= Railned seinenboek<br />
|Bron3= Railned seinenboek<br />
|Type= Tekening<br />
|Type2= Tekening<br />
|Type3=Tekening<br />
|Tussenruimte= 5px<br />
|Tussenruimte2= 5px<br />
}}<br />
:* XG-seinen zijn een recente toevoeging (zie: afbeeldingen 22, 23 en 24). Deze gelden alleen voor de daarvoor aangemerkte treinen (meestal zware goederentreinen). Als de '''X''' brandt, dienen zware goederentreinen te stoppen. Een knipperende '''X''' betekent passeren met 40 km/u, een '''G''' betekent doorrijden en de aanwijzingen van het bijbehorende hoofdsein opvolgen.<br />
----<br />
==== L-H-seinen ====<br />
{{Afbeelding 2 naast elkaar <br />
|Bestand= Seinstelsel L sein.gif<br />
|Bestand2= Seinstelsel H sein.gif<br />
|Grootte= 100px<br />
|Grootte2= 100px<br />
|Volgnummer= 25 <br />
|Volgnummer2= 26<br />
|Omschrijving= L-sein <br />
|Omschrijving2= H-sein <br />
|Type= Tekening<br />
|Type2= Tekening<br />
|Bron= Railned seinenboek <br />
|Bron2= Railned seinenboek<br />
|Tussenruimte= 12px<br />
}}<br />
:* Verder zijn er nog de LH-seinen, speciaal voor goederentreinen (zie: afbeeldingen 25 en 26). Deze zorgen ervoor dat goederentreinen ruim voor bepaalde obstakels tot stilstand komen, zodat ze na het oprijden voldoende vaart kunnen maken om het obstakel te nemen. Bij een brandende '''L''' moeten zware goederentrein afremmen om voor een volgende '''H''' te kunnen stoppen, bij een brandende '''H''' moeten diezelfde treinen voor dit sein stoppen. Dit sein mag door alle overige treinen, zoals reizigerstreinen, worden genegeerd.<br />
----<br />
=== Herhalingssein ===<br />
{{Afbeelding<br />
|Bestand= Herhalingssein_op_station_Geldermalsen.jpg<br />
|Grootte= 250px<br />
|Volgnummer= 27<br />
|Omschrijving= Herhalingssein<br />
|Maker= Fred Eikelboom<br />
}}<br />
Sein dat een seinbeeld herhaalt (zie afbeelding 27). Het herhalingssein gaat vooraf aan een hoofdsein. Dit wordt vooral toegepast op plaatsen waar de zichtlengte te kort is om het lichtsein bijtijds te kunnen zien. Denk aan een boog, kruisende [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]] of een perronkap. De mogelijke seinbeelden zijn: Diagonaal (stijgende lijn van linksonder naar rechtsboven): het eerstvolgende lichtsein toont een beter seinbeeld dan "geel knipper". (Het eerstvolgende lichtsein laat voorbij rijden toe). Horizontaal: Het eerstvolgende lichtsein toont "rood" of "geel knipper" (resp. "stoppen", "rijden op zicht").<br />
=== Plaatsing van de seinen ===<br />
De seinen worden/werden op zodanige wijze geplaatst dat deze net buiten het Profiel van Vrije Ruimte (PVR) bleven. Dit ter bevordering van het vrije uitzicht van de machinist op de seinen. Voor het PVR, zie NMRA S-7 en NEM 102/103 (zie [[Lichtseinen#Meer informatie|"Meer informatie"]]).<br />
{{Linkssectie begin<br />
|Box= AlleenInfo<br />
}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Encyclopedie:<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= De afstand tussen masten en portalen<br />
|Linknaam= De afstand tussen masten en portalen<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= De afstand tussen obstakels en het hart van de rails<br />
|Linknaam= De afstand tussen obstakels en het hart van de rails<br />
|ExtraInfo= Informatie over het PVR.<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Modelbaannormen NEM/MOROP, NMRA en RCN<br />
|Linknaam= Modelbaannormen NEM/MOROP, NMRA en RCN<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Seinen<br />
|Linknaam= Seinen<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Seinen in model<br />
|Linknaam= Seinen in model<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Zelfbouw lichtseinen<br />
|Linknaam= Zelfbouw Lichtseinen<br />
}}<br />
{{Linkssectie scheiding}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Beneluxspoor.net:<br />
}}<br />
{{Link Forum-Meerkeuze<br />
|Volgnr = 57<br />
|ExtraInfo= over de zijdelingse afstand van seinen tot het spoor.<br />
}}<br />
{{Link Forum-Meerkeuze<br />
|Volgnr = 58<br />
|ExtraInfo= over seinen bij een raccordementspoor.<br />
}}<br />
{{Link Forum-Meerkeuze<br />
|Volgnr = 59<br />
|ExtraInfo= over X/G-seinen bij een tunnel.<br />
}}<br />
{{Link Forum-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 164<br />
|ExtraInfo= Gebruiksaanwijzingen Digikeijs.<br />
}}<br />
{{Linkssectie scheiding}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Externe websites:<br />
}}<br />
{{Link Algemeen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 201 <!-- google --><br />
|ExtraInfo= Informatie over het NS-Lichtseinstelsel (pdf).<br />
}}<br />
{{Link Algemeen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 200 <!-- infrasite --><br />
|ExtraInfo= NS-seinstelsel.<br />
}}<br />
{{Link Algemeen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 192 <!-- irse --><br />
|ExtraInfo= Het Instituut voor Seinwezen en telecom-ingenieurs.<br />
}}<br />
{{Link Algemeen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 1 <!-- irse --><br />
|ExtraInfo= Seinwezen 10 jul 1981 NS.<br />
}}<br />
{{Link Algemeen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 471 <!-- irse --><br />
|ExtraInfo= Meer over het seinwezen.<br />
}}<br />
{{Link Algemeen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 202 <!-- klassiek --><br />
|ExtraInfo= Klassieke beveiliging.<br />
}}<br />
{{Link Algemeen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 210 <!-- Lydo (dave v.d. Locht) --><br />
|ExtraInfo= NL Seindecoders.<br />
}}<br />
{{Link Algemeen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 193 <!-- marcp --><br />
|ExtraInfo= Marc Ronald Pieters.<br />
}}<br />
{{Link Algemeen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 194 <!-- nicospilt --><br />
|ExtraInfo= Nico Spilt.<br />
}}<br />
{{Link NMRA-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 17<br />
|ExtraInfo= Norm S-7 (PVR) Profiel van vrije ruimte (pdf).<br />
}}<br />
{{Link Algemeen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 195 <!-- railped --><br />
|ExtraInfo= NS-seinstelsel.<br />
}}<br />
{{Link Algemeen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 191 <!-- seinarm --><br />
|ExtraInfo= Gerard van de Weerd<br />
}}<br />
{{Link Algemeen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 196 <!-- thesign --><br />
|ExtraInfo= The Signalpage.<br />
}}<br />
{{Linkssectie scheiding}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Literatuur:<br />
}}<br />
{{Link Algemeen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 198 <!-- overheid --><br />
|ExtraInfo= Spoorwegwet (regeling spoorverkeer).<br />
}}<br />
{{Link Algemeen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 199 <!-- overheid --><br />
|ExtraInfo= Informatie over seinen. (bijlage 4, art. 24)<br />
}}<br />
{{Linkssectie einde}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Armseinen<br />
|Volgende= Seinlantaarns<br />
|VorigeMenu= Seinen<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 28 mrt 2024 9:53 (UTC)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Alles|L]]<br />
[[Categorie: Artikel|Lichtseinen]]<br />
[[Categorie: Elektronica|L]]<br />
[[Categorie: Normen|L]]<br />
[[Categorie: Ontwerp modelbaan|L]]<br />
[[Categorie: Scenery|L]]<br />
[[Categorie: Seinen|L]]<br />
[[Categorie: Spoorwegbouw|L]]<br />
[[Categorie: Verlichting|L]]<br />
[[Categorie: Fred Eikelboom|L]]</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Hulpschakeling_motorische_wisselaandrijvingen&diff=50858Hulpschakeling motorische wisselaandrijvingen2024-03-28T08:52:37Z<p>Fred: datum</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Puntstuk van het wissel polariseren<br />
|Volgende= Melding <br />
|VorigeMenu= Digitale baanbesturing<br />
|Auteur= Ronald Koerts<br />
}}<br />
{{Inhoudsopgave||Klein}}<br />
=== Inleiding ===<br />
Conrad leverde onder de artikelnummers 219998 en 219999 [[Woorden - M#Motorische wisselaandrijving|motorische wisselaandrijvingen]] die goedkoop waren en een goede prijs/kwaliteit verhouding hadden. Conrad is gestopt met leveren van bovenstaande bestelnummers. Er is nu een nieuw bestelnummer: 2201977. Daarnaast zijn er andere aandrijvingen zoals Hoffmann en Tortoise die veel worden gebruikt.<br />
=== Aansluiten ===<br />
Doordat dit motorische aandrijvingen zijn, kunnen deze niet op iedere digitale [[Wissels digitaliseren|wisseldecoder]] aangesloten worden. Het gemakkelijkst digitaliseren gaat door gebruik te maken van speciale "motor"-wisseldecoders. Bijna alle fabrikanten leveren een "motor"-versie van hun wisseldecoder. Deze "motor"-wisseldecoders zijn meestal iets duurder dan de standaard magneetspoel-wisseldecoders.<br />
=== Hulpschakeling ===<br />
Rechtstreeks aansluiten van deze aandrijvingen op een normale magneetspoelwisseldecoder zal een bijzonder effect geven: De aandrijving zal maar naar één kant werken. Dit effect is met een '''hulpschakeling motorische wisselaandrijvingen''' op te lossen. Met deze hulpschakeling zal de aandrijving wel naar twee kanten werken.<br />
{{Afbeelding<br />
|Bestand= E10.04-12.jpg<br />
|Grootte= Normaal<br />
|Volgnummer= 01<br />
|Omschrijving= Schema toepassing hulpschakeling<br />
|Type= Tekening<br />
|Maker= Beneluxspoor-gebruiker<br />
}}<br />
=== Twee versies ===<br />
Er zijn twee versies van de hulpschakeling; één voor [[Wissels digitaliseren|wisseldecoders]] zoals de ROCO 10775 en één voor wisseldecoders zoals de Viessman 5211 en de Märklin K83. De verschillen hebben te maken met de polariteit van de gezamenlijke aansluiting van de wisseldecoder. Deze is plus (+) of min (-) en dan is het schema iets verschillend.<br />
==== Versie voor gemeenschappelijke plus ====<br />
De LENZ LA010 is een kant-en-klare hulpschakeling om de polariteit van [[Woorden - M#Motorische wisselaandrijving|motorische wisselaandrijvingen]] om te schakelen, maar zelfbouw van de schakeling is ook goed te doen. Er zijn maar een paar onderdelen en een stukje experimenteer-[[Woorden - P#Printplaat|printplaat]] voor nodig. Het schema van de schakeling staat hieronder aangegeven. Deze schakeling werkt met de ROCO 10775 wisseldecoder.<br />
{{Afbeelding 2 naast elkaar <br />
|Bestand= E10.04-09.jpg|<br />
|Bestand2= E10.04-10.jpg|<br />
|Grootte= Klein <br />
|Grootte2= 220px <br />
|Volgnummer= 02 <br />
|Volgnummer2= 03<br />
|Omschrijving= Schema hulpschakeling, versie voor gemeenschappelijke plus <br />
|Omschrijving2= Printplaat-layout, hulpschakeling versie voor gemeenschappelijke plus <br />
|Type= Tekening<br />
|Type2= Tekening<br />
|Maker= BeneluxSpoor-gebruiker <br />
|Maker2= BeneluxSpoor-gebruiker: Cori <br />
|Tussenruimte= 6px<br />
}}<br />
==== Versie voor gemeenschappelijke min ====<br />
Deze versie is voor [[Wissels digitaliseren|wisseldecoders]] met een gemeenschappelijke min. Daarvoor is een iets ander schema en [[Woorden - P#Print|print]] nodig. Deze schakeling werkt met de Viessman 5211 wisseldecoder en de Märklin K83 wisseldecoder.<br />
{{Afbeelding 2 naast elkaar <br />
|Bestand= E10.04-11.jpg<br />
|Bestand2= Hulpschakeling-02.gif<br />
|Grootte= 480px <br />
|Grootte2= 395px <br />
|Volgnummer= 04 <br />
|Volgnummer2= 05<br />
|Omschrijving= Printplaat-layout hulpschakeling, versie voor gemeenschappelijke min.<br />
|Omschrijving2= Printplaat-layout, soldeerzijde. <br />
|Type= Tekening<br />
|Type2= Tekening<br />
|Maker= Wim Ros<br />
|Maker2= Fred Eikelboom <br />
|Tussenruimte= 6px<br />
}}<br />
Mocht de [[Woorden - T#Transistor|transistor]] BD679 niet verkrijgbaar zijn, dan kan deze vervangen worden door de BD779 of de 2N6039.<br />
==== Versie voor DigiKeijs DR4018 ====<br />
De schakeling uit afbeelding 04 is gemakkelijk aan te passen voor gebruik bij de DigiKeijs DR4018. Het enige verschil is dat in plaats van twee stuks BD679, twee stuks BD678 gebruikt worden, dan wordt het een versie met gemeenschappelijke plus, die past op de DR4018.<br />
<br />
<small>(tip van Klaas Zondervan)</small><br />
{{Linkssectie begin<br />
|Box= AlleenInfo<br />
}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Encyclopedie:<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Digitale baanbesturing<br />
|Linknaam= Digitale baanbesturing<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Het schakeltableau<br />
|Linknaam= Het schakeltableau<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Conrad wisselaandrijving aansluiten<br />
|Linknaam= Conrad wisselaandrijving aansluiten<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Puntstuk van het wissel polariseren<br />
|Linknaam= Puntstuk van het wissel polariseren<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Wissels digitaliseren<br />
|Linknaam= Wissels digitaliseren<br />
}}<br />
{{Linkssectie scheiding}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= BNLS Forum:<br />
}}<br />
{{Link Forum-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 164<br />
|ExtraInfo= Gebruiksaanwijzingen DigiKeijs.<br />
}}<br />
{{Linkssectie scheiding}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Externe websites:<br />
}}<br />
{{Link Conrad-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 1 <!-- conrad --><br />
}}<br />
{{Link Algemeen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 330 <!-- hoffmann --><br />
|ExtraInfo= Wisselaandrijving.<br />
}}<br />
{{Link Algemeen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 250<br />
|ExtraInfo= Digital Plus systeemkenmerken<br />
}}<br />
{{Link Roco-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 1<br />
}}<br />
{{Link NL-Wikipedia-Meerkeuze <br />
|Volgnr= 16<br />
|ExtraInfo= Meer over de transistor.<br />
}}<br />
{{Link Algemeen-Meerkeuze<br />
|Volgnr = 448<br />
|ExtraInfo= Allan Gartner's "Wiring for DCC". Website met veel info over DCC.<br />
}}<br />
{{Linkssectie einde}}<br />
{{Gerelateerde termen<br />
|Termen= Marklin, Maerklin, Mærklin<br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Puntstuk van het wissel polariseren<br />
|Volgende= Melding<br />
|VorigeMenu= Digitale baanbesturing<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 28 mrt 2024 9:52 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Alles|H]]<br />
[[Categorie: Artikel|Hulpschakeling motorische wisselaandrijvingen]]<br />
[[Categorie: Baanbesturing|H]]<br />
[[Categorie: Bedrading|H]]<br />
[[Categorie: Digitaal treingestuurd|H]]<br />
[[Categorie: Digitale baanbesturing|H]]<br />
[[Categorie: Elektronica|H]]<br />
[[Categorie: Hulpschakeling digitaal|H]]<br />
[[Categorie: Wissels|H]]<br />
[[Categorie: Ronald Koerts|H]]</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=GenLI&diff=50857GenLI2024-03-28T08:51:03Z<p>Fred: datum</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= S88XpressNetLI<br />
|Volgende= Centrales<br />
|VorigeMenu= Melding<br />
|Auteur=<br />
}}<br />
{{Inhoudsopgave||Klein}}<br />
=== Inleiding ===<br />
Deze interface is ontworpen door Paco Canada. Het is een zelfbouwoplossing voor het aansluiten van het Lenz XpressNet op de computer. Hiermee kunnen we een LokMaus 2 of een MultiMaus aansluiten op de computer. Daardoor kunnen we de modeltreinen via de computer besturen. In de loop der tijd zijn er enkele uitvoeringen ontwikkeld:<br />
{|<br />
|<br />
* Uitvoering GenLi met seriële 9-pins computeraansluiting;<br />
* Uitvoering GenLi met USB-computeraansluiting;<br />
* Uitvoering GenLi met seriële 9-pins computeraansluiting en S88-aansluiting.<br />
|}<br />
=== S88 ===<br />
Inmiddels is er een uitvoering van de GenLi ontworpen met de mogelijkheid voor het uitlezen van S88-terug/bezetmelders. Daardoor is een volledig automatisch computergestuurde modelspoorbaan mogelijk.<br />
=== Treinbesturingssoftware ===<br />
In (d.m.v.) de treinbesturingssoftware, zoals "Koploper" of "Rocrail", stellen we de GenLi in als zijnde een Lenz centrale.<br />
=== Zelfbouw ===<br />
De interface is compleet zelfbouw.<br />
{{Linkssectie begin<br />
|Box= AlleenInfo<br />
}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Beneluxspoor.net:<br />
}}<br />
{{Link Forum-Meerkeuze<br />
|Volgnr = 73<br />
|ExtraInfo= over de GenLI<br />
}}<br />
{{Linkssectie scheiding}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Externe website:<br />
}}<br />
{{Link Algemeen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 345<br />
|ExtraInfo= Paco,s website<br />
}}<br />
{{Link Algemeen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 416<br />
|ExtraInfo= overzicht downloads<br />
}}<br />
{{Linkssectie einde}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= S88XpressNetLI<br />
|Volgende= Centrales<br />
|VorigeMenu= Melding<br />
}}{| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 28 mrt 2024 9:51 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Alles|G]]<br />
[[Categorie: Artikel|GenLi]]<br />
[[Categorie: Bedrading|G]]<br />
[[Categorie: Baanbesturing|G]]<br />
[[Categorie: Bezetmelding/Terugmelding|G]]<br />
[[Categorie: Digitaal treingestuurd|G]]<br />
[[Categorie: Digitale baanbesturing|G]]<br />
[[Categorie: Elektronica digitaal|G]]<br />
[[Categorie: S88|G]]<br />
[[Categorie: Software|G]]</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Uitleg_LocoNet&diff=50856Uitleg LocoNet2024-03-28T08:49:42Z<p>Fred: datum</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= S88, S88N, XpressNet en LocoNet<br />
|Volgende= Uhlenbrock Loconet-adapter 63840<br />
|VorigeMenu= Melding<br />
|Auteur= Karst Drenth <br />
|Auteur2= Fred Eikelboom<br />
}}<br />
{{Inhoudsopgave||Klein}}<br />
=== Wat is LocoNet? ===<br />
[[S88, S88N, XpressNet en LocoNet#Loconet|'''LocoNet''']] is een principe van werken (het "Net" in de naam zegt het al). Het is een zogenaamd [[Woorden - P#Peer-to-peer|peer-to-peer]] netwerk. Het is door Digitrax uitgevonden/ontwikkeld, waarbij Ethernet als voorbeeld heeft gediend. In dit netwerk zijn alle aangesloten apparaten gelijkwaardig en kunnen zelfstandig berichten de "lijn" op sturen en moeten zich daarbij houden aan het LocoNet-[[Het LocoNet protocol|protocol]]. Ze moeten alleen opletten dat ze niet door elkaar "praten".<br /><br />
Digitrax heeft de specificaties en de hardware dusdanig aangepast aan onze "ruwe" (voor elektronicabegrippen) modelbaanomgeving, dat storingen buiten de deur worden gehouden.<br />
=== Voedingsspanning ook uit het "net" === <br />
Net zoals bij onze thuisnetwerken, kunnen we een willekeurig apparaat, dat voorzien is van een LocoNet-aansluiting, verbinden met het LocoNet. Vergelijk dit met PC's aansluiten op een hub of switch. LocoNet heeft daarbij als extra de voorziening, dat ook de energie voor een dergelijk apparaat uit "het Net" betrokken kan worden, bijvoorbeeld voor handregelaars en [[Terugmelding en/of bezetmelding|bezetmelders]]. Tot zover de hardwarekant van de zaak.<br />Softwarematig kunnen in principe alle aangesloten apparaten met elkaar "praten". Er is dus niet per se een z.g. "master" nodig, zoals die bij alle andere systemen wel nodig is. Zo kan een [[Woorden - S#Schakeldecoder|schakeldecoder]] bijvoorbeeld direct naar meldingen van een terugmelder luisteren, en zo naar eigen goeddunken iets doen.<br />
=== De centrale als beheerder ===<br />
Er is echter wel één speciaal apparaat, waarvan er ook maar één op het "net" aanwezig mag zijn. Dat is het zogenaamde "Command Station". Dit is doorgaans wat wij onder een [[Centrales|"centrale"]] verstaan. De centrale is dus een heel bijzonder LocoNet-apparaat, daar deze het beheer heeft over alle andere apparaten die, via de rails, met die centrale verbonden zijn. Dus de loc- en accessoire[[Decoders|decoders]].<br />Voor de goede orde: het "Command Station" (de centrale) is de enige, directe, verbinding tussen het LocoNet en de rails, als het gaat om het genereren van besturingsopdrachten voor de locdecoders en eventuele wisseldecoders. Een dergelijk "Command Station" mag daarom slechts éénmaal op het complete netwerk aangesloten zijn, daar er anders twee kapiteins op hetzelfde schip verschijnen...<br />
{{Linkssectie begin<br />
|Box= AlleenInfo<br />
}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Encyclopedie:<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Decoders<br />
|Linknaam= Decoders<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Het LocoNet protocol<br />
|Linknaam= Het LocoNet protocol<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= LocoNet Servo-module<br />
|Linknaam= LocoNet Servo-module<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Uitleg Digitaal<br />
|Linknaam= Uitleg Digitaal<br />
}}<br />
{{Linkssectie scheiding}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Beneluxspoor.net<br />
}}<br />
{{Link Forum-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 4<br />
|ExtraInfo= De basis van LocoNet<br />
}}<br />
{{Linkssectie scheiding}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Externe website:<br />
}}<br />
{{Link DigiTrax-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 1<br />
|ExtraInfo= De uitvinders van Loconet<br />
}}<br />
{{Linkssectie einde<br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= S88, S88N, XpressNet en LocoNet<br />
|Volgende= Uhlenbrock Loconet-adapter 63840<br />
|VorigeMenu= Melding<br />
}}{| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 28 mrt 2024 9:49 (UTC)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Alles|U]]<br />
[[Categorie: Artikel|Uitleg LocoNet]]<br />
[[Categorie: Bedrading|U]]<br />
[[Categorie: Baanbesturing|U]]<br />
[[Categorie: Bezetmelding/Terugmelding|U]]<br />
[[Categorie: Digitaal treingestuurd|U]]<br />
[[Categorie: Digitale baanbesturing|U]]<br />
[[Categorie: Elektronica digitaal|U]]<br />
[[Categorie: LocoNet|U]]<br />
[[Categorie: Fred Eikelboom]]<br />
[[Categorie: Karst Drenth]]</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=De_BNLS_forum_modulebaan&diff=50855De BNLS forum modulebaan2024-03-28T08:48:36Z<p>Fred: datum</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Documentatie en onderdelenlijsten rollend materieel<br />
|Volgende= Merken<br />
|VorigeMenu= Films<br />
|Auteur= <br />
}}<br />
{{Inhoudsopgave||Klein}}<br />
Het volgende is een afsprakenlijst voor '''De BNLSforum modulebaan'''. <br />
=== Afmetingen van de module ===<br />
120 cm breed, 54,9 cm diep.<br />
<br />
Het is mogelijk/toegestaan meerdere modules te combineren tot één langere inbreng. Een module is een deel van 120&nbsp;cm, een inbreng is wat één bouwer meeneemt.<br />
=== Hoogte ===<br />
De hoogte van de modules wordt bepaald aan de hand van de bovenkant van de spoorstaaf. Deze maat is vastgelegd op 130&nbsp;cm vanaf de grond.<br />
<br />
De afstand tussen de bovenkant van de spoorstaaf en de onderkant van de fries bedraagt 39,4&nbsp;cm. Er is geen ondergrens voor het landschap.<br />
=== Achtergrond en fries ===<br />
Op de tentoonstelling gemonteerd aan de bak, zijkanten, achterkant en hemel helemaal dicht.<br />
=== Overgang tussen de inbrengen===<br />
"Black Box" (BB) van 30 cm aan beide zijden. Dat betekent dat de ruimte tussen twee inbrengen 60&nbsp;cm bedraagt.<br /><br />
De modules worden gekoppeld met 2 bouten M-8 op de kopse kanten. De inslagmoeren zitten in de BB aan de rechterzijde van de inbreng, gezien vanuit het publiek.<br />
=== Kleur ===<br />
De bakken en de frieslijst worden aan de voorzijde RAL 7021 zijdeglans grijszwart.<br /><br />
Bovenstaande beschrijving komt overeen met de modules die door Martin Welberg geleverd zijn (en nog geleverd kunnen worden). De sets die hij uitlevert zijn compleet, inclusief alle hang- en sluitwerk en poten.<br /><br />
Voor zelf klussen neem dan contact op met hem over de exacte plaats van de gaten in de eindschotten.<br /><br />
Voor het eenvormige beeld is het van belang dat de fries bij alle modules op dezelfde hoogte hangt en dat zowel de zij- achter- en bovenkanten helemaal dicht zijn.<br />
=== Sporenverloop ===<br />
Dubbelspoor; het is toegestaan verbindingen te maken tussen de sporen. Aan beide uiteinden van de baan komen lussen, die aangestuurd worden als keerlus. Er mag dus een verbinding gelegd worden tussen het voorste en achterste spoor.<br />
<br />
Voor de schaal H0-baan geldt:<br />
* Op de uiteinden van de BB's (daar waar deze gekoppeld worden met de inbreng van een collega) moet het voorste spoor een afstand van 17,5 cm hebben tot de voorrand (publiekszijde) van de module (afstand voorrand module - hart spoor). Uiteraard moet het spoor de grens haaks passeren;<br />
* De hart-op-hart afstand tussen de sporen bedraagt 58 mm;<br />
Voor de schaal N-baan geldt;<br />
* Er wordt gewerkt met code 55 rails<br />
* De hart-op-hart afstand tussen de sporen bedraagt 26,5 mm (standaard bij Peco code 55);<br />
* De afstand van publiekszijde tot het midden van de eerste rail is 100 mm (let op bij het opmeten op de "blackbox" dat er nog een plaat voor komt!).<br />
Tussen de grenzen met de andere inbrengen is het bepalen van het spoorverloop geheel vrij, onder de volgende twee voorwaarden:<br />
* Minimale boogstraal 55 cm;<br />
* Twee doorgaande sporen.<br />
=== Elektrische aansturing ===<br />
Tweerail, DCC-formaat (digitaal).<br />
<br />
Iedereen zorgt voor doorlopende draden onder zijn module, voor iedere doorgaande spoorstaaf één.<br /><br />
Aansturing wissels, lampjes etc. zelf regelen op de eigen inbreng. Er is (nog) niet gesproken over wissels. Voor een tentoonstelling wordt gezorgd voor een centrale, zodanig dat er extra Multimausen en/of Lokmausen aangesloten kunnen worden.<br /><br />
Onderaan deze pagina is een bestand te downloaden met de definities van de elektrische aansluitingen (zie: [[#Meer informatie|"Meer informatie"]].<br />
=== Verlichting ===<br />
Het ontwerp gaat uit van led-verlichting. Het staat iedereen vrij dat zelf in te vullen.<br />
----<br />
=== De bouwtekeningen ===<br />
Bouwtekeningen zijn op het forum te vinden. Zie: [[#Meer informatie|"Meer informatie"]].<br /><br />
De maat voor de inkepingen aan bovenzijde van de poten, is afhankelijk van de afstand gemeten aan de binnenzijde van de lange zijden.<br />
<br />
Let op! Vergeet niet de kruisende latten van het kruisverband met elkaar te verbinden d.m.v. een bout/moer. Anders is de constructie niet stabiel.<br /><br />
Voor info over de modulebaan en toebehoren, neem een kijkje op [https://forum.beneluxspoor.net/index.php?topic=71734.msg3221930063#msg3221930063 het Forum].<br />
{{Download<br />
|Tekst= PDF:<br />
|LinkNaam= Modulebaan-definities<br />
|BestandsNaam= Modulebaan-definities.pdf<br />
|Breedte= 150px<br />
|TekstErNaast= Ja<br />
}}Definities voor de elektrische aansluitingen.<br />
<br clear= "all" /><br />
{{Linkssectie begin<br />
|Box= AlleenInfo<br />
}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Encyclopedie:<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= BNLS/RCU booster-hub<br />
|Linknaam= BNLS/RCU booster-hub<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Modelbaannormen NEM/MOROP en NMRA<br />
|Linknaam= Modelbaannormen NEM/MOROP en NMRA<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Module-normen<br />
|Linknaam= Module-normen<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Proto-normen<br />
|Linknaam= Proto-normen<br />
}}<br />
{{Linkssectie scheiding}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Beneluxspoor.net:<br />
}}<br />
{{Link Forum-Meerkeuze<br />
|Volgnr = 91<br />
|ExtraInfo= over de afspraken i.v.m de schaal N modulebaan.<br />
}}<br />
{{Link Forum-Meerkeuze<br />
|Volgnr = 92<br />
|ExtraInfo= over de afspraken i.v.m de schaal H0 modulebaan.<br />
}}<br />
{{Link Forum-Meerkeuze<br />
|Volgnr = 93<br />
|ExtraInfo= over de afspraken op het forum over de modulebaan.<br />
}}<br />
{{Link Forum-Meerkeuze<br />
|Volgnr = 97<br />
|ExtraInfo= over de bouwtekeningen.<br />
}}<br />
{{Link Forum-Meerkeuze<br />
|Volgnr = 98<br />
|ExtraInfo= over de bouwverslagen in schaal H0.<br />
}}<br />
{{Link Forum-Meerkeuze<br />
|Volgnr = 99<br />
|ExtraInfo= over de bouwverslagen in in schaal N.<br />
}}<br />
{{Link Forum-Meerkeuze<br />
|Volgnr = 160<br />
|ExtraInfo= over de diverse modulebannen.<br />
}}<br />
{{Linkssectie scheiding}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Externe websites:<br />
}}<br />
{{Link Algemeen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 53<br />
|ExtraInfo= Britse modulebaan.<br />
}}<br />
{{Link Algemeen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 460<br />
|ExtraInfo= Een andere modulebaan.<br />
}}<br />
{{Linkssectie einde}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Documentatie en onderdelenlijsten rollend materieel<br />
|Volgende= Merken<br />
|VorigeMenu= Films<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 28 mrt 2024 9:48 (UTC)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Alles|D]]<br />
[[Categorie: Hoofdstuk Encyclopedie|D]]<br />
[[Categorie: Ontwerp modelbaan|D]]<br />
[[Categorie: Verlichting|D]]<br />
[[Categorie: Dick van der Knaap|D]]<br />
[[Categorie: Fred Eikelboom|D]]<br />
[[Categorie: Martin Welberg|D]]</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Categorie-index&diff=50854Categorie-index2024-03-28T08:47:16Z<p>Fred: datum</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - 0 t/m 9<br />
|Volgende= Index <br />
|VorigeMenu= Hoofdpagina<br />
|Auteur= Ronald Koerts <br />
|Auteur2= Fred Eikelboom <br />
|Update= Fred Eikelboom<br />
}}<br />
{| Width = style="width:90%;text-align:center;"<br />
| style="width:50%; color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Baanbesturing|Baanbesturing]]'''</big></big><br />
| style="width:50%; color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:scenery| Landschapsbouw en Scenery]]'''</big></big><br />
|-<br />
| Deze categorie geeft een overzicht van alle artikelen over baanbesturing<br />
'''[[:Categorie:Analoge baanbesturing| Analoge baanbesturing]]''' & '''[[:Categorie:Digitale baanbesturing|Digitale baanbesturing]]''' <br />
| Deze categorie geeft een overzicht van alle artikelen waarin scenery en landschapsbouw zijn opgenomen zoals informatie over<br />
'''[[:Categorie:Station|Het station]]''','''[[:Categorie:Bomen en struiken|Bomen en struiken]]''', '''[[:Categorie:Gebouwen|Gebouwen]]'''.<br />
|-<br />
|<br />
---- <br />
|<br />
----<br />
|-<br />
| color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Bedrading|Bedrading]]'''</big></big><br />
| color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Bezetmelding/Terugmelding|Bezetmelding/Terugmelding]]'''</big></big><br />
|-<br />
| Een overzicht van alle artikelen waarin bedrading is opgenomen.<br />
| Alles over detectie, bezetmelding en terugmelding.<br />
|-<br />
|<br />
---- <br />
|<br />
----<br />
|-<br />
| color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Baanbouw|Baanbouw]]'''</big></big><br />
| color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie: Laser cutting|Laser cutting]]'''</big></big><br />
|-<br />
| Een overzicht van alle artikelen waarin Baanbouw is opgenomen.<br />
| Een overzicht van alle artikelen waarin laser cutting is opgenomen.<br />
|-<br />
|<br />
---- <br />
|<br />
----<br />
|-<br />
| color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Materieel|Rollend materieel]]'''</big></big><br />
| color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Merken-index|Merkenlijst]] '''</big></big><br />
|-<br />
| Een overzicht van alle artikelen waarin rollend [[Woorden - M#Materieel|materieel]] is opgenomen.<br />
| Een overzicht van merken/fabrikanten.<br />
|-<br />
|<br />
----<br />
|<br />
----<br />
|-<br />
| color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Ontwerp modelbaan|Ontwerpen Modelbaan]]'''</big></big><br />
| color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Miniatuurvoertuigen|Minatuurvoertuigen]]'''</big></big><br />
|-<br />
| Alles over het ontwerpen van een modelbaan inclusief '''[[:Categorie:Baanplannen|Voorbeeld baanplannen]]'''.<br />
| Een overzicht van alle artikelen over miniatuurvoertuigen en '''[[:Categorie:Car Systems|Car Systems]]'''.<br />
|-<br />
|<br />
----<br />
|<br />
----<br />
|-<br />
| color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Testen en meten|Testen en meten]]'''</big></big><br />
| color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Gereedschappen|Gereedschappen]]'''</big></big><br />
|-<br />
| Een overzicht van alle artikelen waarin getest en/of gemeten wordt.<br />
| Een overzicht van alle artikelen waarin gereedschappen zijn opgenomen.<br />
|-<br />
|<br />
----<br />
|<br />
----<br />
|-<br />
| color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Technieken|Technieken]]'''</big></big><br />
| color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Praktijk|De praktijk-artikelen]]'''</big></big><br />
|-<br />
| Een overzicht van alle artikelen waarin technieken zijn opgenomen. <br />
| Praktijk: Tijd om zelf te bouwen...<br />
|-<br />
|<br />
----<br />
|<br />
----<br />
|-<br />
| color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Railsystemen|Railsystemen]]'''</big></big><br />
| color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Spoorwegbouw|Spoorwegbouw]]'''</big></big><br />
|-<br />
| Alles over rails en bijbehorende zaken.<br />
| Alle artikelen over de spoor [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]], zoals perrons, rails, enz.<br />
|-<br />
|<br />
----<br />
|<br />
----<br />
|-<br />
| color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Tweerail|Tweerail]]'''</big></big><br />
| color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Drierail|Drierail]]'''</big></big><br />
|-<br />
| Een overzicht van alle artikelen waarin tweerail is opgenomen. <br />
| Een overzicht van alle artikelen waarin drierail is opgenomen. <br />
|-<br />
|<br />
----<br />
|<br />
----<br />
|-<br />
| color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Elektronica|Elektronica]]'''</big></big><br />
| color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Verlichting|Verlichting]]'''</big></big><br />
|-<br />
| Alles over elektronica en bijbehorende zaken.<br />
| Alles over verlichting en bijbehorende zaken.<br />
|-<br />
|<br />
----<br />
|<br />
----<br />
|-<br />
| color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Seinen|Seinen]]'''</big></big><br />
| color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Wissels|Wissels]]'''</big></big><br />
|-<br />
| Alles over seinen en bijbehorende zaken.<br />
| Alles over wissels en bijbehorende zaken.<br />
|-<br />
|<br />
----<br />
|<br />
----<br />
|-<br />
| color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Servo's|Servo's]]'''</big></big><br />
| color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Solderen|Solderen]]'''</big></big><br />
|-<br />
| Alles over servo's en bijbehorende zaken.<br />
| Alles over solderen en bijbehorende zaken.<br />
|-<br />
|<br />
----<br />
|<br />
----<br />
|-<br />
| color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Puzzelen met modeltreinen|Puzzelen met modeltreinen]]'''</big></big><br />
| color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:FAQ|FAQ]]'''</big></big><br />
|-<br />
| Voor de puzzelaars.<br />
| Antwoorden op veelgestelde vragen.<br />
|-<br />
|}<br />
----<br />
<br />
{| Width = style="width:90%;text-align:center;"<br />
| style="width:50%; color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Artikel| Alle Artikelen]]'''</big></big><br />
| style="width:50%; color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Hoofdstuk Encyclopedie| Hoofdstukken Encyclopedie]]'''</big></big><br />
|-<br />
| Een overzicht van '''[[:Categorie:Artikel|Alle Artikelen]]'''. <br />
Een overzicht van '''[[:Categorie:Menu|Alle Keuzemenus]]'''.<br />
<br />
Een overzicht van alle artikelen en keuzemenus: '''[[:Categorie:Alles|Alles in de Encyclopedie]]'''.<br />
| Hetzelfde als de inhoudsopgave van de Encyclopedie: Alle hoofdstukken bij elkaar.<br />
|-<br />
|<br />
----<br />
|<br />
----<br />
|- <br />
| style="width:50%; color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Indexen|Indexen]]'''</big></big><br />
| style="width:50%; color:#4682B4" | <big><big>'''[[:Categorie:Woorden|De verklarende woordenlijst]]'''</big></big><br />
|-<br />
| Een overzicht van alle indexen van de Encyclopedie.<br />
| Uitleg over afkortingen en over diverse onderwerpen op het gebied van mode- en grootspoor.<br />
|-<br />
|}<br />
<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - 0 t/m 9<br />
|Volgende= Index <br />
|VorigeMenu= Hoofdpagina<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 28 mrt 2024 9:47 (UTC)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Alles|C]]<br />
[[Categorie: Algemeen|C]]<br />
[[Categorie: Indexen|C]]</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Soorten_spoorwegen&diff=50853Soorten spoorwegen2024-03-28T08:46:05Z<p>Fred: datum</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Grote en kleine treinen<br />
|Volgende= Schalen<br />
|VorigeMenu= Algemene informatie<br />
|Auteur= Dick van der Knaap<br />
}}<br />
{{Inhoudsopgave||Klein}}<br />
=== ''Lightrail'' ===<br />
''Lightrail'' (ook: ''light rail'' of lichte rail) is een uit de USA stammende term voor vervoerssystemen met als kenmerk laag gewicht en licht uitgevoerde onderbouw, in tegenstelling tot ''heavyrail'' (of zware rail). In Nederland rijdt ''lightrail'' bijvoorbeeld tussen Gouda en Alphen aan de Rijn (RijnGouwelijn).<br />
=== Lokaalspoorwegen ===<br />
Locaalspoorwegen en interlocale tramwegen stammen uit de periode 1850 – 1925. Ze waren lichter van bouw dan de hoofdspoorwegen waardoor niet alle krachtvoertuigen op deze spoorwegen waren toegelaten. Ook was de snelheid begrensd tot 30 km/h, de asbelasting mocht hoogstens 10 ton zijn en de beveiliging was eenvoudig.<br />
<br />
De meeste lijnen ontsloten plaatsen waar nauwelijks vervoervraag was en zijn in de daarop volgende decennia gesneuveld in de concurrentieslag met het opkomende wegverkeer (autobusdiensten). De resterende lijnen zijn na de Tweede Wereldoorlog door de NS en stadstrambedrijven overgenomen. Maar de lokaalspoorwegen worden in de wet nog steeds genoemd.<br />
=== Michelines en railbussen ===<br />
Om de lokaalspoorwegen van de ondergang te redden, werden rond 1930-1950 verschillende experimenten uitgevoerd.<br />
In de jaren 1930-1940 kwamen de Michelines op het spoor. Dat waren voertuigen met dieselmotor en rubberbanden (Frankrijk; bandenfabrikant Michelin). <br />
<br />
In Nederland werden benzine- en dieselmotoren beproefd als krachtbron in “oliemotorrijtuigen” (“Ome Keesjes”). <br />
<br />
In Duitsland werden railbussen ingezet, voertuigen die zowel uiterlijk als technisch sterk op een bus lijken.<br />
=== Trams ===<br />
Het begrip ''tram'' wordt gebruikt voor allerlei varianten van vervoer over rails, vooral in stedelijk gebied.<br />
<br />
De stoomtram was, tot ongeveer 1950, echter vooral bedoeld om het platteland te ontsluiten. Soms lagen de verbindingen op een eigen baanlichaam, maar meestal gewoon in het bestaande wegdek. De snelheid was zeer beperkt en de locomotieven vaak voorzien van een omkasting, om de trekpaarden van het wegverkeer (meest karren en wagens) niet te laten schrikken.<br />
<br />
In vele landen kent men het tramverkeer als middel om binnen de stad massaal transport te laten plaatsvinden. Kenmerk is de geringe afstand tussen haltes. Soms strekt het net zich ook uit tot (ver) buiten de stad, maar het heeft meestal een regionaal karakter. Daarbij liggen de haltes vaak wat verder uit elkaar, waardoor een hogere snelheid mogelijk wordt (de sneltram).<br />
<br />
Gaat het vervoer in de stad ondergronds, dan is sprake van een metro-systeem.<br />
<br />
Hybride systemen ontstaan door een combinatie van tram en metro, waarbij op een bepaalde plaats het bovengronds vervoer overgaat in het ondergronds transport en andersom. Een voorbeeld daarvan is de verbinding naar Ommoord/Zevenkamp in Rotterdam, deze sluit met een systeemovergang in Capelsebrug aan op de metro.<br />
<br />
{{Appendix<br />
|1= bron<br />
|2=<br />
* [https://forum.beneluxspoor.net forum.beneluxspoor.net]<br />
* [https://railwiki.nl railwiki.nl]<br />
* [https://nl.wikipedia.org nl.wikipedia.org]<br />
<!--<br />
----<br />
{{Referenties}} <br />
* Boek van Stichting Rail Publicaties. Uitgeverij Uquilair B.V. Industriestraat 57 5223 AT 's Hertogenbosch.--><br />
|LetterGrootte= 75%<br />
|KaderBreedte= 100%<br />
}}<br />
{{Linkssectie begin<br />
|Box= AlleenInfo<br />
}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Encyclopedie:<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Grootspoor-materieel<br />
|Linknaam= Grootspoor-materieel<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Het gewicht van wagen- en rijtuigmodellen<br />
|Linknaam= Het gewicht van wagen- en rijtuigmodellen<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Realistische snelheden NS locomotieven<br />
|Linknaam= Realistische snelheden NS locomotieven<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Realistische snelheden NS motorrijtuigen en treinstellen<br />
|Linknaam= Realistische snelheden NS motorrijtuigen en treinstellen<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Realistische snelheden NS rijtuigen<br />
|Linknaam= Realistische snelheden NS rijtuigen<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Realistische snelheden overig materieel<br />
|Linknaam= Realistische snelheden overig materieel<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Tijdperken<br />
|Linknaam= Tijdperken<br />
}}<br />
{{Linkssectie scheiding}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Externe website:<br />
}}<br />
{{Link Algemeen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 22<br />
|ExtraInfo= Veel informatie over grootspoormaterieel.<br />
}}<br />
{{Link Algemeen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 23<br />
|ExtraInfo= Informatie over NS modeltreinen.<br />
}}<br />
{{Linkssectie einde<br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Grote en kleine treinen<br />
|Volgende= Schalen<br />
|VorigeMenu= Algemene informatie<br />
}}{| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 28 mrt 2024 9:46 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Algemeen|S]]<br />
[[Categorie: Alles|S]]<br />
[[Categorie: Artikel|Soorten spoorwegen]]<br />
[[Categorie: Materieel|S]]<br />
[[Categorie: Dick van der Knaap|S]]</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=FAQ_-_Rollend_materieel&diff=50852FAQ - Rollend materieel2024-03-28T08:43:34Z<p>Fred: datum</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= FAQ - Centrale en wisseldecoders<br />
|Volgende= FAQ - Materieel<br />
|VorigeMenu= FAQ - Veelgestelde vragen<br />
|Auteur= Fred Eikelboom <br />
}}<br />
=== Problemen en probleemoplossingen betreffende "Digitaal" ===<br />
Overzicht van de onderwerpen: <br />
::{|<br />
|<br />
* [[#"Mijn loc blijft stilstaan, en de lampen knipperen"|Mijn loc blijft stilstaan, en de lampen knipperen]].<br />
|-<br />
|<br />
* [[#"Mijn loc blijft stilstaan, of hapert op een wissel"|Mijn loc blijft stilstaan, of hapert op een wissel]].<br />
|-<br />
|<br />
* [[#"Mijn loc rijdt een stukje en gaat dan stilstaan"|Mijn loc rijdt een stukje en gaat dan stilstaan]].<br />
|-<br />
|<br />
* [[#"Mijn loc met Lokpilot V4.0 decoder rijdt slecht"|Mijn loc met Lokpilot V4.0 decoder rijdt slecht]].<br />
|-<br />
|<br />
* [[#"Mijn loc of treinstel rijdt, wanneer ik de rijregelaar rechts-om draai, de verkeerde kant uit"|Mijn loc of treinstel rijdt, wanneer ik de rijregelaar rechts-om draai, de verkeerde kant uit]].<br />
|-<br />
|<br />
* [[#"Mijn loc of treinstel rijdt na het inbouwen van een decoder de verkeerde kant uit"|Mijn loc of treinstel rijdt na het inbouwen van een decoder de verkeerde kant uit]].<br />
|-<br />
|<br />
* [[#"De verlichting van mijn loc/treinstel werkt verkeerd-om"|De verlichting van mijn loc/treinstel werkt verkeerd-om]].<br />
|-<br />
|<br />
* [[#"Hoe moet ik een lang adres invoeren?"|Hoe moet ik een lang adres invoeren?]]<br />
|-<br />
|<br />
* [[#"De functie-aansluiting, waarop de rookgenerator is aangesloten, raakt steeds defect"|De functie-aansluiting, waarop de rookgenerator is aangesloten, raakt steeds defect]].<br />
|-<br />
|<br />
|}<br />
=== Vragen en antwoorden ===<br />
==== "Mijn loc blijft stilstaan, en de lampen knipperen" ====<br />
In veel [[Woorden - D#Decoder|decoders]] zit een elektronische beveiliging tegen overbelasting van de verlichtings- en functieaansluitingen. Deze elektronische beveiliging behoedt de verlichtings- en functieaansluitingen voor overbelasting en/of kortsluiting. De decoder controleert continue de totale uitgangsstroom van alle aansluitingen. Wanneer de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] te hoog wordt (dus ook bij kortsluiting), schakelt de decoder alle aansluitingen als geheel uit. Na ongeveer één seconde probeert de decoder de verlichtings- en functie-aansluitingen weer in te schakelen. Indien de stroom nog steeds te hoog is, schakelt de decoder de spanning meteen weer uit en start de controlecyclus weer. Bij overbelasting/kortsluiting knippert de verlichting dus in een ritme van ongeveer één keer per seconde.<br />
<br />
Een [[Woorden - G#Gloeilamp|gloeilamp]] vraagt bij het inschakelen een hoge piekstroom (=[[Woorden - I#Inschakel-stroompiek|inschakel-piekstroom]], in het Engels: "inrush current" die na zeer korte tijd (enkele milliseconden) vermindert (=afneemt), doordat de gloeidraad door verhitting een hogere weerstand krijgt. Vooral bij het gebruik van 12 Volt's lampen kan het gebeuren dat, bij het inschakelen van de verlichting, deze heel kort oplicht en meteen daarna worden alle (functie)-aansluitingen van de decoder uitgeschakeld. Met één seconde interval wordt de verlichting dan heel kort uit- en weer ingeschakeld. De oorzaak ervan is dat de [[Woorden - D#Decoder|decoder]] de (te hoge) inschakel[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] van de lampen, niet van een kortsluiting kan onderscheiden. Daarom is het zeer belangrijk de juiste lampen te gebruiken.<br />
<br />
Gebruik uitsluitend lampen die voor nominaal 16 Volt of meer ontworpen zijn en maximaal 30 milliampère nominale stroom verbruiken. In veel oude Roco- en Fleischmann locs zijn 12 Volt's lampen gemonteerd. Deze lampen hebben niet alleen veel [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] nodig, maar ze worden ook behoorlijk heet en kunnen daardoor schade aan de loc veroorzaken (smeltend kunststof) na inbouw van een decoder. Vervang die 12 Volt's lampen door 16 Volt's lampen of, nog beter, vervang elke lamp door een serieschakeling van een weerstand en een led.<br /> <br />
[[#Problemen en probleemoplossingen betreffende "Digitaal"|Naar boven]].<br />
----<br />
==== "Mijn loc blijft stilstaan, of hapert op een wissel" ====<br />
Dit probleem wordt veroorzaakt doordat de loc op het puntstuk van het [[Woorden - W#Wissel|wissel]] geen (of niet voldoende) spanning krijgt.<br />
Er zijn twee hoofdoorzaken:<br />
===== Ongepolariseerd puntstuk. =====<br />
Bij het omzetten van het wissel moet het metalen puntstuk van de juiste spanning worden voorzien (d.w.z. spanning met de juiste polariteit). Dit kan het gemakkelijkst met wisselaandrijvingen met de mogelijkheid om het puntstuk te polariseren. Deze [[Woorden - W#Wissel|wissel]]aandrijvingen schakelen – tegelijk met het omzetten van het wissel - de polariteit van het puntstuk om (zie ook: [[#Meer informatie|"Meer informatie"]]).<br />
===== Onvoldoende stroomafname van het [[Woorden - M#Materieel|materieel]]. =====<br />
Vooral bij locs met maar twee- of drie assen, zoals de Sik en de Hippel, komt het voor dat er onvoldoende contact is tussen een wiel en het metalen puntstuk. Zorg dat de wielen en de [[Woorden - S#Stroomafnemer|stroomafnemer]]s goed schoon zijn en dat deze ook met voldoende kracht tegen het wiel drukken. Blijft het probleem aanwezig, probeer dan om de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]voorziening te verbeteren. Daarvoor zijn een aantal mogelijkheden:<br />
*Bij assen die veel zijdelingse [[Woorden - S#Speling|speling]] hebben, wil het nog wel eens voorkomen dat in de bogen een stroomafnemer het wiel niet meer raakt. Verbuig dan de stroomafnemer een stukje in de richting van het wiel, zodat er een beter contact ontstaat (het verbuigen van de stroomafnemer gaat het gemakkelijkst wanneer we de as even uit de loc halen).<br />
* [[Woorden - S#Stroomafnemer|stroomafnemer]]s die op de antislipbanden ([[Woorden - A#ASB.|ASB]]) rusten, verplaatsen naar de buitenomtrek van de wielflens of naar de achterzijde van het wiel, zodat ze minder snel vervuilen.<br />
* extra stroomafnemers bijplaatsen, die op de wielflensen of op de achterzijde van het wiel rusten.<br />
* een wagen of rijtuig voorzien van stroomafnemers en deze met de loc mee laten rijden. De stroomafnemers van de wagen sluiten we, via twee dunne soepele draden, aan op de loc (of eventueel via een [[Woorden - S#Stroomvoerende koppeling|stroomvoerende koppeling]]).<br />
* de loc voorzien van een gecompenseerde ophanging (zodat één as kan scharnieren ten opzichte van de andere as).<br />
* wanneer in de loc een Lenz Gold [[Woorden - D#Decoder|decoder]] aanwezig is, kunnen we de loc voorzien van een Lenz USP POWER-module (voor schaal H0: POWER1, Art. Nr. 10490 of voor schaal 0: POWER3: Art. Nr. 10493). Zie: [[#Meer informatie|"Meer informatie"]]).<br />
* een aantal decoders zijn voorzien van een aansluitmogelijkheid voor een [[Woorden - P#Power pack|power pack]] of een [[Woorden - S#Stay alive|"stay alive"]], om bij stroomonderbreking het rijgedrag te verbeteren.<br />
* sommige decoders zijn voorzien van een aansluitmogelijkheid voor een extra [[Woorden - E#Elektrolytische condensator|elco]], om het rijgedrag te verbeteren (zie gebruiksaanwijzing).<br /><br />
[[#Problemen en probleemoplossingen betreffende "Digitaal"|Naar boven]].<br />
----<br />
==== "Mijn loc rijdt een stukje en gaat dan stilstaan" ====<br />
Dit kan op overbelasting van de [[Woorden - D#Decoder|decoder]]-motoruitgang wijzen. Hiervoor kunnen een paar oorzaken zijn:<br />
==== De motor strekt te veel stroom. ====<br />
Mogelijk is de [[Woorden - C#Collector|collector]] ernstig vervuild en zit er veel koolborstelstof in de sleuven tussen de lamellen. Hierdoor treedt een bijna-kortsluiting op. Reinig in dat geval de collector met wasbenzine en maak met behulp van een houten tandenstoker de sleuven tussen de lamellen schoon.<br />
==== Een wikkeling in de motor vertoond kortsluiting. ====<br />
Helaas zit er dan weinig anders op dan de motor te vervangen.<br /><br />
[[#Problemen en probleemoplossingen betreffende "Digitaal"|Naar boven]].<br />
----<br />
==== "Mijn loc of treinstel rijdt, wanneer ik de rijregelaar rechts-om draai, de verkeerde kant uit" ====<br />
Zet eerst de loc of treinstel anders-om op de rails. Verhelpt dat het probleem niet, ga dan verder met het volgende onderwerp.<br />[[#Problemen en probleemoplossingen betreffende "Digitaal"|Naar boven]].<br />
----<br />
==== "Mijn loc of treinstel rijdt na het inbouwen van een decoder de verkeerde kant uit" ====<br />
Dat kan twee oorzaken hebben:<br />
# de motor is verkeerd-om aangesloten;<br />
# de [[Woorden - D#Decoder|decoder]] staat niet goed ingesteld.<br />
1) De loc/het treinstel rijdt vooruit, maar de witte of gele lampen of leds aan de achterzijde branden.<br /><br />
:Verwissel de oranje en grijze draden van de motor-aansluiting.<br /><br />
Opmerking: Bij sommige locs, zoal de Roco 1100, is geen bedrading aan de motor aanwezig, maar zitten er verende metalen strippen op de print die de spanning naar de koolborstelaansluitingen voeren. In dat geval dient de motor verwijderd te worden en een halve slag in de lengterichting gedraaid weer terug geplaatst te worden.<br />
<br />
2) De loc/het treinstel rijdt vooruit en aan de voorzijde branden de witte of gele lampen of leds.<br /><br />
:Schrijf in [[Woorden - C#CV.|CV]] 29 van de decoder een waarde die 1 hoger of 1 lager is, dan de huidige waarde.<br /><br />
Is de huidige waarde een even getal, dan moet er 1 bij opgeteld worden, en die nieuwe waarde in CV 29 geschreven worden. Is de huidige waarde een oneven getal, dan moet er 1 van af getrokken worden, en die nieuwe waarde wordt in CV 29 geschreven.<br />[[#Problemen en probleemoplossingen betreffende "Digitaal"|Naar boven]].<br />
----<br />
==== "De verlichting van mijn loc/treinstel werkt verkeerd-om" ====<br />
Zie punt 1 hierboven over het verwisselen van de motoraansluitingen.<br /><br />
[[#Problemen en probleemoplossingen betreffende "Digitaal"|Naar boven]].<br />
----<br />
==== "Mijn loc met Lokpilot V4.0 decoder rijdt slecht" ====<br />
Wanneer het om de volgende verschijnselen gaat:<br /><br />
De loc maakt bij snelheidsverhoging vanaf stilstand ineens een spurtje vooruit om daarna te kruipen en bij het verminderen van de snelheid naar stilstand, schiet de lok een stuk met volle snelheid vooruit, om daarna stil te komen staan.<br /><br />
Probeer dan eens deze tip van Karst Drent:<br /><br />
CV 54 uitlezen en CV 52 op ongeveer 2/3 van die waarde instellen.<br /><br />
CV 55 uitlezen en CV 51 op ongeveer 2/3 van die waarde instellen.<br /><br />
[[#Problemen en probleemoplossingen betreffende "Digitaal"|Naar boven]].<br />
----<br />
==== "Hoe moet ik een lang adres invoeren?" ====<br />
We willen in een [[Woorden - D#Decoder|decoder]] een lang adres invoeren, bijvoorbeeld 9026.<br /><br />
<br />
Stel eerst [[Woorden - C#CV.|CV]] 29 in op 34 (normale rijrichting, 128 stappen, lang adres).<br /><br />
Daarna CV 17 en 18 instellen voor het lange adres.<br />
<br />
Doe dit als volgt: gewenst adres is 9026. Dit getal delen we door 256. Daar komt 35 en een beetje uit. Dat getal 35 tellen we op bij 192 en dat wordt de waarde van CV 17 (227).<br />
<br />
In CV 18 komt de restwaarde. In dit geval is dat 9026 - (35 x 256) = 9026 - 8960 = 66.<br />
<br />
<u>Ander voorbeeld:</u><br />
<br />
We willen adres 1204 invoeren.<br /><br />
<br />
Doe dit als volgt: gewenst adres is 1204. Dit getal delen we door 256. Daar komt 4 en een beetje uit. Dat getal 4 tellen we op bij 192 en dat wordt de waarde van CV 17 (196).<br />
<br />
In CV 18 komt de restwaarde. In dit geval is dat 1204 - (4 x 256) = 1204 - 1024 = 180.<br />
<br />
Maar het kan nog veel simpeler. Op digitrax.com staat een calculator. Hier voeren we het gewenste locnummer in, en we krijgen de waarden die in CV 17 en CV 18 ingevoerd moeten worden (zie [[#Meer informatie|"Meer informatie"]]).<br /><br />
[[#Problemen en probleemoplossingen betreffende "Digitaal"|Naar boven]].<br />
----<br />
==== "De functie-aansluiting, waarop de rookgenerator is aangesloten, raakt steeds defect" ====<br />
De standaard ingebouwde rookgenerator is ontworpen voor 10 - 16 Volt. Deze generator trekt te veel [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]], wanneer deze op de digitale spanning wordt aangesloten. Daardoor wordt de functie-aansluiting overbelast en raakt defect. Bij inbouw van een [[Woorden - D#Decoder|decoder]] moet de rookgenerator vervangen worden door een exemplaar dat geschikt is voor 16 - 22 Volt.<br /><br />
Vervang bijvoorbeeld een Seuthe nr.10 door een Seuthe nr.11.<br /> <br />
[[#Problemen en probleemoplossingen betreffende "Digitaal"|Naar boven]].<br />
{{Linkssectie begin<br />
| Box= AlleenInfo<br />
}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Encyclopedie:<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Decoders<br />
|Linknaam= Decoders<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= FAQ - Materieel<br />
|Linknaam= FAQ - Materieel<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Rookgenerator aansluiten op een locdecoder<br />
|Linknaam= Rookgenerator aansluiten op een locdecoder<br />
}}<br />
{{Linkssectie scheiding}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Beneluxspoor.net:<br />
}}<br />
{{Link Forum-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 76<br />
|ExtraInfo= Digitaal vraagbaak op het Forum.<br />
}}<br />
{{Linkssectie scheiding}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Externe websites:<br />
}}<br />
{{Link Algemeen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 115 <!-- flood<br />
|ExtraInfo= Informatie over de gecompenseerde ophanging.<br />
}}<br />
{{Link Algemeen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 116 <!-- digi --><br />
|ExtraInfo= Calculator voor lange adressen.<br />
}}<br />
{{Link Algemeen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 113 <!-- lenz --><br />
|ExtraInfo= Informatie over de POWER-module.<br />
}}<br />
{{Linkssectie einde}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= FAQ - Centrale en wisseldecoders<br />
|Volgende= FAQ - Materieel<br />
|VorigeMenu= FAQ - Veelgestelde vragen<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 28 mrt 2024 9:43 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Alles|F]]<br />
[[Categorie: Artikel|FAQ - Rollend materieel]]<br />
[[Categorie: Decoder|F]]<br />
[[Categorie: Digitale baanbesturing|F]]<br />
[[Categorie: Elektronica|F]]<br />
[[Categorie: Elektronica digitaal|F]]<br />
[[Categorie: FAQ|F]]<br />
[[Categorie: Led|F]]<br />
[[Categorie: Materieel|F]]<br />
[[Categorie: Verlichting|F]]</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Dummystekker&diff=50851Dummystekker2024-03-27T17:05:24Z<p>Fred: jaartal fout</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Stappenplan decoderinbouw<br />
|Volgende= Basis-instellingen decoder<br />
|VorigeMenu= Decoders<br />
|Auteur= Fred Eikelboom<br />
}}<br />
{{Inhoudsopgave||Klein}}<br />
=== Dummystekker voor 8-polige NEM652-connector ===<br />
In locs of treinstellen die [[Woorden - D#Digitaal voorbereid|"digitaal voorbereid"]] zijn, bevindt zich een zogenaamde '''dummystekker''' ook wel [[Woorden - B#Brugstekker|"brugstekker"]] genoemd.<br />
{{Afbeelding<br />
|Bestand= Dummy-steker01.gif<br />
|Grootte= Normaal<br />
|Volgnummer= 01<br />
|Omschrijving= Dummystekker voor de 8-polige NEM652-connector<br />
|Type= Tekening<br />
|Maker= Fred Eikelboom<br />
}}<br />
De dummystekker verbindt de diverse aansluitingen van de NEM-plug zodanig, dat de loc/treinstel in analoog bedrijf, zonder [[Decoders|decoder]], gebruikt kan worden. Zoals te zien in tekening 01, is de stekker symmetrisch van opbouw. Het maakt dus niet uit hoe de stekker in de NEM-plug zit.<br />
{{Afbeelding<br />
|Bestand= nem8-contra.gif<br />
|Grootte= Groot<br />
|Volgnummer= 02<br />
|Omschrijving= Het sterretje geeft pin 1 aan<br />
|Type= Tekening<br />
|Maker= Fred Eikelboom<br />
}}<br />
Op de dummystekker zijn telkens drie pinnen doorverbonden. Die pinnen zorgen voor verbinding tussen:<br />
* draad vanaf de rechter spoorstaaf (pin 8);<br />
* de plus-aansluiting van de motor (pin 1);<br />
* de sluitverlichting (pin 2).<br />
De andere drie pinnen zorgen voor verbinding tussen:<br />
* draad vanaf de linker spoorstaaf (pin 4);<br />
* de min-aansluiting van de motor (pin 5);<br />
* de frontverlichting (pin 6).<br />
Op de hoofdprint van de loc bevinden zich normaliter een paar [[Elektronica basis#De diode|diodes} die er voor zorgen dat alleen de frontverlichting of de achterverlichting brandt, afhankelijk van de rijrichting. De pinbezetting is altijd hetzelfde, maar wat er op de dummystekker zit kan verschillen: alleen doorverbindingen, of doorverbindingen en diodes. Er zijn er ook nog met een ontstoorcondensator op de dummystekker. Deze is dan tussen de motoraansluitingen op pin 1 en 5 gemonteerd.<br />
=== Zelfbouw ===<br />
Het kan voorkomen dat een loc die voorzien is van een [[Decoders|decoder]] omgebouwd moet worden naar analoog bedrijf. Maar dan is er soms geen dummystekker beschikbaar. Dat hoeft op zich geen probleem te zijn, een dummystekker is makkelijk te maken; neem een stukje gaatjesstrokenprint (met een gat-afstand van 2,54 mm) en wat afgeknipte draden van weerstanden of diodes. Buig een stukje draad in U-vorm, waarbij het korte stuk 2,45 mm is. Steek het u-vormig stukje draad door twee gaatjes en soldeer dit aan de koperzijde van de print vast. Daarna een haaks omgebogen stukje draad (kortste deel circa 4 mm) door de print steken en aan het u-vormige draadje en de print solderen. Herhaal deze handelingen voor de andere drie pinnen. Zorg dat de verbinding tussen de beide trio's pinnen onderbroken is, anders ontstaat kortsluiting. Daarna de draadjes op gelijke lengte afknippen (zie tekening 01) en met een vijltje en/of een stukje schuurpapier de uiteinden afbramen/afschuinen.<br />
=== Dummystekker voor 21MTC ===<br />
Er zit verschil in de dummystekkers voor [[NEM660]] (21MTC) en NEM652. De stekkers van de DE1, DE2 en de 3700 van Artitec hebben een andere layout dan andere locs. Dit komt doordat de verlichting op een andere wijze is aangesloten (niet alleen [[Woorden - F#F0f.|F0f]] en [[Woorden - F#F0r.|F0r]]).<br />
=== Dummystekker aanschaffen ===<br />
Wie een dummystekker nodig heeft, kan deze [[Documentatie en onderdelenlijsten rollend materieel#Brugstekker|kopen]].<br />
{{Linkssectie begin<br />
|Box= AlleenInfo<br />
}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Encyclopedie:<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Decoders<br />
|Linknaam= Decoders<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Linknaam= Inleiding Function Mapping<br />
|Link= Inleiding Function Mapping<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= NEM651<br />
|Linknaam= NEM651<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= NEM652 en NEM654<br />
|Linknaam= NEM652 en NEM654<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= NEM658<br />
|Linknaam= NEM658 (PluX connector) <br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= NEM660<br />
|Linknaam= NEM660 (21MTC connector)<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= NEM662<br />
|Linknaam= NEM662 (Next18 connector) <br />
}}<br />
{{Linkssectie einde}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Stappenplan decoderinbouw<br />
|Volgende= Basis-instellingen decoder<br />
|VorigeMenu= Decoders<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 24 mrt 2024 10:15 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Alles|D]]<br />
[[Categorie: Artikel|Dummystekker]]<br />
[[Categorie: Analoge baanbesturing|D]]<br />
[[Categorie: Bedrading|D]]<br />
[[Categorie: Decoder|D]]<br />
[[Categorie: Digitale baanbesturing|D]]<br />
[[Categorie: Digitaal treingestuurd|D]]<br />
[[Categorie: Materieel|D]]<br />
[[Categorie: Normen|D]]<br />
[[Categorie: Fred Eikelboom|D]]</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_V&diff=50850Woorden - V2024-03-27T10:38:13Z<p>Fred: afkorting toeg.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - U<br />
|Volgende= Woorden - W<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= V-Polder<br />
|Omschrijving= Een baanconcept waarbij men damwanden in een '''V-vorm''' in de grond trilt, bekeken vanuit de dwarsdoorsnede. De tussenliggende grond wordt gedeeltelijk ontgraven en als een polder voorzien van een eigen waterpeil dat lager gelegen is dan dat van het naastgelegen maaiveld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Polderconstructie Meer over V-polder].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= v.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''"v"''' is de afkorting van "verdiept". Hiermee wordt dubbeldeks materieel aangeduidt. Zie [[FAQ - Grootspoormaterieel#Welke typen DDM zijn/waren er?|dubbeldeks materieel]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= V.<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek, elektronica); '''"V"''' is de afkorting van volt. Zie: artikel [[Elektronica basis]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= V+<br />
|Omschrijving= (Elektronica); 1. '''"V+"''' is een term die veelvuldig in schema's wordt gebruikt en betekent: positieve voedingsspanning. [https://en.wikipedia.org/wiki/IC_power-supply_pin Meer over V+].<br /> <br />
2. '''"V+"''' Wordt ook gebruikt voor de "plus ingang" van een operationele versterker (OpAmp) of een comparator. Als de spanning op deze ingang stijgt, dan zal ook de uitgangsspanning van de schakeling stijgen. De "niet inverterende" (Eng. "non-inverting") spanningsingang wordt aangegeven met het plusteken (+). Zie ook het artikel [[Elektronica basis#De OpAmp|Elektronica basis]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Operationele_versterker Meer over opamp].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= V-<br />
|Omschrijving= (Elektronica); 1. '''"V-"''' is een term die veelvuldig in schema's wordt gebruikt en betekent: negatieve voedingsspanning. [https://en.wikipedia.org/wiki/IC_power-supply_pin Meer over V-].<br /><br />
2. '''"V-"''' Wordt ook gebruikt voor "min ingang" van een operationele versterker (OpAmp) of een comparator. De "inverterende" (Eng. "inverting") spanningsingang wordt aangegeven met het minteken (-). Indien de spanning op de "NIET-inverterende ingang" hoger is dan die op de "inverterende ingang", zal de opamp naar een spanning op de uitgang in de buurt van de voedingspanning +V<sub>cc</sub> omslaan (naar het "hoog" niveau overgaan). In het andere geval als V1 groter dan V2 is, zal de uitgang naar het "laag" niveau overgaan ("nul" of "massa"). Zie ook het artikel [[Elektronica basis#De OpAmp|Elektronica basis]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Operationele_versterker Meer over de opamp].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= V<sub>cc.</sub><br />
|Omschrijving= '''V<sub>cc</sub>''' is een term die veelvuldig in schema's wordt gebruikt en betekent: positieve gestabiliseerde voedingsspanning t.o.v. [[Woorden - G#GND.|GND]]. [https://en.wikipedia.org/wiki/IC_power-supply_pin Meer over V<sub>cc.</sub>].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= V<sub>ee.</sub><br />
|Omschrijving= '''V<sub>ee</sub>''' is een term die veelvuldig in schema's wordt gebruikt en betekent: negatieve gestabiliseerde voedingsspanning t.o.v. [[Woorden - G#GND.|GND]]. [https://en.wikipedia.org/wiki/IC_power-supply_pin Meer over V<sub>ee.</sub>].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= VAM. <br />
|Omschrijving= De VAM ('''Vuil Afvoer Maatschappij''') is een voormalig afvalverwerkingsbedrijf met hoofdvestiging in Wijster, Drenthe. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/VAM Meer over VAM].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= VDR.<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Afkorting van '''Voltage Dependend Resistor''' (=spannings afhankelijke weerstand), ook wel [[Woorden - V#Varistor|varistor]] genoemd. Een weerstand, waarvan de weerstandswaarde afhankelijk is van de over de weerstand staande spanning. Zie ook: [[Elektronica basis#De VDR|Elektronica basis]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Spanningsafhankelijke_weerstand Meer over de VDR].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vkl.<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - V#Verkeersleider|Verkeersleider]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= VKL.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Alleen verkeerslichten''' Aanduiding voor een overpad/overweg zonder overwegboom.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= VL.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Verkeersleiding'''. Zie [[Woorden - V#Verkeersleider (Vkl)|Verkeersleider]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Railverkeersleiding Meer over verkeersleiding].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= VL-post<br />
|Omschrijving= Zie: '''[[Woorden - V#VerkeersLeiding|Verkeersleiding]]''' <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= VN-nummer <br />
|Omschrijving= Zie: '''[[Woorden - S#Stofidentificatienummer|Stofidentificatienummer]]'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stofidentificatienummer Meer over stofidentificatienummer].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= VPI.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Vital Processor Interlocking'''. Amerikaans elektronisch [[Woorden - F#Fail-safe|fail-safe]] beveiligingssysteem. Beveiligingsysteem dat functioneel gelijkwaardig is aan beveiligingsystemen als [[Woorden - E#EBS.|EBS]] en [[Woorden - B# B-relais|B-relais]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(7)]] [https://www.railwiki.nl/index.php?title=VPI_(Vital_Processor_Interlocking) Meer over VPI].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= VPT.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Vervoer Per Trein'''. Informatie- en communicatiesysteem ter ondersteuning van de planning en bijsturing van de treinenloop. De signalen ten behoeve van de aansturing van de beveiliging worden door middel van [[Woorden - E#EBP.|EBP]] aan het beveiligingssystemen doorgegeven. Bijvoorbeeld [[Woorden - E#EBS.|EBS]], [[Woorden - V#VPI.|VPI]] of de (oude) B-relais uit het begin van het Nederlandse seinstelsel (zie ook het artikel [[Seinen]]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=vpt Meer over VPT].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= VS.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Verkeerd Spoor'''. Zie [[Woorden - T#Tegenspoor|Tegenspoor]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= VTG.<br />
|Omschrijving= (Jargon); Afkorting van '''Vertraging'''. (bijv. VTG 5, wanneer er vijf minuten vertraging is). Ook wordt dit in vakjargon aangeduid als: trein nr. x + vijf. Bij de x staat dan het treinnummer (bijv. Trein nr. 6348 + vijf). <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= VWS.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Voorschrift voor Werkzaamheden aan of in de nabijheid van Spanningsvoerende delen'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] [https://www.infrasite.nl/glossary/voorschrift-voor-werkzaamheden-aan-of-in-de-nabijheid-van-spanningsvoerende-delen/ Meer over VWS]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vaantje<br />
|Omschrijving= Rangeerseinlantaarn met uiterlijk als van een '''vaantje'''. Zie ook: [[Woorden - O#"Onderzeeër"|"Onderzeeër"]], [[Woorden - S#"Snoekebek"|"Snoekebek"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vakwerkmast<br />
|Omschrijving= '''Vakwerkmasten''' bestaande uit stukken hoekijzer, komen onder andere voor als steunmast bij het grootspoor, als zendmast en als draagconstructie van een hoogspanningsleiding. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Zendmast Meer over vakwerkmast].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Variabele <br />
|Omschrijving= Een '''variabele''' is een term uit de informatica, die gebruikt wordt in verband met programmeren. Bijvoorbeeld een [[Woorden - C#CV.|"CV"]] van een locdecoder is een variabele. Deze bevat getallen in [[Woorden - B#Binair|binaire]] vorm. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Variabele_(informatica) Meer over variabele].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Variac<br />
|Omschrijving= Een '''variac''' (samentrekking van "variabel" en [[Woorden - A#AC.|"AC"]]) is een [[Woorden - R#Regeltrafo|regeltransfomator]] (ook [https://nl.wikipedia.org/wiki/Autotransformator autotransformator]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Variac Meer over de variac.] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Varistor<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Ook wel '''Metal-Oxide Varistor''' (afgekort MOV), ook wel [[Woorden - V#VDR.|VDR]] genoemd. Elektronisch onderdeel (in de vorm van een schijf, met daaraan twee draden gemonteerd) dat beveiligd tegen te hoge spanningen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Spanningsafhankelijke_weerstand Meer over varistor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vast sein<br />
|Omschrijving= Een '''vast sein''' is een sein, dat te allen tijde een seinbeeld toont, dat in het SR (sein regelement) is omschreven en dat niet vrij verplaatsbaar is. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(7)]] [https://www.railwiki.nl/index.php?title=SR_-_Seinregelement_(historisch_overzicht_sinds_1956)#Hoofdstuk_II_.E2.80.94_VASTE_SEINEN Meer over vast sein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Veegtrein<br />
|Omschrijving= De '''eerste trein''' die na een treinloze periode (bijv. de nacht) met beperkte snelheid over een hogesnelheidslijn rijdt '''om de baan''' te inspecteren op ongewenste hindernissen in- en op het spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=veegtrein Meer over veegtrein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Veldeffecttransistor<br />
|Omschrijving= (Elektronica); een '''veldeffecttransistor''', meestal aangeduid als FET (field-effect transistor), is een unipolaire [[Woorden - T#Transistor|transistor]] met gewoonlijk drie aansluitingen: de [[Woorden - S#Source|source]] (S), de [[Woorden - D#Drain|drain]] (D) en de [[Woorden - G#Gate|gate]] (G). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Veldeffecttransistor Meer over de veldeffecttransistor]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Veiligheid op 't spoor<br />
|Omschrijving= Iedereen in Nederland moet '''veilig''' kunnen reizen over het spoor, werken aan het spoor en leven bij het spoor. [https://www.ilent.nl/onderwerpen/veiligheid-op-het-spoor Meer over veiligheid]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Veiligheidsinformatie-blad<br />
|Omschrijving= Een '''veiligheidsinformatieblad''' is een, in Europa toegepast, gestructureerd document met informatie over de risico's van een gevaarlijke stof of preparaat, en aanbevelingen voor het veilig gebruik ervan op het werk. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] (zie ook: [[Woorden - M#MSDS|MSDS]]). [https://nl.wikipedia.org/wiki/Veiligheidsinformatieblad Meer over veiligheidsinformatieblad]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Verankeringsblok<br />
|Omschrijving= Zware betonnen voet, die in de bodem van de spoorbaan zit, naast het spoor. Op dit '''verankeringsblok''' worden de bovenleidingportalen bevestigd. Zie: artikel [[DIN masten en -portalen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Verbreekcontact<br />
|Omschrijving= Term uit de elektro/elektronica-techniek. Hiermee wordt een '''contact''' aangeduidt '''dat in rusttoestand gesloten is''' (bijv. een relaiscontact, dat bij bekrachtiging van de relaisspoel opent). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Relais Meer over verbreekcontact].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Verdeelspoor<br />
|Omschrijving= '''Spoor''' waar goederenwagens, die [[Woorden - H#Heuvelen|geheuveld]] zijn, naar toe lopen om te kunnen worden gesorteerd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=verdeelspoor Meer over verdeelspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vereffenen <br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); Het '''vereffenen''' van een installatie is bedoeld om de spanning tussen verschillende geleidende delen gelijk te maken. Hierdoor zijn er geen spanningsverschillen en zal er dus geen stroom lopen, wanneer deze delen aangeraakt worden. [https://www.certificering-keuring.nl/wat-is-het-verschil-tussen-aarding-vereffening-en-beschermingsleidingen Meer over vereffenen]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Verharder<br />
|Omschrijving= (Chemie); een '''verharder''' (ook "harder") is een stof die aan een andere stof toegevoegd is of wordt, om het verharden van die laatste te bevorderen, bijvoorbeeld bij [[Woorden - T#Twee-componentenlijm|tweecomponentenlijm]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wiktionary.org/wiki/verharder Meer over verharder]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Verkanting<br />
|Omschrijving= Bewust aangebracht '''hoogteverschil''' (in de dwarsrichting) '''tussen de spoorstaven van één spoor'''. Dit ter compensatie van zijdelingse versnellingen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=verkanting Meer over verkanting]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Verkantingsoverschot<br />
|Omschrijving= Bij een '''verkantingsoverschot''' rijdt een trein langzamer door een boog dan waarvoor deze is uitgelegd, inclusief de daarin opgenomen verkanting. Voor de reizigers betekent dit dat de trein gevoelsmatig teveel naar de binnenkant van de boog helt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Verkantingstekort<br />
|Omschrijving= Bij een '''verkantingstekort''' rijdt een trein sneller door een boog dan waarvoor deze is uitgelegd, inclusief de daarin opgenomen verkanting. Voor de reizigers betekent dit dat de trein gevoelsmatig teveel naar de buitenkant van de boog helt. Dit is gevoelsmatig te vergelijken met een auto die een scherpe bocht maakt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Verkeer<br />
|Omschrijving= Het geheel van trein- en rangeerbewegingen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Verkeerd Spoor<br />
|Omschrijving= Zie '''[[Woorden - T#Tegenspoor|Tegenspoor]]'''.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Verkeersleider (Vkl.)<br />
|Omschrijving= Een '''verkeersleider''' regelt de treinenloop op één- of meer baanvakken en zorgt dan voor de verkeersstromen. Deze persoon mag zich niet met de veiligheidszaken bezighouden. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Verkeersproces<br />
|Omschrijving= ('''Bewakings- en bedieningssysteem'''). Systeem bedoeld voor alle bedienhandelingen aan de infrastructuur, ten behoeve van de treindienst. Bijvoorbeeld EBP (Elektronische BedienPost) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=verkeersproces Meer over verkeersproces].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Verlengsnoer<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); Een '''"verlengsnoer"''' is een elektriciteitssnoer met connectoren A en B dat een verbinding tussen onderling koppelbare connectoren C en D kan verlengen door C te koppelen met A en B met D. Meestal zit C en/of D aan het uiteinde van een snoer (veelal met een derde ader voor randaarde), dat door gebruik van het verlengsnoer als het ware verlengd wordt. Koppelbaarheid van twee connectoren betekent meestal dat het ene mannelijk en het andere vrouwelijk is, waarbij ze verder van hetzelfde type (2-aderig of 3-aderig) zijn. Een verlengsnoer kan ook een "kabelhaspel" zijn. Let op! Is de kabel gedeeltelijk opgerold, dan is de maximale belasting minder, aangezien het snoer niet goed kan afkoelen. Op sommige haspels staat dan ook de '''maximumbelasting''' in '''ingerolde''' en in '''afgerolde''' toestand vermeld. Er zijn kabelhaspels met een thermische beveiliging tegen oververhitting. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Verlengsnoer Meer over verlengsnoer]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vermogen<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); Het '''vermogen''' is de hoeveelheid spanning (uitgedrukt in de eenheid volt) x de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]sterkte (uitgedrukt in de eenheid ampère). Dit word uitgedrukt in de eenheid watt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrisch_vermogen Meer over vermogen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vernieuwen (Onderhoud)<br />
|Omschrijving= Het uitvoeren van '''onderhoudsacties aan een al-dan-niet defect object''', met als doel: alle beschadigde onderdelen in hun oorspronkelijke staat terug te brengen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Versterkingsrijtuig<br />
|Omschrijving= Een '''versterkingsrijtuig''' is een rijtuig dat voor een gedeelte van de route wordt bijgeplaatst. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vertakkingssein<br />
|Omschrijving= (Gootspoor); een '''vertakkingssein''' kan twee, drie of vier armen hebben. Dit is altijd een [[Woorden - B#Bordessein|bordessein]], dat gelijkenis vertoond met een kandelaar, omdat het opgebouwd is uit één gemeenschappelijke grondpaal, met daaruit, op het bordes, meer dan één paal. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - K#Kandelaar|Kandelaar]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vertreksein<br />
|Omschrijving= Een '''vertreksein''' is een wit licht, waarbij een bord met een zwarte V is geplaatst. Indien het witte licht ontstoken is, betekent dit dat er toestemming is tot het geven van het bevel tot vertrek. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vertrekspoor<br />
|Omschrijving= '''Spoor waar vanaf treinen kunnen vertrekken''' richting hoofdbaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vertrekstaat <br />
|Omschrijving= Een '''vertrekstaat''' is een overzicht van de dienstregeling van een bepaald traject in het openbaar vervoer. Vertrekstaten zijn vaak beschikbaar bij bus- en tramhaltes en bij treinstations in de stationshal en/of op individuele perrons. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Vertrekstaat Meer over vertrekstaat].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vervangen (onderhoud)<br />
|Omschrijving= '''Uitwisselen van een onderdeel''' of een object tegen een nieuw of hersteld exemplaar. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vervoer<br />
|Omschrijving= Het '''geheel van activiteiten''', gericht op het verplaatsen van mensen en/of goederen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Vervoer Meer over vervoer].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vervoerder<br />
|Omschrijving= '''Exploitatiemaatschappij''' die treindiensten voor of reizigers en/of goederen exploiteert. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vervoersmodel<br />
|Omschrijving= Een '''vervoersmodel''' is een eerste vertaling van de vervoersvraag, in de vorm van marktspecificaties waarin wordt aangeven welke verbindingen met welk type treindienstsoort (IC, IR, R/A, goederen) met welke frequentie, comfort, gemiddelde reistijd, aansluitingen en punctualiteit dienen te worden geboden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Verzorgen (Onderhoud)<br />
|Omschrijving= Het '''uitvoeren van onderhoudsacties''' aan een object met als doel de gebruiksklare conditie van één of meer onderdelen te handhaven, bijvoorbeeld door reinigen, smeren, verversen etc. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Viaduct<br />
|Omschrijving= Een viaduct is een brug die een (spoor)weg over iets voert, dit kan een andere (spoor)weg of een dal zijn. Dit type brug is een bouwwerk of constructie als vaste verbinding voor spoor- of wegverkeer over een hindernis zonder de doorgang onder de verbinding te belemmeren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Viaduct Meer over viaduct].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vialis NMA<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - N#NMA|NMA]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vierkante wielen<br />
|Omschrijving= '''Wielen die door te hard remmen''', meestal door gladheid van de rails, een ingesleten vlakke plaats hebben en die '''bij het rijden een bonkend geluid veroorzaken'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.prorail.nl/veelgestelde-vragen/herfst/wat-zijn-vierkante-wielen Meer over vierkante wielen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vier-tje<br />
|Omschrijving= Spoorjargon; benaming voor een '''vierdelig treinstel''', dus bestaande uit vier rijtuigen (of bakken). <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Virtueel<br />
|Omschrijving= '''Virtueel''' is lijkend op iets in de reële wereld, maar niet tastbaar bestaand. Ander woord voor "virtueel" is "denkbeeldig". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(19)]] [https://www.encyclo.nl/begrip/virtueel Meer over virtueel]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vis-à-vis<br />
|Omschrijving= De stoelen in een rijtuig met middengang zijn zo geplaatst dat '''de reizigers elkaar aankijken'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Vis-%C3%A0-vis Meer over vis-à-vis].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vivak<br />
|Omschrijving= '''Vivak''' is een merknaam van de firma Bayer. Het materiaal, PolyEthyleenTereftalaat-Glycol [[Woorden - P#PET-G|(PET-G)]], is lichtdoorlatend en heeft op het eerste gezicht veel weg van [[Woorden - P#Perspex|perspex]], (in de volksmond: "plexiglas"). Het is dus per sé géén perspex (=polymethylmethacrylaat= [[Woorden - P#PMMA.|PMMA]]), maar heeft wel enkele overeenkomstige eigenschappen. Zo kunnen we het bij voorzichtig verwarmen wat buigen. Af laten koelen, terwijl het in vorm wordt gehouden. Bij het buigen moeten we er rekening mee houden dat het een thermoplast is, die dus de neiging heeft terug te veren. Buigen kan dus wel, maar vereist eerst wel wat oefening en de nodige mislukkingen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vlaamse Reus<br />
|Omschrijving= '''Vlaamse reus''' is de benaming van locs uit de 6400 en 6500 [[Woorden - S#Serie|serie]] die ook in België mogen rijden. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vlampijp <br />
|Omschrijving= Een '''vlampijp''' is onderdeel van een stoomketel. De hete rookgassen stromen door een groot aantal, met water omringde, vlampijpen om het verwarmend oppervlak te vergroten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(19)]] [https://www.encyclo.nl/begrip/vlampijp Meer over vlampijp].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vlampijp-reinigings-installatie <br />
|Omschrijving= Een '''vlampijp-reinigings-installatie''' (of kortweg "doorblaasinstallatie") is een installatie die bestond uit een [[Woorden - S#Steiger|stijger]], om gemakkelijk en op de juiste hoogte bij de [[Woorden - V#Vlampijp|vlampijpen]] te kunnen komen. Deze steiger stond op een doodlopend spoor(tje), vlak achter een stootjuk. Met hogedruk perslucht werden de vlampijpen met behulp van een lange lans doorgeblazen. Zie ook [[Het stoomlocomotievendepot|Het stoomlocomotievendepot]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Voeding<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); Apparaat wat van een wisselspanning (bijvoorbeeld 230 V AC) een lagere [[Woorden - G#Gelijkspanning|gelijkspanning]] (bijvoorbeeld 12 volt DC) maakt. Een '''voeding''' is voorzien van een [[Elektronica basis#De transformator|transformator]], een [[Elektronica basis#De bruggelijkrichter (brugcel)|gelijkrichter]], en meestal een [[Woorden - E#ELCO.|elco]] om de gelijkspanning af te vlakken. Het kan ook een [[Woorden - G#Gestabiliseerde|gestabiliseerde]] voeding zijn. Dan zit er extra regel-elektronica in, om de spanning stabiel te houden.<br />Een voeding levert altijd gelijkspanning, anders is het een [[Woorden - A#Adapter|adapter]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Voeler<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - S#Sensor|Sensor]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Voertuig<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); Elk '''gestel op wielen''', al dan niet geleed, ingericht om, anders dan op handkracht, '''op spoorstaven''' te rijden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Voeten vegen<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); [[Woorden - D#Doorslaan|doorslaan]]; de snel draaiende wielen van de loc worden hier dus vergeleken met '''vegende voeten''', wat ook snel gebeurt en a.h.w. over de mat glijdend en tegelijkertijd stilstaand gebeurt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Voluutveer<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); Oude benaming voor een type veer. Nieuwe benaming is [[Woorden - T#Tonveer|"tonveer"]]. De voluutveer is een spiraalvormige veer, gemaakt van opgerold plaatmateriaal, aan twee zijden verbonden via trekstangen met de schroefkoppelingen [[Woorden - S#Stoot- en trekwerk|(het trekwerk)]] van een goederenwagen. De voluutveer dient om schokken op te vangen van het trekwerk (twee afzonderlijke voluutveren bevestigd aan de bak). En ook bij het overbrengen van de trekkrachten op de bak bij doorgaand trekwerk (enkele voluutveer). (bron: Eric B. en Paul Bender en Gerrit Ferwerda van het BNLS-forum). [https://forum.beneluxspoor.net/index.php/topic,75080.msg3221765365.html#msg3221765365 Zie draadje op het BNLS-forum]. [https://www.surisa.es/en/products/springs-and-damping/volute-springs Meer over voluutveer].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Voor de paal staan<br />
|Omschrijving= (NS-jargon) '''Voor een rood sein staan'''. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Voorschakelweerstand<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Letterlijke vertaling van het Duitse "Vorschaltwiderstand". Een '''voorschakelweerstand''' is een weerstand die gebruikt wordt om de elektrische stroomsterkte in het erna volgende circuit te begrenzen en/of te regelen. Dit gebeurt om de gewenste hoeveelheid [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] door het circuit te laten stromen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Omdat de voorschakelweerstand in [[Woorden - S#Serieschakeling|serie]] staat met het erna volgende circuit, is het beter om te spreken van [[Woorden - S#Serieweerstand|"serieweerstand"]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Voorschakelweerstand Meer over voorschakelweerstand] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Voorsein<br />
|Omschrijving= Een '''lichtsein dat vooraf gaat aan een hoofdsein''' en niet "STOP" kan tonen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: [[Lichtseinen]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Voorsein Meer over voorsein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Voorspan<br />
|Omschrijving= Een trein die '''getrokken wordt door twee- of meer locs''' met in elke loc een eigen machinist. Wordt bijvoorbeeld een dieselloc geholpen door een stoomloc, dan spreekt men ook wel van gemengde tractie. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Voorspan Meer over voorspan].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Voorstadstrein<br />
|Omschrijving= Een '''trein''' in een stedelijk gebied met veel stops, die gebruik maakt van spoorlijnen en soms ook van een metrolijnen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Voorstadspoorweg Meer over voorstadtrein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Voor z'n smoel gooien<br />
|Omschrijving= "het sein valt op z’n kont:" het sein valt plotseling op onveilig (de seinarm "valt" inderdaad). Het sein valt vlak voor de locomotief. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - K#Kont|"Kont"]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vrijbalk<br />
|Omschrijving= Tussen twee samenlopende of elkaar kruisende sporen geeft de witte '''vrijbalk''' (zie artikel [[Scenery op het spoor]]) de uiterste grens aan waar railvoertuigen mogen worden geplaatst, zonder de beweging van voertuigen op het andere spoor te hinderen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Vrijbalk Meer over vrijbalk].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vrije baan<br />
|Omschrijving= Algemene aanduiding voor baanvak (spoor); '''een gedeelte van de spoorweg buiten de stations en emplacementen'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.infrasite.nl/glossary/vrije-baan/ Meer over vrije baan]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vrije kruising<br />
|Omschrijving= Kunstwerk dat het mogelijk maakt dat '''treinen elkaar ongelijkvloers kunnen kruisen'''. Wordt uitgevoerd als een [[Woorden - F#Fly-Over|"fly-over"]] of een [[Woorden - D#Dive-Under|"dive-under"]] (ook wel ongelijkvloerse kruising genoemd). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vrijloopdiode<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Eng. "barrier diode". Bij een [[Woorden - D#Diode|diode]] is sprake van een geleidende richting (de [[Woorden - D#Doorlaatrichting|doorlaatrichting]]) en een sperrende richting (de sperrichting). Van deze eigenschap wordt gebruik gemaakt door een '''vrijloopdiode''' toe te passen bij [[Woorden - R#Relais|relais]] die door een transistor geschakeld worden. De kathode van de diode komt aan de plus-aansluiting van het relais. De functie van deze [[Woorden - S#Sperdiode|"vrijloopdiode"]], is het beschermen van de [[Woorden - T#Transistor|transistor]] die het relais aanstuurt. De "vrijloopdiode" voorkomt dat de transistor defect raakt door te hoge ([[Woorden - I#Inductie|inductie]])spanningen, die ontstaan bij het [[Woorden - A#Afvallen|"afvallen"]] van het relais (dus op het moment dat de [[Woorden - S#Spoelspanning|spoelspanning]] op het relais uitgeschakeld wordt). Zie ook: [[Woorden - S#Sperdiode|Sperdiode]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vuur<br />
|Omschrijving= De vuurkist met het vuur erin. Het vuur. "een dun '''vuur''':" een dunne laag brandende kolen op het rooster. "een goed vuur, een slecht vuur:" een goed- respectievelijk slecht brandend vuur. "een blanke kachel met een goede ligging:" een schoon vuur met goed verspreide kolen. "er een vuur inzetten:" zorgen voor een flink vuur voor het begin van een rit met een zware trein. Zie ook [[Woorden - B#Blank|"Blank"]] en [[Woorden - K#Kachel|"Kachel"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Vuurbrug<br />
|Omschrijving= Kort '''gewelf''' van '''vuur'''vaste steen achter in een vuurhaard, dienend om de vermenging van de gassen met de verbrandingslucht te bevorderen (van Dale); verhindert tevens dat de vliegas boven het vuur direct door de geforceerde trek de [[Woorden - V#Vlampijp|vlampijpen]] ingezogen wordt en in te grote hoeveelheden in de [[Woorden - R#Rookkast|rookkast]] terechtkomt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - U<br />
|Volgende= Woorden - W<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 27 mrt 2024 11:38 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|V]]<br />
[[Categorie: Algemeen|V]]<br />
[[Categorie: Woorden|V]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|V]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_Z&diff=50849Woorden - Z2024-03-27T10:15:30Z<p>Fred: txt toegevoegd uit boek</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - Y<br />
|Volgende= Woorden - 0 t/m 9<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Z.<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); Benaming van '''schaal Z'''. (Schaal 1:220). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] https://nl.wikipedia.org/wiki/Z_(schaal)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Zamac.<br />
|Omschrijving= Ook Zamak. Metaallegering voor het maken van modellen (zoals modelauto's en modeltreinen). '''Zamak''' is een legering van "Z"ink, "A"luminium, "MA"gnesium en "K"oper(="c" van het Engelse "copper"). De legering oxideert niet. De eerste letters van de toegepaste metalen vormen samen het woord Zamac. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Zamak Meer over Zamak].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ZHESM.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Zuid-Hollandsche Electrische Spoorweg Maatschappij'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/ZHESM-materieel Meer over ZHESM] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ZLSM.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Zuid-Limburgse Stoomtrein-Maatschappij'''. [https://miljoenenlijn.nl/ Meer over ZLSM] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ZZ.<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); Benaming van '''schaal ZZ'''. (Schaal 1:300) Spoorwijdte 4,8 mm. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/ZZ_scale Meer over schaal ZZ].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Zadeldak <br />
|Omschrijving= Een '''zadeldak''' is een zeer gangbaar type dak, dat bestaat uit twee tegen elkaar geplaatste hellende dakschilden die elkaar in de nok snijden. Als de dakschilden ongelijk van lengte zijn, spreken we van een "mank-" of "asymmetrisch zadeldak". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Zadeldak Meer over zadeldak].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Zakspoor<br />
|Omschrijving= Een '''zakspoor''' is een kopspoor dat aan beide zijden een [[Woorden - P#Perron|Perron]] heeft. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] Zie artikel [[Basisvormen#Zakspoor|Basisvormen]] [https://www.infrasite.nl/glossary/zakspoor/ Meer over zakspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Zand<br />
|Omschrijving= '''Zand ''' is hard, los en korrelig materiaal en een van de meest voorkomende natuurlijke stoffen op aarde. Zand bestaat uit zeer kleine stukjes steen, zandkorrels, die in grootte variëren tussen 63 micrometer en 2 millimeter. Als de korrels kleiner dan 63 micrometer zijn heet de grondsoort [https://nl.wikipedia.org/wiki/Silt "silt"]; bij korrels groter dan 2 millimeter spreekt men van [[Woorden - G#Grind|grind]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Zand Meer over zand]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Zandstrooier<br />
|Omschrijving= Dunne pijp op een tractievoertuig waarmee m.b.v. perslucht of stoom, '''zand''' vanuit een reservoir voor de aandrijfwielen kan worden gespoten, om de adhesie tussen wiel en spoorstaaf te verhogen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_spoorwegjargon#X_Y_Z Meer over zandstrooier].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Zekering<br />
|Omschrijving= (Elektronica, elektrotechniek); een '''zekering''' ook "smeltveiligheid" of "smeltzekering" genoemd, beschermt de bedrading van elektrische installaties tegen schade door te hoge elektrische stromen. Bij te hoge [[Woorden - S#Stroomsterkte|stroomsterkte]] brandt de zekering door. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Smeltveiligheid Meer over de zekering]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Zelflosser<br />
|Omschrijving= Een '''zelflosser''' is een wagen voorzien van (zij-)kleppen, waardoor de [[Woorden - L#Lading|lading]] m.b.v. de zwaartekracht gelost kan worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] [https://www.nicospilt.com/index_zelflossers.htm Meer over zelflosser].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Zelfinductie<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek/elektronica); Wanneer de spanning over een spoel of trafo plotseling veranderd, ontstaat er over de spoel een hoge spanning. Deze spanning heet '''inductiespanning'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Wisselaansturing_met_reed-contacten#Vonkblussing|Vonkblussing]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Inductie_(elektriciteit)#Zelfinductie Meer over zelfinductie]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Zeppelin <br />
|Omschrijving= 1. Bijnaam van de stoomlocomotieven van de serie NS 3600, deze locomotieven hadden een puntvormige rookkastdeur, als van 'n brandende sigaar waardoor de ketel gelijkenis vertoonde met het gelijknamige sigaarvormig Duits luchtschip;<br />2. Bijnaam van de locs van de serie NS 3800-3805, die van een stroomlijnmantel voorzien waren en daardoor enigszins op het luchtschip leken; ook [[Woorden - P#Potvis|"potvis"]] [[Woorden - W#Walvis|"walvis"]]; tot grotere verwarring: ook twee locs van de serie 3600 (zie 1.) zijn voorzien geweest van zo'n stroomlijnmantel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Zes-je<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); benaming voor een '''zesdelig [[Woorden - T#Treinstel|"treinstel"]]''', dus bestaande uit zes rijtuigen (ook [[Woorden - B#Bak|"bakken"]] genoemd). <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Zetting<br />
|Omschrijving= '''Zetting''' is het proces waar grond onder invloed van een belasting wordt samengedrukt. Hierbij worden water en lucht uit de poriën geperst. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=zetting Meer over '''zetting'''] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Zettingsarm<br />
|Omschrijving= '''Zettingsarm''' betekent, dat de maximale zetting na vijf jaar vanaf het moment van oplevering van een spoorlijn niet meer dan 30 mm bedraagt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=zettingsarm Meer over '''zettingsarm''']<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Zettingsvrij<br />
|Omschrijving= Zettingsvrij betekent dat de maximale zetting na vijf jaar vanaf het moment van oplevering van een spoorlijn niet meer dan 5-10 mm bedraagt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=zettingsvrij Meer over '''zettingsvrij''']<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Zig-zag<br />
|Omschrijving= De zijdelingse '''uitzwenking van de rijdraad''' ten opzichte van de hartlijn van het spoor; naar beide zijden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie: artikel [[Bovenleiding]]. [https://www.infrasite.nl/glossary/bovenleiding/ Meer over bovenleiding].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Zijgang<br />
|Omschrijving= Het '''gangpad''' van het rijtuig loopt '''aan de zijkant''', het rijtuig is in [[Woorden - C#Coupé|coupés]] ingedeeld, waarin de stoelen zijn opgesteld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(19)]] [https://www.encyclo.nl/begrip/zijgang Meer over zijgang].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Zuur<br />
|Omschrijving= Een '''zuur''' is een begrip uit de scheikunde. Zuren zijn de tegenhangers van de [[Woorden - B#Base|basen]]. Zuren en basen reageren met elkaar in een proces dat neutralisatie genoemd wordt. Een waterige oplossing wordt zuur genoemd wanneer de zuurgraad (pH) lager is dan 7. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Zuur_(scheikunde) Meer over zuur (scheikunde)].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Zuurbier"<br />
|Omschrijving= Zie ook [[Woorden - H#Had je me maar|Had je me maar]]. Bijnamen van respectievelijk de locomotieven NS 1501 en 1507 (ex - NCS 21 en 27), minder vleiend bedoelde benaming. "Had je me maar" en '''"Zuurbier"''' waren twee Amsterdamse straattypes kort na de eerste wereldoorlog. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Had-je-me-maar "Had je me maar"] liet zich in 1921 verkiesbaar stellen door de "Vrije Socialisten" voor de gemeenteraad van Amsterdam, uit protest tegen geldende stemdwang. hij werd met een overweldigende meerderheid gekozen. Deze namen zullen wel voor uitgerekend deze locomotieven gekozen zijn omdat zowel de personen als de locs twee eenlingen waren en geen types van een grote [[Woorden - S#Serie|serie]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Bertus_Zuurbier Meer over Zuurbier].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Zwart"<br />
|Omschrijving= 1. zwarte olie: ververhitte olie, '''zwart''' van kleur; het zwarte werk: het drijfwerk, de machineonderdelen die met deze olie gesmeerd worden, waardoor ze de zwarte kleur er van krijgen na smering. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />2. '''De zwarte bende'''. Bijnaam voor de treincontroleurs, die boven conducteurs en hoofdconducteurs stonden, en die in een zwart uniform gekleed gingen; [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />3. '''het zwarte koor''': bijnaam voor de machinisten, die in een weliswaar ander, maar toch ook zwart uniform gekleed gingen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Zwartkop<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de verschillende locomotiefseries: de NS 2100 en de NS 4100 (later omgenummerd tot NS 3400, waarvan een aantal gebouwd waren door de locomotieffabrikant '''Zwartzkopf''' te Berlijn. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Zweed"<br />
|Omschrijving= '''"Zweed"''' was de bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]]s NS 4000 en 4700. Deze locomotieven hadden elektrische frontseinen, een schijnwerper en verlichting onder de voetplaat ten behoeve van de smering van het mechaniek. Als 's nachts deze verlichting brandde, had het geheel iets weg van een kerstboom. (De meeste andere locomotieven hadden een andere, minder fel brandende verlichting, en doorgaans geen drijfwerkverlichting. Het personeel moest ’s nachts het drijfwerk bijlichten met een fakkel.) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook [[Woorden - Z#"Zweedse kar"|Zweedse kar]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Zweedse kar"<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 4000, die in '''Zweden''' gebouwd waren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook [[Woorden - Z#"Zweed"|Zweed]] en [[Woorden - K#"Kerstboom"|Kerstboom]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Zwerfstroom corrosie<br />
|Omschrijving= Het verschijnsel dat metalen in oplossing gaan op plaatsen waar de retourstroom uit een object treedt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=zwerfstr_corr Meer over '''zwerfstroom corrosie'''] [https://www.infrasite.nl/glossary/zwerfstroom/ Nog meer over zwerfstroomcorrosie].<br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - Y<br />
|Volgende= Woorden - 0 t/m 9<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 27 mrt 2024 11:15 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|Z]]<br />
[[Categorie: Algemeen|Z]]<br />
[[Categorie: Woorden|Z]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|Z]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_J&diff=50848Woorden - J2024-03-27T09:41:34Z<p>Fred: links toeg.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - I<br />
|Volgende= Woorden - K<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Jackodur<br />
|Omschrijving= Merknaam. Zie [[Woorden - X#XPS.|XPS]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Jacobsdraaistel<br />
|Omschrijving= Een samenstelling waarbij twee aangrenzende rijtuigen op een gezamenlijk [[Woorden - D#Draaistel|draaistel]] rusten. Het '''(Jacobs)draaistel''' bevindt zich niet onder de rijtuigbak, maar onder de koppeling van de beide bakken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Jacobsdraaistel Meer over Jacobsdraaistel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Jakobsladder<br />
|Omschrijving= Soort lopende band. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Jakobsladder_%28transport%29 Meer over Jakobsladder].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Jargon<br />
|Omschrijving= Een '''jargon''' is het taalgebruik binnen een vakgebied of een groep mensen, de vaktaal, die voor buitenstaanders vaak moeilijk te volgen is. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Jargon Meer over jargon].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Jeep<br />
|Omschrijving= 1. '''Jeep''' was de bijnaam van de Engelse locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]]s 4000, 4300 "(kleine jeep)" en 5000 "(grote jeep)". Voor het Engelse leger gebouwde oorlogslocomotieven. Deze bijnaam werd ook wel gebruikt voor de locomotieven van de serie NS 8800, eveneens uit Engeland. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />2. (België): bijnaam van de locomotieven van het type 72, die meegekomen waren in de tweede wereldoorlog met het Engelse leger, en ook van het type 29, meegekomen met het Amerikaans-Canadese Leger; de bijnaam is waarschijnlijk gegeven omdat de jeep als auto een typisch Amerikaans/Engels "legervoertuig" was, en bovengenoemde locomotieven ook "leger"locomotieven waren. Zowel auto's als locomotieven waren zo eenvoudig mogelijk van bouw en toch sterk. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />3.Jeep is een van oorsprong Amerikaans automerk. Daarnaast wordt de term ook vaak gebruikt om 4×4-terreinwagens te omschrijven: de zogenaamde SUV's (sports utility vehicles). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Jeep Meer over Jeep].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Joeteren<br />
|Omschrijving= Variant van '''Jutteren'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie: [[#Jutteren|"Jutteren"]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Jongejuffer<br />
|Omschrijving= '''Jongejuffer''' was een bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 1900, die een tamelijk zorgvuldige behandeling nodig hadden. Zie: [[#Juffrouw|Juffrouw]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Josefien<br />
|Omschrijving= (België); bijnaam van de dieselrangeerloc 231. Herkomst onduidelijk; een informant hierover: "misschien was er een machinist met een vrouw die '''Josefien''' heette, en zei hij tegen z'n collega's: ik ga weer naar m'n Josefieneken". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Juffrouw<br />
|Omschrijving= "Dat is een jonge '''juffrouw''':" dat is een locomotief die omzichtig behandeld moet worden (uitgangspunt is dat een jonge juffrouw een moeilijk individu is). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Juk<br />
|Omschrijving= (Jargon) afkorting van stoot'''juk'''; zie ook: [[Woorden - B#Bok|Bok]], [[Woorden - S#Stootblok|Stootblok]], [[Woorden - S#Stootjuk|Stootjuk]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stootblok Meer over juk].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Jules<br />
|Omschrijving= (mP Jules). Motorpost met de naam "Jules". De mP is geel van kleur. De '''mP Jules''' wordt gebruikt voor Technisch Onderzoek van de spoorwegen (door Eurailscout). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Motorpost Meer over motorpost].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Jumbo<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 3700-3800 (SS 700), een type dat zo sterk was als een olifant. Ook de bijnaam van een andere sneltreinlocserie, de 2100-en, die weliswaar kleiner, maar ook tot grote prestaties in staat waren. Deze machines werden ook wel "kleine jumbo's" genoemd. Deze bijnaam werd ook gebruikt voor de 1700-en. "Grote '''jumbo'''" was de bijnaam van de serie 3900-en, die je inderdaad als een soort vergrote uitvoering van de 3700-en kunt beschouwen. Zie ook: [[Woorden - T#Tenderjumbo|"Tenderjumbo"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Jutteren<br />
|Omschrijving= (Werkwoord): stoten, bonken; "de [[Woorden - T#Tender|tender]] '''juttert''':" de (slecht gekoppelde) tender bonkt tijdens het rijden tegen de locomotief; zie ook: [[Woorden - K#Ketten|Ketten]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - I<br />
|Volgende= Woorden - K<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 27 mrt 2024 10:41 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|J]]<br />
[[Categorie: Algemeen|J]]<br />
[[Categorie: Woorden|J]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|J]]</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_I&diff=50847Woorden - I2024-03-27T09:23:11Z<p>Fred: Ontbrekende woorden uit het boek "Op de stoomlocomotief" toegevoegd + links</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - H<br />
|Volgende= Woorden - J<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= I.<br />
|Omschrijving= Elektrische stroomsterkte wordt doorgaans weergegeven met de letter '''I''', van intensiteit'. "I" is dus het symbool voor stroom, aangeduidt met "ampère" (A). [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrische_stroom Meer over I (stroom)].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= IBM.<br />
|Omschrijving= International Business Machines Corporation ('''IBM''', bijgenaamd "Big Blue") is een bedrijf dat bij het grote publiek vooral bekend is vanwege de eerste IBM Personal Computer (PC) in aug 1981. [https://nl.wikipedia.org/wiki/IBM Meer over IBM].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= IC.<br />
|Omschrijving= 1. Inter City. Zie: [[Woorden - I#Intercity|Intercity]].<br />2. (Elektronica); [[Woorden - I#Integrated Circuit|Integrated Circuit]]. Geïntegreerde schakeling (van het Engelse '''Integrated Circuit''' (afgekort: IC)) is de officiële Nederlandse naam, voor wat ook wel foutief een chip wordt genoemd. De chip zit '''in''' het IC en is daardoor helemaal niet te zien. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Wafer Meer over de chip] (zie onderaan).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= IC-spanningsregelaar<br />
|Omschrijving= (Elektronica); een '''spanningsregelaar''' (Engels: "voltage regulator") is een [[Woorden - I#IC.|IC]] met drie aansluitingen, dat een constante DC (gelijk[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]) uitgangsspanning levert, die bijna onafhankelijk is van de ingangsspanning, de belasting op de uitgang en de temperatuur. Voorbeelden van deze spanningsregelaars zijn de uA7812 en de LM317. Er zijn drie typen IC-spanningsregelaars: lineaire spanningsregelaars, schakelende spanningsregelaars en DC / DC omvormers (DC/DC converters). Er is ook nog een onderscheid te maken tussen de standaard typen en de "Low-dropout"-typen. Bij de "Low-dropout"-versies mag een kleiner spanningsverschil aanwezig zijn tussen de ingang en de uitgang. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Spanningsregelaar Meer over de IC-spanningsregelaar].<br />
}} <br />
{| class="wikitable" style="margin-left:165px; margin-right:30px;"<br />
|[[Bestand:Let-op.jpg|50px|center]]<small>&nbsp;&nbsp;'''LET OP!'''</small>||{{TblAgKleur1|#E8E8E8;}} valign="top"|'''<u>Waarschuwing'''</u><br />Er dient op gelet worden dat de IC-spanningsregelaar voorzien is van een voldoende grote koelplaat, anders kan de regelaar te heet worden en dan grijpt de inwendige beveiliging in en verminderd deze de maximale stroom!<br />
|}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ICE.<br />
|Omschrijving= '''Inter City Express'''. Duitse Hogesnelheidstrein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/InterCityExpress Meer over ICE].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ICK.<br />
|Omschrijving= '''Intercity korte termijn'''. Type intercityrijtuig dat tussen 2002 en april 2009 werd ingezet door de Nederlandse Spoorwegen. [https://nl.wikipedia.org/wiki/ICK Meer over ICK.] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ICM.<br />
|Omschrijving= '''Intercitymaterieel'''. Groepsaanduiding van [[Woorden - M#Materieel|materieel]] dat gebruikt werd ten behoeve van Intercitydiensten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Intercitymaterieel Meer over ICM].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ICMm.<br />
|Omschrijving= '''Intercity[[Woorden - M#Materieel|materieel]] met motoraandrijving'''. Zie: [[Woorden - I#ICM.|ICM]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ICR.<br />
|Omschrijving= '''Intercityrijtuig'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Intercityrijtuig Meer over ICR].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ICS.<br />
|Omschrijving= Zie uitleg: '''[[Woorden - I#Instandhoudings-Concept Spoorinfra|Instandhoudings-Concept Spoorinfra]]'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=ics Meer over ICS].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ICT. <br />
|Omschrijving= '''ICT''' is de afkorting van "informatie- en communicatietechnologie". Zie: [[Woorden - I#IT.|IT]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= IDE.<br />
|Omschrijving= (Informatica); '''Integrated Development Environment'''. Software die een softwareontwikkelaar ondersteunt bij het ontwikkelen van software voor computers. Het bestaat uit een aantal onderdelen die samen een software suite vormen (de zogenaamde "ontwikkelomgeving"). Door de verschillende functies van een ontwikkelomgeving in één programma te combineren, kan tijdwinst worden geboekt, omdat het niet meer nodig is, om voor een volgende stap in het ontwikkelproces een ander programma te gebruiken. Bovendien heeft een IDE over het algemeen een consistente gebruikersinterface, zodat de verschillende gereedschappen gemakkelijker te gebruiken zijn en intuïtiever aangesproken kunnen worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Integrated_development_environment Meer over IDE].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= I<big><sub>fw.</sub></big><br />
|Omschrijving= (Elektronica); staat in de [[Woorden - D#Datashet|datasheet]] van componenten. '''I'''=[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]sterkte, '''fw'''=forward (=voorwaards). De maximale continue[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] in [[Woorden - D#Doorlaatrichting|doorlaatrichting]] van bijvoorbeeld een [[Elektronica basis#De diode|diode]] of [[Wat is een led|led]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ILT.<br />
|Omschrijving= De '''Inspectie Leefomgeving en Transport''', is een agentschap van het Ministerie van [[Woorden - I#Infrastructuur|Infrastructuur]] en Milieu. Het bewaakt en stimuleert de naleving van wet- en regelgeving voor een veilige en duurzame leefomgeving en transport. Dit agentschap is op 1 januari 2012 ontstaan door samenvoeging van de Inspectie Verkeer en Waterstaat (IVW) en de VROM-inspectie, nadat beide ministeries waaronder ze vielen, werden samengevoegd onder het Kabinet-Rutte I.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= I/O.<br />
|Omschrijving= (Computertechniek); '''I/O''' staat in de computertechniek voor "input/output". Het is de beschrijving van de communicatie tussen (deel)systemen van computers. Tussen mens en computer heet dit een interface. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/I/O Meer over I/O]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= IR.<br />
|Omschrijving= 1. (Grootspoor); '''InterRegio'''-trein, in het dagelijkse spraakgebruik: sneltrein. Zie: [[Woorden - I#Interregio|Interregio]].<br />2. (Elektronica); afkorting van '''Infrarood'''. Zie: [[Woorden - I#Infrarood|Infrarood]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= IR-led<br />
|Omschrijving= (Engels) Afkorting van '''Infra Red-Licht Emitting Diode'''. Diode die [[Woorden - I#Infrarood|infrarood]] licht uitstraalt. Dit licht is niet zichtbaar voor het menselijke oog. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Led Meer over de led]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= IRM.<br />
|Omschrijving= DD-IRM. '''Dubbeldeks Inter Regio [[Woorden - M#Materieel|materieel]]'''. De voorloper van de DD-IRM was de DD-AR. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Dubbeldeks_interregiomaterieel Meer over DD-IRM]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook het artikel over [[FAQ - Grootspoormaterieel#Wat betekent IRM?|IRM]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= IRSE.<br />
|Omschrijving= (Engels); '''Institution of Railway Signal Engineers'''. [https://www.irse.org/Publications-Resources Meer over IRSE]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ISC.<br />
|Omschrijving= '''Ingegoten Spoorstaaf Constructie'''. Bovenbouwconstructie waarbij de spoorstaven in twee goten liggen en worden ondersteund en gefixeerd door een elastische kunststof gietmassa. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=ingegoten_spoorst Meer over ISC]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= IT. <br />
|Omschrijving= (Computertechniek); '''IT''' is de afkorting van "Informatietechnologie" of "informatie- en communicatietechnologie" (ICT). Het is een vakgebied dat zich bezighoudt met informatiesystemen, telecommunicatie en computers. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Informatietechnologie Meer over IT].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Impedantie<br />
|Omschrijving= (Elektronica); '''Impedantie''' is de aanduiding voor de weerstand die een onderdeel heeft bij een bepaalde frequentie (meestal 1000 Herz) van een wisselspanning, gegeven in ohm (hiervoor wordt het &Omega;-teken gebruikt). Dit is iets anders dan de ohmse weerstand. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Impedantie Meer over Impedantie].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Inbouwhelling spoorstaven<br />
|Omschrijving= De mate waarin beide '''spoorstaven''' van een spoor ietwat naar binnen '''hellen'''. Hoek wordt in radialen weergegeven tussen de verticaal en het lijf van de spoorstaaf. Een positieve hoek is gedefinieerd als die hoek waarbij de hartlijnen van beide spoorstaven (van één spoor) elkaar snijden boven het spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=inbouwhelling Meer over inbouwhelling spoorstaven].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Indijking<br />
|Omschrijving= Landwinning door een aangeslibt gebied in te dijken. Dit gebied wordt een polder genoemd, vanwege de kunstmatige waterpeilbeheersing. Men begon met '''indijken''' wanneer er zoveel grond aangeslibt was, door zee of rivier, dat de grond alleen nog bij hoogwater onder water kwam te staan. Door een laag dijkje te plaatsen, kon een stukje land van de zee of een rivier gewonnen worden ten behoeve van landbouw. In de kustgebieden waren grote stukken land op deze manier te winnen. Veel toegepast langs de kusten van Noord-Groningen, Noord Friesland en Zeeland. De laatste eeuwen zijn deze simpele buitendijkjes bij de zee vervangen door zeedijken. De mensen vestigden zich in deze gebieden op gemaakte [https://nl.wikipedia.org/wiki/Terp terpen] (lokale verhoging). Bij de rivieren vestigde men zich van oudsher op de rivierduinen. De oudst teruggevonden nederzettingen in Nederland bevonden zich op rivierduinen. Het beheersen van het waterpijl van indijkingen bestaat uit het ontwateren bij laag water. Deze vorm van kleinschalige inpoldering komt in Nederland niet meer voor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=indijking Meer over indijking].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Inductie <br />
|Omschrijving= '''Inductie''' is het natuurkundige verschijnsel dat over een geleider een [[Woorden - E#Elektriciteit|elektrische]] spanning wordt opgewekt als de geleider zich bevindt in een veranderend magnetisch veld of omgekeerd als een geleider beweegt in een magnetisch veld. Inductie is het principe waarop [[Woorden - T#Transformator|transformator]]en en dynamo's gebaseerd zijn. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Inductie_(elektriciteit) inductie]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Indusi<br />
|Omschrijving= (Duits) '''Induktive Zugsicherung'''. Duits treinbeïnvloedingssysteem. Wordt ook wel PZB (Punktförmige Zugbeëinflussung) genoemd. Is de Duitse tegenhanger van het Nederlandse [[Woorden - A#ATB.|ATB]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Indusi Meer over Indusi/PZB].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Inert gas<br />
|Omschrijving= (Chemie); een '''inert gas''' is een gas dat geen chemische reacties aangaat met andere stoffen/materialen. Voorbeelden hiervan zijn edelgassen (argon, helium) of stikstof. Inerte gassen worden gebruikt om ongewenste chemische reacties tegen te gaan, die bepaalde materialen aan kunnen tasten. Vaak komen deze ongewenste reacties voor in vormen als oxidatie of hydrolyse met zuurstof en vocht in de lucht. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Inert_gas Meer over inert gas].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Infiltratiegebied<br />
|Omschrijving= Een '''infiltratiegebied''' is een gebied waar water in de grond intreedt aan het grondoppervlak en/of waar water onder het grondwateroppervlak aangevuld wordt middels buizen- slotenstelsels. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=infiltratiegebied Meer over infiltratiegebied].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Infra<br />
|Omschrijving= '''Infra''' is de (onofficiële) afkorting van het woord [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=infra Meer over infra].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Infraknooppunt<br />
|Omschrijving= Een '''infraknooppunt''' is een dienstregelpunt of [[Woorden - P#PPLG.|PPLG]] met meer dan twee aansluitende vrije banen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Infrarood<br />
|Omschrijving= '''Infrarood''' (afgekort: [[Woorden - I#IR. (Elektronica)|IR]]) of infrarode straling, is voor het menselijk oog niet waarneembare elektromagnetische straling, met golflengten tussen circa 780 nanometer (nm) en 1 millimeter (106 nm), dus tussen het (zichtbare) rode licht en de microgolven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Infrarood Infrarood]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Infrastructuur<br />
|Omschrijving= '''Infrastructuur''' is een systeem van voorzieningen en verbindingen als spoorwegen en vaarwegen, hoogspanningskabels, waterleidingen, etc.<br />1. Het samenstel van alle technische middelen in het railverkeerssysteem voor de functies: dragen, geleiden, beheersen, beveiligen, informatie, communicatie en energievoorziening.<br />2. Geheel van auto-, spoor-, straat-, waterweg, havens, vliegvelden, elektrische installaties enz. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=infrastructuur Meer over infrastructuur].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ingegoten<br />
|Omschrijving= Bovenbouwconstructie waarbij de spoorstaven '''in twee goten liggen''' en worden ondersteund en gefixeerd door een elastische kunststof gietmassa. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=ingegoten_spoorst Meer over ingegoten].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Inhaalpremie<br />
|Omschrijving= (NS Jargon); minutengeld, d.w.z. premie voor het aantal minuten dat men '''inhaalt''' bij vertraging. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Inhaalspoor<br />
|Omschrijving= Een '''inhaalspoor''' is een extra spoor, waarop langzame treinen wachten om snellere treinen over het doorgaand spoor te laten passeren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Emplacement Meer over inhaalspoor]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Injecteur<br />
|Omschrijving= Een '''injecteur''' is een toestel om water, tegen de hoge stoomdruk in, de ketel in te spuiten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(20)]] [https://www.stoomwalsenclub.nl/techniek.html Meer over de injecteur] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Inklinking<br />
|Omschrijving= '''Inklinking''' is een proces waarbij de grond door een veranderende stapeling van de zandkorrels kleiner van volume wordt. Dit proces begint meestal als een gebied wordt ontwaterd of als er een bovenbelasting op de grond wordt aangebracht. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=inklinking Meer over inklinking].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Inlaat<br />
|Omschrijving= (België); vulling; "maximum stoominlaat geven", max. vulling geven; in België gebruikt men het woord vulling niet. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Inlegsnelheid<br />
|Omschrijving= '''Inlegsnelheid''' is de snelheid waarmee treinen volgens de dienstregeling moeten gaan rijden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=inlegsnelheid Meer over inlegsnelheid]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "In opzending meerijden"<br />
|Omschrijving= (NS Jargon); term die betekent dat '''één-of meerdere locomotieven''' meerijden met een trein, zonder tractie te geven. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Inrijer<br />
|Omschrijving= (NS Jargon); [[#Inrijsein|"inrijsein"]], het sein dat het inrijden regelt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Inrijpremie<br />
|Omschrijving= (NS Jargon); premie aan machinisten van locomotieven voor het inhalen van verloren tijd; zie ook: [[#Inhaalpremie|Inhaalpremie]], [[Woorden - M#Minutengeld|minutengeld]] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Inrijsein<br />
|Omschrijving= (NS Jargon); sein(paal), opgesteld voor een stationsemplacement, waarmee de treinenloop het station in geregeld wordt; ook [[#Inrijer|Inrijer]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Inrush Current"<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Engelse benaming voor [[#Inschakel-stroompiek|Inschakel-stroompiek]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Inschakel-stroompiek<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); deze '''piek[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]''' loopt (=treed op) direct na het inschakelen van bijvoorbeeld een [[Woorden - E#Elektromotor|elektromotor]], [[Woorden - T#Transformator|transformator]] of [[Woorden - G#Gloeilamp|gloeilamp]], en neemt binnen een paar milliseconden af, totdat de [[Woorden - N#Nominale stroom|nominale stroom]] bereikt is. Ook bij toepassen van een grote <br />
[[Woorden - B#Buffer elco|buffer elco]] bij modeltreinverlichting loopt een grote inschakel-piekstroom wanneer de [[Centrales|centrale]] ingeschakeld wordt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Inspecteren<br />
|Omschrijving= (onderhoud). Het '''uitvoeren van onderhoudsacties''' aan een object met als doel de werkelijk conditie van één of meer onderdelen vast te stellen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=inspecteren Meer over inspecteren]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Inspectie<br />
|Omschrijving= '''Inspectie''' is een visuele controle door een medewerker, waarbij één of meerdere metingen worden uitgevoerd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=inspectie Meer over inspectie]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Inspectiepad<br />
|Omschrijving= Looppad direct naast het spoor ten behoeve van inspectiewerkzaamheden terwijl het spoor zonder snelheidsbeperkingen in gebruik is. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=inspectiepad Meer over inspectiepad].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Inspuiter<br />
|Omschrijving= (België): injecteur. "De '''inspuiter''' opzetten:" de injecteur aanzetten, in werking stellen (de injecteur spuit het water inderdaad de ketel "in"). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Installatie<br />
|Omschrijving= Een '''installatie''' in technische zin is een samenhangend en vaak min of meer geavanceerd systeem dat een bepaald doel dient, zoals een centrale verwarmingsinstallatie of een [[Woorden - A#AHOB.|AHOB]]-installatie bij een overweg. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Installatie_(techniek) Meer over installatie].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Instandhouding<br />
|Omschrijving= '''Beheer plus onderhoud'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=instandhouding Meer over instandhouding]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Instandhoudings-Concept Spoorinfra<br />
|Omschrijving= Is een modelmatige beschrijving van de wijze waarop elk infra-element en elke objectgroep binnen Railinfrabeheer in stand kan worden gehouden gedurende de gehele levenscyclus. Het geeft weer wat er allemaal speelt rond de instandhouding van een object. (af te korten tot: ICS) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=instandhoudingsconcept Meer over instandhoudingsconcept].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Instandhoudingskosten<br />
|Omschrijving= Alle '''kosten''' die gemaakt moeten worden voor het '''instandhouden''' van de (spoor-)[[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=instandhoudingskn Meer over instandhoudingskosten]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Integrated Circuit<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Benaming voor een kunststof blokje, waarin op microschaal een compleet werkende elektronische schakeling zit. Voorbeelden hiervan zijn b.v. de NE555 en de uA741. Geïntegreerde schakeling (van het Engelse '''Integrated Circuit''' (afgekort: IC)) is de officiële Nederlandse naam, voor wat ook wel foutief een chip wordt genoemd. De chip zit "in" het IC en is daardoor helemaal niet te zien. Een geïntegreerde schakeling is een elektronische schakeling die niet, zoals voorheen, bestaat uit losse componenten op een [[Woorden - P#Printed Circuit Board|"Printed Circuit Board"]] (PCB) ofwel [[Woorden - P#Printplaat|printplaat]], maar waarin de schakeling en alle componenten geïntegreerd zijn op een plakje silicium (afgekort: Si). Zo'n plakje wordt daarna in een keramische of plastic behuizing met metalen pootjes gelijmd (keramisch) of ingegoten (plastic). Dit heet dan een IC. De term "chip" is afgeleid van de plak silicium (In het Engels [https://nl.wikipedia.org/wiki/Wafer "wafer"] die van een staaf van puur silicium (gefabriceerd uit zuiver zand. SiO<sup>2</sup>) van bijvoorbeeld 200 of 300 mm doorsnede afgezaagd wordt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Ge%C3%AFntegreerde_schakeling Meer over Integrated Circuit].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Intercity<br />
|Omschrijving= Een '''reizigerstrein''' die een snelle verbinding vormt tussen verschillende '''steden''' en in principe slechts op de grote, belangrijke stations stopt. De [[#IC.|IC]] is daarom zeer geschikt voor het reizen over grotere afstanden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Intercity Meer over Intercity].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Intercity direct<br />
|Omschrijving= '''Intercity direct''' is de treindienst Amsterdam – Breda en tussen Amsterdam en Brussel-Zuid via de HSL-Zuid. De maximumsnelheid is 160 km per uur. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Intercity_direct Meer over Intercity direct]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Intercityrijtuig<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - I#ICR.|ICR]] en [[Woorden - I#ICM.|ICM]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Intercontainer"<br />
|Omschrijving= '''Europese container bevrachter'''. [https://www.intercontainer.es/en/ Meer over Intercontainer].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Interfrigo<br />
|Omschrijving= '''Internationale Koelwagen Organisatie'''.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Internationale trein<br />
|Omschrijving= Een '''internationale trein''' is een treindienst over lange trajecten en met doorgaande verbindingen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Categorie:Internationale_trein Meer over Internationale trein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Interoperabiliteit<br />
|Omschrijving= '''Interoperabiliteit''' is de de mogelijkheid om treinen over de spoornetten van meerdere landen te kunnen laten rijden. Dat stelt zowel uniformiteiteisen aan het [[Woorden - M#Materieel|materieel]], maar ook aan de [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=interoperabiliteit Meer over interoperabiliteit]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Interregio<br />
|Omschrijving= (afgekort: [[Woorden - I#IR. (Grootspoor)|IR]]. '''InterRegio'''-trein (in het spraakgebruik: sneltrein). Dit is sinds 1997 op last van de NS-directie een gedateerd begrip. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=interregio Meer over interregio].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Intraoperabiliteit<br />
|Omschrijving= '''Intraoperabiliteit''' is de mogelijkheid om treinen over de spoornetten binnen een land (hier Nederland) te kunnen laten rijden. Dat stelt zowel uniformiteiteisen aan het [[Woorden - M#Materieel|materieel]], maar ook aan de [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=intraoperabiliteit Meer over intraoperabiliteit]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Inverterende ingang<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Aanduiding voor een '''ingang''' van een [[Woorden - I#IC.|IC]], die wanneer er een positieve spanning op die ingang aanwezig is, een '''negatieve spanning''' aan de uitgang van het IC oplevert (of andersom; ingang negatief, uitgang positief). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Operationele_versterker Meer over inverterende ingang].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "In verzadiging"<br />
|Omschrijving= (Elektronica); een [[Elektronica basis#De transistor|transistor]] die "in verzadiging" is, betekent dat deze helemaal "open staat". De transistor kan dan niet nog meer [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] door de collector laten vloeien. Dit punt wordt "verzadigingspunt" genoemd. Een kleine verandering van de [[Woorden - B#Basis|basis]]stroom resulteert dan niet meer in een verandering van de [[Woorden - C#Collector|collector]]stroom, en Vce (de spanning over collecter/[[Woorden - E#Emitter|emitter]]) is dan hooguit een paar tiende volt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Transistor Meer over verzadiging].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Inwachten<br />
|Omschrijving= Het '''wachten''' van een trein voordat deze toegelaten word op de vrije baan i.v.m. vrijgave van het spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=inwachten Meer over inwachten].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Inwachtruimte<br />
|Omschrijving= Een gedeelte van het spoor voor een sein, waar een trein kan wachten. Het '''wachtspoor''' vormt vaak een onderdeel van een verbindingsspoor.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= IP-code<br />
|Omschrijving= De '''IP-codering''' ("'''I'''nternational '''P'''rotection Rating", ook soms "Ingress Protection") op [[Woorden - E#Elektrische energie|elektrische]] apparaten is een aanduiding voor de mate van beveiliging van de constructie van elektrische en [[Woorden - E#Elektronica|elektronische]] apparatuur tegen eigen schade door gebruik in "vijandige omgevingen" en tegen eventueel gevaar voor de gebruiker. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/IP-code Meer over IP-code].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Isolatie <br />
|Omschrijving= (Modelspoor); 1. '''isolatie''' is een plaats in een spoorstaaf die doorgeslepen is. Hier wordt dus geen las gebruikt.<br /><br />
2. '''isolatie''' is de afkorting van [[Woorden - I#Isolatatielas|isolatielas]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Isolatielas <br />
|Omschrijving= (Modelspoor); een '''isolatielas''' is een kunststof raillas. Deze "isolatieraillas" (kortweg "isolatielas") is voorzien van een inwendig nokje, zodat de kopse kanten van de spoorstaven elkaar niet kunnen raken. Zie het artikel [[Raillassen en overgangsrails]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Isopropanol<br />
|Omschrijving= (Chemie); 2-propanol, ook aangeduid als propaan-2-ol (IUPAC-naam), '''isopropanol''', isopropylalcohol en afgekort tot IPA, is een secundair alcohol met als brutoformule C3H8O. In zuivere toestand is het een kleurloze en heldere vloeistof met een relatief zoete geur, die zeer goed oplosbaar is in zowel water als een aantal organische oplosmiddelen. Door het snelle verdampen en het goede oplossen van vettigheid heeft 2-propanol een breed scala aan toepassingen, voornamelijk als ontsmettingsmiddel. Bovendien tast de stof kunststoffen en printplaten niet aan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/2-propanol Meer over Isopropanol].<br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - H<br />
|Volgende= Woorden - J<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 27 mrt 2024 10:23 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|I]]<br />
[[Categorie: Algemeen|I]]<br />
[[Categorie: Woorden|I]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|I]]</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_S&diff=50846Woorden - S2024-03-27T09:17:53Z<p>Fred: Ontbrekend woord uit boek "Op de stoomlocomotief" toegev.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - R<br />
|Volgende= Woorden - T<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
|Update= Fred Eikelboom<br />
}}{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= SAL.<br />
|Omschrijving= Grootspoor; afkorting van '''Stof-Arm Lossen'''. Manier van lossen bij o.a. de fccpps, waardoor er veel minder stof vrijkomt bij het lossen van bijvoorbeeld ballast (grind). De wagens zijn voorzien van een sproei-installatie in de uitstroomopeningen. Door water op de, te lossen, ballast te sproeien, wordt de vorming van stofwolken voorkomen/sterk verminderd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.youtube.com/watch?v=TfVvalcXw20 Meer over stof-arm lossen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SELV. <br />
|Omschrijving= (Engels) '''SELV''' is de afkorting van '''Separated Extra Low Voltage'''. Dit houd in dat de aarding enkel aangesloten is aan de metalen kast en het netfilter van het 230V gedeelte. Dat "extra low voltage" houd in max 50V AC of max. 120V DC. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://en.wikipedia.org/wiki/Extra-low_voltage extra low voltage en SELV]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SFCM.<br />
|Omschrijving= '''SFCM''' is de afkorting van "Small Flat Collector Motor (kleine platte collector motor). De motor bestaat uit een dubbele veldspoel op de stator (de veldmagneet) en een rotor (het draaiende gedeelte) met een platte [[Woorden - C#Collector|collector]]. Dit is een zogenaamde "pannekoekmotor".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SFTP.<br />
|Omschrijving= (Computertechniek). '''Shielded Fully-screened Twisted Pair''', ook wel '''Shielded Foiled Twisted Pair''' genoemd. Aanduiding voor een netwerkkabel die voorzien is van vier aderparen, die om elkaar gedraad (getwist) zijn. De aderparen zijn omgeven door een metalen afscherming, in de vorm van aluminiumfolie. Om het geheel van aderparen is ook weer aluminiumfolie aangebracht. Er bestaat ook SFTP-kabel waar om het geheel van aderparen gevlochten koperdraad als afscherming aanwezig is. Hierdoor is de kabel ook in sterke mate ongevoelig voor hoogfrequent storingen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SIP.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Single Inline Package''', ofwel één rij aansluitpunten aan de behuizing (van bijvoorbeeld een [[Woorden - I#IC.|IC]]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Single_In-Line_Package Meer over SIP].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SMC.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Schakel- en MeldCentrum'''. Vier locaties in Nederland van waaruit het functioneren van de bovenleiding en de beveiliging bewaakt wordt en eventuele storingsmeldingen worden gecoördineerd. (tot ca. '94 werden deze centra Centrale Schakelpost ("CSP") genoemd). Tegenwoordeig heet het [[Woorden - O#OBI.|OBI]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SMD.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Surface Mounted Device'''. Onderdeel dat rechtstreeks op het oppervlak van de print gesoldeerd wordt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Surface-mounted_device Meer over SMD].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SP.<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - S#Spopo|SpoPo]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SPDT.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Single Pole Double Throw'''. Benaming van een type schakelaar. Dit is een enkelpolige schakelaar, met één wisselcontact.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SPST.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Single Pole Single Throw'''. Benaming van een type schakelaar. Dit is een enkelpolige schakelaar, met één maakcontact.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SR.<br />
|Omschrijving= Afkorting van [[Woorden - S#Seinregelement|seinreglement]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SSR.<br />
|Omschrijving= (Engels); "'''SSR'''" is de afkorting van '''S'''olid '''S'''tate '''R'''elais. Nederlandse benaming is [[Woorden - H#Halfgeleiderrelais|"halfgeleiderrelais"]].<br />
Het is, als je nauw neemt, geen relais want het heeft geen bewegende delen. Toch kan deze component als relais beschouwd worden, omdat het mogelijk is een secundaire kring te schakelen door een spanning op de ingang (=primaire kring) aan te leggen. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Halfgeleiderrelais Meer over SSR (halfgeleiderrelais)] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= STI.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Spécification Technique d'Interopérabilité'''. Europese normgeving betreffende de interoperabiliteit van het TransEuropees Hoge-snelheidsSpoorwegsysteem. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= STP.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Shielded Twisted Pair'''. Aanduiding voor een netwerkkabel die voorzien is van vier aderparen, die om elkaar gedraad (getwist) zijn. De aderparen zijn omgeven door een metalen afscherming, in de vorm van aluminiumfolie.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= STS.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Stop Tonend Sein'''. Het licht van het sein straalt rood licht uit. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= STS-passage<br />
|Omschrijving= Wanneer de machinist het '''stop tonend sein''' (rood tonende licht) voorbij rijdt. Kortom, de machinist reed door rood. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= S-drive<br />
|Omschrijving= (Modelspoor). Uitvinding van Rivarossi uit circa 1987. Bestaat uit een mini-centrifugaalkoppeling, die aan de motor-as gemonteerd was. Hierdoor kon de loc soepel en gelijkmatig optrekken. De centrifugaalkoppeling was naar behoefte uit te schakelen met een instelschroef.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sagex<br />
|Omschrijving= Merknaam. Zie: [[Woorden - X#XPS.|XPS ]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sandite<br />
|Omschrijving= Dit is een gel, met zand en metaaldeeltjes, die op de rails wordt aangebracht. Doel hiervan is om doorglijden bij het afremmen van de treinen te voorkomen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SA-sein <br />
|Omschrijving= '''SA''' is vermoedelijk "Searchlight Aspect" of "Signal Aspect".<br />
Op [http://www.trainweb.org/signals/grssls1.htm GRS] (GRS = General Railway Signal Company) staat: "searchlight signal displaying red, yellow and green aspects." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] En op [https://en.wikipedia.org/wiki/North_American_railroad_signals Wikipedia] spreekt men ook over "aspect" in combinatie met kleuren. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Scenery<br />
|Omschrijving= Het landschap (de '''scenery''') op de modelspoorbaan. Zie het artikel [[Landschapsbouw]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schaal<br />
|Omschrijving= De '''schaal''' is de vergrotings- of verkleiningsfactor. Deze wordt uitgedrukt als bijvoorbeeld 1:87. De schaal 1:87 geeft dus aan dat 1 cm van het model, 87 cm van het origineel betreft (zie ook het artikel [[Schalen]]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schaalsnelheid<br />
|Omschrijving= Het is geen gezicht wanneer een goederentrein met de snelheid van een TGV over onze modelbaan dendert. We moeten er daarom voor zorgen dat ons [[Woorden - M#Materieel|materieel]] met gepaste snelheid rijdt (zie artikel: [[Realistische snelheden]]).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schaduwstation<br />
|Omschrijving= Een '''schaduwstation''' kan zorgen voor meer afwisseling op de modelbaan. Door treinen tijdelijk in een schaduwstation te parkeren, kan een andere trein op het zichtbare gedeelte rijden. Dat geeft een gevarieerder beeld. Zie artikel [[Schaduwstations]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakeldecoder <br />
|Omschrijving= Een '''schakeldecoder''' dient voor het schakelen van o.a. [[Armseinen|armseinen]], ontkoppelrails en andere elektrische artikelen met een adres. Heeft meestal een relaisuitgang. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakelende voeding <br />
|Omschrijving= Een '''schakelende voeding''' (Engels: switched-mode power supply "SMPS") is een voedingsapparaat dat onafhankelijk van de ingangsspanning en uitgangsbelasting een stabiele uitgangsspanning levert. De stabilisatie vindt plaats door de arbeidscyclus van geleiding van de schakeltransistor te regelen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Schakelende_voeding Meer over schakelende voeding].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakeling<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek, elektronica); een '''schakeling''' (ook wel "stroomkring" of "circuit") is een samenstel van elektrische componenten waarmee diverse functies kunnen worden uitgevoerd. De meest gebruikte componenten zijn de draad, schakelaar, weerstand, (elektrolytische) condensator, spoel, diode, transistor, relais, [[Woorden - C#Contactor|contactor]], motorbeveiliger en transformator. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Schakeling Meer over schakeling]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakelspanning<br />
|Omschrijving= De maximale hoeveelheid spanning (in volts) die een schakelaar of relaiscontact mag schakelen, zonder meteen defect te raken.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakel[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]<br />
|Omschrijving= De hoeveelheid ampères (het ampèrage) dat een schakelaar of relaiscontact mag schakelen, zonder meteen defect te raken.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakelvermogen<br />
|Omschrijving= De hoeveelheid watt (het vermogen) dat een schakelaar of relaiscontact kan verwerken bij het schakelen, zonder meteen defect te raken.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Scharfenberg-koppeling<br />
|Omschrijving= De '''Scharfenberg-koppeling''' of Schaku (afkorting van Scharfenbergkupplung) is een automatische koppeling die voornamelijk gebruikt wordt bij treinstellen en trams. Deze koppeling is vernoemd naar de Duitse ingenieur Karl Scharfenberg (1874-1938). Deze koppeling maakt het mogelijk om [[Woorden - M#Materieel|materieel]] vanuit de machinistencabine automatisch te koppelen en ontkoppelen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Scharfenbergkoppeling de Scharfenberg]-koppelng.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Schommelkont"<br />
|Omschrijving= (Engels): bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] 4600, die schommelende liepen; zie ook: [[Woorden - G#Gans|"Gans"]] en [[Woorden - C#"Cakewalk"|"Cakewalk"]], andere bijnamen van ditzefde type: schommelkont wordt wel gebruikt om een vrouw aan te duiden die met haar heupen loopt te zwaaien: vergelijk hiermee ook: "meisje", "jonge juffrouw", waar locs ook met vrouwen worden vergeleken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schottky diode<br />
|Omschrijving= Een '''schottky diode''' is een halfgeleider[[Elektronica basis#De diode|diode]] die bestaat uit een overgang tussen een metaal en een n-gedoteerde halfgeleider in plaats van de gebruikelijke pn-overgang in een gewone halfgeleiderdiode. De voordelen van deze diode zijn; lagere voorwaartse spanningsval, snel schakelgedrag en geringe warmteontwikkeling in de diode [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Schottkydiode Meer over de Schottky diode]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Schepper"<br />
|Omschrijving= '''Schepper''' is de bijnaam voor een locomotief met een scheprooster, speciaal van de [[#Serie|serie]] 4600. Zie: [[Woorden - D#Dakota|Dakota]], vergelijk: [[#"Schudder"|"Schudder"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schuko<br />
|Omschrijving= '''Schuko''' is een afkorting van het Duitse "Schutz-Kontakt", dat beschermcontact betekent. Het is een in Europa veel gebruikt systeem van [[Woorden - S#Stopcontact|stopcontact]]en, oftewel van stekkers (officiëel: contactstoppen) en (wand)contactdozen (stopcontacten). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Schuko Schuko].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schuit<br />
|Omschrijving= Bovenste onderdeel van de panthograaf ([[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]afnemer op het dak), waarmee contact met de rijdraad wordt gemaakt. De '''schuit''' bestaat uit een sleepstuk, datgene wat de draad aanraakt en aan weerszijde een kromming naar beneden, de beide horens. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Bovenleiding algemeen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schuitbreedte<br />
|Omschrijving= De breedte van de '''schuit''' gemeten over het sleepstuk en beide horens (de uiteinden van de schuit). In Europa gebruikelijke schuitbreedtes zijn 1450 mm. (SBB, SNCF 25 kV), 1600 mm. (STI 25 kV) en 1950 mm (NS 1500/1800V, DB 15 kV, SNCF 1500V). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schroot<br />
|Omschrijving= '''Schroot''' is de gangbare term voor metaalafval. Men maakt onderscheid tussen ferroschroot, dat voornamelijk uit ijzer bestaat, en non-ferroschroot, dat uit andere metalen bestaat zoals koper, aluminium, zink, lood en tin. Ook roestvast staal, messing en vele andere legeringen behoren tot het non-ferroschroot. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]. (zie ook: artikel [[Belading van schrootwagens]]).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schroefkoppeling<br />
|Omschrijving= De '''schroefkoppeling''' is de traditionele constructie om spoorwagens aan elkaar en aan de locomotief te koppelen. De koppeling bestaat uit een haak, waaraan een oog bevestigd is. In de andere kant van het oog zit een schroef, met in het midden een hendel, waaraan weer een ander oog bevestigd is. Wanneer de rangeerder twee treindelen aan elkaar koppelt, neemt hij het oog van een van de twee van de ophanghaak, die onder de haak van de koppeling zit, en legt het oog in de haak van het andere treindeel. Hierna draait hij de koppeling strak door aan de hendel van de schroef te draaien. Buffers en schroefkoppelingen als manier om treindelen te koppelen noemt men in spoorwegvakkringen ook wel normaal stoot- en trekwerk. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Scratchbuilding<br />
|Omschrijving= (Engels) Het zelf maken van modellen, op basis van (onderdelen van) kant-en-klare (in de detailhandel verkrijgbare) materialen, zoals bijv. polystyreen muur- en dakplaten. Zie: artikel [[Kitbashing en scratchbuilding modelbouwtechnieken]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Secondelijm<br />
|Omschrijving= '''Secondelijm''' (cyanoacrylaatlijm) is een kleurloze lijm, op basis van cyanoacrylaat, die in enkele seconden een lijmverbinding kan maken. Meestal is de lijm dunvloeibaar, maar er bestaan ook dikkere en halfvloeibare tot gelei-achtig dikke varianten. De lijmverbinding komt tot stand doordat vocht op het substraat (contactoppervlak) het polymerisatieproces op gang brengt. Door deze polymerisatie ontstaat een groot molecuul, polycyanoacrylaat, dat een vaste stof is. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Secondelijm Meer over secondelijm]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sectie<br />
|Omschrijving= Beveiligings'''sectie''' of bovenleidings'''sectie'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=sectie Meer over sectie ].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Secundaire waterkering<br />
|Omschrijving= Achter de primaire waterkering gelegen extra waterkering. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sein<br />
|Omschrijving= 1. Opdracht aan de machinist. Alle '''seinen''' en hun betekenis zijn vastgelegd in het Seinenboek. Een '''sein''' kan gegeven worden door een mens, een bord (vast sein) of een lichtsein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />2. Lichtsein langs het spoor staat. De lichtseinen kunnen (meestal) verschillende seinen tonen (zie ook het artikel [[Seinen]]). De betekenis van de seinbeelden volgens het seinstelsel 1954 wordt beschreven in het Seinreglement. (zie ook het artikel [[Lichtseinen]] en het artikel [[Seinen]]). [https://nl.wikipedia.org/wiki/Spoorwegsein Meer over sein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Seindecoder <br />
|Omschrijving= (Modelspoor); een '''seindecoder''' dient voor het schakelen van lichtseinen. Deze heeft meestal 8 of 16 aansluitingen. Voor lichtseinen moet een speciale seindecoder worden gebruikt. Deze decoder geeft op de uitgangen een constante spanning voor het laten branden van de leds of lampjes van het lichtsein. Zie: [[Seinen digitaliseren]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Seinenboek 1995<br />
|Omschrijving= [http://www.safe-train.nl/RailInfra Meer over Seinenboek].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Seinklok<br />
|Omschrijving= De overwegwachter werd vroeger voor een naderende trein gewaarschuwd door een belsignaal van een seinklok (overwegklok). Hij wist dan dat hij de bomen of rolhekken moest sluiten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - K#Kloksein|Kloksein]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kloksein Meer over kloksein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Seinreglement<br />
|Omschrijving= Het '''Seinreglement''' (afgekort: SR) bevat de betekenissen van de seinen op het door de Nederlandse Spoorwegen geëxploiteerde Spoorwegnet. Het SR wordt vastgesteld door de Minister van Verkeer en Waterstaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sensor<br />
|Omschrijving= Een '''sensor''' of voeler is een kunstmatige uitvoering van iets dat in de biologie een zintuig heet. De meeste sensoren zijn elektrisch of mechanisch uitgevoerd. Een sensor meet een natuurkundige grootheid. De grootheden liggen onder andere in de volgende domeinen: straling (bijv. infrarood), druk, temperatuur, magnetisme (Hall-sensor), niveaus en chemie. Sensoren zetten de gemeten grootheid om in een stuursignaal voor verdere bewerking. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Sensor Meer over Sensor]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sensoren<br />
|Omschrijving= Meervoud van [[Woorden - S#Sensor|sensor]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Separatie<br />
|Omschrijving= Het uit elkaar houden ('''separeren''') van elkaar opvolgende treinen door middel van de beveiliging. (bijv. [[Woorden - A#ATB-EG.|ATB]]) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Serie<br />
|Omschrijving= Bij een '''serie''' gaat het om producten die in serie worden gemaakt: in één keer 10, of 50 of 10.000. Voorbeelden zijn boten, huizen, auto's, locomotieven en fietsen. Daar kunnen vaak duurdere machines voor worden ingezet die uiteindelijk door hun grotere aantallen efficiënter kunnen draaien. Daardoor daalt de kostprijs, maar is er weinig ruimte voor klantspecifieke wensen. Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Productieproces#Serie-_of_batchproductie serie].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Serieschakeling<br />
|Omschrijving= Een '''serieschakeling''' is in de elektronica een configuratie van componenten of deelschakelingen waarbij de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] door de individuele [[Woorden - C#Component|componenten]] (of deelschakelingen) gelijk is en de spanning over alle deelcomponenten wordt verdeeld. Drie dioden staan bijvoorbeeld in serie als de [[Woorden - K#Kathode|kathode]] van de ene verbonden is met de [[Woorden - A#Anode|anode]] van de andere. Een ander voorbeeld is kerstboomverlichting, waarbij de lampjes achter elkaar aangesloten zijn. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Serieschakeling Serieschakeling].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Serieweerstand<br />
|Omschrijving= Een '''serieweerstand''' is een weerstand die gebruikt wordt om de elektrische stroomsterkte in het erna volgende circuit te begrenzen en/of te regelen. Dit gebeurt om de gewenste hoeveelheid [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] door het circuit te laten stromen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Een serieweerstand staat dus in serie met het erna volgende circuit . Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Voorschakelweerstand Voorschakelweerstand] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Servo<br />
|Omschrijving= Ook '''servo''' of servomechanisme genoemd. Kleine aandrijf-unit, oorspronkelijk afkomstig uit de modelvliegtuig-wereld. Kan ook toegepast worden als wisselaandrijving op de modelspoorbaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Servodecoder <br />
|Omschrijving= (Modelspoor); een '''servodecoder''' dient voor de besturing van (modelbouw)servo's. Hiermee kunnen o.a. wissels omgezet worden. Zie: [[Servodecoders]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Servomotor<br />
|Omschrijving= Term uit de werktuigbouwkunde (toegepast in industriële processen). Niet te verwarren met servo in de modelvliegtuig-wereld. Een '''servomotor''' is een apparaat om automatisch een mechanisch systeem te regelen, zonder directe mechanische verbinding. Bijvoorbeeld, de positie van een beitel op de slede van een draaibank; de cruisecontrol van een auto; de positie van het hoogteroer van een vliegtuig; enzovoort. De verbinding gebeurt via een elektrische, hydraulische of pneumatische actuator. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Set of points<br />
|Omschrijving= (Engels) Wissel.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sequentie<br />
|Omschrijving= Volgorde. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Sequentie Meer over Sequentie]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Shield<br />
|Omschrijving= (Engels) Arduino '''shields''' zijn uitbreidingen voor de Arduino, die eenvoudig op de Arduino passen. Voor het gebruik van de shields heb je dus geen kennis van elektronica nodig. De Arduino shields varieëren van ethernet shields, waarmee je direct het internet op kunt, tot motorshields, relayshields enz.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Schudder" <br />
|Omschrijving= 1. (Nederlands): Locomotief met een [[#"Schudrooster"|schudrooster]];<br />2. (België): schudrooster (NB: in Nederland dus andere betekenis dan in België). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Schudrooster" <br />
|Omschrijving= Een '''schudrooster''' is een rooster waarbij korte stukjes roosterstaaf zijdelings gekiept kunnen worden, om zo de slakken te verwijderen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Shunt<br />
|Omschrijving= Een '''shunt''' of '''shuntweerstand''' is een weerstand die parallel geschakeld wordt over bepaalde toestellen, onder andere een ampèremeter. Deze opstelling laat het toe een grotere stroomsterkte (bijvoorbeeld enkele ampères) te meten dan het meetinstrument maximaal kan meten (bijvoorbeeld 1 mA): de stroom wordt namelijk verdeeld over het meetinstrument én de shunt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Shuntweerstand Meer over shunt].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Shuttle-trein<br />
|Omschrijving= Goederentrein die in vaste samenstelling pendelt tussen A en B. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sik<br />
|Omschrijving= Kleine rangeerloc(omotor). Vanwege het mekkerende geluid van de fluit kreeg het apparaat de bijnaam '''Sik'''. De Sik is een voornamelijk door "Werkspoor" gebouwde locomotor die bij de Nederlandse Spoorwegen veel werd gebruikt voor het rangeren met goederenwagens. Ook op verschillende particuliere bedrijfsterreinen waren deze locomotoren in gebruik. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Sik_(locomotor) Meer over de Sik].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sinken<br />
|Omschrijving= (Engels) Term uit de elektronica. Wanneer er [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] (via een component), vanaf de voedingsspanning (+), naar de massa toe loopt, via een aansluitpen van bijv. een IC, dan heet dat '''sinken'''. De pen van het IC fungeert dus als gootsteenputje (in het Engels heet dat putje een "sink"). Zie ook: [[Woorden - S#Sourcen|Sourcen]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sinus-motor<br />
|Omschrijving= Uitvinding van Märklin. De '''sinus-motor''' heeft drie gescheiden wikkelingen, die om beurten aangestuurd worden. De aansturing geschied door sensoren die in de motor geïntegreerd zijn. Voor de aansturing is een speciale decoder nodig, die de signalen van de sensoren omzet naar stuurpulsen voor de wikkelingen. Zie ook artikel [[NEM660]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Slave <br />
|Omschrijving= (Computertechniek); bij een IDE-aansluiting kunnen op de brede kabel twee harde schijven worden aangesloten, een met het besturingsprogramma ([[Woorden - M#Master|Master]]), en een als '''Slave'''. Jumpers, kleine doorverbinders aan de achterzijde van de harddisk, geven aan of de schijf dienstdoet als alleen "master", "master met slave present", "single of master" en "cable select". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Harde_schijf Meer over slave].<br />
}}<br />
{{Trefwoord <br />
|Trefwoord= Sleepbeugel <br />
|Omschrijving= Benaming voor een pantograaf. Hiermee wordt spanning doorgegeven vanaf de bovenleiding naar de tractiemotoren van een railvoertuig. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] <br />
}} <br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sloopfase<br />
|Omschrijving= Het afbreken (slopen/verwijderen) van (delen van) de [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]] na beëindiging van de levensduur. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Slow Switch Machine<br />
|Omschrijving= (Engels) Een '''slow switch machine''' is een wisselaandrijving met ingebouwd vertragingsmechanisme in de vorm van tandwielen of wormwieloverbrenging. Het omgooien van het wissel gaat hiermee traag (bijvoorbeeld de Tortoise- of de Fulgurex aandrijving). Zie: artikel [[Wissels digitaliseren]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sluitsein<br />
|Omschrijving= Benaming voor de achterlichten van een railvoertuig, zoals een loc, een trein(stel), de laatste goederenwagen of het laatste rijtuig. Bestaat uit twee op gelijke hoogte aangebrachte rode lampen. Zie: artikel [[Inbouwen L- en sluitseinen in Roco 2400]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Smoel<br />
|Omschrijving= Een sein voor zijn '''smoel''' gooien. Zie: [[Woorden - G#Gezicht|Gezicht]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Snap Machine<br />
|Omschrijving= (Engels) Een '''snap machine''' is een wisselaandrijving voorzien van spoelen. Deze aandrijving schakelt met een klap om van de ene in de andere stand, ofwel de standaard elektromagnetische wisselaandrijving.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Snubber<br />
|Omschrijving= (Elektronica); een '''snubber''' is een schakeling (RC-netwerk) die wordt gebruikt om een fenomeen zoals spanningspieken in elektrische systemen te onderdrukken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Snubber Meer over snubber]. (Engels). <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sneltrein<br />
|Omschrijving= Verouderde treinsoort uit het binnenlands treinverkeer die een tussencategorie vormt tussen de stoptrein en de intercity. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=sneltrein Meer over Sneltrein]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Snoekebek"<br />
|Omschrijving= Rangeerseinlantaarn met een vorm als van de bek van een snoek: aan het uiteinde v-vormig ingesneden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Software <br />
|Omschrijving= '''Software''' of "programmatuur" is een geheel van computerprogramma's met bijbehorende data, die bewerkingen en taken uitvoeren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Software Meer over software].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Soldeerpads <br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - P#Pads|Pads]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Solenoid <br />
|Omschrijving= (Engels) Een '''solenoid''' bestaat uit een koperen spoel en een beweegbare kern met veer. De veer trekt de kern in de ruststand. Wanneer de spoel bekrachtigd wordt (=van spanning voorzien), wordt de kern magnetisch, en beweegt door de elektromagnetische kracht. Voorbeeld: relais of een [[Wissels_digitaliseren#Aandrijvingen met magneetspoel|magneetspoel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Soortelijke weerstand<br />
|Omschrijving= '''Soortelijke weerstand''' of "resistiviteit" is de eigenschap van een materiaal om een elektrische stroom te weerstaan. De eenheid waarin de soortelijke weerstand van een materiaal wordt uitgedrukt in Ω·m2/m, verkort tot Ω·m (ohm per meter). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Soortelijke_weerstand Meer over soortelijke weerstand]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Source<br />
|Omschrijving= Elektronica; De '''source''' is een aansluiting van een aantal soorten actieve elektronische halfgeleiderkomponenten zoals een [[Woorden - F#FET.|fet]], [[Woorden - T#Triac|triac]], [[Woorden - T#Thyristor|thyristor]] e.d. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over de [https://en.wikipedia.org/wiki/Field-effect_transistor Fet].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sourcen<br />
|Omschrijving= (Engels) Term uit de elektronica. Wanneer er [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] (via een component) naar de voedingsspanning (+), uit een aansluitpen van bijv. een IC loopt, dan heet dat '''sourcen'''. De pen van het IC fungeert dus als bron. Zie ook: [[Woorden - S#Sinken|Sinken]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanning<br />
|Omschrijving= Elektrotechniek. Het potentiaalverschil (=de elektrische '''spanning''') tussen twee geleiders. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Voorbeeld: In huis is het potentiaalverschil 230 volt. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrische_spanning Meer over spanning].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanning-Aarde afstand<br />
|Omschrijving= Om te voorkomen dat vonken kunnen overslaan van niet geïsoleerde spanningvoerende delen naar met [[Woorden - A#Aarde/Aarding|aarde]] verbonden delen, wordt er een minimale afstand tussen spanningvoerende delen en aarde geëist afhankelijk van het spanningsverschil en lokale luchtconditie. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanningafhankelijke weerstand<br />
|Omschrijving= Term uit de elektronica. Zie [[Woorden - V#VDR.|VDR]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanningsregelaar<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Aanduiding voor een IC dat een hogere gelijkspanning regelt naar een lagere gestabiliseerde spanning (bijv. de uA7812 die een spanning van 12 volt levert). Zie ook: [[Woorden - I#IC-spanningsregelaar|IC-spanningsregelaar]]. zie [[Woorden - I#IC-spanningsregelaar|IC-spanningsregelaar]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanningsregelaar<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); Onderdeel van een auto, dat de '''spanning''' van de dynamo '''regelt''', zodanig dat de accu niet overladen wordt en er een (redelijk) stabiele spanning op het boordnet staat. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanningssluis<br />
|Omschrijving= Het geheel van infravoorzieningen die benodigd zijn om bovenleidingsystemen elektrisch van elkaar te scheiden, op zodanige manier dat treinen rijdend van het ene naar het andere spanningsysteem kunnen overgaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spant<br />
|Omschrijving= Bouwkunde. Het '''spant''' heeft in de bouwkunde als functie het dragen van de dakconstructie, inclusief de daarop uitgeoefende belasting van dakbedekking, sneeuw, wind en dergelijke. Het brengt het totaal van deze krachten, inclusief het eigen gewicht verticaal over op de eronder aanwezige constructie van het gebouw. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Speling<br />
|Omschrijving= '''Speling''' is de ruimte die tussen verschillende onderdelen van een samengesteld voorwerp bestaat. Als onderdelen ten opzichte van elkaar moeten kunnen bewegen, is een bepaalde hoeveelheid speling noodzakelijk. Bijv. een zuiger in een motor. Deze moet iets ruimte hebben om uit te zetten, omdat anders de motor vastloopt. Zie: [[Woorden - T#Tolerantie|Tolerantie]]. Maar als er te veel speling ontstaat, kan de werking nadelig beïnvloed worden. Speling neemt vaak toe door slijtage. Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Speling Speling]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Speermaat<br />
|Omschrijving= De afstand tussen de binnenvlakken van de wielen of wielbanden. In het Duits wordt dit aangeduid met innerer spurkranzabstand of radsatzinnenmass. In het Engels wordt dit aangeduid met "distance between inside faces of flanges". Zie: artikel [[Proto-normen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Speklaag<br />
|Omschrijving= Een '''speklaag''' is een band in contrasterende kleur ter afwisseling in het metselwerk. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(12)]] [https://www.joostdevree.nl/shtmls/spekband.shtml Meer over speklaag].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sperdiode<br />
|Omschrijving= (Engels barrier diode). Beetje vreemde benaming, daar elke diode spert (in één richting). Betere benaming is '''vrijloopdiode'''. Bij een diode is sprake van een geleidende richting (de [[Woorden - D#Doorlaatrichting|doorlaatrichting]] en een sperrende richting (de sperrichting). Van deze eigenschap wordt gebruik gemaakt, door een vrijloopdiode toe te passen bij [[Woorden - R#Relais|relais]] (de [[Woorden - K#Kathode|kathode]] van de [[Elektronica basis#De diode|diode]] moet dan aan de pluszijde van het relais gemonteerd worden). De functie van deze vrijloopdiode is, het beschermen van de [[Woorden - T#Transistor|transistor]] die het relais aanstuurt. De vrijloopdiode voorkomt dat de transistor defect raakt door (te) hoge ([[Woorden - I#Inductie|inductie]])spanningen, die ontstaan bij het afvallen van het relais, dus op het moment dat de [[Woorden - S#Spoelspanning|spoelspanning]] op het relais uitgeschakeld wordt. Het verschijnsel is te vergelijken met een autobobine, waar, zodra de spanning over de bobine wegvalt, een hoge spanning ontstaat (&plusmn;15 KV), die op de bougiecontacten een vonk laat overspringen. Bij een relais ontstaat niet een dergelijk hoge spanning als bij een autobobine, maar deze [[Woorden - I#Inductie|inductie]]spanning is hoog genoeg om een, op de bekrachtigingsspoel van een relais aangesloten, transistor te vernielen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sperrichting<br />
|Omschrijving= (Elektronica). Zie [[Woorden - D#Diode|Diode]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spiegelschaalmeter<br />
|Omschrijving= (Meettechniek). Verbeterde uitvoering van de analoge multimeter. De gemeten waarden zijn d.m.v. een wijzer op een schaal (met schaalverdeling) af te lezen. Achter de wijzer zit een spiegel. Door langs (of eigenlijk op) de wijzer te kijken op zodanige wijze dat de wijzer precies boven zijn spiegelbeeld staat, is de meter nauwkeurig(er) af te lezen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spiritus<br />
|Omschrijving= Brandspiritus, meestal kortweg '''spiritus''' genoemd, is een mengsel van alcohol, water en diverse toevoegingen. Spiritus wordt gebruikt als schoonmaakmiddel en als brandstof. Brandspiritus bestaat grotendeels uit ethanol. Er is een giftige stof aan toegevoegd (meestal methanol), om de alcohol te denatureren (ongeschikt te maken voor consumptie). Daarnaast bevat het een blauwe kleurstof en een geurstof om de zo behandelde alcohol goed herkenbaar te maken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spitter<br />
|Omschrijving= Stoker die de kolen van het vuur zo behandelt als was het tuingrond, waar je in kunt '''spitten'''. Zie ook: [[Woorden - T#"Tuinman"|"Tuinman"]] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Splitsen<br />
|Omschrijving= Op een station, het opdelen van een aangekomen trein met één treinnummer in twee treinen, die elk verder rijden met een eigen treinnummer. Meestal behoudt één van de treinen het nummer van de aangekomen trein. Indien een van beide treinen uit de dienstregeling wordt genomen (geen treinnummer) wordt dit aftrappen genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Splitsingspunt<br />
|Omschrijving= Punt langs een baanvak waar in de ene richting een treinstroom zich splitst (of meerdere treinstromen zich splitsen) en waar in de tegenrichting treinstromen zich samenvoegen. Anders gezegd: op een splitsingspunt komen drie baanvakdelen bij elkaar. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoel <br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek, elektronica); een '''spoel''' is een elektrische component bestaande uit geleidende wikkelingen, meestal van koperdraad, op een spoelvorm (meestal van kunststof) waarin zich al dan niet een magnetiseerbare (weekijzeren) kern bevindt, die wel of niet beweegbaar is. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Spoel Meer over de spoel]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoelspanning <br />
|Omschrijving= Met '''spoelspanning''' wordt de werkspanning bedoeld die op de spoel van een [[Woorden - R#Relais|relais]] gezet wordt, en die er voor zorgt dat het relais aantrekt. Het is de spanning waarvoor de spoel van het relais ontworpen is.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SpoPo<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''SpoorwegPolitie'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoor<br />
|Omschrijving= Twee spoorstaven, verbonden door bielzen, zodanig geconstrueerd dat er railvoertuigen op kunnen rijden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spooraansluiting<br />
|Omschrijving= Aansluiting van een bedrijf (bijv. voor een automobielimporteur) door middel van een spoor en een wissel aan het spoorwegnet. Wordt ook wel bedrijfsaansluiting genoemd, hoewel niet geheel correct. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorafstand<br />
|Omschrijving= De hart-op-hart afstand tussen twee naast elkaar liggende sporen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Railgeometrie]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorbaan<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - S#Spoorweg|Spoorweg]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorbreedte<br />
|Omschrijving= De '''spoorbreedte''' is de afstand tussen beide spoorstaven van één spoor, gemeten van hart spoorstaaf tot hart spoorstaaf. In Nederland is de spoorbreedte 1,50 meter (normaal spoor geheten). De spoorwijdte bedraagt 1,435 meter. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Proto-normen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorgebonden<br />
|Omschrijving= Het functioneren van een systeem is gericht op één spoor. De uitvoering van het onderhoud heeft alleen invloed op de beschikbaarheid van het bijbehorende spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorlijn<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - S#Spoorweg|Spoorweg]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorrails<br />
|Omschrijving= Een samentrekking van '''spoor''' en '''rails''' die beiden hetzelfde betekenen. Is op twee manieren uit te leggen:<br />1. Men bedoelt hiermee de spoorstaaf (rail) in het meervoud.<br />2. Men bedoelt hiermee de rails ofwel het spoor.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorsloot<br />
|Omschrijving= De '''sloot''' evenwijdig aan het baanlichaam van het spoor liggend, ten behoeve van de waterhuishouding. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorspatting<br />
|Omschrijving= Een '''spoorspatting''' is het horizontaal verbuigen (juister gezegd: plotseling knikken) van de rails. Dit fenomeen kan ontstaan door de drukkracht die in lengterichting op de spoorstaven wordt uitgeoefend, in het bijzonder bij het uitzetten van de spoorstaven ten gevolge van temperatuurstijging. Bij erg warm weer kan de temperatuur van de spoorstaven oplopen tot meer dan 100&deg; (graden) Celsius. Doordat de spoorstaven uitzetten, ontstaat er een drukkracht/spanning in de lengterichting van de rails. Als deze te hoog wordt, zoekt het materiaal een uitweg naar opzij en knikt de rails, zodat een uitstulping, een kronkel in het spoor ontstaat. Door de dwarsliggers blijft het verband tussen de spoorstaven bestaan, zodat de twee spoorstaven op dezelfde plaats kromtrekken. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Spoorspatting Meer over Spoorspatting]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorstaafkop <br />
|Omschrijving= De '''spoorstaafkop''' is de smalle bovenzijde van de spoorstaaf, (in jargon: "de spoorkop"). Dient om de wielen (met name de wielflenzen) te geleiden, en tevens om het gewicht van de treinen te dragen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie: artikel [[Proto-normen]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Rail_(spoorwegen) Meer over spoorstaafkop].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorstaafkoppen<br />
|Omschrijving= Zie Spoorstaafkop.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorstaaflijf <br />
|Omschrijving= Het spoorstaaflijf is het gedeelte tussen de kop en de voet van de spoorstaaf. Hoe hoger het lijf, hoe groter de draagkracht van de spoorstaaf. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Rail_(spoorwegen) Meer over spoorstaaflijf].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorstaafvoet <br />
|Omschrijving= De '''spoorstaafvoet''' is het onderste brede deel van de spoorstaaf. De onderzijde van de spoorstaafvoet ligt op de [[Woorden - R#Rughellingplaat|rughellingplaat]] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Rail_(spoorwegen) Meer over spoorstaafvoet].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorstaven<br />
|Omschrijving= Metalen profielen (in het Engels "rails" genoemd) bedoeld om de wielen te geleiden, en om het gewicht van de treinen en eventuele andere spoorvoertuigen te dragen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoor[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]lopen<br />
|Omschrijving= Spoorstaafgebonden systeem om te kunnen bepalen of er een trein in de betreffende sectie staat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie ook: [[Woorden - G#GRS-spoorstroomlopen|GRS-spoorstroomlopen]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorvoertuig<br />
|Omschrijving= Voertuig, ontworpen en gemaakt om op rails te rijden.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorvoertuigen<br />
|Omschrijving= Meervoud van [[Woorden - S#Spoorvoertuig|Spoorvoertuig]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorweg<br />
|Omschrijving= Een '''spoorweg''', spoorbaan of spoorlijn is een weg, bestaande uit twee evenwijdige stalen staven, spoorstaaf of rail geheten. Deze zijn vastgezet op dwarsliggers, de zogenaamde bielzen, die meestal gemaakt zijn van hout of beton. Ook metalen dwarsliggers komen wel voor. De afstand tussen de beide binnenzijden van de koppen van de spoorstaven wordt spoorwijdte genoemd. Deze bedraagt in Europa doorgaans 1435 mm (normaalspoor), maar ook andere spoorwijdten worden gebruikt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorwegrijtuig <br />
|Omschrijving= Een '''spoorwegrijtuig''' (in België ook spoorwegwagon genoemd, in Nederland ook bak, of (niet in spoorjargon) wagon genoemd) is een niet-aangedreven railvoertuig, bestemd voor het vervoer van reizigers en/of post, dit in tegenstelling tot een wagen, die uitsluitend gebruikt wordt voor het vervoer van goederen. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorwijdte<br />
|Omschrijving= Afstand tussen de binnenkanten van de linker en rechter spoorstaaf van één spoor, gemeten op 14 mm. onder het denkbeeldige vlak bovenop beide spoorstaven. In Nederland en het grootste deel van Europa 1435 mm, ook wel normaal spoor genoemd, in tegenstelling tot smal of breed spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: [[Proto-normen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sporen lay-out<br />
|Omschrijving= Totaal aan sporen, wissels enz. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sporenschema<br />
|Omschrijving= Tekening met '''schematische weergave van sporen, wissels, vrije kruisingen en perrons'''. Soms staan op het schema ook overwegen en vrije kruisingen met het wegverkeer aangegeven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sprinter<br />
|Omschrijving= Treinstellen die dienen voor de stoptreindiensten in de Randstad. Deze treinstellen kunnen zeer snel optrekken en afremmen. De treinstellen bestaande uit drie bakken heten nog steeds '''Sprinter'''. De stellen, bestaande uit twee bakken, heten nu grotendeels citypendel. Enkele van de twee-bakkige stellen rijden met de naam Spitspendel en Strandsprinter op het spoorwegnet. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SR-flip-flop<br />
|Omschrijving= (Elektronica). Een '''SR-flip-flop''' kent twee stabiele toestanden. De SR-flip-flop heeft een Set (S) en een Reset-aansluiting (R). Wanneer op de Set-ingang een positieve puls gezet wordt, klapt de uitgang (Q) van de flip-flop om, en blijft in die toestand, totdat er op de Reset-ingang een positieve puls gezet wordt. Dan klapt de uitgang (Q) van de flip-flop weer om. Wanneer er ook een Q-uitgang aanwezig is met een streepje erboven, dan neemt die uitgang, bij elke omschakeling van de flip-flop, de tegengestelde toestand van uitgang Q aan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[Woorden - F#Flip-flop|Flip-flop]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Flipflop Meer over de flip-flop].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Staander<br />
|Omschrijving= Een '''staander''' of "stijl" is in de bouwkunde het verticale deel van een geraamte. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stijl_(bouw) Meer over staander].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Staging Yard<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - F#Fiddle Yard|'Fiddle Yard']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stall Motor<br />
|Omschrijving= (Engels) een '''stall motor''' is een wisselaandrijving die in de eindstand geblokkeerd wordt, maar waarvan de voedingsspanning van de motor niet uitgeschakeld wordt door eindschakelaars (bijv. de Tortoise wisselaandrijving). Zie: artikel [[Wissels digitaliseren]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stam<br />
|Omschrijving= Grootspoor. Benaming voor een aantal gekoppelde personenrijtuigen (niet zijnde een treinstel), die altijd een bepaalde vaste samenstelling vormen. Deze door een loc getrokken samenstelling wordt aangeduid met een treinnummer. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Treinstam Meer over Stam]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stamlijn<br />
|Omschrijving= Het spoor en de wissels, waarop meerdere spooraansluitingen zijn aangesloten, ter ontsluiting van een bedrijvenpark aan het spoorwegnet.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stappenmotor<br />
|Omschrijving= Een '''stappenmotor''' is een borstelloze, synchrone elektromotor, waarvan de hoekverdraaiing nauwkeurig te beheersen is, bijvoorbeeld in stappen van 1,8 graden. De rotor bevat permanente magneten; de stator is opgebouwd uit elektromagneten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stappenmotor Meer over de stappenmotor]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stapspanning<br />
|Omschrijving= (Elektronica). Zie: [[Woorden - D#Drempelspanning|Drempelspanning]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Station<br />
|Omschrijving= 1. Gedeelte van de spoorweg waar treinen kunnen beginnen, eindigen, inhalen of kruisen. Een station is voorzien van tenminste één wissel. Op een station mogen rangeerbewegingen uitgevoerd worden.<br />2. Een halteringsplaats langs een baanvak, waar treinen die op hetzelfde spoor rijden van volgorde kunnen wisselen door ter plekke van de halteringsplaats gebruik te maken van meerdere sporen. Er is inhaling mogelijk; dit in tegenstelling tot een halte. Een halte bij een splitsingspunt wordt ook station genoemd (vanwege het wissel/de wissels). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Station en omgeving]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=station Meer over Station].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stationssporen<br />
|Omschrijving= '''Sporen op een station'''/[[Woorden - E#Emplacement|emplacement]]: opstel-, reinigings-, herstel-, doorrijdsporen, perronsporen enzovoort. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Statische elektriciteit<br />
|Omschrijving= Het gevaar van '''statische elektriciteit'''. De elektrostatische lading zelf kan weinig kwaad, de ontlading echter wel. Deze gaat vaak samen met een vonk. Mogelijke gevolgen zijn: ontsteken van brandbaar gas, poeder of fijn stof; beschadiging van elektronische onderdelen zoals printkaarten of zelfs complete apparaten.<br />
Statische [[Woorden - E#Elektriciteit|elektriciteit]] is elektrische lading die op een stof of mens terecht kan komen. Dit gebeurt bijvoorbeeld door wrijving van stoffen of door het botsen van deeltjes zoals poeder en hagel. De spanning kan oplopen tot meer dan 10.000 Volt. Statische elektriciteit kan gevaarlijk zijn voor mens en apparatuur. Gerichte preventie helpt gevaren voorkomen. Gebruik antistatisch gereedschap. Op een goed soldeerstation zit een aardbus die in verbinding staat met de punt van de bout. Aan die bus verbind je een antistatische mat, een [[Woorden - P#Polsbandje|polsbandje]] en eventueel draag je [[Woorden - E#ESD|ESD]]-schoenen wanneer je aan gevoelige elektronica soldeert. Ze zorgen ervoor dat de statische elektriciteit die je eventueel opbouwt, ook weer afgevoerd wordt. Een [[Woorden - W#Werk-aarde|werk-aarde]] '''NOOIT''' verbinden met de (rand)[[Woorden - A#Aarde/Aarding|aarde]] van een elektriciteitsinstallatie. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Statische_elektriciteit Statische elektriciteit].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stay alive <br />
|Omschrijving= (Elektronica); een '''stay alive''' zorgt er voor dat een [[Decoders|decoder]] stroom krijgt bij een onderbreking van de [[Woorden - S#Stroom|stroom]]toevoer. Een andere benaming is [[Woorden - P#Power pack|"power pack"]]. Zie [http://www.zimo.at/web2010/documents/MS-MN-Decoder.pdf hier (pdf) (zoek naar Staco)] [https://www.esu.eu/en/products/former-products/powerpack/ Meer over stay alive].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Steekschuim<br />
|Omschrijving= '''Steekschuim''' (ook bekend onder de merknaam "Oasis" en als "oase") is een hard (vaak groen) schuim, dat in de bloemsierkunst vaak wordt toegepast als basis waar de onderdelen van bloemstukken en kerststukjes worden ingestoken. Het schuim is in staat veel vocht op te nemen zodat het levende materiaal lang vers blijft.<br />
Oasis is een olieproduct en daardoor slecht biologisch afbreekbaar en milieubelastend. Het mag daarom niet in de GFT-container maar moet in de restafvalcontainer. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Steenkool<br />
|Omschrijving= '''Steenkool''' is een fossiele brandstof en bestaat uit afzettingen van plantenresten die in het geologisch verleden zijn gevormd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Steiger<br />
|Omschrijving= Een '''steiger''' is een verhoging om op te werken. Bijvoorbeeld een "bouwsteiger". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Bouwsteiger Meer over steiger].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Steker<br />
|Omschrijving= De naam '''steker''' is de officiële benaming (o.a. in NEN 1010) voor een stekker. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] In de volksmond wordt de naam "stekker" gebruikt. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Steker Steker].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stekker<br />
|Omschrijving= Connector (elektrotechniek) ook wel (vanaf 1886 t/m heden 'steker') '''stekker''', of [[Woorden - C#Contactstop|contactstop]] genoemd. Een connector ('''stekker''') maakt het mogelijk een elektrische verbinding te maken die ook weer eenvoudig losgenomen kan worden. Het kan gaan om het leveren van [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]], een of meer signalen, of beide. Op een stekker mag maar één verplaatsbare leiding/snoer zijn aangesloten. Afhankelijk van de toepassing bestaan er verschillende connectoren. In de definities van NEN 1010 worden twee bij elkaar horende connectoren aangeduid als 'stopcontact'. Een [[Woorden - S#Stopcontact|stopcontact]] bestaat dus uit twee delen: een stekker en een contrastekker. Een stekker kan in een contrastekker c.q. een [[Woorden - C#Contactdoos|contactdoos]] worden gestoken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br /> De aanduiding connector in het dagelijks spraakgebruik is vooral van toepassing om apparatuur mee te verbinden. Connectoren zijn bijvoorbeeld de aansluitingen om computers met randapparatuur mee aan te sluiten. Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Connector_(elektrotechniek) stekker].<br />
[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stekker-netvoeding <br />
|Omschrijving= Een '''stekker-netvoeding''' bestaat uit een compacte behuizing, die één geheel vormt met een vast daaraan verbonden stekker ([[Woorden - E#Eurostekker|Eurostekker]] of met [[Woorden - R#Randaarde stekker|randaarde]]). Werkt op 230 volt AC. [https://www.google.com/search?client=firefox-b-d&q=stekker-netvoeding+18v Meer over stekker-netvoeding (voorbeelden)].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stelbalk<br />
|Omschrijving= (Grootspoor, oude systeem); aan de '''stelbalk''' (deze was vroeger nog van hout, vandaar de naam "balk") zijn de punten van de [[Woorden - W#Wisseltong|wisseltongen]] scharnierend bevestigd. De "stelbalk" zorgde voor het gelijktijdig bewegen van beide wisseltongen. De "stelbalk" kon met een [[Woorden - W#Wisselsteller|wisselsteller]] locaal door een rangeerder of door de machinist omgesteld (omgegooid) worden (mag vanwege de ARBO-wet niet meer), maar kon ook met een "elektromechanische wisselsteller" aangedreven zijn, waarbij het [[Woorden - W#Wissel|wissel]] op afstand bediend werd door de treindienstleider. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[Woorden - S#Stelstang|Stelstang]] en [[Woorden - E#Elektromechanische wisselsteller|Elektromechanische wisselsteller]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stelconplaat <br />
|Omschrijving= Een '''Stelconplaat''' is een betonnen vloerplaat van gestandaardiseerde afmetingen die veel gebruikt wordt als tijdelijke of permanente verharding van bijvoorbeeld inpandige bedrijfsvloeren, opslagterreinen of wegen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stelconplaat Meer over stelconplaat].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stelstang<br />
|Omschrijving= (Grootspoor, nieuwe systeem); aan de '''stelstang''' zijn de punten van de [[Woorden - W#Wisseltong|wisseltongen]] scharnierend bevestigd. De "stelstang" zorgt voor het gelijktijdig bewegen van beide wisseltongen. Bij het grootspoor heeft elk wissel twee "stangen", een dikke "stelstang" tussen de wisseltongen en een dunne "bedieningsstang" die de tongen heen-en-weer beweegt. Via aparte controlestangen (indien aanwezig) wordt gemeten of de wisseltongen in de goede positie liggen. Wissels die met meer dan 90 km/u worden bereden, zijn voorzien van een bijkomende elektromechanische vergrendeling. Hiermee wordt de "bedieningsstang" uitwendig nog extra vergrendeld, maar dan ''alleen als een rijweg is ingesteld''. Het wissel wordt met een "elektromechanische wisselsteller" aangedreven, waarbij het [[Woorden - W#Wissel|wissel]] op afstand bediend wordt door de treindienstleider. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[Woorden - S#Stelbalk|Stelbalk]] en [[Woorden - E#Elektromechanische wisselsteller|Elektromechanische wisselsteller]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Wisselsteller Meer over wisselsteller]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Step-up converter<br />
|Omschrijving= (Engels) Elektronische schakeling, die van een lagere spanning een hogere spanning maakt. Een voorbeeldtoepassing hiervan is de ESU Powerpack. Deze "power pack" bevat o.a. een [[Woorden - G#GoldCap|goldcap]] van 2,7 volt. De stepup-converter die op het printje zit, maakt van die 2,7 volt een hogere spanning, om de locdecoder te kunnen voeden. Zie ook [[Woorden - P#Power pack|power pack]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sterk[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]<br />
|Omschrijving= Ook wel [[Woorden - D#Draaistroom|draaistroom]] genoemd. Hiermee wordt driefasen 400 volt<big>~</big> aangeduidt. Tussen de fasen onderling is 400 volt aanwezig (in vaktermen wordt dit driehoek genoemd), en tussen elke fase en de 0 (nul) is 230 volt aanwezig (in vaktermen wordt dit ster genoemd. Voor elektromotoren bestaat een zogenaamde ster - driehoekschakelaar. Om de motor op gang te laten komen, wordt deze eerst in ster geschakeld en na enige tijd wordt de motor in driehoek geschakeld, en levert dan pas zijn volle vermogen.<br />
[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stofidentificatie-nummer<br />
|Omschrijving= (VN-nummer) (Engels: UN-number) is een getal van vier cijfers dat een gevaarlijke stof identificeert tijdens het transport, volgens de voorschriften van de Verenigde Naties. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Stofidentificatienummer Meer over Stofidentificatienummer]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stookolie<br />
|Omschrijving= '''Stookolie''' wordt als brandstof gebruikt in dieselmotoren en verwarmingsinstallaties. Voor verwarmingsdoeleinden is stookolie in Nederland grotendeels verdrongen door aardgas. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stoom <br />
|Omschrijving= Stoom is, in de natuurkunde, verhitte waterdamp, verhit water in de gasvormige aggregatietoestand. In het dagelijks leven wordt de naam stoom gegeven aan een hete nevel van water: kleine, zichtbare druppeltjes water, boven bijvoorbeeld een fluitketel. Echte stoom is echter gasvormig en dus onzichtbaar. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stoom stoom].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stoomdom<br />
|Omschrijving= De '''stoomdom''' is een verhoging op de stoomketel. Deze verhoging dient er voor, om geen water in de leiding te krijgen. In de verhoging (=de stoomdom) zit de opening van de stoomleiding. De leiding gaat naar de cilinders. Het is belangrijk (omdat water niet samendrukbaar is), dat er geen waterdeeltjes mee naar de cilinder gaan. Op oude locomotieven zit meestal een koperen sierbekleding om de stoomdom heen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stootblok<br />
|Omschrijving= 1. Constructie om materieel tegen te houden aan het eind van een spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />2. bok, zwaar gestel met een stootbalk aan het eind van een dood spoor, om de stoot van voertuigen op te vangen die daar tot stilstand moeten worden gebracht; ook: [[Woorden - S#Stootjuk|Stootjuk]], [[Woorden - B#Bok|Bok]], [[Woorden - J#Juk|Juk]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stoot- en trekwerk<br />
|Omschrijving= Het geheel van buffers en trekhaak + [[Woorden - S#Schroefkoppeling|schroefkoppeling]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stootheuvel<br />
|Omschrijving= Zie: Stootjuk<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stootjuk<br />
|Omschrijving= Constructie om [[Woorden - M#Materieel|materieel]] tegen te houden aan het eind van een spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stopcontact<br />
|Omschrijving= In de volksmond wordt een contactdoos een '''stopcontact''' genoemd. Zie: [[Woorden - C#Contactdoos|Contactdoos]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stop-door-schakeling<br />
|Omschrijving= Schakeling om in situaties dat treinen in de naderingsafstand van een overweg (waarin normaliter de bomen moeten sluiten), zowel door moeten kunnen rijden, als moeten kunnen stoppen (bijv. ten behoeve van halteren), onderscheid te kunnen maken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=stopdoorschakeling Meer over Stop-door-schakeling ].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stopmachine<br />
|Omschrijving= De '''stopmachine''' zorgt ervoor dat het spoor op de juiste hoogte en op de juiste plaats komt. [http://www.treinengek.nl/bouw/werktrein.stopmachine.php Meer over Stopmachine]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stopontspoorblok<br />
|Omschrijving= Mechanische beveiligingsinrichting op de spoorweg, die moet voorkomen dat losse wagens (of eventueel losse rijtuigen) onbedoeld vanaf een zijspoor op de hoofdbaan belanden. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Stopontspoorblok Meer over Stopontspoorblok] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=stop-ontspoorblok Stop-ontspoorblok] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stopsectie <br />
|Omschrijving= 1. (Analoog modelspoor); een '''stopsectie''' is een gedeelte van de modelspoorbaan waarvan één spoorstaaf op twee plaatsen geisoleerd is. Zie [[Het maken van een stopsectie]].<br />2. (Digitaal modelspoor); Bij de digitale modelbaan gaat de '''stopsectie''' vooraf door ofwel (1) een "inrijsetie" én een "tussensectie" of (2) door alleen een "afremsectie". Deze secties zijn verbonden met bezetmelders. Zie [[Treingestuurd rijden#Bezetmelders in de blokken|Treingestuurd rijden]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stoptrein<br />
|Omschrijving= Een trein die in principe elk tussengelegen station tussen het vertrekstation en de eindbestemming aandoet.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Storingafhankelijk-onderhoud<br />
|Omschrijving= Het moment van het uitvoeren van onderhoud wordt bepaald door het bereiken van een functiestoring. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stortgoed<br />
|Omschrijving= Ook wel bulkgoed of massagoed genaamd. Los gestorte goederen in een (goederen)wagen (bijv. in een kolenwagen). Zie: artikel [[Vrachten en ladingen]]. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Stortgoed Meer over Stortgoed]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stortgoederen<br />
|Omschrijving= Zie "Stortgoed" hierboven.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stra <br />
|Omschrijving= 1. (Grootspoorjargon). Afkorting van [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]afnemer (officiëel [[Woorden - P#Pantograaf|"pantograaf"]]). In het meervoud wordt gesproken van '''stra''''s (Zie: [[Woorden - S#Stroomafnemer|Stroomafnemer]]).<br />2. Bij modelspoor is stroomafnemer niet te verwarren met de pantograaf die op het dak zit. Beter is het, bij de wielen van modelspoor[[Woorden - M#Materieel|materieel]], te spreken van sleepcontact(en).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Straatmeubilair<br />
|Omschrijving= Verzamelnaam voor veel elementen die in de openbare ruimte staan. We kunnen daarbij denken aan banken, afvalbakken, bloembakken, ABRI's, borden, kasten, enzovoort. Zie: artikel [[Straatmeubilair]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Straatmeubilair Meer over straatmeubilair].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Straatspoor<br />
|Omschrijving= Benaming voor de rails die in een straat of rijbaan liggen, en dus in de (weg)verharding ligt. De bestrating (of het asfalt) ligt tegen de (buitenste) zijkanten van de rails aan en ook tussen de spoorstaven is bestrating (of asfalt) aangebracht, waarbij aan de binnenzijden van beide spoorstaven een gleuf is vrijgehouden, om de flenzen van de wielen te laten passeren. Zie artikel [[Straatspoor]]. [https://www.railwiki.nl/index.php?title=Soorten_aansluitingen_op_het_hoofdspoorwegnet Meer over straatspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Strijkijzer<br />
|Omschrijving= (België); 1. bijnaam voor de locs van het type 71; deze machines werden zo genoemd naar de manier waarop ze over het spoor gaan: heel tam en langzaam.<br />2.(Nederland); bijnaam voor de locomotieven van de serie NS 8400 na een verbouwing in de jaren 1918-1921, waardoor hun uiterlijk er niet sierlijker op werd, net zo lelijk als een strijkijzer; ook (voor de verbouwing); [[Woorden - B#Bergklimmers|bergklimmers]], [[Woorden - B#Bergkruipers|bergkruipers]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Strijkregel<br />
|Omschrijving= Een '''strijkregel''' is een metalen geleider die er voor zorgt dat het wiel van een spoorvoertuig niet in een uitsparing van een puntstuk terecht kan komen. Zie ook [[Woorden - A#Aanslagrail|Aanslagrail]] en [[Woorden - C#Contrarail|Contrarail]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Rail_(spoorwegen)#Strijkregel Meer over strijkregel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stroom<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - E#Elektrische stroom|Elektrische stroom]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stroomafnemer<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); een '''stroomafnemer''' is een koperen, messing of fosforbronzen geleider, in de vorm van een smalle, platte, verende strip, die er voor zorgt dat de voedings[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] vanaf het draaiende wiel (of de wielen) doorgegeven kan worden naar de elektromotor in een elektrische modellocomotief of modeltrein(stel). Beter is het, te spreken van sleepcontact.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stroombron<br />
|Omschrijving= (Elektronica); voluit: constante '''stroombron'''. Schakeling die de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] bijna onafhankelijk van de aangesloten belasting, door bijv. een led, constant houd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stroombron Meer over stroombron]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stroomsterkte<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); wordt aangegeven met het symbool "I"'. Het is de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]sterkte (in ampères) die door een geleider loopt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stroomvoerende koppeling<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); [[Koppelingen_in_schaal_H0#Stroomvoerende koppelingen|koppelingsmechanisme]] dat voorzien is van elektrische contacten.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stuurstandrijtuig<br />
|Omschrijving= (Grootspoor). Een '''stuurstandrijtuig''' (of stuurrijtuig) is een rijtuig dat aan één uiteinde van een stuurstand voorzien is. Vanuit deze stuurstand kan de machinist de locomotief op afstand bedienen. Om de hiervoor benodigde elektrische signalen over te brengen, moeten alle rijtuigen tussen de locomotief en het stuurstandrijtuig voorzien zijn van stuur[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]kabels. Het rijtuig aan de kant van de stuurstand is voorzien van de voorgeschreven frontseinen, naast de bij alle rijtuigen aanwezige sluitseinen, en een hoorn. Verder is er [[Woorden - S#Stoot- en trekwerk|stoot- en trekwerk]] aanwezig. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]. De naam "stuurstand" is misleidend. De machinist kan namelijk niet zelfstandig kiezen of hij bij een wissel links of rechts gaat. Dat wordt van buitenaf geregeld.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Styreen<br />
|Omschrijving= (Chemie); styreen is een vloeistof. In de volksmond wordt abusievelijk de naam styreen gebruikt, inplaats van de juiste benaming: '''polystyreen'''. Zie ook [[Woorden - P#Polystyreen|Polystyreen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Styrisol<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - X#XPS.|XPS]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Styrodur<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - X#XPS.|XPS]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Styropor<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - E#EPS.|EPS]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Substraat<br />
|Omschrijving= 1. (Elektronica); drager of dragermateriaal. Hierop wordt bijv. een led gemonteerd tijdens de fabrikage. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]].<br />2. (Elektronica, halfgeleidertechnologie): de wafer waarop de geïntegreerde schakelingen geëtst worden.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Switch<br />
|Omschrijving= 1. (Engels) Een [[Basisvormen|wissel]].<br />2. (Engels elektrotechniek) een schakelaar.<br />3. (Engels computertechniek) Een '''switch''' is een apparaat in de [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]] van pakketgeschakelde computernetwerken, dat tot doel heeft toestellen met elkaar te verbinden door het ontvangen, verwerken en doorzenden van ontvangen frames (datapakketjes).[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Switch_(hardware) Meer over Switch]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Synthese<br />
|Omschrijving= Een '''synthese''' is een samenvoeging van ongelijksoortige zaken, zodat er iets nieuws uit ontstaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Systeem<br />
|Omschrijving= In modelspoorland zijn eigenlijk twee rail'''systemen''' beschikbaar en dat zijn: tweerail en drierail. Deze verschillen zowel fysiek als elektrisch. Meer over [[Systemen]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Systeemhoogte-bovenleiding<br />
|Omschrijving= De hoogte gemeten tussen de onderkant van de rijdraad en het hart van de draagkabel, op het hoogst gelegen punt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Systeemtransitie<br />
|Omschrijving= Met een trein overgaan van één systeem naar een ander systeem, bijvoorbeeld bij bovenleidingssystemen (spanningsluis) of bij beveiligingssystemen. '''Transities''' kunnen rijdend of stilstaand plaatsvinden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Gerelateerde termen<br />
|Termen= Marklin, Maerklin, Mærklin, voeding, netvoeding, stekervoeding, stekernetvoeding, steker-netvoeding, stekkervoeding, stekkernetvoeding, voedingsadapter<br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - R<br />
|Volgende= Woorden - T<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 26 mrt 2024 9:59 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|S]]<br />
[[Categorie: Algemeen|S]]<br />
[[Categorie: Woorden|S]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|S]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_L&diff=50845Woorden - L2024-03-27T08:48:04Z<p>Fred: txt aangevuld</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - K<br />
|Volgende= Woorden - M<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= L-sein<br />
|Omschrijving= Tot 1963 hadden Nederlandse treinen twee frontseinen. Op 18 maart 1963 is het zogeheten '''L-sein''' ingevoerd. De bedoeling van het derde sein was, om treinen beter te kunnen onderscheiden van het wegverkeer. Aanvankelijk ging het om een echt L-sein: als je tegen de trein aankeek, brandde het frontsein linksboven. Na enkele maanden, op 20 mei 1963, werd echter overgegaan op een omgekeerd L-sein. Voortaan moest het frontsein rechtsboven branden. Deze maatregel werd genomen omdat de machinisten bij mist hinder bleken te ondervinden van het linker frontsein (dat immers vanuit de machinist gezien op de seinen rechts langs de baan scheen), zie ook het artikel [[Front en sluitseinen]]. Voor het inbouwen van een L-sein: zie het artikel [[Inbouwen L- en sluitseinen in Roco 2400]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= L/H sein<br />
|Omschrijving= Sein om zware goederentreinen voor de neergaande helling te laten stoppen voor de tunnel als er ergens in de tunnel op een voor deze treinen ongunstige plaats een stop tonend sein staat. Door de trein voor de tunnel laten stoppen wordt voorkomen dat de trein niet meer op eigen kracht de tunnel uit kan rijden. '''L''': snelheid verminderen tot 40 km/h. '''H''': trein moet voor dit sein tot stilstand worden gebracht. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie ook het artikel [[Lichtseinen#L-H-seinen|Lichtseinen]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= LAE-borden<br />
|Omschrijving= Stel borden, die geplaatst worden bij een gedeelte van een baanvak waar langzaam gereden moet worden. Het eerst staat opgesteld het L-bord, dat aangeeft: er moet "langzaam" gereden worden, dus afremmen. Dan komt het A-bord, dat betekent: "aanvang" van het stuk waar de snelheidsbeperking geldt, en tenslotte het E-bord: "einde" van dit stuk, we kunnen weer snelheid vermeerderen. De '''LAE-borden''' worden opgesteld op plaatsen waar aan- of bij de spoorbaan gewerkt wordt e.d. Ook: "A"- en "E-borden." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [https://www.infrasite.nl/glossary/lae-bord/ Meer over LAE-borden]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(6)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= LAN.<br />
|Omschrijving= Een local area network (lokaal gebiedsnetwerk), afgekort '''LAN''', is een netwerk dat computers en andere toestellen die zich in een lokaal beperkt gebied bevinden, zodanig via een kabel met elkaar verbindt dat deze met elkaar kunnen communiceren. Toestellen kunnen hierbij fysiek via een gedeeld medium of rechtstreeks met elkaar verbonden zijn. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - W#WLAN|WLAN]] en [[Woorden - W#Wi-Fi|Wi-Fi]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Local_area_network Meer over LAN]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= LBM.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor). Afkorting van '''Landelijk Bureau [[Woorden - M#Materieel|Materieel]]'''. Dit bureau bestond van 2000 tot 2007. Het bureau is overgegaan naar het MBN (Materieel Besturingscentrum NedTrain). Dient voor technische ondersteuning van rijdend personeel. Het MBN bestond van 2007 tot 2010. Daarna ging het over naar het [[Woorden - O#OCCR.|OCCR]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= LWB.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor). Afkorting van '''Leider werkplekbeveiliging'''. De Leider Werkplekbeveiliging heeft de leiding over iedereen op de werkplek ten aanzien van de veiligheid; onderhoudt het contact met de Treindienstleider; de Controleur veilige berijdbaarheid; Veiligheidsman, Grenswachter, Werktreinbegeleider; en bij Spanningsloosstelling met ploegleider of bevoegd persoon in kader van het Voorschrift voor Werkzaamheden aan of in de nabijheid van Spanningsvoerende delen [[Woorden - V#VWS.|(VWS)]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] Meer over [https://www.infrasite.nl/glossary/leider-werkplek-beveiliging/ LWB].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= LDR.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Light Dependend Resistor'''. [[Woorden - C#Component|Component]] die op licht reageert. Bij weinig licht heeft de ldr een hoge weerstandswaarde (meerdere Mega&Omega;'s.) Bij toenemende belichting wordt de weerstandswaarde steeds lager. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lichtgevoelige_weerstand Meer over LDR].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= LED.<br />
|Omschrijving= (Eng.) Afkorting van '''Licht Emitting Diode'''. In het Nederlands: Licht Emiterende (=uitstralende) diode. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie het artikel [[Wat is een led|Wat is een led]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Led Meer over de led]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= LFCM.<br />
|Omschrijving= '''Large Flat Commuter Motor'''. Aanduiding voor electromotoren met grote schijfcollector (schijfcollector-anker), de zogenaamde "pannenkoek-motoren" uit bijv. de Lima-locs.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= LLT.<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); afkorting van Losse[[Woorden - L#Loctrein|LocTrein]]. Het laten rijden van losse locs probeert men te vermijden. Liever geeft men een loc mee aan een trein die dezelfde kant op moet. Dat scheelt een machinist en het legt minder beslag op de capaciteit van het spoor. Men zegt dan dat men een locomotief [[Woorden - I#"In opzending meerijden"|"in opzending"]] meegeeft: zo'n locomotief helpt niet mee met het trekken van de trein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= LLV. <br />
|Omschrijving= (Grootspoor) LLV is de afkorting van '''Leider Lokale Veiligheid'''. Ondersteund de [[Woorden - L#LWB.|LWB]] op een eigen werkplek, iedere werkplek binnen en buitendienststelling heeft een LLV. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] Meer over [https://www.infrasite.nl/glossary/werktreinbegeleider/ LLV].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= LM.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''ledig [[Woorden - M#Materieel|materieel]]'''. Dit is reizigersmaterieel dat in principe overgebracht wordt zonder reizigers aan boord.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= LO.<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - L#Lastgeving Overweg|'''Lastgeving Overweg''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= LOB.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''lengte over buffers''', de totale lengte van een rijtuig/wagen/loc gemeten over de buffers.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Loc.<br />
|Omschrijving= Afkorting van [[Woorden - L#Locomotief|locomotief]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Eén loc is géén trein. Pas wanneer er achter een loc één- of meer wagens gekoppeld zijn, is er volgens de dienstregeling sprake van een trein. Zie ook [[Woorden - L#Loctrein|Loctrein]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Locomo-.<br />
|Omschrijving= Afkorting van [[Woorden - L#Locomotor|'''locomotor''']]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lok.<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - L#Loc.|Loc.]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= LoPi.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Lok Pilot®'''. Merknaam van de firma ESU. Dit is een locdecoder. [https://www.esu.eu/produkte/lokpilot Meer over LokPilot].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= LVS.<br />
|Omschrijving='''Lastgeving Verkeerd Spoor''' Men spreekt alleen over "verkeerd spoor" als de trein rijdt in een richting waarin geen beveiliging aanwezig is. De machinist heeft daarvoor een schriftelijke instructie nodig: een "LVS". [https://www.nicospilt.com/index/index.htm Meer over Verkeerd spoor] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Laadkisten<br />
|Omschrijving= DAF maakte voor de Nederlandse en Belgische Spoorwegen de DAF-losser (1936) voor het huis-aan-huistransport van '''laadkisten''', een voorbode van het huidige containervervoer. DAF bouwde destijds nog geen trekkers; er werd gebruik gemaakt van trekkers die door Ford Amsterdam waren gebouwd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Laadperron <br />
|Omschrijving= Een '''laadperron''' is een vloer aan- of in het gebouw die zich op dezelfde hoogte (1,22 m) als de vloer van een goederenwagen bevindt, zodat het laden en lossen van de [[Woorden - G#Goederenwagen|goederenwagen]] met een heftruck, pompwagen of steekwagen direct mogelijk is.<br />
}}{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Laadweg<br />
|Omschrijving= '''Weg''' langs het spoor t.b.v. het '''laden''' van een goederenwagen vanuit een wegvoertuig. Zie ook [[Woorden - L#Losweg|Losweg]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Laag gefundeerd<br />
|Omschrijving= Een '''fundering''' van het landhoofd van een constructie nabij maaiveld. De aanlegdiepte is dus '''beneden het maaiveld''' is gelegen.[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Landhoofd Meer over laag gefundeerd]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lading<br />
|Omschrijving= '''Lading''' (ook vracht) is materiaal dat vervoerd wordt. Goederenwagens, vrachtwagens, vrachtvliegtuigen en vrachtschepen hebben vracht of lading aan boord. De totale hoeveelheid materiaal heet de belading. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Vracht Meer over lading].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ladingmal<br />
|Omschrijving= Stalen constructie die de vrije ruimte omgrenst. Door goederenwagens door deze '''mal''' te bewegen, kan men zien of de '''lading''' binnen het vrije profiel valt, gelijk aan het voorschift van het land van bestemming. [https://www.nicospilt.com/meten-wegen.htm Meer over Ladingmal]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lamellen <br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); de geïsoleerde '''lamellen''' in een elektromotor. De lamellen vormen samen de collector. Zie [[Woorden - C#Collector|Collector]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lampenist<br />
|Omschrijving= Man die de front- en sluitseinen op de treinen plaatst en van de treinen haalt, en die deze '''lampen''' verzorgt, bijvult en dergelijke. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lampisterie<br />
|Omschrijving= Plaats waar de (trein)lampen bewaard, schoongemaakt, gevuld en uitgegeven werden. Dit oude woord wordt nog wel gebruikt in relatie tot locaties waarbij de bodem mogelijk verontreinigd is. ('''Lampisterie''' is een verouderd woord). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Landschapsbouw<br />
|Omschrijving= (Modelspoor). Verzamelnaam voor materialen en kant-en-klaar producten, als strooisel, boompjes, figuren en huizen voor het maken van het gewenste landschap. Zie het artikel [[Landschapsbouw]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lange kan<br />
|Omschrijving= Een lange kan is een smeerkan met lange olietuit, met klepje om olie af te sluiten [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Langsketel<br />
|Omschrijving= (waarschijnlijk uit het Duits. "langkessel"): '''ronde ketel''', gedeelte waar de [[Woorden - V#Vlampijpen|vlampijpen]] doorheen lopen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Laser"<br />
|Omschrijving= (Eng.) Afkorting van '''Licht Amplification by Stimulated Emission of Radiadion'''. Vertaald komt het neer op: "lichtversterking door gestimuleerde emissie (uitzending) van straling". Dit is bijvoorbeeld een laserdiode. De laserdiode zend, met behulp van een ingebouwde halfdoorlatende spiegel, in één richting licht uit met meestal maar één frequentie oftewel monochroom licht. Er zijn ook lasers die licht met meerdere frequenties uit kunnen zenden. De lichtintensiteit is vaak zo groot, dat de kans heel erg groot is dat blijvende schade optreed aan de ogen, wanneer er direct ingekeken wordt! [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Laser_%28licht%29 Meer over Laser] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Laser-cutting"<br />
|Omschrijving= (Eng.): Het met behulp van een '''laser snijden''' van materialen. Zie: [[Woorden - L#Lasersnijden|Lasersnijden]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lasergraveren<br />
|Omschrijving= Het '''graveren''' van bijvoorbeeld steentjesmotief in gips met behulp van een '''laser'''. Zie het artikel [[Lasersnijden en -graveren]]. [https://www.lionlasers.com/2023/05/23/duurzaam-lasergraveren/ Meer over lasergraveren].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lasersnijden<br />
|Omschrijving= Het '''snijden''' van materiaal door middel van een elektromagnetische stralingsbron. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lasersnijden Meer over Lasersnijden ]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lasplaat<br />
|Omschrijving= Onderlinge verbindingsplaat van spoorstaven.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lassen<br />
|Omschrijving= '''Lassen''' is het verbinden van materialen door middel van druk en/of warmte. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lassen Meer over Lassen.]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lastgeving<br />
|Omschrijving= (voorgedrukte) Opdrachtbrief voor de machinist, waarin afwijkende situaties en hoe daar te handelen vermeld staan. bijv.: "'''lastgeving''' onveilig sein": sein nr. x mag in onveilige stand gepasseerd worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lastgeving AKI/AHOB/AOB<br />
|Omschrijving= Ook: aanwijzing AKI/AHOB/AOB. Zie Lastgeving Overweg.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lastgeving Overweg<br />
|Omschrijving= (afgekort: LO) Op deze '''lastgeving''' (tegenwoordig noemt men dat aanwijzing) staat de betreffende '''overweg''' in kilometers en hectometers aangegeven. [https://www.nicospilt.com/index/index.htm Meer over Overweg]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lastregeling<br />
|Omschrijving= (Modelspoor). Een '''lastregeling''' is een regelcircuit in een locdecoder, dat tracht het toerental constant te houden bij toenemende of afnemende belasting (bijvoorbeeld op een helling), zodat de rijsnelheid (nagenoeg) constant blijft.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lat<br />
|Omschrijving= 1. Seinpaal. "voor de '''lat''' lopen:" met een trein voor onveilig sein komen te staan. zie ook: "paal".<br />2. regulateurhandel. "aan de lat staan:" de regulateur, en dus de loc bedienen. vandaar: machinist zijn. "lat open/dicht:" regulateur open/dicht. In België kent men het woord "lat" niet in deze betekenissen. Zie ook: "[[Woorden - S#Schop|schop]]." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Latch"<br />
|Omschrijving= (Elektronica). Engelse term die "grendel" of "vergrendeling" betekent. Een '''latch''' behoud zijn toestand totdat er een resetpuls op zijn "r"-ingang komt. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Latch Meer over latch].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Lay-out"<br />
|Omschrijving= (Eng.): Opmaak. Grafische visualisatie van een ontwerp. Een sporenplan (alleen de rails) of een baanplan (het geheel van rails, scenery, onderbouw en eventueel de bedrading) is dus een '''lay-out'''.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Layout"<br />
|Omschrijving= Zie: "Lay-out".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ledikantje<br />
|Omschrijving= '''Ledikant''' was de bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 6700. Zie: "[[Woorden - E#Ezeltje|Ezeltje]]." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= LED batten <br />
|Omschrijving= (Engels) '''LED batten''' is de benaming voor een langwerpige, platte [[Woorden - A#Armatuur|armatuur]] waarin leds (of ledstrips) gemonteerd zijn. De kleur van het licht wordt aangegeven met [[Woorden - K#Kleurtemperatuur|"kleurtemperatuur"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - C#CCT.|CCT]]. [https://www.ledwereld.nl/blog/wat-zijn-led-batten/ Meer over LED batten].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ledlamp<br />
|Omschrijving= Een '''ledlamp''' is een vorm van solid-state lighting (afgekort: "SSL"), opgebouwd uit een groep van leds ("licht-emitterende diodes"). De ledlamp is herkenbaar aan een schroef- of bajonetfitting. De karakteristieken van de toegepaste leds in de lamp bepalen, samen met de stralingshoek, de lichtstroom, lichtsterkte en kleurweergave.<br />
Ledlampen zijn leverbaar met [[Woorden - E#E14_fitting|E14 fitting]] of [[Woorden - E#E27_fitting|E27 fitting]] of [[Woorden - G#GU5.3 steekvoet|GU5.3_steekvoet]] of [[Woorden - G#GU10_bajonetvoet|GU10 bajonetvoet]]. De gangbare ledlampen hebben een diameter van ca. 50 mm. Ze zijn leverbaar voor 12 volt en 230 volt<big>~</big>. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Ledlamp Meer over ledlampen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ledlampen<br />
|Omschrijving= 1. Bij het grootspoor worden deze gebruikt ter vervanging van de gloeilampen in de frontseinen van het rollend [[Woorden - M#Materieel|materieel]].<br />2. Worden o.a. gebruikt als huiskamerverlichting en in straatverlichting. Zie ook: [[Woorden - L#Ledlamp|Ledlamp]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Ledlamp Meer over ledlampen]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ledverlichting<br />
|Omschrijving= '''Verlichting''' (verlichtings-[[Woorden - A#Armatuur|armatuur]]) waarin '''leds''' toegepast zijn, zoals bijvoorbeeld in [[#Led batten|"led battens"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Wat is een led|Wat is een led]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Led Meer de over led].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Leeg materieel<br />
|Omschrijving= Dit is reizigers[[Woorden - M#Materieel|materieel]] dat in principe overgebracht wordt zonder reizigers aan boord, dus tijdelijk niet in gebruik is voor reizigers. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]. Zie ook: [[Woorden - L#LM.|LM.]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Leem<br />
|Omschrijving= '''Leem''' is een grondsoort die voornamelijk bestaat uit silt (deeltjes met korrelgrootte tussen de 2 en 50&mdash;64 micrometer). In de volksmond wordt met "leem" vaak materiaal fijner dan [[Woorden - Z#Zand|zand]] bedoeld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Leem Meer over leem].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Leerling<br />
|Omschrijving= Stoker, '''leerling-machinist'''. "Bevoegd leerling:" leerling die het examen voor machinist met goed gevolg heeft afgelegd en dus bevoegd is om het werk van de machinist te doen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Leibaan<br />
|Omschrijving= Metalen '''baan''', waar de [[Woorden - T#Tweeleider-kruiskop|kruiskop]] over heen en weer loopt en door '''geleid''' wordt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Leibus<br />
|Omschrijving= Stop'''bus''' in het voordeksel van de cilinder, waarin de zuigerstang heen en weer gaat. De bus is geleider van de zuigerstang bij de types waarin de zuiger "gedeeltelijk" dragend is. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Leidingonderbreker<br />
|Omschrijving= Berijdbare '''onderbreking''' in de "bovenleiding". <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lekkageproef<br />
|Omschrijving= Rem'''proef''' waarbij gecontroleerd wordt of de '''lekkage''' van de treinleiding van de zelfwerkende luchtdrukrem zich binnen de toelaatbare marge bevindt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lemmerboten <br />
|Omschrijving= Bijnaam voor de locomotieven van de serie NS 8400; de reden voor deze bijnaam is onduidelijk. Ook: "[[Woorden - B#Bergklimmers|bergklimmers]], [[Woorden - B#Bergkruipers|bergkruipers]], [[Woorden - S#Strijkijzer|strijkijzers]]". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lengteschaal<br />
|Omschrijving= Afwijkend van de normale schaal waarin een model wordt uitgebracht, maakt men de '''lengte''' van een rijtuig vaak in de '''schaal''' 1:100. Door toepassing van deze lengteschaal kan men toch een realistische samenstelling van lange rijtuigen op een baan verwezenlijken.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Levier"<br />
|Omschrijving= (België, <<Fr.): ganghandel. "de '''Levier''' vooruit: "het ganghandel in de stand, waarbij de locomotief vooruit rijdt. "de Levier in de hoek:" het ganghandel in de stand die max. vulling aan de cilinders geeft. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= LEXAN<br />
|Omschrijving= Merknaam. '''LEXAN&reg;''', geproduceerd door Sabic, is een praktisch onbreekbare kunststofplaat, vervaardigd van de kunststof [[Woorden - P#Polycarbonaat|polycarbonaat]]. Deze onderscheidt zich van andere kunststoffen door haar optische zuiverheid in combinatie met een zeer hoge slagvastheid. Lexan&reg; platen zijn maar liefst 250 maal sterker dan glas van dezelfde dikte. Lexan-UV is de bekendste merknaam voor het materiaal polycarbonaat-UV.<br /><br />
Transparante polycarbonaat-UV-platen onderscheiden zich door de optische zuiverheid, de hoge gebruikstemperatuur en een zeer hoge slagvastheid. Polycarbonaat-UV is 250 keer sterker dan glas en is daardoor uitermate geschikt voor inbraak- en vandalismepreventie en andere doeleinden waarvoor een grote sterkte is vereist. Zie ook: [[Woorden - M#Makrolon|Makrolon]] en [[Woorden - A#Axxis|Axxis]].<br />[https://nl.wikipedia.org/wiki/Polycarbonaat Meer over Lexan&reg;]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Licht<br />
|Omschrijving= "'''Licht''' rijden:" rijden met weinig geopende regulateur en een kleine vullingsgraad, waardoor weinig stoom verbruikt wordt, en waarbij de slagen van de zuiger "licht" klinken. zo kan men rijden met "lichte" treinen. Tegengesteld: "zwaar" rijden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lichtdiode<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - L#LED.|Led]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lichtgeleider<br />
|Omschrijving= Kunststof (rond)staaf die '''licht geleidt'''. Wordt o.a. gebruikt in modeltreinen om het licht van een lampje of led te geleiden naar de front of achterseinen. De lichtgeleider bestaat uit PMMA (PolyMethylMethAcrylaat) en daaromheen zit een flinterdun laagje van een ander acrylaat, wat de interne reflectie verbetert. Het materiaal is te vinden onder de verzamelnaam "Polymer Optical Fibers" en wordt ook wel als POF-kabels (zie [https://www.conrad.nl/nl/p/tru-components-1571475-pof-kabel-simplex-per-meter-1571475.html]) aangeboden.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lichtsein<br />
|Omschrijving= Sein dat werkt door een bepaalde kleur licht te tonen. zie ook: "armsein" en "dag'''lichtsein'''." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Een vast sein waarvan de beelden door lichten worden getoond. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie ook het artikel [[Lichtseinen]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lichtseinstelsel 1946<br />
|Omschrijving= Een door Ing. J.H. Verstegen ontwikkeld stelsel. Zie het artikel [[Lichtseinen#Seinstelsel 1946|Lichtseinen]]. [https://www.nicospilt.com/index_Lichtseinen1946.htm Meer over '''Lichtseinstelsel 1946''']. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lichtseinstelsel 1955<br />
|Omschrijving= Jaar van aanpassing van het oude lichtseinstelsel uit 1946. Zie het artikel [[Lichtseinen#Seinstelsel 1955|Lichtseinen]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lichtsluis<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); een '''lichtsluis''' is een combinatie van lichtbron en lichtsensor om vast te stellen of zich daartussen een voorwerp bevindt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wiktionary.org/wiki/lichtsluis Meer over de lichtsluis]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Light Rail"<br />
|Omschrijving= Een railgebonden openbaar vervoersysteem, dat ligt tussen de klassieke treingebruik aan de ene kant en een metro/sneltram aan de andere kant. '''Lightrail''' is dus een tussenvorm van tram, trein en metro en kan zowel op het treinspoor (normaal spoor) als op het metro- of tramnet rijden. Lightrailvoertuigen kunnen zich sneller van halte naar halte bewegen. Dit komt doordat de voertuigen lichter zijn dan de huidige treinen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Meer informatie: [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=lightrail Meer over Lightrail]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= LightRail<br />
|Omschrijving= '''Lightrail''' (ook: light rail of lichte rail) is een, uit Amerika stammende, term voor vervoerssystemen met als kenmerk lichte eigenschappen (gewicht trein, rails en andere onderbouw), in tegenstelling tot heavyrail (heavy rail of zware rail). In Nederland rijdt lightrail bijvoorbeeld tussen Gouda en Alphen aan de Rijn (RijnGouwelijn). Het is een tussenvorm van tram, trein en metro en kan zowel op het treinspoor (normaal spoor) als op het metro- of tramnet rijden. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=lightrail Meer over LightRail]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ligrijtuig<br />
|Omschrijving= Een '''rijtuig''' bestaande uit coupés voorzien van omklapbare '''lig'''banken; ook wel "couchetterijtuig" genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lijmen<br />
|Omschrijving= Het verbinden/bevestigen d.m.v. lijm. '''Lijmen''' is, anders dan lassen en solderen, een verbindingstechniek die bijna alle materialen met elkaar verbinden kan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijmen Meer over Lijmen]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lijnbedrijf<br />
|Omschrijving= Groepering van rijrichtingen op een viersporig baanvak, volgens het principe heen-terug-heen-terug. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=lijnbedrijf Meer over Lijnbedrijf] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie ook: Woorden - R#Richtingbedrijf|Richtingbedrijf]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lijnwerkplaats<br />
|Omschrijving= Werkplaats voor eenvoudig onderhoud aan rollend [[Woorden - M#Materieel|materieel]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Limburgs<br />
|Omschrijving= "'''Limburgs vuil:'''" briketten afkomstig van de mijnen Laura en Vereniging Eygelshoven te Limburg. Deze briketten gaven een "vuil" vuur met veel slakken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lineair <br />
|Omschrijving= '''Lineair''' betekent "rechtlijnig" (Latijn: linearis, "uit een lijn bestaand"). Een verschijnsel dat zich in zekere zin rechtlijnig ontwikkelt, wordt wel "lineair" genoemd. Een lineair verband is een relatie die continu toe- of afneemt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lineariteit Meer over lineair].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lineaire voeding <br />
|Omschrijving= Bij een '''lineaire voeding''', geschikt voor het lichtnet, vindt de benodigde spanningsaanpassing doorgaans plaats door een [[Elektronica basis#De transformator|transformator]]. Zulke voedingen zijn, afhankelijk van de toepassing, relatief eenvoudig van uitvoering, maar zwaar door de bij de frequentie van het lichtnet (50 Hz) benodigde grote ijzerkern in de transformator. Voor gelijkspanning is vervolgens gelijkrichting nodig, wat met behulp van dioden (brugcel) wordt gedaan. Meestal volgt dan afvlakking door één of meerdere elco"s. Vaak wordt er door een elektronische schakeling voor regeling, stabilisatie en beveiliging gezorgd. Het rendement van deze voedingen is in het algemeen lager dan bij [[Woorden - S#Schakelende voeding|schakelende voedingen]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Voeding_(elektronica) Meer over voeding].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Linkerspoor beveiliging<br />
|Omschrijving= Een spoorlijn met twee sporen, waarvan beide sporen geschikt zijn om in beide richtingen te gebruiken, en de '''linkerrijweg''' is """beveiligd""" met voorsein en hoofdsein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Linksleidend wissel<br />
|Omschrijving= Een '''wissel''' waarbij de afgebogen [[Woorden - W#Wisseltong|wisseltong]] naar '''links''' leidt. Het andere Woorden - S#Spoor|spoor]] gaat hierbij rechtdoor en kan in principe met volle snelheid genomen worden. In afbuigende stand, geldt er in principe altijd een lagere snelheid.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Litze <br />
|Omschrijving= '''Litze'''draad is een soepele elektrische draad met samengestelde kern, als tegenhanger van draad met massieve kern. Het woord is overgenomen uit het Duits. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Litze Meer over litze].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Locaalspoorwegen<br />
|Omschrijving= '''Locaalspoorwegen''' en interlocale tramwegen stammen uit de periode 1850 – 1925. Ze waren lichter van bouw dan de hoofdspoorwegen, waardoor niet alle krachtvoertuigen op deze spoorwegen waren toegelaten. Ook was de snelheid begrensd, evenals de beveiliging.<br /><br />
De meeste lijnen ontsloten plaatsen waar nauwelijks vervoervraag was en zijn in de daarop volgende decennia gesneuveld in de concurrentieslag met het opkomende wegverkeer (autobusdiensten). De resterende lijnen zijn na de Tweede Wereldoorlog door de NS en stadstrambedrijven overgenomen. Maar de lokaalspoorwegen worden in de wet nog steeds genoemd.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Locdecoder<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - D#Decoder|Decoder]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Locomotief<br />
|Omschrijving= Een '''locomotief''' is elk voertuig voorzien van een voortbewegingsinrichting, hoofdzakelijk bestemd en ingericht om andere voertuigen op spoorstaven voort te bewegen en niet zelf ingericht voor het vervoer van personen, bagage, goederen, post of levende dieren, of een combinatie hiervan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Locomotief-depot<br />
|Omschrijving= '''Depot''', alléén voor locomotieven. Zie het artikel [[Het locdepot]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Locomotor<br />
|Omschrijving= Twee-assig locomotiefachtig voertuig dat wordt aangedreven door een benzine- of dieselmotor. samenvoeging van "'''loco'''motief" en "'''motor'''." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Loctrein<br />
|Omschrijving= Een [[Woorden - T#Trein|trein]] van twee of meerdere -locomotieven, die gekoppeld rijden, zonder wagens of rijtuigen. Alleen de eerste loc geeft tractie, de andere loc(s) wordt/worden gesleept. Binnen de dienstregeling aangegeven als LLT: '''LosseLocTrein'''. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Locwissel<br />
|Omschrijving= Het vervangen van de locomotief tijdens de reis. de nieuwe (andere) loc wordt aan dezelfde kant bijgeplaatst. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] [https://www.nicospilt.com/Emmerich.htm Meer over Locwissel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lodewijk<br />
|Omschrijving= "'''Sein Lodewijk'''": "codenaam ter aanduiding van "sein luchtgevaar", dat in de bezettingstijd 1940-1945 gegeven werd wanneer beschieting van een trein door vliegtuigen plaats zou gaan vinden. Ook (afgekort) "SL." Dit sein werd gegeven door een gele vlag met een diagonale helderblauwe streep te tonen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Logische schakeling<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Een '''logische schakeling''' is een elektronische schakeling, bestaande uit logische operatoren zoals NOT-, AND-, NAND-, OR- en-of NOR-poorten, waarmee het verband tussen de in- en uitgangsgrootheden ondubbelzinnig bepaald kan worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(10)]] We hebben hier te maken met "logische poorten". Zie ook [[Woorden - T#TTL.|TTL]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Logische_poort Meer over logische poorten].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Logische uitgang<br />
|Omschrijving= Elektronica. Term die gebruikt wordt bij [[Woorden - T#TTL.|TTL]]. Een '''uitgang''' kan een hoog (logische 1) of laag (logische 0) spanningsniveau aannemen. "Laag" is maximaal 0,4 V. "Hoog" is minstens 2,4 V. Bij een decoder is de "hoog"-toestand van de '''logische poort'''(en) meestal 5 volt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lokloods<br />
|Omschrijving= (ook '''locomotievenloods'''). Gebouw om locomotieven en ander [[Woorden - M#Materieel|materieel]] in op te bergen (=te stallen). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie punt 10 in het artikel [[Het stoomlocomotievendepot]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lokomo-<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - L#Locomo-.|locomo-.]] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Loksound<br />
|Omschrijving= Merknaam van de firma ESU. Digitale '''loc- en geluidsdecoder''' in één enkele compacte behuizing. [https://www.esu.eu/produkte/loksound Meer over '''LokSound'''].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lontjesijzer<br />
|Omschrijving= Fakkel, gemaakt van trekdraad met daaromheen gebogen doek of poetskatoen, waarin petroleum, voor verlichting. met "'''lontjes'''" wordt hier bedoeld het doek of de katoen, met ijzer het draad. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lood<br />
|Omschrijving= '''"Geen lood stoom"''': veel te weinig stoom. (inhoudsmaat: 1&frac12; lood = 4 kopjes). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Loodnagel<br />
|Omschrijving= Nagelvormige loden smeltveiligheid boven op de vuurkist. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Fusible_plug Meer over loodnagel]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Loodplug<br />
|Omschrijving= Beveiliging tegen te hoge temperatuur in de stoomketel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Fusible_plug Meer over loodplug]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Loods<br />
|Omschrijving= 1. Extra machinist, "tweede man" op de loc, die goed bekend is met de plaatselijke gesteldheid van een voor de gewone machinist onbekend baanvak.<br />2. Ander personeelslid, bijv. op een station, die plaatselijk zeer goed bekend is. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />3. Gebouw om locomotieven en ander [[Woorden - M#Materieel|materieel]] in op te bergen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie het artikel [[Goederen op het station]].<br />4. Gids. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Loods (opslag)<br />
|Omschrijving= Een loods is een grote overdekte opslagplaats, meestal gebruikt voor handels- of industriële goederen. Het type gebouw is zeer groot en hoog vergeleken met een gemiddeld huis en heeft meestal grote inrijdeuren, zodat men er zonder probleem met een vrachtwagen naar binnen kan rijden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Loods_(opslag) Meer over de loods].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Loopas<br />
|Omschrijving= Niet aangedreven '''as''' op loc, waarmee gewicht gedragen wordt en schokken opgevangen worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Loopcirkel<br />
|Omschrijving= (Jargon); De '''buitenomtrek''' van een wiel, dus het gedeelte dat de rails raakt. Ook wel wieldiameter genoemd (niet te verwarren met flensdiameter).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Loopjongen<br />
|Omschrijving= Motorrijtuig speciaal voor het vervoer van treinonderdelen naar de werkplaatsen, soort bezorgtrein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Loopkolen<br />
|Omschrijving= Kolen waar bij verbranding kleine slakken uit lopen, die het rooster verstoppen. Om te voorkomen dat de '''loopkolen''' het rooster verstopten gooide men met een emmer grind op het roosterbed. Het grove grind verhinderde de slakken om tussen de roosterstaven te zakken. ook: "lopers." zie ook: [[Woorden - K#Klonteren|"klonteren"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lopen<br />
|Omschrijving= "'''Lopend''' vuur:" vuur met loopkolen, klonterend vuur.<br />2. (België): "de pijpen lopen:" de vlampijpen lekken, er loopt water uit. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lopers<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - L#Loopkolen|loopkolen]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Los<br />
|Omschrijving= "Losse kar" zie: [[Woorden - K#Kar|"'''kar'''"]] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lossen<br />
|Omschrijving= Het '''losmaken''' van de remblokken van de wielen, door de remkraan op de loc te sluiten. Wellicht ontlening uit het Engels/Amerikaans ("to loosen" = "losmaken"). de luchtdrukremsystemen zijn van Amerikaanse origine. 2. lading weghalen uit wagen(s). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Losspoor<br />
|Omschrijving= '''Spoor''' langs de '''los'''- en laadweg.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Losweg<br />
|Omschrijving= Een '''losweg''' is een weg langs het spoor t.b.v. het lossen van een goederenwagon op of in een wegvoertuig. Zie ook [[Woorden - L#Laadweg|Laadweg]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lovers Rail<br />
|Omschrijving= Voormalig spoorbedrijf, dat slechts enkele jaren opereerde in Nederland. Dit was de eerste concurrent van NS. '''Lovers Rail''' reed tussen Amsterdam &mdasch; Haarlem (IJmuiden en Lisse).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Low-dropout<br />
|Omschrijving= (Elektronica); een '''low-dropout'''-regelaar (LDO-regelaar) is een DC lineaire spanningsregelaar die zelfs kan werken als de voedingsspanning zeer dicht bij de uitgangsspanning ligt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Low-dropout_regulator Meer over low-dropout]. (Engels) <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Luchtzuigklep<br />
|Omschrijving= '''Klep''' waarmee '''lucht''' kan worden toegelaten in de cilinderruimte, om bij het rijden met gesloten regulateur het aanzuigen van verbrandingsgassen te verhinderen. In plaats daarvan wordt buitenlucht aangezogen. ook: "snuifklep." zie ook: "cilinderomlooptoestel." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lummel<br />
|Omschrijving= Draaibare verbindingspijp tussen loc en tender voor de aanvoer van water voor de ketel; "zijn '''lummel''' hangt er uit": de pijp is uit de houder geschoten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lurk<br />
|Omschrijving= Waterkolom, waaruit de loc kan "drinken" ('''lurken'''=zuigen, drinken). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lustron<br />
|Omschrijving= (Chemie). Zie [[Woorden - X#XPS.|XPS]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Lyrabeugel<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - S#Sleepbeugel|Sleepbeugel]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stroomafnemer Meer over '''Lyrabeugel''']. <br />
}} {{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - K<br />
|Volgende= Woorden - M<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 27 mrt 2024 9:48 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|L]]<br />
[[Categorie: Algemeen|L]]<br />
[[Categorie: Woorden|L]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|L]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_H&diff=50844Woorden - H2024-03-26T09:12:02Z<p>Fred: txt</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - G<br />
|Volgende= Woorden - I<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
|Update= Fred Eikelboom<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= H.<br />
|Omschrijving= (ash) (België): de hoofdletter '''H'''. Officiële aanduiding voor spoorwegzaken. Enkele voorbeelden: HL. = locomotief. Hle = elektrische locomotief. Hld = diesellocomotief. Hlr = rangeerlocomotief (de "l" staat dus voor locomotief). "Ht" = tender. "Hkv" = reizigerstrein. "Hkm" = goederentrein. "Kkt" = troepentrein (de "k" staat voor trein). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= H.-B.-B.-rijden<br />
|Omschrijving= zie: [[#"Huisje-boompje-beestje-rijden"|"Huisje-boompje-beestje-rijden"]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= H.O.H.<br />
|Omschrijving= Ook h.o.h. Afkorting van '''hart-op-hart'''. Het is de afstand tussen het middelpunt (het hart) van bijvoorbeeld een kolom en het middelpunt (het hart) van een andere kolom. Door een afstand in hart tot hartlijn uit te drukken, kunnen geen fouten worden gemaakt met het opmeten van afstanden tussen kolommen met verschillende diameters en ontstaan er ook geen misverstanden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] (zie ook [[#Hartlijn|Hartlijn]]). [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hart_op_hart Meer over H.O.H.]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= H.IJ.S.M.<br />
|Omschrijving= '''Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij''', later algemeen HSM (Hollandsche Spoorweg Maatschappij) genoemd, één der maatschappijen van vóór de fusie tot de NS. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Hollandsche_IJzeren_Spoorweg-Maatschappij Meer over H.IJ.S.M.] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= H.S.M.<br />
|Omschrijving= HSM. Zie: [[#"H.IJ.S.M|"H.IJ.S.M."]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HAHOB.<br />
|Omschrijving= '''HalfAutomatische Halve Overwegbomen'''. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Haki.<br />
|Omschrijving= '''Half-Automatische Knipperlicht Installatie'''.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HALI.<br />
|Omschrijving= '''Half Automatische Licht Installatie'''. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HALI-B.<br />
|Omschrijving= '''Half Automatische Licht Installatie met Bomen'''. Dit zijn half-automatische lichtinstallaties met (spoor)bomen. Half-automatisch betekent dat de machinist voor de overweg stopt en met een druk op de knop de overweg activeert zodat de trein veilig kan passeren.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HAVIO.<br />
|Omschrijving= '''Half-Automatische VerkeerslichtInstallatie voor Overwegen'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Nieuwe benaming is: [[#HALI.|HALI]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HAWA.<br />
|Omschrijving= '''Hannoversche Waggonfabrik A.G.''', Hannover-Linden. Voormalig Duitse rijtuigenbouwer. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://en.wikipedia.org/wiki/Hannoversche_Waggonfabrik Meer over HAWA]. (Duits)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HBHOB.<br />
|Omschrijving= '''Handbediende Halve OverwegBomen'''. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HBKI.<br />
|Omschrijving= '''Handbediende Knipperlichtinstallatie'''.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hc.<br />
|Omschrijving= "Hoofdconducteur". Benaming, uitgesproken als hasee, voor de hoofdconducteur. '''Hc''' is de afkorting van dit woord. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Conducteur Meer over Conducteur].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Hc. ATB".<br />
|Omschrijving= Een regelmatig voorkomend zinnetje van de machinist via de boordomroep, als er een ATB-remming heeft plaatsgevonden. Hierdoor weet de '''HC''' dat de '''ATB''' een noodstop veroorzaakt heeft, en dat de snelremming niet veroorzaakt werd doordat er iemand aan de noodrem had getrokken.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HGB.<br />
|Omschrijving= '''HoofdGeBouw'''. In Utrecht staan de Hoofdgebouwen van de NS, deze hebben een Romeinse nummering, dus bijv. HGB II. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hcd.<br />
|Omschrijving= Oude afkorting van "Hoofdconducteur". Zie: [[#Hc.|Hc]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HEXFET.<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - M#MOSFET|MOSFET]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HIJSM.<br />
|Omschrijving= [[#"H.IJ.S.M|"H.IJ.S.M."]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HSL.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Hoge Snelheids Lijn'''. Zie: [[#Hogesnelheidslijn|"Hogesnelheidslijn"]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HSM.<br />
|Omschrijving= Zie: [[#"H.IJ.S.M|"H.IJ.S.M."]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HST.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''[[#Hogesnelheidstrein|Hogesnelheidstrein]]'''. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HST. VEM.<br />
|Omschrijving= '''Hoge Snelheids Trein Vervoers Exploitatie Maatschappij'''.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= H.W.T.K.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Hoofdwerktuigkundige'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HWTK.<br />
|Omschrijving= Zie: [[#H.W.T.K.|H.W.T.K.]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hz.<br />
|Omschrijving= Zie: [[#Hertz|Hertz]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= h<sub>fe</sub>.<br />
|Omschrijving= (Elektronica); aanduiding voor de AC-versterkingsfactor van bi-polaire [[Woorden - T#Transistor|transistor]]en. De '''"h"''' is de afkorting van hybrid, '''"f"''' is de afkorting van "forward" en '''"e"''' betekent common Emitter. De AC-versterkingsfaktor (h<sub>fe</sub>) is frequentieafhankelijk.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= hFE.<br />
|Omschrijving= (Elektronica); aanduiding voor de DC-versterkingsfactor van bi-polaire transistoren. De '''"h"''' is de afkorting van hybrid, '''"F"''' is de afkorting van forward en '''"E"''' betekent common Emitter. De versterkingsfaktor '''(hFE)''' is dus de gelijkstroomversterkingsfactor.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hz.<br />
|Omschrijving= De '''Hertz''' (symbool: Hz) is de afgeleide SI-eenheid van frequentie. De Hertz wordt gebruikt bij periodieke (zich herhalende) verschijnselen. 1 Hz komt daarbij overeen met een periode van 1 seconde. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hertz_(eenheid) Meer over Hertz].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HZ.<br />
|Omschrijving= Europese afkorting voor schaal '''Half Z'''. Is in Japan geïntroduceerd en wordt daar schaal T genoemd.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Haak<br />
|Omschrijving= Tweetand, die de vorm van een hoekige '''haak''' heeft; "korte-" en "lange haak". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Haarlem-Zandvoorters<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] HSM 7600, die in dienst gesteld waren bij de Haarlem-Zandvoort Spoorweg Maatschappij. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Haarlemmermeertje<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 7700, die vóór de eerste wereldoorlog veel dienst gedaan hadden op de '''Haarlemmermeer'''spoorlijn, toen nog onder nummers HSM 1005-1048 [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Had je me maar"<br />
|Omschrijving= Zie ook [[Woorden - Z#"Zuurbier"|"Zuurbier"]]. Bijnamen van respectievelijk de locomotieven NS 1501 en 1507 (ex - NCS 21 en 27), minder vleiend bedoelde benaming. "Had je me maar" en "Zuurbier" waren twee Amsterdamse straattypes, kort na de eerste wereldoorlog. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Had-je-me-maar "Had je me maar"] liet zich in 1921 verkiesbaar stellen door de Vrije Socialisten voor de gemeenteraad van Amsterdam, uit protest tegen geldende stemdwang. Hij werd met een overweldigende meerderheid gekozen. Deze namen zullen wel voor, uitgerekend deze locomotieven, gekozen zijn omdat zowel de personen als de locs twee eenlingen waren en geen types van een grote serie. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Hak"<br />
|Omschrijving= Staande kant achter op de remschoen, waarmee het wiel van de te remmen wagen tegen wordt gehouden. in vorm vergelijkbaar met de '''hak''' van een schoen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hakkepoffer<br />
|Omschrijving= Machinist die niet goed kan rijden, veel kolen verbruikt, veel van de loc vergt, en bijvoorbeeld steeds [[Woorden - D#Doorslaan|doorslaat]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hakkert<br />
|Omschrijving= Zie: [[#Hakkepoffer|Hakkepoffer]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Half Engels wissel<br />
|Omschrijving= (halve Engelsman) '''Engels wissel''' dat slechts in één richting gebogen bereden kan worden. Zie: [[Woorden - E#Engels wissel|Engels wissel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Halfgeleider<br />
|Omschrijving= In de wereld van de elektronica wordt onder een '''halfgeleider''' verstaan: elektronische componenten op basis van halfgeleidermateriaal. Een [[Elektronica basis#De diode|diode]] en een [[Elektronica basis#De transistor|transistor]] zijn voorbeelden van halfgeleiders. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Halfgeleider_(elektronica) Meer over halfgeleider].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Halfgeleiderrelais<br />
|Omschrijving= Ook [[Woorden - S#SSR.|"'''SSR'''"]] genoemd. Dit is een [[Woorden - E#Elektronisch relais|elektronisch relais]]. Het heeft geen bewegende delen. Toch kan deze component als relais beschouwd worden, omdat het mogelijk is een secundaire kring te schakelen door een spanning op de ingang (=primaire kring) aan te leggen. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Halfgeleiderrelais Meer over halfgeleiderrelais] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Halfje"<br />
|Omschrijving= (NS-jargon) Een enkelvoudig wissel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_spoorwegjargon#H Meer over halfje].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hall sensor <br />
|Omschrijving= Een '''hallsensor''' (ook hallsonde of magneetveldsensor) gebruikt het [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hall-effect hall-effect] voor de meting van een magneetveld of elektrische stroom. De sensor is vernoemd naar Edwin Hall. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hallsensor Meer over Hallsensor]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Halte<br />
|Omschrijving= Een '''halte''' is een gedeelte van de vrije baan voorzien van een inrichting waar reizigers kunnen in- en uitstappen en/of goederen kunnen worden aangenomen en afgeleverd, niet zijnde een station (zie het artikel [[Inleiding station]]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=halte Meer over halte].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Halteplaats<br />
|Omschrijving= Zie het artikel [[Inleiding station]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Halteren<br />
|Omschrijving= Het stoppen van een trein bij een '''halte''' of op een station.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Handwissel<br />
|Omschrijving= Grootspoor: Met de '''hand''' (niet elektrisch of mechanisch) ter plaatse bediend '''wissel'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Afbeelding: [http://www.nicospilt.com/2004/20040612_1457.JPG werkplaats Haarlem], 12 juni 2004 [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] Modelspoor: Een niet elektrisch bediende wissel.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hangdraad<br />
|Omschrijving= Onderdeel van het bovenleidingsysteem. De '''hangdraad''' is de verbinding tussen de draagkabel en de rijdraad, die ervoor zorgt dat de rijdraad op een vaste afstand (hoogte) boven de spoorstaven hangt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [http://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hangdraad Meer over hangdraad].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hanzelijn<br />
|Omschrijving= De '''Hanzelijn''' is een spoorlijn die Lelystad en Zwolle met elkaar verbindt. De lijn is, volgens de planning, begin december 2012 gereed. [http://www.hanzelijn-hattem.nl Meer over Hanzelijn] Zie ook: [http://www.aanleg-hanzelijn.nl aanleg-hanzelijn.nl]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hardware <br />
|Omschrijving= Met '''hardware''' of "apparatuur" worden in de computertechniek alle fysieke [[Woorden - C#Component|componenten]] of onderdelen aangeduid die in een computer een rol spelen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hardware Meer over hardware].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Harken<br />
|Omschrijving= "Het vuur '''harken''':" met de [[#Haak|haak]] de kolen harken (meestal slecht voor het vuur, omdat je al harkend kleine slakken tussen de roosterstaven brengt, waardoor het rooster verstopt raakt en het vuur zijn trek verliest). "[[Woorden - T#"Tuinman"|Tuinman]], wat hark je weer!". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Harpoen<br />
|Omschrijving= Stookwerktuig om slakken tussen de roosterstaven vandaan te trekken. heeft de vorm van een '''harpoen'''. Zie ook: "[[Woorden - P#Potlood|Potlood]], [[Woorden - S#Stootijzer|Stootijzer]]".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hart-op-hart<br />
|Omschrijving= Afstand gemeten van het '''hart''' (midden) van het ene object naar het hart van het andere object (Zie ook [[#H.O.H|H.O.H.]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hart-op-hart Meer over hart-op-hart].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hart Spoor<br />
|Omschrijving= Denkbeeldige lijn in de lengterichting van het '''spoor''' in het midden van beide spoorstaven op de hoogte van het vlak van de bovenkant van beide spoorstaven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hart_spoor Meer over hart spoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hartje<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 1700, om onduidelijke redenen gegeven; ook: "overkoker, bogie, boog, [[Woorden - K#Kleine jumbo|kleine jumbo]]." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hartlijn<br />
|Omschrijving= Denkbeeldige '''lijn''', getrokken over het '''hart''' (midden) van het ene object naar het hart van het andere object. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] (zie ook [[#H.O.H|H.O.H.]]). [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hartlijn_(meetkunde) Meer over hartlijn].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hartstuk<br />
|Omschrijving= Rechtstreekse vertaling van het Duite "Herzstück" wat "kern" beteken. In Nederland gebruiken we, bij zowel grootspoor als modelspoor, de officiële NS-benaming [[Woorden - P#Puntstuk|Puntstuk]]. Zie ook: [[Zoek-assistent]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Headshunt"<br />
|Omschrijving= (Eng.) omloopspoor, waardoor een loc die voor een geärriveerde trein staat, af kan koppelen en kan [[Woorden - O#"Omlopen"|"omlopen"]] naar de andere zijde van de trein (dit heet [[Woorden - K#Kopmaken|"kopmaken"]]).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Heatsink"<br />
|Omschrijving= (Eng.) Koelplaat. Bijvoorbeeld voor elektronicacomponenten, zoals transistoren.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hectometerbordjes<br />
|Omschrijving= Langs het spoor staat om de honderd meter een '''hectometerbordje'''. Vroeger stonden die laag bij de grond op een apart paaltje, maar steeds vaker worden ze wat hoger aan bovenleidingmasten gemonteerd, zodat de machinist ze goed kan zien. Hij heeft deze bordjes nodig om zich te oriënteren. De nummering begint meestal bij een groot station. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Helingbaan<br />
|Omschrijving= Een traploze (voetgangers)verbinding om niveauverschillen te overbruggen, bijvoorbeeld tussen een perron en een overpad. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hellingbaan Meer over hellingbaan]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Helling<br />
|Omschrijving= Algemene term. Bij (model)spoorwegen, de hoek met het horizontale vlak. Zie het artikel [[Hellingen/klimspiralen]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hemelanker<br />
|Omschrijving= Bout die in de '''hemel'''plaat van de vuurkist en de topplaat van de vuurkistmantel wordt geschroefd, als steun voor de [[#Hemelplaat|hemelplaat]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hemelplaat<br />
|Omschrijving= Metalen '''plaat''' die de bovenkant van de [[Woorden - B#Binnenvuurkist|binnenvuurkist]] vormt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hemtunnel<br />
|Omschrijving= Spoortunnel onder het Noordzeekanaal. Deze ligt in de spoorlijn Amsterdam &mdash; Alkmaar, tussen de stations Amsterdam Sloterdijk en Zaandam. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Hengst"<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 7300 en 7400, beide lokaaltreintenderlocomotieven, waarover Van Wijck Jurriaanse zegt: 'Het waren briesende volbloed'''hengst'''en als zij met het handle voorin en op hoogtijdagen tien vierassige rijtuigen achter zich de Soesterberg opklommen en langs Den Dolder kwamen draven'. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Henry-remkraan<br />
|Omschrijving= Zie ook: [[Woorden - R#Rangeerkraan|'Rangeerkraan']]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Herbrand<br />
|Omschrijving= P. '''Herbrand''' & Co, Köln-Ehrenfeld. Voormalig Duitse rijtuigenbouwer. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://de.wikipedia.org/wiki/Herbrand_(Waggonfabrik) Meer over Herbrand]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Herhalingssein<br />
|Omschrijving= Sein dat een seinbeeld herhaalt. Het '''herhalingssein''' gaat vooraf aan een hoofdsein. Dit wordt vooral toegepast op plaatsen waar de zichtlengte te kort is om het lichtsein bijtijds te kunnen zien. Denk aan een boog, kruisende infrastructuur of een perronkap. De mogelijke seinbeelden zijn: Diagonaal (stijgende lijn van linksonder naar rechtsboven): Het eerstvolgende lichtsein toont een beter seinbeeld dan geel knipper (het eerstvolgende lichtsein laat voorbij rijden toe). Horizontaal: Het eerstvolgende lichtsein toont rood of geel knipper. (resp. stoppen, rijden op zicht) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=herhalingssein Meer over herhalingssein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Herrie<br />
|Omschrijving= "'''Herrie''' op de remmen hebben: "een noodremming maken, met geweld remmen, wat veel lawaai maakt: de remblokken slaan op de wielen, de wielen piepen, de wagens trillen en bonken etc. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Herroepen van sein<br />
|Omschrijving= Het ongedaan maken van een ingestelde rijweginstelling. Het '''herroepen''' is alleen mogelijk indien het sein nog niet afgereden is. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=sein_herroepen Meer over herroepen van sein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Herstellen<br />
|Omschrijving= (onderhoud) Het uitvoeren van onderhoudsacties aan een beschadigd, al dan niet defect object, met het doel één of meer, maar niet alle beschadigde onderdelen in hun oorspronkelijke staat terug te brengen. (zie verschil met [[Woorden - V#Vernieuwen (Onderhoud)|vernieuwen]]) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=herstellen Meer over herstellen]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hert<br />
|Omschrijving= "Hijgend '''hert''':" bijnaam van de locs van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 6600, gegeven door het personeel van de NTM, toen die in 1920 deze locs in huur had van de NS. De naam verwijst naar Psalm 42. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hertz<br />
|Omschrijving= '''Hertz''' is de eenheid van trillingfrequentie (aantal trillingen per seconde). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Heinrich_Hertz Meer over Hertz]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Het vuur door de kist halen<br />
|Omschrijving= Jargon voor "de kolen van het vuur verspreiden over het hele roosterbed van de '''vuurkist"'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - K#Kist|Kist]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Heusinger schuifbeweging<br />
|Omschrijving= In 1849 patenteerde Heusinger in Duitsland een sterk op dat van Walschaerts gelijkend systeem. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - W#Walschaerts|Walschaerts]]. [http://de.wikipedia.org/wiki/Steuerung_%28Dampfmaschine%29 Meer over stoommachine]. [https://www.nicospilt.com/index_stoomverdeling.htm Nog meer over Heusinger schuifbeweging].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Heuvelaar<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 9500, die speciaal bestemd waren voor de rangeerdienst te Susteren, en die daar moeiteloos de treinen de rangeer'''heuvel''' opduwden. ook: [[Woorden - D#Dempsey|"Dempsey"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Heuvelen<br />
|Omschrijving= (wagens) langzaam tegen de rangeer'''heuvel''' op duwen, waardoor zij aan de andere kant op eigen kracht, d.w.z. door de "zwaartekracht", naar de juiste sporen lopen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Heuvelsein<br />
|Omschrijving= Rangeer'''sein''' waarmee het [[#Heuvelen|'''heuvel'''en]] geregeld wordt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= High Speed<br />
|Omschrijving= Merknaam van de NS. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/NS_Hispeed Meer over NS Hispeed].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hijsogen<br />
|Omschrijving= Stalen '''ringen''' die bijvoorbeeld op een motorhuif zijn bevestigd en waarmee men met behulp van stroppen en een kraan, de huif van de locomotief kan halen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hippel<br />
|Omschrijving= 1. (Hippeltje): algemene bijnaam van kleine locomotiefjes, vooral in (N-)O-Nederland. zie ook: "[[Woorden - K#Kikker|Kikkertje]], [[Woorden - B#Bakje|bakje]]" ("hippelen:" zich met kleine sprongetjes voortbewegen).<br />2. "Kleine hippel:" bijnaam van de locs van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 6500, gegeven door het personeel van de NTM toen die de locs in 1920 in huur had.<br />
<br />3. "Grote hippel:" bijnaam van de locs van de serie NS 6800, eveneens bij de NTM. Zie ook: [[Woorden - P#Pony|"pony"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
<br />4. Benaming voor rangeerlocs uit de 500, 600 en 700 [[Woorden - S#Serie|serie]]. De locs kregen deze bijnaam vanwege het aparte schommelende en springerige rijgedrag. In 1963 kregen alle locs een blauw zwaailicht om voor het kruisende wegverkeer beter zichtbaar te zijn. In 1984 werd dit vervangen door een rood zwaailicht. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hippel Meer over hippel]. [http://nl.wikipedia.org/wiki/NS_500 Nog meer over Hippel]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hoek<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); De '''hoek''' is dat deel van spoorwegemplacement, waar [[Woorden - M#Materieel|materieel]] weggezet wordt. Daardoor: de opstel- en wegzetsporen op dat deel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hoekbord<br />
|Omschrijving= Op de '''hoek''' van een wagen bevestigd '''bord''', vierkant of rond, bedoeld als sluitsein. Wordt aan beide zijden (links-/rechtsachter<br />
) bevestigd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hoeklantaarns<br />
|Omschrijving= '''Sluitlantaarns''' op wagens. [http://www.nicospilt.com/pdf/SR1934_008.pdf Meer over Hoeklantaarns (zie pag. 118)] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hoerekar<br />
|Omschrijving= Reservelocomotief, die bereden werd door allerlei machinisten. Bij NS was de regel, dat er vast personeel was voor één loc, waardoor dit personeel zijn eigen locomotief had en daar verantwoording voor droeg. bij een '''hoerekar''' was dit juist niet zo. Die werd, net als een prostituée, gebruikt en bereden door Jan en alleman. Het onderhoud van zo’n loc was meestal niet best. zie ook: [[Woorden - K#Kar|"kar"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hogesnelheidslijn<br />
|Omschrijving= '''Hogesnelheidslijn''' is conform Europese afspraken: A - Bestaande lijn die door opwaardering geschikt is gedefinieerd als voor exploitatiesnelheden van tenminste 200 km/h. B - Nieuwe spoorlijn die vanaf indienstname geschikt is voor exploitatiesnelheden van tenminste 250 km/h. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [http://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hogesnelheidslijn Meer over hogesnelheidslijn].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hogesnelheidslijnen net<br />
|Omschrijving= Hsl of HSL. Speciaal aangelegd traject voor snelheden boven de 200 km/h. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Hogesnelheidslijn Meer over hogesnelheidslijn].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hogesnelheidstrein<br />
|Omschrijving= Benaming voor '''treinen''' die volgens Europese afspraken een minimale exploitatiesnelheid hebben van 200 km/u. [http://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hogesnelheidstrein Meer over hogesnelheidstrein]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Enkele voorbeelden: ICE (Dld.), TGV (<<Fr.) of Thalys (SNCF, NMBS, DB en NS). [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hogesnelheidstrein Meer over hogesnelheidstrein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hogesnelheidstreindienst<br />
|Omschrijving= Een treindienst uitgevoerd met '''hogesnelheidstreinen''' tussen twee steden en/of gebieden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hogesnelheidstreindienst Meer over hogesnelheidstreindienst].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hol<br />
|Omschrijving= "Loc op '''hol''':" locomotief die aan het rijden is en niet tot stilstand te brengen is, omdat hij niet op stoom, maar op zeer natte stoom, bijna heet water, loopt. Enige manier om de loc te stoppen is: ganghandel in 't midden, zodat de stoomtoevoer stopt, afblaaskraan op de cilinders open zodat het "stoomwater" afgeblazen wordt, en remmen aan. Een loc raakte vaak op hol voor het begin van de dienst, bij of in de loods, als onoordeelkundig loodspersoneel bijv. de regulateur ineens te snel opende. In die situaties was remmen vaak onmogelijk, omdat de luchtdruk voor de remmen nog niet opgebouwd was (de loc is dus, net als een "paard", op hol, aan het hollen geslagen). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Homologatie<br />
|Omschrijving= '''Homologatie''' is het testen plus goedkeuren van de totaal opgeleverde spoorinfrastructuur, na afsluiting van de bouwwerkzaamheden. Doel is de opgeleverde spoorinfrastructuur vrij te kunnen geven voor gebruik zoals beschreven in de specificaties. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=homologatie Meer over homologatie].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hond<br />
|Omschrijving= "Het is net een kwaaie '''hond''':" de loc klinkt als een hond omdat hij een blaffend geluid maakt (zie: "[[Woorden - B#Blaffend|blaffend]]"). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hondekop<br />
|Omschrijving= Bijnaam van het elektrische [[Woorden - M#Materieel|materieel]] 1954 ("Mat '54"). De treinstellen uit deze [[Woorden - S#Serie|serie]] hebben aan beide zijden een bestuurderscabine die de vorm van een '''hondekop''' heeft, vooral door de naar voren komende neus. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Mat_%2754 Meer over Hondekop].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hondenbot<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); baanontwerp in de vorm van een '''hondebot'''. Zie het artikel [[Basisvormen modelbanen]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hongaarse vouwbalg<br />
|Omschrijving= Bepaald type '''vouwbalg''' dat door een uitgekiende ophanging veel beter was in- en uit te vouwen. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hoofdsein<br />
|Omschrijving= 1. hoofdseinpaal waaraan het definitieve sein gegeven wordt; tegengesteld [[Woorden - V#Voorsein|voorsein]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />2. Een '''hoofdsein''' is een lichtsein dat "STOP" kan tonen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Armseinen]] en [[Lichtseinen]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hoofdsein Meer over hoofdsein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hoofdspoor<br />
|Omschrijving= Een '''spoor''' dat in de gewone omstandigheden door treinen wordt bereden of een spoor dat als zodanig door de daartoe bevoegde instantie wordt aangewezen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [http://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hoofdspoor Meer over hoofdspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hoofdwerkplaats<br />
|Omschrijving= Een '''werkplaats''' voor groot onderhoud en complete revisie van rollend [[Woorden - M#Materieel|materieel]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hoofdwerkplaats_Haarlem Meer over hoofdwerkplaats].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hoog gefundeerd<br />
|Omschrijving= '''Fundering''' van het [[Woorden - K#Kunstwerk|kunstwerk]] nabij bovenkant [[Woorden - T#Talud|talud]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=gefundeerd_hoog Meer over hoog gefundeerd]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hoogovens Spoorbedrijf<br />
|Omschrijving= De KNHS (Koninklijke Nederlandsche '''Hoogovens''' en Staalfabrieken) in IJmuiden, vroeger Corus, tegenwoordig TATA, heeft een eigen '''spoorwegbedrijf'''. In Beverwijk is er [[Woorden - A#Aansluiting|aansluiting]] op het landelijke spoorwegnet. Men heeft niet alleen eigen [[Woorden - M#Materieel|materieel]], waaronder locomotieven en bijzondere wagens, maar ook een eigen beveiliging. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hotbox-detectie<br />
|Omschrijving= De '''HotBox-Detectie-installatie''' (HBD) is ingericht voor het meten en melden van de bedrijfstemperatuur van aspotten (de boxen) en wielbanden van passerend [[Woorden - M#Materieel|materieel]]. Meldingen van dit detectiesysteem kunnen zijn: "warmloper" (trein dient binnen enkele kilometers te worden gecontroleerd), "heetloper" (trein dient direct te worden stopgezet). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hotbox Meer over de Hotbox-detectie]. [https://www.infrasite.nl/glossary/hotbox/ Nog meer over de Hotbox-detectie] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Houtlijm<br />
|Omschrijving= '''Lijm''' op basis van PolyVinylACetaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/PVAC-lijm Meer over PVAC-lijm].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hub<br />
|Omschrijving= (Computerterminologie) Een '''hub''' is, net als een switch, een apparaat in de infrastructuur van een netwerk. In een computernetwerk is een hub het middelpunt van de aangesloten computers. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hub_(hardware) Meer over Hub].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Huif<br />
|Omschrijving= Een huif is een beschermende overkapping. Zo wordt een ondersteund beschermend zeildoek over een wagen, een boedelbak, een oplegger of een schuit een huif genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Huif Meer over huif]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Huisje-boompje-beestje-rijden"<br />
|Omschrijving= Op zicht rijden. hierbij moet je je oriënteren op de omgeving, waarbij je kijkt naar elementaire zaken als huisje-boompje-beestje. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Huneslet"<br />
|Omschrijving= Bijnaam bij de Hoogovens van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 8800. Deze bijnaam was gegeven naar de fabrieksnaam '''Hunslet'''. Zie ook: [[Woorden - J#Jeep|"jeep"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hybride locomotief<br />
|Omschrijving= Een '''hybride locomotief''' is een locomotief met zowel een dieselmotor, als de mogelijkheid gevoed te worden via een externe stroomvoorziening vanaf de spoorbaan. Er bestaan ook hybride locomotieven die via de bovenleiding worden gevoed waar dat kan en via een batterij als dat moet. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_spoorwegjargon#H Meer over hybride locomotief].<br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - G<br />
|Volgende= Woorden - I<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 26 mrt 2024 10:10 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|H]]<br />
[[Categorie: Algemeen|H]]<br />
[[Categorie: Woorden|H]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|H]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_H&diff=50843Woorden - H2024-03-26T09:10:04Z<p>Fred: woorden toeg.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - G<br />
|Volgende= Woorden - I<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
|Update= Fred Eikelboom<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= H.<br />
|Omschrijving= (ash) (België): de hoofdletter '''H'''. Officiële aanduiding voor spoorwegzaken. Enkele voorbeelden: HL. = locomotief. Hle = elektrische locomotief. Hld = diesellocomotief. Hlr = rangeerlocomotief (de "l" staat dus voor locomotief). "Ht" = tender. "Hkv" = reizigerstrein. "Hkm" = goederentrein. "Kkt" = troepentrein (de "k" staat voor trein). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= H.-B.-B.-rijden<br />
|Omschrijving= zie: [[#"Huisje-boompje-beestje-rijden"|"Huisje-boompje-beestje-rijden"]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= H.O.H.<br />
|Omschrijving= Ook h.o.h. Afkorting van '''hart-op-hart'''. Het is de afstand tussen het middelpunt (het hart) van bijvoorbeeld een kolom en het middelpunt (het hart) van een andere kolom. Door een afstand in hart tot hartlijn uit te drukken, kunnen geen fouten worden gemaakt met het opmeten van afstanden tussen kolommen met verschillende diameters en ontstaan er ook geen misverstanden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] (zie ook [[#Hartlijn|Hartlijn]]). [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hart_op_hart Meer over H.O.H.]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= H.IJ.S.M.<br />
|Omschrijving= '''Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij''', later algemeen HSM (Hollandsche Spoorweg Maatschappij) genoemd, één der maatschappijen van vóór de fusie tot de NS. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Hollandsche_IJzeren_Spoorweg-Maatschappij Meer over H.IJ.S.M.] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= H.S.M.<br />
|Omschrijving= HSM. Zie: [[#"H.IJ.S.M|"H.IJ.S.M."]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HAHOB.<br />
|Omschrijving= '''HalfAutomatische Halve Overwegbomen'''. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Haki.<br />
|Omschrijving= '''Half-Automatische Knipperlicht Installatie'''.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HALI.<br />
|Omschrijving= '''Half Automatische Licht Installatie'''. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HALI-B.<br />
|Omschrijving= '''Half Automatische Licht Installatie met Bomen'''. Dit zijn half-automatische lichtinstallaties met (spoor)bomen. Half-automatisch betekent dat de machinist voor de overweg stopt en met een druk op de knop de overweg activeert zodat de trein veilig kan passeren.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HAVIO.<br />
|Omschrijving= '''Half-Automatische VerkeerslichtInstallatie voor Overwegen'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Nieuwe benaming is: [[#HALI.|HALI]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HAWA.<br />
|Omschrijving= '''Hannoversche Waggonfabrik A.G.''', Hannover-Linden. Voormalig Duitse rijtuigenbouwer. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://en.wikipedia.org/wiki/Hannoversche_Waggonfabrik Meer over HAWA]. (Duits)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HBHOB.<br />
|Omschrijving= '''Handbediende Halve OverwegBomen'''. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HBKI.<br />
|Omschrijving= '''Handbediende Knipperlichtinstallatie'''.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hc.<br />
|Omschrijving= "Hoofdconducteur". Benaming, uitgesproken als hasee, voor de hoofdconducteur. '''Hc''' is de afkorting van dit woord. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Conducteur Meer over Conducteur].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Hc. ATB".<br />
|Omschrijving= Een regelmatig voorkomend zinnetje van de machinist via de boordomroep, als er een ATB-remming heeft plaatsgevonden. Hierdoor weet de '''HC''' dat de '''ATB''' een noodstop veroorzaakt heeft, en dat de snelremming niet veroorzaakt werd doordat er iemand aan de noodrem had getrokken.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HGB.<br />
|Omschrijving= '''HoofdGeBouw'''. In Utrecht staan de Hoofdgebouwen van de NS, deze hebben een Romeinse nummering, dus bijv. HGB II. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hcd.<br />
|Omschrijving= Oude afkorting van "Hoofdconducteur". Zie: [[#Hc.|Hc]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HEXFET.<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - M#MOSFET|MOSFET]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HIJSM.<br />
|Omschrijving= [[#"H.IJ.S.M|"H.IJ.S.M."]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HSL.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Hoge Snelheids Lijn'''. Zie: [[#Hogesnelheidslijn|"Hogesnelheidslijn"]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HSM.<br />
|Omschrijving= Zie: [[#"H.IJ.S.M|"H.IJ.S.M."]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HST.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''[[#Hogesnelheidstrein|Hogesnelheidstrein]]'''. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HST. VEM.<br />
|Omschrijving= '''Hoge Snelheids Trein Vervoers Exploitatie Maatschappij'''.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= H.W.T.K.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Hoofdwerktuigkundige'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HWTK.<br />
|Omschrijving= Zie: [[#H.W.T.K.|H.W.T.K.]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hz.<br />
|Omschrijving= Zie: [[#Hertz|Hertz]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= h<sub>fe</sub>.<br />
|Omschrijving= (Elektronica); aanduiding voor de AC-versterkingsfactor van bi-polaire [[Woorden - T#Transistor|transistor]]en. De '''"h"''' is de afkorting van hybrid, '''"f"''' is de afkorting van "forward" en '''"e"''' betekent common Emitter. De AC-versterkingsfaktor (h<sub>fe</sub>) is frequentieafhankelijk.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= hFE.<br />
|Omschrijving= (Elektronica); aanduiding voor de DC-versterkingsfactor van bi-polaire transistoren. De '''"h"''' is de afkorting van hybrid, '''"F"''' is de afkorting van forward en '''"E"''' betekent common Emitter. De versterkingsfaktor '''(hFE)''' is dus de gelijkstroomversterkingsfactor.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hz.<br />
|Omschrijving= De '''Hertz''' (symbool: Hz) is de afgeleide SI-eenheid van frequentie. De Hertz wordt gebruikt bij periodieke (zich herhalende) verschijnselen. 1 Hz komt daarbij overeen met een periode van 1 seconde. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hertz_(eenheid) Meer over Hertz].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= HZ.<br />
|Omschrijving= Europese afkorting voor schaal '''Half Z'''. Is in Japan geïntroduceerd en wordt daar schaal T genoemd.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Haak<br />
|Omschrijving= Tweetand, die de vorm van een hoekige '''haak''' heeft; "korte-" en "lange haak". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Haarlem-Zandvoorters<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] HSM 7600, die in dienst gesteld waren bij de Haarlem-Zandvoort Spoorweg Maatschappij. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Haarlemmermeertje<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 7700, die vóór de eerste wereldoorlog veel dienst gedaan hadden op de '''Haarlemmermeer'''spoorlijn, toen nog onder nummers HSM 1005-1048 [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Had je me maar"<br />
|Omschrijving= Zie ook [[Woorden - Z#"Zuurbier"|"Zuurbier"]]. Bijnamen van respectievelijk de locomotieven NS 1501 en 1507 (ex - NCS 21 en 27), minder vleiend bedoelde benaming. "Had je me maar" en "Zuurbier" waren twee Amsterdamse straattypes, kort na de eerste wereldoorlog. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Had-je-me-maar "Had je me maar"] liet zich in 1921 verkiesbaar stellen door de Vrije Socialisten voor de gemeenteraad van Amsterdam, uit protest tegen geldende stemdwang. Hij werd met een overweldigende meerderheid gekozen. Deze namen zullen wel voor, uitgerekend deze locomotieven, gekozen zijn omdat zowel de personen als de locs twee eenlingen waren en geen types van een grote serie. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Hak"<br />
|Omschrijving= Staande kant achter op de remschoen, waarmee het wiel van de te remmen wagen tegen wordt gehouden. in vorm vergelijkbaar met de '''hak''' van een schoen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hakkepoffer<br />
|Omschrijving= Machinist die niet goed kan rijden, veel kolen verbruikt, veel van de loc vergt, en bijvoorbeeld steeds [[Woorden - D#Doorslaan|doorslaat]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hakkert<br />
|Omschrijving= Zie: [[#Hakkepoffer|Hakkepoffer]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Half Engels wissel<br />
|Omschrijving= (halve Engelsman) '''Engels wissel''' dat slechts in één richting gebogen bereden kan worden. Zie: [[Woorden - E#Engels wissel|Engels wissel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Halfgeleider<br />
|Omschrijving= In de wereld van de elektronica wordt onder een '''halfgeleider''' verstaan: elektronische componenten op basis van halfgeleidermateriaal. Een [[Elektronica basis#De diode|diode]] en een [[Elektronica basis#De transistor|transistor]] zijn voorbeelden van halfgeleiders. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Halfgeleider_(elektronica) Meer over halfgeleider].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Halfgeleiderrelais<br />
|Omschrijving= Ook [[Woorden - S#SSR.|"'''SSR'''"]] genoemd. Dit is een [[Woorden - E#Elektronisch relais|elektronisch relais]]. Het heeft geen bewegende delen. Toch kan deze component als relais beschouwd worden, omdat het mogelijk is een secundaire kring te schakelen door een spanning op de ingang (=primaire kring) aan te leggen. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Halfgeleiderrelais Meer over halfgeleiderrelais] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Halfje"<br />
|Omschrijving= (NS-jargon) Een enkelvoudig wissel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_spoorwegjargon#H Meer over halfje].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hall sensor <br />
|Omschrijving= Een '''hallsensor''' (ook hallsonde of magneetveldsensor) gebruikt het [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hall-effect hall-effect] voor de meting van een magneetveld of elektrische stroom. De sensor is vernoemd naar Edwin Hall. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hallsensor Meer over Hallsensor]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Halte<br />
|Omschrijving= Een '''halte''' is een gedeelte van de vrije baan voorzien van een inrichting waar reizigers kunnen in- en uitstappen en/of goederen kunnen worden aangenomen en afgeleverd, niet zijnde een station (zie het artikel [[Inleiding station]]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=halte Meer over halte].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Halteplaats<br />
|Omschrijving= Zie het artikel [[Inleiding station]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Halteren<br />
|Omschrijving= Het stoppen van een trein bij een '''halte''' of op een station.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Handwissel<br />
|Omschrijving= Grootspoor: Met de '''hand''' (niet elektrisch of mechanisch) ter plaatse bediend '''wissel'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Afbeelding: [http://www.nicospilt.com/2004/20040612_1457.JPG werkplaats Haarlem], 12 juni 2004 [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] Modelspoor: Een niet elektrisch bediende wissel.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hangdraad<br />
|Omschrijving= Onderdeel van het bovenleidingsysteem. De '''hangdraad''' is de verbinding tussen de draagkabel en de rijdraad, die ervoor zorgt dat de rijdraad op een vaste afstand (hoogte) boven de spoorstaven hangt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [http://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hangdraad Meer over hangdraad].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hanzelijn<br />
|Omschrijving= De '''Hanzelijn''' is een spoorlijn die Lelystad en Zwolle met elkaar verbindt. De lijn is, volgens de planning, begin december 2012 gereed. [http://www.hanzelijn-hattem.nl Meer over Hanzelijn] Zie ook: [http://www.aanleg-hanzelijn.nl aanleg-hanzelijn.nl]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hardware <br />
|Omschrijving= Met '''hardware''' of "apparatuur" worden in de computertechniek alle fysieke [[Woorden - C#Component|componenten]] of onderdelen aangeduid die in een computer een rol spelen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hardware Meer over hardware].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Harken<br />
|Omschrijving= "Het vuur '''harken''':" met de [[#Haak|haak]] de kolen harken (meestal slecht voor het vuur, omdat je al harkend kleine slakken tussen de roosterstaven brengt, waardoor het rooster verstopt raakt en het vuur zijn trek verliest). "[[Woorden - T#Tuinman|Tuinman]], wat hark je weer!". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Harpoen<br />
|Omschrijving= Stookwerktuig om slakken tussen de roosterstaven vandaan te trekken. heeft de vorm van een '''harpoen'''. Zie ook: "[[Woorden - P#Potlood|Potlood]], [[Woorden - S#Stootijzer|Stootijzer]]".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hart-op-hart<br />
|Omschrijving= Afstand gemeten van het '''hart''' (midden) van het ene object naar het hart van het andere object (Zie ook [[#H.O.H|H.O.H.]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hart-op-hart Meer over hart-op-hart].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hart Spoor<br />
|Omschrijving= Denkbeeldige lijn in de lengterichting van het '''spoor''' in het midden van beide spoorstaven op de hoogte van het vlak van de bovenkant van beide spoorstaven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hart_spoor Meer over hart spoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hartje<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 1700, om onduidelijke redenen gegeven; ook: "overkoker, bogie, boog, [[Woorden - K#Kleine jumbo|kleine jumbo]]." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hartlijn<br />
|Omschrijving= Denkbeeldige '''lijn''', getrokken over het '''hart''' (midden) van het ene object naar het hart van het andere object. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] (zie ook [[#H.O.H|H.O.H.]]). [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hartlijn_(meetkunde) Meer over hartlijn].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hartstuk<br />
|Omschrijving= Rechtstreekse vertaling van het Duite "Herzstück" wat "kern" beteken. In Nederland gebruiken we, bij zowel grootspoor als modelspoor, de officiële NS-benaming [[Woorden - P#Puntstuk|Puntstuk]]. Zie ook: [[Zoek-assistent]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Headshunt"<br />
|Omschrijving= (Eng.) omloopspoor, waardoor een loc die voor een geärriveerde trein staat, af kan koppelen en kan [[Woorden - O#"Omlopen"|"omlopen"]] naar de andere zijde van de trein (dit heet [[Woorden - K#Kopmaken|"kopmaken"]]).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Heatsink"<br />
|Omschrijving= (Eng.) Koelplaat. Bijvoorbeeld voor elektronicacomponenten, zoals transistoren.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hectometerbordjes<br />
|Omschrijving= Langs het spoor staat om de honderd meter een '''hectometerbordje'''. Vroeger stonden die laag bij de grond op een apart paaltje, maar steeds vaker worden ze wat hoger aan bovenleidingmasten gemonteerd, zodat de machinist ze goed kan zien. Hij heeft deze bordjes nodig om zich te oriënteren. De nummering begint meestal bij een groot station. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Helingbaan<br />
|Omschrijving= Een traploze (voetgangers)verbinding om niveauverschillen te overbruggen, bijvoorbeeld tussen een perron en een overpad. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hellingbaan Meer over hellingbaan]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Helling<br />
|Omschrijving= Algemene term. Bij (model)spoorwegen, de hoek met het horizontale vlak. Zie het artikel [[Hellingen/klimspiralen]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hemelanker<br />
|Omschrijving= Bout die in de '''hemel'''plaat van de vuurkist en de topplaat van de vuurkistmantel wordt geschroefd, als steun voor de [[#Hemelplaat|hemelplaat]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hemelplaat<br />
|Omschrijving= Metalen '''plaat''' die de bovenkant van de [[Woorden - B#Binnenvuurkist|binnenvuurkist]] vormt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hemtunnel<br />
|Omschrijving= Spoortunnel onder het Noordzeekanaal. Deze ligt in de spoorlijn Amsterdam &mdash; Alkmaar, tussen de stations Amsterdam Sloterdijk en Zaandam. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Hengst"<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 7300 en 7400, beide lokaaltreintenderlocomotieven, waarover Van Wijck Jurriaanse zegt: 'Het waren briesende volbloed'''hengst'''en als zij met het handle voorin en op hoogtijdagen tien vierassige rijtuigen achter zich de Soesterberg opklommen en langs Den Dolder kwamen draven'. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Henry-remkraan<br />
|Omschrijving= Zie ook: [[Woorden - R#Rangeerkraan|'Rangeerkraan']]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Herbrand<br />
|Omschrijving= P. '''Herbrand''' & Co, Köln-Ehrenfeld. Voormalig Duitse rijtuigenbouwer. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://de.wikipedia.org/wiki/Herbrand_(Waggonfabrik) Meer over Herbrand]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Herhalingssein<br />
|Omschrijving= Sein dat een seinbeeld herhaalt. Het '''herhalingssein''' gaat vooraf aan een hoofdsein. Dit wordt vooral toegepast op plaatsen waar de zichtlengte te kort is om het lichtsein bijtijds te kunnen zien. Denk aan een boog, kruisende infrastructuur of een perronkap. De mogelijke seinbeelden zijn: Diagonaal (stijgende lijn van linksonder naar rechtsboven): Het eerstvolgende lichtsein toont een beter seinbeeld dan geel knipper (het eerstvolgende lichtsein laat voorbij rijden toe). Horizontaal: Het eerstvolgende lichtsein toont rood of geel knipper. (resp. stoppen, rijden op zicht) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=herhalingssein Meer over herhalingssein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Herrie<br />
|Omschrijving= "'''Herrie''' op de remmen hebben: "een noodremming maken, met geweld remmen, wat veel lawaai maakt: de remblokken slaan op de wielen, de wielen piepen, de wagens trillen en bonken etc. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Herroepen van sein<br />
|Omschrijving= Het ongedaan maken van een ingestelde rijweginstelling. Het '''herroepen''' is alleen mogelijk indien het sein nog niet afgereden is. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=sein_herroepen Meer over herroepen van sein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Herstellen<br />
|Omschrijving= (onderhoud) Het uitvoeren van onderhoudsacties aan een beschadigd, al dan niet defect object, met het doel één of meer, maar niet alle beschadigde onderdelen in hun oorspronkelijke staat terug te brengen. (zie verschil met [[Woorden - V#Vernieuwen (Onderhoud)|vernieuwen]]) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=herstellen Meer over herstellen]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hert<br />
|Omschrijving= "Hijgend '''hert''':" bijnaam van de locs van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 6600, gegeven door het personeel van de NTM, toen die in 1920 deze locs in huur had van de NS. De naam verwijst naar Psalm 42. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hertz<br />
|Omschrijving= '''Hertz''' is de eenheid van trillingfrequentie (aantal trillingen per seconde). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Heinrich_Hertz Meer over Hertz]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Het vuur door de kist halen<br />
|Omschrijving= Jargon voor "de kolen van het vuur verspreiden over het hele roosterbed van de '''vuurkist"'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - K#Kist|Kist]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Heusinger schuifbeweging<br />
|Omschrijving= In 1849 patenteerde Heusinger in Duitsland een sterk op dat van Walschaerts gelijkend systeem. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - W#Walschaerts|Walschaerts]]. [http://de.wikipedia.org/wiki/Steuerung_%28Dampfmaschine%29 Meer over stoommachine]. [https://www.nicospilt.com/index_stoomverdeling.htm Nog meer over Heusinger schuifbeweging].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Heuvelaar<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 9500, die speciaal bestemd waren voor de rangeerdienst te Susteren, en die daar moeiteloos de treinen de rangeer'''heuvel''' opduwden. ook: [[Woorden - D#Dempsey|"Dempsey"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Heuvelen<br />
|Omschrijving= (wagens) langzaam tegen de rangeer'''heuvel''' op duwen, waardoor zij aan de andere kant op eigen kracht, d.w.z. door de "zwaartekracht", naar de juiste sporen lopen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Heuvelsein<br />
|Omschrijving= Rangeer'''sein''' waarmee het [[#Heuvelen|'''heuvel'''en]] geregeld wordt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= High Speed<br />
|Omschrijving= Merknaam van de NS. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/NS_Hispeed Meer over NS Hispeed].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hijsogen<br />
|Omschrijving= Stalen '''ringen''' die bijvoorbeeld op een motorhuif zijn bevestigd en waarmee men met behulp van stroppen en een kraan, de huif van de locomotief kan halen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hippel<br />
|Omschrijving= 1. (Hippeltje): algemene bijnaam van kleine locomotiefjes, vooral in (N-)O-Nederland. zie ook: "[[Woorden - K#Kikker|Kikkertje]], [[Woorden - B#Bakje|bakje]]" ("hippelen:" zich met kleine sprongetjes voortbewegen).<br />2. "Kleine hippel:" bijnaam van de locs van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 6500, gegeven door het personeel van de NTM toen die de locs in 1920 in huur had.<br />
<br />3. "Grote hippel:" bijnaam van de locs van de serie NS 6800, eveneens bij de NTM. Zie ook: [[Woorden - P#Pony|"pony"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
<br />4. Benaming voor rangeerlocs uit de 500, 600 en 700 [[Woorden - S#Serie|serie]]. De locs kregen deze bijnaam vanwege het aparte schommelende en springerige rijgedrag. In 1963 kregen alle locs een blauw zwaailicht om voor het kruisende wegverkeer beter zichtbaar te zijn. In 1984 werd dit vervangen door een rood zwaailicht. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hippel Meer over hippel]. [http://nl.wikipedia.org/wiki/NS_500 Nog meer over Hippel]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hoek<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); De '''hoek''' is dat deel van spoorwegemplacement, waar [[Woorden - M#Materieel|materieel]] weggezet wordt. Daardoor: de opstel- en wegzetsporen op dat deel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hoekbord<br />
|Omschrijving= Op de '''hoek''' van een wagen bevestigd '''bord''', vierkant of rond, bedoeld als sluitsein. Wordt aan beide zijden (links-/rechtsachter<br />
) bevestigd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hoeklantaarns<br />
|Omschrijving= '''Sluitlantaarns''' op wagens. [http://www.nicospilt.com/pdf/SR1934_008.pdf Meer over Hoeklantaarns (zie pag. 118)] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hoerekar<br />
|Omschrijving= Reservelocomotief, die bereden werd door allerlei machinisten. Bij NS was de regel, dat er vast personeel was voor één loc, waardoor dit personeel zijn eigen locomotief had en daar verantwoording voor droeg. bij een '''hoerekar''' was dit juist niet zo. Die werd, net als een prostituée, gebruikt en bereden door Jan en alleman. Het onderhoud van zo’n loc was meestal niet best. zie ook: [[Woorden - K#Kar|"kar"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hogesnelheidslijn<br />
|Omschrijving= '''Hogesnelheidslijn''' is conform Europese afspraken: A - Bestaande lijn die door opwaardering geschikt is gedefinieerd als voor exploitatiesnelheden van tenminste 200 km/h. B - Nieuwe spoorlijn die vanaf indienstname geschikt is voor exploitatiesnelheden van tenminste 250 km/h. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [http://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hogesnelheidslijn Meer over hogesnelheidslijn].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hogesnelheidslijnen net<br />
|Omschrijving= Hsl of HSL. Speciaal aangelegd traject voor snelheden boven de 200 km/h. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Hogesnelheidslijn Meer over hogesnelheidslijn].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hogesnelheidstrein<br />
|Omschrijving= Benaming voor '''treinen''' die volgens Europese afspraken een minimale exploitatiesnelheid hebben van 200 km/u. [http://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hogesnelheidstrein Meer over hogesnelheidstrein]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Enkele voorbeelden: ICE (Dld.), TGV (<<Fr.) of Thalys (SNCF, NMBS, DB en NS). [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hogesnelheidstrein Meer over hogesnelheidstrein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hogesnelheidstreindienst<br />
|Omschrijving= Een treindienst uitgevoerd met '''hogesnelheidstreinen''' tussen twee steden en/of gebieden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hogesnelheidstreindienst Meer over hogesnelheidstreindienst].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hol<br />
|Omschrijving= "Loc op '''hol''':" locomotief die aan het rijden is en niet tot stilstand te brengen is, omdat hij niet op stoom, maar op zeer natte stoom, bijna heet water, loopt. Enige manier om de loc te stoppen is: ganghandel in 't midden, zodat de stoomtoevoer stopt, afblaaskraan op de cilinders open zodat het "stoomwater" afgeblazen wordt, en remmen aan. Een loc raakte vaak op hol voor het begin van de dienst, bij of in de loods, als onoordeelkundig loodspersoneel bijv. de regulateur ineens te snel opende. In die situaties was remmen vaak onmogelijk, omdat de luchtdruk voor de remmen nog niet opgebouwd was (de loc is dus, net als een "paard", op hol, aan het hollen geslagen). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Homologatie<br />
|Omschrijving= '''Homologatie''' is het testen plus goedkeuren van de totaal opgeleverde spoorinfrastructuur, na afsluiting van de bouwwerkzaamheden. Doel is de opgeleverde spoorinfrastructuur vrij te kunnen geven voor gebruik zoals beschreven in de specificaties. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=homologatie Meer over homologatie].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hond<br />
|Omschrijving= "Het is net een kwaaie '''hond''':" de loc klinkt als een hond omdat hij een blaffend geluid maakt (zie: "[[Woorden - B#Blaffend|blaffend]]"). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hondekop<br />
|Omschrijving= Bijnaam van het elektrische [[Woorden - M#Materieel|materieel]] 1954 ("Mat '54"). De treinstellen uit deze [[Woorden - S#Serie|serie]] hebben aan beide zijden een bestuurderscabine die de vorm van een '''hondekop''' heeft, vooral door de naar voren komende neus. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Mat_%2754 Meer over Hondekop].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hondenbot<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); baanontwerp in de vorm van een '''hondebot'''. Zie het artikel [[Basisvormen modelbanen]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hongaarse vouwbalg<br />
|Omschrijving= Bepaald type '''vouwbalg''' dat door een uitgekiende ophanging veel beter was in- en uit te vouwen. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hoofdsein<br />
|Omschrijving= 1. hoofdseinpaal waaraan het definitieve sein gegeven wordt; tegengesteld [[Woorden - V#Voorsein|voorsein]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />2. Een '''hoofdsein''' is een lichtsein dat "STOP" kan tonen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Armseinen]] en [[Lichtseinen]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hoofdsein Meer over hoofdsein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hoofdspoor<br />
|Omschrijving= Een '''spoor''' dat in de gewone omstandigheden door treinen wordt bereden of een spoor dat als zodanig door de daartoe bevoegde instantie wordt aangewezen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [http://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hoofdspoor Meer over hoofdspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hoofdwerkplaats<br />
|Omschrijving= Een '''werkplaats''' voor groot onderhoud en complete revisie van rollend [[Woorden - M#Materieel|materieel]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hoofdwerkplaats_Haarlem Meer over hoofdwerkplaats].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hoog gefundeerd<br />
|Omschrijving= '''Fundering''' van het [[Woorden - K#Kunstwerk|kunstwerk]] nabij bovenkant [[Woorden - T#Talud|talud]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=gefundeerd_hoog Meer over hoog gefundeerd]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hoogovens Spoorbedrijf<br />
|Omschrijving= De KNHS (Koninklijke Nederlandsche '''Hoogovens''' en Staalfabrieken) in IJmuiden, vroeger Corus, tegenwoordig TATA, heeft een eigen '''spoorwegbedrijf'''. In Beverwijk is er [[Woorden - A#Aansluiting|aansluiting]] op het landelijke spoorwegnet. Men heeft niet alleen eigen [[Woorden - M#Materieel|materieel]], waaronder locomotieven en bijzondere wagens, maar ook een eigen beveiliging. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hotbox-detectie<br />
|Omschrijving= De '''HotBox-Detectie-installatie''' (HBD) is ingericht voor het meten en melden van de bedrijfstemperatuur van aspotten (de boxen) en wielbanden van passerend [[Woorden - M#Materieel|materieel]]. Meldingen van dit detectiesysteem kunnen zijn: "warmloper" (trein dient binnen enkele kilometers te worden gecontroleerd), "heetloper" (trein dient direct te worden stopgezet). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hotbox Meer over de Hotbox-detectie]. [https://www.infrasite.nl/glossary/hotbox/ Nog meer over de Hotbox-detectie] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Houtlijm<br />
|Omschrijving= '''Lijm''' op basis van PolyVinylACetaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/PVAC-lijm Meer over PVAC-lijm].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hub<br />
|Omschrijving= (Computerterminologie) Een '''hub''' is, net als een switch, een apparaat in de infrastructuur van een netwerk. In een computernetwerk is een hub het middelpunt van de aangesloten computers. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hub_(hardware) Meer over Hub].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Huif<br />
|Omschrijving= Een huif is een beschermende overkapping. Zo wordt een ondersteund beschermend zeildoek over een wagen, een boedelbak, een oplegger of een schuit een huif genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Huif Meer over huif]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Huisje-boompje-beestje-rijden"<br />
|Omschrijving= Op zicht rijden. hierbij moet je je oriënteren op de omgeving, waarbij je kijkt naar elementaire zaken als huisje-boompje-beestje. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Huneslet"<br />
|Omschrijving= Bijnaam bij de Hoogovens van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 8800. Deze bijnaam was gegeven naar de fabrieksnaam '''Hunslet'''. Zie ook: [[Woorden - J#Jeep|"jeep"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Hybride locomotief<br />
|Omschrijving= Een '''hybride locomotief''' is een locomotief met zowel een dieselmotor, als de mogelijkheid gevoed te worden via een externe stroomvoorziening vanaf de spoorbaan. Er bestaan ook hybride locomotieven die via de bovenleiding worden gevoed waar dat kan en via een batterij als dat moet. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_spoorwegjargon#H Meer over hybride locomotief].<br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - G<br />
|Volgende= Woorden - I<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 26 mrt 2024 10:10 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|H]]<br />
[[Categorie: Algemeen|H]]<br />
[[Categorie: Woorden|H]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|H]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_T&diff=50842Woorden - T2024-03-26T09:05:41Z<p>Fred: woord toeg.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - S<br />
|Volgende= Woorden - U<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= TA 364. <br />
|Omschrijving= De eerste drie-assige "free-axle" autotransportwagen van [[Woorden - G#GEFCo.|GeFCo.]]. Meer over [http://mlgtraffic.net/France_E_W_Gefco.xml TA 364].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= TAD.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Trein Afhandelings Documenten'''. [https://wiki.ovinnederland.nl/wiki/Treindienst_Afhandelings_Document Meer over TAD].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= TAS.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Trein Aanwijs Schermen'''. Alle blauwe schermen die op een perron aanwezig zijn, zoals [[Woorden - T#TBP.|TBP]] en [[Woorden - P#PV.|PV]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= TBP.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Trein Beeld Perron'''. De TBP-schermen zijn de vervangers van de eerste generatie CTA-schermen op de perrons. De TBP-schermen tonen de treinsoort, het logo van de vervoerder, vertrektijd, de eindbestemming en alle tussenstations. Er naast hangt een klok. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - P#PV.|PV]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= TIS.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Trein Incident Scenario'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Treinincidentscenario Meer over treinincidentscenario]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= TOA.<br />
|Omschrijving= Een "treindienst aantastende onregelmatigheid" ('''TAO''') is een onregelmatigheid (externe afwijking) die leidt tot een verstoring van de geplande treinenloop. De term wordt gebruikt door ProRail. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=toa Meer over TOA]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= TOBS.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Ten Onrechte Bezet Spoor'''. Een sectiestoring, waarbij de sectie zich meldt als bezet, terwijl die bezetting niet wordt veroorzaakt door [[Woorden - M#Materieel|materieel]] of een [[Woorden - K#Kortsluitlans|kortsluitlans]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= TPRB.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Ter plaatse bediende relaisbeveiliging'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Ter_plaatse_bediende_relaisbeveiliging Meer over TPRB].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Trdl.<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - T#Treindienstleider|'''Treindienstleider''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Triac.<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Afkorting van '''Triode for Alternating Current'''. Onderdeel wat gebruikt wordt om wisselspanning te regelen, d.m.v. fase-aansnijding (zit bijvoorbeeld in een lichtdimmer). Zie ook: [[Elektronica basis#De triac|triac]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Triac Meer over triac].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= TVS.<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Afkorting van '''Transient Voltage Suppressor''' (= een speciale [[Woorden - D#Diode|diode]]). Elektronisch onderdeel dat beveiligd tegen te hoge spanningen. De TVS reageert vele malen sneller dan een varistor of een gasontladingsbuis. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= TTL.<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Afkorting van [[Woorden - T#Transistor|Transistor]]-TransistorLogica. '''TTL''' is een standaard voor digitale logica. (zie ook: [[Woorden - L#Logische uitgang|Logische uitgang]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Transistor-transistorlogica Meer over transistor-transistorlogica].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= T&T.<br />
|Omschrijving= '''T&T''' is de afkorting van '''Tracking & Tracing'''. Dit is een programma dat gebruikt wordt binnen NS, om treinstellen te volgen. De [[Woorden - T#Treinstel|treinstel]]len zijn voorzien van een GPS-antenne, zodat de positie van de treinen bekend is, voor de daartoe aangewezen personeelsleden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(7)]] [http://www.railwiki.nl/index.php/Tracking_%26_Tracing Meer over T&T]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Tailtrack"<br />
|Omschrijving= (Kop-)spoor dat lang genoeg is om te worden gebruikt om snel van de ene aankomst-/vertrekbundel naar de andere te kunnen doorwisselen (met een zig-zag beweging). '''Tailtracks''' voor reizigerstreinen worden doorgaans dicht in de buurt van de perronsporen aangelegd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Basisvormen]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=tailtrack Meer over tailtrack].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Talud<br />
|Omschrijving= '''Taluud''', glooiing, schuinte. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Talud Meer over talud]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tankinstallatie<br />
|Omschrijving= '''Installatie voor de opslag van brandstof''', inclusief de mogelijkheden om spoorvoertuigen van brandstof te voorzien, op een milieuverantwoordelijke wijze. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(10)]] [https://www.ensie.nl/prorail/tankinstallatie Meer over de tankinstallatie].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tankplaat<br />
|Omschrijving= Een '''tankplaat''' is een bodembeschermende voorziening ten behoeve van het tanken van spoorvoertuigen, al of niet voorzien van een [[Woorden - T#Tankinstallatie|Tankinstallatie]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(10)]] [https://www.ensie.nl/prorail/tankplaat Meer over de tankplaat]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tantaal-elco<br />
|Omschrijving= Elco ('''el'''ektrolyitische '''co'''ndensator) gemaakt van tantalium (in de volksmond '''"tantaal"'''. Dit type elco heeft vooral bij hogere frequenties een kleinere inductieve weerstand dan aluminium-elco's. Heeft, in vergelijking met aluminium-elco's, kleinere afmetingen. Zie: [[Elektronica basis#De tantaal-elco|Elektronica basis]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Tantaal-elco Meer over de tantaal-elco].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Technicus<br />
|Omschrijving= Een '''technicus''' is iemand die zich door middel van studie of ervaring techniek eigen heeft gemaakt en die techniek kan toepassen. Gewoonlijk is dat bedrijfsmatig of in het onderwijs in de techniek. In de praktijk is de technicus vooral zichtbaar in de ontwerpsfeer, de productie, het onderhoud en de reparatie van stoffelijke zaken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Technicus Meer over technicus]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tegengewicht<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - C#Contragewicht|'''Contragewicht''']]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Contragewicht Meer over Contragewicht].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tegenspoor<br />
|Omschrijving= Enkel gebruikt in België: het berijden van het spoor gelegen naast het normale spoor van een dubbelsporig traject, meestal het '''rechterspoor''' (in België rijden treinen links). De lichtseinen op dit spoor knipperen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Telerail<br />
|Omschrijving= '''Telerail''' was een radiografisch communicatiesysteem op vrijwel alle treinen in Nederland. Via telerail kon de treindienstleider contact opnemen met de machinist en omgekeerd. Tevens konden de machinisten onderling communiceren. Oorspronkelijk waren ook de verkeersleiding en de centrale meldkamer van de spoorwegpolitie via telerail bereikbaar. Op 1-1-2007 is Telerail vervangen door GSM-R. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Telerail Meer over Telerail] Zie ook: [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=telerail Telerail] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Telgopor<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - X#XPS.|XPS]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tempex<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - E#EPS.|EPS]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tender<br />
|Omschrijving= Een '''tender''' is de wagen die veel stoomlocomotieven achter zich meevoeren. In de tender zitten het water en de brandstof die de locomotief nodig heeft. De brandstof is meestal [[Woorden - S#Steenkool|steenkool]] of [[Woorden - S#Stookolie|stookolie]], maar kan ook hout zijn. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] [http://www.nicospilt.com/tender.htm Meer over tender]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tenderjumbo <br />
|Omschrijving= '''Tenderjumbo''' was de bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 3700-3800 (SS 700), een type dat zo sterk was als een olifant. Ook de bijnaam van een andere sneltreinlocserie, de 2100-en, die weliswaar kleiner, maar ook tot grote prestaties in staat waren. Deze machines werden ook wel "kleine jumbo’s" genoemd. Deze bijnaam werd ook gebruikt voor de 1700-en. "Grote jumbo" was de bijnaam van de [[Woorden - S#Serie|serie]] 3900-en, die je inderdaad als een soort vergrote uitvoering van de 3700-en kunt beschouwen. Zie ook: [[Woorden - J#Jumbo|'Jumbo']].[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tenderlocomotief<br />
|Omschrijving= '''Tenderlocomotief''' is een locomotief waarop water en brandstof op de [[Woorden - L#Loc.|loc]] zelf worden meegenomen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] [http://www.nicospilt.com/tender.htm Meer over tenderlocomotief].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Thermietlassen<br />
|Omschrijving= (Aluminothermie) Een techniek waarbij spoorstaven met een zeer hoge temperatuur aan elkaar worden '''gelast'''. Dit gebeurt met '''thermiet''', een mengsel van ijzer en aluminiumpoeder. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] [http://www.nicospilt.com/thermietlassen.htm Meer over thermietlassen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Thermolyse<br />
|Omschrijving= (Chemie); '''Thermolyse''' (van het Griekse thermos, warmte en -lyse, afbreken) is een chemische reactie waarbij een stof door verhitting gaat ontleden. Thermolyse is een reactie die ervoor zorgt dat chemische bindingen van een product uiteen zullen vallen. Het is een [[Woorden - E#Endotherme reactie|endotherme reactie]] die slechts plaatsvindt door het toevoeren van warmte. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Thermoplast<br />
|Omschrijving= (Chemie); Benaming voor materiaal dat '''thermoplastische''' eigenschappen bezit. Zie: [[Woorden - T#Thermoplastisch|Thermoplastisch]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Thermoplastisch<br />
|Omschrijving= (Chemie); het materiaal heeft in normale toestand (bij kamertemperatuur) een vaste vorm. Bij verhitting wordt het materiaal zacht en '''is in diverse vormen te buigen''' (kan vervormd worden). Na afkoeling behoudt het zijn nieuwe vorm. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Thermoplast Meer over thermoplast].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Thru-hole<br />
|Omschrijving= Thru-hole is een afkorting van through-hole-technology (zie onder).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Through-hole technology<br />
|Omschrijving= (Eng). (Elektronica); '''Through-hole technology''' ook wel gespeld als "thru-hole", is een montagemethode voor elektronische componenten. De componenenten zijn voorzien van aansluitdraden, die in de (van te voren) geboorde gaten van een printplaat ([[Woorden - P#PCB.|PCB]]) gestoken worden. De aansluitdraden worden daarna aan de onderzijde van de [[Woorden - P#Printplaat|printplaat]] aan de koperbanen gesoldeerd, en het overtollige draad wordt afgeknipt. De montage kan met de hand of machinaal gedaan worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Through-hole_technology Meer over through-hole technology]. Zie ook het artikel [[Handleiding voor het solderen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Thyristor <br />
|Omschrijving= (Elektronica); Een '''thyristor''' is een halfgeleider, met de werking van een elektronische schakelaar, die geschikt is om grote vermogens bij hoge spanningen met betrekkelijk weinig verlies te schakelen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over de [https://nl.wikipedia.org/wiki/Thyristor thyristor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Timer<br />
|Omschrijving= Een '''timer''' is een gespecialiseerd type klok voor het meten/tellen van specifieke tijdsintervallen. Het woord "timer" wordt gewoonlijk gebruikt voor apparaten die aftellen met een bepaald tijdsinterval. Deze klok kan elektromechanisch zijn of elektronisch. Er bestaan speciale klokken die op een vooraf ingestelde tijd een schakelaar bedienen, zogenaamde "schakelklokken" (door sommigen tijdschakelaars genoemd. Fout, tijd kun je niet schakelen). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Bij het modelspoor is een "timer" een speciale functie (van een locdecoder of functiedecoder) om bijv. koppelingen kortstondig te bedienen. [https://en.wikipedia.org/wiki/Timer Meer over Timer].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Timmerman<br />
|Omschrijving= (ironisch); Machinist die met te grote vullingsgraad rijdt, wat een '''"timmerend"''' geluid geeft, elke slag van de cilinder is blaffend hoorbaar; de loc "slaat dus hard; maakt een geluid of er getimmerd wordt." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tijdperk<br />
|Omschrijving= Het grootbedrijf is in '''tijdperk'''en onder te verdelen. De scheidingen der tijdperken liggen bij kenmerkende veranderingen in het gebruikte [[Woorden - M#Materieel|materieel]]. [https://www.nproject.org/nl/naslag-en-normen/tijdperk-van-de-modelbaan/ Meer over tijdperken]. Zie ook: artikel [[Tijdperken]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= TL-verlichting <br />
|Omschrijving= Een fluorescentielamp is een lamp die licht geeft door het oplichten van een fluorescerende laag onder invloed van ultraviolette stralen die opgewekt worden door gasontlading in de lamp. De bekendste voorbeelden zijn de TL (Frans: tube luminescent, "lichtgevende buis", in de volksmond aangeduid als '''tl-buis''' of '''tl-lamp''') en de zogenoemde "spaarlampen". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[Woorden - F#Fluorescentie|fluorescentie]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Fluorescentielamp Meer over TL-verlichting].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Toe"<br />
|Omschrijving= (België): het sein staat '''"toe"'''. Het sein staat op onveilig; ook: [[Woorden - D#"Dicht"|"Dicht"]]; het sein heeft in deze gedachtengang een soort "afsluitende werking", als een hek of slagbomen; zie ook: [[Woorden - O#"Open"|"Open"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Toestand-afhankelijk-onderhoud<br />
|Omschrijving= Het '''moment van het uitvoeren van onderhoud''' wordt bepaald naar aanleiding van inspectie en meetresultaten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie artikel [[Onderhoud]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=toestand-afh-onderh Meer over Toestand-afhankelijk-onderhoud]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tolerantie<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Weerstanden kunnen bij de productie niet exact nauwkeurig van een bepaalde waarde worden gemaakt, de uiteindelijke waarde wijkt enigszins af van de verlangde waarde. Dit wordt de '''tolerantie''' van de weerstand genoemd. De maximale afwijking in procenten van de aangegeven weerstandswaarde wordt meestal op de weerstand aangegeven met een getal of door middel van een kleurenring. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Weerstand_(component)<br />
Meer over tolerantie (component)].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tolerantie<br />
|Omschrijving= (Techniek); '''Tolerantie''' is een begrip uit de techniek. Onder tolerantie verstaat men de toestand van een systeem, waarin een afwijking van de normaaltoestand, veroorzaakt door een verstorende inwerking, (nog) niet leidt tot correctie of corrigerende maatregelen vereist. In engere zin is tolerantie de maximale afwijking van een standaard of een standaardmaat, waarbij die de functie van een systeem nog net niet in gevaar brengt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Tolerantie_(techniek) Meer over tolerantie (techniek)]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tong<br />
|Omschrijving= (Spoorwegen); Onderdeel van een wissel. Zie: [[Woorden - W#Wisseltong|'''Wisseltong''']].<br />
[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.ensie.nl/prorail/wisseltong Meer over wisseltong]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tonveer<br />
|Omschrijving= (Techniek); '''Tonveer''' is de benaming voor een type veer. Zie [[Woorden - V#Voluutveer|Voluutveer]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.google.nl/search?q=pufferfeder Meer over tonveer]. [https://en.wikipedia.org/wiki/Volute_spring Nog meer over tonveer].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Toolless <br />
|Omschrijving= '''Toolless''' betekent "montage zonder gereedschap" [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wiktionary.org/wiki/toolless Meer over toolless (Engels)]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Toonfrequente spoorstroomlopen<br />
|Omschrijving= '''Spoorstaafgebonden systeem''' om te kunnen bepalen of er een trein in de betreffende sectie staat c.q. rijdt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=toonfreq_spoorstrloop Meer over toonfrequente spoorstroomlopen]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tractie-energievoorziening<br />
|Omschrijving= '''Energievoorziening''' ten behoeve van de aandrijving van elektrische treinen. Dit ter onderscheid van de energievoorziening voor bijvoorbeeld de beveiliging of de wisselverwarming. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=tractie_energievoorz Meer over tractie-energievoorziening]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Trafo<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); Afkorting van [[Woorden - T#Transformator|'''Tra'''ns'''fo'''rmator]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ''Trancient response''<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Impuls'''"responsie"'''. '''Het reageren op''' een (snel) wisselende belasting. Bijv. bij [[Woorden - S#Spanningsregelaar|spanningsregelaars]] het gedrag bij sterk variërende stroomafname. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]. [https://en.wikipedia.org/wiki/Transient_response Meer over trancient response].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Transfer<br />
|Omschrijving= Doorzichtige folie met tekst of afbeelding op een met water verwijderbaar papieren draagvel. (zie het artikel [[Decals]]).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Transformator<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); Een '''transformator''' (afgekort '''"trafo"''') dient om een wisselspanning (AC) om te zetten naar een wisselspanning met een hogere- of lagere waarde. Bijv. van 230 Volt AC naar 12 Volt AC. In een "trafo" zitten [https://nl.wikipedia.org/wiki/Inductieve_koppeling magnetisch gekoppelde spoelen], de primaire en de secundaire. De spoelen zijn meestal gewonden rondom een gesloten ijzerkern die het magnetische veld concentreert en voor de magnetische koppeling van de beide spoelen zorgdraagt. Zie artikel [[Elektronica basis#De transformator|Elektronica basis]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Transformator Meer over transformator].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Transistor <br />
|Omschrijving= (Elelektronica); Een '''transistor''' (samentrekking van het Engelse "transfer" en "resistor", = letterlijk: "overdrachtsweerstand") is een halfgeleider[[Woorden - C#Component|component]] met meestal drie aansluitingen. Als [[Woorden - E#Elektronica|elektronisch]] onderdeel dient een transistor onder meer als versterkend of schakelend element in een elektronische schakeling. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over de [https://nl.wikipedia.org/wiki/Transistor transistor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Traverse<br />
|Omschrijving= Een '''traverse''' is een ongelijkvloerse, hoog gelegen voetgangersoversteek. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie ook: [[Woorden - P#Passerelle|Passerelle]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=traverse Meer over traverse].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Trein<br />
|Omschrijving= Een '''trein''' is een beweging voor het vervoer van reizigers of goederen, of de overbrenging van leeg [[Woorden - M#Materieel|materieel]], met een bepaalde [[Woorden - I#Infra|infra]]-inzet volgens een gepland tijdschema. Het kan dus zowel om een goederentrein, als om een personentrein gaan, maar niet om een losse loc. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=trein Meer over Trein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Trekpot en dauwworm<br />
|Omschrijving= Benaming van resp. de trekkende en opduwende locomotief bij treinen die op een heuvelachtig baanvak een opdruklocomotief kregen naast de trekkende locomotief. Werd vooral gezegd op het baanvak Tongeren via Glons en Liers naar Luik Vivegnies. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treinaanwijzer<br />
|Omschrijving= Een '''treinaanwijzer''' is een paneel dat in veel Nederlandse stations boven de perrons hangt, vanwaar reizigerstreinen vertrekken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] [http://www.nicospilt.com/treinaanwijzers.htm Meer over treinaanwijzers]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treinbeweging<br />
|Omschrijving= Vertrek, aankomst of het doorrijden van een trein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=treinbeweging Meer over treinbeweging].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treinbreuk<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); 1. Het komt bij het grootspoor maar zelden voor dat een koppeling tussen twee voertuigen loslaat. Wanneer dat echter wèl gebeurt, zal de remslang '''breken''', de lucht uit de treinleiding ontsnappen en de trein stoppen (zowel het trekkende gedeelte als het losgeraakte deel).<br />2. (Modelspoor). ook bij het modelspoor komt het wel eens voor dat één of meerdere wagens/rijtuigen losraakt/losraken, doordat een koppeling losgaat. Ook dit wordt een '''treinbreuk''' genoemd.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treindienstleider<br />
|Omschrijving= (Afgekort: [[Woorden - T#Treindienstleider|'''Trdl''']]) regelt de treinenloop op een station en/of baanvak en is verantwoordelijk voor de veiligheid. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Treindienstleider Meer over treindienstleider].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treindienstleiding<br />
|Omschrijving= '''Procesleiding''' op het spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]. [https://www.ensie.nl/prorail/pplg-primair-procesleidingsgebied Meer over primair-procesleidingsgebied].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treindienstsoort<br />
|Omschrijving= Bijvoorbeeld: InterCity, InterRegio (sneltreinen), Agglo-Regio (stoptrein), Sprinters (stoptrein), Light rail en goederentreinen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=treindienstsoort Meer over '''Treindienstsoort''']<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treinradio<br />
|Omschrijving= Voorziening voor '''draadloze communicatie''' tussen personeel in de trein (machinist) en personeel buiten de trein dat bij het vervoersproces betrokken is (verkeersleiding). Voorbeelden zijn het voormalige [[#Telerail|"Telerail"]] en het huidige [[Woorden - G#GSM-R.|GSM-R]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=treinradio Meer over treinradio]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treinsamenstelling<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); Hiermee wordt aangegeven uit '''welk [[Woorden - M#Materieel|materieel]]''' een trein bestaat. Deze samenstelling wordt aangegeven in de dienstvoorschriften. [http://forum.beneluxspoor.net/index.php/board,52.0.html Meer over Treinsamenstelling]. [https://treinsamenstelling.wordpress.com/materieel Nog meer over Treinsamenstelling].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treinschakeling<br />
|Omschrijving= '''Treinschakeling''', soms ook multiple schakeling genoemd, maakt het mogelijk dat een machinist of treinbestuurder meerdere locomotieven, treinstellen, motorrijtuigen tegelijk vanuit de voorste cabine van de trein bestuurt. Dit wordt ook [[Woorden - M#Multi-tractie|multi-tractie]] genoemd. De stuursignalen lopen door zogenaamde stuurstroomkabels. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Treinschakeling Treinschakeling].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treinseinbeelden<br />
|Omschrijving= '''Trein'''en zijn aan de voor- en achterzijde voorzien van verlichting: witte of gele frontseinen en rode sluit'''seinen'''. Vroeger reden treinen overdag zonder verlichting. Dan werden er achterop de trein sluitborden gehangen. Front- en sluitseinen werden en worden ook gebruikt om bijzondere boodschappen door te geven, zoals bijvoorbeeld het [[Woorden - G#Gevarensein|gevarensein]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treinstam<br />
|Omschrijving= Een '''treinstam''' bestaat uit een aantal gekoppelde rijtuigen, die samen een vaste samenstelling vormen. Het verschil met een treinstel is dat binnen een treinstam een koppeling gebruikt wordt die het mogelijk maakt om de stam eenvoudig van samenstelling te veranderen. Dit in tegenstelling tot een [[Woorden - T#Treinstel|treinstel]]), waarbij de rijtuigen permanent aan elkaar vastgemaakt zijn d.m.v. [[Woorden - S#Schroefkoppeling|schroefkoppelingen]]. Voorbeeld van een treinstam: VIRM (deze is voorzien van Scharfenberg-koppelingen). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] <br />
[https://nl.wikipedia.org/wiki/Treinstam Meer over treinstam].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treinstammen NS<br />
|Omschrijving= Treinstellen die altijd in een vaste samenstelling rijden, hebben bij de NS de benaming "stam". Hieronder vallen bijvoorbeeld:<br />
* mDDM + DD-AR<br />
* mDDM + DDZ<br />
* 1600/1800 + DDM<br />
* 1700 + DD-AR<br />
* (V)IRM [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Treinstam#Nederland Meer over Treinstammen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treinstel<br />
|Omschrijving= Benaming van '''zelfstandig rijdende gekoppelde rijtuigen''' voor personenvervoer. Dit kan niet uit een enkele [[Woorden - B#Bak|bak]]) bestaan, want dan is het een [[Woorden - M#Motorrijtuig|motorrijtuig]], maar wel uit een aantal, door [[Woorden - S#Schroefkoppeling|schroefkoppelingen]] aan elkaar gekoppelde bakken, zoals bijvoorbeeld Mat'54. Deze zelfstandig rijdende gecombineerde rijtuigen (='''"treinstel"''') kunnen ook met één- of meerdere andere '''treinstel'''len gekoppeld rijden, en dan heet het geheel een (personen)trein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.infrasite.nl/glossary/treinstel/ Meer over treinstel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treinstroom<br />
|Omschrijving= '''Treinstroom''' betekent dat het om treinen gaat die langs dezelfde route onderweg zijn van hetzelfde vertrekpunt naar dezelfde bestemming. Vertrekpunt en bestemming kunnen zijn: "splitsingspunt" en "knooppunt". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=treinstroom Meer over treinstroom].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Treinverbinding<br />
|Omschrijving= '''Verbinding''' tussen stations die verzorgt wordt door een '''trein'''dienst. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=treinverbinding Meer over treinverbinding].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= TreinVrije Periode<br />
|Omschrijving= (Afgekort: '''TVP''') De buitendienststelling van een spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=tvp Meer over TreinVrije Periode].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Trek-duwtrein<br />
|Omschrijving= '''Trein die zowel getrokken als geduwd kan rijden'''. Aan één zijde bevindt zich een loc en aan de andere zijde bevindt zich een stuurstandrijtuig. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Trek-duwtrein Meer over Trek-duwtrein]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Trekontlasting <br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); een '''trekontlasting''' is een constructie die voorkomt dat een elektrisch snoer (of bedrading) uit een apparaat of stekker getrokken kan worden. Een trekontlasting zorgt ervoor dat de van buiten komende krachten zich niet naar de andere kant voortzetten, maar door de structuur waarop de trekontlasting is gemonteerd, worden opgenomen. [https://www.encyclo.nl/begrip/trekontlasting Meer over trekontlasting].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Trimpotentiometer <br />
|Omschrijving= (Elektronica); Benaming voor een '''instelbare meerslagen [[Woorden - P#Potentiometer|potentiometer]]''' ("multi-turnpotmeter"), die via een tandwieloverbrenging de loper laat bewegen over een single-turn (enkelslag)weerstandsbaan, identiek aan een gewone single-turnpotmeter. De instelschroef moet 10 (tot bij sommige typen 25) slagen maken om de trimpot van 0 tot de maximale weerstandswwaarde te verdraaien. Wordt ook wel "trimpot" of "trimweerstand" genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over de [https://nl.wikipedia.org/wiki/Potentiometer#Instelpotmeters instelpotentiometer]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Trommelaar <br />
|Omschrijving= (België); Machinist die "te brutaal rijdt" en en te hard aanzet, waardoor de locomotief gaat doorslaan, wat een op '''trommelen''' lijkend geluid geeft. Zie ook: [[Woorden - A#Arm|machinist met een sterke arm]], een [[Woorden - B#Bras fort|"bras fort"]], een [[Woorden - M#Moordenaar|moordenaar]], een [[Woorden - H#Hakkert|hakkert]], een [[Woorden - T#Timmerman|timmerman]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Trommelen <br />
|Omschrijving= Stoom toevoeren uit de [[Woorden - I#Injecteur|injecteur]] via de [[Woorden - L#Lummel|lummel]] naar het water in de [[#Tender|tender]]. Dit wordt 's winters gedaan om bevriezen van het water te voorkomen; bij de injecteur wordt de leiding naar de ketel toe afgesloten, zodat de stoom die toch ergens naar toe moet een weg zoekt naar de tender; dit heet '''trommelen''' omdat de stoom tegen het koude water een trommelend geluid maakt; merkwaardig is dat het geluid de basis is voor een werkwoord dat een handeling uitdrukt: "We gaan trommelen" betekend dus: "we gaan stoom de tender inlaten etc. waardoor het getrommel ontstaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tuin<br />
|Omschrijving= '''Tuin''' is jargon voor een [[Woorden - K#Kolenpark|kolenpark]], dat is een omheinde ruimte op emplacement voor het bewaren van kolen voor de locomotieven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Tuinman"<br />
|Omschrijving= (ironisch); een '''tuinman''' is een slecht stokende leerling, die veel in het vuur harkt. ook: [[Woorden - S#Spitter|"Spitter"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tunnel<br />
|Omschrijving= Een kunstwerk waar '''de sporen overdekt zijn''' over een grotere lengte dan een brug of aquaduct. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=tunnel Meer over tunnel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tunnelbak<br />
|Omschrijving= Betonnen '''bak die in het landschap wordt gegraven''', waardoor het spoor verdiept komt te liggen, maar die niet overdekt is. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=tunnelbak Meer over tunnelbak].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ''Turnout''<br />
|Omschrijving= (Engels) Wissel.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ''Turnout Switch''<br />
|Omschrijving= (Engels) Wissel.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ''Turnout motor''<br />
|Omschrijving= (Engels) Wisselaandrijving.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Twee-componentenlijm<br />
|Omschrijving= Een 2K of '''2-componentenlijm''' is een lijm die bestaat uit twee componenten, een lijmbasis en een verharder, meestal op basis van epoxy. De aanduiding 2K komt van de Duitse benaming 2-Komponenten-Klebstoffen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/2-componentenlijm Meer over twee-componentenlijm].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tweeleider-kruiskop<br />
|Omschrijving= '''Kruiskop die over twee leibanen loopt'''. Zie ook "[[Woorden - E#Eenleider-kruiskop|Eenleider-kruiskop]]" en "[[Woorden - L#Leibaan|leibaan]]". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tweerail<br />
|Omschrijving= Bij '''tweerail''' zijn twee spoorstaven aanwezig. Hierbij staat bij analoog de plus (+) op de ene spoorstaaf en de min (—) op de andere spoorstaaf, ofwel [[Woorden - G#Gelijkspanning|gelijkspanning]]. Van rijrichting wisselen gebeurd door de polen om te keren met de draaiknop van de rijregelaar.<br /><br />
Bij digitaal rijden staat er geen gelijkspanning op de beide spoorstaven, maar een blokvormig signaal, waarbij de plus en de min snel omgepoold worden. Zie het artikel [[Systemen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tweetallig<br />
|Omschrijving= In het Engels: "Binary". Een binair ('''tweetallig''') getal bestaat uit enen en nullen. Zie het artikel [[Uitleg Digitaal]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Binair_talstelsel Meer over tweetallig]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Twin decoder<br />
|Omschrijving= Benaming voor een Fleischmann '''twin-decoder''' (bijv. de 6848), die zowel DCC als FMZ begrijpt c.q. verstaat. Dit is dus een Multi-protocol-'''decoder'''.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Twisted pair <br />
|Omschrijving= (Engels); '''Twisted pair''' In het Nederlands: "getwist paar", in Vlaanderen ook "getorst paar", in oudere literatuur "dubbeldraad", is een veel voorkomende meeraderige kabel waarbij de aders per twee rond elkaar zijn gewonden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Getwist_paar Meer over twisted pair].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Twistlock<br />
|Omschrijving= Een '''twistlock''' is een hulpmiddel voor het zekeren of bevestigen van containers en wissellaadbakken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Twistlock Meer over twistlock]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Tyfoon <br />
|Omschrijving= Wat op een auto een claxon heet, heet op een trein een '''"tyfoon"''' (oude spelling: "typhoon"). De machinist kan hiermee bij dreigend gevaar een geluidsignaal geven. Nederlandse treinen hebben altijd twee tyfoons: een met een hoog en een met een laag geluid. Met een voetpedaal kan de machinist een van deze tyfoons gebruiken, of beide tyfoons afwisselend. Hoe dieper hij het pedaal intrapt, hoe harder de tyfoon klinkt. Moderne locomotieven hebben behalve de tyfoon vaak ook een autotoeter. Er zijn plaatsen waar een machinist verplicht is om te tyfoneren: deze worden aangegeven met een [[Woorden - F#Fluitbord|fluitbord]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] [https://www.nicospilt.com/index_geluidoverlast.htm Meer over Tyfoon].<br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - S<br />
|Volgende= Woorden - U<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 21 mrt 2024 10:05 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|T]]<br />
[[Categorie: Algemeen|T]]<br />
[[Categorie: Woorden|T]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|T]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_S&diff=50841Woorden - S2024-03-26T08:59:04Z<p>Fred: woord toeg.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - R<br />
|Volgende= Woorden - T<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
|Update= Fred Eikelboom<br />
}}{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= SAL.<br />
|Omschrijving= Grootspoor; afkorting van '''Stof-Arm Lossen'''. Manier van lossen bij o.a. de fccpps, waardoor er veel minder stof vrijkomt bij het lossen van bijvoorbeeld ballast (grind). De wagens zijn voorzien van een sproei-installatie in de uitstroomopeningen. Door water op de, te lossen, ballast te sproeien, wordt de vorming van stofwolken voorkomen/sterk verminderd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.youtube.com/watch?v=TfVvalcXw20 Meer over stof-arm lossen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SELV. <br />
|Omschrijving= (Engels) '''SELV''' is de afkorting van '''Separated Extra Low Voltage'''. Dit houd in dat de aarding enkel aangesloten is aan de metalen kast en het netfilter van het 230V gedeelte. Dat "extra low voltage" houd in max 50V AC of max. 120V DC. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://en.wikipedia.org/wiki/Extra-low_voltage extra low voltage en SELV]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SFCM.<br />
|Omschrijving= '''SFCM''' is de afkorting van "Small Flat Collector Motor (kleine platte collector motor). De motor bestaat uit een dubbele veldspoel op de stator (de veldmagneet) en een rotor (het draaiende gedeelte) met een platte [[Woorden - C#Collector|collector]]. Dit is een zogenaamde "pannekoekmotor".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SFTP.<br />
|Omschrijving= (Computertechniek). '''Shielded Fully-screened Twisted Pair''', ook wel '''Shielded Foiled Twisted Pair''' genoemd. Aanduiding voor een netwerkkabel die voorzien is van vier aderparen, die om elkaar gedraad (getwist) zijn. De aderparen zijn omgeven door een metalen afscherming, in de vorm van aluminiumfolie. Om het geheel van aderparen is ook weer aluminiumfolie aangebracht. Er bestaat ook SFTP-kabel waar om het geheel van aderparen gevlochten koperdraad als afscherming aanwezig is. Hierdoor is de kabel ook in sterke mate ongevoelig voor hoogfrequent storingen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SIP.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Single Inline Package''', ofwel één rij aansluitpunten aan de behuizing (van bijvoorbeeld een [[Woorden - I#IC.|IC]]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Single_In-Line_Package Meer over SIP].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SMC.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Schakel- en MeldCentrum'''. Vier locaties in Nederland van waaruit het functioneren van de bovenleiding en de beveiliging bewaakt wordt en eventuele storingsmeldingen worden gecoördineerd. (tot ca. '94 werden deze centra Centrale Schakelpost ("CSP") genoemd). Tegenwoordeig heet het [[Woorden - O#OBI.|OBI]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SMD.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Surface Mounted Device'''. Onderdeel dat rechtstreeks op het oppervlak van de print gesoldeerd wordt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Surface-mounted_device Meer over SMD].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SP.<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - S#Spopo|SpoPo]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SPDT.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Single Pole Double Throw'''. Benaming van een type schakelaar. Dit is een enkelpolige schakelaar, met één wisselcontact.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SPST.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Single Pole Single Throw'''. Benaming van een type schakelaar. Dit is een enkelpolige schakelaar, met één maakcontact.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SR.<br />
|Omschrijving= Afkorting van [[Woorden - S#Seinregelement|seinreglement]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SSR.<br />
|Omschrijving= (Engels); "'''SSR'''" is de afkorting van '''S'''olid '''S'''tate '''R'''elais. Nederlandse benaming is [[Woorden - H#Halfgeleiderrelais|"halfgeleiderrelais"]].<br />
Het is, als je nauw neemt, geen relais want het heeft geen bewegende delen. Toch kan deze component als relais beschouwd worden, omdat het mogelijk is een secundaire kring te schakelen door een spanning op de ingang (=primaire kring) aan te leggen. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Halfgeleiderrelais Meer over SSR (halfgeleiderrelais)] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= STI.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Spécification Technique d'Interopérabilité'''. Europese normgeving betreffende de interoperabiliteit van het TransEuropees Hoge-snelheidsSpoorwegsysteem. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= STP.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Shielded Twisted Pair'''. Aanduiding voor een netwerkkabel die voorzien is van vier aderparen, die om elkaar gedraad (getwist) zijn. De aderparen zijn omgeven door een metalen afscherming, in de vorm van aluminiumfolie.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= STS.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Stop Tonend Sein'''. Het licht van het sein straalt rood licht uit. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= STS-passage<br />
|Omschrijving= Wanneer de machinist het '''stop tonend sein''' (rood tonende licht) voorbij rijdt. Kortom, de machinist reed door rood. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= S-drive<br />
|Omschrijving= (Modelspoor). Uitvinding van Rivarossi uit circa 1987. Bestaat uit een mini-centrifugaalkoppeling, die aan de motor-as gemonteerd was. Hierdoor kon de loc soepel en gelijkmatig optrekken. De centrifugaalkoppeling was naar behoefte uit te schakelen met een instelschroef.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sagex<br />
|Omschrijving= Merknaam. Zie: [[Woorden - X#XPS.|XPS ]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sandite<br />
|Omschrijving= Dit is een gel, met zand en metaaldeeltjes, die op de rails wordt aangebracht. Doel hiervan is om doorglijden bij het afremmen van de treinen te voorkomen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SA-sein <br />
|Omschrijving= '''SA''' is vermoedelijk "Searchlight Aspect" of "Signal Aspect".<br />
Op [http://www.trainweb.org/signals/grssls1.htm GRS] (GRS = General Railway Signal Company) staat: "searchlight signal displaying red, yellow and green aspects." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] En op [https://en.wikipedia.org/wiki/North_American_railroad_signals Wikipedia] spreekt men ook over "aspect" in combinatie met kleuren. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Scenery<br />
|Omschrijving= Het landschap (de '''scenery''') op de modelspoorbaan. Zie het artikel [[Landschapsbouw]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schaal<br />
|Omschrijving= De '''schaal''' is de vergrotings- of verkleiningsfactor. Deze wordt uitgedrukt als bijvoorbeeld 1:87. De schaal 1:87 geeft dus aan dat 1 cm van het model, 87 cm van het origineel betreft (zie ook het artikel [[Schalen]]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schaalsnelheid<br />
|Omschrijving= Het is geen gezicht wanneer een goederentrein met de snelheid van een TGV over onze modelbaan dendert. We moeten er daarom voor zorgen dat ons [[Woorden - M#Materieel|materieel]] met gepaste snelheid rijdt (zie artikel: [[Realistische snelheden]]).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schaduwstation<br />
|Omschrijving= Een '''schaduwstation''' kan zorgen voor meer afwisseling op de modelbaan. Door treinen tijdelijk in een schaduwstation te parkeren, kan een andere trein op het zichtbare gedeelte rijden. Dat geeft een gevarieerder beeld. Zie artikel [[Schaduwstations]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakeldecoder <br />
|Omschrijving= Een '''schakeldecoder''' dient voor het schakelen van o.a. [[Armseinen|armseinen]], ontkoppelrails en andere elektrische artikelen met een adres. Heeft meestal een relaisuitgang. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakelende voeding <br />
|Omschrijving= Een '''schakelende voeding''' (Engels: switched-mode power supply "SMPS") is een voedingsapparaat dat onafhankelijk van de ingangsspanning en uitgangsbelasting een stabiele uitgangsspanning levert. De stabilisatie vindt plaats door de arbeidscyclus van geleiding van de schakeltransistor te regelen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Schakelende_voeding Meer over schakelende voeding].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakeling<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek, elektronica); een '''schakeling''' (ook wel "stroomkring" of "circuit") is een samenstel van elektrische componenten waarmee diverse functies kunnen worden uitgevoerd. De meest gebruikte componenten zijn de draad, schakelaar, weerstand, (elektrolytische) condensator, spoel, diode, transistor, relais, [[Woorden - C#Contactor|contactor]], motorbeveiliger en transformator. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Schakeling Meer over schakeling]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakelspanning<br />
|Omschrijving= De maximale hoeveelheid spanning (in volts) die een schakelaar of relaiscontact mag schakelen, zonder meteen defect te raken.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakel[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]<br />
|Omschrijving= De hoeveelheid ampères (het ampèrage) dat een schakelaar of relaiscontact mag schakelen, zonder meteen defect te raken.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakelvermogen<br />
|Omschrijving= De hoeveelheid watt (het vermogen) dat een schakelaar of relaiscontact kan verwerken bij het schakelen, zonder meteen defect te raken.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Scharfenberg-koppeling<br />
|Omschrijving= De '''Scharfenberg-koppeling''' of Schaku (afkorting van Scharfenbergkupplung) is een automatische koppeling die voornamelijk gebruikt wordt bij treinstellen en trams. Deze koppeling is vernoemd naar de Duitse ingenieur Karl Scharfenberg (1874-1938). Deze koppeling maakt het mogelijk om [[Woorden - M#Materieel|materieel]] vanuit de machinistencabine automatisch te koppelen en ontkoppelen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Scharfenbergkoppeling de Scharfenberg]-koppelng.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Schommelkont"<br />
|Omschrijving= (Engels): bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] 4600, die schommelende liepen; zie ook: [[Woorden - G#Gans|"Gans"]] en [[Woorden - C#"Cakewalk"|"Cakewalk"]], andere bijnamen van ditzefde type: schommelkont wordt wel gebruikt om een vrouw aan te duiden die met haar heupen loopt te zwaaien: vergelijk hiermee ook: "meisje", "jonge juffrouw", waar locs ook met vrouwen worden vergeleken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schottky diode<br />
|Omschrijving= Een '''schottky diode''' is een halfgeleider[[Elektronica basis#De diode|diode]] die bestaat uit een overgang tussen een metaal en een n-gedoteerde halfgeleider in plaats van de gebruikelijke pn-overgang in een gewone halfgeleiderdiode. De voordelen van deze diode zijn; lagere voorwaartse spanningsval, snel schakelgedrag en geringe warmteontwikkeling in de diode [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Schottkydiode Meer over de Schottky diode]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Schepper"<br />
|Omschrijving= '''Schepper''' is de bijnaam voor een locomotief met een scheprooster, speciaal van de [[#Serie|serie]] 4600. Zie: [[Woorden - D#Dakota|Dakota]], vergelijk: [[#"Schudder"|"Schudder"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schuko<br />
|Omschrijving= '''Schuko''' is een afkorting van het Duitse "Schutz-Kontakt", dat beschermcontact betekent. Het is een in Europa veel gebruikt systeem van [[Woorden - S#Stopcontact|stopcontact]]en, oftewel van stekkers (officiëel: contactstoppen) en (wand)contactdozen (stopcontacten). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Schuko Schuko].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schuit<br />
|Omschrijving= Bovenste onderdeel van de panthograaf ([[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]afnemer op het dak), waarmee contact met de rijdraad wordt gemaakt. De '''schuit''' bestaat uit een sleepstuk, datgene wat de draad aanraakt en aan weerszijde een kromming naar beneden, de beide horens. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Bovenleiding algemeen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schuitbreedte<br />
|Omschrijving= De breedte van de '''schuit''' gemeten over het sleepstuk en beide horens (de uiteinden van de schuit). In Europa gebruikelijke schuitbreedtes zijn 1450 mm. (SBB, SNCF 25 kV), 1600 mm. (STI 25 kV) en 1950 mm (NS 1500/1800V, DB 15 kV, SNCF 1500V). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schroot<br />
|Omschrijving= '''Schroot''' is de gangbare term voor metaalafval. Men maakt onderscheid tussen ferroschroot, dat voornamelijk uit ijzer bestaat, en non-ferroschroot, dat uit andere metalen bestaat zoals koper, aluminium, zink, lood en tin. Ook roestvast staal, messing en vele andere legeringen behoren tot het non-ferroschroot. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]. (zie ook: artikel [[Belading van schrootwagens]]).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schroefkoppeling<br />
|Omschrijving= De '''schroefkoppeling''' is de traditionele constructie om spoorwagens aan elkaar en aan de locomotief te koppelen. De koppeling bestaat uit een haak, waaraan een oog bevestigd is. In de andere kant van het oog zit een schroef, met in het midden een hendel, waaraan weer een ander oog bevestigd is. Wanneer de rangeerder twee treindelen aan elkaar koppelt, neemt hij het oog van een van de twee van de ophanghaak, die onder de haak van de koppeling zit, en legt het oog in de haak van het andere treindeel. Hierna draait hij de koppeling strak door aan de hendel van de schroef te draaien. Buffers en schroefkoppelingen als manier om treindelen te koppelen noemt men in spoorwegvakkringen ook wel normaal stoot- en trekwerk. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Scratchbuilding<br />
|Omschrijving= (Engels) Het zelf maken van modellen, op basis van (onderdelen van) kant-en-klare (in de detailhandel verkrijgbare) materialen, zoals bijv. polystyreen muur- en dakplaten. Zie: artikel [[Kitbashing en scratchbuilding modelbouwtechnieken]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Secondelijm<br />
|Omschrijving= '''Secondelijm''' (cyanoacrylaatlijm) is een kleurloze lijm, op basis van cyanoacrylaat, die in enkele seconden een lijmverbinding kan maken. Meestal is de lijm dunvloeibaar, maar er bestaan ook dikkere en halfvloeibare tot gelei-achtig dikke varianten. De lijmverbinding komt tot stand doordat vocht op het substraat (contactoppervlak) het polymerisatieproces op gang brengt. Door deze polymerisatie ontstaat een groot molecuul, polycyanoacrylaat, dat een vaste stof is. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Secondelijm Meer over secondelijm]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sectie<br />
|Omschrijving= Beveiligings'''sectie''' of bovenleidings'''sectie'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=sectie Meer over sectie ].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Secundaire waterkering<br />
|Omschrijving= Achter de primaire waterkering gelegen extra waterkering. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sein<br />
|Omschrijving= 1. Opdracht aan de machinist. Alle '''seinen''' en hun betekenis zijn vastgelegd in het Seinenboek. Een '''sein''' kan gegeven worden door een mens, een bord (vast sein) of een lichtsein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />2. Lichtsein langs het spoor staat. De lichtseinen kunnen (meestal) verschillende seinen tonen (zie ook het artikel [[Seinen]]). De betekenis van de seinbeelden volgens het seinstelsel 1954 wordt beschreven in het Seinreglement. (zie ook het artikel [[Lichtseinen]] en het artikel [[Seinen]]). [https://nl.wikipedia.org/wiki/Spoorwegsein Meer over sein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Seindecoder <br />
|Omschrijving= (Modelspoor); een '''seindecoder''' dient voor het schakelen van lichtseinen. Deze heeft meestal 8 of 16 aansluitingen. Voor lichtseinen moet een speciale seindecoder worden gebruikt. Deze decoder geeft op de uitgangen een constante spanning voor het laten branden van de leds of lampjes van het lichtsein. Zie: [[Seinen digitaliseren]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Seinenboek 1995<br />
|Omschrijving= [http://www.safe-train.nl/RailInfra Meer over Seinenboek].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Seinklok<br />
|Omschrijving= De overwegwachter werd vroeger voor een naderende trein gewaarschuwd door een belsignaal van een seinklok (overwegklok). Hij wist dan dat hij de bomen of rolhekken moest sluiten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - K#Kloksein|Kloksein]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kloksein Meer over kloksein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Seinreglement<br />
|Omschrijving= Het '''Seinreglement''' (afgekort: SR) bevat de betekenissen van de seinen op het door de Nederlandse Spoorwegen geëxploiteerde Spoorwegnet. Het SR wordt vastgesteld door de Minister van Verkeer en Waterstaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sensor<br />
|Omschrijving= Een '''sensor''' of voeler is een kunstmatige uitvoering van iets dat in de biologie een zintuig heet. De meeste sensoren zijn elektrisch of mechanisch uitgevoerd. Een sensor meet een natuurkundige grootheid. De grootheden liggen onder andere in de volgende domeinen: straling (bijv. infrarood), druk, temperatuur, magnetisme (Hall-sensor), niveaus en chemie. Sensoren zetten de gemeten grootheid om in een stuursignaal voor verdere bewerking. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Sensor Meer over Sensor]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sensoren<br />
|Omschrijving= Meervoud van [[Woorden - S#Sensor|sensor]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Separatie<br />
|Omschrijving= Het uit elkaar houden ('''separeren''') van elkaar opvolgende treinen door middel van de beveiliging. (bijv. [[Woorden - A#ATB-EG.|ATB]]) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Serie<br />
|Omschrijving= Bij een '''serie''' gaat het om producten die in serie worden gemaakt: in één keer 10, of 50 of 10.000. Voorbeelden zijn boten, huizen, auto's, locomotieven en fietsen. Daar kunnen vaak duurdere machines voor worden ingezet die uiteindelijk door hun grotere aantallen efficiënter kunnen draaien. Daardoor daalt de kostprijs, maar is er weinig ruimte voor klantspecifieke wensen. Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Productieproces#Serie-_of_batchproductie serie].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Serieschakeling<br />
|Omschrijving= Een '''serieschakeling''' is in de elektronica een configuratie van componenten of deelschakelingen waarbij de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] door de individuele [[Woorden - C#Component|componenten]] (of deelschakelingen) gelijk is en de spanning over alle deelcomponenten wordt verdeeld. Drie dioden staan bijvoorbeeld in serie als de [[Woorden - K#Kathode|kathode]] van de ene verbonden is met de [[Woorden - A#Anode|anode]] van de andere. Een ander voorbeeld is kerstboomverlichting, waarbij de lampjes achter elkaar aangesloten zijn. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Serieschakeling Serieschakeling].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Serieweerstand<br />
|Omschrijving= Een '''serieweerstand''' is een weerstand die gebruikt wordt om de elektrische stroomsterkte in het erna volgende circuit te begrenzen en/of te regelen. Dit gebeurt om de gewenste hoeveelheid [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] door het circuit te laten stromen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Een serieweerstand staat dus in serie met het erna volgende circuit . Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Voorschakelweerstand Voorschakelweerstand] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Servo<br />
|Omschrijving= Ook '''servo''' of servomechanisme genoemd. Kleine aandrijf-unit, oorspronkelijk afkomstig uit de modelvliegtuig-wereld. Kan ook toegepast worden als wisselaandrijving op de modelspoorbaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Servodecoder <br />
|Omschrijving= (Modelspoor); een '''servodecoder''' dient voor de besturing van (modelbouw)servo's. Hiermee kunnen o.a. wissels omgezet worden. Zie: [[Servodecoders]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Servomotor<br />
|Omschrijving= Term uit de werktuigbouwkunde (toegepast in industriële processen). Niet te verwarren met servo in de modelvliegtuig-wereld. Een '''servomotor''' is een apparaat om automatisch een mechanisch systeem te regelen, zonder directe mechanische verbinding. Bijvoorbeeld, de positie van een beitel op de slede van een draaibank; de cruisecontrol van een auto; de positie van het hoogteroer van een vliegtuig; enzovoort. De verbinding gebeurt via een elektrische, hydraulische of pneumatische actuator. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Set of points<br />
|Omschrijving= (Engels) Wissel.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sequentie<br />
|Omschrijving= Volgorde. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Sequentie Meer over Sequentie]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Shield<br />
|Omschrijving= (Engels) Arduino '''shields''' zijn uitbreidingen voor de Arduino, die eenvoudig op de Arduino passen. Voor het gebruik van de shields heb je dus geen kennis van elektronica nodig. De Arduino shields varieëren van ethernet shields, waarmee je direct het internet op kunt, tot motorshields, relayshields enz.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Schudder" <br />
|Omschrijving= 1. (Nederlands): Locomotief met een [[#"Schudrooster"|schudrooster]];<br />2. (België): schudrooster (NB: in Nederland dus andere betekenis dan in België). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Schudrooster" <br />
|Omschrijving= Een '''schudrooster''' is een rooster waarbij korte stukjes roosterstaaf zijdelings gekiept kunnen worden, om zo de slakken te verwijderen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Shunt<br />
|Omschrijving= Een '''shunt''' of '''shuntweerstand''' is een weerstand die parallel geschakeld wordt over bepaalde toestellen, onder andere een ampèremeter. Deze opstelling laat het toe een grotere stroomsterkte (bijvoorbeeld enkele ampères) te meten dan het meetinstrument maximaal kan meten (bijvoorbeeld 1 mA): de stroom wordt namelijk verdeeld over het meetinstrument én de shunt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Shuntweerstand Meer over shunt].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Shuttle-trein<br />
|Omschrijving= Goederentrein die in vaste samenstelling pendelt tussen A en B. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sik<br />
|Omschrijving= Kleine rangeerloc(omotor). Vanwege het mekkerende geluid van de fluit kreeg het apparaat de bijnaam '''Sik'''. De Sik is een voornamelijk door "Werkspoor" gebouwde locomotor die bij de Nederlandse Spoorwegen veel werd gebruikt voor het rangeren met goederenwagens. Ook op verschillende particuliere bedrijfsterreinen waren deze locomotoren in gebruik. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Sik_(locomotor) Meer over de Sik].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sinken<br />
|Omschrijving= (Engels) Term uit de elektronica. Wanneer er [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] (via een component), vanaf de voedingsspanning (+), naar de massa toe loopt, via een aansluitpen van bijv. een IC, dan heet dat '''sinken'''. De pen van het IC fungeert dus als gootsteenputje (in het Engels heet dat putje een "sink"). Zie ook: [[Woorden - S#Sourcen|Sourcen]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sinus-motor<br />
|Omschrijving= Uitvinding van Märklin. De '''sinus-motor''' heeft drie gescheiden wikkelingen, die om beurten aangestuurd worden. De aansturing geschied door sensoren die in de motor geïntegreerd zijn. Voor de aansturing is een speciale decoder nodig, die de signalen van de sensoren omzet naar stuurpulsen voor de wikkelingen. Zie ook artikel [[NEM660]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Slave <br />
|Omschrijving= (Computertechniek); bij een IDE-aansluiting kunnen op de brede kabel twee harde schijven worden aangesloten, een met het besturingsprogramma ([[Woorden - M#Master|Master]]), en een als '''Slave'''. Jumpers, kleine doorverbinders aan de achterzijde van de harddisk, geven aan of de schijf dienstdoet als alleen "master", "master met slave present", "single of master" en "cable select". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Harde_schijf Meer over slave].<br />
}}<br />
{{Trefwoord <br />
|Trefwoord= Sleepbeugel <br />
|Omschrijving= Benaming voor een pantograaf. Hiermee wordt spanning doorgegeven vanaf de bovenleiding naar de tractiemotoren van een railvoertuig. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] <br />
}} <br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sloopfase<br />
|Omschrijving= Het afbreken (slopen/verwijderen) van (delen van) de [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]] na beëindiging van de levensduur. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Slow Switch Machine<br />
|Omschrijving= (Engels) Een '''slow switch machine''' is een wisselaandrijving met ingebouwd vertragingsmechanisme in de vorm van tandwielen of wormwieloverbrenging. Het omgooien van het wissel gaat hiermee traag (bijvoorbeeld de Tortoise- of de Fulgurex aandrijving). Zie: artikel [[Wissels digitaliseren]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sluitsein<br />
|Omschrijving= Benaming voor de achterlichten van een railvoertuig, zoals een loc, een trein(stel), de laatste goederenwagen of het laatste rijtuig. Bestaat uit twee op gelijke hoogte aangebrachte rode lampen. Zie: artikel [[Inbouwen L- en sluitseinen in Roco 2400]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Smoel<br />
|Omschrijving= Een sein voor zijn '''smoel''' gooien. Zie: [[Woorden - G#Gezicht|Gezicht]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Snap Machine<br />
|Omschrijving= (Engels) Een '''snap machine''' is een wisselaandrijving voorzien van spoelen. Deze aandrijving schakelt met een klap om van de ene in de andere stand, ofwel de standaard elektromagnetische wisselaandrijving.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Snubber<br />
|Omschrijving= (Elektronica); een '''snubber''' is een schakeling (RC-netwerk) die wordt gebruikt om een fenomeen zoals spanningspieken in elektrische systemen te onderdrukken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Snubber Meer over snubber]. (Engels). <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sneltrein<br />
|Omschrijving= Verouderde treinsoort uit het binnenlands treinverkeer die een tussencategorie vormt tussen de stoptrein en de intercity. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=sneltrein Meer over Sneltrein]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Snoekebek"<br />
|Omschrijving= Rangeerseinlantaarn met een vorm als van de bek van een snoek: aan het uiteinde v-vormig ingesneden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Software <br />
|Omschrijving= '''Software''' of "programmatuur" is een geheel van computerprogramma's met bijbehorende data, die bewerkingen en taken uitvoeren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Software Meer over software].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Soldeerpads <br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - P#Pads|Pads]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Solenoid <br />
|Omschrijving= (Engels) Een '''solenoid''' bestaat uit een koperen spoel en een beweegbare kern met veer. De veer trekt de kern in de ruststand. Wanneer de spoel bekrachtigd wordt (=van spanning voorzien), wordt de kern magnetisch, en beweegt door de elektromagnetische kracht. Voorbeeld: relais of een [[Wissels_digitaliseren#Aandrijvingen met magneetspoel|magneetspoel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Soortelijke weerstand<br />
|Omschrijving= '''Soortelijke weerstand''' of "resistiviteit" is de eigenschap van een materiaal om een elektrische stroom te weerstaan. De eenheid waarin de soortelijke weerstand van een materiaal wordt uitgedrukt in Ω·m2/m, verkort tot Ω·m (ohm per meter). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Soortelijke_weerstand Meer over soortelijke weerstand]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Source<br />
|Omschrijving= Elektronica; De '''source''' is een aansluiting van een aantal soorten actieve elektronische halfgeleiderkomponenten zoals een [[Woorden - F#FET.|fet]], [[Woorden - T#Triac|triac]], [[Woorden - T#Thyristor|thyristor]] e.d. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over de [https://en.wikipedia.org/wiki/Field-effect_transistor Fet].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sourcen<br />
|Omschrijving= (Engels) Term uit de elektronica. Wanneer er [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] (via een component) naar de voedingsspanning (+), uit een aansluitpen van bijv. een IC loopt, dan heet dat '''sourcen'''. De pen van het IC fungeert dus als bron. Zie ook: [[Woorden - S#Sinken|Sinken]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanning<br />
|Omschrijving= Elektrotechniek. Het potentiaalverschil (=de elektrische '''spanning''') tussen twee geleiders. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Voorbeeld: In huis is het potentiaalverschil 230 volt. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrische_spanning Meer over spanning].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanning-Aarde afstand<br />
|Omschrijving= Om te voorkomen dat vonken kunnen overslaan van niet geïsoleerde spanningvoerende delen naar met [[Woorden - A#Aarde/Aarding|aarde]] verbonden delen, wordt er een minimale afstand tussen spanningvoerende delen en aarde geëist afhankelijk van het spanningsverschil en lokale luchtconditie. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanningafhankelijke weerstand<br />
|Omschrijving= Term uit de elektronica. Zie [[Woorden - V#VDR.|VDR]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanningsregelaar<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Aanduiding voor een IC dat een hogere gelijkspanning regelt naar een lagere gestabiliseerde spanning (bijv. de uA7812 die een spanning van 12 volt levert). Zie ook: [[Woorden - I#IC-spanningsregelaar|IC-spanningsregelaar]]. zie [[Woorden - I#IC-spanningsregelaar|IC-spanningsregelaar]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanningsregelaar<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); Onderdeel van een auto, dat de '''spanning''' van de dynamo '''regelt''', zodanig dat de accu niet overladen wordt en er een (redelijk) stabiele spanning op het boordnet staat. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanningssluis<br />
|Omschrijving= Het geheel van infravoorzieningen die benodigd zijn om bovenleidingsystemen elektrisch van elkaar te scheiden, op zodanige manier dat treinen rijdend van het ene naar het andere spanningsysteem kunnen overgaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spant<br />
|Omschrijving= Bouwkunde. Het '''spant''' heeft in de bouwkunde als functie het dragen van de dakconstructie, inclusief de daarop uitgeoefende belasting van dakbedekking, sneeuw, wind en dergelijke. Het brengt het totaal van deze krachten, inclusief het eigen gewicht verticaal over op de eronder aanwezige constructie van het gebouw. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Speling<br />
|Omschrijving= '''Speling''' is de ruimte die tussen verschillende onderdelen van een samengesteld voorwerp bestaat. Als onderdelen ten opzichte van elkaar moeten kunnen bewegen, is een bepaalde hoeveelheid speling noodzakelijk. Bijv. een zuiger in een motor. Deze moet iets ruimte hebben om uit te zetten, omdat anders de motor vastloopt. Zie: [[Woorden - T#Tolerantie|Tolerantie]]. Maar als er te veel speling ontstaat, kan de werking nadelig beïnvloed worden. Speling neemt vaak toe door slijtage. Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Speling Speling]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Speermaat<br />
|Omschrijving= De afstand tussen de binnenvlakken van de wielen of wielbanden. In het Duits wordt dit aangeduid met innerer spurkranzabstand of radsatzinnenmass. In het Engels wordt dit aangeduid met "distance between inside faces of flanges". Zie: artikel [[Proto-normen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Speklaag<br />
|Omschrijving= Een '''speklaag''' is een band in contrasterende kleur ter afwisseling in het metselwerk. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(12)]] [https://www.joostdevree.nl/shtmls/spekband.shtml Meer over speklaag].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sperdiode<br />
|Omschrijving= (Engels barrier diode). Beetje vreemde benaming, daar elke diode spert (in één richting). Betere benaming is '''vrijloopdiode'''. Bij een diode is sprake van een geleidende richting (de [[Woorden - D#Doorlaatrichting|doorlaatrichting]] en een sperrende richting (de sperrichting). Van deze eigenschap wordt gebruik gemaakt, door een vrijloopdiode toe te passen bij [[Woorden - R#Relais|relais]] (de [[Woorden - K#Kathode|kathode]] van de [[Elektronica basis#De diode|diode]] moet dan aan de pluszijde van het relais gemonteerd worden). De functie van deze vrijloopdiode is, het beschermen van de [[Woorden - T#Transistor|transistor]] die het relais aanstuurt. De vrijloopdiode voorkomt dat de transistor defect raakt door (te) hoge ([[Woorden - I#Inductie|inductie]])spanningen, die ontstaan bij het afvallen van het relais, dus op het moment dat de [[Woorden - S#Spoelspanning|spoelspanning]] op het relais uitgeschakeld wordt. Het verschijnsel is te vergelijken met een autobobine, waar, zodra de spanning over de bobine wegvalt, een hoge spanning ontstaat (&plusmn;15 KV), die op de bougiecontacten een vonk laat overspringen. Bij een relais ontstaat niet een dergelijk hoge spanning als bij een autobobine, maar deze [[Woorden - I#Inductie|inductie]]spanning is hoog genoeg om een, op de bekrachtigingsspoel van een relais aangesloten, transistor te vernielen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sperrichting<br />
|Omschrijving= (Elektronica). Zie [[Woorden - D#Diode|Diode]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spiegelschaalmeter<br />
|Omschrijving= (Meettechniek). Verbeterde uitvoering van de analoge multimeter. De gemeten waarden zijn d.m.v. een wijzer op een schaal (met schaalverdeling) af te lezen. Achter de wijzer zit een spiegel. Door langs (of eigenlijk op) de wijzer te kijken op zodanige wijze dat de wijzer precies boven zijn spiegelbeeld staat, is de meter nauwkeurig(er) af te lezen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spiritus<br />
|Omschrijving= Brandspiritus, meestal kortweg '''spiritus''' genoemd, is een mengsel van alcohol, water en diverse toevoegingen. Spiritus wordt gebruikt als schoonmaakmiddel en als brandstof. Brandspiritus bestaat grotendeels uit ethanol. Er is een giftige stof aan toegevoegd (meestal methanol), om de alcohol te denatureren (ongeschikt te maken voor consumptie). Daarnaast bevat het een blauwe kleurstof en een geurstof om de zo behandelde alcohol goed herkenbaar te maken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spitter<br />
|Omschrijving= Stoker die de kolen van het vuur zo behandelt als was het tuingrond, waar je in kunt '''spitten'''. Zie ook: [[Woorden - T#"Tuinman"|"Tuinman"]] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Splitsen<br />
|Omschrijving= Op een station, het opdelen van een aangekomen trein met één treinnummer in twee treinen, die elk verder rijden met een eigen treinnummer. Meestal behoudt één van de treinen het nummer van de aangekomen trein. Indien een van beide treinen uit de dienstregeling wordt genomen (geen treinnummer) wordt dit aftrappen genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Splitsingspunt<br />
|Omschrijving= Punt langs een baanvak waar in de ene richting een treinstroom zich splitst (of meerdere treinstromen zich splitsen) en waar in de tegenrichting treinstromen zich samenvoegen. Anders gezegd: op een splitsingspunt komen drie baanvakdelen bij elkaar. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoel <br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek, elektronica); een '''spoel''' is een elektrische component bestaande uit geleidende wikkelingen, meestal van koperdraad, op een spoelvorm (meestal van kunststof) waarin zich al dan niet een magnetiseerbare (weekijzeren) kern bevindt, die wel of niet beweegbaar is. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Spoel Meer over de spoel]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoelspanning <br />
|Omschrijving= Met '''spoelspanning''' wordt de werkspanning bedoeld die op de spoel van een [[Woorden - R#Relais|relais]] gezet wordt, en die er voor zorgt dat het relais aantrekt. Het is de spanning waarvoor de spoel van het relais ontworpen is.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SpoPo<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''SpoorwegPolitie'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoor<br />
|Omschrijving= Twee spoorstaven, verbonden door bielzen, zodanig geconstrueerd dat er railvoertuigen op kunnen rijden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spooraansluiting<br />
|Omschrijving= Aansluiting van een bedrijf (bijv. voor een automobielimporteur) door middel van een spoor en een wissel aan het spoorwegnet. Wordt ook wel bedrijfsaansluiting genoemd, hoewel niet geheel correct. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorafstand<br />
|Omschrijving= De hart-op-hart afstand tussen twee naast elkaar liggende sporen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Railgeometrie]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorbaan<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - S#Spoorweg|Spoorweg]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorbreedte<br />
|Omschrijving= De '''spoorbreedte''' is de afstand tussen beide spoorstaven van één spoor, gemeten van hart spoorstaaf tot hart spoorstaaf. In Nederland is de spoorbreedte 1,50 meter (normaal spoor geheten). De spoorwijdte bedraagt 1,435 meter. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Proto-normen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorgebonden<br />
|Omschrijving= Het functioneren van een systeem is gericht op één spoor. De uitvoering van het onderhoud heeft alleen invloed op de beschikbaarheid van het bijbehorende spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorlijn<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - S#Spoorweg|Spoorweg]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorrails<br />
|Omschrijving= Een samentrekking van '''spoor''' en '''rails''' die beiden hetzelfde betekenen. Is op twee manieren uit te leggen:<br />1. Men bedoelt hiermee de spoorstaaf (rail) in het meervoud.<br />2. Men bedoelt hiermee de rails ofwel het spoor.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorsloot<br />
|Omschrijving= De '''sloot''' evenwijdig aan het baanlichaam van het spoor liggend, ten behoeve van de waterhuishouding. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorspatting<br />
|Omschrijving= Een '''spoorspatting''' is het horizontaal verbuigen (juister gezegd: plotseling knikken) van de rails. Dit fenomeen kan ontstaan door de drukkracht die in lengterichting op de spoorstaven wordt uitgeoefend, in het bijzonder bij het uitzetten van de spoorstaven ten gevolge van temperatuurstijging. Bij erg warm weer kan de temperatuur van de spoorstaven oplopen tot meer dan 100&deg; (graden) Celsius. Doordat de spoorstaven uitzetten, ontstaat er een drukkracht/spanning in de lengterichting van de rails. Als deze te hoog wordt, zoekt het materiaal een uitweg naar opzij en knikt de rails, zodat een uitstulping, een kronkel in het spoor ontstaat. Door de dwarsliggers blijft het verband tussen de spoorstaven bestaan, zodat de twee spoorstaven op dezelfde plaats kromtrekken. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Spoorspatting Meer over Spoorspatting]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorstaafkop <br />
|Omschrijving= De '''spoorstaafkop''' is de smalle bovenzijde van de spoorstaaf, (in jargon: "de spoorkop"). Dient om de wielen (met name de wielflenzen) te geleiden, en tevens om het gewicht van de treinen te dragen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie: artikel [[Proto-normen]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Rail_(spoorwegen) Meer over spoorstaafkop].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorstaafkoppen<br />
|Omschrijving= Zie Spoorstaafkop.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorstaaflijf <br />
|Omschrijving= Het spoorstaaflijf is het gedeelte tussen de kop en de voet van de spoorstaaf. Hoe hoger het lijf, hoe groter de draagkracht van de spoorstaaf. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Rail_(spoorwegen) Meer over spoorstaaflijf].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorstaafvoet <br />
|Omschrijving= De '''spoorstaafvoet''' is het onderste brede deel van de spoorstaaf. De onderzijde van de spoorstaafvoet ligt op de [[Woorden - R#Rughellingplaat|rughellingplaat]] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Rail_(spoorwegen) Meer over spoorstaafvoet].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorstaven<br />
|Omschrijving= Metalen profielen (in het Engels "rails" genoemd) bedoeld om de wielen te geleiden, en om het gewicht van de treinen en eventuele andere spoorvoertuigen te dragen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoor[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]lopen<br />
|Omschrijving= Spoorstaafgebonden systeem om te kunnen bepalen of er een trein in de betreffende sectie staat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie ook: [[Woorden - G#GRS-spoorstroomlopen|GRS-spoorstroomlopen]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorvoertuig<br />
|Omschrijving= Voertuig, ontworpen en gemaakt om op rails te rijden.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorvoertuigen<br />
|Omschrijving= Meervoud van [[Woorden - S#Spoorvoertuig|Spoorvoertuig]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorweg<br />
|Omschrijving= Een '''spoorweg''', spoorbaan of spoorlijn is een weg, bestaande uit twee evenwijdige stalen staven, spoorstaaf of rail geheten. Deze zijn vastgezet op dwarsliggers, de zogenaamde bielzen, die meestal gemaakt zijn van hout of beton. Ook metalen dwarsliggers komen wel voor. De afstand tussen de beide binnenzijden van de koppen van de spoorstaven wordt spoorwijdte genoemd. Deze bedraagt in Europa doorgaans 1435 mm (normaalspoor), maar ook andere spoorwijdten worden gebruikt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorwegrijtuig <br />
|Omschrijving= Een '''spoorwegrijtuig''' (in België ook spoorwegwagon genoemd, in Nederland ook bak, of (niet in spoorjargon) wagon genoemd) is een niet-aangedreven railvoertuig, bestemd voor het vervoer van reizigers en/of post, dit in tegenstelling tot een wagen, die uitsluitend gebruikt wordt voor het vervoer van goederen. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorwijdte<br />
|Omschrijving= Afstand tussen de binnenkanten van de linker en rechter spoorstaaf van één spoor, gemeten op 14 mm. onder het denkbeeldige vlak bovenop beide spoorstaven. In Nederland en het grootste deel van Europa 1435 mm, ook wel normaal spoor genoemd, in tegenstelling tot smal of breed spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: [[Proto-normen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sporen lay-out<br />
|Omschrijving= Totaal aan sporen, wissels enz. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sporenschema<br />
|Omschrijving= Tekening met '''schematische weergave van sporen, wissels, vrije kruisingen en perrons'''. Soms staan op het schema ook overwegen en vrije kruisingen met het wegverkeer aangegeven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sprinter<br />
|Omschrijving= Treinstellen die dienen voor de stoptreindiensten in de Randstad. Deze treinstellen kunnen zeer snel optrekken en afremmen. De treinstellen bestaande uit drie bakken heten nog steeds '''Sprinter'''. De stellen, bestaande uit twee bakken, heten nu grotendeels citypendel. Enkele van de twee-bakkige stellen rijden met de naam Spitspendel en Strandsprinter op het spoorwegnet. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SR-flip-flop<br />
|Omschrijving= (Elektronica). Een '''SR-flip-flop''' kent twee stabiele toestanden. De SR-flip-flop heeft een Set (S) en een Reset-aansluiting (R). Wanneer op de Set-ingang een positieve puls gezet wordt, klapt de uitgang (Q) van de flip-flop om, en blijft in die toestand, totdat er op de Reset-ingang een positieve puls gezet wordt. Dan klapt de uitgang (Q) van de flip-flop weer om. Wanneer er ook een Q-uitgang aanwezig is met een streepje erboven, dan neemt die uitgang, bij elke omschakeling van de flip-flop, de tegengestelde toestand van uitgang Q aan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[Woorden - F#Flip-flop|Flip-flop]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Flipflop Meer over de flip-flop].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Staander<br />
|Omschrijving= Een '''staander''' of "stijl" is in de bouwkunde het verticale deel van een geraamte. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stijl_(bouw) Meer over staander].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Staging Yard<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - F#Fiddle Yard|'Fiddle Yard']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stall Motor<br />
|Omschrijving= (Engels) een '''stall motor''' is een wisselaandrijving die in de eindstand geblokkeerd wordt, maar waarvan de voedingsspanning van de motor niet uitgeschakeld wordt door eindschakelaars (bijv. de Tortoise wisselaandrijving). Zie: artikel [[Wissels digitaliseren]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stam<br />
|Omschrijving= Grootspoor. Benaming voor een aantal gekoppelde personenrijtuigen (niet zijnde een treinstel), die altijd een bepaalde vaste samenstelling vormen. Deze door een loc getrokken samenstelling wordt aangeduid met een treinnummer. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Treinstam Meer over Stam]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stamlijn<br />
|Omschrijving= Het spoor en de wissels, waarop meerdere spooraansluitingen zijn aangesloten, ter ontsluiting van een bedrijvenpark aan het spoorwegnet.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stappenmotor<br />
|Omschrijving= Een '''stappenmotor''' is een borstelloze, synchrone elektromotor, waarvan de hoekverdraaiing nauwkeurig te beheersen is, bijvoorbeeld in stappen van 1,8 graden. De rotor bevat permanente magneten; de stator is opgebouwd uit elektromagneten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stappenmotor Meer over de stappenmotor]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stapspanning<br />
|Omschrijving= (Elektronica). Zie: [[Woorden - D#Drempelspanning|Drempelspanning]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Station<br />
|Omschrijving= 1. Gedeelte van de spoorweg waar treinen kunnen beginnen, eindigen, inhalen of kruisen. Een station is voorzien van tenminste één wissel. Op een station mogen rangeerbewegingen uitgevoerd worden.<br />2. Een halteringsplaats langs een baanvak, waar treinen die op hetzelfde spoor rijden van volgorde kunnen wisselen door ter plekke van de halteringsplaats gebruik te maken van meerdere sporen. Er is inhaling mogelijk; dit in tegenstelling tot een halte. Een halte bij een splitsingspunt wordt ook station genoemd (vanwege het wissel/de wissels). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Station en omgeving]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=station Meer over Station].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stationssporen<br />
|Omschrijving= '''Sporen op een station'''/[[Woorden - E#Emplacement|emplacement]]: opstel-, reinigings-, herstel-, doorrijdsporen, perronsporen enzovoort. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Statische elektriciteit<br />
|Omschrijving= Het gevaar van '''statische elektriciteit'''. De elektrostatische lading zelf kan weinig kwaad, de ontlading echter wel. Deze gaat vaak samen met een vonk. Mogelijke gevolgen zijn: ontsteken van brandbaar gas, poeder of fijn stof; beschadiging van elektronische onderdelen zoals printkaarten of zelfs complete apparaten.<br />
Statische [[Woorden - E#Elektriciteit|elektriciteit]] is elektrische lading die op een stof of mens terecht kan komen. Dit gebeurt bijvoorbeeld door wrijving van stoffen of door het botsen van deeltjes zoals poeder en hagel. De spanning kan oplopen tot meer dan 10.000 Volt. Statische elektriciteit kan gevaarlijk zijn voor mens en apparatuur. Gerichte preventie helpt gevaren voorkomen. Gebruik antistatisch gereedschap. Op een goed soldeerstation zit een aardbus die in verbinding staat met de punt van de bout. Aan die bus verbind je een antistatische mat, een [[Woorden - P#Polsbandje|polsbandje]] en eventueel draag je [[Woorden - E#ESD|ESD]]-schoenen wanneer je aan gevoelige elektronica soldeert. Ze zorgen ervoor dat de statische elektriciteit die je eventueel opbouwt, ook weer afgevoerd wordt. Een [[Woorden - W#Werk-aarde|werk-aarde]] '''NOOIT''' verbinden met de (rand)[[Woorden - A#Aarde/Aarding|aarde]] van een elektriciteitsinstallatie. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Statische_elektriciteit Statische elektriciteit].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stay alive <br />
|Omschrijving= (Elektronica); een '''stay alive''' zorgt er voor dat een [[Decoders|decoder]] stroom krijgt bij een onderbreking van de [[Woorden - S#Stroom|stroom]]toevoer. Een andere benaming is [[Woorden - P#Power pack|"power pack"]]. Zie [http://www.zimo.at/web2010/documents/MS-MN-Decoder.pdf hier (pdf) (zoek naar Staco)] [https://www.esu.eu/en/products/former-products/powerpack/ Meer over stay alive].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Steekschuim<br />
|Omschrijving= '''Steekschuim''' (ook bekend onder de merknaam "Oasis" en als "oase") is een hard (vaak groen) schuim, dat in de bloemsierkunst vaak wordt toegepast als basis waar de onderdelen van bloemstukken en kerststukjes worden ingestoken. Het schuim is in staat veel vocht op te nemen zodat het levende materiaal lang vers blijft.<br />
Oasis is een olieproduct en daardoor slecht biologisch afbreekbaar en milieubelastend. Het mag daarom niet in de GFT-container maar moet in de restafvalcontainer. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Steenkool<br />
|Omschrijving= '''Steenkool''' is een fossiele brandstof en bestaat uit afzettingen van plantenresten die in het geologisch verleden zijn gevormd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Steiger<br />
|Omschrijving= Een '''steiger''' is een verhoging om op te werken. Bijvoorbeeld een "bouwsteiger". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Bouwsteiger Meer over steiger].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Steker<br />
|Omschrijving= De naam '''steker''' is de officiële benaming (o.a. in NEN 1010) voor een stekker. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] In de volksmond wordt de naam "stekker" gebruikt. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Steker Steker].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stekker<br />
|Omschrijving= Connector (elektrotechniek) ook wel (vanaf 1886 t/m heden 'steker') '''stekker''', of [[Woorden - C#Contactstop|contactstop]] genoemd. Een connector ('''stekker''') maakt het mogelijk een elektrische verbinding te maken die ook weer eenvoudig losgenomen kan worden. Het kan gaan om het leveren van [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]], een of meer signalen, of beide. Op een stekker mag maar één verplaatsbare leiding/snoer zijn aangesloten. Afhankelijk van de toepassing bestaan er verschillende connectoren. In de definities van NEN 1010 worden twee bij elkaar horende connectoren aangeduid als 'stopcontact'. Een [[Woorden - S#Stopcontact|stopcontact]] bestaat dus uit twee delen: een stekker en een contrastekker. Een stekker kan in een contrastekker c.q. een [[Woorden - C#Contactdoos|contactdoos]] worden gestoken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br /> De aanduiding connector in het dagelijks spraakgebruik is vooral van toepassing om apparatuur mee te verbinden. Connectoren zijn bijvoorbeeld de aansluitingen om computers met randapparatuur mee aan te sluiten. Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Connector_(elektrotechniek) stekker].<br />
[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stekker-netvoeding <br />
|Omschrijving= Een '''stekker-netvoeding''' bestaat uit een compacte behuizing, die één geheel vormt met een vast daaraan verbonden stekker ([[Woorden - E#Eurostekker|Eurostekker]] of met [[Woorden - R#Randaarde stekker|randaarde]]). Werkt op 230 volt AC. [https://www.google.com/search?client=firefox-b-d&q=stekker-netvoeding+18v Meer over stekker-netvoeding (voorbeelden)].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stelbalk<br />
|Omschrijving= (Grootspoor, oude systeem); aan de '''stelbalk''' (deze was vroeger nog van hout, vandaar de naam "balk") zijn de punten van de [[Woorden - W#Wisseltong|wisseltongen]] scharnierend bevestigd. De "stelbalk" zorgde voor het gelijktijdig bewegen van beide wisseltongen. De "stelbalk" kon met een [[Woorden - W#Wisselsteller|wisselsteller]] locaal door een rangeerder of door de machinist omgesteld (omgegooid) worden (mag vanwege de ARBO-wet niet meer), maar kon ook met een "elektromechanische wisselsteller" aangedreven zijn, waarbij het [[Woorden - W#Wissel|wissel]] op afstand bediend werd door de treindienstleider. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[Woorden - S#Stelstang|Stelstang]] en [[Woorden - E#Elektromechanische wisselsteller|Elektromechanische wisselsteller]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stelconplaat <br />
|Omschrijving= Een '''Stelconplaat''' is een betonnen vloerplaat van gestandaardiseerde afmetingen die veel gebruikt wordt als tijdelijke of permanente verharding van bijvoorbeeld inpandige bedrijfsvloeren, opslagterreinen of wegen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stelconplaat Meer over stelconplaat].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stelstang<br />
|Omschrijving= (Grootspoor, nieuwe systeem); aan de '''stelstang''' zijn de punten van de [[Woorden - W#Wisseltong|wisseltongen]] scharnierend bevestigd. De "stelstang" zorgt voor het gelijktijdig bewegen van beide wisseltongen. Bij het grootspoor heeft elk wissel twee "stangen", een dikke "stelstang" tussen de wisseltongen en een dunne "bedieningsstang" die de tongen heen-en-weer beweegt. Via aparte controlestangen (indien aanwezig) wordt gemeten of de wisseltongen in de goede positie liggen. Wissels die met meer dan 90 km/u worden bereden, zijn voorzien van een bijkomende elektromechanische vergrendeling. Hiermee wordt de "bedieningsstang" uitwendig nog extra vergrendeld, maar dan ''alleen als een rijweg is ingesteld''. Het wissel wordt met een "elektromechanische wisselsteller" aangedreven, waarbij het [[Woorden - W#Wissel|wissel]] op afstand bediend wordt door de treindienstleider. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[Woorden - S#Stelbalk|Stelbalk]] en [[Woorden - E#Elektromechanische wisselsteller|Elektromechanische wisselsteller]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Wisselsteller Meer over wisselsteller]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Step-up converter<br />
|Omschrijving= (Engels) Elektronische schakeling, die van een lagere spanning een hogere spanning maakt. Een voorbeeldtoepassing hiervan is de ESU Powerpack. Deze "power pack" bevat o.a. een [[Woorden - G#GoldCap|goldcap]] van 2,7 volt. De stepup-converter die op het printje zit, maakt van die 2,7 volt een hogere spanning, om de locdecoder te kunnen voeden. Zie ook [[Woorden - P#Power pack|power pack]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sterk[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]<br />
|Omschrijving= Ook wel [[Woorden - D#Draaistroom|draaistroom]] genoemd. Hiermee wordt driefasen 400 volt<big>~</big> aangeduidt. Tussen de fasen onderling is 400 volt aanwezig (in vaktermen wordt dit driehoek genoemd), en tussen elke fase en de 0 (nul) is 230 volt aanwezig (in vaktermen wordt dit ster genoemd. Voor elektromotoren bestaat een zogenaamde ster - driehoekschakelaar. Om de motor op gang te laten komen, wordt deze eerst in ster geschakeld en na enige tijd wordt de motor in driehoek geschakeld, en levert dan pas zijn volle vermogen.<br />
[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stofidentificatie-nummer<br />
|Omschrijving= (VN-nummer) (Engels: UN-number) is een getal van vier cijfers dat een gevaarlijke stof identificeert tijdens het transport, volgens de voorschriften van de Verenigde Naties. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Stofidentificatienummer Meer over Stofidentificatienummer]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stookolie<br />
|Omschrijving= '''Stookolie''' wordt als brandstof gebruikt in dieselmotoren en verwarmingsinstallaties. Voor verwarmingsdoeleinden is stookolie in Nederland grotendeels verdrongen door aardgas. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stoom <br />
|Omschrijving= Stoom is, in de natuurkunde, verhitte waterdamp, verhit water in de gasvormige aggregatietoestand. In het dagelijks leven wordt de naam stoom gegeven aan een hete nevel van water: kleine, zichtbare druppeltjes water, boven bijvoorbeeld een fluitketel. Echte stoom is echter gasvormig en dus onzichtbaar. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stoom stoom].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stoomdom<br />
|Omschrijving= De '''stoomdom''' is een verhoging op de stoomketel. Deze verhoging dient er voor, om geen water in de leiding te krijgen. In de verhoging (=de stoomdom) zit de opening van de stoomleiding. De leiding gaat naar de cilinders. Het is belangrijk (omdat water niet samendrukbaar is), dat er geen waterdeeltjes mee naar de cilinder gaan. Op oude locomotieven zit meestal een koperen sierbekleding om de stoomdom heen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stoot- en trekwerk<br />
|Omschrijving= Het geheel van buffers en trekhaak + [[Woorden - S#Schroefkoppeling|schroefkoppeling]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stootheuvel<br />
|Omschrijving= Zie: Stootjuk<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stootjuk<br />
|Omschrijving= Constructie om [[Woorden - M#Materieel|materieel]] tegen te houden aan het eind van een spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stopcontact<br />
|Omschrijving= In de volksmond wordt een contactdoos een '''stopcontact''' genoemd. Zie: [[Woorden - C#Contactdoos|Contactdoos]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stop-door-schakeling<br />
|Omschrijving= Schakeling om in situaties dat treinen in de naderingsafstand van een overweg (waarin normaliter de bomen moeten sluiten), zowel door moeten kunnen rijden, als moeten kunnen stoppen (bijv. ten behoeve van halteren), onderscheid te kunnen maken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=stopdoorschakeling Meer over Stop-door-schakeling ].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stopmachine<br />
|Omschrijving= De '''stopmachine''' zorgt ervoor dat het spoor op de juiste hoogte en op de juiste plaats komt. [http://www.treinengek.nl/bouw/werktrein.stopmachine.php Meer over Stopmachine]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stopontspoorblok<br />
|Omschrijving= Mechanische beveiligingsinrichting op de spoorweg, die moet voorkomen dat losse wagens (of eventueel losse rijtuigen) onbedoeld vanaf een zijspoor op de hoofdbaan belanden. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Stopontspoorblok Meer over Stopontspoorblok] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=stop-ontspoorblok Stop-ontspoorblok] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stopsectie <br />
|Omschrijving= 1. (Analoog modelspoor); een '''stopsectie''' is een gedeelte van de modelspoorbaan waarvan één spoorstaaf op twee plaatsen geisoleerd is. Zie [[Het maken van een stopsectie]].<br />2. (Digitaal modelspoor); Bij de digitale modelbaan gaat de '''stopsectie''' vooraf door ofwel (1) een "inrijsetie" én een "tussensectie" of (2) door alleen een "afremsectie". Deze secties zijn verbonden met bezetmelders. Zie [[Treingestuurd rijden#Bezetmelders in de blokken|Treingestuurd rijden]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stoptrein<br />
|Omschrijving= Een trein die in principe elk tussengelegen station tussen het vertrekstation en de eindbestemming aandoet.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Storingafhankelijk-onderhoud<br />
|Omschrijving= Het moment van het uitvoeren van onderhoud wordt bepaald door het bereiken van een functiestoring. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stortgoed<br />
|Omschrijving= Ook wel bulkgoed of massagoed genaamd. Los gestorte goederen in een (goederen)wagen (bijv. in een kolenwagen). Zie: artikel [[Vrachten en ladingen]]. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Stortgoed Meer over Stortgoed]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stortgoederen<br />
|Omschrijving= Zie "Stortgoed" hierboven.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stra <br />
|Omschrijving= 1. (Grootspoorjargon). Afkorting van [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]afnemer (officiëel [[Woorden - P#Pantograaf|"pantograaf"]]). In het meervoud wordt gesproken van '''stra''''s (Zie: [[Woorden - S#Stroomafnemer|Stroomafnemer]]).<br />2. Bij modelspoor is stroomafnemer niet te verwarren met de pantograaf die op het dak zit. Beter is het, bij de wielen van modelspoor[[Woorden - M#Materieel|materieel]], te spreken van sleepcontact(en).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Straatmeubilair<br />
|Omschrijving= Verzamelnaam voor veel elementen die in de openbare ruimte staan. We kunnen daarbij denken aan banken, afvalbakken, bloembakken, ABRI's, borden, kasten, enzovoort. Zie: artikel [[Straatmeubilair]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Straatmeubilair Meer over straatmeubilair].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Straatspoor<br />
|Omschrijving= Benaming voor de rails die in een straat of rijbaan liggen, en dus in de (weg)verharding ligt. De bestrating (of het asfalt) ligt tegen de (buitenste) zijkanten van de rails aan en ook tussen de spoorstaven is bestrating (of asfalt) aangebracht, waarbij aan de binnenzijden van beide spoorstaven een gleuf is vrijgehouden, om de flenzen van de wielen te laten passeren. Zie artikel [[Straatspoor]]. [https://www.railwiki.nl/index.php?title=Soorten_aansluitingen_op_het_hoofdspoorwegnet Meer over straatspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Strijkijzer<br />
|Omschrijving= (België); 1. bijnaam voor de locs van het type 71; deze machines werden zo genoemd naar de manier waarop ze over het spoor gaan: heel tam en langzaam.<br />2.(Nederland); bijnaam voor de locomotieven van de serie NS 8400 na een verbouwing in de jaren 1918-1921, waardoor hun uiterlijk er niet sierlijker op werd, net zo lelijk als een strijkijzer; ook (voor de verbouwing); [[Woorden - B#Bergklimmers|bergklimmers]], [[Woorden - B#Bergkruipers|bergkruipers]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Strijkregel<br />
|Omschrijving= Een '''strijkregel''' is een metalen geleider die er voor zorgt dat het wiel van een spoorvoertuig niet in een uitsparing van een puntstuk terecht kan komen. Zie ook [[Woorden - A#Aanslagrail|Aanslagrail]] en [[Woorden - C#Contrarail|Contrarail]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Rail_(spoorwegen)#Strijkregel Meer over strijkregel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stroom<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - E#Elektrische stroom|Elektrische stroom]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stroomafnemer<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); een '''stroomafnemer''' is een koperen, messing of fosforbronzen geleider, in de vorm van een smalle, platte, verende strip, die er voor zorgt dat de voedings[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] vanaf het draaiende wiel (of de wielen) doorgegeven kan worden naar de elektromotor in een elektrische modellocomotief of modeltrein(stel). Beter is het, te spreken van sleepcontact.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stroombron<br />
|Omschrijving= (Elektronica); voluit: constante '''stroombron'''. Schakeling die de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] bijna onafhankelijk van de aangesloten belasting, door bijv. een led, constant houd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stroombron Meer over stroombron]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stroomsterkte<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); wordt aangegeven met het symbool "I"'. Het is de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]sterkte (in ampères) die door een geleider loopt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stroomvoerende koppeling<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); [[Koppelingen_in_schaal_H0#Stroomvoerende koppelingen|koppelingsmechanisme]] dat voorzien is van elektrische contacten.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stuurstandrijtuig<br />
|Omschrijving= (Grootspoor). Een '''stuurstandrijtuig''' (of stuurrijtuig) is een rijtuig dat aan één uiteinde van een stuurstand voorzien is. Vanuit deze stuurstand kan de machinist de locomotief op afstand bedienen. Om de hiervoor benodigde elektrische signalen over te brengen, moeten alle rijtuigen tussen de locomotief en het stuurstandrijtuig voorzien zijn van stuur[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]kabels. Het rijtuig aan de kant van de stuurstand is voorzien van de voorgeschreven frontseinen, naast de bij alle rijtuigen aanwezige sluitseinen, en een hoorn. Verder is er [[Woorden - S#Stoot- en trekwerk|stoot- en trekwerk]] aanwezig. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]. De naam "stuurstand" is misleidend. De machinist kan namelijk niet zelfstandig kiezen of hij bij een wissel links of rechts gaat. Dat wordt van buitenaf geregeld.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Styreen<br />
|Omschrijving= (Chemie); styreen is een vloeistof. In de volksmond wordt abusievelijk de naam styreen gebruikt, inplaats van de juiste benaming: '''polystyreen'''. Zie ook [[Woorden - P#Polystyreen|Polystyreen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Styrisol<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - X#XPS.|XPS]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Styrodur<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - X#XPS.|XPS]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Styropor<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - E#EPS.|EPS]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Substraat<br />
|Omschrijving= 1. (Elektronica); drager of dragermateriaal. Hierop wordt bijv. een led gemonteerd tijdens de fabrikage. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]].<br />2. (Elektronica, halfgeleidertechnologie): de wafer waarop de geïntegreerde schakelingen geëtst worden.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Switch<br />
|Omschrijving= 1. (Engels) Een [[Basisvormen|wissel]].<br />2. (Engels elektrotechniek) een schakelaar.<br />3. (Engels computertechniek) Een '''switch''' is een apparaat in de [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]] van pakketgeschakelde computernetwerken, dat tot doel heeft toestellen met elkaar te verbinden door het ontvangen, verwerken en doorzenden van ontvangen frames (datapakketjes).[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Switch_(hardware) Meer over Switch]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Synthese<br />
|Omschrijving= Een '''synthese''' is een samenvoeging van ongelijksoortige zaken, zodat er iets nieuws uit ontstaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Systeem<br />
|Omschrijving= In modelspoorland zijn eigenlijk twee rail'''systemen''' beschikbaar en dat zijn: tweerail en drierail. Deze verschillen zowel fysiek als elektrisch. Meer over [[Systemen]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Systeemhoogte-bovenleiding<br />
|Omschrijving= De hoogte gemeten tussen de onderkant van de rijdraad en het hart van de draagkabel, op het hoogst gelegen punt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Systeemtransitie<br />
|Omschrijving= Met een trein overgaan van één systeem naar een ander systeem, bijvoorbeeld bij bovenleidingssystemen (spanningsluis) of bij beveiligingssystemen. '''Transities''' kunnen rijdend of stilstaand plaatsvinden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Gerelateerde termen<br />
|Termen= Marklin, Maerklin, Mærklin, voeding, netvoeding, stekervoeding, stekernetvoeding, steker-netvoeding, stekkervoeding, stekkernetvoeding, voedingsadapter<br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - R<br />
|Volgende= Woorden - T<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 26 mrt 2024 9:59 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|S]]<br />
[[Categorie: Algemeen|S]]<br />
[[Categorie: Woorden|S]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|S]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_P&diff=50840Woorden - P2024-03-26T08:53:38Z<p>Fred: woord toeg.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - O<br />
|Volgende= Woorden - Q<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PBM.<br />
|Omschrijving=(Elektronica); Afkorting van [[Woorden - P#Puls Breedte Modulatie|'''Puls Breedte Modulatie''']].<br />
Manier om een elektromotor aan te sturen (te regelen) met (bijna) vol vermogen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]][https://nl.wikipedia.org/wiki/Pulsbreedtemodulatie Meer over PBM].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PCB.<br />
|Omschrijving= (Elektronica); afkorting van '''Printed Cirquit Board'''. Plaat gemaakt van Pertinax of [[Woorden - G#Glasvezel|glasvezel]]-[[Woorden - E#Epoxy|epoxy]]. In gangbaar Nederlands: gedrukte bedrading of [[Woorden - P#Printplaat|printplaat]] (of afgekort "print"). Dient d.m.v. soldeertin ter bevestiging van elektronische onderdelen. Aan de onderzijde is de gedrukte bedrading, bestaande uit koper, aangebracht, die zorgt voor de elektrische verbinding tussen de onderdelen. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Printplaat Meer over PCB].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PEC.<br />
|Omschrijving= 1. (Elektronica); afkorting van '''Packaged Electronic Circuit'''. Ook bekend als [https://www.bhc-ems.nl/hybride-dikkefilm-elektronica/ "Dikke Film"]-schakeling.<br />2. (Grootspoor); Benaming van de NS stroomlijnpostrijtuigen. Deze werden gekoppeld aan de dieseltreinstellen uit 1934 en met de elektrische treinstellen uit 1935 en 1936. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(7)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PELV.<br />
|Omschrijving= (Engels) '''PELV''' is de afkorting van "Protective Extra Low Voltage". Dit houd in dat de aarding met de min- (of plus-)aansluiting aan de kant van de laagspannng verbonden is. Dat "extra low voltage" houd in max. 50V AC of max. 120V DC. [https://en.wikipedia.org/wiki/Extra-low_voltage Meer over extra low voltage en PELV]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PET-G.<br />
|Omschrijving= (Chemie); afkorting van '''PolyEthyleenTereftalaat-Glycol'''. Dit is een polymeer (plastic) van "PET" (polyethyleentereftalaat), waarvan de eigenschappen enigszins veranderd(verbeterd?) zijn, door bij de polymerisatie de stof [[Woorden - G#Glycol|glycol]] toe te voegen. Dat veroorzaakt bijvoorbeeld dat de kunststof minder snel kristalliseert en wat soepeler is. Onder meer de [https://nl.wikipedia.org/wiki/Petfles "PET"]-flessen worden er uit gemaakt. Zie ook: [[Woorden - V#Vivak|Vivak]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PHS.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); afkorting van '''Programma Hoogfrequent Spoorvervoer'''. Project voor meer treinen per uur tussen bijvoorbeeld Rijswijk en Rotterdam. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(16)]] [https://www.prorail.nl/programmas/programma-hoogfrequent-spoorvervoer Meer over PHS].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PIC.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Programmable Interface Controller'''. Dit elektronische circuit kan [[#Programmeren|geprogrammeerd]] worden, zodat het een veelheid van taken kan uitvoeren. Het circuit kan geprogrammeerd worden als [[Woorden - T#Timer|timer]], of om bijvoorbeeld een productielijn aan te sturen. Ze kunnen ook gevonden worden in zeer veel apparatuur zoals alarmsystemen, of [Decoders|decoders]] voor modelspoor. Zie ook [[Woorden - A#Atmel|Atmel]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Microcontroller Meer over microcontroller].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PLC.<br />
|Omschrijving= (Computertechniek); afkorting van '''Programmable Logic Controller'''. Een "programmable logic controller" (programmeerbare logische eenheid) is een elektronisch apparaat met (=voorzien van) een microprocessor, die op basis van de informatie op zijn diverse ingangen, zijn uitgangen aanstuurt. De eerste PLC's bestonden uit logische poorten (AND, OR) en [[Woorden - T#Timer|timer]] IC's die met bedrading verbonden waren. Door aanpassing van de bedrading werd de functionaliteit en dus het programma aangepast. Met de komst van de microprocessor werd deze functionaliteit in een geheugen gestopt en waren de eerste echte PLC's een feit. Men kreeg nu meer flexibiliteit en meer mogelijkheden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Programmable_logic_controller Meer over PLC].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PMMA.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''polymethylmethacrylaat'''. Dit is een polymeer van methylmethacrylaat. Lichtdoorlatende kunststof met thermoplastische eigenschappen, ook bekend als acrylglas, [[#Perspex|perspex]] en plexiglas. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Polymethylmethacrylaat Meer over acrylglas].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PNP.<br />
|Omschrijving= (Elektronica); benaming voor de '''PNP'''-transistor (een n-halfgeleiderlaag tussen twee p-halfgeleiderlagen). Zie ook: [[Woorden - N#NPN.|NPN]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Bipolaire_transistor Meer over transistor]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= POM.<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); afkorting van '''Programming On Maintrack'''. Het programmeren van een decoder op het hoofdspoor (sommigen zeggen ook wel: "Programming-On-the-Main" of "Programming On Mainline"). Zie: artikel [[Decoders]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Popz.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); afkorting van '''Perronopzichter'''.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PPLG.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); afkorting van '''Primair ProcesLeidingsGebied'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(16)]] <br />
[https://www.infrasite.nl/documents/overheden/772/BID00009-V003%20definitief.pdf#%5B%7B%22num%22%3A272%2C%22gen%22%3A0%7D%2C%7B%22name%22%3A%22XYZ%22%7D%2C120.5%2C479.3%2C0%5D Meer over PPLG].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PTC.<br />
|Omschrijving= (Elektronica); afkorting van '''Positive Temperature Coëfficiënt'''. Een weerstand die op temperatuursveranderingen reageert. Bij toenemende (omgevings-)temperatuur neemt zijn weerstand toe. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie: [[Elektronica basis#De PTC|De PTC]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/PTC-weerstand Meer over PTC].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PV.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); afkorting van '''Perron Verwijzer'''. Scherm dat aangeeft welke trein van welk perron vertrekt <br />
[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] (zie ook: [[Woorden - T#TBP.|TBP]]).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PVR.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor) afkorting van het '''profiel van vrije ruimte''', dit is de aanduiding voor de ruimte waarbinnen zich niets anders mag bevinden dan de trein. Het PVR is wat groter dan het omgrenzingsprofiel. Het PVR is de minimale doorsnede voor een tunnel. In een tunnel waar met hoge snelheid wordt gereden, is het PVR groter. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] Zie: [[De afstand tussen masten en portalen]]. [https://www.infrasite.nl/glossary/profiel-van-vrije-ruimte/ Meer over PVR].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PWM.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Puls Width Modulation''' (in het Nederlands: PBM). Zie: Woorden - P#Puls Breedte Modulatie|Puls Breedte Modulatie]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PZB.<br />
|Omschrijving= (Duits grootspoor); afkorting van '''Punktförmige Zugbeeinflussung'''. Duits treinbeïnvloedingssysteem. Is de Duitse tegenhanger van het Nederlandse [[Woorden - A#ATB.|ATB]].[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Indusi Meer over PZB].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Pads<br />
|Omschrijving= (Elektronica); contact'''pads''' zijn geleidende aansluitvlakjes op een [[Woorden - P#Printplaat|printplaat]] [[Woorden - P#PCB.|(PCB)]]. Hieraan worden:<br />1. de aansluitdraden van [[Woorden - C#Component|componenten]] gesoldeerd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />of<br />2. de aansluitdraden van een decoder gesoldeerd. Zie artikel [[Het solderen]]. Meer over [[Woorden - T#Through-hole technology|Pads]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Paneelmeter<br />
|Omschrijving= ([[Woorden - E#Elektronica|elektronica]]/Elektrotechniek); '''Meetinstrument dat in een paneel''' of apparaat ingebouwd wordt. Kan voorzien zijn van een [[Woorden - D#Draaispoelmeter|draaispoel]] en een aan die draaispoel gekoppelde wijzer of is digitaal (met cijfers). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Panoramarijtuig<br />
|Omschrijving= Een '''[[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]] voorzien van extra grote vensters''' om de reizigers een uitgebreide blik op de omgeving te geven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Panoramarijtuig Meer over panoramarijtuig].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Pantograaf<br />
|Omschrijving= Een '''pantograaf''' is een verende constructie op het dak van elektrische locomotieven en treinstellen. Dient om de bovenleidingspanning door te geven van de bovenleiding naar loc of treinstel. Wordt abusievelijk wel eens "stroomafnemer" genoemd, maar dat is dus helemaal fout. Er wordt namelijk spanning afgenomen. [[Woorden - E#Elektrische stroom|Stroom]] zonder spanning bestaat niet. De pantograaf kan d.m.v. perslucht omhoog (rijstand) en omlaag (ruststand) worden bewogen. Dit naar beneden laten zakken mag alléén maar, wanneer alle grote verbruikers uitgeschakeld zijn. Anders is de kans zeer groot dat de bovenleiding door een vlamboog ter plaatse doorbrandt en naar beneden komt. Zie ook [[Ombouwen Piko ICE-3 extra rijtuig met pantograaf]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Parallax<br />
|Omschrijving= (Meettechniek); bij het aflezen van analoge meetinstrumenten kunnen fouten optreden door de '''parallax'''. Er kunnen hier twee soorten parallax worden onderscheiden, de parallax tussen meetinstrument en voorwerp en de parallax in het meetinstrument zelf. Digitale uitlezingen (display's) zijn parallaxvrij doordat het resultaat niet afhangt van de waarneming. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Parallax Meer over parallax]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Parallelschakeling <br />
|Omschrijving= Een '''parallelschakeling''' is in de elektronica een configuratie van [[Woorden - C#Component|component]]en of deelschakelingen waarbij de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] over de individuele componenten (of deelschakelingen) wordt verdeeld en de spanning op alle deelcomponenten gelijk is. Twee [[Woorden - D#Diode|dioden]] staan bijvoorbeeld parallel als zowel beide kathodes als beide anodes met elkaar zijn verbonden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Parallelschakeling Meer over parallelschakeling].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Parameter<br />
|Omschrijving= (Informatietechniek, computertechniek); een '''parameter ''' is in de exacte wetenschappen een onbekende of variabele. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Parameter Meer over parameter]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Parametreren <br />
|Omschrijving= (Informatietechniek, computertechniek); '''parametreren''' ook "parametrering" houdt in dat we een programma kunnen aanpassen door het veranderen van zijn parameters. Het is bijvoorbeeld het afstellen d.m.v. invoeren van gegevens in een computerprogramma, ten behoeve van apparatuur op de modelspoorbaan, zodat deze apparaten de informatie die ze binnen krijgen doormiddel van [[Woorden - O#Opto Coupler|opto couplers]], sensoren of voelers op de juiste manier kunnen meten en daar de juiste actie aan koppelen. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Passagieren<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); dit betekent, '''dat een machinist geen dienst heeft op de trein waar hij in zit''', maar wel voor een dienst onderweg is.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Passerelle<br />
|Omschrijving= Speciaal gebouwde doorgang, die tegelijkertijd een verbinding vormt tussen bijvoorbeeld twee perrons op het station. Een '''passerelle''' kan ook aangebracht zijn tussen twee gebouwen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Patchcable<br />
|Omschrijving= (Computertechniek); een '''patchkabel''' is een korte kabel t.b.v. het onderling verbinden van twee electronische apparaten, zodat signaaloverdracht tussen beide apparaten kan plaatsvinden. Wordt bijv. bij S88-N gebruikt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Pedalen<br />
|Omschrijving= '''Pedalen''' is een benaming voor een detectiesysteem. Een passerende trein drukt de spoorstaaf een minimaal stukje naar beneden. Hierdoor wordt lucht uit een ruimte onder de spoorstaaf geperst, en via een slangetje naar een kastje direct naast het spoor geleid, waar een schakelaar wordt indrukt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Peer-to-peer<br />
|Omschrijving= (Computertechniek); een '''peer-to-peer'''netwerk (of p2p; Engels: P2P) is een logisch netwerk van computers die in dit netwerk gelijkwaardig zijn, en diensten aan elkaar kunnen aanbieden. Het woord komt van het Engelse "peer", dat "gelijke" betekent. Een dergelijk netwerk kent geen vaste werkstations en servers zoals in het client-servermodel, maar heeft een aantal gelijkwaardige aansluitingen die functioneren als server en als werkstation voor de andere aansluitingen in het netwerk. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] <br />
[https://nl.wikipedia.org/wiki/Peer-to-peer Meer over peer-to-peer]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Perron<br />
|Omschrijving= Een '''perron''' is een platform dat het reizigers gemakkelijker maakt om in een bus, tram, metro of trein te stappen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie: artikel [[Het perron]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Perronfase<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); Langs een perron kunnen zich meerdere perronfasen (delen van een perron) bevinden die afgeschermd worden door lichtseinen. Een '''perronfase''' is de opdeling van een dienstregelpuntspoor langs een perron middels de letters A, B of C. Deze letters komen overeen met de lettertoevoeging aan de spoornummering van de perronsporen: bijvoorbeeld 2a, 2b Hiermee kan exacter de plaats worden aangegeven waar een trein stopt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Perronspoor<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); Een spoor '''dat langs een perron loopt'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Perspex<br />
|Omschrijving= Lichtdoorlatende kunststof met thermoplastische eigenschappen. Zie [[Woorden - P#PMMA.|PMMA]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Pertinax<br />
|Omschrijving= '''Pertinax''' is een elektrisch isolatiemateriaal, dat bestaat uit lagen papier, die [https://nl.wikipedia.org/wiki/Impregneren geïmpregneerd] zijn met een Fenol-Formaldehyde kunsthars. Pertinax is elektrisch isolerend en heeft een hoge doorslagspanning, dus is het een prima isolator. Werd vroeger (voor 1975) bijvoorbeeld gebruikt voor [[Woorden - P#Printplaat|printplaten]] met gedrukte bedrading. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(17)]] [https://www.wikiwand.com/nl/Pertinax_(materiaal) Meer over pertinax]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Pilaster <br />
|Omschrijving= Een '''pilaster''', muurpijler, halfpijler of wandpijler is een rechthoekige muurverzwaring die minder dan zijn breedte voor de gevel uitsteekt. Een pilaster heeft geen dragende functie en is dus decoratief. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Pilaster Meer over pilaster]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Pitstop <br />
|Omschrijving= (Grootspoor); een '''pitstop''' is een plaats waar defecten aan treinen binnen 24 uur worden gerepareerd. De eerste pitstraat staat in het Groningse Onnen. In de pitstraten worden gebreken zoals een defecte deur, een kapotte stroomafnemer of haperende verlichting snel verholpen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plaat<br />
|Omschrijving= De vloer van het machinistenhuis van een stoomloc of dieselloc met een middencabine, ook wel '''"voetplaat"''' genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plaatselijke snelheid<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); De door borden aangegeven, '''ter plaatse maximaal toegestane snelheid'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan A<br />
|Omschrijving= A, AB = '''[[Woorden - M#Materieel|Materieel]] '46'''<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan B<br />
|Omschrijving= B = '''Materieel '46'''<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan C<br />
|Omschrijving= C = '''post[[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]]''' (op basis van Plan D)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan D<br />
|Omschrijving= D = '''[[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]]''' (afgeleid van de vooroorlogse Bolkop)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan E<br />
|Omschrijving= E = '''[[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]]''' (komt overeen met middenbak '''Mat '54''')<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan F<br />
|Omschrijving= F = '''Materieel '54''' (Hondekop)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan G<br />
|Omschrijving= G = '''Materieel '54''' (Hondekop)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan H<br />
|Omschrijving= De letter H is nooit gebruikt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan I<br />
|Omschrijving= De letter I is nooit gebruikt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan J<br />
|Omschrijving= De letter J is nooit gebruikt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan K<br />
|Omschrijving= K = '''[[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]]''' (Bolkop voor internationale dienst)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan L<br />
|Omschrijving= L = '''post[[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]]''' (op basis van Plan E) <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan M<br />
|Omschrijving= M = '''Materieel '54''' (Hondekop)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan N<br />
|Omschrijving= N = '''slaap[[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]]''' (later omgebouwd tot zitrijtuig)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan O<br />
|Omschrijving= O = nooit gebouwd AB-rijtuig. Ontwerp uit 1957 van W. de Steur (Allan)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan P<br />
|Omschrijving= P = '''Materieel '54''' (Hondekop)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan Q<br />
|Omschrijving= Q = '''Materieel '54''' (Hondekop)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan R<br />
|Omschrijving= De letter '''R''' is nooit gebruikt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan S<br />
|Omschrijving= De letter '''S''' is nooit gebruikt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan T<br />
|Omschrijving= T = '''vierwagentreinstel Mat '64''' (deelseries T1 t/m T3)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan U<br />
|Omschrijving= U = '''dieselelektrisch driewagentreinstel''' (DE3)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan V<br />
|Omschrijving= V = '''tweewagentreinstel Mat '64''' (deelseries V1 t/m V13)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan W<br />
|Omschrijving= W = '''[[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]]''' (afgeleid van de Duitse 'Silberlinge') (deelseries W1 en W2) <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan X<br />
|Omschrijving= X = '''DE1 en DE2''' (Blauwe Engel)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan Y<br />
|Omschrijving= Y = '''Sprinter (SGM)''' (deelseries Y0 t/m Y3)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan Z<br />
|Omschrijving= Z = '''Koploper (ICM)''' (deelseries Z0 t/m Z2) <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Planologie<br />
|Omschrijving= '''Planologie''' is de wetenschappelijke reflectie op de ruimtelijke planning. Iemand die werkzaam is binnen de planologie wordt een planoloog of planologe genoemd. Planologen werken vaak bij overheden (het Rijk, provincies of gemeenten) of bij adviesbureaus. Ze werken ook samen met architecten. De planoloog bedenkt waar alles staat en de architecten tekenen het. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Planologie Meer over planologie]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plantijd<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''Rijtijd en een toeslag''' t.b.v. het opvangen van kleine verstoring. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Platform<br />
|Omschrijving= 1. Platte verhoging om iets op te zetten of om op te staan, bijvoorbeeld een boor'''platform'''.<br />2. (Informatica); Een platform is in de ICT een basis waarop software ontwikkeld wordt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />3. (Informatica); Het geheel van hardware en besturingssysteem (software). Zie bijvoorbeeld [[Woorden - A#Arduino|Arduino]].<br />4. (Grootspoor); andere benaming voor '''perron''', waar aan twee zijden treinen stoppen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plexiglas<br />
|Omschrijving= Benaming voor een type kunststofplaat. Zie ook [[Woorden - P#PMMA.|PMMA]]. '''Plexiglas''' is de merknaam van Arkema Inc. [https://www.arkema-inc.com/index.cfm?pag=343&PRR_ID=675 Meer over Arkema en plexiglas].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plus<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); Zie [[Woorden - P#Pluspool|'''plus'''-pool]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Pluspool<br />
|Omschrijving= 1. (Elektrotechniek); De positieve pool van een accu, batterij of [[Woorden - V#Voeding|voeding]].<br />2. (Modelspoor digitaal); Ook de blauwe draad van een locdecoder is een pluspool. Zie ook: [[Woorden - P#Polariteit|Polariteit]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Loodaccu Meer over accu].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Pivoteren<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - D#Doorslaan|'''Doorslaan''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polarisatieschakelaar<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); een '''polarisatieschakelaar''' is een wisselcontact ([[Elektronica basis#De schakelaar|wisselschakelaar]]) gemonteerd op (ingebouwd in) een wisselaandrijving. Deze dient voor het polariseren van het [[Puntstuk van het wissel polariseren|puntstuk]] van een [[Basisvormen|wissel]]. Het doel van polariseren is zorgen dat er altijd [[Woorden - S#Spanning|spanning]] met de juiste [[Woorden - P#Polariteit|polariteit]] op het puntstuk staat. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polariteit<br />
|Omschrijving= ([[Woorden - E#Elektriciteit|Elektriciteit]]); De eigenschap elektrische '''polariteit''' (positief (+) en negatief (-)), onderscheidt zich van de eigenschap neutraal (0 of ook wel nul), door de aanwezigheid van een overschot (-) of tekort (+) aan negatief geladen deeltjes (normaliter elektronen). Een object (geleider of isolator) met een elektrische polariteit wordt aangeduid als een elektrische pool. Een elektrische pool is per definitie omgeven door een elektrisch veld evenredig met de hoeveelheid lading op de pool. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Polariteit_(elektriciteit) Meer over polariteit].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polder<br />
|Omschrijving= Een '''polder''' is een gebied waarvan de waterstand kunstmatig en onafhankelijk geregeld kan worden ten opzichte van de omgeving. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.ovnet.nl/?h=begrip&m=begrip&b=polder Meer over polder]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polsbandje<br />
|Omschrijving= Een '''polsbandje''' bestaat uit een antistatische armband, die d.m.v. een geleidend snoer verbonden is met het object waarmee je aan het werk bent. Het gaat niet zozeer om lading afvoeren, als wel het [[Woorden - V#Vereffenen|vereffenen]] daarvan. Het is helemaal niet erg wanneer je 40 kV meedraagt en het object waaraan je werkt, ook: tussen jou en het object kan dan toch geen ladingvereffening (ontlading) plaatsvinden. Bijvoorbeeld: op een goed soldeerstation zit een aardbus die in verbinding staat met de punt van de bout. Aan die bus verbind je een antistatische mat, een polsbandje en eventueel draag je ESD-schoenen wanneer je aan gevoelige elektronica soldeert. Zie ook [[Woorden - E#ESD.|ESD]] en [[Woorden - W#Werk-aarde|Werk-aarde]].<br />
}}<br />
{| class="wikitable" style="margin-left:165px; margin-right:127px;"<br />
|[[Bestand:Let-op.jpg|50px|center]]<small>&nbsp;&nbsp;'''LET OP!'''</small>||{{TblAgKleur1|#E8E8E8;}} valign='top'|'''<u>Waarschuwing'''</u><br /> Een polsbandje '''NOOIT''' verbinden met de aarde van een elektriciteitsinstallatie. Waarom niet? De arme drommel die gebruik maakt van een polsbandje en aan een netgevoed apparaat gaat werken en niet oplet...<br clear='all'><br />
|-<br />
|}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polycarbonaat<br />
|Omschrijving= (Afgekort: PC) '''Polycarbonaat''' is een thermoplastisch polymeer waarbij de monomeren verbonden zijn door een carbonaatbinding. Het is een stevig, hard en doorzichtig materiaal, dat in tegenstelling tot de meeste andere kunststoffen, hoge temperaturen aankan. Het is makkelijk in gebruik en wordt daarom veel gebruikt voor een groot gebied aan toepassingen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Polycarbonaat Meer over polycarbonaat]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polyester<br />
|Omschrijving= Een '''Polyester''' is een polymeer dat bestaat uit een keten van esterbindingen.<br /><br />
Polyesters worden gevormd door een polycondensatiereactie van dicarbonzuur en een diol of door een polycondensatiereactie van een groot aantal moleculen met zowel een carbonzuur als een alcoholgroep. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Polyester Meer over polyester]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polygonaal<br />
|Omschrijving= Veelhoekig. Bij een [[Woorden - L#Lokloods|lokloods]] die om een [[Woorden - D#Draaischijf|draaischijf]] is gebouwd, zijn de voor- en achtergevel '''polygonaal''' ofwel veelhoekig. De lokloods is gebouwd volgens een veelhoekig grondplan. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polygonale<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - P#Polygonaal|Polygonaal]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polygonisatie<br />
|Omschrijving= '''Het op vele plaatsten minimaal afvlakken''' van de wielband, waardoor er een rammelend of bonkend geluid ontstaat. Komt bijna alleen voor bij [[Woorden - W#Wielstel|wielstellen]] met schijfremmen. De term die hiervoor vaak gebruikt wordt is "vierkante wielen". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polymeer<br />
|Omschrijving= Een '''polymeer''' (Grieks: poly is veel en meros is deel) is een molecuul dat bestaat uit een sequentie van meerdere identieke of soortgelijke delen (monomere eenheden) die aan elkaar zijn gekoppeld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Polymeer Meer over polymeer.]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polyol<br />
|Omschrijving= (Chemie); een '''polyol''' is een organische chemische verbinding die wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van meerdere (poly = veel) -OH groepen (alcohol-groepen). Een stof met twee -OH groepen noemt men een "diol" (voorbeeld: etheenglycol), met drie groepen een "triol" enz. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Polyol Meer over polyol]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polypropeen<br />
|Omschrijving= '''Polypropeen''' is een thermoplastisch polymeer dat een zeer wijde toepassing kent. Polypropeen staat ook bekend onder de oudere benaming "polypropyleen". Deze laatste naam is nog steeds de meest courante benaming bij de producenten en verbruikers van deze kunststof. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Polypropeen Meer over polypropeen]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polypropyleen<br />
|Omschrijving= Zie: [[#Polypropeen|Polypropeen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polystyreen<br />
|Omschrijving= '''Polystyreen''' (Grieks: poly is veel). Polystyreen (afgekort "PS") is een thermoplastisch polymeer van het monomeer styreen. Het is een kunststof van petrochemische oorsprong. Het is waterafstotend en het kan in beperkte hoeveelheid een bepaalde last dragen. In geëxtrudeerde (XPS) of geëxpandeerde (EPS) vorm wordt het gebruikt als isolatiemateriaal. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polyurethaan<br />
|Omschrijving= '''Polyurethaan''' (PU of pur) is een belangrijke familie polymeren, die veel toepassingen kent, zo wordt het onder meer gebruikt als kunstmatig alternatief voor leder. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Polyurethaan Meer over polyurethaan].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Pony<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 6800. Deze locomotieven waren klein, net als een '''pony'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Pool<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - P#Polariteit|Polariteit]]. Zie ook [https://nl.wikipedia.org/wiki/Loodaccu loodaccu]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Porfier<br />
|Omschrijving= '''Porfier''' (ook wel: porfirisch gesteente) is een stollingsgesteente. Vanwege de hoge slijtvastheid wordt het vaak toegepast als wegverharding, of als [[Woorden - B#Ballastbed|ballast]] bij het spoor. Ook het schouwpad naast de rails is vaak gemaakt van porfier. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Porfier Meer over porfier].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Portaal<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); Constructie om de bovenleiding (en dan met name de [[Woorden - R#Rijdraad|rijdraad]]) op de juiste hoogte te houden. Bestaat uit '''portaal'''masten (de verticale onderdelen, die naast het spoor staan) en de [[Woorden - B#Bovenligger|ligger]], waaraan de [[Woorden - D#Draagdraad|draagdraden]] en rijdraden hangen. Zie: artikel [[Rijdraden, kopen of maken]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Portaalkraan<br />
|Omschrijving= (Techniek); een '''portaalkraan''' is een grote kraan gemonteerd op een platform dat gewoonlijk heen en weer loopt op parallelle sporen vlak naast het werkgebied. Dit type kraan wordt voornamelijk gebruikt in werkplaatsen en fabrieken waar regelmatig zware lasten verplaatst moeten worden. Wordt echter ook wel buiten gebruikt (bijvoorbeeld bij een [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Portaalkraan.JPG kanaalplaatvloeren fabrikant] of in havens. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - G#Gantry crane|Gantry crane]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Portaalkraan Meer over portaalkraan].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Portaalmasten<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''Portaalmasten''' zijn de verticale onderdelen, die naast het spoor staan. Deze vormen samen met de ligger (de horizontale balk) het portaal. Zie: artikel [[Rijdraden, kopen of maken]]. Zie ook [[Woorden - P#Portaal|Portaal]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Post 21<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); Een veranderingsproject waarin met een betere organisatie en betere hulpmiddelen de treinenloop sneller en flexibeler kan worden gepland en bijgestuurd. Onder '''Post 21''' wordt ook verstaan de verkeersleidingspost in de 21e eeuw. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Post T<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''Post T''' is de plaats waar de [[Woorden - T#Treindienstleider|treindienstleider]] zijn werk verricht. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - V#Verkeersleiding (VL)|Verkeersleiding]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Postrijtuig<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); Een '''[[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]]''' bestemd voor het vervoer en sorteren van '''post'''stukken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Potentiaalverschil <br />
|Omschrijving= Het '''potentiaalverschil''' in geval van elektriciteit wordt gedefinieerd als de hoeveelheid arbeid die per ladingseenheid verricht moet worden om een elektrische lading van het eerste punt naar het tweede punt te verplaatsen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Potentiaalverschil Meer over potentiaalverschil].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Potentiometer<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Wordt vaak afgekort tot "potmeter". Regelbare weerstand (spanningsdeler), voorzien van een draaibare as. Bijvoorbeeld bij geluidsversterkers als volumeregelaar. Ook op printen ([[Woorden - P#Printplaat|Printplaat]]) of [[Woorden - P#PCB.|PCB]]'s) komt dit onderdeel vaak voor als instelbare weerstand. Heeft dan geen lange as, maar in het centrum van de potmeter is een uitsparing voor een schroevendraaier (of een trimsleutel) gemaakt. Komt ook voor als meerslagen'''potentiometer''' ("trimpot"). De instelschroef moet dan 10 (tot bij sommige typen 25) slagen maken om de trimpot van 0 tot de maximale weerstandswwaarde te verdraaien. Zie ook: [[Woorden - T#Trimpotentiometer|trimpotentiometer]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Potentiometer Meer over potentiometer].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Potje"<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); Paaltje (dat naast het spoor staat) met aan de bovenzijde een aansluitdoos voor kabels. De ondergrondse kabels worden geleid naar dit '''potje'''. Onder het witte of gele deksel zit een klembord en daar wordt de kabel naar het spoor op aangesloten. Het potje fungeert dus als een soort "kroonsteentje". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] [https://www.nicospilt.com/index_spoorstroom.htm Meer over potje].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Potmeter<br />
|Omschrijving= Afkorting van [[Woorden - P#Potentiometer|'''potentiometer''']]. Zie ook: [[Elektronica basis#De potentiometer|potentiometer]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Potvis <br />
|Omschrijving= Bijnaam van de stoomlocomotieven van de serie NS 3800-3805, die door de stroomlijnbekleding het gladde, grove uiterlijk van de '''potvis''' hadden; om dezelfde reden werden de locs ook wel [[Woorden - W#Walvis|"walvis"]] en [[Woorden - Z#Zeppelin|"zeppelin"]] genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Power pack <br />
|Omschrijving= Een '''Power pack''' zorgt er voor dat een [[Decoders|decoder]] stroom krijgt bij een onderbreking van de [[Woorden - S#Stroom|stroom]]toevoer. Een loc/treinstel kan dan tot circa 3 seconden zonder spanning rijden, afhankelijk van de stroomopname van het model. Zie ook: [[Woorden - S#Stay alive|"Stay alive"]] [https://www.esu.eu/en/products/former-products/powerpack/ Meer over power pack].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Preventief onderhoud<br />
|Omschrijving= Onderhoudsacties met als doel, '''een niet defect systeem in gebruiksgerede toestand''' te houden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?h=begrip&m=begrip&b=preventief_onderh Meer over preventief onderhoud]. Zie: artikel [[Onderhoud]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Primaire waterkering<br />
|Omschrijving= '''Hoofdwaterkering''' (dijk). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Primaire_waterkering Meer over primaire waterkering].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Printplaat<br />
|Omschrijving= (Elektronica); een '''printplaat''', "gedrukte bedrading" of "gedrukte schakeling", is een plaat van isolatiemateriaal die dient als drager voor elektronische componenten, waarop koperen bedradingen, genaamd sporen, zijn aangebracht ter verbinding van die [[Woorden - C#Component|componenten]]. In het Engels wordt een printplaat een printed circuit board ([[Woorden - P#PCB.|PCB]]) of printed wiring board (PWB) genoemd. De sporen worden meestal aangebracht door middel van frees- of etstechnieken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Printplaat Meer over printplaat]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Proefbedrijf<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); De '''periode''' waarin alle noodzakelijke '''beproevingen''' van het exploitatieproces en de werking van de infrastructuur, onder invloed van een rijdende trein, plaatsvinden. Tijdrovend onderdeel daarvan is het trainen van de machinisten op [[Woorden - W#Wegbekendheid|wegbekendheid]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Profiel <br />
|Omschrijving= Een '''profiel''' is de contour van de dwarsdoorsnede van een voorwerp. Een voorwerp met één dwarsdoorsnede kan in zijn totaliteit een profiel genoemd worden. De vorm van het profiel is aan de kopse kant te zien. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Profiel_(object) Meer over profiel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Profiel van vrije ruimte<br />
|Omschrijving= Zie [[#PVR.|PVR]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Programmeerspoor<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); Een stuk rails dat elektrisch ''niet'' verbonden is met het hoofdspoor, en door de [[Woorden - C#Centrale|centrale]] afzonderlijk van spanning wordt voorzien. Op dit '''programmeerspoor''' wordt een loc (of treinstel) geplaatst om de decoder te kunnen programmeren ([[Woorden - C#CV.|CV]]'s programmeren/wijzigen). Zie: artikel [[Inleiding decoders]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Programmeren<br />
|Omschrijving= 1. (Modelspoor digitaal); '''Programmeren''' is het '''invoeren (of wijzigen)''' van [[Woorden - C#CV.|CV]]'s in de (loc)decoder. Zie: artikel [[Inleiding decoders]].<br />2. (Informatietechniek) Het schrijven van een computerprogramma bijv. voor de PC.<br />3. Het invoeren van gegevens in een [[#PLC.|PLC]] ("programmable logic controller").<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Processor<br />
|Omschrijving= (Computertechniek); een '''processor''' ook wel bekend als CPU (Engels: "central processing unit") of in het Nederlands: "centrale verwerkingseenheid" (cve) genoemd, is een stuk [[Woorden - H#Hardware|hardware]] in een computer, dat instaat voor basisbewerkingen en -controle bij het uitvoeren van programmacode. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Processor_(computer) Meer over processor]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Proto-normen<br />
|Omschrijving= Deze werden in 1963 ontwikkeld door een kleine groep Engelse modelspoorhobbyisten, bekend als "The Model Railway Study Group" (MRSG). Hun werk werd in 1967 in tijdschriften gepubliceerd, en leidde uiteindelijk tot een complete set '''Proto-normen''' voor verschillende schalen. Zie: artikelen [[Proto-normen]] en [[Modelbaannormen NEM/MOROP, NMRA en RCN]]. [https://www.nmra.org/s-11-standards-proto-models Zie ook: NMRA] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PuCo's<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); Afkorting van [[Woorden - P#Puntcontacten|'''Puntcontacten''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Pull-up weerstand<br />
|Omschrijving= Een '''pull-up weerstand''' zien we vaak bij [[Woorden - L#Logische schakeling|logische schakelingen]]. Deze weerstand dient er voor om een ingang van een [[Woorden - M#"Microcontroller"|microcontroller]] of een [[Woorden - L#Logische schakeling|logische poort]] altijd naar een vooraf gedefinieerd niveau te trekken, wanneer de ingang nergens op aangesloten is. Een ingang die nergens op aangesloten is, zal gaan "zweven" (zich op een niet gedefinieerd niveau bevinden). Door de pull-up weerstand zal de ingang naar <big>+</big>voedingspanning getrokken worden bij afwezigheid van een ingangssignaal.<br /> <br />
Een pull-up weerstand is geen bijzonder type weerstand, maar gewoon een standaard weerstand. Gangbare waarden zijn 4K7 of 10K. [https://en.wikipedia.org/wiki/Pull-up_resistor Meer over pull-up weerstand (Engels)].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Puls <br />
|Omschrijving= Een elektrische '''puls''' is een kortstondige elektrische spanning of stroom. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Puls_(elektriciteit) Meer over puls].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Puls Breedte Modulatie<br />
|Omschrijving= Techniek waarbij een [[Het testen van elektromotoren|elektromotor]] met '''pulsen''' in de vorm van een blokgolf aangestuurd wordt. Vaak afgekort tot [[Woorden - P#PBM.|PBM]]. Door de verhouding tussen puls en pauze langer of korter te maken wordt de snelheid geregeld. De frequentie van de pulsen blijft, afhankelijk van het gebruikte schema, (vrijwel) gelijk of is variabel (zie bijv. de [[Snelheidsregelaar met pulsbreedtemodulatie|Weistra regelaar)]]. Dus bij weinig pulsen draait de motor langzaam, terwijl hij toch nog een behoorlijk koppel heeft. Zie ook: artikel [[Wat is een servo]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Pulsfrequentie<br />
|Omschrijving= Met '''pulsfrequentie''' wordt het aantal pulsen per seconde aangegeven. Bijvoorbeeld van een [[Woorden - P#PBM.|PBM]]-regelaar. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Pulsbreedtemodulatie Meer over pulsfrequentie]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Punctualiteit<br />
|Omschrijving= '''Punctualiteit''' is de mate waarin de gerealiseerde dienstuitvoering overeen komt met de planning. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Puntcontacten<br />
|Omschrijving= De '''puntcontacten''' bevinden zich tussen de [[Woorden - S#Spoorstaven|spoorstaven]] bij Märklin rails. Zie ook [[Woorden - P#PuCo's|PuCo's]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Puntstuk<br />
|Omschrijving= '''Puntstuk''' is de benaming van dat gedeelte van het wissel, waar de [[Woorden - W#Wisseltong|wisseltongen]] (scharnierend) aan vast zitten.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Puntstuk polariseren<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); het volledig elektrisch geïsoleerde [[Woorden - P#Puntstuk|puntstuk]] van het wissel van spanning voorzien. Dit moet dan wel de juiste spanning (lees: spanning met de juiste polariteit) zijn, dit noemt men '''polariseren van het puntstuk'''. Bij sommige wissels (o.a. Tillig) zijn de [[Woorden - W#Wisseltong|wisseltongen]] met het puntstuk verbonden. Dat puntstuk wordt dus voorzien van spanning met de juiste [[Woorden - P#Polariteit|polariteit]] d.m.v. de wisseltongen. Zie: artikel [[Puntstuk van het wissel polariseren]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Push-pull output<br />
|Omschrijving= (Elektronica); een '''push-pull output''' is een soort elektronisch circuit dat gebruik maakt van een paar actieve componenten (transistoren) die óf stroom leveren aan- óf stroom absorberen van een aangesloten belasting. In plaats van "output" kan beter gesproken worden van "aansluiting" omdat deze stroom kan opnemen (ingang) of geven (uitgang). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Push%E2%80%93pull_output Meer over push-pull output]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Putspoor<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); stuk '''spoor''', meestal in een werkplaats, waar in de vorm van een verhoogd stuk spoor, of tussen de [[Woorden - S#Spoorstaven|spoorstaven]], een '''put''' is aangelegd, zodat de onderkant van de trein vanuit de put toegankelijk is voor onderhouds- en reparatiewerkzaamheden. Ook zijn er in de naaste omgeving van het putspoor hefgereedschappen en aansluitingen voor licht, water, lucht en elektra aanwezig.<br />
}}{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - O<br />
|Volgende= Woorden - Q<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 26 mrt 2024 9:53 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|P]]<br />
[[Categorie: Algemeen|P]]<br />
[[Categorie: Woorden|P]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|P]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_K&diff=50839Woorden - K2024-03-26T08:48:25Z<p>Fred: woord toeg.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - J<br />
|Volgende= Woorden - L<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= k.<br />
|Omschrijving= Koprijtuig van een [[Woorden - T#Treinstel|treinstel]]. De kleine letter '''k''' wordt bij het weergeven op de rijtuigen altijd als laatste vermeld. Bijv: "mBDk", "BDk". <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= K.<br />
|Omschrijving= '''Keukencompartiment aanwezig'''. Komt bijvoorbeeld voor in "BKD" bij de Plan-W rijtuigen. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= KROL.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); een [https://nl.wikipedia.org/wiki/Krol_(spoorwegen) '''krol'''] (afkorting van "KRaan Op Lorries"), is een graafmachine of hijskraan, voorzien van wielen met rubberen banden, die geschikt is gemaakt om ook over het spoor te kunnen rijden. Een krol is daarom aan de voor- en achterzijde voorzien van een beweegbaar frame met een spooras (met twee stalen wielen, dus totaal vier). Deze worden lorries genoemd. Ze kunnen hydraulisch opgehaald of neergelaten worden. In de neerwaartse stand is de krol in staat om op de rails te rijden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.infrasite.nl/glossary/krol/ Meer over de krol].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= KWP-vulling<br />
|Omschrijving= Vulling voor de lagerpot van wagens, bestaande uit '''Katoen, Wol en Paardehaar''', bestemd voor het vasthouden van de smeerolie voor het lager. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kaai<br />
|Omschrijving= (België) [[Woorden - P#Perron|Perron]]. Naast "perron" wordt in België de term '''"kaai"''' gebezigd. Een perron en een kade lijken inderdaad op elkaar. "de trein aan de kaai zetten".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kaapspoor<br />
|Omschrijving= '''Kaapspoor''' is spoor met een spoorwijdte van 1067 mm. (3,5 Engelse Voet). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kaapspoor Meer over Kaapspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kaasmes"<br />
|Omschrijving= Bijnaam voor de regulateur, die met zijn beide handvaten aan de uiteinden en de knik in het midden een duidelijke gelijkenis met een '''kaasmes''' vertoond. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kabel <br />
|Omschrijving= 1. (Elektrotechniek); Een '''kabel''' is een samenstel van twee of meer geïsoleerde elektrische leidingen (draden), met een gezamenlijke mantel.<br />2. (Werktuigbouw) Een kabel is een samenstel van meerdere stalen draden (bijvoorbeeld de kabel van een hijskraan).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kabelspoor<br />
|Omschrijving= '''Spoor'''baan met een hoog hellingpercentage, waarbij de voertuigen door middel van een '''kabel''' voortbewogen worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kabelspoor Meer over Kabelspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kachel<br />
|Omschrijving= De vuurkist met het vuur erin. Het vuur. "een dunne '''kachel''':" een dunne laag brandende kolen op het rooster. "een goede kachel, een slechte kachel:" een goed respectievelijk slecht brandend vuur. "een blanke kachel met een goede ligging:" een schoon vuur met goed verspreide kolen. "er een kachel inzetten:" zorgen voor een flink vuur voor het begin van een rit met een zware trein. "een lekker kacheltje:" een flink vuur van grote stukken [[Woorden - S#Steenkool|steenkool]] en daardoor lekker los liggend, een uitgespreid over een goed doorgebrand ondervuur. Weersgesteldheid (veel of weinig wind) en tonnage van de te trekken trein bepaalde de grootte van dit kacheltje. Het kacheltje werd zo'n 15 à 20 minuten voor het vertrek van de trein opgebouwd. "kachel opzetten:" vuur aanleggen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook [[Woorden - B#Blank|"blank"]] en [[Woorden - V#Vuur|"vuur"]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kalibreren<br />
|Omschrijving= '''Kalibreren''' is het vergelijken van een systeem of apparaat met behulp van een standaard lijst met gegevens om de eigenschappen vast te stellen. Het af- of instellen om het in overeenstemming te brengen met de specificatie wordt justeren genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kaliumsulfaat <br />
|Omschrijving= '''Kaliumsulfaat''' is een anorganische verbinding met als brutoformule K2SO4. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kaliumsulfaat Meer over kaliumsulfaat].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kameel<br />
|Omschrijving= Bijnaam van het diesel-electrische directierijtuig van de NS, nummer 20, dat aan beide zijden verhoogde bestuurderscabines heeft, die als bulten boven het dak uitspringen, net als bij een '''kameel''' de bulten bovenop de rug. Zie ook: [[Woorden - D#Dromedaris|Dromedaris]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kamer<br />
|Omschrijving= Machinistenhuis. "de '''kamer''' moet schoon en stofvrij blijven:" het machinistenhuis moet goed schoongehouden worden. Zie ook [[Woorden - K#Kamer en Suite|"kamer en suite"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kamer en Suite<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 3100 en 3200, waarbij het machinistenhuis van de tender gescheiden werd door twee ijzeren deuren, zoals bij twee kamers en suite. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kammen<br />
|Omschrijving= (België): "Zijn haar gaan '''kammen''':" met het pookijzer in het vuur gaan, om dit bij te werken. net als bij het kammen trek je dan als het ware "klitten" slakken uit elkaar. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kan<br />
|Omschrijving= '''Kan''' met smeerolie om het drijfwerk mee te smeren. Men onderscheidt de "gewone kan" en de "lange kan", een kan met een lange tuit waarmee moeilijk bereikbare delen gesmeerd worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kandelaar<br />
|Omschrijving= (België): vertakkingssein met twee, drie of vier armen. dit is altijd een bordessein, dat gelijkenis vertoond met een '''kandelaar''', omdat het opgebouwd is uit één gemeenschappelijke grondpaal, met daaruit, op het bordes, meer dan één paal. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie: [[Woorden - V#Vertakkingssein|Vertakkingssein]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kanonnieren<br />
|Omschrijving= Het op de treeplank buiten aan de personenrijtuigen van een rijdende trein van de ene coupé naar de andere lopen, om naar binnen te kijken. werd veel gedaan door voyeurs, die mensen wilden begluren tijdens het bedrijven van de liefdesdaad, wat nogal eens gedaan werd in de vroegere coupés die niet verbonden waren door een gangpad in het [[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]] maar uitsluitend via treeplanken buitenom. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kant<br />
|Omschrijving= '''Kantje''' opzetten: extra kolen of briketten stapelen op de waterbakken van de tender, naast de eigenlijke voor de kolen bestemde ruimte, dit om zoveel mogelijk kolen mee te nemen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kantcode<br />
|Omschrijving= De '''kantcode''' geeft bij een wissel aan welke van de drie mogelijke takken bedoeld wordt. Mogelijke waarde: V = Voor, L = Links, R = Rechts.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kantelbaktrein<br />
|Omschrijving= Bij '''kantelbaktreinen''' wordt de gehele trein in tegengestelde richting gekanteld dan de middelpuntvliedende krachten. Dit stelt de trein in staat om op hogere snelheid, bestaande trajecten te berijden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kantelbaktrein Meer over Kantelbaktrein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kanteldijk<br />
|Omschrijving= Een '''kanteldijk''' is een waterkerende constructie langs een (spoor)weg bij doorsnijding van een waterkering. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kanteldijk Meer over kanteldijk].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kantoor"<br />
|Omschrijving= Bijnaam voor een (modern) machinistenhuis.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kap<br />
|Omschrijving= 1. Dak van machinistenhuis. "onder de '''kap'''": in het machinistenhuis.<br />2. Overkapping: "onder de kap": onder de overkapping van het station. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kar<br />
|Omschrijving= Locomotief. "de meester en zijn '''kar''':" de machinist en zijn locomotief. "dubbele kar:" locomotief met 3 of 4 cilinders waarbij 2 assen direct door een drijfstang aangedreven worden. "losse kar:" locomotief die los rijdt, dus zonder wagens of rijtuigen. zie ook: [[Woorden - W#Wagen|"wagen"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kardinaal<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de diesel-elektrische loc nr. 2530, die een tijd lang een paarse kleur had, zoals '''kardinalen''' dikwijls dragen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kareltje<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] HSM 201-208 en 220, die gebouwd waren bij '''Carels''' Frères te Gent. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Karren<br />
|Omschrijving= (Werkwoord): Rijden, "'''karren''' maar!" [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kasse<br />
|Omschrijving= (België): Gentse bijnaam voor loc van het type 53. Ook: bok (Limburgs), broekverbrander (Leuvens). '''Kasse''' werd gebruikt omdat de loc eruit zag als een vierkante bak, dus als een kas. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kastje"<br />
|Omschrijving= Benaming voor een personenrijtuig. Een personenrijtuig zag er dikwijls uit als een soort '''kast'''. vergelijk "bakje". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kathode <br />
|Omschrijving= In een elektrisch systeem met twee polen of elektroden is de '''kathode''' (Grieks κάθοδος, weg naar beneden) de pool waar de elektronen het systeem ingaan. De tegengestelde pool of elektrode heet de [[Woorden - K#Anode|anode]]. De begrippen kathode en anode hebben betrekking op de richting van de doorgevoerde stroom. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kathode Meer over kathode].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Katoen<br />
|Omschrijving= 1. "Geef 'm van katoen". Laat de loc flink werken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - O#Op z'n donder geven|Op z'n donder geven]].<br />2. Katoentje: pit in olielamp of oliebak.: katoentje zetten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kattekop<br />
|Omschrijving= Stoomafsluiter in de [[Woorden - S#Stoomdom|stoomdom]], die met de regulateurhendel bediend wordt. Heeft een enigszins ronde vorm, als van een '''kattekop'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kattenrug<br />
|Omschrijving= De verticale uitzetting van een spoorstaaf door hoge temperaturen. Zie ook: [[Woorden - S#Spoorspatting|Spoorspatting]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerdriehoek<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - D#Driehoeken|Driehoeken]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerlus<br />
|Omschrijving= Een op een wissel aangesloten stuk rails, zodanig aangelegd, dat wanneer een trein via het afbuigende spoor het wissel verlaat en dus de '''keerlus''' in rijdt, de trein via het rechtdoorgaande spoor weer op datzelfde wissel terugkeert. Wanneer de trein over het doorgaande spoor van het wissel de keerlus in rijdt, zal de trein het wissel weer bereiken over het afbuigende spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie: artikel [[Keerlus]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Keerlus Meer over Keerlus]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerlusschakeling<br />
|Omschrijving= Elektronische schakeling (ook '''keerlusmodule''' genoemd) die de [[Woorden - P#Polariteit|polariteit]] in een keerlus tijdig veranderd, teneinde kortsluiting tussen linker- en rechter spoorstaaf te voorkomen. Zie: [[Keerlus]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerlussectie<br />
|Omschrijving= Het geïsoleerde gedeelte in de rails (de '''sectie''') van een '''keerlus''', waar de [[Woorden - P#Polariteit|polariteit]] wordt veranderd door de keerlusmodule. Zie: artikel [[Keerlus]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerspoor<br />
|Omschrijving= Spoor waarop treinen van rijrichting kunnen veranderen, het zogenaamde [[Woorden - K#Keren|keren]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie het artikel [[Treinen keren]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=keerspoor Meer over keerspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kemlerbord<br />
|Omschrijving= Een '''Kemlerbord''' is een rechthoekig oranje bord en geeft informatie over de lading van het betreffende voertuig. De [[#Kemler-code|gevarenklasse]] staat in combinatie met een stofidentificatienummer vermeld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/ADR_gevarenklassen_en_labels Meer over Kemlerbord]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kemler-code<br />
|Omschrijving= ([[Woorden - G#GEVI'.|GEVI]]-code) '''Code'''ring voor gevaarlijke stoffen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[#Kemlerbord|Kemlerbord]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/ADR_gevarenklassen_en_labels Meer over Kemler-code]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keperbaak<br />
|Omschrijving= Een '''keperbaak''' is een schuin geplaatst bord voorafgaand aan een sein. Zie [[Woorden - B#Baak|Baak]] en het artikel [[Borden en overige speciale seininrichtingen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keren<br />
|Omschrijving= Een trein die op zijn bestemming(station) is aangekomen en met hetzelfde [[Woorden - M#Materieel|materieel]] onder een ander treinnummer '''terug keert''' in de richting van zijn herkomst, maar kan een ander station als bestemming hebben. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=keren Meer over Keren.] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie ook [[Woorden - K#Kopmaken|kopmaken]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=keren Meer over keren].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kerf <br />
|Omschrijving= (Engels); "kerf offset instelling" is een instelling bij een lasercutter (lasersnijder). De kerf is het gedeelte van het materiaal dat de laser wegbrandt tijdens het snijden. Het is de breedte van de laserstraal. Het varieert meestal van 0,08 mm – 1 mm, afhankelijk van het materiaaltype en andere voorwaardelijke factoren. Zie artikel [[Lasersnijden en -graveren]]. [https://hackaday.com/2023/04/15/better-laser-cuts-know-your-kerf/ Meer over kerf] (Engels).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kerstboom"<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]]s NS 4000 en 4700. Deze locomotieven hadden elektrische frontseinen, een schijnwerper en verlichting onder de voetplaat ten behoeve van de smering van het mechaniek. Als ’s nachts deze verlichting brandde, had het geheel iets weg van een '''kerstboom'''. (De meeste andere locomotieven hadden een andere, minder fel brandende verlichting, en doorgaans geen drijfwerkverlichting. Het personeel moest 's nachts het drijfwerk bijlichten met een fakkel.) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketel<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - S#Stoomketel|Stoomketel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketelfront<br />
|Omschrijving= '''Voorfront'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketelkeuring<br />
|Omschrijving= Nieuwe '''ketels''' moesten volgens de wet: "Algemeen Reglement Dienst op de Spoorwegen" na acht jaar worden '''getest'''. Tussentijds werd er door middel van een persing, eens in de vier jaar getest.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketelonderzoek<br />
|Omschrijving= Zie: "Ketelkeuring".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketelwassen<br />
|Omschrijving= Het wassend verwijderen van ketelsteen uit de niet onder druk staande en koude locomotiefketel. Ook: '''Ketel wassen'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketten<br />
|Omschrijving= (België); '''Ketten''' is het bonken en stoten van een slecht aan de locomotief gekoppelde tender. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kettinghor<br />
|Omschrijving= Een '''kettinghor''' is een spooronderhoudsmachine. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kettinghor Meer over Kettinghor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kikker<br />
|Omschrijving= '''"Kikkertje:"''' bijnaam van kleine locomotieven zoals de serie NS 8100. waarschijnlijk zo genoemd omdat ze bij het aanzetten met een zware trein wel eens een sprongetje maakten. "zware kikker:" bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 8500 en 8700. vgl. "Hippel". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kikkers<br />
|Omschrijving= Naam voor de NS 8100.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kikkertje<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - K#Kikker|'''Kikker''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kikket"<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 7700. "'''Kikket'''" is een Fries woord dat 'kleintje' betekent. Deze locs waren inderdaad klein. Ook: [[Woorden - H#Haarlemmermeertje|"Haarlemmermeertje"]], [[Woorden - B#Bello|"Bello"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kippenlijn"<br />
|Omschrijving= '''Kippenlijn''' is de bijnaam van de spoorlijn van Ede naar Barneveld, die loopt door een gebied met veel kippenhouderijen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kist<br />
|Omschrijving= Vuurkist. "de kachel door de kist gooien:" de kolen van het vuur verspreiden over het hele roosterbed van de '''vuurkist'''. ook: "het vuur door de kist halen". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kit<br />
|Omschrijving= (Engels) 1. Bouwpakket.<br />2. (Bouwkundig). Verzamelnaam voor (taai)vloeibaar afdichtingmateriaal, bijv. siliconen'''kit'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kit_(afdichting) Meer over kit].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kitbashing<br />
|Omschrijving= (Eng.) Het maken van modellen d.m.v. aanpassingen aan, of het versnijden van, één of meerdere bestaande modelbouwpakketten, teneinde daaruit een nieuw model te maken/samen te stellen. Zie: [[Kitbashing en scratchbuilding modelbouwtechnieken]] en [[Woorden - K#Kit|Kit]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klappen<br />
|Omschrijving= Een '''klappend''' geluid maken. "de loc klapt erover:" boven de locomotief klinkt het klappende, blaffende geluid van de exhaustor, dat door de schoorsteen naar boven komt (bovenaan dus). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klapper<br />
|Omschrijving= (België): '''[[#Knalsein|Knalsein]]'''. ook: "Pétard". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klaprooster<br />
|Omschrijving= (België): '''Valrooster'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klapwissel<br />
|Omschrijving= '''Wissel''' dat een vaste stand heeft, en niet bediend hoeft te worden. Wel is een veerinrichting aangebracht waardoor de tongen, bij voor de rijdende trein verkeerde stand, opengereden kunnen worden. na passeren van de trein "veren" of "'''klappen'''" de tongen weer in de oude stand. Ook: Woorden - V#Veerwissel|"Veerwissel"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klasse<br />
|Omschrijving= Aanduiding voor verschillende vormen van comfort. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Klasse_%28openbaar_vervoer%29 Meer over Klasse].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klassebord<br />
|Omschrijving= '''Bord''' met '''klasse'''-nummer, die aan de buitenzijde van een coupé of treinstel wordt gehangen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klassieke beveiliging<br />
|Omschrijving= De '''klassieke beveiliging''' is een systeem dat tot 2006 gebruikt werd. [https://www.klassiekebeveiliging.com Meer over Klassieke beveiliging].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleef<br />
|Omschrijving= Bij heipalen de weerstand die een ingeheide paal aan een volgens de paal-as gerichte belasting kan bieden als gevolg van de wrijving en de eventuele adhesie langs de omtrek van de paalschacht. Bij omlaag gerichte belasting vormen de belasting en de puntweerstand van de paal te samen het draagvermogen. Onder bepaalde omstandigheden kan zich bij op stuit geheide palen negatieve '''kleef''' ontwikkelen, doordat nazakkende grond als het ware aan de paal gaat hangen. Een heipaal die zijn draagvermogen geheel ontleent aan de kleef heet kleefpaal. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kleef Meer over kleef].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klei<br />
|Omschrijving= '''Klei''' is een klastisch sedimentair gesteente, dat voornamelijk bestaat uit [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lutum lutum], gronddeeltjes kleiner dan 2 µm. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Klei Meer over klei]. <br />
}} <br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kleine Dakota"<br />
|Omschrijving= NS 4300 (2e [[Woorden - S#Serie|serie]]) Ook wel kleine [[Woorden - J#Jeep|Jeep]] genoemd.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kleine Jeep"<br />
|Omschrijving= NS 4300 (2e [[Woorden - S#Serie|serie]]) Ook wel Kleine Dakota genoemd.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleine jumbo <br />
|Omschrijving= '''Kleine jumbo''' was de bijnaam van de sneltreinlocserie NS 2100, die tot grote prestaties in staat waren. Zie ook: [[Woorden - T#Tenderjumbo|Tenderjumbo]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleine remproef<br />
|Omschrijving= Remproef waarbij de werking van de pneumatische treinrem beproefd wordt. In principe wordt de '''kleine remproef''' genomen bij de laatste beremde as. Deze beproeving vindt plaats na wisseling van rijrichting, als de treinleiding verbroken is geweest of als de trein langer dan 2 uur heeft stilgestaan.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klemveer<br />
|Omschrijving= Veer (M-veer) waarmee de spoorstaaf op de [[Woorden - R#Rughellingplaat|rughellingplaat]] wordt vastgezet. [https://www.alom.eu/product-info/rughellingplaten/ Meer over rughellingplaat].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleuren<br />
|Omschrijving= Zie: Kleurenkaart NS<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleurenkaart NS<br />
|Omschrijving= Op het BNLS-forum is daar een draadje over: [https://forum.beneluxspoor.net/index.php/topic,3781.msg53269.html#msg53269 Kleuren NS] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleurtemperatuur<br />
|Omschrijving= De kleur van het licht (van een lamp, TL-buis of [[Woorden - L#LED batten|ledstrip]]) wordt aangegeven met "kleurtemperatuur". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kleurtemperatuur Meer over kleurtemperatuur].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klimspiraal<br />
|Omschrijving= Het omhoog of omlaag laten rijden van treinen door het gebruik van een '''spiraalvormig''' spoor. Zie het artikel [[Hellingen/klimspiralen]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kloksein<br />
|Omschrijving= Een '''kloksein''' is het belgeluid dat door een seinklok wordt gegenereerd bij een naderende trein. De overwegwachter werd vroeger voor een naderende trein gewaarschuwd door een belsignaal van een seinklok (overwegklok). Hij wist dan dat hij de bomen of rolhekken moest sluiten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - S#Seinklok|Seinklok]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kloksein Meer over kloksein]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klomp<br />
|Omschrijving= "Op '''klompen''' lopen:" rijden met een platte wielband onder de loc of wagen, wat een klossend, stampend geluid geeft, als van op klompen lopen. "trek haar de klompen maar aan:" laat de loc maar weer eens flink werken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klompentrein<br />
|Omschrijving= '''Klompentrein''' was de benaming voor een trek-duwcombinatie met aan elke kop een NS 2200 loc, met daartussen één of meerdere Plan E rijtuigen. Deze combinatie reed hoofdzakelijk in landelijke gebieden en kreeg om deze reden haar bijnaam.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klonteren<br />
|Omschrijving= "Het vuur '''klontert''':"- loopt uit, d.w.z. er lopen slakken uit de kolen tussen de roosterstaven. Zie ook: [[Woorden - L#Loopkolen|"Loopkolen"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kloot<br />
|Omschrijving= (NS-Jargon). [[Woorden - C#Contragewicht|'''Contragewicht''']] bij wissel, meestal handwissel. Zie afbeelding 01 in het artikel [[Railgeometrie#wisselsteller|Railgeometrie]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knalsein<br />
|Omschrijving= Een '''knalsein''' is een met buskruit gevuld doosje, dat op de rails geklemd wordt, en ontploft, als er een trein overheen rijdt, deze ontploffing wordt door de machinist gehoord en is een opdracht tot het maken van een noodremming. Wordt alleen in noodgevallen gebruikt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [https://www.nicospilt.com/index_vlaggen.htm Meer over knalsein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knijpen<br />
|Omschrijving= Stoomtoevoer naar de cilinders verminderen, af'''knijpen''', door de regulateur terug te zetten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knooppunt<br />
|Omschrijving= Een halteringsplaats waar meerdere treinstromen samenkomen en waar (vrijwel) alle passerende treinen halteren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Voor meer uitleg, zie: [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=knooppunt '''Knooppunt''']. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=knooppunt Meer over knooppunt].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knor<br />
|Omschrijving= "Een beste '''knor''' onder de deur: "een flink heuveltje kolen in de vuurkist onder de vuurdeur. zie ook: "Bult". 2 - Benaming van de grote remkraan van het fabrikaat Korr of Kunze-Knorr. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knorr bremse<br />
|Omschrijving= '''Knorr-Bremse''' AG is een Duitse fabrikant van remsytemen voor rail- and commerciele voertuigen, werkende door middel van samengeperste lucht, opgericht in 1905. Zie ook: [[#Knorr-rem|Knorr-rem]] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Knorr-Bremse Meer over Knorr bremse]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knorr-rem<br />
|Omschrijving= '''Knorr-Bremse''' (merknaam). Remsysteem oorspronkelijk ontwikkeld als pneumatische rem voor goederentreinen. Nu een algemeen voorkomend remsysteem voor divers [[Woorden - M#Materieel|materieel]]. Zie: [[Woorden - R#Remmen|Remmen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koeiekop<br />
|Omschrijving= Aansluitingssein, dat toont welke kant van de aansluiting/splitsing/aftakking bereden zal worden. Dit sein heeft een driehoekige vorm, als van een '''koeiekop'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koekebakker<br />
|Omschrijving= Benaming voor een onvakkundige, knullige machinist, vooral wanneer hij zonder dat dat nodig was veel stoom verbruikt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koersbak<br />
|Omschrijving= Een '''bak''' hangend aan de zijkant van de trein. In de bak bevinden zich diverse platen met eindbestemmingen van een trein. Kwam o.a. voor op de Hondekoppen, ICR, DDM-1 en Plan W.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koersbord<br />
|Omschrijving= Bord dat bevestigd is in-, of aan de zijkant van de trein, met op het '''bord''' een vermelding van enkele stopstations en de eindbestemming.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koersrol<br />
|Omschrijving= Rol die bevestigd is aan de zijkant van (en soms in) de trein met de eindbestemming van de trein.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koerswagon(s)<br />
|Omschrijving= Enkele rijtuigen die van de trein worden losgekoppeld en die met een andere trein verder gaan naar een andere bestemming. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koetsak<br />
|Omschrijving= (België, < Fr. '''Cul de sac'''): Doodlopend spoor. Het Franse woord betekent: "blinde steeg", "slop". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koffie<br />
|Omschrijving= Vuil water, zichtbaar in het peilglas: "het wordt '''koffie'''. op de koffie zijn:" door het vuile water last hebben van opkoken en daardoor te weinig stoom hebben. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolen<br />
|Omschrijving= Steen'''kool'''. Brandstof voor onder andere stoomlocomotieven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kolen Meer over Kolen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenbijter<br />
|Omschrijving= Machinist die verschrikkelijk zuinig rijdt, om zo weinig mogelijk kolen te gebruiken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenboer<br />
|Omschrijving= "De '''kolenboer''' is op de lijn:" gezegd wanneer je over een spoorlijn rijdt en er veel zij- of tegenwind staat: de trein gaat dan moeilijk vooruit, de loc moet hard trekken, verbruikt veel energie en dus veel stoom, waardoor er weer een stuk harder gestookt moet worden: de stoker moet dan veel kolen over de schop laten gaan, net als een scheppende kolenhandelaar. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenbunker<br />
|Omschrijving= Een '''kolenbunker''' is een bergplaats voor kolen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolendrager<br />
|Omschrijving= Iemand die kolen de locomotief insjouwt. Hij heeft een mandje met daarin kolen op z’n schouder, daarmee gaat hij een tegen loc of tender staand laddertje op, keert het mandje om in de kolenruimte, gaat naar beneden, vult het mandje weer, waarna alles zich herhaalt. de '''kolendrager''' moet vele malen op en neer, voordat hij klaar is met laden. Bij uitbreiding: de man die de locs van kolen voorziet, op welke wijze dan ook. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenkraan<br />
|Omschrijving= Hijs'''kraan''' in het kolendepot voor het laden van kolen in een tender van een locomotief. Zie het artikel [[Het stoomlocomotievendepot]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenpark<br />
|Omschrijving= Een '''kolenpark''' is een omheinde ruimte op emplacement voor het bewaren van kolen voor de locomotieven. zie ook: [[Woorden - T#Tuin|"Tuin"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenpikker<br />
|Omschrijving= 1. Kolenbijter.<br />2. (machinist) die '''kolen''' pikt, steelt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenpremie<br />
|Omschrijving= '''Premie''' aan een machinist en stoker wanneer die minder dan een gestelde hoeveelheid kolen verbruiken op de loc. De machinist kreeg altijd twee keer zoveel premie als de stoker. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolentender<br />
|Omschrijving= '''Tender''' achter een stoomlocomotief waar de kolen en ook het water in worden opgeslagen<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolentip<br />
|Omschrijving= Hijswerktuig waarmee volledige gevulde kolenwagens in één keer in een schip (of bij een elektriciteitscentrale) konden worden gelost. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kolentip Meer over kolentip].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenvreters<br />
|Omschrijving= [[Woorden - S#Serie|Serie]] NS 3900.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kollek<br />
|Omschrijving= (België): '''Collega''', vooral collega-treinbestuurder, en andere collega-spoorwegmensen op de trein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Konijnenhok<br />
|Omschrijving= Kast voorzien van [[Woorden - T#Tyfoon|tyfoons]]. Onder andere op het dak van loc [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 1600.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koninklijk [[Woorden - M#Materieel|materieel]]<br />
|Omschrijving= De '''Koninklijke trein'''. Een samenstelling van diverse rijtuigen ten behoeve van het Koninklijk huis. Is per 2023 opgeheven. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kont<br />
|Omschrijving= "Achter zijn '''kont''' hebben:" achter zich hebben, achter de locomotief hebben. "onder zijn kont:" onder zich hebben. ook: "achter, onder z’n reet. op z’n kont zitten" of: "op z’n reet zitten:" gezegd van de loc als de wielen blokkeren bij het remmen, waardoor de loc glijdend remt, is iemand die op ijs gevallen is en zittend voortglijdt. "kop en kont:" voorkant en achterkant, daardoor: locomotief waarbij voorkant achterkant is en omgekeerd, dus tenderloc, die beide kanten op even snel kan rijden, wat een loc met losse tender niet kan (vooral bijnaam van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 5500). "het sein valt op z’n kont:" het sein valt plotseling op onveilig (de seinarm "valt" inderdaad), zie ook: [[Woorden - V#Voor z'n smoel gooien|"Voor z'n smoel gooien"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kookpijp<br />
|Omschrijving= (Jargon); benaming voor een '''vlampijp'''. Deze loopt door de vuurkist heen, van boven bij het ketelfront, schuin naar onder bij de vuurbrug. Verscheidene van deze pijpen lopen door de vuurkist om de circulatie van het ketelwater te verbeteren en het verwarmd oppervlak te vergroten. De vuurbrug steunt er op. Zie ook: [[Woorden - V#Vlampijp|vlampijp]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - W#Waterpijp|Waterpijp]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koolborstel<br />
|Omschrijving= Dient om de elektrische spanning over te dragen op het draaiende gedeelte ([[Woorden - C#Collector|de collector]]) van een elektromotor. '''Koolborstels''' worden gemaakt van synthetisch gemaakt grafiet: dit wordt geproduceerd uit cokes, vermengd met teer, in vorm geperst en daarna voorgebakken en uiteindelijk volgens het [https://en.wikipedia.org/wiki/Acheson_process Acheson-proces] onder hoge stroomsterkten omgezet in "elektrografiet". Voor [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]sterkten tot 12 A/cm&sup2; wordt dit "elektrografiet" toegepast. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Grafiet Meer over grafiet].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koolstoffilm weerstand<br />
|Omschrijving= Een '''koolstoffilm weerstand''' (in de volksmond kortweg: "koolweerstand" genoemd) bestaat uit een drager, met daarop een dunne opgedampte laag koolstof, waarin een spiraal is gesneden om de juiste weerstandswaarde te bereiken. Een koolstoffilm weerstand lijkt qua constructie veel op een [[Woorden - M#Metaalfilm weerstand|metaalfilm weerstand]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Weerstand_(component) Meer over koolstoffilm weerstand]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koor<br />
|Omschrijving= Het zwarte '''koor'''. zie [[Woorden - Z#Zwart|"Zwart"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kop<br />
|Omschrijving= 1. Uiteinde van de [[Woorden - D#Drijfstang|drijfstang]]. "kleine '''kop''':" korte eind. "grote kop:" grote eind. "kop en kont:" zie [[#Kont|"kont"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />2. (België): "De dikke '''kop''' van de bielle:" de grote kop (of: het grote eind) van de drijfstang. "de kleine kop van de bielle:" het korte eind van de drijfstang. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />3. "Een sein voor z’n '''kop''' gooien:" zie [[Woorden - S#Smoel|smoel]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopbak<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - K#Koprijtuig|'''Koprijtuig''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kop en kont<br />
|Omschrijving= Bijnaam. Zie ook: [[Woorden - B#Bakkie|"Bakkie"]], [[Woorden - N#NS 5500|"NS 5500"]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopdeuren<br />
|Omschrijving= De '''deuren''' aan elk kop-einde van een rijtuig (de overgangsdeuren naar een ander rijtuig). Deze zijn altijd open (niet afgesloten) behalve als het een kopdeur betreft van het eerste rijtuig en het laatste rijtuig.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koploper<br />
|Omschrijving= 1. De bijnaam voor de treinstellen van het type [[Woorden - I#ICM|ICM]] (ICM-3 en ICM-4). De naam is ontstaan door de mogelijkheid de treinstelkoppen bij het combineren met elkaar te verbinden. Oorspronkelijk werd er dan ook gesproken van de doorloopkop, een kop waar je doorheen kunt lopen dus.<br />2. Treinbesturingsprogramma (gratis). Gemaakt door Paul Haagsma (Pahasoft). Zie het artikel [[Treinbesturingssoftware]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopmaken<br />
|Omschrijving= Een doorgaande trein (met hetzelfde [[Woorden - M#Materieel|materieel]] en treinnummer) die door de infrastructuur en de geboden relaties, gedwongen wordt van rijrichting te veranderen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kopmaken Meer over '''Kopmaken''']. Zie ook [[Woorden - K#Keren|keren]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kopmaken Nog meer over kopmaken].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelas<br />
|Omschrijving= '''As''' waar koppelwielen op bevestigd zijn. Tegengesteld: [[Woorden - D#Drijfas|"drijfas"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelboom<br />
|Omschrijving= Een '''koppelstuk''' om een treinstel te kunnen slepen met een loc (bijv. een stoptrein laten trekken door een 6400-loc).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelen<br />
|Omschrijving= Het werkelijk aan elkaar '''koppelen''' van twee treindelen tot een trein. In de reizigerstreindienst wordt hiermee doorgaans het aan elkaar koppelen van twee treinstellen bedoeld. In de goederenexploitatie wordt hiermee het aan elkaar koppelen van de goederenwagens bedoeld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=koppelen Meer over koppelen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppeling<br />
|Omschrijving= Onderdeel van spoorwegvoertuigen, met als doel de spoorwegvoertuigen onderling te '''koppelen'''. Bijvoorbeeld de [[Woorden - S#Schroefkoppeling|schroefkoppeling]] en de [[Woorden - S#Scharfenberg-koppeling|Scharfenberg-koppeling]]. Zie ook het artikel [[Koppelingen in schaal H0]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelrijtuig<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - K#Koppelwagen|'''Koppelwagen''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelstang<br />
|Omschrijving= Stang die '''koppel'''wiel(en) en drijfwiel(en) met elkaar verbindt: zie ook: [[Woorden - D#Drijfstang|"Drijfstang"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelwagen<br />
|Omschrijving= Dit zijn voertuigen die worden gebruikt om [[Woorden - M#Materieel|materieel]] met verschillende '''koppelingen''' met elkaar te kunnen verbinden. Bijvoorbeeld een locomotief met schroefkoppeling aan een treinstel met [[Woorden - S#Scharfenberg-koppeling|Scharfenberg-koppeling]]. Dit kan ook met koppelstangen of sleepkoppelingen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(21)]] Zie ook het thema [https://www.nicospilt.com/koppeling.htm Koppelingen]. Engelse termen: barrier vehicle (koppelwagen), Barrier coach (koppelrijtuig). [https://sleutelspoor.nl/projecten/rangeerwagens/ Meer over koppelwagen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelwiel<br />
|Omschrijving= Via de koppelstang, dus '''indirect, aangedreven wiel'''. Tegengesteld: [[Woorden - D#Drijfwiel|"Drijfwiel"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koprijtuig <br />
|Omschrijving= Een rijtuig in een treinstel voorzien van een machinistencabine. Ook '''Kopbak''' of Stuurstandrijtuig genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stuurstandrijtuig Meer over stuurstandrijtuig]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopspoor<br />
|Omschrijving= '''Doodlopend spoor''', aan het eind voorzien van een stootjuk (spoorbeëindigingsconstructie). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Basisvormen]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kopspoor Meer over Kopspoor]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopstation<br />
|Omschrijving= Een '''station''' zonder doorgaande sporen, ofwel alle sporen eindigen in dit station, zoals Den Haag CS en Antwerpen CS. Zie: artikel [[Type stations]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortgesloten<br />
|Omschrijving= Er is een onbedoelde (=niet gewenste) verbinding tussen twee geleiders in een [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]kring. Zie [[Woorden - K#Kortsluiting|'''Kortsluiting''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortkoppeling<br />
|Omschrijving= (Modelspoor). '''Koppeling''' tussen twee wagens of rijtuigen, zodanig uitgevoerd dat de buffers van de afzonderlijk railvoertuigen op zeer korte afstand van elkaar gehouden worden. De trein ziet er dan natuurgetrouwer uit.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortsluiten<br />
|Omschrijving= Het onbedoeld contact maken van twee geleiders in een [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]kring die een spanning voeren. Zie "Kortsluiting" hieronder.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortsluiting<br />
|Omschrijving= Het aanbrengen (of optreden) van een verbinding met lage weerstand in een stroomkring. Wanneer twee ongeïsoleerde draden, waarop een elektrische spanning staat, elkaar raken ontstaat er '''kortsluiting'''. Als gevolg van de korstuiting gaat er een hoge [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] lopen. Het is dus belangrijk om zekeringen te gebruiken, zodat de kortsluiting geen nadelige gevolgen heeft (denk hierbij aan brand of verbrandde bedrading). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kortsluiting Meer over kortsluiting].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortsluitlans<br />
|Omschrijving= Een "'''kortsluitlans'''" dient voor het beveiligen van het spoor bij werkzaamheden, zodat er geen treinen kunnen rijden, en wordt alleen gebruikt in overleg met de treindienstleider. In de [[Woorden - W#WBI.|WBI]] staat ook aangegeven dat er kortsluitlansen worden gebruikt. De [[Woorden - L#LWB.|LWB]] is verantwoordelijk voor het plaatsen en verwijderen van de kortsluitlans. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] Meer over de [https://www.infrasite.nl/glossary/kortsluitlans/ kortsluitlans]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kotsen<br />
|Omschrijving= '''Kotsen''' (België): opkoken. Is nogal grover dan spuwen. Zie ook [[Woorden - G#Gubbelen|Gubbelen]]. Het betekent: het kotsen van iemand die te veel gedronken heeft. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koude reserve<br />
|Omschrijving= Stilstaande reserve. In reserve gehouden trein[[Woorden - M#Materieel|materieel]]. Het begrip "koud" slaat ook op stoomlocomotieven die op reserve staan en niet op stoom zijn gebracht en dus "'''koud'''" zijn. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kraagbout<br />
|Omschrijving= Met een '''kraagbout''' wordt de spoorstaaf samen met de [[Woorden - R#Rughellingplaat|rughellingplaat]] vastgezet op de [[Woorden - D#Dwarsligger|dwarsligger]] of de spoorstaaf direct op de dwarsligger bij betonnen bielsen. De kraagbouten zijn verzinkt tegen corrosie en hebben de afmetingen 170 x 23 mm. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(13)]] [https://railfix.nl/railbevestigingen/ Meer over de kraagbout].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kraagschroef<br />
|Omschrijving= Zie: "Kraagbout".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kraan<br />
|Omschrijving= 1. Hijskraan voor kolenladen. "kleine '''kraan''':" hijskraan met bak die met de schop of met de hand gevuld moet worden. "grote kraan:" grijperkraan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />2. Afsluiter.<br />3. Spoorkraan. Zie: [[Woorden - O#Ongevallenkraan|Ongevallenkraan]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Krachtvoertuig<br />
|Omschrijving= '''Railvoertuig''', voorzien van een eigen voortbewegingsinrichting.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kreupele Marie"<br />
|Omschrijving= NS 2801<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Krom<br />
|Omschrijving= "'''Krom''' doorlopen:" een wissel aftakkend (=krom) berijden. "kromliggend wissel:" wissel in stand afbuigend, waardoor de trein naar het naastbijliggend spoor aftakt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruier<br />
|Omschrijving= In oude tijden had men op een station één of meerdere '''kruiers''' lopen die door reizigers meegebrachte goederen en/of koffers in- en uit de trein brachten. Ook: [[Woorden - W#Witkiel|Witkiel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruis<br />
|Omschrijving= NS-Jargon. afkorting van '''kruising'''. Zie ook [[Woorden - K#Kruiswissel|Kruiswissel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruisen<br />
|Omschrijving= "(elkaar)" "'''kruisen''':" in tegengestelde richting voorbijgaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruising<br />
|Omschrijving= 1. Het kruisen. "'''kruising''' verleggen:" een ander station kiezen om te kruisen (bij enkelsporige baanvlakken).<br />2. Kruispunt, plaats waar twee sporen elkaar snijden/kruisen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruiskop<br />
|Omschrijving= Een '''kruiskop''' is de verbinding tussen zuigerstang en drijfstang, die de heen-en-weer gaande beweging van de zuigerstang omzet in de heen-en-weer gaande/draaiende beweging van de drijfstang. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruispunt<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - K#Kruising|Kruising]], betekenis 2.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruiswissel<br />
|Omschrijving= Een combinatie van vier wissels en een '''kruising'''. Bevindt zich tussen twee sporen, waardoor in beide richtingen van spoor kan worden gewisseld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]. Zie: artikel [[Basisvormen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Krukken<br />
|Omschrijving= Met een '''kruk''' een elektrisch wissel handmatig omleggen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruktap<br />
|Omschrijving= Een '''kruktap''' is een arm die haaks op het wiel staat en die de heen-en-weer gaande beweging van de scharnierend ermee verbonden drijfstang op het wiel overbrengt, dat aldus tot draaien wordt gebracht. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kuilwielenbank<br />
|Omschrijving= '''Draaibank''' speciaal voor het op maat maken, c.q. afdraaien van de treinwielen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kuip<br />
|Omschrijving= De ronde ketel, het ronde gedeelte van de stoomketel. "de '''kuip''' in het vet zetten:" de ketel oppoetsen met vet. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kuisen<br />
|Omschrijving= (België): Reinigen. "het vuur '''kuisen'''." vgl. "vuur" schoonmaken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kunststof<br />
|Omschrijving= Verzamelnaam. Zie: artikel [[Kunststoffen]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kunststof Meer over '''kunststof'''.]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kunstwerk<br />
|Omschrijving= '''Bouwconstructie''' in weg, water of spoorlijn zoals bruggen, tunnels en sluizen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kunstwerk Meer over kunstwerk].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kunze-Knorr<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - K#Knorr-rem|'''Knorr-rem''']]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kunze-Knorr-rem<br />
|Omschrijving= Volledig ingevoerd bij de NS op 1 Jan 1934. Zie ook: [[#Knorr bremse|Knorr-rem]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kurk<br />
|Omschrijving= '''Kurk''' (Latijnse naam: Quercus suber) is een licht, elastisch materiaal, dat wordt gemaakt van de schors van de kurkeik. Kan dienen als geluidisolatie, onder de rails van het modelspoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kurk_%28materiaal%29 Meer over Kurk.]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwarteren<br />
|Omschrijving= 1 - In vier gelijke eenheden verdelen.<br />2 - Het verdraaien van linker- en rechterwiel op dezelfde as. De stand van linker- en rechterwiel moet bij stoomlocomotieven bij alle assen exact gelijk zijn en de verdraaingshoek moet 90 graden bedragen. Dit '''kwarteren''' wordt gedaan bij stoomlocomotieven, om ervoor te zorgen dat de locomotief weg kan rijden vanuit stilstand. Zonder gekwarteerde wielen kunnen de zuigers (via de drijfstangen) de wielen niet aandrijven. Zie ook [[Woorden - D#Dood|Dood]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwarteren (modelspoor)<br />
|Omschrijving= Bij het grootspoor ligt de hoek van 90° vast, elke stoomloc is hetzelfde, maar bij een '''model''' maakt dat geen verschil. De hoek tussen links en rechts hoeft bij een model niet precies 90° te zijn, het enige belangrijke is dat die hoek bij elk [[Woorden - W#Wielstel|wielstel]] (=as) exact hetzelfde is, anders gaat het stangenstelsel (het schuifmechanisme) wringen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwel<br />
|Omschrijving= Een '''kwel''' is een opwaarts gerichte grondwaterstroming, gehanteerd bij het uittreden van grondwater uit de grond. kan onder meer direct aan het grondoppervlak geschieden, in sloten of in drains. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kwel Meer over kwel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwelgebieden<br />
|Omschrijving= '''Gebieden''' waar sprake is van opwaartse grondwaterstromen. Kan onder meer direct aan het grondoppervlak geschieden, in sloten of in drains. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwelwater<br />
|Omschrijving= Wordt meestal afgekort tot [[Woorden - K#Kwel|'''Kwel''']].<br />
}}<br />
{{Gerelateerde termen<br />
|Termen= kool, Kool, kool-film, Kool-film, koolfilm, Koolfilm<br />
}} {{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - J<br />
|Volgende= Woorden - L<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 25 mrt 2024 9:57 (CET)</small><br />
|}[[Categorie: Afkortingen|K]]<br />
[[Categorie: Algemeen|K]]<br />
[[Categorie: Woorden|K]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|K]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_K&diff=50838Woorden - K2024-03-25T13:05:59Z<p>Fred: txt</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - J<br />
|Volgende= Woorden - L<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= k.<br />
|Omschrijving= Koprijtuig van een [[Woorden - T#Treinstel|treinstel]]. De kleine letter '''k''' wordt bij het weergeven op de rijtuigen altijd als laatste vermeld. Bijv: "mBDk", "BDk". <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= K.<br />
|Omschrijving= '''Keukencompartiment aanwezig'''. Komt bijvoorbeeld voor in "BKD" bij de Plan-W rijtuigen. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= KROL.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); een [https://nl.wikipedia.org/wiki/Krol_(spoorwegen) '''krol'''] (afkorting van "KRaan Op Lorries"), is een graafmachine of hijskraan, voorzien van wielen met rubberen banden, die geschikt is gemaakt om ook over het spoor te kunnen rijden. Een krol is daarom aan de voor- en achterzijde voorzien van een beweegbaar frame met een spooras (met twee stalen wielen, dus totaal vier). Deze worden lorries genoemd. Ze kunnen hydraulisch opgehaald of neergelaten worden. In de neerwaartse stand is de krol in staat om op de rails te rijden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.infrasite.nl/glossary/krol/ Meer over de krol].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= KWP-vulling<br />
|Omschrijving= Vulling voor de lagerpot van wagens, bestaande uit '''Katoen, Wol en Paardehaar''', bestemd voor het vasthouden van de smeerolie voor het lager. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kaai<br />
|Omschrijving= (België) [[Woorden - P#Perron|Perron]]. Naast "perron" wordt in België de term '''"kaai"''' gebezigd. Een perron en een kade lijken inderdaad op elkaar. "de trein aan de kaai zetten".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kaapspoor<br />
|Omschrijving= '''Kaapspoor''' is spoor met een spoorwijdte van 1067 mm. (3,5 Engelse Voet). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kaapspoor Meer over Kaapspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kaasmes"<br />
|Omschrijving= Bijnaam voor de regulateur, die met zijn beide handvaten aan de uiteinden en de knik in het midden een duidelijke gelijkenis met een '''kaasmes''' vertoond. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kabel <br />
|Omschrijving= 1. (Elektrotechniek); Een '''kabel''' is een samenstel van twee of meer geïsoleerde elektrische leidingen (draden), met een gezamenlijke mantel.<br />2. (Werktuigbouw) Een kabel is een samenstel van meerdere stalen draden (bijvoorbeeld de kabel van een hijskraan).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kabelspoor<br />
|Omschrijving= '''Spoor'''baan met een hoog hellingpercentage, waarbij de voertuigen door middel van een '''kabel''' voortbewogen worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kabelspoor Meer over Kabelspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kachel<br />
|Omschrijving= De vuurkist met het vuur erin. Het vuur. "een dunne '''kachel''':" een dunne laag brandende kolen op het rooster. "een goede kachel, een slechte kachel:" een goed respectievelijk slecht brandend vuur. "een blanke kachel met een goede ligging:" een schoon vuur met goed verspreide kolen. "er een kachel inzetten:" zorgen voor een flink vuur voor het begin van een rit met een zware trein. "een lekker kacheltje:" een flink vuur van grote stukken [[Woorden - S#Steenkool|steenkool]] en daardoor lekker los liggend, een uitgespreid over een goed doorgebrand ondervuur. Weersgesteldheid (veel of weinig wind) en tonnage van de te trekken trein bepaalde de grootte van dit kacheltje. Het kacheltje werd zo'n 15 à 20 minuten voor het vertrek van de trein opgebouwd. "kachel opzetten:" vuur aanleggen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook [[Woorden - B#Blank|"blank"]] en [[Woorden - V#Vuur|"vuur"]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kalibreren<br />
|Omschrijving= '''Kalibreren''' is het vergelijken van een systeem of apparaat met behulp van een standaard lijst met gegevens om de eigenschappen vast te stellen. Het af- of instellen om het in overeenstemming te brengen met de specificatie wordt justeren genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kaliumsulfaat <br />
|Omschrijving= '''Kaliumsulfaat''' is een anorganische verbinding met als brutoformule K2SO4. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kaliumsulfaat Meer over kaliumsulfaat].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kameel<br />
|Omschrijving= Bijnaam van het diesel-electrische directierijtuig van de NS, nummer 20, dat aan beide zijden verhoogde bestuurderscabines heeft, die als bulten boven het dak uitspringen, net als bij een '''kameel''' de bulten bovenop de rug. Zie ook: [[Woorden - D#Dromedaris|Dromedaris]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kamer<br />
|Omschrijving= Machinistenhuis. "de '''kamer''' moet schoon en stofvrij blijven:" het machinistenhuis moet goed schoongehouden worden. Zie ook [[Woorden - K#Kamer en Suite|"kamer en suite"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kamer en Suite<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 3100 en 3200, waarbij het machinistenhuis van de tender gescheiden werd door twee ijzeren deuren, zoals bij twee kamers en suite. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kammen<br />
|Omschrijving= (België): "Zijn haar gaan '''kammen''':" met het pookijzer in het vuur gaan, om dit bij te werken. net als bij het kammen trek je dan als het ware "klitten" slakken uit elkaar. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kan<br />
|Omschrijving= '''Kan''' met smeerolie om het drijfwerk mee te smeren. Men onderscheidt de "gewone kan" en de "lange kan", een kan met een lange tuit waarmee moeilijk bereikbare delen gesmeerd worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kandelaar<br />
|Omschrijving= (België): vertakkingssein met twee, drie of vier armen. dit is altijd een bordessein, dat gelijkenis vertoond met een '''kandelaar''', omdat het opgebouwd is uit één gemeenschappelijke grondpaal, met daaruit, op het bordes, meer dan één paal. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie: [[Woorden - V#Vertakkingssein|Vertakkingssein]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kanonnieren<br />
|Omschrijving= Het op de treeplank buiten aan de personenrijtuigen van een rijdende trein van de ene coupé naar de andere lopen, om naar binnen te kijken. werd veel gedaan door voyeurs, die mensen wilden begluren tijdens het bedrijven van de liefdesdaad, wat nogal eens gedaan werd in de vroegere coupés die niet verbonden waren door een gangpad in het [[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]] maar uitsluitend via treeplanken buitenom. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kant<br />
|Omschrijving= '''Kantje''' opzetten: extra kolen of briketten stapelen op de waterbakken van de tender, naast de eigenlijke voor de kolen bestemde ruimte, dit om zoveel mogelijk kolen mee te nemen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kantcode<br />
|Omschrijving= De '''kantcode''' geeft bij een wissel aan welke van de drie mogelijke takken bedoeld wordt. Mogelijke waarde: V = Voor, L = Links, R = Rechts.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kantelbaktrein<br />
|Omschrijving= Bij '''kantelbaktreinen''' wordt de gehele trein in tegengestelde richting gekanteld dan de middelpuntvliedende krachten. Dit stelt de trein in staat om op hogere snelheid, bestaande trajecten te berijden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kantelbaktrein Meer over Kantelbaktrein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kanteldijk<br />
|Omschrijving= Een '''kanteldijk''' is een waterkerende constructie langs een (spoor)weg bij doorsnijding van een waterkering. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kanteldijk Meer over kanteldijk].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kantoor"<br />
|Omschrijving= Bijnaam voor een (modern) machinistenhuis.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kap<br />
|Omschrijving= 1. Dak van machinistenhuis. "onder de '''kap'''": in het machinistenhuis.<br />2. Overkapping: "onder de kap": onder de overkapping van het station. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kar<br />
|Omschrijving= Locomotief. "de meester en zijn '''kar''':" de machinist en zijn locomotief. "dubbele kar:" locomotief met 3 of 4 cilinders waarbij 2 assen direct door een drijfstang aangedreven worden. "losse kar:" locomotief die los rijdt, dus zonder wagens of rijtuigen. zie ook: [[Woorden - W#Wagen|"wagen"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kardinaal<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de diesel-elektrische loc nr. 2530, die een tijd lang een paarse kleur had, zoals '''kardinalen''' dikwijls dragen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kareltje<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] HSM 201-208 en 220, die gebouwd waren bij '''Carels''' Frères te Gent. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Karren<br />
|Omschrijving= (Werkwoord): Rijden, "'''karren''' maar!" [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kasse<br />
|Omschrijving= (België): Gentse bijnaam voor loc van het type 53. Ook: bok (Limburgs), broekverbrander (Leuvens). '''Kasse''' werd gebruikt omdat de loc eruit zag als een vierkante bak, dus als een kas. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kastje"<br />
|Omschrijving= Benaming voor een personenrijtuig. Een personenrijtuig zag er dikwijls uit als een soort '''kast'''. vergelijk "bakje". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kathode <br />
|Omschrijving= In een elektrisch systeem met twee polen of elektroden is de '''kathode''' (Grieks κάθοδος, weg naar beneden) de pool waar de elektronen het systeem ingaan. De tegengestelde pool of elektrode heet de [[Woorden - K#Anode|anode]]. De begrippen kathode en anode hebben betrekking op de richting van de doorgevoerde stroom. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kathode Meer over kathode].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Katoen<br />
|Omschrijving= 1. "Geef 'm van katoen". Laat de loc flink werken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - O#Op z'n donder geven|Op z'n donder geven]].<br />2. Katoentje: pit in olielamp of oliebak.: katoentje zetten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kattekop<br />
|Omschrijving= Stoomafsluiter in de [[Woorden - S#Stoomdom|stoomdom]], die met de regulateurhendel bediend wordt. Heeft een enigszins ronde vorm, als van een '''kattekop'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kattenrug<br />
|Omschrijving= De verticale uitzetting van een spoorstaaf door hoge temperaturen. Zie ook: [[Woorden - S#Spoorspatting|Spoorspatting]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerdriehoek<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - D#Driehoeken|Driehoeken]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerlus<br />
|Omschrijving= Een op een wissel aangesloten stuk rails, zodanig aangelegd, dat wanneer een trein via het afbuigende spoor het wissel verlaat en dus de '''keerlus''' in rijdt, de trein via het rechtdoorgaande spoor weer op datzelfde wissel terugkeert. Wanneer de trein over het doorgaande spoor van het wissel de keerlus in rijdt, zal de trein het wissel weer bereiken over het afbuigende spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie: artikel [[Keerlus]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Keerlus Meer over Keerlus]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerlusschakeling<br />
|Omschrijving= Elektronische schakeling (ook '''keerlusmodule''' genoemd) die de [[Woorden - P#Polariteit|polariteit]] in een keerlus tijdig veranderd, teneinde kortsluiting tussen linker- en rechter spoorstaaf te voorkomen. Zie: [[Keerlus]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerlussectie<br />
|Omschrijving= Het geïsoleerde gedeelte in de rails (de '''sectie''') van een '''keerlus''', waar de [[Woorden - P#Polariteit|polariteit]] wordt veranderd door de keerlusmodule. Zie: artikel [[Keerlus]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerspoor<br />
|Omschrijving= Spoor waarop treinen van rijrichting kunnen veranderen, het zogenaamde [[Woorden - K#Keren|keren]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie het artikel [[Treinen keren]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=keerspoor Meer over keerspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kemlerbord<br />
|Omschrijving= Een '''Kemlerbord''' is een rechthoekig oranje bord en geeft informatie over de lading van het betreffende voertuig. De [[#Kemler-code|gevarenklasse]] staat in combinatie met een stofidentificatienummer vermeld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/ADR_gevarenklassen_en_labels Meer over Kemlerbord]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kemler-code<br />
|Omschrijving= ([[Woorden - G#GEVI'.|GEVI]]-code) '''Code'''ring voor gevaarlijke stoffen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[#Kemlerbord|Kemlerbord]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/ADR_gevarenklassen_en_labels Meer over Kemler-code]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keperbaak<br />
|Omschrijving= Een '''keperbaak''' is een schuin geplaatst bord voorafgaand aan een sein. Zie [[Woorden - B#Baak|Baak]] en het artikel [[Borden en overige speciale seininrichtingen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keren<br />
|Omschrijving= Een trein die op zijn bestemming(station) is aangekomen en met hetzelfde [[Woorden - M#Materieel|materieel]] onder een ander treinnummer '''terug keert''' in de richting van zijn herkomst, maar kan een ander station als bestemming hebben. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=keren Meer over Keren.] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie ook [[Woorden - K#Kopmaken|kopmaken]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=keren Meer over keren].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kerf <br />
|Omschrijving= (Engels); "kerf offset instelling" is een instelling bij een lasercutter (lasersnijder). De kerf is het gedeelte van het materiaal dat de laser wegbrandt tijdens het snijden. Het is de breedte van de laserstraal. Het varieert meestal van 0,08 mm – 1 mm, afhankelijk van het materiaaltype en andere voorwaardelijke factoren. Zie artikel [[Lasersnijden en -graveren]]. [https://hackaday.com/2023/04/15/better-laser-cuts-know-your-kerf/ Meer over kerf] (Engels).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kerstboom"<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]]s NS 4000 en 4700. Deze locomotieven hadden elektrische frontseinen, een schijnwerper en verlichting onder de voetplaat ten behoeve van de smering van het mechaniek. Als ’s nachts deze verlichting brandde, had het geheel iets weg van een '''kerstboom'''. (De meeste andere locomotieven hadden een andere, minder fel brandende verlichting, en doorgaans geen drijfwerkverlichting. Het personeel moest 's nachts het drijfwerk bijlichten met een fakkel.) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketel<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - S#Stoomketel|Stoomketel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketelfront<br />
|Omschrijving= '''Voorfront'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketelkeuring<br />
|Omschrijving= Nieuwe '''ketels''' moesten volgens de wet: "Algemeen Reglement Dienst op de Spoorwegen" na acht jaar worden '''getest'''. Tussentijds werd er door middel van een persing, eens in de vier jaar getest.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketelonderzoek<br />
|Omschrijving= Zie: "Ketelkeuring".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketelwassen<br />
|Omschrijving= Het wassend verwijderen van ketelsteen uit de niet onder druk staande en koude locomotiefketel. Ook: '''Ketel wassen'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketten<br />
|Omschrijving= (België); '''Ketten''' is het bonken en stoten van een slecht aan de locomotief gekoppelde tender. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kettinghor<br />
|Omschrijving= Een '''kettinghor''' is een spooronderhoudsmachine. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kettinghor Meer over Kettinghor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kikker<br />
|Omschrijving= '''"Kikkertje:"''' bijnaam van kleine locomotieven zoals de serie NS 8100. waarschijnlijk zo genoemd omdat ze bij het aanzetten met een zware trein wel eens een sprongetje maakten. "zware kikker:" bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 8500 en 8700. vgl. "Hippel". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kikkers<br />
|Omschrijving= Naam voor de NS 8100.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kikkertje<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - K#Kikker|'''Kikker''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kikket"<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 7700. "'''Kikket'''" is een Fries woord dat 'kleintje' betekent. Deze locs waren inderdaad klein. Ook: [[Woorden - H#Haarlemmermeertje|"Haarlemmermeertje"]], [[Woorden - B#Bello|"Bello"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kippenlijn"<br />
|Omschrijving= '''Kippenlijn''' is de bijnaam van de spoorlijn van Ede naar Barneveld, die loopt door een gebied met veel kippenhouderijen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kist<br />
|Omschrijving= Vuurkist. "de kachel door de kist gooien:" de kolen van het vuur verspreiden over het hele roosterbed van de '''vuurkist'''. ook: "het vuur door de kist halen". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kit<br />
|Omschrijving= (Engels) 1. Bouwpakket.<br />2. (Bouwkundig). Verzamelnaam voor (taai)vloeibaar afdichtingmateriaal, bijv. siliconen'''kit'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kit_(afdichting) Meer over kit].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kitbashing<br />
|Omschrijving= (Eng.) Het maken van modellen d.m.v. aanpassingen aan, of het versnijden van, één of meerdere bestaande modelbouwpakketten, teneinde daaruit een nieuw model te maken/samen te stellen. Zie: [[Kitbashing en scratchbuilding modelbouwtechnieken]] en [[Woorden - K#Kit|Kit]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klappen<br />
|Omschrijving= Een '''klappend''' geluid maken. "de loc klapt erover:" boven de locomotief klinkt het klappende, blaffende geluid van de exhaustor, dat door de schoorsteen naar boven komt (bovenaan dus). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klapper<br />
|Omschrijving= (België): '''[[#Knalsein|Knalsein]]'''. ook: "Pétard". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klaprooster<br />
|Omschrijving= (België): '''Valrooster'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klapwissel<br />
|Omschrijving= '''Wissel''' dat een vaste stand heeft, en niet bediend hoeft te worden. Wel is een veerinrichting aangebracht waardoor de tongen, bij voor de rijdende trein verkeerde stand, opengereden kunnen worden. na passeren van de trein "veren" of "'''klappen'''" de tongen weer in de oude stand. Ook: Woorden - V#Veerwissel|"Veerwissel"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klasse<br />
|Omschrijving= Aanduiding voor verschillende vormen van comfort. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Klasse_%28openbaar_vervoer%29 Meer over Klasse].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klassebord<br />
|Omschrijving= '''Bord''' met '''klasse'''-nummer, die aan de buitenzijde van een coupé of treinstel wordt gehangen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klassieke beveiliging<br />
|Omschrijving= De '''klassieke beveiliging''' is een systeem dat tot 2006 gebruikt werd. [https://www.klassiekebeveiliging.com Meer over Klassieke beveiliging].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleef<br />
|Omschrijving= Bij heipalen de weerstand die een ingeheide paal aan een volgens de paal-as gerichte belasting kan bieden als gevolg van de wrijving en de eventuele adhesie langs de omtrek van de paalschacht. Bij omlaag gerichte belasting vormen de belasting en de puntweerstand van de paal te samen het draagvermogen. Onder bepaalde omstandigheden kan zich bij op stuit geheide palen negatieve '''kleef''' ontwikkelen, doordat nazakkende grond als het ware aan de paal gaat hangen. Een heipaal die zijn draagvermogen geheel ontleent aan de kleef heet kleefpaal. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kleef Meer over kleef].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klei<br />
|Omschrijving= '''Klei''' is een klastisch sedimentair gesteente, dat voornamelijk bestaat uit [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lutum lutum], gronddeeltjes kleiner dan 2 µm. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Klei Meer over klei]. <br />
}} <br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kleine Dakota"<br />
|Omschrijving= NS 4300 (2e [[Woorden - S#Serie|serie]]) Ook wel kleine [[Woorden - J#Jeep|Jeep]] genoemd.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kleine Jeep"<br />
|Omschrijving= NS 4300 (2e [[Woorden - S#Serie|serie]]) Ook wel Kleine Dakota genoemd.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleine remproef<br />
|Omschrijving= Remproef waarbij de werking van de pneumatische treinrem beproefd wordt. In principe wordt de '''kleine remproef''' genomen bij de laatste beremde as. Deze beproeving vindt plaats na wisseling van rijrichting, als de treinleiding verbroken is geweest of als de trein langer dan 2 uur heeft stilgestaan.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klemveer<br />
|Omschrijving= Veer (M-veer) waarmee de spoorstaaf op de [[Woorden - R#Rughellingplaat|rughellingplaat]] wordt vastgezet. [https://www.alom.eu/product-info/rughellingplaten/ Meer over rughellingplaat].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleuren<br />
|Omschrijving= Zie: Kleurenkaart NS<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleurenkaart NS<br />
|Omschrijving= Op het BNLS-forum is daar een draadje over: [https://forum.beneluxspoor.net/index.php/topic,3781.msg53269.html#msg53269 Kleuren NS] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleurtemperatuur<br />
|Omschrijving= De kleur van het licht (van een lamp, TL-buis of [[Woorden - L#LED batten|ledstrip]]) wordt aangegeven met "kleurtemperatuur". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kleurtemperatuur Meer over kleurtemperatuur].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klimspiraal<br />
|Omschrijving= Het omhoog of omlaag laten rijden van treinen door het gebruik van een '''spiraalvormig''' spoor. Zie het artikel [[Hellingen/klimspiralen]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kloksein<br />
|Omschrijving= Een '''kloksein''' is het belgeluid dat door een seinklok wordt gegenereerd bij een naderende trein. De overwegwachter werd vroeger voor een naderende trein gewaarschuwd door een belsignaal van een seinklok (overwegklok). Hij wist dan dat hij de bomen of rolhekken moest sluiten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - S#Seinklok|Seinklok]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kloksein Meer over kloksein]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klomp<br />
|Omschrijving= "Op '''klompen''' lopen:" rijden met een platte wielband onder de loc of wagen, wat een klossend, stampend geluid geeft, als van op klompen lopen. "trek haar de klompen maar aan:" laat de loc maar weer eens flink werken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klompentrein<br />
|Omschrijving= '''Klompentrein''' was de benaming voor een trek-duwcombinatie met aan elke kop een NS 2200 loc, met daartussen één of meerdere Plan E rijtuigen. Deze combinatie reed hoofdzakelijk in landelijke gebieden en kreeg om deze reden haar bijnaam.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klonteren<br />
|Omschrijving= "Het vuur '''klontert''':"- loopt uit, d.w.z. er lopen slakken uit de kolen tussen de roosterstaven. Zie ook: [[Woorden - L#Loopkolen|"Loopkolen"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kloot<br />
|Omschrijving= (NS-Jargon). [[Woorden - C#Contragewicht|'''Contragewicht''']] bij wissel, meestal handwissel. Zie afbeelding 01 in het artikel [[Railgeometrie#wisselsteller|Railgeometrie]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knalsein<br />
|Omschrijving= Een '''knalsein''' is een met buskruit gevuld doosje, dat op de rails geklemd wordt, en ontploft, als er een trein overheen rijdt, deze ontploffing wordt door de machinist gehoord en is een opdracht tot het maken van een noodremming. Wordt alleen in noodgevallen gebruikt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [https://www.nicospilt.com/index_vlaggen.htm Meer over knalsein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knijpen<br />
|Omschrijving= Stoomtoevoer naar de cilinders verminderen, af'''knijpen''', door de regulateur terug te zetten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knooppunt<br />
|Omschrijving= Een halteringsplaats waar meerdere treinstromen samenkomen en waar (vrijwel) alle passerende treinen halteren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Voor meer uitleg, zie: [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=knooppunt '''Knooppunt''']. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=knooppunt Meer over knooppunt].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knor<br />
|Omschrijving= "Een beste '''knor''' onder de deur: "een flink heuveltje kolen in de vuurkist onder de vuurdeur. zie ook: "Bult". 2 - Benaming van de grote remkraan van het fabrikaat Korr of Kunze-Knorr. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knorr bremse<br />
|Omschrijving= '''Knorr-Bremse''' AG is een Duitse fabrikant van remsytemen voor rail- and commerciele voertuigen, werkende door middel van samengeperste lucht, opgericht in 1905. Zie ook: [[#Knorr-rem|Knorr-rem]] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Knorr-Bremse Meer over Knorr bremse]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knorr-rem<br />
|Omschrijving= '''Knorr-Bremse''' (merknaam). Remsysteem oorspronkelijk ontwikkeld als pneumatische rem voor goederentreinen. Nu een algemeen voorkomend remsysteem voor divers [[Woorden - M#Materieel|materieel]]. Zie: [[Woorden - R#Remmen|Remmen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koeiekop<br />
|Omschrijving= Aansluitingssein, dat toont welke kant van de aansluiting/splitsing/aftakking bereden zal worden. Dit sein heeft een driehoekige vorm, als van een '''koeiekop'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koekebakker<br />
|Omschrijving= Benaming voor een onvakkundige, knullige machinist, vooral wanneer hij zonder dat dat nodig was veel stoom verbruikt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koersbak<br />
|Omschrijving= Een '''bak''' hangend aan de zijkant van de trein. In de bak bevinden zich diverse platen met eindbestemmingen van een trein. Kwam o.a. voor op de Hondekoppen, ICR, DDM-1 en Plan W.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koersbord<br />
|Omschrijving= Bord dat bevestigd is in-, of aan de zijkant van de trein, met op het '''bord''' een vermelding van enkele stopstations en de eindbestemming.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koersrol<br />
|Omschrijving= Rol die bevestigd is aan de zijkant van (en soms in) de trein met de eindbestemming van de trein.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koerswagon(s)<br />
|Omschrijving= Enkele rijtuigen die van de trein worden losgekoppeld en die met een andere trein verder gaan naar een andere bestemming. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koetsak<br />
|Omschrijving= (België, < Fr. '''Cul de sac'''): Doodlopend spoor. Het Franse woord betekent: "blinde steeg", "slop". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koffie<br />
|Omschrijving= Vuil water, zichtbaar in het peilglas: "het wordt '''koffie'''. op de koffie zijn:" door het vuile water last hebben van opkoken en daardoor te weinig stoom hebben. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolen<br />
|Omschrijving= Steen'''kool'''. Brandstof voor onder andere stoomlocomotieven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kolen Meer over Kolen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenbijter<br />
|Omschrijving= Machinist die verschrikkelijk zuinig rijdt, om zo weinig mogelijk kolen te gebruiken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenboer<br />
|Omschrijving= "De '''kolenboer''' is op de lijn:" gezegd wanneer je over een spoorlijn rijdt en er veel zij- of tegenwind staat: de trein gaat dan moeilijk vooruit, de loc moet hard trekken, verbruikt veel energie en dus veel stoom, waardoor er weer een stuk harder gestookt moet worden: de stoker moet dan veel kolen over de schop laten gaan, net als een scheppende kolenhandelaar. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenbunker<br />
|Omschrijving= Een '''kolenbunker''' is een bergplaats voor kolen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolendrager<br />
|Omschrijving= Iemand die kolen de locomotief insjouwt. Hij heeft een mandje met daarin kolen op z’n schouder, daarmee gaat hij een tegen loc of tender staand laddertje op, keert het mandje om in de kolenruimte, gaat naar beneden, vult het mandje weer, waarna alles zich herhaalt. de '''kolendrager''' moet vele malen op en neer, voordat hij klaar is met laden. Bij uitbreiding: de man die de locs van kolen voorziet, op welke wijze dan ook. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenkraan<br />
|Omschrijving= Hijs'''kraan''' in het kolendepot voor het laden van kolen in een tender van een locomotief. Zie het artikel [[Het stoomlocomotievendepot]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenpark<br />
|Omschrijving= Een '''kolenpark''' is een omheinde ruimte op emplacement voor het bewaren van kolen voor de locomotieven. zie ook: [[Woorden - T#Tuin|"Tuin"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenpikker<br />
|Omschrijving= 1. Kolenbijter.<br />2. (machinist) die '''kolen''' pikt, steelt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenpremie<br />
|Omschrijving= '''Premie''' aan een machinist en stoker wanneer die minder dan een gestelde hoeveelheid kolen verbruiken op de loc. De machinist kreeg altijd twee keer zoveel premie als de stoker. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolentender<br />
|Omschrijving= '''Tender''' achter een stoomlocomotief waar de kolen en ook het water in worden opgeslagen<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolentip<br />
|Omschrijving= Hijswerktuig waarmee volledige gevulde kolenwagens in één keer in een schip (of bij een elektriciteitscentrale) konden worden gelost. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kolentip Meer over kolentip].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenvreters<br />
|Omschrijving= [[Woorden - S#Serie|Serie]] NS 3900.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kollek<br />
|Omschrijving= (België): '''Collega''', vooral collega-treinbestuurder, en andere collega-spoorwegmensen op de trein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Konijnenhok<br />
|Omschrijving= Kast voorzien van [[Woorden - T#Tyfoon|tyfoons]]. Onder andere op het dak van loc [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 1600.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koninklijk [[Woorden - M#Materieel|materieel]]<br />
|Omschrijving= De '''Koninklijke trein'''. Een samenstelling van diverse rijtuigen ten behoeve van het Koninklijk huis. Is per 2023 opgeheven. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kont<br />
|Omschrijving= "Achter zijn '''kont''' hebben:" achter zich hebben, achter de locomotief hebben. "onder zijn kont:" onder zich hebben. ook: "achter, onder z’n reet. op z’n kont zitten" of: "op z’n reet zitten:" gezegd van de loc als de wielen blokkeren bij het remmen, waardoor de loc glijdend remt, is iemand die op ijs gevallen is en zittend voortglijdt. "kop en kont:" voorkant en achterkant, daardoor: locomotief waarbij voorkant achterkant is en omgekeerd, dus tenderloc, die beide kanten op even snel kan rijden, wat een loc met losse tender niet kan (vooral bijnaam van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 5500). "het sein valt op z’n kont:" het sein valt plotseling op onveilig (de seinarm "valt" inderdaad), zie ook: [[Woorden - V#Voor z'n smoel gooien|"Voor z'n smoel gooien"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kookpijp<br />
|Omschrijving= (Jargon); benaming voor een '''vlampijp'''. Deze loopt door de vuurkist heen, van boven bij het ketelfront, schuin naar onder bij de vuurbrug. Verscheidene van deze pijpen lopen door de vuurkist om de circulatie van het ketelwater te verbeteren en het verwarmd oppervlak te vergroten. De vuurbrug steunt er op. Zie ook: [[Woorden - V#Vlampijp|vlampijp]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - W#Waterpijp|Waterpijp]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koolborstel<br />
|Omschrijving= Dient om de elektrische spanning over te dragen op het draaiende gedeelte ([[Woorden - C#Collector|de collector]]) van een elektromotor. '''Koolborstels''' worden gemaakt van synthetisch gemaakt grafiet: dit wordt geproduceerd uit cokes, vermengd met teer, in vorm geperst en daarna voorgebakken en uiteindelijk volgens het [https://en.wikipedia.org/wiki/Acheson_process Acheson-proces] onder hoge stroomsterkten omgezet in "elektrografiet". Voor [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]sterkten tot 12 A/cm&sup2; wordt dit "elektrografiet" toegepast. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Grafiet Meer over grafiet].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koolstoffilm weerstand<br />
|Omschrijving= Een '''koolstoffilm weerstand''' (in de volksmond kortweg: "koolweerstand" genoemd) bestaat uit een drager, met daarop een dunne opgedampte laag koolstof, waarin een spiraal is gesneden om de juiste weerstandswaarde te bereiken. Een koolstoffilm weerstand lijkt qua constructie veel op een [[Woorden - M#Metaalfilm weerstand|metaalfilm weerstand]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Weerstand_(component) Meer over koolstoffilm weerstand]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koor<br />
|Omschrijving= Het zwarte '''koor'''. zie [[Woorden - Z#Zwart|"Zwart"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kop<br />
|Omschrijving= 1. Uiteinde van de [[Woorden - D#Drijfstang|drijfstang]]. "kleine '''kop''':" korte eind. "grote kop:" grote eind. "kop en kont:" zie [[#Kont|"kont"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />2. (België): "De dikke '''kop''' van de bielle:" de grote kop (of: het grote eind) van de drijfstang. "de kleine kop van de bielle:" het korte eind van de drijfstang. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />3. "Een sein voor z’n '''kop''' gooien:" zie [[Woorden - S#Smoel|smoel]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopbak<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - K#Koprijtuig|'''Koprijtuig''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kop en kont<br />
|Omschrijving= Bijnaam. Zie ook: [[Woorden - B#Bakkie|"Bakkie"]], [[Woorden - N#NS 5500|"NS 5500"]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopdeuren<br />
|Omschrijving= De '''deuren''' aan elk kop-einde van een rijtuig (de overgangsdeuren naar een ander rijtuig). Deze zijn altijd open (niet afgesloten) behalve als het een kopdeur betreft van het eerste rijtuig en het laatste rijtuig.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koploper<br />
|Omschrijving= 1. De bijnaam voor de treinstellen van het type [[Woorden - I#ICM|ICM]] (ICM-3 en ICM-4). De naam is ontstaan door de mogelijkheid de treinstelkoppen bij het combineren met elkaar te verbinden. Oorspronkelijk werd er dan ook gesproken van de doorloopkop, een kop waar je doorheen kunt lopen dus.<br />2. Treinbesturingsprogramma (gratis). Gemaakt door Paul Haagsma (Pahasoft). Zie het artikel [[Treinbesturingssoftware]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopmaken<br />
|Omschrijving= Een doorgaande trein (met hetzelfde [[Woorden - M#Materieel|materieel]] en treinnummer) die door de infrastructuur en de geboden relaties, gedwongen wordt van rijrichting te veranderen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kopmaken Meer over '''Kopmaken''']. Zie ook [[Woorden - K#Keren|keren]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kopmaken Nog meer over kopmaken].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelas<br />
|Omschrijving= '''As''' waar koppelwielen op bevestigd zijn. Tegengesteld: [[Woorden - D#Drijfas|"drijfas"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelboom<br />
|Omschrijving= Een '''koppelstuk''' om een treinstel te kunnen slepen met een loc (bijv. een stoptrein laten trekken door een 6400-loc).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelen<br />
|Omschrijving= Het werkelijk aan elkaar '''koppelen''' van twee treindelen tot een trein. In de reizigerstreindienst wordt hiermee doorgaans het aan elkaar koppelen van twee treinstellen bedoeld. In de goederenexploitatie wordt hiermee het aan elkaar koppelen van de goederenwagens bedoeld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=koppelen Meer over koppelen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppeling<br />
|Omschrijving= Onderdeel van spoorwegvoertuigen, met als doel de spoorwegvoertuigen onderling te '''koppelen'''. Bijvoorbeeld de [[Woorden - S#Schroefkoppeling|schroefkoppeling]] en de [[Woorden - S#Scharfenberg-koppeling|Scharfenberg-koppeling]]. Zie ook het artikel [[Koppelingen in schaal H0]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelrijtuig<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - K#Koppelwagen|'''Koppelwagen''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelstang<br />
|Omschrijving= Stang die '''koppel'''wiel(en) en drijfwiel(en) met elkaar verbindt: zie ook: [[Woorden - D#Drijfstang|"Drijfstang"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelwagen<br />
|Omschrijving= Dit zijn voertuigen die worden gebruikt om [[Woorden - M#Materieel|materieel]] met verschillende '''koppelingen''' met elkaar te kunnen verbinden. Bijvoorbeeld een locomotief met schroefkoppeling aan een treinstel met [[Woorden - S#Scharfenberg-koppeling|Scharfenberg-koppeling]]. Dit kan ook met koppelstangen of sleepkoppelingen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(21)]] Zie ook het thema [https://www.nicospilt.com/koppeling.htm Koppelingen]. Engelse termen: barrier vehicle (koppelwagen), Barrier coach (koppelrijtuig). [https://sleutelspoor.nl/projecten/rangeerwagens/ Meer over koppelwagen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelwiel<br />
|Omschrijving= Via de koppelstang, dus '''indirect, aangedreven wiel'''. Tegengesteld: [[Woorden - D#Drijfwiel|"Drijfwiel"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koprijtuig <br />
|Omschrijving= Een rijtuig in een treinstel voorzien van een machinistencabine. Ook '''Kopbak''' of Stuurstandrijtuig genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stuurstandrijtuig Meer over stuurstandrijtuig]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopspoor<br />
|Omschrijving= '''Doodlopend spoor''', aan het eind voorzien van een stootjuk (spoorbeëindigingsconstructie). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Basisvormen]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kopspoor Meer over Kopspoor]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopstation<br />
|Omschrijving= Een '''station''' zonder doorgaande sporen, ofwel alle sporen eindigen in dit station, zoals Den Haag CS en Antwerpen CS. Zie: artikel [[Type stations]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortgesloten<br />
|Omschrijving= Er is een onbedoelde (=niet gewenste) verbinding tussen twee geleiders in een [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]kring. Zie [[Woorden - K#Kortsluiting|'''Kortsluiting''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortkoppeling<br />
|Omschrijving= (Modelspoor). '''Koppeling''' tussen twee wagens of rijtuigen, zodanig uitgevoerd dat de buffers van de afzonderlijk railvoertuigen op zeer korte afstand van elkaar gehouden worden. De trein ziet er dan natuurgetrouwer uit.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortsluiten<br />
|Omschrijving= Het onbedoeld contact maken van twee geleiders in een [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]kring die een spanning voeren. Zie "Kortsluiting" hieronder.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortsluiting<br />
|Omschrijving= Het aanbrengen (of optreden) van een verbinding met lage weerstand in een stroomkring. Wanneer twee ongeïsoleerde draden, waarop een elektrische spanning staat, elkaar raken ontstaat er '''kortsluiting'''. Als gevolg van de korstuiting gaat er een hoge [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] lopen. Het is dus belangrijk om zekeringen te gebruiken, zodat de kortsluiting geen nadelige gevolgen heeft (denk hierbij aan brand of verbrandde bedrading). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kortsluiting Meer over kortsluiting].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortsluitlans<br />
|Omschrijving= Een "'''kortsluitlans'''" dient voor het beveiligen van het spoor bij werkzaamheden, zodat er geen treinen kunnen rijden, en wordt alleen gebruikt in overleg met de treindienstleider. In de [[Woorden - W#WBI.|WBI]] staat ook aangegeven dat er kortsluitlansen worden gebruikt. De [[Woorden - L#LWB.|LWB]] is verantwoordelijk voor het plaatsen en verwijderen van de kortsluitlans. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] Meer over de [https://www.infrasite.nl/glossary/kortsluitlans/ kortsluitlans]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kotsen<br />
|Omschrijving= '''Kotsen''' (België): opkoken. Is nogal grover dan spuwen. Zie ook [[Woorden - G#Gubbelen|Gubbelen]]. Het betekent: het kotsen van iemand die te veel gedronken heeft. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koude reserve<br />
|Omschrijving= Stilstaande reserve. In reserve gehouden trein[[Woorden - M#Materieel|materieel]]. Het begrip "koud" slaat ook op stoomlocomotieven die op reserve staan en niet op stoom zijn gebracht en dus "'''koud'''" zijn. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kraagbout<br />
|Omschrijving= Met een '''kraagbout''' wordt de spoorstaaf samen met de [[Woorden - R#Rughellingplaat|rughellingplaat]] vastgezet op de [[Woorden - D#Dwarsligger|dwarsligger]] of de spoorstaaf direct op de dwarsligger bij betonnen bielsen. De kraagbouten zijn verzinkt tegen corrosie en hebben de afmetingen 170 x 23 mm. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(13)]] [https://railfix.nl/railbevestigingen/ Meer over de kraagbout].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kraagschroef<br />
|Omschrijving= Zie: "Kraagbout".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kraan<br />
|Omschrijving= 1. Hijskraan voor kolenladen. "kleine '''kraan''':" hijskraan met bak die met de schop of met de hand gevuld moet worden. "grote kraan:" grijperkraan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />2. Afsluiter.<br />3. Spoorkraan. Zie: [[Woorden - O#Ongevallenkraan|Ongevallenkraan]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Krachtvoertuig<br />
|Omschrijving= '''Railvoertuig''', voorzien van een eigen voortbewegingsinrichting.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kreupele Marie"<br />
|Omschrijving= NS 2801<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Krom<br />
|Omschrijving= "'''Krom''' doorlopen:" een wissel aftakkend (=krom) berijden. "kromliggend wissel:" wissel in stand afbuigend, waardoor de trein naar het naastbijliggend spoor aftakt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruier<br />
|Omschrijving= In oude tijden had men op een station één of meerdere '''kruiers''' lopen die door reizigers meegebrachte goederen en/of koffers in- en uit de trein brachten. Ook: [[Woorden - W#Witkiel|Witkiel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruis<br />
|Omschrijving= NS-Jargon. afkorting van '''kruising'''. Zie ook [[Woorden - K#Kruiswissel|Kruiswissel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruisen<br />
|Omschrijving= "(elkaar)" "'''kruisen''':" in tegengestelde richting voorbijgaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruising<br />
|Omschrijving= 1. Het kruisen. "'''kruising''' verleggen:" een ander station kiezen om te kruisen (bij enkelsporige baanvlakken).<br />2. Kruispunt, plaats waar twee sporen elkaar snijden/kruisen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruiskop<br />
|Omschrijving= Een '''kruiskop''' is de verbinding tussen zuigerstang en drijfstang, die de heen-en-weer gaande beweging van de zuigerstang omzet in de heen-en-weer gaande/draaiende beweging van de drijfstang. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruispunt<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - K#Kruising|Kruising]], betekenis 2.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruiswissel<br />
|Omschrijving= Een combinatie van vier wissels en een '''kruising'''. Bevindt zich tussen twee sporen, waardoor in beide richtingen van spoor kan worden gewisseld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]. Zie: artikel [[Basisvormen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Krukken<br />
|Omschrijving= Met een '''kruk''' een elektrisch wissel handmatig omleggen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruktap<br />
|Omschrijving= Een '''kruktap''' is een arm die haaks op het wiel staat en die de heen-en-weer gaande beweging van de scharnierend ermee verbonden drijfstang op het wiel overbrengt, dat aldus tot draaien wordt gebracht. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kuilwielenbank<br />
|Omschrijving= '''Draaibank''' speciaal voor het op maat maken, c.q. afdraaien van de treinwielen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kuip<br />
|Omschrijving= De ronde ketel, het ronde gedeelte van de stoomketel. "de '''kuip''' in het vet zetten:" de ketel oppoetsen met vet. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kuisen<br />
|Omschrijving= (België): Reinigen. "het vuur '''kuisen'''." vgl. "vuur" schoonmaken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kunststof<br />
|Omschrijving= Verzamelnaam. Zie: artikel [[Kunststoffen]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kunststof Meer over '''kunststof'''.]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kunstwerk<br />
|Omschrijving= '''Bouwconstructie''' in weg, water of spoorlijn zoals bruggen, tunnels en sluizen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kunstwerk Meer over kunstwerk].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kunze-Knorr<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - K#Knorr-rem|'''Knorr-rem''']]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kunze-Knorr-rem<br />
|Omschrijving= Volledig ingevoerd bij de NS op 1 Jan 1934. Zie ook: [[#Knorr bremse|Knorr-rem]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kurk<br />
|Omschrijving= '''Kurk''' (Latijnse naam: Quercus suber) is een licht, elastisch materiaal, dat wordt gemaakt van de schors van de kurkeik. Kan dienen als geluidisolatie, onder de rails van het modelspoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kurk_%28materiaal%29 Meer over Kurk.]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwarteren<br />
|Omschrijving= 1 - In vier gelijke eenheden verdelen.<br />2 - Het verdraaien van linker- en rechterwiel op dezelfde as. De stand van linker- en rechterwiel moet bij stoomlocomotieven bij alle assen exact gelijk zijn en de verdraaingshoek moet 90 graden bedragen. Dit '''kwarteren''' wordt gedaan bij stoomlocomotieven, om ervoor te zorgen dat de locomotief weg kan rijden vanuit stilstand. Zonder gekwarteerde wielen kunnen de zuigers (via de drijfstangen) de wielen niet aandrijven. Zie ook [[Woorden - D#Dood|Dood]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwarteren (modelspoor)<br />
|Omschrijving= Bij het grootspoor ligt de hoek van 90° vast, elke stoomloc is hetzelfde, maar bij een '''model''' maakt dat geen verschil. De hoek tussen links en rechts hoeft bij een model niet precies 90° te zijn, het enige belangrijke is dat die hoek bij elk [[Woorden - W#Wielstel|wielstel]] (=as) exact hetzelfde is, anders gaat het stangenstelsel (het schuifmechanisme) wringen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwel<br />
|Omschrijving= Een '''kwel''' is een opwaarts gerichte grondwaterstroming, gehanteerd bij het uittreden van grondwater uit de grond. kan onder meer direct aan het grondoppervlak geschieden, in sloten of in drains. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kwel Meer over kwel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwelgebieden<br />
|Omschrijving= '''Gebieden''' waar sprake is van opwaartse grondwaterstromen. Kan onder meer direct aan het grondoppervlak geschieden, in sloten of in drains. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwelwater<br />
|Omschrijving= Wordt meestal afgekort tot [[Woorden - K#Kwel|'''Kwel''']].<br />
}}<br />
{{Gerelateerde termen<br />
|Termen= kool, Kool, kool-film, Kool-film, koolfilm, Koolfilm<br />
}} {{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - J<br />
|Volgende= Woorden - L<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 25 mrt 2024 9:57 (CET)</small><br />
|}[[Categorie: Afkortingen|K]]<br />
[[Categorie: Algemeen|K]]<br />
[[Categorie: Woorden|K]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|K]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_O&diff=50837Woorden - O2024-03-25T13:04:07Z<p>Fred: woord toeg.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - N<br />
|Volgende= Woorden - P<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= OBI. <br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Operationeel Besturingscentrum Infra.''' Vier locaties in Nederland van waaruit het functioneren van de bovenleiding en de beveiliging bewaakt wordt en eventuele storingsmeldingen worden gecoördineerd.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= OBIS.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''On Board Information Services'''. Dit is een IT-platform van de Nederlandse Spoorwegen, dat sinds 2010 wordt ingebouwd in Intercity-treinen in Nederland. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= OCCR.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor). Afkorting van '''Operationele Controle Centrum Rail'''. Opvolger van het [[Woorden - M#MBN.|MBN]] ([[Woorden - M#Materieel|materieel]] Besturingscentrum NedTrain). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Operationeel_Controle_Centrum_Rail Meer over OCCR].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Oled. <br />
|Omschrijving= (Elektronica); een '''oled''' (Engels: "organic light-emitting diode" en Nederlands: "organische licht-emitterende of lichtgevende diode)", is een halfgeleiderlichtbron, net als anorganische leds en lasers. Terwijl een led een felle puntbron is, is een oled juist een grotevlakkenstraler. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Oled Meer over Oled]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ON's.<br />
|Omschrijving= Briketten van de Oranje-Nassau-mijnen ('''ON''' is de afkorting van Oranje-Nassau). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= OpAmp.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Operational Amplifier'''. IC dat op basis van de toestand van de twee ingangen, zijn uitgang hoog (=minstens 4,7 volt) of laag (=maximaal 0,4 volt) maakt. De ene ingang is [[Woorden - N#Niet-inverterende ingang|niet-inverterend]] en de andere is [[Woorden - I#Inverterende ingang|inverterend]]. Zie: [[Elektronica basis]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= OVR.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Openbaar Vervoer Reisinformatie'''.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= OVS.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Ontwerp Voorschriften voor de Spoorwegbouw'''. Dit is een term die in gebruik is bij de Nederlandse Spoorwegen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= OV-SAAL. <br />
|Omschrijving= '''OV-SAAL''' (afkorting voor Openbaar Vervoer Schiphol - Amsterdam - Almere - Lelystad) is de naam van het project dat ProRail uitvoert om de capaciteit op de Amsterdamse Zuidtak en de Flevolijn uit te breiden. Dat is nodig omdat er steeds meer vraag is naar vervoer tussen Almere en Amsterdam, waarvoor het treinaanbod uitgebreid moet worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://wiki.ovinnederland.nl/wiki/OV-SAAL OV-SAAL].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Offset<br />
|Omschrijving= Elektronica; een '''gelijkspanning''' die bij het ingangssignaal (of de ingangsspanning) wordt '''opgeteld''', bijv. bij een [[Woorden - O#OpAmp.|"opamp"]]. In het ideale geval geldt dat de uitgangsspanning van de opamp 0 is wanneer beide ingangsspanningen exact gelijk zijn. In de praktijk klopt dit niet precies, en is een kleine spanning (orde van grootte mV) nodig om de uitgang exact op nul te krijgen. Deze spanning wordt de '''offset'''spanning genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Omgooien<br />
|Omschrijving= (NS jargon). Term voor het '''omzetten''' van het wissel van de éne naar de andere stand. De term stamt nog uit de tijd dat wissels handmatig omgezet werden met een wisselsteller, die voorzien was van een beweegbaar [[Woorden - C#Contragewicht|contragewicht]]. Zie: afb. 02 in artikel [[Railgeometrie]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Omgrenzingsprofiel<br />
|Omschrijving= Het '''omgrenzingsprofiel''' is de aanduiding voor de maximale afmetingen die een trein mag hebben. Het profiel van vrije ruimte ([[Woorden - P#PVR.|(PVR)]] is de aanduiding voor de ruimte waarbinnen zich niets anders mag bevinden dan de trein. Het PVR is wat groter dan het omgrenzingsprofiel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Omgrenzingsprofiel Meer over omgrenzingsprofiel]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Omleidingsroute<br />
|Omschrijving= Spoorverbinding die gebruikt kan worden door treinen als '''alternatief''' voor de voorziene '''route'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Omloop <br />
|Omschrijving= Een '''omloop''' is de vastlegging van de verschillende diensten die treinmaterieel volgt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(7)]] [https://railwiki.nl//index.php?title=Hoofdpagina Meer over omloop].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Omlopen"<br />
|Omschrijving= 1. '''Omlopen''' is het rijden van de loc van de ene kopkant van de trein naar de andere. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie: [[Treinen keren]].<br />2. Het omgooien van het wissel wordt ook wel het '''omlopen''' van het wissel genoemd. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ompolen <br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); '''ompolen''' is het verwisselen van de plus en de min.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Omzetstoel<br />
|Omschrijving= [[Woorden - W#Wisselsteller|Wisselsteller]] voor het handmatig '''omzetten''' ([[Woorden - O#Omgooien|omgooien]]) van een wissel. Zie het artikel [[Railgeometrie]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Onbewaakte overweg<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - N#NABO.|NABO]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Onderbouw<br />
|Omschrijving= 1. Term uit de spoorwereld. De '''onderbouw''' is de ondergrond waar de spoorlijn op wordt aangelegd. Dit kan dus het zandlichaam, een spoordijk, een brug, een fly-over of een viaduct zijn.[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />2. De '''onderbouwconstructie''' van een modelspoorbaan. Zie: [[Onderbouwconstructies]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Onderhoud<br />
|Omschrijving= Onder '''onderhoud''' vallen alle activiteiten die als doel hebben een technisch systeem in de technische staat te houden of terug te brengen, die nodig wordt geacht voor de door het systeem te vervullen functie. Onderscheiden kunnen worden; vernieuwen, herstellen, inspecteren en verzorgen. Daarnaast zijn er nog verschillende soorten onderhoud. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Onderhoud]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Onderhoudsproces<br />
|Omschrijving= Het '''onderhoudsproces''' van de [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]] omvat inspectie/schouw, preventief onderhoud, correctief onderhoud, vervangen en vernieuwen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Onderstation<br />
|Omschrijving= Een '''onderstation''' van de NS dient voor de voeding van de bovenleiding installatie. [https://www.energievoorziening.info/onderstation/onderstations.htm Meer over onderstation].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Onderstopmachine<br />
|Omschrijving= Een '''onderstopmachine''' wordt gebruikt om de ballast goed onder de spoorstaven te stoppen zodat de rails goed ligt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Onderzeeër"<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); 1. [[Woorden - D#Dwergsein|Dwergsein]], dat laag tussen de sporen is aangebracht, en door die laagte doet denken aan een '''"Onderzeeboot".''' Zie ook: [[Woorden - V#Vaantje|"Vaantje"]].<br />2. Bijnaam van de locomotieven van de serie NS 2900. De onderzeeër was in de tijd van indienststelling van deze locomotieven, rond 1870, zeer modern, en dat is waarschijnlijk de reden deze benaming: de 2900-den waren zeer modern. Men kan niet zeggen dat ze op een onderzeeër leken. Zie ook: [[Woorden - D#"Driemaster"|"Driemaster"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - D#Dwergsein|Dwergsein]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ''One shot''<br />
|Omschrijving= (Eng.) Vakjargon uit de Elektronica. Aanduiding voor een [[Woorden - M#"Monostabiele multivibrator|monostabiele multivibrator"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ongelijkvloerse kruising<br />
|Omschrijving= Een '''kruising''' tussen twee vormen van lijn[[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]], waarbij de verkeersstromen elkaar op '''ongelijke hoogte''' tegenkomen. Voorbeelden zijn een fly over, dive-under, viaduct, tunnel, traverse, enz. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ongestabiliseerde voeding<br />
|Omschrijving= Een '''ongestabiliseerde voeding''' (ook "niet gestabiliseerde voeding") is een voeding zonder aanvullende elektronica (regeling, stabilisatie en beveiliging). Bij een ongestabiliseerde voeding is de spanning niet precies gelijk aan de waarde die op het typeplaatje staat aangegeven. Wanneer de ongestabiliseerde voeding namelijk licht belast wordt, stijgt de spanning tot (ver) boven de aangegeven spanning. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Voeding_(elektronica) Meer over ongestabiiseerde voeding].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ontginning<br />
|Omschrijving= Dit is een '''landwinning''' waarbij vochtige gronden door ontwatering toegankelijk worden gemaakt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=ontginning Meer over ontginning]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ontkoppelaar<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - O#Ontkoppelmagneet|Ontkoppelmagneet]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ontkoppelen<br />
|Omschrijving= 1. Grootspoor. '''Het uit elkaar halen''' van een trein(deel) in twee treindelen. In de reizigerstreindienst wordt dit ook aangeduid met splitsen of aftrappen, afhankelijk van de functie in de dienstregeling. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />2. Elektronica. Ontkoppelen van stoorsignalen d.m.v. een ontkoppelcondensator. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ontkoppel condensator <br />
|Omschrijving= (Elektronica); '''Ontkoppelcondensatoren''' kunnen tussen de voedingsspanning en de massa (min) geplaatst worden, en moeten er voor zorgen dat signalen van het ene circuit niet via de voedingsleidingen in een ander circuit terecht komen. Ook kan een ontkoppelcondensator tussen de massa (min) en een bepaalde aansluiting van een IC geplaatst worden, om stoorsignalen op die aansluiting te dempen (bijvoorbeeld de ontkoppelcondensator op pin 5 van een NE555).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ontkoppelmagneet<br />
|Omschrijving= Voor het ontkoppelen van modeltreinen kan gebruik gemaakt worden van een '''ontkoppelmagneet''' of een elektrische ontkoppelaar. Zie: [[Kadee - magnetisch koppelen en ontkoppelen]] en [[Deurmagneet als ontkoppelaar]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ontspoorblok<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - S#Stopontspoorblok|'''Stopontspoorblok''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ontspoortong<br />
|Omschrijving= Een '''ontspoortong''' is een mechanische beveiligingsinrichting op de spoorweg, die moet voorkomen dat losse wagens (of eventueel losse rijtuigen) onbedoeld vanaf een zijspoor op de hoofdbaan belanden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] Zie: [[Media:Ontspoortong.jpg|afbeelding]] voor een voorbeeld. (bron afbeelding: Nico Spilt)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ontspoorwissel<br />
|Omschrijving= Een constructie met hetzelfde doel als een [[Woorden - S#Stopontspoorblok|stopontspoorblok]] is een '''ontspoorwissel'''. Dat is een gewoon wissel, maar het is niet met een aftakkend spoor verbonden. Een ontspoorwissel bestaat soms alleen uit wisseltongen - zelfs het puntstuk kan ontbreken. Een wagen die op een ontspoorwissel belandt, rolt van het spoor af. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stopontspoorblok#Ontspoorwissel Meer over Ontspoorwissel] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ontsporing<br />
|Omschrijving= Een '''ontsporing''' is een ongeluk op een spoorbaan, waarbij de wielen van een spoorvoertuig (trein, tram, metro) buiten de rails geraken. Als gevolg hiervan belandt dan vaak een groot deel of zelfs het hele voertuig (of de hele trein) buiten de sporen. In ernstige gevallen kan de trein hierdoor omslaan (=omvallen). Bij hoge snelheden kan dit leiden tot zware schade en/of zwaar persoonlijk letsel met fatale afloop. Zie: artikel [[Ontsporingen]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Ontsporing Meer over Ontsporing.] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ontsporingsgeleiding<br />
|Omschrijving= Indien een trein dreigt te '''ontsporen''' houd een '''geleider''', die tussen de spoorstaven aangebracht is, de trein in de baan, waardoor ontsporen vrijwel uitgesloten is. Zie: [[Media:Ontspoorgeleiding.jpg|afbeelding]] voor een voorbeeld. (bron afbeelding: Rene Wolf)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ontwerp-baanvaksnelheid<br />
|Omschrijving= De '''snelheid''' waarop het gehele baanvak in exploitatie gebruikt moet kunnen worden. Deze snelheid kan gelijk of lager zijn dan de ontwerpsnelheid op een specifieke locatie, niet hoger. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ontwerpsnelheid<br />
|Omschrijving= De '''snelheid''' waarvoor een systeem '''ontworpen''' moet worden. Ontwerpsnelheid kan van toepassing zijn op bijvoorbeeld spoor, baan of kunstwerken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Onverzadigd<br />
|Omschrijving= (Chemie); Een '''onverzadigde''' verbinding is een binding tussen twee C-atomen in een molecuul, waarbij er geen sprake is van een enkelvoudige C-C binding maar van een dubbele (C=C) of drievoudige C-C binding (C≡C). Hierbij zijn de twee betrokken C-atomen niet door één elektronenpaar gebonden, maar door twee elektronenparen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Opdrukken<br />
|Omschrijving= Vanaf de achterzijde van een trein '''met een loc de trein duwen''', ter assistentie van de loc aan de voorzijde. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Opdrukkracht<br />
|Omschrijving= De kracht waarmee de pantograaf tegen de rijdraad aandrukt, loodrecht op het vlak boven op beide spoorstaven. De '''opdrukkracht''' is samengesteld uit een statische, dynamische en een aërodynamische opdrukkracht. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Opdrukloc<br />
|Omschrijving= Een '''loc''' die aan de achterzijde van de trein wordt bijgeplaatst '''ter ondersteuning van de loc''' aan de voorzijde om een steile helling te beklimmen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Open"<br />
|Omschrijving= (België): het sein staat '''"open"'''. Het sein staat op veilig; ook: het sein staat goed; "open" wil hier zeggen dat het sein toegang geeft tot het baanvak voorbij het sein, alsof het sein werkt als een hek of afsluitboom; zie ook: [[Woorden - D#"Dicht"|"Dicht"]] of [[Woorden - T#"Toe"|"Toe"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Open afspaninrichting<br />
|Omschrijving= Type '''afspaninrichting''' met zowel een mechanische functie: het afspannen van de rijdraden (bovenleiding) als een elektrisch functie: het scheiden van twee groepen (zowel bij gelijk- als wisselspanning) of het scheiden van twee fasen (bij wisselspanning) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Open korf buffer<br />
|Omschrijving= (Grootspoor). Benaming voor een '''type buffer'''. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Openrijden<br />
|Omschrijving= 1. (Grootspoor); Als het [[Woorden - W#Wissel|wissel]] niet in de juiste stand ligt en een railvoertuig het "met de punt mee" passeert, dan spreekt men van het '''openrijden''' van het wissel. Tenzij een wissel "openrijdbaar" is ontstaat hierbij schade aan de [[Woorden - W#Wisselsteller|wisselsteller]] en aan de verbinding tussen wisselsteller en wisseltongen, soms ook aan de tongen zelf. Soms ontspoort een trein bij het "openrijden" van een wissel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />2. (Modelspoor); bij "analoog rijden" kan het "openrijden" van een wissel geen kwaad.<br />3. (Modelspoor); bij "digitaal rijden" onstaat bij wissels met metalen [[Woorden - P#Puntstuk|puntstuk]] bij het "openrijden" meteen kortsluiting, wanneer het puntstuk van het wissel [[Puntstuk van het wissel polariseren|gepolariseerd]] is. Het metalen puntstuk heeft dan bij het "openrijden" een andere polariteit dan de aanliggende spoorstaaf. Rijdt de loc of de trein daar overheen, dan treedt [[Woorden - K#Kortsluiten|kortsluiting]] op tussen het metalen puntstuk en de aanliggende spoorstaaf. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Wissel_(spoorweg)#Openrijden Meer over openrijden].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ''Open Source''<br />
|Omschrijving= (Eng) '''"Open source"''' of "open bron" beschrijft de praktijk die in productie en ontwikkeling vrije toegang geeft tot de bronmaterialen ("de source") van het eindproduct. Bijvoorbeeld "Open Source software". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Opkomen <br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); Het '''opkomen''' van een relais is het moment dat de [[Woorden - S#Spoelspanning|spoelspanning]] van het relais ingeschakeld wordt, en het [[Woorden - R#Relais|relais]] naar zijn werkstand gaat, ofwel "het relais maakt contact". [https://nl.wikipedia.org/wiki/Relais Meer over relais].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Oplosmiddel<br />
|Omschrijving= Een '''oplosmiddel''' of solvent (Engels) is een stof waarin andere materialen opgelost kunnen worden. In het huishoudelijk gebruik komen veel producten voor waarin oplosmiddelen zijn verwerkt. Oplosmiddelen worden bijvoorbeeld gebruikt voor het oplossen van vaste stoffen (jodium, zout, pijnstillers), het vloeibaar houden van anders harde substanties (drukinkt, schoensmeer, lijm) en het verspreiden van geuren (aftershave, luchtverfrisser, toiletblok). Vluchtige oplosmiddelen kunnen gebruikt worden in producten waarbij snelle droging door middel van verdamping gewenst is (verf). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Opstelcapaciteit<br />
|Omschrijving= De effectieve spoorlengte van een '''opstel'''terrein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Opstelspoor<br />
|Omschrijving= Een spoor waar treinen kunnen worden opgesteld (buiten de spits). De '''opstelsporen''' maken onderdeel uit van een emplacement. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Schaduwstations]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Opstelspoor Meer over opstelspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Opstelsporen<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - O#Opstelspoor|Opstelspoor]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Opstelterrein<br />
|Omschrijving= Deel van een emplacement, bestaande uit één of meer '''opstelsporen'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie ook [[Woorden - O#Opstelspoor|Opstelspoor]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Optische sensor <br />
|Omschrijving= Een '''optische sensor''' zet lichtstralen om in elektronische signalen. De sensor meet de fysieke hoeveelheid licht en vertaalt dit vervolgens naar een vorm die leesbaar is voor een instrument. Een optische sensor maakt doorgaans deel uit van een groter systeem dat een lichtbron, een meetapparaat en de optische sensor integreert. Dit is vaak verbonden met een elektrische trigger. De trigger reageert op een verandering in het signaal binnen de lichtsensor. Een optische sensor kan de veranderingen van één of meerdere lichtstralen meten. Wanneer er een verandering optreedt, werkt de lichtsensor als een foto-elektrische trigger en verhoogt of verlaagt daarom de elektrische output. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ''Opto Coupler''<br />
|Omschrijving= Een (Eng.) opto coupler is een IC dat bestaat uit één led (bij de DC-uitvoering) of twee leds (bij de AC-uitvoering), en een sensor zoals een [https://nl.wikipedia.org/wiki/Fotodiode "fotodiode"], [https://nl.wikipedia.org/wiki/Fototransistor "fototransistor"] of [https://nl.farnell.com/vishay/k3021p/optocoupler-phototriac-3750vrms/dp/1334991 "fototriac"] in een hermetisch afgesloten- en lichtdichte behuizing. Maakt het mogelijk signalen door te geven tussen twee schakelingen, waarbij geen [[Woorden - G#Galvanische scheiding|galvanische]] verbinding tussen de beide schakelingen aanwezig mag zijn. De isolatiespanning (V<sup>iso</sup>) kan tot meer dan 5000 volt bedragen. Bijv. de PC814 heeft een V<sup>iso</sup> van 5300 volt. Dit type IC is ook leverbaar in Duo- of Quaduitvoering. Zie: [[Elektronica basis]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Optrekvertraging<br />
|Omschrijving= (Modelspoor). Instelling in de decoder, die er voor zorgt dat de loc/het treinstel langzaam (natuurgetrouw) '''optrekt'''. Zie: "CV3" in [[Basis-instellingen decoder]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Opvolgtijd<br />
|Omschrijving= Indien er op één spoor twee treinen achter elkaar in dezelfde richting rijden, heeft de tweede trein tijd nodig om op de locatie te komen waar eerst de eerste trein passeerde. De tijd tussen beide passages wordt de '''opvolgtijd''' genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Opzending<br />
|Omschrijving= Het laten rijden van losse locs probeert men zo veel mogelijk te vermijden. Men geeft dan liever een loc mee aan een trein die de gewenste kant op moet. Dat scheelt een machinist (kostenbesparing) en het legt minder beslag op de capaciteit van het spoor. Men zegt dan dat men een locomotief '''in opzending''' meegeeft: zo'n locomotief helpt niet mee met het trekken van de trein. Dat is dus wat anders dan [[Woorden - D#Dubbeltractie|dubbeltractie]], waarbij beide locs wel meehelpen bij het trekken van de trein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Op z'n donder geven<br />
|Omschrijving= De loc flink laten werken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - K#Katoen|Katoen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ornament<br />
|Omschrijving= Een '''ornament''' is een compositie of versieringselement (versiersel) dat tot doel heeft een voorwerp of gebouwen of delen daarvan te versieren of op te luisteren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] <br />
[https://nl.wikipedia.org/wiki/Ornament Meer over ornament].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Overhoogte<br />
|Omschrijving= De '''extra ophoging''' (peil) die aangebracht wordt, om een verwachte zetting plus inklinking te compenseren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Overkoker<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van serie NS 1700, die verbouwd waren van "natte" locomotieven tot "oververhitte": ze "'''kookten'''" dus als het ware '''over''', in ieder geval op een hogere temperatuur dan toen ze nog natte locs waren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Overloopcomplex<br />
|Omschrijving= Samenstel van twee nabij elkaar, in tegengestelde richting, gelegen '''overloopverbindingen'''. In totaal bestaat een overloopcomplex uit vier wissels. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=overloopcomplex meer over overloopcomplex].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Overloopverbinding<br />
|Omschrijving= [[Woorden - W#Wissel|Wisselverbinding]] tussen twee naastliggende sporen die een loc, treinstel of trein in staat stelt om van spoor te wisselen. In totaal bestaat een '''overloopverbinding''' uit twee [[Woorden - G#Gekoppeld wissel|gekoppelde wissels]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Overloopwissel<br />
|Omschrijving= [[Woorden - W#Wissel|'''Wissel''']] die deel uitmaakt van [[Woorden - O#Overloopverbinding|'''overloopverbinding''']]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Overpad<br />
|Omschrijving= [[Woorden - O#Overweg|'''Overweg''']], gelegen in een vrijliggend fiets- of voetpad. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Overwegen Grootspoor]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Oversteekkans<br />
|Omschrijving= De '''kans''' dat treinen elkaar ongehinderd gelijkvloers kunnen kruisen (niet gelijktijdig een bepaald wissel(-complex) hoeven te berijden) binnen een bepaalde tijdsperiode. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Oververhitter <br />
|Omschrijving= Een '''oververhitter''' is een warmtewisselaar die verzadigde stoom in temperatuur verhoogt tot oververhitte stoom, bijvoorbeeld om een turbine aan te drijven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Oververhitter Meer over oververhitter]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Overweg<br />
|Omschrijving= Gelijkvloerse '''kruising van een spoorweg en een weg''', voorzien van Andreaskruisen of hekken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Overwegen]].<br />
}}{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - N<br />
|Volgende= Woorden - P<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 25 mrt 2024 14:03 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|O]]<br />
[[Categorie: Algemeen|O]]<br />
[[Categorie: Woorden|O]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|O]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_O&diff=50836Woorden - O2024-03-25T13:00:23Z<p>Fred: woord toeg. uit boek "op de stoomlocomotief"</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - N<br />
|Volgende= Woorden - P<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= OBI. <br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Operationeel Besturingscentrum Infra.''' Vier locaties in Nederland van waaruit het functioneren van de bovenleiding en de beveiliging bewaakt wordt en eventuele storingsmeldingen worden gecoördineerd.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= OBIS.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''On Board Information Services'''. Dit is een IT-platform van de Nederlandse Spoorwegen, dat sinds 2010 wordt ingebouwd in Intercity-treinen in Nederland. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= OCCR.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor). Afkorting van '''Operationele Controle Centrum Rail'''. Opvolger van het [[Woorden - M#MBN.|MBN]] ([[Woorden - M#Materieel|materieel]] Besturingscentrum NedTrain). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Operationeel_Controle_Centrum_Rail Meer over OCCR].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Oled. <br />
|Omschrijving= (Elektronica); een '''oled''' (Engels: "organic light-emitting diode" en Nederlands: "organische licht-emitterende of lichtgevende diode)", is een halfgeleiderlichtbron, net als anorganische leds en lasers. Terwijl een led een felle puntbron is, is een oled juist een grotevlakkenstraler. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Oled Meer over Oled]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ON's.<br />
|Omschrijving= Briketten van de Oranje-Nassau-mijnen ('''ON''' is de afkorting van Oranje-Nassau). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= OpAmp.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Operational Amplifier'''. IC dat op basis van de toestand van de twee ingangen, zijn uitgang hoog (=minstens 4,7 volt) of laag (=maximaal 0,4 volt) maakt. De ene ingang is [[Woorden - N#Niet-inverterende ingang|niet-inverterend]] en de andere is [[Woorden - I#Inverterende ingang|inverterend]]. Zie: [[Elektronica basis]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= OVR.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Openbaar Vervoer Reisinformatie'''.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= OVS.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Ontwerp Voorschriften voor de Spoorwegbouw'''. Dit is een term die in gebruik is bij de Nederlandse Spoorwegen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= OV-SAAL. <br />
|Omschrijving= '''OV-SAAL''' (afkorting voor Openbaar Vervoer Schiphol - Amsterdam - Almere - Lelystad) is de naam van het project dat ProRail uitvoert om de capaciteit op de Amsterdamse Zuidtak en de Flevolijn uit te breiden. Dat is nodig omdat er steeds meer vraag is naar vervoer tussen Almere en Amsterdam, waarvoor het treinaanbod uitgebreid moet worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://wiki.ovinnederland.nl/wiki/OV-SAAL OV-SAAL].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Offset<br />
|Omschrijving= Elektronica; een '''gelijkspanning''' die bij het ingangssignaal (of de ingangsspanning) wordt '''opgeteld''', bijv. bij een [[Woorden - O#OpAmp.|"opamp"]]. In het ideale geval geldt dat de uitgangsspanning van de opamp 0 is wanneer beide ingangsspanningen exact gelijk zijn. In de praktijk klopt dit niet precies, en is een kleine spanning (orde van grootte mV) nodig om de uitgang exact op nul te krijgen. Deze spanning wordt de '''offset'''spanning genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Omgooien<br />
|Omschrijving= (NS jargon). Term voor het '''omzetten''' van het wissel van de éne naar de andere stand. De term stamt nog uit de tijd dat wissels handmatig omgezet werden met een wisselsteller, die voorzien was van een beweegbaar [[Woorden - C#Contragewicht|contragewicht]]. Zie: afb. 02 in artikel [[Railgeometrie]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Omgrenzingsprofiel<br />
|Omschrijving= Het '''omgrenzingsprofiel''' is de aanduiding voor de maximale afmetingen die een trein mag hebben. Het profiel van vrije ruimte ([[Woorden - P#PVR.|(PVR)]] is de aanduiding voor de ruimte waarbinnen zich niets anders mag bevinden dan de trein. Het PVR is wat groter dan het omgrenzingsprofiel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Omgrenzingsprofiel Meer over omgrenzingsprofiel]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Omleidingsroute<br />
|Omschrijving= Spoorverbinding die gebruikt kan worden door treinen als '''alternatief''' voor de voorziene '''route'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Omloop <br />
|Omschrijving= Een '''omloop''' is de vastlegging van de verschillende diensten die treinmaterieel volgt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(7)]] [https://railwiki.nl//index.php?title=Hoofdpagina Meer over omloop].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Omlopen"<br />
|Omschrijving= 1. '''Omlopen''' is het rijden van de loc van de ene kopkant van de trein naar de andere. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie: [[Treinen keren]].<br />2. Het omgooien van het wissel wordt ook wel het '''omlopen''' van het wissel genoemd. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ompolen <br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); '''ompolen''' is het verwisselen van de plus en de min.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Omzetstoel<br />
|Omschrijving= [[Woorden - W#Wisselsteller|Wisselsteller]] voor het handmatig '''omzetten''' ([[Woorden - O#Omgooien|omgooien]]) van een wissel. Zie het artikel [[Railgeometrie]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Onbewaakte overweg<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - N#NABO.|NABO]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Onderbouw<br />
|Omschrijving= 1. Term uit de spoorwereld. De '''onderbouw''' is de ondergrond waar de spoorlijn op wordt aangelegd. Dit kan dus het zandlichaam, een spoordijk, een brug, een fly-over of een viaduct zijn.[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />2. De '''onderbouwconstructie''' van een modelspoorbaan. Zie: [[Onderbouwconstructies]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Onderhoud<br />
|Omschrijving= Onder '''onderhoud''' vallen alle activiteiten die als doel hebben een technisch systeem in de technische staat te houden of terug te brengen, die nodig wordt geacht voor de door het systeem te vervullen functie. Onderscheiden kunnen worden; vernieuwen, herstellen, inspecteren en verzorgen. Daarnaast zijn er nog verschillende soorten onderhoud. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Onderhoud]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Onderhoudsproces<br />
|Omschrijving= Het '''onderhoudsproces''' van de [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]] omvat inspectie/schouw, preventief onderhoud, correctief onderhoud, vervangen en vernieuwen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Onderstation<br />
|Omschrijving= Een '''onderstation''' van de NS dient voor de voeding van de bovenleiding installatie. [https://www.energievoorziening.info/onderstation/onderstations.htm Meer over onderstation].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Onderstopmachine<br />
|Omschrijving= Een '''onderstopmachine''' wordt gebruikt om de ballast goed onder de spoorstaven te stoppen zodat de rails goed ligt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Onderzeeër"<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); 1. [[Woorden - D#Dwergsein|Dwergsein]], dat laag tussen de sporen is aangebracht, en door die laagte doet denken aan een '''"Onderzeeboot".''' Zie ook: [[Woorden - V#Vaantje|"Vaantje"]].<br />2. Bijnaam van de locomotieven van de serie NS 2900. De onderzeeër was in de tijd van indienststelling van deze locomotieven, rond 1870, zeer modern, en dat is waarschijnlijk de reden deze benaming: de 2900-den waren zeer modern. Men kan niet zeggen dat ze op een onderzeeër leken. Zie ook: [[Woorden - D#"Driemaster"|"Driemaster"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - D#Dwergsein|Dwergsein]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ''One shot''<br />
|Omschrijving= (Eng.) Vakjargon uit de Elektronica. Aanduiding voor een [[Woorden - M#"Monostabiele multivibrator|monostabiele multivibrator"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ongelijkvloerse kruising<br />
|Omschrijving= Een '''kruising''' tussen twee vormen van lijn[[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]], waarbij de verkeersstromen elkaar op '''ongelijke hoogte''' tegenkomen. Voorbeelden zijn een fly over, dive-under, viaduct, tunnel, traverse, enz. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ongestabiliseerde voeding<br />
|Omschrijving= Een '''ongestabiliseerde voeding''' (ook "niet gestabiliseerde voeding") is een voeding zonder aanvullende elektronica (regeling, stabilisatie en beveiliging). Bij een ongestabiliseerde voeding is de spanning niet precies gelijk aan de waarde die op het typeplaatje staat aangegeven. Wanneer de ongestabiliseerde voeding namelijk licht belast wordt, stijgt de spanning tot (ver) boven de aangegeven spanning. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Voeding_(elektronica) Meer over ongestabiiseerde voeding].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ontginning<br />
|Omschrijving= Dit is een '''landwinning''' waarbij vochtige gronden door ontwatering toegankelijk worden gemaakt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=ontginning Meer over ontginning]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ontkoppelaar<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - O#Ontkoppelmagneet|Ontkoppelmagneet]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ontkoppelen<br />
|Omschrijving= 1. Grootspoor. '''Het uit elkaar halen''' van een trein(deel) in twee treindelen. In de reizigerstreindienst wordt dit ook aangeduid met splitsen of aftrappen, afhankelijk van de functie in de dienstregeling. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />2. Elektronica. Ontkoppelen van stoorsignalen d.m.v. een ontkoppelcondensator. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ontkoppel condensator <br />
|Omschrijving= (Elektronica); '''Ontkoppelcondensatoren''' kunnen tussen de voedingsspanning en de massa (min) geplaatst worden, en moeten er voor zorgen dat signalen van het ene circuit niet via de voedingsleidingen in een ander circuit terecht komen. Ook kan een ontkoppelcondensator tussen de massa (min) en een bepaalde aansluiting van een IC geplaatst worden, om stoorsignalen op die aansluiting te dempen (bijvoorbeeld de ontkoppelcondensator op pin 5 van een NE555).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ontkoppelmagneet<br />
|Omschrijving= Voor het ontkoppelen van modeltreinen kan gebruik gemaakt worden van een '''ontkoppelmagneet''' of een elektrische ontkoppelaar. Zie: [[Kadee - magnetisch koppelen en ontkoppelen]] en [[Deurmagneet als ontkoppelaar]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ontspoorblok<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - S#Stopontspoorblok|'''Stopontspoorblok''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ontspoortong<br />
|Omschrijving= Een '''ontspoortong''' is een mechanische beveiligingsinrichting op de spoorweg, die moet voorkomen dat losse wagens (of eventueel losse rijtuigen) onbedoeld vanaf een zijspoor op de hoofdbaan belanden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] Zie: [[Media:Ontspoortong.jpg|afbeelding]] voor een voorbeeld. (bron afbeelding: Nico Spilt)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ontspoorwissel<br />
|Omschrijving= Een constructie met hetzelfde doel als een [[Woorden - S#Stopontspoorblok|stopontspoorblok]] is een '''ontspoorwissel'''. Dat is een gewoon wissel, maar het is niet met een aftakkend spoor verbonden. Een ontspoorwissel bestaat soms alleen uit wisseltongen - zelfs het puntstuk kan ontbreken. Een wagen die op een ontspoorwissel belandt, rolt van het spoor af. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stopontspoorblok#Ontspoorwissel Meer over Ontspoorwissel] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ontsporing<br />
|Omschrijving= Een '''ontsporing''' is een ongeluk op een spoorbaan, waarbij de wielen van een spoorvoertuig (trein, tram, metro) buiten de rails geraken. Als gevolg hiervan belandt dan vaak een groot deel of zelfs het hele voertuig (of de hele trein) buiten de sporen. In ernstige gevallen kan de trein hierdoor omslaan (=omvallen). Bij hoge snelheden kan dit leiden tot zware schade en/of zwaar persoonlijk letsel met fatale afloop. Zie: artikel [[Ontsporingen]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Ontsporing Meer over Ontsporing.] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ontsporingsgeleiding<br />
|Omschrijving= Indien een trein dreigt te '''ontsporen''' houd een '''geleider''', die tussen de spoorstaven aangebracht is, de trein in de baan, waardoor ontsporen vrijwel uitgesloten is. Zie: [[Media:Ontspoorgeleiding.jpg|afbeelding]] voor een voorbeeld. (bron afbeelding: Rene Wolf)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ontwerp-baanvaksnelheid<br />
|Omschrijving= De '''snelheid''' waarop het gehele baanvak in exploitatie gebruikt moet kunnen worden. Deze snelheid kan gelijk of lager zijn dan de ontwerpsnelheid op een specifieke locatie, niet hoger. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ontwerpsnelheid<br />
|Omschrijving= De '''snelheid''' waarvoor een systeem '''ontworpen''' moet worden. Ontwerpsnelheid kan van toepassing zijn op bijvoorbeeld spoor, baan of kunstwerken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Onverzadigd<br />
|Omschrijving= (Chemie); Een '''onverzadigde''' verbinding is een binding tussen twee C-atomen in een molecuul, waarbij er geen sprake is van een enkelvoudige C-C binding maar van een dubbele (C=C) of drievoudige C-C binding (C≡C). Hierbij zijn de twee betrokken C-atomen niet door één elektronenpaar gebonden, maar door twee elektronenparen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Opdrukken<br />
|Omschrijving= Vanaf de achterzijde van een trein '''met een loc de trein duwen''', ter assistentie van de loc aan de voorzijde. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Opdrukkracht<br />
|Omschrijving= De kracht waarmee de pantograaf tegen de rijdraad aandrukt, loodrecht op het vlak boven op beide spoorstaven. De '''opdrukkracht''' is samengesteld uit een statische, dynamische en een aërodynamische opdrukkracht. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Opdrukloc<br />
|Omschrijving= Een '''loc''' die aan de achterzijde van de trein wordt bijgeplaatst '''ter ondersteuning van de loc''' aan de voorzijde om een steile helling te beklimmen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Open"<br />
|Omschrijving= (België): het sein staat '''"open"'''. Het sein staat op veilig; ook: het sein staat goed; "open" wil hier zeggen dat het sein toegang geeft tot het baanvak voorbij het sein, alsof het sein werkt als een hek of afsluitboom; zie ook: [[Woorden - D#"Dicht"|"Dicht"]] of [[Woorden - T#"Toe"|"Toe"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Open afspaninrichting<br />
|Omschrijving= Type '''afspaninrichting''' met zowel een mechanische functie: het afspannen van de rijdraden (bovenleiding) als een elektrisch functie: het scheiden van twee groepen (zowel bij gelijk- als wisselspanning) of het scheiden van twee fasen (bij wisselspanning) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Open korf buffer<br />
|Omschrijving= (Grootspoor). Benaming voor een '''type buffer'''. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Openrijden<br />
|Omschrijving= 1. (Grootspoor); Als het [[Woorden - W#Wissel|wissel]] niet in de juiste stand ligt en een railvoertuig het "met de punt mee" passeert, dan spreekt men van het '''openrijden''' van het wissel. Tenzij een wissel "openrijdbaar" is ontstaat hierbij schade aan de [[Woorden - W#Wisselsteller|wisselsteller]] en aan de verbinding tussen wisselsteller en wisseltongen, soms ook aan de tongen zelf. Soms ontspoort een trein bij het "openrijden" van een wissel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />2. (Modelspoor); bij "analoog rijden" kan het "openrijden" van een wissel geen kwaad.<br />3. (Modelspoor); bij "digitaal rijden" onstaat bij wissels met metalen [[Woorden - P#Puntstuk|puntstuk]] bij het "openrijden" meteen kortsluiting, wanneer het puntstuk van het wissel [[Puntstuk van het wissel polariseren|gepolariseerd]] is. Het metalen puntstuk heeft dan bij het "openrijden" een andere polariteit dan de aanliggende spoorstaaf. Rijdt de loc of de trein daar overheen, dan treedt [[Woorden - K#Kortsluiten|kortsluiting]] op tussen het metalen puntstuk en de aanliggende spoorstaaf. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Wissel_(spoorweg)#Openrijden Meer over openrijden].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ''Open Source''<br />
|Omschrijving= (Eng) '''"Open source"''' of "open bron" beschrijft de praktijk die in productie en ontwikkeling vrije toegang geeft tot de bronmaterialen ("de source") van het eindproduct. Bijvoorbeeld "Open Source software". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Opkomen <br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); Het '''opkomen''' van een relais is het moment dat de [[Woorden - S#Spoelspanning|spoelspanning]] van het relais ingeschakeld wordt, en het [[Woorden - R#Relais|relais]] naar zijn werkstand gaat, ofwel "het relais maakt contact". [https://nl.wikipedia.org/wiki/Relais Meer over relais].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Oplosmiddel<br />
|Omschrijving= Een '''oplosmiddel''' of solvent (Engels) is een stof waarin andere materialen opgelost kunnen worden. In het huishoudelijk gebruik komen veel producten voor waarin oplosmiddelen zijn verwerkt. Oplosmiddelen worden bijvoorbeeld gebruikt voor het oplossen van vaste stoffen (jodium, zout, pijnstillers), het vloeibaar houden van anders harde substanties (drukinkt, schoensmeer, lijm) en het verspreiden van geuren (aftershave, luchtverfrisser, toiletblok). Vluchtige oplosmiddelen kunnen gebruikt worden in producten waarbij snelle droging door middel van verdamping gewenst is (verf). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Opstelcapaciteit<br />
|Omschrijving= De effectieve spoorlengte van een '''opstel'''terrein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Opstelspoor<br />
|Omschrijving= Een spoor waar treinen kunnen worden opgesteld (buiten de spits). De '''opstelsporen''' maken onderdeel uit van een emplacement. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Schaduwstations]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Opstelspoor Meer over opstelspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Opstelsporen<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - O#Opstelspoor|Opstelspoor]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Opstelterrein<br />
|Omschrijving= Deel van een emplacement, bestaande uit één of meer '''opstelsporen'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie ook [[Woorden - O#Opstelspoor|Opstelspoor]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Optische sensor <br />
|Omschrijving= Een '''optische sensor''' zet lichtstralen om in elektronische signalen. De sensor meet de fysieke hoeveelheid licht en vertaalt dit vervolgens naar een vorm die leesbaar is voor een instrument. Een optische sensor maakt doorgaans deel uit van een groter systeem dat een lichtbron, een meetapparaat en de optische sensor integreert. Dit is vaak verbonden met een elektrische trigger. De trigger reageert op een verandering in het signaal binnen de lichtsensor. Een optische sensor kan de veranderingen van één of meerdere lichtstralen meten. Wanneer er een verandering optreedt, werkt de lichtsensor als een foto-elektrische trigger en verhoogt of verlaagt daarom de elektrische output. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ''Opto Coupler''<br />
|Omschrijving= Een (Eng.) opto coupler is een IC dat bestaat uit één led (bij de DC-uitvoering) of twee leds (bij de AC-uitvoering), en een sensor zoals een [https://nl.wikipedia.org/wiki/Fotodiode "fotodiode"], [https://nl.wikipedia.org/wiki/Fototransistor "fototransistor"] of [https://nl.farnell.com/vishay/k3021p/optocoupler-phototriac-3750vrms/dp/1334991 "fototriac"] in een hermetisch afgesloten- en lichtdichte behuizing. Maakt het mogelijk signalen door te geven tussen twee schakelingen, waarbij geen [[Woorden - G#Galvanische scheiding|galvanische]] verbinding tussen de beide schakelingen aanwezig mag zijn. De isolatiespanning (V<sup>iso</sup>) kan tot meer dan 5000 volt bedragen. Bijv. de PC814 heeft een V<sup>iso</sup> van 5300 volt. Dit type IC is ook leverbaar in Duo- of Quaduitvoering. Zie: [[Elektronica basis]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Optrekvertraging<br />
|Omschrijving= (Modelspoor). Instelling in de decoder, die er voor zorgt dat de loc/het treinstel langzaam (natuurgetrouw) '''optrekt'''. Zie: "CV3" in [[Basis-instellingen decoder]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Opvolgtijd<br />
|Omschrijving= Indien er op één spoor twee treinen achter elkaar in dezelfde richting rijden, heeft de tweede trein tijd nodig om op de locatie te komen waar eerst de eerste trein passeerde. De tijd tussen beide passages wordt de '''opvolgtijd''' genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Opzending<br />
|Omschrijving= Het laten rijden van losse locs probeert men zo veel mogelijk te vermijden. Men geeft dan liever een loc mee aan een trein die de gewenste kant op moet. Dat scheelt een machinist (kostenbesparing) en het legt minder beslag op de capaciteit van het spoor. Men zegt dan dat men een locomotief '''in opzending''' meegeeft: zo'n locomotief helpt niet mee met het trekken van de trein. Dat is dus wat anders dan [[Woorden - D#Dubbeltractie|dubbeltractie]], waarbij beide locs wel meehelpen bij het trekken van de trein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ornament<br />
|Omschrijving= Een '''ornament''' is een compositie of versieringselement (versiersel) dat tot doel heeft een voorwerp of gebouwen of delen daarvan te versieren of op te luisteren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] <br />
[https://nl.wikipedia.org/wiki/Ornament Meer over ornament].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Overhoogte<br />
|Omschrijving= De '''extra ophoging''' (peil) die aangebracht wordt, om een verwachte zetting plus inklinking te compenseren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Overkoker<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van serie NS 1700, die verbouwd waren van "natte" locomotieven tot "oververhitte": ze "'''kookten'''" dus als het ware '''over''', in ieder geval op een hogere temperatuur dan toen ze nog natte locs waren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Overloopcomplex<br />
|Omschrijving= Samenstel van twee nabij elkaar, in tegengestelde richting, gelegen '''overloopverbindingen'''. In totaal bestaat een overloopcomplex uit vier wissels. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=overloopcomplex meer over overloopcomplex].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Overloopverbinding<br />
|Omschrijving= [[Woorden - W#Wissel|Wisselverbinding]] tussen twee naastliggende sporen die een loc, treinstel of trein in staat stelt om van spoor te wisselen. In totaal bestaat een '''overloopverbinding''' uit twee [[Woorden - G#Gekoppeld wissel|gekoppelde wissels]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Overloopwissel<br />
|Omschrijving= [[Woorden - W#Wissel|'''Wissel''']] die deel uitmaakt van [[Woorden - O#Overloopverbinding|'''overloopverbinding''']]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Overpad<br />
|Omschrijving= [[Woorden - O#Overweg|'''Overweg''']], gelegen in een vrijliggend fiets- of voetpad. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Overwegen Grootspoor]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Oversteekkans<br />
|Omschrijving= De '''kans''' dat treinen elkaar ongehinderd gelijkvloers kunnen kruisen (niet gelijktijdig een bepaald wissel(-complex) hoeven te berijden) binnen een bepaalde tijdsperiode. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Oververhitter <br />
|Omschrijving= Een '''oververhitter''' is een warmtewisselaar die verzadigde stoom in temperatuur verhoogt tot oververhitte stoom, bijvoorbeeld om een turbine aan te drijven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Oververhitter Meer over oververhitter]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Overweg<br />
|Omschrijving= Gelijkvloerse '''kruising van een spoorweg en een weg''', voorzien van Andreaskruisen of hekken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Overwegen]].<br />
}}{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - N<br />
|Volgende= Woorden - P<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 25 mrt 2024 13:59 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|O]]<br />
[[Categorie: Algemeen|O]]<br />
[[Categorie: Woorden|O]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|O]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_G&diff=50835Woorden - G2024-03-25T09:33:13Z<p>Fred: txt aang.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - F<br />
|Volgende= Woorden - H<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
|Update= Fred Eikelboom<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= GEFCo. <br />
|Omschrijving= Van oorsprong Frans transportbedrijf (Les '''G'''roupages '''E'''xpress de '''F'''ranche-'''Co'''mté). '''Gefco''' is in 1949 opgericht door autofabrikant Peugeot om auto-onderdelen te vervoeren tussen de fabrieken in Sochaux en Parijs, en verzorg nu wereldwijd vervoer (o.a. per spoor) van auto's. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.cevalogistics.com/en/what-we-do/finished-vehicle-logistics Meer over GEFCo].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= GEVI.<br />
|Omschrijving= Het gevaarsidentificatienummer ('''GEVI''') is een getal dat aangeduid staat op de bovenste helft van een [[Woorden - K#Kemlerbord|kemlerbord]], dat wordt gebruikt bij het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg en het spoor. Zie: [[Woorden - K#Kemler-code|Kemler-code]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gevaarsidentificatienummer Meer over GEVI].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= GH.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Grote Herstelling'''. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= GND.<br />
|Omschrijving= (Engels.) 1. '''GND''' is de afkorting van "ground".<br />2. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Massa_(elektriciteit) Massa of aarde-aansluiting].<br />3. Randaarde-aansluiting van apparatuur.[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Ground_(electricity) Meer over GND]. (Engels) <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= GPIO.<br />
|Omschrijving= (Elektronica); een '''GPIO''' ("General Purpose Input/Output") staat voor "General Purpose Input and Output pins", een bus op een electronicacircuit die voor [[Woorden - I#I/O.|I/O]] gebruikt wordt, zoals bijvoorbeeld een decoder. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/General_Purpose_Input/Output Meer over GPIO]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= GRS-spoorstroomlopen<br />
|Omschrijving= '''GRS-spoorstroomlopen''' is een spoorstaaf-gebonden systeem om te kunnen bepalen of er een trein in de betreffende sectie staat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Spoorstroomloop Meer over Spoorstroomloop]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= GS.<br />
|Omschrijving= '''Gooische Stoomtramwegmaatschapij''' te Amsterdam.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= GSM-R.<br />
|Omschrijving= '''"GSM-Rail"''' telecommunicatiesysteem gebaseerd op GSM-techniek, waarmee op veilige wijze berichten kunnen worden verstuurd over de veilige berijdbaarheid van de [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]] en van [[Woorden - M#Materieel|materieel]]technische aangelegenheden. GSM-R is geïntroduceerd als vervanger van [[Woorden - T#Telerail|Telerail]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=gsm-r Meer over GSM-R].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Galvanische scheiding<br />
|Omschrijving= '''Galvanische scheiding''' is het vermijden van elke mogelijke [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]doorgang tussen functionele delen van elektrische systemen waartussen vermogen of signalen overgedragen moeten worden; er is geen directe [[Woorden - G#Geleiden|geleidingsweg]] mogelijk. Wel kan energie of informatie uitgewisseld worden op andere manieren, zoals [[Woorden - C#Capacitief|capacitief]], via [[Woorden - I#Inductie|inductie]] of elektromagnetische golven, of door optische, akoestische of mechanische middelen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Galvanische_scheiding Meer over galvanische scheiding].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ganghandel<br />
|Omschrijving= 1. Fijnregelaar voor de stoomtoevoer. Met de '''ganghandel''' zet men een locomotief ook "in zijn achteruit". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />2. (Van het Engelse woord "handle"): inrichting in het machinistenhuis waarmee de machinist de rijrichting (de gang) van de loc en de vullingsgraad van de cilinders kan instellen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [https://www.nicospilt.com/pdf/hoofdstukIII.pdf Meer over ganghandel]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ganghendel<br />
|Omschrijving= Zie: Ganghandel.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gans<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 4600, die een waggelende gang hadden, net als een '''gans'''. zie ook: "[[Woorden - C#Cakewalk|cake-walk]], [[Woorden - S#Schommelkont|schommelkont]]". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gantry crane<br />
|Omschrijving= (Engels); een '''gantry crane''' een grote kraan gemonteerd op een platform dat gewoonlijk heen en weer loopt op parallelle sporen vlak naast het werkgebied. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie: [[Woorden - P#Portaalkraan|portaalkraan]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Portaalkraan Meer over portaalkraan] Zie ook: [https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Gantry_cranes_in_the_Netherlands gantry crane]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Garage<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); Met '''garage''' wordt de (locomotief)loods bedoeld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Garrath<br />
|Omschrijving= Een '''Garrath''' is een type stoomlocomotief. Het is een gelede locomotief, bestaande uit drie delen: een centraal gedeelte, met de rookkast, de ketel, de vuurkist en de cabine, rustend op twee draaistellen die de cilinders en het drijfwerk bevatten, benevens de ruimten voor opslag van brandstof (meestal kolen) en water. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Garratt_(locomotief) Meer over Garrath].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gastell<br />
|Omschrijving= '''Gastell''' was een rijtuig en wagenbouwer. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://de.wikipedia.org/wiki/Gastell Meer over Gastell].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gasveer<br />
|Omschrijving= Een '''gasveer''' bestaat uit een cilinder met een zuiger, waarbij gas in de cilinder wordt samengedrukt en zo voor een verende werking zorgt. Een ventiel in de zuiger zorgt ervoor dat de beweging bij het uitveren gedempt wordt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gasveer Meer over gasveer].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gasverlichting<br />
|Omschrijving= '''Verlichting''' in rijtuigen en/of stations welke op licht'''gas''' brandde. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gaslicht Meer over gasverlichting].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gaswagen<br />
|Omschrijving= Deze werden gebruikt vóór de [[Woorden - E#Elektrificatie|elektrificatie]] van het spoorwegnet. De '''gaswagen''' had één of drie reservoirs, dienende voor het transport van lichtgas, waaruit de gasreservoirs - onder de rijtuigen met gasverlichting - gevuld werden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gate<br />
|Omschrijving= Elektronica; De '''gate''' is een aansluiting van een aantal soorten actieve elektronische halfgeleiderkomponenten zoals een [[Woorden - F#FET.|fet]], [[Woorden - T#Triac|triac]], [[Woorden - T#Thyristor|thyristor]] e.d. Wordt ook de "stuurelektrode" genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Field-effect_transistor Meer over de Fet].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Geäard <br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); '''Geäard''' zijn, betekent dat een apparaat op deugdelijke wijze via een geäard stopcontact (wandcontactdoos), via de meterkast, met een [[Woorden - A#Aardelektrode|aardelektrode]] (meestal een aardpen in de kruipruimte) verbonden is. Dit is voorgeschreven in NEN1010. Dit aarden gebeurt ook via zogenaamde [[Woorden - V#Vereffenen|vereffenings]]draden bij de radiator(en, de wastafel en een eventueel bad in de douche/badkamer. Zo staan alle installaties in huis via de aarde met elkaar in contact, en dat voorkomt dat er gevaarlijke spanningen kunnen optreden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Aarde_(elektriciteit) aarde]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Geäarde [[Woorden - C#Contactdoos|contactdoos]]<br />
|Omschrijving= Een '''geäarde''' elektrische installatie voorkomt dat een apparaat (bijv. een wasmachine) onder spanning komt te staan, door de [[Woorden - E#Elektriciteit|elektriciteit]] naar de [[Woorden - A#Aarde/Aarding|aarde]] af te voeren via de aardedraad in de installatie. Vanaf 1996 is het verplicht om alle wandcontactdozen/[https://nl.wikipedia.org/wiki/Stopcontact stopcontacten] bij renovatie of nieuwbouw te voorzien van [https://nl.wikipedia.org/wiki/Contactdoos_(lichtnet)#Geaard_versus_ongeaard randaarde]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gebint<br />
|Omschrijving= Een '''"gebint"''' of "gebinte" is een portaalvormige houten draagconstructie, die bestaat uit twee of meer kolommen die met elkaar verbonden zijn door één of twee horizontale gebintbalken [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gebint Meer over gebint].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Gebouw"<br />
|Omschrijving= Benaming voor een locomotiefloods. "hij is in het '''gebouw'''." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gebruiks-afhankelijk-onderhoud<br />
|Omschrijving= Het moment van het uitvoeren van '''onderhoud''' wordt bepaald door het verstrijken van een gespecificeerde periode van gebruik. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=gebr-afh-onderh Meer over gebruiks-afhankelijk-onderhoud]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gebruiksheffing<br />
|Omschrijving= Een (mogelijke) '''heffing''' door de overheid op het '''gebruik''' van rail[[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]]. Na de splitsing van de spoorwegbedrijven is de gebruiksheffing voor alle exploitanten gelijk aan nul gulden gesteld. De Rijksoverheid nam de eerste jaren de kosten voor het onderhoud van de railinfrastructuur 100% voor haar rekening. Het is de bedoeling t.z.t. de kosten voor de infrastructuur (gedeeltelijk) op de exploitanten te gaan verhalen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=gebruiksheffing Meer over gebruiksheffing]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gebruiksproces<br />
|Omschrijving= Het '''gebruiksproces''' omvat het gebruik maken van de [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]]. Hieronder moet worden verstaan het commercieel verplaatsen van reizigers en goederen door exploitant en goederen ten behoeve van instandhoudingactiviteiten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=gebruiksproces Meer over gebruiksproces].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Geelbander"<br />
|Omschrijving= Speciaal aangepaste goederenwagen voor het stukgoederenvervoer door de NS en haar dochter [[Woorden - A#A.T.O.|ATO]], het latere Van Gend & Loos. In de jaren vijftig werden nieuwe wagens voor dit stukgoederenvervoer ingezet. In die jaren waren/werden 1748 van deze, ook als groentewagens of roosterwagens (vanwege de vele ventilatieroosters) bekend staande, wagens ingezet in de stukgoederentreinen. Aangezien ze hierin een aparte omloop hadden en niet voor ander vervoer werden ingezet, kregen ze een aparte nummer[[Woorden - S#Serie|serie]] met de letters GW (Groeps Wagen). Om hun speciale status ten opzichte van andere gesloten wagens te kenmerken kregen de GW's een '''gele band''' op de vier wagenhoeken. Al gauw stonden ze dan ook onder de bijnaam '''geelbanders''' bekend. Ten tijde van de invoering van de computernummering eind jaren zestig werd de benaming: Gls. Ze kregen toen ook versterkte vloeren en nog iets later ook versterkingen (beschermplaten) aan de onderzijde van de deuren, om er met heftrucks in te kunnen rijden. De jaren vijftig waren de gloriejaren van dit vervoer.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Geeltje"<br />
|Omschrijving= '''Geel''' volgsein (bord of licht) achter op de trein. Hiermee wordt aangegeven of er een (extra) trein volgt of niet. Seinhuiswachters e.d. kunnen met behulp van dit bord of licht weten wat er komt. Een geel sein samen met een rood sein, geeft aan dat er nog een (extra) trein komt. Alleen een rood sein geeft aan dat de gewone dienstregeling aangehouden wordt. Het gele sein heet volgsein, het rode sein heet [[Woorden - S#Sluitsein|sluitsein]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Geheugendraad<br />
|Omschrijving= Merknaam: [[Woorden - N#Nitinol|Nitinol]] of [[Woorden - F#Flexinol|Flexinol]]. Metaaldraad (in de volksmond: "'''geheugendraad'''") dat, wanneer er spanning op wordt gezet, zijn lengte varieert (bij verhitting wordt het draad ongeveer 3,5 % korter). Nadat de spanning uitgeschakeld is, neemt het materiaal zijn oude lengte weer aan. Is te gebruiken voor bijv. wisselaandrijvingen (zie: artikel [[Toepassing van geheugenmetaal]]).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Geheugenmetaal<br />
|Omschrijving= '''Geheugenmetaal''' (Engels: shape memory alloy of "SMA") is de benaming die binnen de materiaalkunde gebruikt wordt voor legeringen met "geheugeneigenschappen". Deze eigenschap houdt in dat het materiaal, nadat het is vervormd, terug kan keren naar diens originele geometrie, indien het verwarmd wordt. Zie: [[Woorden - G#Geheugendraad|Geheugendraad]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Geit"<br />
|Omschrijving= (België): bijnaam van de locomotieven van het type 51. net als bij "bok 2" en [[Woorden - S#Sik|"sik"]] legt de naam van dit kleine trekdier de nadruk op de kleinere afmetingen van deze rangeerlocomotief. vgl. echter [[Woorden - B#Bok|"bok 1"]] (Nederland), waar de naam gebruikt werd voor grotere locomotieven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gekoppeld wissel<br />
|Omschrijving= Een overloopverbinding bestaande uit twee aan elkaar '''gekoppelde wissels'''. Elk wissel is zodanig elektrisch gekoppeld dat omlopen (omgooien) van het ene wissel ook automatisch het omlopen van de andere wissel tot gevolg heeft. Dit wordt gedaan uit kostenbesparing wegens de mogelijke beperking van de hoeveelheid elektrische apparatuur die nodig is voor de aansturing en de beveiliging. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=gekoppeld_wissel Meer over gekoppeld wissel]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gelede loc<br />
|Omschrijving= Een loc die bestaat uit twee delen rustend op drie draaistellen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Geleiden<br />
|Omschrijving= 1. ([[Woorden - E#Elektriciteit|elektriciteit]]). Het vermogen van een metaal om [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] en spanning door te laten.<br />2. (Elektronica). Bij een [[Elektronica basis#De diode|diode]] is dit '''het doorlaten van stroom en spanning''' in de [[Woorden - D#Doorlaatrichting|doorlaatrichting]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Geleider<br />
|Omschrijving= "Geleider" is de benaming voor de man die in het remmershuis van een goederenwagen zit, en van daaruit met de hand de (hand)remmen bedient. Hij werd ook [[Woorden - R#Remmer|"remmer"]] genoemd. Kwam nog veel voor in de tijd dat de luchtdrukrem niet algemeen was. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gelijkrichter<br />
|Omschrijving= (Elektronica). Schakeling die [[Woorden - W#Wisselspanning|wisselspanning]] omzet in gelijkspanning. Bestaat uit vier [[Elektronica basis#De diode|diode]]s, de zogenaamde Graetz-schakeling of '''bruggelijkrichter'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gelijkrichter Meer over Gelijkrichter].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gelijkspanning<br />
|Omschrijving= Twee mogelijke betekenissen.<br />1. De '''gelijk'''gerichte wissel'''spanning''' die na de gelijkrichter in een voeding aanwezig is.<br />2. De spanning die op een batterij of accu staat bijv. een AA-type batterij van 1,5 volt, of een autoaccu van 12 volt. Gelijkspanning is de tegenhanger van [[Woorden - W#Wisselspanning|wisselspanning]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gelijkspanning Meer over Gelijkspanning].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gelijk[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - G#Gelijkspanning|Gelijkspanning]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gelijktijdigheden<br />
|Omschrijving= Mogelijkheid meerdere treinbewegingen over parallelle sporen/wissels uit te voeren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=gelijktijdigheden Meer over gelijktijdigheden].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gelijkvloerse kruising<br />
|Omschrijving= Een '''gelijkvloerse kruising''' is een kruising tussen twee vormen van lijn[[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]], waarbij de verkeersstromen elkaar op gelijk hoogte tegen komen. Voorbeelden zijn een overweg (weg- en treinverkeer), een aansluiting of splitsing tussen (treinverkeer, een kruispunt wegverkeer) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kruising_gelijk Meer over gelijkvloerse kruising].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Geluid<br />
|Omschrijving= '''Geluid''' bestaat uit snelle veranderingen van de luchtdruk, die waarneembaar zijn voor het menselijke oor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=geluid Meer over geluid].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Geluidsbelasting<br />
|Omschrijving= Gemeten aantal dB(A) als emissie van de trein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=geluidsbelasting Meer over geluidsbelasting].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Geluidsoverschrijding<br />
|Omschrijving= Het aantal dB(A) waarmee een afgesproken '''geluid'''snorm wordt '''overschreden'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Geluidshinder Meer over geluidshinder].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gemeenschappelijke massa<br />
|Omschrijving= Zie: Gemeenschappelijke retourleiding. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gemeenschappelijke retourleiding<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); De '''gemeenschappelijke retourleiding''' of gemeenschappelijke massa, in het Engels Common-Ground (CGND) genoemd, is één enkele ader in een elektrische installatie, waarop alle massa-aansluitingen van de apparatuur (zoals bezetmeld-/terugmeld-printen, wisseldecoders e.d.) èn de rails aangesloten worden. Anders gezegd: alle massa-aansluitingen van de apparatuur èn de massa-aansluiting van de rails, zijn met elkaar verbonden via één massadraad. Zie: artikel [[Centrale voedingsleiding]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Massa_(elektriciteit) Meer over gemeenschappelijke retourleiding]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gemengde tractie<br />
|Omschrijving= Een span van bijvoorbeeld een elektrische- en een dieselloc. Deze zorgen samen voor de '''tracie'''.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gemiddelde snelheid<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); Instelling in de decoder, die er voor dient de '''gemiddelde snelheid''' van de loc/het treinstel in te stellen tussen de laagste en hoogste rijstand. Zie: "CV6" in [[Basis-instellingen decoder]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gemotoriseerde wisselaandrijving <br />
|Omschrijving= '''Wisselaandrijving''' voorzien van een gelijkspannings '''elektromotor''' en een aantal tandwielen en/of een wormoverbrenging (vertraging), zoals bijvoorbeeld de [https://www.dccconcepts.com/product-category/the-cobalt-collection/cobalt-point-motors/ Cobalt], de [http://www.fulgurex.ch/modelle/zubehoer/weichenmotor.html Fulgurex], de [http://www.circuitron.com/index_files/tortoise.htm Tortoise], of de [https://viessmann-modell.com/sortiment/elektronik/elektronik-mechanik/229/motorischer-weichen-und-universalantrieb Viessmann 4560]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Generator<br />
|Omschrijving= Een '''generator''' wekt elektriciteit (spanning en stroom) op. Zie [[Woorden - D#Dieselelektrisch|Dieselelektrisch]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Generator Meer over Generator].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Geodriehoek<br />
|Omschrijving= Een '''geodriehoek''' (oorspronkelijk: geometrie-driehoek) is een veelzijdig gereedschap van transparant kunststof dat gebruikt wordt bij de meetkunde, bij tekenwerk en bij het snijden van papier en folie. De geodriehoek is een combinatie van een liniaal en een gradenboog. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Geodriehoek Meer over geodriehoek].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gestabiliseerde voeding<br />
|Omschrijving= Een '''gestabiliseerde voeding''' is een voeding, die naast de trafo, gelijkrichter en afvlak[[Elektronica basis#De elektrolytische condensator (afgekort: elco)|elco]], voorzien is van aanvullende elektronica (regeling, stabilisatie en beveiliging). Bij een gestabiliseerde voeding is de spanning precies gelijk aan de ingestelde waarde die (indien aanwezig) op de meter of het display staat aangegeven. De uitgangspanning is redelijk constant bij variërende belasting. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Voeding_(elektronica) Meer over gestabiiseerde voeding].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gesloten afspaninrichting<br />
|Omschrijving= Type '''afspaninrichting''' met uitsluitend mechanische functie: het afspannen van bovenleidingdraden. Gesloten afspaninrichtingen zijn niet geschikt voor het scheiden van twee elektrische groepen of het scheiden van twee fasen (bij wisselspanning) (let op het verschil met [[Woorden - O#Open afspaninrichting|"open afspaninrichting"]]) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=afspaninr_gesloten Meer over gesloten afspaninrichting]. Zie: artikel [[Afspaninrichtingen in DIN en DLO]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Getrokken mat."<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); Zie: [[#Getrokken rijtuigen|"Getrokken rijtuigen"]] en [[#Getrokken trein|"Getrokken trein"]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Getrokken rijtuigen<br />
|Omschrijving= Een eenheid met als functie het bieden van plaatsen t.b.v. reizigers, heeft geen eigen tractie en geen eigen energievoorziening. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Getrokken trein<br />
|Omschrijving= Een samenstelling van een loc('s) en rijtuigen. Zie ook: [[#Getrokken rijtuigen|"Getrokken rijtuigen"]] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Getrokken_trein Meer over getrokken_trein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gevaarsein<br />
|Omschrijving= Bestaat uit het voeren van twee rode lichten (op gelijke hoogte) in combinatie met één-, twee, of drie witte lichten aan weerszijden van een railvoertuig, of twee rode en twee afwisselend of gelijktijdig knipperende, witte lichten aan elke frontzijde. Na een aanrijding of ontsporing e.d. is het verplicht dit '''gevaarsein''' te tonen. Zie: artikel [[Front en sluitseinen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gevel<br />
|Omschrijving= De '''gevel''' van een gebouw is het gedeelte van een gebouw dat, met uitzondering van het dak, van buitenaf zichtbaar is. De gevel aan de straatzijde heet de "voorgevel", verder zijn er "zijgevels" en een "achtergevel" te onderscheiden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gevel Meer over gevel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Geven<br />
|Omschrijving= (België): "de soupappen '''geven''':" De soupappen (veiligheidskleppen) blazen (stoom). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gezicht<br />
|Omschrijving= "Een sein voor z'n '''gezicht''' gooien:" een sein plotseling voor 'n aansnellende trein op onveilig zetten, zodat de trein een noodremming moet maken; zie ook: [[Woorden - S#Smoel|"smoel"]] en [[Woorden - K#Kop|"kop."]] uit deze terminologie blijkt, hoezeer het onveilig sein als een hindernis gevoeld wordt: Het veilig sein staat immers even goed langs de spoorbaan, op "dezelfde" seinpaal, maar pas als die seinpaal onveilig toont krijgt de machinist het "sein" (een op zich "neutrale" benaming) voor z'n smoel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gids<br />
|Omschrijving= (België): spoorboekje. ook "[[#Guide|Guide]], trein'''gids'''". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Giethars <br />
|Omschrijving= '''Gietharsen''' zijn composieten. Ze worden gemaakt van een basis [[Woorden - P#Polyol|polyol]] en een harder (meestal [https://nl.wikipedia.org/wiki/Methyleendifenyldi-isocyanaat MDI] of [https://nl.wikipedia.org/wiki/2,4-tolueendi-isocyanaat TDI]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Giethars Meer over giethars]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gietmallen<br />
|Omschrijving= Zie het artikel [[Gietvormen en gietmaterialen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Gillen"<br />
|Omschrijving= Geluid dat het vuur maakt als er flink trek op is, terwijl de laag brandende kolen niet vlak is, maar in het midden een kuil vertoont. Hierbij slaat ook rook het machinistenhuis in. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Glanseur"<br />
|Omschrijving= Benaming voor '''poetser''', wellicht ietwat spottend. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Glas<br />
|Omschrijving= Peilglas, dat overeenkomst vertoond met zowel een fles als een '''glas'''. "houd het glas vol:" zorg voor voldoende water in het glas en daarmee in de ketel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Glasvezel<br />
|Omschrijving= 1. Wordt toegepast als lichtgeleider in modeltreinen. het licht van een in de loc geplaatst [[Woorden - G#Gloeilamp|gloeilamp]]je of led wordt via de '''glasvezel''' naar de buitenzijde van de loc gevoerd. Zie ook [[Woorden - L|Lichtgeleider]].<br />2. Als versterkingsvezel in ([[Woorden - E#Epoxy|epoxy]])printplaten [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Glasvezel Meer over Glasvezel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Glijdend variabel blok<br />
|Omschrijving= Beveiligingsysteem waarin de onderlinge afstand tussen de treinen continu wordt berekend en bewaakt afhankelijk van snelheid van de trein, de remcurve (afhankelijk van remvermogen en treingewicht) en een veiligheidsmarge. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=glijdend_var_blok Meer over glijdend variabel blok]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Glijlager<br />
|Omschrijving= Een glijlager (of glijdlager) is een lager waarbij de as in de boring glijdt. Dit in tegenstelling tot een rollend lager, waarbij zich tussen de as en de boring rollende elementen (bijvoorbeeld kogels of cilindervormige rollen) bevinden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Glijlager Meer over Glijlager].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gloeilamp<br />
|Omschrijving= Een '''gloeilamp''' is een lichtbron waarbij in een zuurstofarme glazen bol, een gloeidraad (ook [[Woorden - F#Filament|filament]]) door een elektrische [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] van een spanningsbron wordt verhit zodat deze licht gaat uitstralen. De gloeidraad bestaat uit het overgangsmetaal wolfraam dat een zeer hoge smelttemperatuur kent. De inschakel-piekstroom is funest voor gloeilampen (verkort de levensduur). In koude toestand is de weerstand van de gloeidraad erg laag. Op het moment van inschakelen loopt er een hoge stroomsterkte door de gloeidraad (bij benadering is die hogere stroomsterkte tijdens de eerste milliseconden het tien- tot vijftientienvoudige van de nominale stroomsterkte!!). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over de [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gloeilamp gloeilamp]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Glycerol<br />
|Omschrijving= '''Glycerol''' (ook glycerine genaamd) (IUPAC-naam: propaan-1,2,3-triol), is een organische verbinding met als brutoformule C3H8O3. Het is de eenvoudigste drievoudige alcohol en komt voor als een viskeuze kleurloze vloeistof, die matig tot goed oplosbaar is in water. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Glycol <br />
|Omschrijving= (Chemie); '''Glycol''' (1,2-ethaandiol) is een antivriesmiddel dat door zijn eigenschappen goed mengbaar is met water. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/1,2-ethaandiol Meer over glycol].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Goed<br />
|Omschrijving= (België): "het sein staat '''goed'''." het sein staat op veilig. vgl. [[Woorden - O#"Open"|"open"]]; goed wil hier dus zeggen, dat het sein goed staat om door te rijden voorbij het sein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Goederendienst<br />
|Omschrijving= Afdeling van de NS, die zich met '''goederenvervoer''' bezig hield.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Goederenloods<br />
|Omschrijving= Gebouw ten behoeve van op en overslag van '''goederen''' die per spoor werden vervoerd.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Goederenpad<br />
|Omschrijving= Gereserveerde capaciteit op een [[Woorden - B#Baanvak|baanvak]] voor het laten rijden van een [[Woorden - G#Goederentrein|goederentrein]] in één richting. De '''goederen'''trein wordt dan tussen het personentreinverkeer gepland. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=goederenpad Meer over goederenpad].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Goederentrein<br />
|Omschrijving= Een '''goederentrein''' is een trein voor het vervoer van alles, behalve mensen. Een goederentrein bestaat uit goederenwagens en wordt getrokken door één of meerdere locomotieven. Een goederentrein bestaande uit containerwagens wordt een containertrein genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Goederentrein Meer over Goederentrein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Goederenwagen <br />
|Omschrijving= Een '''goederenwagen''' is een transportmiddel voor goederen op het spoor. In de gewone taal wordt meestal gesproken van een "goederenwagon". Bij de spoorwegen is echter "goederenwagen" de juiste term. Een wagen die is ingericht voor het vervoer van personen wordt [[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]] genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] Meer over [https://www.infrasite.nl/glossary/goederenwagen/ goederenwagen]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= GoldCap<br />
|Omschrijving= (Elektronica). "'''GoldCap'''" is de benaming voor een dubbellaags elco met zeer grote capaciteit. Helaas hebben deze typen maar een lage werkspanning van 2,1 - 2,3 - 5,5 of 6,3 volt. Zie ook: [[Woorden - S#Step-up converter|Step-up converter]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Goliath<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 3900, de grootste NS-machine. Goliath is de reus uit de bijbel (1 Sam. 17). (een locomotief met de bijnaam David bestond niet, voor zover ons bekend). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gording<br />
|Omschrijving= (Bouwkunde). Een '''gording''' is een houten balk of ligger aangebracht in de lengterichting van kap of dak, de twee korte zijden zijn evenwijdig aan het te dragen dakvlak. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Goudhaantje"<br />
|Omschrijving= Loc met prachtige opgepoetste appendages aan- en op de ketel, die als '''goud''' blonken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Goudvink"<br />
|Omschrijving= 1. Bijnaam van de uit Zwitserland overgenomen locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 3500, die een koperen band om de schoorsteen hadden, die aan de goudkleur van een '''goudvink''' deed denken. (De gouden band was aangebracht toen de locs nog in Zwitserland reden, en gaf aan dat de locs voorzien waren van een inrichting voor rookverbranding, dit om hinder van rook bij het rijden door tunnels zoveel mogelijk te verminderen).<br /><br />
2. Benaming voor een hoge baas, verband houdende met diens goudkleurige insignes: "pas op, daar komt 'n goudvink." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Goudwinkeltje"<br />
|Omschrijving= "Het is weer een '''goudwinkeltje''':" gezegd van een machinistenhuis met prachtig opgepoetste, als goud blinkende appendages. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Graetz-schakeling<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - G#Gelijkrichter|Gelijkrichter]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Graiseur<br />
|Omschrijving= (België), < Fr.): smeertoestel, smeerpomp. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Grasvezel<br />
|Omschrijving= Verzamelnaam voor (kunststof)'''vezels''' die bij de modelbouw voor imitatie van diverse grassoorten worden gebruikt. Zie het artikel [[Gras, weide en heide]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Grind<br />
|Omschrijving= '''Grind''' of kiezels is een granulair ("korrelig") afzettingsgesteente. Grind bestaat uit losse, door schuring afgeronde korrels De korrels zijn grover dan [[Woorden - Z#Zand|zand]] en fijner dan [https://nl.wikipedia.org/wiki/Steen_(afzettingsgesteente) steen]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Grind Meer over grind]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Groen<br />
|Omschrijving= "'''Grote Groenen''':" bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 1300, die in de tijd van hun indienststelling (rond 1880) een opvallende kleur groen hadden, lichter groen dan de locomotieven tot dan toe. Ook: [[Woorden - D#"Dressed to kill"|"Dressed to kill"]], [[Woorden - M#Muilezels|"muilezels"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Groene Zandvoorters<br />
|Omschrijving= Rond 1907 door Beynes gemaakte 2e klas rijtuigen. Bijnaam werd verkregen doordat zij vrijwel altijd tussen '''Zandvoort''' en Amsterdam werden ingezet.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Groefrails <br />
|Omschrijving= '''Groefrails''' wordt gebruikt voor tramrails (o.a. in bestrating). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Straatspoor]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Trambaan#Groefrails frails]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Groepenscheiding<br />
|Omschrijving= 1. Opdeling van een gelijk[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] bovenleidingnet in verschillende groepen.<br />2. Bij een wisselspanning-bovenleidingnet wordt de '''groepenscheiding''' gecombineerd met fasescheiding. De groepenscheiding is mogelijk door toepassing van open afspaninrichtingen of leidingonderbrekers. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=groepenscheiding Meer over groepenscheiding].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Grootspoor<br />
|Omschrijving= Het '''spoorbedrijf''' in schaal 1:1 ofwel de treinen en alles wat er bij hoort in de werkelijkheid, zoals daar zijn de Nederlandse Spoorwegen, Duitse Bundesbahn etc.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Grote remproef<br />
|Omschrijving= '''Remproef''' waarbij vanuit een centraal bedienpunt wordt vastgesteld of alle remmen aanslaan en lossen en of de remstations juist zijn ingesteld (P/G-kraan, P/M-kraan, L/B-kraan). Deze beproeving vindt minimaal eenmaal per 24 uur plaats. Voorafgaand aan de grote remproef wordt de lekkageproef genomen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= GU5.3 steekvoet<br />
|Omschrijving= Lampvoet met een pen-afstand h.o.h. van '''5,3''' mm. Zie: [[Woorden - L#Ledlamp|Ledlamp]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= GU10 bajonetvoet<br />
|Omschrijving= Lampvoet met een pen-afstand h.o.h. van '''10''' mm. Zie: [[Woorden - L#Ledlamp|Ledlamp]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gubbelen<br />
|Omschrijving= (België): opkoken. Zie ook [[Woorden - K#Kotsen|"Kotsen"]]. "'''Gubbelen'''" is wat minder grof dan kotsen, wat grover dan spuwen. Het betekent: het kotsen van iemand die te veel gedronken heeft. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Guide<br />
|Omschrijving= (België), < Fr.): gids; vgl. '''"Treingids"'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - F<br />
|Volgende= Woorden - H<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 25 mrt 2024 10:22 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|G]]<br />
[[Categorie: Algemeen|G]]<br />
[[Categorie: Woorden|G]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|G]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_G&diff=50834Woorden - G2024-03-25T09:23:11Z<p>Fred: links toeg.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - F<br />
|Volgende= Woorden - H<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
|Update= Fred Eikelboom<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= GEFCo. <br />
|Omschrijving= Van oorsprong Frans transportbedrijf (Les '''G'''roupages '''E'''xpress de '''F'''ranche-'''Co'''mté). '''Gefco''' is in 1949 opgericht door autofabrikant Peugeot om auto-onderdelen te vervoeren tussen de fabrieken in Sochaux en Parijs, en verzorg nu wereldwijd vervoer (o.a. per spoor) van auto's. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.cevalogistics.com/en/what-we-do/finished-vehicle-logistics Meer over GEFCo].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= GEVI.<br />
|Omschrijving= Het gevaarsidentificatienummer ('''GEVI''') is een getal dat aangeduid staat op de bovenste helft van een [[Woorden - K#Kemlerbord|kemlerbord]], dat wordt gebruikt bij het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg en het spoor. Zie: [[Woorden - K#Kemler-code|Kemler-code]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gevaarsidentificatienummer Meer over GEVI].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= GH.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Grote Herstelling'''. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= GND.<br />
|Omschrijving= (Engels.) 1. '''GND''' is de afkorting van "ground".<br />2. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Massa_(elektriciteit) Massa of aarde-aansluiting].<br />3. Randaarde-aansluiting van apparatuur.[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Ground_(electricity) Meer over GND]. (Engels) <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= GPIO.<br />
|Omschrijving= (Elektronica); een '''GPIO''' ("General Purpose Input/Output") staat voor "General Purpose Input and Output pins", een bus op een electronicacircuit die voor [[Woorden - I#I/O.|I/O]] gebruikt wordt, zoals bijvoorbeeld een decoder. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/General_Purpose_Input/Output Meer over GPIO]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= GRS-spoorstroomlopen<br />
|Omschrijving= '''GRS-spoorstroomlopen''' is een spoorstaaf-gebonden systeem om te kunnen bepalen of er een trein in de betreffende sectie staat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Spoorstroomloop Meer over Spoorstroomloop]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= GS.<br />
|Omschrijving= '''Gooische Stoomtramwegmaatschapij''' te Amsterdam.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= GSM-R.<br />
|Omschrijving= '''"GSM-Rail"''' telecommunicatiesysteem gebaseerd op GSM-techniek, waarmee op veilige wijze berichten kunnen worden verstuurd over de veilige berijdbaarheid van de [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]] en van [[Woorden - M#Materieel|materieel]]technische aangelegenheden. GSM-R is geïntroduceerd als vervanger van [[Woorden - T#Telerail|Telerail]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=gsm-r Meer over GSM-R].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Galvanische scheiding<br />
|Omschrijving= '''Galvanische scheiding''' is het vermijden van elke mogelijke [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]doorgang tussen functionele delen van elektrische systemen waartussen vermogen of signalen overgedragen moeten worden; er is geen directe [[Woorden - G#Geleiden|geleidingsweg]] mogelijk. Wel kan energie of informatie uitgewisseld worden op andere manieren, zoals [[Woorden - C#Capacitief|capacitief]], via [[Woorden - I#Inductie|inductie]] of elektromagnetische golven, of door optische, akoestische of mechanische middelen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Galvanische_scheiding Meer over galvanische scheiding].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ganghandel<br />
|Omschrijving= 1. Fijnregelaar voor de stoomtoevoer. Met de '''ganghandel''' zet men een locomotief ook "in zijn achteruit". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />2. (Van het Engelse woord "handle"): inrichting in het machinistenhuis waarmee de machinist de rijrichting (de gang) van de loc en de vullingsgraad van de cilinders kan instellen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [https://www.nicospilt.com/pdf/hoofdstukIII.pdf Meer over ganghandel]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ganghendel<br />
|Omschrijving= Zie: Ganghandel.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gans<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 4600, die een waggelende gang hadden, net als een '''gans'''. zie ook: "[[Woorden - C#Cakewalk|cake-walk]], [[Woorden - S#Schommelkont|schommelkont]]". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gantry crane<br />
|Omschrijving= (Engels); een '''gantry crane''' een grote kraan gemonteerd op een platform dat gewoonlijk heen en weer loopt op parallelle sporen vlak naast het werkgebied. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie: [[Woorden - P#Portaalkraan|portaalkraan]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Portaalkraan Meer over portaalkraan] Zie ook: [https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Gantry_cranes_in_the_Netherlands gantry crane]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Garage<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); Met '''garage''' wordt de (locomotief)loods bedoeld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Garrath<br />
|Omschrijving= Een '''Garrath''' is een type stoomlocomotief. Het is een gelede locomotief, bestaande uit drie delen: een centraal gedeelte, met de rookkast, de ketel, de vuurkist en de cabine, rustend op twee draaistellen die de cilinders en het drijfwerk bevatten, benevens de ruimten voor opslag van brandstof (meestal kolen) en water. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Garratt_(locomotief) Meer over Garrath].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gastell<br />
|Omschrijving= '''Gastell''' was een rijtuig en wagenbouwer. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://de.wikipedia.org/wiki/Gastell Meer over Gastell].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gasveer<br />
|Omschrijving= Een '''gasveer''' bestaat uit een cilinder met een zuiger, waarbij gas in de cilinder wordt samengedrukt en zo voor een verende werking zorgt. Een ventiel in de zuiger zorgt ervoor dat de beweging bij het uitveren gedempt wordt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gasveer Meer over gasveer].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gasverlichting<br />
|Omschrijving= '''Verlichting''' in rijtuigen en/of stations welke op licht'''gas''' brandde. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gaslicht Meer over gasverlichting].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gaswagen<br />
|Omschrijving= Deze werden gebruikt vóór de [[Woorden - E#Elektrificatie|elektrificatie]] van het spoorwegnet. De '''gaswagen''' had één of drie reservoirs, dienende voor het transport van lichtgas, waaruit de gasreservoirs - onder de rijtuigen met gasverlichting - gevuld werden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gate<br />
|Omschrijving= Elektronica; De '''gate''' is een aansluiting van een aantal soorten actieve elektronische halfgeleiderkomponenten zoals een [[Woorden - F#FET.|fet]], [[Woorden - T#Triac|triac]], [[Woorden - T#Thyristor|thyristor]] e.d. Wordt ook de "stuurelektrode" genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Field-effect_transistor Meer over de Fet].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Geäard <br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); '''Geäard''' zijn, betekent dat een apparaat op deugdelijke wijze via een geäard stopcontact (wandcontactdoos), via de meterkast, met een [[Woorden - A#Aardelektrode|aardelektrode]] (meestal een aardpen in de kruipruimte) verbonden is. Dit is voorgeschreven in NEN1010. Dit aarden gebeurt ook via zogenaamde [[Woorden - V#Vereffenen|vereffenings]]draden bij de radiator(en, de wastafel en een eventueel bad in de douche/badkamer. Zo staan alle installaties in huis via de aarde met elkaar in contact, en dat voorkomt dat er gevaarlijke spanningen kunnen optreden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Aarde_(elektriciteit) aarde]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Geäarde [[Woorden - C#Contactdoos|contactdoos]]<br />
|Omschrijving= Een '''geäarde''' elektrische installatie voorkomt dat een apparaat (bijv. een wasmachine) onder spanning komt te staan, door de [[Woorden - E#Elektriciteit|elektriciteit]] naar de [[Woorden - A#Aarde/Aarding|aarde]] af te voeren via de aardedraad in de installatie. Vanaf 1996 is het verplicht om alle wandcontactdozen/[https://nl.wikipedia.org/wiki/Stopcontact stopcontacten] bij renovatie of nieuwbouw te voorzien van [https://nl.wikipedia.org/wiki/Contactdoos_(lichtnet)#Geaard_versus_ongeaard randaarde]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gebint<br />
|Omschrijving= Een '''"gebint"''' of "gebinte" is een portaalvormige houten draagconstructie, die bestaat uit twee of meer kolommen die met elkaar verbonden zijn door één of twee horizontale gebintbalken [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gebint Meer over gebint].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Gebouw"<br />
|Omschrijving= Benaming voor een locomotiefloods. "hij is in het '''gebouw'''." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gebruiks-afhankelijk-onderhoud<br />
|Omschrijving= Het moment van het uitvoeren van '''onderhoud''' wordt bepaald door het verstrijken van een gespecificeerde periode van gebruik. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=gebr-afh-onderh Meer over gebruiks-afhankelijk-onderhoud]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gebruiksheffing<br />
|Omschrijving= Een (mogelijke) '''heffing''' door de overheid op het '''gebruik''' van rail[[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]]. Na de splitsing van de spoorwegbedrijven is de gebruiksheffing voor alle exploitanten gelijk aan nul gulden gesteld. De Rijksoverheid nam de eerste jaren de kosten voor het onderhoud van de railinfrastructuur 100% voor haar rekening. Het is de bedoeling t.z.t. de kosten voor de infrastructuur (gedeeltelijk) op de exploitanten te gaan verhalen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=gebruiksheffing Meer over gebruiksheffing]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gebruiksproces<br />
|Omschrijving= Het '''gebruiksproces''' omvat het gebruik maken van de [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]]. Hieronder moet worden verstaan het commercieel verplaatsen van reizigers en goederen door exploitant en goederen ten behoeve van instandhoudingactiviteiten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=gebruiksproces Meer over gebruiksproces].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Geelbander"<br />
|Omschrijving= Speciaal aangepaste goederenwagen voor het stukgoederenvervoer door de NS en haar dochter [[Woorden - A#A.T.O.|ATO]], het latere Van Gend & Loos. In de jaren vijftig werden nieuwe wagens voor dit stukgoederenvervoer ingezet. In die jaren waren/werden 1748 van deze, ook als groentewagens of roosterwagens (vanwege de vele ventilatieroosters) bekend staande, wagens ingezet in de stukgoederentreinen. Aangezien ze hierin een aparte omloop hadden en niet voor ander vervoer werden ingezet, kregen ze een aparte nummer[[Woorden - S#Serie|serie]] met de letters GW (Groeps Wagen). Om hun speciale status ten opzichte van andere gesloten wagens te kenmerken kregen de GW's een '''gele band''' op de vier wagenhoeken. Al gauw stonden ze dan ook onder de bijnaam '''geelbanders''' bekend. Ten tijde van de invoering van de computernummering eind jaren zestig werd de benaming: Gls. Ze kregen toen ook versterkte vloeren en nog iets later ook versterkingen (beschermplaten) aan de onderzijde van de deuren, om er met heftrucks in te kunnen rijden. De jaren vijftig waren de gloriejaren van dit vervoer.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Geeltje"<br />
|Omschrijving= '''Geel''' volgsein (bord of licht) achter op de trein. Hiermee wordt aangegeven of er een (extra) trein volgt of niet. Seinhuiswachters e.d. kunnen met behulp van dit bord of licht weten wat er komt. Een geel sein samen met een rood sein, geeft aan dat er nog een (extra) trein komt. Alleen een rood sein geeft aan dat de gewone dienstregeling aangehouden wordt. Het gele sein heet volgsein, het rode sein heet [[Woorden - S#Sluitsein|sluitsein]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Geheugendraad<br />
|Omschrijving= Merknaam: [[Woorden - N#Nitinol|Nitinol]] of [[Woorden - F#Flexinol|Flexinol]]. Metaaldraad (in de volksmond: "'''geheugendraad'''") dat, wanneer er spanning op wordt gezet, zijn lengte varieert (bij verhitting wordt het draad ongeveer 3,5 % korter). Nadat de spanning uitgeschakeld is, neemt het materiaal zijn oude lengte weer aan. Is te gebruiken voor bijv. wisselaandrijvingen (zie: artikel [[Toepassing van geheugenmetaal]]).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Geheugenmetaal<br />
|Omschrijving= '''Geheugenmetaal''' (Engels: shape memory alloy of "SMA") is de benaming die binnen de materiaalkunde gebruikt wordt voor legeringen met "geheugeneigenschappen". Deze eigenschap houdt in dat het materiaal, nadat het is vervormd, terug kan keren naar diens originele geometrie, indien het verwarmd wordt. Zie: [[Woorden - G#Geheugendraad|Geheugendraad]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Geit"<br />
|Omschrijving= (België): bijnaam van de locomotieven van het type 51. net als bij "bok 2" en [[Woorden - S#Sik|"sik"]] legt de naam van dit kleine trekdier de nadruk op de kleinere afmetingen van deze rangeerlocomotief. vgl. echter [[Woorden - B#Bok|"bok 1"]] (Nederland), waar de naam gebruikt werd voor grotere locomotieven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gekoppeld wissel<br />
|Omschrijving= Een overloopverbinding bestaande uit twee aan elkaar '''gekoppelde wissels'''. Elk wissel is zodanig elektrisch gekoppeld dat omlopen (omgooien) van het ene wissel ook automatisch het omlopen van de andere wissel tot gevolg heeft. Dit wordt gedaan uit kostenbesparing wegens de mogelijke beperking van de hoeveelheid elektrische apparatuur die nodig is voor de aansturing en de beveiliging. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=gekoppeld_wissel Meer over gekoppeld wissel]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gelede loc<br />
|Omschrijving= Een loc die bestaat uit twee delen rustend op drie draaistellen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Geleiden<br />
|Omschrijving= 1. ([[Woorden - E#Elektriciteit|elektriciteit]]). Het vermogen van een metaal om [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] en spanning door te laten.<br />2. (Elektronica). Bij een [[Elektronica basis#De diode|diode]] is dit '''het doorlaten van stroom en spanning''' in de [[Woorden - D#Doorlaatrichting|doorlaatrichting]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Geleider<br />
|Omschrijving= "Geleider" is de benaming voor de man die in het remmershuis van een goederenwagen zit, en van daaruit met de hand de (hand)remmen bedient. Hij werd ook [[Woorden - R#Remmer|"remmer"]] genoemd. Kwam nog veel voor in de tijd dat de luchtdrukrem niet algemeen was. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gelijkrichter<br />
|Omschrijving= (Elektronica). Schakeling die [[Woorden - W#Wisselspanning|wisselspanning]] omzet in gelijkspanning. Bestaat uit vier [[Elektronica basis#De diode|diode]]s, de zogenaamde Graetz-schakeling of '''bruggelijkrichter'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gelijkrichter Meer over Gelijkrichter].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gelijkspanning<br />
|Omschrijving= Twee mogelijke betekenissen.<br />1. De '''gelijk'''gerichte wissel'''spanning''' die na de gelijkrichter in een voeding aanwezig is.<br />2. De spanning die op een batterij of accu staat bijv. een AA-type batterij van 1,5 volt, of een autoaccu van 12 volt. Gelijkspanning is de tegenhanger van [[Woorden - W#Wisselspanning|wisselspanning]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gelijkspanning Meer over Gelijkspanning].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gelijk[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - G#Gelijkspanning|Gelijkspanning]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gelijktijdigheden<br />
|Omschrijving= Mogelijkheid meerdere treinbewegingen over parallelle sporen/wissels uit te voeren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=gelijktijdigheden Meer over gelijktijdigheden].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gelijkvloerse kruising<br />
|Omschrijving= Een '''gelijkvloerse kruising''' is een kruising tussen twee vormen van lijn[[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]], waarbij de verkeersstromen elkaar op gelijk hoogte tegen komen. Voorbeelden zijn een overweg (weg- en treinverkeer), een aansluiting of splitsing tussen (treinverkeer, een kruispunt wegverkeer) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kruising_gelijk Meer over gelijkvloerse kruising].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Geluid<br />
|Omschrijving= '''Geluid''' bestaat uit snelle veranderingen van de luchtdruk, die waarneembaar zijn voor het menselijke oor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=geluid Meer over geluid].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Geluidsbelasting<br />
|Omschrijving= Gemeten aantal dB(A) als emissie van de trein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=geluidsbelasting Meer over geluidsbelasting].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Geluidsoverschrijding<br />
|Omschrijving= Het aantal dB(A) waarmee een afgesproken '''geluid'''snorm wordt '''overschreden'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Geluidshinder Meer over geluidshinder].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gemeenschappelijke massa<br />
|Omschrijving= Zie: Gemeenschappelijke retourleiding. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gemeenschappelijke retourleiding<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); De '''gemeenschappelijke retourleiding''' of gemeenschappelijke massa, in het Engels Common-Ground (CGND) genoemd, is één enkele ader in een elektrische installatie, waarop alle massa-aansluitingen van de apparatuur (zoals bezetmeld-/terugmeld-printen, wisseldecoders e.d.) èn de rails aangesloten worden. Anders gezegd: alle massa-aansluitingen van de apparatuur èn de massa-aansluiting van de rails, zijn met elkaar verbonden via één massadraad. Zie: artikel [[Centrale voedingsleiding]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Massa_(elektriciteit) Meer over gemeenschappelijke retourleiding]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gemengde tractie<br />
|Omschrijving= Een span van bijvoorbeeld een elektrische- en een dieselloc. Deze zorgen samen voor de '''tracie'''.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gemiddelde snelheid<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); Instelling in de decoder, die er voor dient de '''gemiddelde snelheid''' van de loc/het treinstel in te stellen tussen de laagste en hoogste rijstand. Zie: "CV6" in [[Basis-instellingen decoder]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gemotoriseerde wisselaandrijving <br />
|Omschrijving= '''Wisselaandrijving''' voorzien van een gelijkspannings '''elektromotor''' en een aantal tandwielen en/of een wormoverbrenging (vertraging), zoals bijvoorbeeld de [https://www.dccconcepts.com/product-category/the-cobalt-collection/cobalt-point-motors/ Cobalt], de [http://www.fulgurex.ch/modelle/zubehoer/weichenmotor.html Fulgurex], de [http://www.circuitron.com/index_files/tortoise.htm Tortoise], of de [https://viessmann-modell.com/sortiment/elektronik/elektronik-mechanik/229/motorischer-weichen-und-universalantrieb Viessmann 4560]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Generator<br />
|Omschrijving= Een '''generator''' wekt elektriciteit (spanning en stroom) op. Zie [[Woorden - D#Dieselelektrisch|Dieselelektrisch]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Generator Meer over Generator].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Geodriehoek<br />
|Omschrijving= Een '''geodriehoek''' (oorspronkelijk: geometrie-driehoek) is een veelzijdig gereedschap van transparant kunststof dat gebruikt wordt bij de meetkunde, bij tekenwerk en bij het snijden van papier en folie. De geodriehoek is een combinatie van een liniaal en een gradenboog. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Geodriehoek Meer over geodriehoek].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gestabiliseerde voeding<br />
|Omschrijving= Een '''gestabiliseerde voeding''' is een voeding, die naast de trafo, gelijkrichter en afvlak[[Elektronica basis#De elektrolytische condensator (afgekort: elco)|elco]], voorzien is van aanvullende elektronica (regeling, stabilisatie en beveiliging). Bij een gestabiliseerde voeding is de spanning precies gelijk aan de ingestelde waarde die (indien aanwezig) op de meter of het display staat aangegeven. De uitgangspanning is redelijk constant bij variërende belasting. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Voeding_(elektronica) Meer over gestabiiseerde voeding].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gesloten afspaninrichting<br />
|Omschrijving= Type '''afspaninrichting''' met uitsluitend mechanische functie: het afspannen van bovenleidingdraden. Gesloten afspaninrichtingen zijn niet geschikt voor het scheiden van twee elektrische groepen of het scheiden van twee fasen (bij wisselspanning) (let op het verschil met [[Woorden - O#Open afspaninrichting|"open afspaninrichting"]]) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=afspaninr_gesloten Meer over gesloten afspaninrichting]. Zie: artikel [[Afspaninrichtingen in DIN en DLO]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Getrokken mat."<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); Zie: [[#Getrokken rijtuigen|"Getrokken rijtuigen"]] en [[#Getrokken trein|"Getrokken trein"]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Getrokken rijtuigen<br />
|Omschrijving= Een eenheid met als functie het bieden van plaatsen t.b.v. reizigers, heeft geen eigen tractie en geen eigen energievoorziening. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Getrokken trein<br />
|Omschrijving= Een samenstelling van een loc('s) en rijtuigen. Zie ook: [[#Getrokken rijtuigen|"Getrokken rijtuigen"]] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Getrokken_trein Meer over getrokken_trein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gevaarsein<br />
|Omschrijving= Bestaat uit het voeren van twee rode lichten (op gelijke hoogte) in combinatie met één-, twee, of drie witte lichten aan weerszijden van een railvoertuig, of twee rode en twee afwisselend of gelijktijdig knipperende, witte lichten aan elke frontzijde. Na een aanrijding of ontsporing e.d. is het verplicht dit '''gevaarsein''' te tonen. Zie: artikel [[Front en sluitseinen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gevel<br />
|Omschrijving= De '''gevel''' van een gebouw is het gedeelte van een gebouw dat, met uitzondering van het dak, van buitenaf zichtbaar is. De gevel aan de straatzijde heet de "voorgevel", verder zijn er "zijgevels" en een "achtergevel" te onderscheiden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gevel Meer over gevel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Geven<br />
|Omschrijving= (België): "de soupappen '''geven''':" De soupappen (veiligheidskleppen) blazen (stoom). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gezicht<br />
|Omschrijving= "Een sein voor z'n '''gezicht''' gooien:" een sein plotseling voor 'n aansnellende trein op onveilig zetten, zodat de trein een noodremming moet maken; zie ook: [[Woorden - S#Smoel|"smoel"]] en [[Woorden - K#Kop|"kop."]] uit deze terminologie blijkt, hoezeer het onveilig sein als een hindernis gevoeld wordt: Het veilig sein staat immers even goed langs de spoorbaan, op "dezelfde" seinpaal, maar pas als die seinpaal onveilig toont krijgt de machinist het "sein" (een op zich "neutrale" benaming) voor z'n smoel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gids<br />
|Omschrijving= (België): spoorboekje. ook "[[#Guide|Guide]], trein'''gids'''". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Giethars <br />
|Omschrijving= '''Gietharsen''' zijn composieten. Ze worden gemaakt van een basis [[Woorden - P#Polyol|polyol]] en een harder (meestal [https://nl.wikipedia.org/wiki/Methyleendifenyldi-isocyanaat MDI] of [https://nl.wikipedia.org/wiki/2,4-tolueendi-isocyanaat TDI]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Giethars Meer over giethars]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gietmallen<br />
|Omschrijving= Zie het artikel [[Gietvormen en gietmaterialen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Gillen"<br />
|Omschrijving= Geluid dat het vuur maakt als er flink trek op is, terwijl de laag brandende kolen niet vlak is, maar in het midden een kuil vertoont. Hierbij slaat ook rook het machinistenhuis in. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Glanseur"<br />
|Omschrijving= Benaming voor '''poetser''', wellicht ietwat spottend. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Glas<br />
|Omschrijving= Peilglas, dat overeenkomst vertoond met zowel een fles als een '''glas'''. "houd het glas vol:" zorg voor voldoende water in het glas en daarmee in de ketel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Glasvezel<br />
|Omschrijving= 1. Wordt toegepast als lichtgeleider in modeltreinen. het licht van een in de loc geplaatst [[Woorden - G#Gloeilamp|gloeilamp]]je of led wordt via de '''glasvezel''' naar de buitenzijde van de loc gevoerd. Zie ook [[Woorden - L|Lichtgeleider]].<br />2. Als versterkingsvezel in ([[Woorden - E#Epoxy|epoxy]])printplaten [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Glasvezel Meer over Glasvezel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Glijdend variabel blok<br />
|Omschrijving= Beveiligingsysteem waarin de onderlinge afstand tussen de treinen continu wordt berekend en bewaakt afhankelijk van snelheid van de trein, de remcurve (afhankelijk van remvermogen en treingewicht) en een veiligheidsmarge. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=glijdend_var_blok Meer over glijdend variabel blok]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Glijlager<br />
|Omschrijving= Een glijlager (of glijdlager) is een lager waarbij de as in de boring glijdt. Dit in tegenstelling tot een rollend lager, waarbij zich tussen de as en de boring rollende elementen (bijvoorbeeld kogels of cilindervormige rollen) bevinden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Glijlager Meer over Glijlager].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gloeilamp<br />
|Omschrijving= Een '''gloeilamp''' is een lichtbron waarbij in een zuurstofarme glazen bol, een gloeidraad (ook [[Woorden - F#Filament|filament]]) door een elektrische [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] van een spanningsbron wordt verhit zodat deze licht gaat uitstralen. De gloeidraad bestaat uit het overgangsmetaal wolfraam dat een zeer hoge smelttemperatuur kent. De inschakel-piekstroom is funest voor gloeilampen (verkort de levensduur). In koude toestand is de weerstand van de gloeidraad erg laag. Op het moment van inschakelen loopt er een hoge stroomsterkte door de gloeidraad (bij benadering is die hogere stroomsterkte tijdens de eerste milliseconden het tien- tot vijftientienvoudige van de nominale stroomsterkte!!). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over de [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gloeilamp gloeilamp]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Glycerol<br />
|Omschrijving= '''Glycerol''' (ook glycerine genaamd) (IUPAC-naam: propaan-1,2,3-triol), is een organische verbinding met als brutoformule C3H8O3. Het is de eenvoudigste drievoudige alcohol en komt voor als een viskeuze kleurloze vloeistof, die matig tot goed oplosbaar is in water. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Glycol <br />
|Omschrijving= (Chemie); '''Glycol''' (1,2-ethaandiol) is een antivriesmiddel dat door zijn eigenschappen goed mengbaar is met water. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/1,2-ethaandiol Meer over glycol].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Goed<br />
|Omschrijving= (België): "het sein staat '''goed'''." het sein staat op veilig. vgl. "[[Woorden - O#Open|open]]"; goed wil hier dus zeggen, dat het sein goed staat om door te rijden voorbij het sein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Goederendienst<br />
|Omschrijving= Afdeling van de NS, die zich met '''goederenvervoer''' bezig hield.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Goederenloods<br />
|Omschrijving= Gebouw ten behoeve van op en overslag van '''goederen''' die per spoor werden vervoerd.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Goederenpad<br />
|Omschrijving= Gereserveerde capaciteit op een [[Woorden - B#Baanvak|baanvak]] voor het laten rijden van een [[Woorden - G#Goederentrein|goederentrein]] in één richting. De '''goederen'''trein wordt dan tussen het personentreinverkeer gepland. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=goederenpad Meer over goederenpad].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Goederentrein<br />
|Omschrijving= Een '''goederentrein''' is een trein voor het vervoer van alles, behalve mensen. Een goederentrein bestaat uit goederenwagens en wordt getrokken door één of meerdere locomotieven. Een goederentrein bestaande uit containerwagens wordt een containertrein genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Goederentrein Meer over Goederentrein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Goederenwagen <br />
|Omschrijving= Een '''goederenwagen''' is een transportmiddel voor goederen op het spoor. In de gewone taal wordt meestal gesproken van een "goederenwagon". Bij de spoorwegen is echter "goederenwagen" de juiste term. Een wagen die is ingericht voor het vervoer van personen wordt [[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]] genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] Meer over [https://www.infrasite.nl/glossary/goederenwagen/ goederenwagen]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= GoldCap<br />
|Omschrijving= (Elektronica). "'''GoldCap'''" is de benaming voor een dubbellaags elco met zeer grote capaciteit. Helaas hebben deze typen maar een lage werkspanning van 2,1 - 2,3 - 5,5 of 6,3 volt. Zie ook: [[Woorden - S#Step-up converter|Step-up converter]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Goliath<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 3900, de grootste NS-machine. Goliath is de reus uit de bijbel (1 Sam. 17). (een locomotief met de bijnaam David bestond niet, voor zover ons bekend). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gording<br />
|Omschrijving= (Bouwkunde). Een '''gording''' is een houten balk of ligger aangebracht in de lengterichting van kap of dak, de twee korte zijden zijn evenwijdig aan het te dragen dakvlak. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Goudhaantje"<br />
|Omschrijving= Loc met prachtige opgepoetste appendages aan- en op de ketel, die als '''goud''' blonken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Goudvink"<br />
|Omschrijving= 1. Bijnaam van de uit Zwitserland overgenomen locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 3500, die een koperen band om de schoorsteen hadden, die aan de goudkleur van een '''goudvink''' deed denken. (De gouden band was aangebracht toen de locs nog in Zwitserland reden, en gaf aan dat de locs voorzien waren van een inrichting voor rookverbranding, dit om hinder van rook bij het rijden door tunnels zoveel mogelijk te verminderen).<br /><br />
2. Benaming voor een hoge baas, verband houdende met diens goudkleurige insignes: "pas op, daar komt 'n goudvink." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Goudwinkeltje"<br />
|Omschrijving= "Het is weer een '''goudwinkeltje''':" gezegd van een machinistenhuis met prachtig opgepoetste, als goud blinkende appendages. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Graetz-schakeling<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - G#Gelijkrichter|Gelijkrichter]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Graiseur<br />
|Omschrijving= (België), < Fr.): smeertoestel, smeerpomp. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Grasvezel<br />
|Omschrijving= Verzamelnaam voor (kunststof)'''vezels''' die bij de modelbouw voor imitatie van diverse grassoorten worden gebruikt. Zie het artikel [[Gras, weide en heide]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Grind<br />
|Omschrijving= '''Grind''' of kiezels is een granulair ("korrelig") afzettingsgesteente. Grind bestaat uit losse, door schuring afgeronde korrels De korrels zijn grover dan [[Woorden - Z#Zand|zand]] en fijner dan [https://nl.wikipedia.org/wiki/Steen_(afzettingsgesteente) steen]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Grind Meer over grind]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Groen<br />
|Omschrijving= "'''Grote Groenen''':" bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 1300, die in de tijd van hun indienststelling (rond 1880) een opvallende kleur groen hadden, lichter groen dan de locomotieven tot dan toe. Ook: [[Woorden - D#"Dressed to kill"|"Dressed to kill"]], [[Woorden - M#Muilezels|"muilezels"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Groene Zandvoorters<br />
|Omschrijving= Rond 1907 door Beynes gemaakte 2e klas rijtuigen. Bijnaam werd verkregen doordat zij vrijwel altijd tussen '''Zandvoort''' en Amsterdam werden ingezet.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Groefrails <br />
|Omschrijving= '''Groefrails''' wordt gebruikt voor tramrails (o.a. in bestrating). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Straatspoor]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Trambaan#Groefrails frails]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Groepenscheiding<br />
|Omschrijving= 1. Opdeling van een gelijk[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] bovenleidingnet in verschillende groepen.<br />2. Bij een wisselspanning-bovenleidingnet wordt de '''groepenscheiding''' gecombineerd met fasescheiding. De groepenscheiding is mogelijk door toepassing van open afspaninrichtingen of leidingonderbrekers. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=groepenscheiding Meer over groepenscheiding].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Grootspoor<br />
|Omschrijving= Het '''spoorbedrijf''' in schaal 1:1 ofwel de treinen en alles wat er bij hoort in de werkelijkheid, zoals daar zijn de Nederlandse Spoorwegen, Duitse Bundesbahn etc.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Grote remproef<br />
|Omschrijving= '''Remproef''' waarbij vanuit een centraal bedienpunt wordt vastgesteld of alle remmen aanslaan en lossen en of de remstations juist zijn ingesteld (P/G-kraan, P/M-kraan, L/B-kraan). Deze beproeving vindt minimaal eenmaal per 24 uur plaats. Voorafgaand aan de grote remproef wordt de lekkageproef genomen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= GU5.3 steekvoet<br />
|Omschrijving= Lampvoet met een pen-afstand h.o.h. van '''5,3''' mm. Zie: [[Woorden - L#Ledlamp|Ledlamp]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= GU10 bajonetvoet<br />
|Omschrijving= Lampvoet met een pen-afstand h.o.h. van '''10''' mm. Zie: [[Woorden - L#Ledlamp|Ledlamp]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Gubbelen<br />
|Omschrijving= (België): opkoken. Zie ook [[Woorden - K#Kotsen|"Kotsen"]]. "'''Gubbelen'''" is wat minder grof dan kotsen, wat grover dan spuwen. Het betekent: het kotsen van iemand die te veel gedronken heeft. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Guide<br />
|Omschrijving= (België), < Fr.): gids; vgl. '''"Treingids"'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - F<br />
|Volgende= Woorden - H<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 25 mrt 2024 10:22 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|G]]<br />
[[Categorie: Algemeen|G]]<br />
[[Categorie: Woorden|G]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|G]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_F&diff=50833Woorden - F2024-03-25T09:06:50Z<p>Fred: links toeg.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - E<br />
|Volgende= Woorden - G<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= f.<br />
|Omschrijving= Fietsencompartiment aanwezig. Deze aanduiding bevindt zich op een rijtuig of treinstel.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= F0f.<br />
|Omschrijving= Aanduiding voor functietoets '''F0''' (die bij digitaal rijden de verlichting aan- of uitschakelt). De '''f''' (forward) achter de 0 geeft aan dat het hier om de voorwaartse rijrichting gaat. Zie: artikel [[Decoders]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= F0r.<br />
|Omschrijving= Aanduiding voor functietoets '''F0''' (die bij digitaal rijden de verlichting aan- of uitschakelt). De '''r''' (reverse) achter de 0 geeft aan dat het hier om de achterwaartse rijrichting gaat. Zie: artikel [[Decoders]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= FET.<br />
|Omschrijving= (Engels) Afkorting van '''Field Effect [[Woorden - T#Transistor|transistor]]'''. In het Nederlands: "[[Woorden - V#Veldeffecttransistor|veldeffecttransistor]]". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over de [https://en.wikipedia.org/wiki/Field-effect_transistor FET].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= FFC.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Flat Flex Cable.''' Benaming voor "bandkabel" (Engels; "flat cable" of "ribbon cable") [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Flexible_flat_cable Meer over FFC (Engels)].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= FKP.<br />
|Omschrijving= (Elektronica); typeaanduiding voor condensatoren. '''FK''' staat voor "Foliën Kondensator". De derde letter geeft het type diëlektricum-materiaal aan. De '''P''' staat voor [[Woorden - P#Polypropeen|polypropyleen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= FKS.<br />
|Omschrijving= (Elektronica); typeaanduiding voor condensatoren. '''FK''' staat voor "Foliën Kondensator". De derde letter geeft het type diëlektricum-materiaal aan. De '''S''' staat voor [[Woorden - P#Polyester|polyester]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= FMZ.<br />
|Omschrijving= (Digitaal); Fleischmann kwam in 1986 met een eigen systeem met bijbehorend protocol, het [[Het FMZ protocol|FMZ-protocol]]. '''FMZ''' staat voor "Fleischmann MehrZugsteuerung" in het Nederlands: "Fleischmann's meertreinenbesturing". Het protocol is met geen enkel ander protocol uitwisselbaar. Apparatuur voor het FMZ-protocol is alleen voor FMZ te gebruiken, én met multiprotocol digitale centrales. Het systeem had FMZ ontvangers [[Decoders|(decoders)]] waarmee diverse dingen zoals wissels, [[Seinen|seinen]], etc aangestuurd kunnen worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://mobadaten.info/wiki/Fleischmann_Mehrzugsteuerung_FMZ Meer over FMZ]. (Duits) <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= FPC. <br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Flexible Printed Circuits.''' [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Flexible_electronics Meer over FPC].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= FTE.<br />
|Omschrijving= 1. '''Forum Train Europe''' ([http://www.fte-rail.com fte-rail.com]) is een Europees Forum voor de internationale productieplanning, coördinatie van de dienstregeling en harmonisering van de toe te wijzen baanvakken in het Europese railverkeer.<br />2. '''Full Time Employment''', oftewel medewerker die een standaard aantal uren (=volledige werkdag) bij een bedrijf werkzaam is.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= FTP.<br />
|Omschrijving= (Engels) '''Foiled Twisted Pair'''. Aanduiding voor een netwerkkabel die voorzien is van vier aderparen, die om elkaar gedraaid (getwist) zijn. Elk aderpaar is omgeven door een metalen afscherming, in de vorm van aluminiumfolie. Hierdoor is de kabel in sterke mate ongevoelig voor storingen van buitenaf. Onder de buitenmantel is geen afscherming aanwezig. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Getwist_paar Meer over FTP].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Fabriek<br />
|Omschrijving= '''Fabriek op wielen:''' Bijnaam voor de stoomlocomotieven in 't algemeen, gegeven omdat het werk op de loc zo ingewikkeld is, net als in een fabriek. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Failsafe"<br />
|Omschrijving= (Engels, grootspoor); met '''failsafe''' (faalveilig) wordt in de spoorwegwereld het principe bedoeld dat, als een [[Woorden - C#Component|component]] faalt het systeem zal degraderen naar een vooraf gedefinieerde veilige toestand. Werd in vroeger tijden reeds toegepast bij het [http://klassiekebeveiliging.com/seinenklap.htm halteseinbord]. Als het touw van dit sein breekt, dient de trein te stoppen: wellicht onnodig, maar wél veilig en passagiersvriendelijk. Als (ten tijde van het mechanische seinstelsel) een steldraad van een armsein brak, viel het sein terug in de stand "STOP". Ten tijde van de latere talloze electrisch bediende seinen geldt dit ook: wegvallen van de spanning in een relais-station leid altijd tot een "STOP"-tonend seinen: géén relaisspanning? Dan alléén de stand "STOP".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Fasescheiding<br />
|Omschrijving= Het geheel van infravoorzieningen die nodig zijn om delen van het bovenleidingsysteem elektrisch van elkaar te '''scheiden''', op zodanige manier dat treinen van het ene naar het andere deel kunnen rijden, zonder dat daarbij problemen in de [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]] ontstaan, zoals sluiting tussen beide '''fasen''' tijdens de passage van één- of meerdere pantografen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [http://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=fasescheiding Meer over fasescheiding].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Faunapassage<br />
|Omschrijving= Een '''faunapssage''' is een doorgang voor dieren over, door of onderlangs een barrière (bijvoorbeeld onder de spoorbaan door of over een viaduct). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [http://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=faunapassage Meer over faunapassage].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Fiber<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - G#Glasvezel|Glasvezel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Fiberglas<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - G#Glasvezel|Glasvezel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Fiddle Yard"<br />
|Omschrijving= (Engels); een '''fiddlyard''' is een samenstelling van, meestal uit het zicht van de kijker opgestelde, sporen ten behoeve van vaak tijdelijke opslag van rollend [[Woorden - M#Materieel|materieel]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - S#Schaduwstation|Schaduwstation]]. [http://en.wikipedia.org/wiki/Fiddle_yard Meer over Fiddle Yard].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Filament<br />
|Omschrijving= Een '''filament''' ook [[Woorden - G#Gloeilamp|"gloeidraad"]] is een veelal spiraalvormige draad van een speciaal metaal (wolfraam of constantaan) dat zowel een hoog smeltpunt bezit als een wat hogere soortelijke weerstand voor elektrische stroom. [[Woorden - G#Gloeilamp|loeilamp]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gloeidraad Meer over filament.] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Finescale norm<br />
|Omschrijving= De '''"Finescale norm"''' is ontstaan omdat binnen de Amerikaanse modelspoorwegen van doorgaans veel lagere rails en fijnere profielen gebruik wordt gemaakt. Zie artikel [[Smalle wielen met lage flenzen|Smalle wielen met lage flenzen]] of [[Amerikaanse maten en normen#NMRA Finescale| Amerikaanse maten en normen]] of [[Lage railprofielen|Lage railprofielen]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Finescale_standard Meer over finescale norm]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Firmware <br />
|Omschrijving= ([[Woorden - I#IT.|IT]]); '''Firmware''' is software die in hardware ingeprogrammeerd is. Dit kan op eenmalige basis geschieden, maar moderne technieken zoals flashgeheugen maken het ook mogelijk om de firmware te vernieuwen (te updaten). De [https://nl.wikipedia.org/wiki/Electrically_erasable_programmable_read-only_memory EEProm] wordt dan geladen met het nieuwe programma. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Firmware Meer over firmware].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Fixeren<br />
|Omschrijving= Afgeleid van het Franse '''fixer''' (met het achtervoegsel -'''eren'''), in de betekenis van "conserveren", "vastmaken", "vastleggen".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Flankbeveiliging<br />
|Omschrijving= Een voorziening in de '''beveiliging''' van het treinproces, met als doel het voorkomen van ongewenst en ongecontroleerd toetreden van een trein op een ander spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [http://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=flankbeveiliging Meer over flankbeveiliging].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Flat cable <br />
|Omschrijving= (Engels); een '''flat cable''' ook "ribbon cable" of [[#FFC.|"FFC"]]) is een plat soort flexibele kabel met meerdere aders. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[Woorden - B#Bandkabel|bandkabel]]. [https://en.wikipedia.org/wiki/Flexible_flat_cable Meer over flat cable].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Flèche"<br />
|Omschrijving= (België, < Fr.) pijl, bijnaam van motorwagen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Flens<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - W#Wielflens|Wielflens]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Fles<br />
|Omschrijving= 1. Peilglas, dat de vorm van een '''fles''' heeft, en waar ook water in zit. "de fles is leeg:" het peilglas is leeg.<br />2. "Op de fles zitten / zijn:" geen stoom meer hebben, alles verbruikt hebben. Zie ook: "op straat" zitten / zijn, [[Woorden - U#Uitverkocht|"uitverkocht"]] zijn of raken; [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />2. (België, < Fr. "Flèche") arm van een hijskraan. "fles" in Nederlandse betekenis onbekend. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Flexinol<br />
|Omschrijving= '''Flexinol''' is een merknaam van geheugendraad (geheugenmetaal). Metaaldraad (ook "Muscle wire" genaamd) bestaande uit nickel-titanium dat, wanneer er spanning op wordt gezet, zijn lengte varieert (bij verhitting wordt het draad ongeveer 3,5 % korter). Nadat de spanning uitgeschakeld is, neemt het materiaal zijn oude lengte weer aan. Is te gebruiken voor bijvoorbeeld wisselaandrijvingen (zie: artikel [[Toepassing van geheugenmetaal]]). Zie ook [[Woorden - N#Nitinol|Nitinol]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Flexrails<br />
|Omschrijving= (Modelspoor). Benaming van flexibele (buigzame} rails, met een lengte van ongeveer een meter. Op plaatsen waar we met de standaard bogen uit het aanbod van de fabrikanten niet goed uitkomen, is het toepassen van '''flexrails''' een uitkomst. Ook kan flexrails een besparing op de kosten opleveren, door bij de aanleg (planning) van de baan, meerdere korte stukken rails te vervangen door een langer stuk flexrails. Zie: artikel [[Flexrails]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Flip-flop"<br />
|Omschrijving= (Engels, elektronica); de '''flip-flop''' of bistabiele multivibrator, is een digitale elektronische schakeling, die maar twee logische toestanden kent. Het element fungeert als een schutsluis voor data. De logische toestand van de uitgangen kan uitsluitend veranderen tijdens een actieve flank op de klok-ingang. Het element heet daarom ook wel flankgevoelig data-element. Oorspronkelijk werden flip-flops opgebouwd met relais. De flip-flop dankt zijn naam aan het kenmerkende geluid van het opkomen- en afvallen van het relais. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]. Zie ook [[Woorden - S#SR-flip-flop|SR-flip-flop]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Flipflop Meer over de flip-flop]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Fluitbord<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); op plaatsen waar een trein altijd moet toeteren, bijvoorbeeld een onbewaakte overweg, staat een '''fluitbord''': een ruitvormig wit bord met een zwarte F. Dit bord stamt nog uit de stoomtijd, toen treinen geen [[Woorden - T#Tyfoon|tyfoon]], maar een stoomfluit hadden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] en [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(7)]] Zie ook het artikel [[Seinen]]. [https://railwiki.nl/index.php?title=SR_-_Seinregelement_(historisch_overzicht_sinds_1956)#Fluitborden Meer over fluitbord].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Fluitketel<br />
|Omschrijving= "'''Fluitketel'''" was de bijnaam van de locomotieven van de serie 5500, een klein type tenderlocomotief. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Fluitsignaal<br />
|Omschrijving= Zie het artikel [[Seinen]]. Zie ook [[#Fluitbord|Fluitbord]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Fluorescentie<br />
|Omschrijving= '''Fluorescentie''' is een bijzonder geval van luminescentie. Het is een natuurkundig verschijnsel waarbij een elektron een hoog-energetisch foton absorbeert en daardoor in een aangeslagen toestand belandt en vervolgens terugvalt naar de grondtoestand onder uitzending van een foton van lagere energie (grotere golflengte). Van dit verschijnsel wordt gebruik gemaakt bij de [[Woorden - T#TL-verlichting|TL-buis]]. Hierin wordt argon- of kryptongas toegepast (of een combinatie van deze gassen), samen met kwikdamp. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Fluorescentielamp Meer over fluorescentie] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Flyback"<br />
|Omschrijving= 1. (Engels); benaming voor de terugslag van de kathodestraal in een kathodestraalbuis van een televisie of oscilloscoop. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Flybacktransformator Meer over flyback.<br />2. (Elektronica); de uitschakelspanning van een spoel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - Z#Zelfinductie|Zelfinductie]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Flyback_diode Meer over flyback]. (Engels)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Flyback suppression"<br />
|Omschrijving= (Engels), (elektronica); de '''uitschakelspanning''' van een [[Elektronica basis#De spoel|spoel]]. Deze hoge spanning kan elektronica-[[Woorden - C#Component|component]]en beschadigen. Daarom wordt bij een spoel een [[Woorden - V#Vrijloopdiode|vrijloopdiode]] geplaatst, waardoor de hoge uitschakelspanning '''onderdrukt''' word. Ook kan in plaats daarvan een zogenaamde [https://en.wikipedia.org/wiki/Snubber snubber] (een RC-combinatie) worden toegepast. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - S#Snubber|Snubber]] en [[Woorden - Z#Zelfinductie|Zelfinductie]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Fly-Over"<br />
|Omschrijving= (Engels) Een "'''Fly-over'''" is een ongelijkvloerse ofwel vrije kruising van twee- of meer sporen waarbij het onderste spoor/sporen op maaiveldhoogte wordt aangelegd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [http://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=fly_over Meer over Fly Over].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Fornuis<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - E#Ezeltje|"Ezeltje."]] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Forum<br />
|Omschrijving= (Romeins) meervoud: Fora. Plaats op het internet waar gebruikers specifieke informatie met elkaar kunnen delen. Zie: [http://www.beneluxspoor.net/ Website Beneluxspoor.net] en [http://nl.wikipedia.org/wiki/Forum Forum]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] zie ook: [http://nl.wikipedia.org/wiki/Internetforum Internetforum]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Fosforbrons<br />
|Omschrijving= '''Foforbrons''' is een legering van koper, tin en een kleine hoeveelheid fosfor. Dit materiaal wordt voor stroomafnemers (=sleepcontacten) in onder andere modellocs gebruikt. Heeft goede elektrisch geleidende eigenschappen, een lage wrijvingscoëfficiënt en is tevens veerkrachtig.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Fosforzuur<br />
|Omschrijving= '''Fosforzuur''' wordt in verdunde uitvoering gebruikt bij het solderen van onder andere messingdelen. Zie het artikel [[Het solderen]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Fosforzuur Meer over Fosforzuur]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Foyer"<br />
|Omschrijving= (België, < Fr.): vuurkist, vuurhaard. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= FPC connector <br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Flexible Printed Circuits connector.''' Benaming voor een connector voor [[Woorden - F#FPC.|FPC]] kabels. Zie ook: [[Woorden - F#FFC.|FFC]]. [https://components.omron.com/us-en/products/connectors/board-to-fpc-connectors/board-to-fpc-connector_features Meer over FPC connector].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Frameplaat<br />
|Omschrijving= In de lengterichting van de loc, als onderdeel van het '''frame''', gemonteerde '''plaat'''. Meestal zijn er twee frameplaten, die door dwarsverbindingen aan elkaar gemonteerd zijn. de wielen zijn meestal buiten de frameplaten gemonteerd, de assen zijn er altijd in- of aan gelagerd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Freeware"<br />
|Omschrijving= (Engels, computertechniek); vrij te gebruiken en te verspreiden software. Zie het artikel [[Ontwerpprogramma's]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Freeware Meer over Freeware].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Frein<br />
|Omschrijving= (België, < Fr.): '''rem'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Front<br />
|Omschrijving= '''Front'''je. Voorfront(je). Voorzijde van een locomotief. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Frontsein<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); lantaren of bord (wit) vóór op de trein, waarmee aangegeven wordt dat de betreffende kant de voorkant is. vergelijkbaar met koplamp van een auto. Tegengesteld: sluitsein. Zie ook: artikel [[Seinen]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Functiedecoder<br />
|Omschrijving= (Digitaal, modelspoor); een '''functiedecoder''' is een decoder zonder motor-aansturing. Wordt onder andere gebruikt voor het aansturen van elektrisch bedienbare koppelingen, zwaailampen, treinverlichting of andere op afstand bedienbare objecten. Zie: artikel [[Decoders]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Functiemapping<br />
|Omschrijving= (Digitaal, modelspoor); '''Functiemapping''' is een verNederlandsing van het Engelse/Amerikaanse "Function Mapping" (dit wordt abusievelijk ook wel "functiemappen" genoemd), wat taalkundig niet klopt. De vertaling van "function" is "functie", maar de correcte vertaling van "mapping" (spreek uit als "mepping") is in kaart brengen. Dus hier zit een probleempje. Bij een decoder worden namelijk geen functies in kaart gebracht, maar wijzigen instellingen van een decoder, om een andere werking van een decoder in combinatie met de functietoetsen te krijgen.<br /><br />
Met [[Function Mapping]] kan een [[Inleiding Function Mapping|functieaansluiting]] van een locdecoder dus een andere functie dan de standaardfunctie gegeven worden (bijv. zwaailicht, rookgenerator, knipperlicht, dimmen, enz), maar we kunnen ook een functieaansluiting zo "mappen" dat deze op een andere functieknop (toets) komt te zitten (bijv. Aux1 niet op F1 maar op F8). Dit "mappen" gebeurt door de betreffende [[Woorden - C#CV.|CV]] een bepaalde waarde te geven (zie ook het artikel: [[Locomotief en treinstelverlichting]]. Bij o.a. wisseldecoders en schakeldecoders is functiemapping niet mogelijk, omdat die niet aangestuurd worden via de functietoetsen van de centrale.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Function Mapping"<br />
|Omschrijving= (Digitaal, modelspoor); reeds in de beginjaren van [[Woorden - D#DCC.|DCC]] werd door de NMRA Standards Group een functionaliteit ontworpen die het mogelijk maakte om één- of meerdere functieaansluitingen van de decoder om te programmeren, zodat deze functieaansluiting(en) reageerde(n) op een "Function Key" (functietoets). '''"Function mapping"''' valt dus onder de noemer herprogrammeren (beter: [[Woorden - P#Parametreren|her-parametreren]]) van een decoder. Zie: artikel [[Inleiding Function Mapping]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Fyra<br />
|Omschrijving= '''Fyra''' is de merknaam voor de treindienst op de lijn HSL-Zuid, tussen Amsterdam en Breda. De trein bestaat uit een TRAXX-locomotief en intercityrijtuigen. Sinds 15 december 2013 heet de dienst [[Woorden - I#Intercity direct|Intercity direct]]. Van 9 december 2012 tot en met 17 januari 2013 bestond daarnaast een internationale treindienst met de V250 treinstellen tussen Amsterdam en Brussel via de [[Woorden - H#HSL.|HSL]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Fyra Meer over Fyra]. <br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - E<br />
|Volgende= Woorden - G<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 25 mrt 2024 10:06 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|F]]<br />
[[Categorie: Algemeen|F]]<br />
[[Categorie: Woorden|F]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|F]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_K&diff=50832Woorden - K2024-03-25T09:00:48Z<p>Fred: spatie</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - J<br />
|Volgende= Woorden - L<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= k.<br />
|Omschrijving= Koprijtuig van een [[Woorden - T#Treinstel|treinstel]]. De kleine letter '''k''' wordt bij het weergeven op de rijtuigen altijd als laatste vermeld. Bijv: "mBDk", "BDk". <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= K.<br />
|Omschrijving= '''Keukencompartiment aanwezig'''. Komt bijvoorbeeld voor in "BKD" bij de Plan-W rijtuigen. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= KROL.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); een [https://nl.wikipedia.org/wiki/Krol_(spoorwegen) '''krol'''] (afkorting van "KRaan Op Lorries"), is een graafmachine of hijskraan, voorzien van wielen met rubberen banden, die geschikt is gemaakt om ook over het spoor te kunnen rijden. Een krol is daarom aan de voor- en achterzijde voorzien van een beweegbaar frame met een spooras (met twee stalen wielen, dus totaal vier). Deze worden lorries genoemd. Ze kunnen hydraulisch opgehaald of neergelaten worden. In de neerwaartse stand is de krol in staat om op de rails te rijden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.infrasite.nl/glossary/krol/ Meer over de krol].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= KWP-vulling<br />
|Omschrijving= Vulling voor de lagerpot van wagens, bestaande uit '''Katoen, Wol en Paardehaar''', bestemd voor het vasthouden van de smeerolie voor het lager. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kaai<br />
|Omschrijving= (België) [[Woorden - P#Perron|Perron]]. Naast "perron" wordt in België de term '''"kaai"''' gebezigd. Een perron en een kade lijken inderdaad op elkaar. "de trein aan de kaai zetten".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kaapspoor<br />
|Omschrijving= '''Kaapspoor''' is spoor met een spoorwijdte van 1067 mm. (3,5 Engelse Voet). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kaapspoor Meer over Kaapspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kaasmes"<br />
|Omschrijving= Bijnaam voor de regulateur, die met zijn beide handvaten aan de uiteinden en de knik in het midden een duidelijke gelijkenis met een '''kaasmes''' vertoond. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kabel <br />
|Omschrijving= 1. (Elektrotechniek); Een '''kabel''' is een samenstel van twee of meer geïsoleerde elektrische leidingen (draden), met een gezamenlijke mantel.<br />2. (Werktuigbouw) Een kabel is een samenstel van meerdere stalen draden (bijvoorbeeld de kabel van een hijskraan).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kabelspoor<br />
|Omschrijving= '''Spoor'''baan met een hoog hellingpercentage, waarbij de voertuigen door middel van een '''kabel''' voortbewogen worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kabelspoor Meer over Kabelspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kachel<br />
|Omschrijving= De vuurkist met het vuur erin. Het vuur. "een dunne '''kachel''':" een dunne laag brandende kolen op het rooster. "een goede kachel, een slechte kachel:" een goed respectievelijk slecht brandend vuur. "een blanke kachel met een goede ligging:" een schoon vuur met goed verspreide kolen. "er een kachel inzetten:" zorgen voor een flink vuur voor het begin van een rit met een zware trein. "een lekker kacheltje:" een flink vuur van grote stukken [[Woorden - S#Steenkool|steenkool]] en daardoor lekker los liggend, een uitgespreid over een goed doorgebrand ondervuur. Weersgesteldheid (veel of weinig wind) en tonnage van de te trekken trein bepaalde de grootte van dit kacheltje. Het kacheltje werd zo'n 15 à 20 minuten voor het vertrek van de trein opgebouwd. "kachel opzetten:" vuur aanleggen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook [[Woorden - B#Blank|"blank"]] en [[Woorden - V#Vuur|"vuur"]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kalibreren<br />
|Omschrijving= '''Kalibreren''' is het vergelijken van een systeem of apparaat met behulp van een standaard lijst met gegevens om de eigenschappen vast te stellen. Het af- of instellen om het in overeenstemming te brengen met de specificatie wordt justeren genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kaliumsulfaat <br />
|Omschrijving= '''Kaliumsulfaat''' is een anorganische verbinding met als brutoformule K2SO4. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kaliumsulfaat Meer over kaliumsulfaat].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kameel<br />
|Omschrijving= Bijnaam van het diesel-electrische directierijtuig van de NS, nummer 20, dat aan beide zijden verhoogde bestuurderscabines heeft, die als bulten boven het dak uitspringen, net als bij een '''kameel''' de bulten bovenop de rug. Zie ook: [[Woorden - D#Dromedaris|Dromedaris]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kamer<br />
|Omschrijving= Machinistenhuis. "de '''kamer''' moet schoon en stofvrij blijven:" het machinistenhuis moet goed schoongehouden worden. Zie ook [[Woorden - K#Kamer en Suite|"kamer en suite"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kamer en Suite<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 3100 en 3200, waarbij het machinistenhuis van de tender gescheiden werd door twee ijzeren deuren, zoals bij twee kamers en suite. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kammen<br />
|Omschrijving= (België): "Zijn haar gaan '''kammen''':" met het pookijzer in het vuur gaan, om dit bij te werken. net als bij het kammen trek je dan als het ware "klitten" slakken uit elkaar. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kan<br />
|Omschrijving= '''Kan''' met smeerolie om het drijfwerk mee te smeren. Men onderscheidt de "gewone kan" en de "lange kan", een kan met een lange tuit waarmee moeilijk bereikbare delen gesmeerd worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kandelaar<br />
|Omschrijving= (België): vertakkingssein met twee, drie of vier armen. dit is altijd een bordessein, dat gelijkenis vertoond met een '''kandelaar''', omdat het opgebouwd is uit één gemeenschappelijke grondpaal, met daaruit, op het bordes, meer dan één paal. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie: [[Woorden - V#Vertakkingssein|Vertakkingssein]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kanonnieren<br />
|Omschrijving= Het op de treeplank buiten aan de personenrijtuigen van een rijdende trein van de ene coupé naar de andere lopen, om naar binnen te kijken. werd veel gedaan door voyeurs, die mensen wilden begluren tijdens het bedrijven van de liefdesdaad, wat nogal eens gedaan werd in de vroegere coupés die niet verbonden waren door een gangpad in het [[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]] maar uitsluitend via treeplanken buitenom. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kant<br />
|Omschrijving= '''Kantje''' opzetten: extra kolen of briketten stapelen op de waterbakken van de tender, naast de eigenlijke voor de kolen bestemde ruimte, dit om zoveel mogelijk kolen mee te nemen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kantcode<br />
|Omschrijving= De '''kantcode''' geeft bij een wissel aan welke van de drie mogelijke takken bedoeld wordt. Mogelijke waarde: V = Voor, L = Links, R = Rechts.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kantelbaktrein<br />
|Omschrijving= Bij '''kantelbaktreinen''' wordt de gehele trein in tegengestelde richting gekanteld dan de middelpuntvliedende krachten. Dit stelt de trein in staat om op hogere snelheid, bestaande trajecten te berijden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kantelbaktrein Meer over Kantelbaktrein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kanteldijk<br />
|Omschrijving= Een '''kanteldijk''' is een waterkerende constructie langs een (spoor)weg bij doorsnijding van een waterkering. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kanteldijk Meer over kanteldijk].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kantoor"<br />
|Omschrijving= Bijnaam voor een (modern) machinistenhuis.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kap<br />
|Omschrijving= 1. Dak van machinistenhuis. "onder de '''kap'''": in het machinistenhuis.<br />2. Overkapping: "onder de kap": onder de overkapping van het station. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kar<br />
|Omschrijving= Locomotief. "de meester en zijn '''kar''':" de machinist en zijn locomotief. "dubbele kar:" locomotief met 3 of 4 cilinders waarbij 2 assen direct door een drijfstang aangedreven worden. "losse kar:" locomotief die los rijdt, dus zonder wagens of rijtuigen. zie ook: [[Woorden - W#Wagen|"wagen"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kardinaal<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de diesel-elektrische loc nr. 2530, die een tijd lang een paarse kleur had, zoals '''kardinalen''' dikwijls dragen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kareltje<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] HSM 201-208 en 220, die gebouwd waren bij '''Carels''' Frères te Gent. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Karren<br />
|Omschrijving= (Werkwoord): Rijden, "'''karren''' maar!" [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kasse<br />
|Omschrijving= (België): Gentse bijnaam voor loc van het type 53. Ook: bok (Limburgs), broekverbrander (Leuvens). '''Kasse''' werd gebruikt omdat de loc eruit zag als een vierkante bak, dus als een kas. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kastje"<br />
|Omschrijving= Benaming voor een personenrijtuig. Een personenrijtuig zag er dikwijls uit als een soort '''kast'''. vergelijk "bakje". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kathode <br />
|Omschrijving= In een elektrisch systeem met twee polen of elektroden is de '''kathode''' (Grieks κάθοδος, weg naar beneden) de pool waar de elektronen het systeem ingaan. De tegengestelde pool of elektrode heet de [[Woorden - K#Anode|anode]]. De begrippen kathode en anode hebben betrekking op de richting van de doorgevoerde stroom. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kathode Meer over kathode].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Katoen<br />
|Omschrijving= 1. "Geef 'm van katoen". Laat de loc flink werken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - O#Op zijn donder geven|Op zijn donder geven]].<br />2. Katoentje: pit in olielamp of oliebak.: katoentje zetten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kattekop<br />
|Omschrijving= Stoomafsluiter in de [[Woorden - S#Stoomdom|stoomdom]], die met de regulateurhendel bediend wordt. Heeft een enigszins ronde vorm, als van een '''kattekop'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kattenrug<br />
|Omschrijving= De verticale uitzetting van een spoorstaaf door hoge temperaturen. Zie ook: [[Woorden - S#Spoorspatting|Spoorspatting]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerdriehoek<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - D#Driehoeken|Driehoeken]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerlus<br />
|Omschrijving= Een op een wissel aangesloten stuk rails, zodanig aangelegd, dat wanneer een trein via het afbuigende spoor het wissel verlaat en dus de '''keerlus''' in rijdt, de trein via het rechtdoorgaande spoor weer op datzelfde wissel terugkeert. Wanneer de trein over het doorgaande spoor van het wissel de keerlus in rijdt, zal de trein het wissel weer bereiken over het afbuigende spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie: artikel [[Keerlus]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Keerlus Meer over Keerlus]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerlusschakeling<br />
|Omschrijving= Elektronische schakeling (ook '''keerlusmodule''' genoemd) die de [[Woorden - P#Polariteit|polariteit]] in een keerlus tijdig veranderd, teneinde kortsluiting tussen linker- en rechter spoorstaaf te voorkomen. Zie: [[Keerlus]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerlussectie<br />
|Omschrijving= Het geïsoleerde gedeelte in de rails (de '''sectie''') van een '''keerlus''', waar de [[Woorden - P#Polariteit|polariteit]] wordt veranderd door de keerlusmodule. Zie: artikel [[Keerlus]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerspoor<br />
|Omschrijving= Spoor waarop treinen van rijrichting kunnen veranderen, het zogenaamde [[Woorden - K#Keren|keren]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie het artikel [[Treinen keren]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=keerspoor Meer over keerspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kemlerbord<br />
|Omschrijving= Een '''Kemlerbord''' is een rechthoekig oranje bord en geeft informatie over de lading van het betreffende voertuig. De [[#Kemler-code|gevarenklasse]] staat in combinatie met een stofidentificatienummer vermeld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/ADR_gevarenklassen_en_labels Meer over Kemlerbord]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kemler-code<br />
|Omschrijving= ([[Woorden - G#GEVI'.|GEVI]]-code) '''Code'''ring voor gevaarlijke stoffen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[#Kemlerbord|Kemlerbord]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/ADR_gevarenklassen_en_labels Meer over Kemler-code]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keperbaak<br />
|Omschrijving= Een '''keperbaak''' is een schuin geplaatst bord voorafgaand aan een sein. Zie [[Woorden - B#Baak|Baak]] en het artikel [[Borden en overige speciale seininrichtingen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keren<br />
|Omschrijving= Een trein die op zijn bestemming(station) is aangekomen en met hetzelfde [[Woorden - M#Materieel|materieel]] onder een ander treinnummer '''terug keert''' in de richting van zijn herkomst, maar kan een ander station als bestemming hebben. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=keren Meer over Keren.] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie ook [[Woorden - K#Kopmaken|kopmaken]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=keren Meer over keren].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kerf <br />
|Omschrijving= (Engels); "kerf offset instelling" is een instelling bij een lasercutter (lasersnijder). De kerf is het gedeelte van het materiaal dat de laser wegbrandt tijdens het snijden. Het is de breedte van de laserstraal. Het varieert meestal van 0,08 mm – 1 mm, afhankelijk van het materiaaltype en andere voorwaardelijke factoren. Zie artikel [[Lasersnijden en -graveren]]. [https://hackaday.com/2023/04/15/better-laser-cuts-know-your-kerf/ Meer over kerf] (Engels).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kerstboom"<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]]s NS 4000 en 4700. Deze locomotieven hadden elektrische frontseinen, een schijnwerper en verlichting onder de voetplaat ten behoeve van de smering van het mechaniek. Als ’s nachts deze verlichting brandde, had het geheel iets weg van een '''kerstboom'''. (De meeste andere locomotieven hadden een andere, minder fel brandende verlichting, en doorgaans geen drijfwerkverlichting. Het personeel moest 's nachts het drijfwerk bijlichten met een fakkel.) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketel<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - S#Stoomketel|Stoomketel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketelfront<br />
|Omschrijving= '''Voorfront'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketelkeuring<br />
|Omschrijving= Nieuwe '''ketels''' moesten volgens de wet: "Algemeen Reglement Dienst op de Spoorwegen" na acht jaar worden '''getest'''. Tussentijds werd er door middel van een persing, eens in de vier jaar getest.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketelonderzoek<br />
|Omschrijving= Zie: "Ketelkeuring".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketelwassen<br />
|Omschrijving= Het wassend verwijderen van ketelsteen uit de niet onder druk staande en koude locomotiefketel. Ook: '''Ketel wassen'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketten<br />
|Omschrijving= (België); '''Ketten''' is het bonken en stoten van een slecht aan de locomotief gekoppelde tender. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kettinghor<br />
|Omschrijving= Een '''kettinghor''' is een spooronderhoudsmachine. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kettinghor Meer over Kettinghor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kikker<br />
|Omschrijving= '''"Kikkertje:"''' bijnaam van kleine locomotieven zoals de serie NS 8100. waarschijnlijk zo genoemd omdat ze bij het aanzetten met een zware trein wel eens een sprongetje maakten. "zware kikker:" bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 8500 en 8700. vgl. "Hippel". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kikkers<br />
|Omschrijving= Naam voor de NS 8100.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kikkertje<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - K#Kikker|'''Kikker''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kikket"<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 7700. "'''Kikket'''" is een Fries woord dat 'kleintje' betekent. Deze locs waren inderdaad klein. Ook: [[Woorden - H#Haarlemmermeertje|"Haarlemmermeertje"]], [[Woorden - B#Bello|"Bello"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kippenlijn"<br />
|Omschrijving= '''Kippenlijn''' is de bijnaam van de spoorlijn van Ede naar Barneveld, die loopt door een gebied met veel kippenhouderijen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kist<br />
|Omschrijving= Vuurkist. "de kachel door de kist gooien:" de kolen van het vuur verspreiden over het hele roosterbed van de '''vuurkist'''. ook: "het vuur door de kist halen". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kit<br />
|Omschrijving= (Engels) 1. Bouwpakket.<br />2. (Bouwkundig). Verzamelnaam voor (taai)vloeibaar afdichtingmateriaal, bijv. siliconen'''kit'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kit_(afdichting) Meer over kit].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kitbashing<br />
|Omschrijving= (Eng.) Het maken van modellen d.m.v. aanpassingen aan, of het versnijden van, één of meerdere bestaande modelbouwpakketten, teneinde daaruit een nieuw model te maken/samen te stellen. Zie: [[Kitbashing en scratchbuilding modelbouwtechnieken]] en [[Woorden - K#Kit|Kit]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klappen<br />
|Omschrijving= Een '''klappend''' geluid maken. "de loc klapt erover:" boven de locomotief klinkt het klappende, blaffende geluid van de exhaustor, dat door de schoorsteen naar boven komt (bovenaan dus). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klapper<br />
|Omschrijving= (België): '''[[#Knalsein|Knalsein]]'''. ook: "Pétard". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klaprooster<br />
|Omschrijving= (België): '''Valrooster'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klapwissel<br />
|Omschrijving= '''Wissel''' dat een vaste stand heeft, en niet bediend hoeft te worden. Wel is een veerinrichting aangebracht waardoor de tongen, bij voor de rijdende trein verkeerde stand, opengereden kunnen worden. na passeren van de trein "veren" of "'''klappen'''" de tongen weer in de oude stand. Ook: Woorden - V#Veerwissel|"Veerwissel"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klasse<br />
|Omschrijving= Aanduiding voor verschillende vormen van comfort. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Klasse_%28openbaar_vervoer%29 Meer over Klasse].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klassebord<br />
|Omschrijving= '''Bord''' met '''klasse'''-nummer, die aan de buitenzijde van een coupé of treinstel wordt gehangen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klassieke beveiliging<br />
|Omschrijving= De '''klassieke beveiliging''' is een systeem dat tot 2006 gebruikt werd. [https://www.klassiekebeveiliging.com Meer over Klassieke beveiliging].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleef<br />
|Omschrijving= Bij heipalen de weerstand die een ingeheide paal aan een volgens de paal-as gerichte belasting kan bieden als gevolg van de wrijving en de eventuele adhesie langs de omtrek van de paalschacht. Bij omlaag gerichte belasting vormen de belasting en de puntweerstand van de paal te samen het draagvermogen. Onder bepaalde omstandigheden kan zich bij op stuit geheide palen negatieve '''kleef''' ontwikkelen, doordat nazakkende grond als het ware aan de paal gaat hangen. Een heipaal die zijn draagvermogen geheel ontleent aan de kleef heet kleefpaal. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kleef Meer over kleef].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klei<br />
|Omschrijving= '''Klei''' is een klastisch sedimentair gesteente, dat voornamelijk bestaat uit [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lutum lutum], gronddeeltjes kleiner dan 2 µm. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Klei Meer over klei]. <br />
}} <br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kleine Dakota"<br />
|Omschrijving= NS 4300 (2e [[Woorden - S#Serie|serie]]) Ook wel kleine [[Woorden - J#Jeep|Jeep]] genoemd.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kleine Jeep"<br />
|Omschrijving= NS 4300 (2e [[Woorden - S#Serie|serie]]) Ook wel Kleine Dakota genoemd.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleine remproef<br />
|Omschrijving= Remproef waarbij de werking van de pneumatische treinrem beproefd wordt. In principe wordt de '''kleine remproef''' genomen bij de laatste beremde as. Deze beproeving vindt plaats na wisseling van rijrichting, als de treinleiding verbroken is geweest of als de trein langer dan 2 uur heeft stilgestaan.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klemveer<br />
|Omschrijving= Veer (M-veer) waarmee de spoorstaaf op de [[Woorden - R#Rughellingplaat|rughellingplaat]] wordt vastgezet. [https://www.alom.eu/product-info/rughellingplaten/ Meer over rughellingplaat].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleuren<br />
|Omschrijving= Zie: Kleurenkaart NS<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleurenkaart NS<br />
|Omschrijving= Op het BNLS-forum is daar een draadje over: [https://forum.beneluxspoor.net/index.php/topic,3781.msg53269.html#msg53269 Kleuren NS] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleurtemperatuur<br />
|Omschrijving= De kleur van het licht (van een lamp, TL-buis of [[Woorden - L#LED batten|ledstrip]]) wordt aangegeven met "kleurtemperatuur". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kleurtemperatuur Meer over kleurtemperatuur].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klimspiraal<br />
|Omschrijving= Het omhoog of omlaag laten rijden van treinen door het gebruik van een '''spiraalvormig''' spoor. Zie het artikel [[Hellingen/klimspiralen]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kloksein<br />
|Omschrijving= Een '''kloksein''' is het belgeluid dat door een seinklok wordt gegenereerd bij een naderende trein. De overwegwachter werd vroeger voor een naderende trein gewaarschuwd door een belsignaal van een seinklok (overwegklok). Hij wist dan dat hij de bomen of rolhekken moest sluiten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - S#Seinklok|Seinklok]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kloksein Meer over kloksein]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klomp<br />
|Omschrijving= "Op '''klompen''' lopen:" rijden met een platte wielband onder de loc of wagen, wat een klossend, stampend geluid geeft, als van op klompen lopen. "trek haar de klompen maar aan:" laat de loc maar weer eens flink werken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klompentrein<br />
|Omschrijving= '''Klompentrein''' was de benaming voor een trek-duwcombinatie met aan elke kop een NS 2200 loc, met daartussen één of meerdere Plan E rijtuigen. Deze combinatie reed hoofdzakelijk in landelijke gebieden en kreeg om deze reden haar bijnaam.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klonteren<br />
|Omschrijving= "Het vuur '''klontert''':"- loopt uit, d.w.z. er lopen slakken uit de kolen tussen de roosterstaven. Zie ook: [[Woorden - L#Loopkolen|"Loopkolen"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kloot<br />
|Omschrijving= (NS-Jargon). [[Woorden - C#Contragewicht|'''Contragewicht''']] bij wissel, meestal handwissel. Zie afbeelding 01 in het artikel [[Railgeometrie#wisselsteller|Railgeometrie]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knalsein<br />
|Omschrijving= Een '''knalsein''' is een met buskruit gevuld doosje, dat op de rails geklemd wordt, en ontploft, als er een trein overheen rijdt, deze ontploffing wordt door de machinist gehoord en is een opdracht tot het maken van een noodremming. Wordt alleen in noodgevallen gebruikt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [https://www.nicospilt.com/index_vlaggen.htm Meer over knalsein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knijpen<br />
|Omschrijving= Stoomtoevoer naar de cilinders verminderen, af'''knijpen''', door de regulateur terug te zetten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knooppunt<br />
|Omschrijving= Een halteringsplaats waar meerdere treinstromen samenkomen en waar (vrijwel) alle passerende treinen halteren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Voor meer uitleg, zie: [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=knooppunt '''Knooppunt''']. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=knooppunt Meer over knooppunt].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knor<br />
|Omschrijving= "Een beste '''knor''' onder de deur: "een flink heuveltje kolen in de vuurkist onder de vuurdeur. zie ook: "Bult". 2 - Benaming van de grote remkraan van het fabrikaat Korr of Kunze-Knorr. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knorr bremse<br />
|Omschrijving= '''Knorr-Bremse''' AG is een Duitse fabrikant van remsytemen voor rail- and commerciele voertuigen, werkende door middel van samengeperste lucht, opgericht in 1905. Zie ook: [[#Knorr-rem|Knorr-rem]] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Knorr-Bremse Meer over Knorr bremse]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knorr-rem<br />
|Omschrijving= '''Knorr-Bremse''' (merknaam). Remsysteem oorspronkelijk ontwikkeld als pneumatische rem voor goederentreinen. Nu een algemeen voorkomend remsysteem voor divers [[Woorden - M#Materieel|materieel]]. Zie: [[Woorden - R#Remmen|Remmen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koeiekop<br />
|Omschrijving= Aansluitingssein, dat toont welke kant van de aansluiting/splitsing/aftakking bereden zal worden. Dit sein heeft een driehoekige vorm, als van een '''koeiekop'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koekebakker<br />
|Omschrijving= Benaming voor een onvakkundige, knullige machinist, vooral wanneer hij zonder dat dat nodig was veel stoom verbruikt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koersbak<br />
|Omschrijving= Een '''bak''' hangend aan de zijkant van de trein. In de bak bevinden zich diverse platen met eindbestemmingen van een trein. Kwam o.a. voor op de Hondekoppen, ICR, DDM-1 en Plan W.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koersbord<br />
|Omschrijving= Bord dat bevestigd is in-, of aan de zijkant van de trein, met op het '''bord''' een vermelding van enkele stopstations en de eindbestemming.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koersrol<br />
|Omschrijving= Rol die bevestigd is aan de zijkant van (en soms in) de trein met de eindbestemming van de trein.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koerswagon(s)<br />
|Omschrijving= Enkele rijtuigen die van de trein worden losgekoppeld en die met een andere trein verder gaan naar een andere bestemming. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koetsak<br />
|Omschrijving= (België, < Fr. '''Cul de sac'''): Doodlopend spoor. Het Franse woord betekent: "blinde steeg", "slop". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koffie<br />
|Omschrijving= Vuil water, zichtbaar in het peilglas: "het wordt '''koffie'''. op de koffie zijn:" door het vuile water last hebben van opkoken en daardoor te weinig stoom hebben. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolen<br />
|Omschrijving= Steen'''kool'''. Brandstof voor onder andere stoomlocomotieven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kolen Meer over Kolen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenbijter<br />
|Omschrijving= Machinist die verschrikkelijk zuinig rijdt, om zo weinig mogelijk kolen te gebruiken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenboer<br />
|Omschrijving= "De '''kolenboer''' is op de lijn:" gezegd wanneer je over een spoorlijn rijdt en er veel zij- of tegenwind staat: de trein gaat dan moeilijk vooruit, de loc moet hard trekken, verbruikt veel energie en dus veel stoom, waardoor er weer een stuk harder gestookt moet worden: de stoker moet dan veel kolen over de schop laten gaan, net als een scheppende kolenhandelaar. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenbunker<br />
|Omschrijving= Een '''kolenbunker''' is een bergplaats voor kolen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolendrager<br />
|Omschrijving= Iemand die kolen de locomotief insjouwt. Hij heeft een mandje met daarin kolen op z’n schouder, daarmee gaat hij een tegen loc of tender staand laddertje op, keert het mandje om in de kolenruimte, gaat naar beneden, vult het mandje weer, waarna alles zich herhaalt. de '''kolendrager''' moet vele malen op en neer, voordat hij klaar is met laden. Bij uitbreiding: de man die de locs van kolen voorziet, op welke wijze dan ook. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenkraan<br />
|Omschrijving= Hijs'''kraan''' in het kolendepot voor het laden van kolen in een tender van een locomotief. Zie het artikel [[Het stoomlocomotievendepot]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenpark<br />
|Omschrijving= Een '''kolenpark''' is een omheinde ruimte op emplacement voor het bewaren van kolen voor de locomotieven. zie ook: [[Woorden - T#Tuin|"Tuin"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenpikker<br />
|Omschrijving= 1. Kolenbijter.<br />2. (machinist) die '''kolen''' pikt, steelt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenpremie<br />
|Omschrijving= '''Premie''' aan een machinist en stoker wanneer die minder dan een gestelde hoeveelheid kolen verbruiken op de loc. De machinist kreeg altijd twee keer zoveel premie als de stoker. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolentender<br />
|Omschrijving= '''Tender''' achter een stoomlocomotief waar de kolen en ook het water in worden opgeslagen<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolentip<br />
|Omschrijving= Hijswerktuig waarmee volledige gevulde kolenwagens in één keer in een schip (of bij een elektriciteitscentrale) konden worden gelost. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kolentip Meer over kolentip].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenvreters<br />
|Omschrijving= [[Woorden - S#Serie|Serie]] NS 3900.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kollek<br />
|Omschrijving= (België): '''Collega''', vooral collega-treinbestuurder, en andere collega-spoorwegmensen op de trein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Konijnenhok<br />
|Omschrijving= Kast voorzien van [[Woorden - T#Tyfoon|tyfoons]]. Onder andere op het dak van loc [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 1600.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koninklijk [[Woorden - M#Materieel|materieel]]<br />
|Omschrijving= De '''Koninklijke trein'''. Een samenstelling van diverse rijtuigen ten behoeve van het Koninklijk huis. Is per 2023 opgeheven. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kont<br />
|Omschrijving= "Achter zijn '''kont''' hebben:" achter zich hebben, achter de locomotief hebben. "onder zijn kont:" onder zich hebben. ook: "achter, onder z’n reet. op z’n kont zitten" of: "op z’n reet zitten:" gezegd van de loc als de wielen blokkeren bij het remmen, waardoor de loc glijdend remt, is iemand die op ijs gevallen is en zittend voortglijdt. "kop en kont:" voorkant en achterkant, daardoor: locomotief waarbij voorkant achterkant is en omgekeerd, dus tenderloc, die beide kanten op even snel kan rijden, wat een loc met losse tender niet kan (vooral bijnaam van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 5500). "het sein valt op z’n kont:" het sein valt plotseling op onveilig (de seinarm "valt" inderdaad), zie ook: [[Woorden - V#Voor z'n smoel gooien|"Voor z'n smoel gooien"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kookpijp<br />
|Omschrijving= (Jargon); benaming voor een '''vlampijp'''. Deze loopt door de vuurkist heen, van boven bij het ketelfront, schuin naar onder bij de vuurbrug. Verscheidene van deze pijpen lopen door de vuurkist om de circulatie van het ketelwater te verbeteren en het verwarmd oppervlak te vergroten. De vuurbrug steunt er op. Zie ook: [[Woorden - V#Vlampijp|vlampijp]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - W#Waterpijp|Waterpijp]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koolborstel<br />
|Omschrijving= Dient om de elektrische spanning over te dragen op het draaiende gedeelte ([[Woorden - C#Collector|de collector]]) van een elektromotor. '''Koolborstels''' worden gemaakt van synthetisch gemaakt grafiet: dit wordt geproduceerd uit cokes, vermengd met teer, in vorm geperst en daarna voorgebakken en uiteindelijk volgens het [https://en.wikipedia.org/wiki/Acheson_process Acheson-proces] onder hoge stroomsterkten omgezet in "elektrografiet". Voor [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]sterkten tot 12 A/cm&sup2; wordt dit "elektrografiet" toegepast. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Grafiet Meer over grafiet].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koolstoffilm weerstand<br />
|Omschrijving= Een '''koolstoffilm weerstand''' (in de volksmond kortweg: "koolweerstand" genoemd) bestaat uit een drager, met daarop een dunne opgedampte laag koolstof, waarin een spiraal is gesneden om de juiste weerstandswaarde te bereiken. Een koolstoffilm weerstand lijkt qua constructie veel op een [[Woorden - M#Metaalfilm weerstand|metaalfilm weerstand]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Weerstand_(component) Meer over koolstoffilm weerstand]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koor<br />
|Omschrijving= Het zwarte '''koor'''. zie [[Woorden - Z#Zwart|"Zwart"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kop<br />
|Omschrijving= 1. Uiteinde van de [[Woorden - D#Drijfstang|drijfstang]]. "kleine '''kop''':" korte eind. "grote kop:" grote eind. "kop en kont:" zie [[#Kont|"kont"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />2. (België): "De dikke '''kop''' van de bielle:" de grote kop (of: het grote eind) van de drijfstang. "de kleine kop van de bielle:" het korte eind van de drijfstang. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />3. "Een sein voor z’n '''kop''' gooien:" zie [[Woorden - S#Smoel|smoel]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopbak<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - K#Koprijtuig|'''Koprijtuig''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kop en kont<br />
|Omschrijving= Bijnaam. Zie ook: [[Woorden - B#Bakkie|"Bakkie"]], [[Woorden - N#NS 5500|"NS 5500"]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopdeuren<br />
|Omschrijving= De '''deuren''' aan elk kop-einde van een rijtuig (de overgangsdeuren naar een ander rijtuig). Deze zijn altijd open (niet afgesloten) behalve als het een kopdeur betreft van het eerste rijtuig en het laatste rijtuig.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koploper<br />
|Omschrijving= 1. De bijnaam voor de treinstellen van het type [[Woorden - I#ICM|ICM]] (ICM-3 en ICM-4). De naam is ontstaan door de mogelijkheid de treinstelkoppen bij het combineren met elkaar te verbinden. Oorspronkelijk werd er dan ook gesproken van de doorloopkop, een kop waar je doorheen kunt lopen dus.<br />2. Treinbesturingsprogramma (gratis). Gemaakt door Paul Haagsma (Pahasoft). Zie het artikel [[Treinbesturingssoftware]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopmaken<br />
|Omschrijving= Een doorgaande trein (met hetzelfde [[Woorden - M#Materieel|materieel]] en treinnummer) die door de infrastructuur en de geboden relaties, gedwongen wordt van rijrichting te veranderen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kopmaken Meer over '''Kopmaken''']. Zie ook [[Woorden - K#Keren|keren]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kopmaken Nog meer over kopmaken].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelas<br />
|Omschrijving= '''As''' waar koppelwielen op bevestigd zijn. Tegengesteld: [[Woorden - D#Drijfas|"drijfas"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelboom<br />
|Omschrijving= Een '''koppelstuk''' om een treinstel te kunnen slepen met een loc (bijv. een stoptrein laten trekken door een 6400-loc).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelen<br />
|Omschrijving= Het werkelijk aan elkaar '''koppelen''' van twee treindelen tot een trein. In de reizigerstreindienst wordt hiermee doorgaans het aan elkaar koppelen van twee treinstellen bedoeld. In de goederenexploitatie wordt hiermee het aan elkaar koppelen van de goederenwagens bedoeld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=koppelen Meer over koppelen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppeling<br />
|Omschrijving= Onderdeel van spoorwegvoertuigen, met als doel de spoorwegvoertuigen onderling te '''koppelen'''. Bijvoorbeeld de [[Woorden - S#Schroefkoppeling|schroefkoppeling]] en de [[Woorden - S#Scharfenberg-koppeling|Scharfenberg-koppeling]]. Zie ook het artikel [[Koppelingen in schaal H0]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelrijtuig<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - K#Koppelwagen|'''Koppelwagen''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelstang<br />
|Omschrijving= Stang die '''koppel'''wiel(en) en drijfwiel(en) met elkaar verbindt: zie ook: [[Woorden - D#Drijfstang|"Drijfstang"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelwagen<br />
|Omschrijving= Dit zijn voertuigen die worden gebruikt om [[Woorden - M#Materieel|materieel]] met verschillende '''koppelingen''' met elkaar te kunnen verbinden. Bijvoorbeeld een locomotief met schroefkoppeling aan een treinstel met [[Woorden - S#Scharfenberg-koppeling|Scharfenberg-koppeling]]. Dit kan ook met koppelstangen of sleepkoppelingen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(21)]] Zie ook het thema [https://www.nicospilt.com/koppeling.htm Koppelingen]. Engelse termen: barrier vehicle (koppelwagen), Barrier coach (koppelrijtuig). [https://sleutelspoor.nl/projecten/rangeerwagens/ Meer over koppelwagen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelwiel<br />
|Omschrijving= Via de koppelstang, dus '''indirect, aangedreven wiel'''. Tegengesteld: [[Woorden - D#Drijfwiel|"Drijfwiel"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koprijtuig <br />
|Omschrijving= Een rijtuig in een treinstel voorzien van een machinistencabine. Ook '''Kopbak''' of Stuurstandrijtuig genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stuurstandrijtuig Meer over stuurstandrijtuig]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopspoor<br />
|Omschrijving= '''Doodlopend spoor''', aan het eind voorzien van een stootjuk (spoorbeëindigingsconstructie). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Basisvormen]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kopspoor Meer over Kopspoor]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopstation<br />
|Omschrijving= Een '''station''' zonder doorgaande sporen, ofwel alle sporen eindigen in dit station, zoals Den Haag CS en Antwerpen CS. Zie: artikel [[Type stations]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortgesloten<br />
|Omschrijving= Er is een onbedoelde (=niet gewenste) verbinding tussen twee geleiders in een [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]kring. Zie [[Woorden - K#Kortsluiting|'''Kortsluiting''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortkoppeling<br />
|Omschrijving= (Modelspoor). '''Koppeling''' tussen twee wagens of rijtuigen, zodanig uitgevoerd dat de buffers van de afzonderlijk railvoertuigen op zeer korte afstand van elkaar gehouden worden. De trein ziet er dan natuurgetrouwer uit.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortsluiten<br />
|Omschrijving= Het onbedoeld contact maken van twee geleiders in een [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]kring die een spanning voeren. Zie "Kortsluiting" hieronder.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortsluiting<br />
|Omschrijving= Het aanbrengen (of optreden) van een verbinding met lage weerstand in een stroomkring. Wanneer twee ongeïsoleerde draden, waarop een elektrische spanning staat, elkaar raken ontstaat er '''kortsluiting'''. Als gevolg van de korstuiting gaat er een hoge [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] lopen. Het is dus belangrijk om zekeringen te gebruiken, zodat de kortsluiting geen nadelige gevolgen heeft (denk hierbij aan brand of verbrandde bedrading). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kortsluiting Meer over kortsluiting].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortsluitlans<br />
|Omschrijving= Een "'''kortsluitlans'''" dient voor het beveiligen van het spoor bij werkzaamheden, zodat er geen treinen kunnen rijden, en wordt alleen gebruikt in overleg met de treindienstleider. In de [[Woorden - W#WBI.|WBI]] staat ook aangegeven dat er kortsluitlansen worden gebruikt. De [[Woorden - L#LWB.|LWB]] is verantwoordelijk voor het plaatsen en verwijderen van de kortsluitlans. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] Meer over de [https://www.infrasite.nl/glossary/kortsluitlans/ kortsluitlans]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kotsen<br />
|Omschrijving= '''Kotsen''' (België): opkoken. Is nogal grover dan spuwen. Zie ook [[Woorden - G#Gubbelen|Gubbelen]]. Het betekent: het kotsen van iemand die te veel gedronken heeft. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koude reserve<br />
|Omschrijving= Stilstaande reserve. In reserve gehouden trein[[Woorden - M#Materieel|materieel]]. Het begrip "koud" slaat ook op stoomlocomotieven die op reserve staan en niet op stoom zijn gebracht en dus "'''koud'''" zijn. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kraagbout<br />
|Omschrijving= Met een '''kraagbout''' wordt de spoorstaaf samen met de [[Woorden - R#Rughellingplaat|rughellingplaat]] vastgezet op de [[Woorden - D#Dwarsligger|dwarsligger]] of de spoorstaaf direct op de dwarsligger bij betonnen bielsen. De kraagbouten zijn verzinkt tegen corrosie en hebben de afmetingen 170 x 23 mm. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(13)]] [https://railfix.nl/railbevestigingen/ Meer over de kraagbout].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kraagschroef<br />
|Omschrijving= Zie: "Kraagbout".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kraan<br />
|Omschrijving= 1. Hijskraan voor kolenladen. "kleine '''kraan''':" hijskraan met bak die met de schop of met de hand gevuld moet worden. "grote kraan:" grijperkraan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />2. Afsluiter.<br />3. Spoorkraan. Zie: [[Woorden - O#Ongevallenkraan|Ongevallenkraan]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Krachtvoertuig<br />
|Omschrijving= '''Railvoertuig''', voorzien van een eigen voortbewegingsinrichting.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kreupele Marie"<br />
|Omschrijving= NS 2801<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Krom<br />
|Omschrijving= "'''Krom''' doorlopen:" een wissel aftakkend (=krom) berijden. "kromliggend wissel:" wissel in stand afbuigend, waardoor de trein naar het naastbijliggend spoor aftakt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruier<br />
|Omschrijving= In oude tijden had men op een station één of meerdere '''kruiers''' lopen die door reizigers meegebrachte goederen en/of koffers in- en uit de trein brachten. Ook: [[Woorden - W#Witkiel|Witkiel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruis<br />
|Omschrijving= NS-Jargon. afkorting van '''kruising'''. Zie ook [[Woorden - K#Kruiswissel|Kruiswissel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruisen<br />
|Omschrijving= "(elkaar)" "'''kruisen''':" in tegengestelde richting voorbijgaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruising<br />
|Omschrijving= 1. Het kruisen. "'''kruising''' verleggen:" een ander station kiezen om te kruisen (bij enkelsporige baanvlakken).<br />2. Kruispunt, plaats waar twee sporen elkaar snijden/kruisen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruiskop<br />
|Omschrijving= Een '''kruiskop''' is de verbinding tussen zuigerstang en drijfstang, die de heen-en-weer gaande beweging van de zuigerstang omzet in de heen-en-weer gaande/draaiende beweging van de drijfstang. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruispunt<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - K#Kruising|Kruising]], betekenis 2.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruiswissel<br />
|Omschrijving= Een combinatie van vier wissels en een '''kruising'''. Bevindt zich tussen twee sporen, waardoor in beide richtingen van spoor kan worden gewisseld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]. Zie: artikel [[Basisvormen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Krukken<br />
|Omschrijving= Met een '''kruk''' een elektrisch wissel handmatig omleggen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruktap<br />
|Omschrijving= Een '''kruktap''' is een arm die haaks op het wiel staat en die de heen-en-weer gaande beweging van de scharnierend ermee verbonden drijfstang op het wiel overbrengt, dat aldus tot draaien wordt gebracht. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kuilwielenbank<br />
|Omschrijving= '''Draaibank''' speciaal voor het op maat maken, c.q. afdraaien van de treinwielen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kuip<br />
|Omschrijving= De ronde ketel, het ronde gedeelte van de stoomketel. "de '''kuip''' in het vet zetten:" de ketel oppoetsen met vet. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kuisen<br />
|Omschrijving= (België): Reinigen. "het vuur '''kuisen'''." vgl. "vuur" schoonmaken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kunststof<br />
|Omschrijving= Verzamelnaam. Zie: artikel [[Kunststoffen]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kunststof Meer over '''kunststof'''.]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kunstwerk<br />
|Omschrijving= '''Bouwconstructie''' in weg, water of spoorlijn zoals bruggen, tunnels en sluizen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kunstwerk Meer over kunstwerk].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kunze-Knorr<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - K#Knorr-rem|'''Knorr-rem''']]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kunze-Knorr-rem<br />
|Omschrijving= Volledig ingevoerd bij de NS op 1 Jan 1934. Zie ook: [[#Knorr bremse|Knorr-rem]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kurk<br />
|Omschrijving= '''Kurk''' (Latijnse naam: Quercus suber) is een licht, elastisch materiaal, dat wordt gemaakt van de schors van de kurkeik. Kan dienen als geluidisolatie, onder de rails van het modelspoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kurk_%28materiaal%29 Meer over Kurk.]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwarteren<br />
|Omschrijving= 1 - In vier gelijke eenheden verdelen.<br />2 - Het verdraaien van linker- en rechterwiel op dezelfde as. De stand van linker- en rechterwiel moet bij stoomlocomotieven bij alle assen exact gelijk zijn en de verdraaingshoek moet 90 graden bedragen. Dit '''kwarteren''' wordt gedaan bij stoomlocomotieven, om ervoor te zorgen dat de locomotief weg kan rijden vanuit stilstand. Zonder gekwarteerde wielen kunnen de zuigers (via de drijfstangen) de wielen niet aandrijven. Zie ook [[Woorden - D#Dood|Dood]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwarteren (modelspoor)<br />
|Omschrijving= Bij het grootspoor ligt de hoek van 90° vast, elke stoomloc is hetzelfde, maar bij een '''model''' maakt dat geen verschil. De hoek tussen links en rechts hoeft bij een model niet precies 90° te zijn, het enige belangrijke is dat die hoek bij elk [[Woorden - W#Wielstel|wielstel]] (=as) exact hetzelfde is, anders gaat het stangenstelsel (het schuifmechanisme) wringen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwel<br />
|Omschrijving= Een '''kwel''' is een opwaarts gerichte grondwaterstroming, gehanteerd bij het uittreden van grondwater uit de grond. kan onder meer direct aan het grondoppervlak geschieden, in sloten of in drains. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kwel Meer over kwel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwelgebieden<br />
|Omschrijving= '''Gebieden''' waar sprake is van opwaartse grondwaterstromen. Kan onder meer direct aan het grondoppervlak geschieden, in sloten of in drains. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwelwater<br />
|Omschrijving= Wordt meestal afgekort tot [[Woorden - K#Kwel|'''Kwel''']].<br />
}}<br />
{{Gerelateerde termen<br />
|Termen= kool, Kool, kool-film, Kool-film, koolfilm, Koolfilm<br />
}} {{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - J<br />
|Volgende= Woorden - L<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 25 mrt 2024 9:57 (CET)</small><br />
|}[[Categorie: Afkortingen|K]]<br />
[[Categorie: Algemeen|K]]<br />
[[Categorie: Woorden|K]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|K]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_K&diff=50831Woorden - K2024-03-25T08:57:54Z<p>Fred: links toeg.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - J<br />
|Volgende= Woorden - L<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= k.<br />
|Omschrijving= Koprijtuig van een [[Woorden - T#Treinstel|treinstel]]. De kleine letter '''k''' wordt bij het weergeven op de rijtuigen altijd als laatste vermeld. Bijv: "mBDk", "BDk". <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= K.<br />
|Omschrijving= '''Keukencompartiment aanwezig'''. Komt bijvoorbeeld voor in "BKD" bij de Plan-W rijtuigen. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= KROL.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); een [https://nl.wikipedia.org/wiki/Krol_(spoorwegen) '''krol'''] (afkorting van "KRaan Op Lorries"), is een graafmachine of hijskraan, voorzien van wielen met rubberen banden, die geschikt is gemaakt om ook over het spoor te kunnen rijden. Een krol is daarom aan de voor- en achterzijde voorzien van een beweegbaar frame met een spooras (met twee stalen wielen, dus totaal vier). Deze worden lorries genoemd. Ze kunnen hydraulisch opgehaald of neergelaten worden. In de neerwaartse stand is de krol in staat om op de rails te rijden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.infrasite.nl/glossary/krol/ Meer over de krol].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= KWP-vulling<br />
|Omschrijving= Vulling voor de lagerpot van wagens, bestaande uit '''Katoen, Wol en Paardehaar''', bestemd voor het vasthouden van de smeerolie voor het lager. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kaai<br />
|Omschrijving= (België) [[Woorden - P#Perron|Perron]]. Naast "perron" wordt in België de term '''"kaai"''' gebezigd. Een perron en een kade lijken inderdaad op elkaar. "de trein aan de kaai zetten".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kaapspoor<br />
|Omschrijving= '''Kaapspoor''' is spoor met een spoorwijdte van 1067 mm. (3,5 Engelse Voet). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kaapspoor Meer over Kaapspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kaasmes"<br />
|Omschrijving= Bijnaam voor de regulateur, die met zijn beide handvaten aan de uiteinden en de knik in het midden een duidelijke gelijkenis met een '''kaasmes''' vertoond. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kabel <br />
|Omschrijving= 1. (Elektrotechniek); Een '''kabel''' is een samenstel van twee of meer geïsoleerde elektrische leidingen (draden), met een gezamenlijke mantel.<br />2. (Werktuigbouw) Een kabel is een samenstel van meerdere stalen draden (bijvoorbeeld de kabel van een hijskraan).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kabelspoor<br />
|Omschrijving= '''Spoor'''baan met een hoog hellingpercentage, waarbij de voertuigen door middel van een '''kabel''' voortbewogen worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kabelspoor Meer over Kabelspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kachel<br />
|Omschrijving= De vuurkist met het vuur erin. Het vuur. "een dunne '''kachel''':" een dunne laag brandende kolen op het rooster. "een goede kachel, een slechte kachel:" een goed respectievelijk slecht brandend vuur. "een blanke kachel met een goede ligging:" een schoon vuur met goed verspreide kolen. "er een kachel inzetten:" zorgen voor een flink vuur voor het begin van een rit met een zware trein. "een lekker kacheltje:" een flink vuur van grote stukken [[Woorden - S#Steenkool|steenkool]] en daardoor lekker los liggend, een uitgespreid over een goed doorgebrand ondervuur. Weersgesteldheid (veel of weinig wind) en tonnage van de te trekken trein bepaalde de grootte van dit kacheltje. Het kacheltje werd zo'n 15 à 20 minuten voor het vertrek van de trein opgebouwd. "kachel opzetten:" vuur aanleggen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook [[Woorden - B#Blank|"blank"]] en [[Woorden - V#Vuur|"vuur"]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kalibreren<br />
|Omschrijving= '''Kalibreren''' is het vergelijken van een systeem of apparaat met behulp van een standaard lijst met gegevens om de eigenschappen vast te stellen. Het af- of instellen om het in overeenstemming te brengen met de specificatie wordt justeren genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kaliumsulfaat <br />
|Omschrijving= '''Kaliumsulfaat''' is een anorganische verbinding met als brutoformule K2SO4. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kaliumsulfaat Meer over kaliumsulfaat].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kameel<br />
|Omschrijving= Bijnaam van het diesel-electrische directierijtuig van de NS, nummer 20, dat aan beide zijden verhoogde bestuurderscabines heeft, die als bulten boven het dak uitspringen, net als bij een '''kameel''' de bulten bovenop de rug. Zie ook: [[Woorden - D#Dromedaris|Dromedaris]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kamer<br />
|Omschrijving= Machinistenhuis. "de '''kamer''' moet schoon en stofvrij blijven:" het machinistenhuis moet goed schoongehouden worden. Zie ook [[Woorden - K#Kamer en Suite|"kamer en suite"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kamer en Suite<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 3100 en 3200, waarbij het machinistenhuis van de tender gescheiden werd door twee ijzeren deuren, zoals bij twee kamers en suite. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kammen<br />
|Omschrijving= (België): "Zijn haar gaan '''kammen''':" met het pookijzer in het vuur gaan, om dit bij te werken. net als bij het kammen trek je dan als het ware "klitten" slakken uit elkaar. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kan<br />
|Omschrijving= '''Kan''' met smeerolie om het drijfwerk mee te smeren. Men onderscheidt de "gewone kan" en de "lange kan", een kan met een lange tuit waarmee moeilijk bereikbare delen gesmeerd worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kandelaar<br />
|Omschrijving= (België): vertakkingssein met twee, drie of vier armen. dit is altijd een bordessein, dat gelijkenis vertoond met een '''kandelaar''', omdat het opgebouwd is uit één gemeenschappelijke grondpaal, met daaruit, op het bordes, meer dan één paal. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie: [[Woorden - V#Vertakkingssein|Vertakkingssein]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kanonnieren<br />
|Omschrijving= Het op de treeplank buiten aan de personenrijtuigen van een rijdende trein van de ene coupé naar de andere lopen, om naar binnen te kijken. werd veel gedaan door voyeurs, die mensen wilden begluren tijdens het bedrijven van de liefdesdaad, wat nogal eens gedaan werd in de vroegere coupés die niet verbonden waren door een gangpad in het [[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]] maar uitsluitend via treeplanken buitenom. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kant<br />
|Omschrijving= '''Kantje''' opzetten: extra kolen of briketten stapelen op de waterbakken van de tender, naast de eigenlijke voor de kolen bestemde ruimte, dit om zoveel mogelijk kolen mee te nemen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kantcode<br />
|Omschrijving= De '''kantcode''' geeft bij een wissel aan welke van de drie mogelijke takken bedoeld wordt. Mogelijke waarde: V = Voor, L = Links, R = Rechts.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kantelbaktrein<br />
|Omschrijving= Bij '''kantelbaktreinen''' wordt de gehele trein in tegengestelde richting gekanteld dan de middelpuntvliedende krachten. Dit stelt de trein in staat om op hogere snelheid, bestaande trajecten te berijden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kantelbaktrein Meer over Kantelbaktrein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kanteldijk<br />
|Omschrijving= Een '''kanteldijk''' is een waterkerende constructie langs een (spoor)weg bij doorsnijding van een waterkering. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kanteldijk Meer over kanteldijk].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kantoor"<br />
|Omschrijving= Bijnaam voor een (modern) machinistenhuis.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kap<br />
|Omschrijving= 1. Dak van machinistenhuis. "onder de '''kap'''": in het machinistenhuis.<br />2. Overkapping: "onder de kap": onder de overkapping van het station. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kar<br />
|Omschrijving= Locomotief. "de meester en zijn '''kar''':" de machinist en zijn locomotief. "dubbele kar:" locomotief met 3 of 4 cilinders waarbij 2 assen direct door een drijfstang aangedreven worden. "losse kar:" locomotief die los rijdt, dus zonder wagens of rijtuigen. zie ook: [[Woorden - W#Wagen|"wagen"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kardinaal<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de diesel-elektrische loc nr. 2530, die een tijd lang een paarse kleur had, zoals '''kardinalen''' dikwijls dragen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kareltje<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] HSM 201-208 en 220, die gebouwd waren bij '''Carels''' Frères te Gent. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Karren<br />
|Omschrijving= (Werkwoord): Rijden, "'''karren''' maar!" [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kasse<br />
|Omschrijving= (België): Gentse bijnaam voor loc van het type 53. Ook: bok (Limburgs), broekverbrander (Leuvens). '''Kasse''' werd gebruikt omdat de loc eruit zag als een vierkante bak, dus als een kas. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kastje"<br />
|Omschrijving= Benaming voor een personenrijtuig. Een personenrijtuig zag er dikwijls uit als een soort '''kast'''. vergelijk "bakje". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kathode <br />
|Omschrijving= In een elektrisch systeem met twee polen of elektroden is de '''kathode''' (Grieks κάθοδος, weg naar beneden) de pool waar de elektronen het systeem ingaan. De tegengestelde pool of elektrode heet de [[Woorden - K#Anode|anode]]. De begrippen kathode en anode hebben betrekking op de richting van de doorgevoerde stroom. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kathode Meer over kathode].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Katoen<br />
|Omschrijving= 1. "Geef 'm van katoen". Laat de loc flink werken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - O#Op zijn donder geven|Op zijn donder geven]].<br />2. Katoentje: pit in olielamp of oliebak.: katoentje zetten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kattekop<br />
|Omschrijving= Stoomafsluiter in de [[Woorden - S#Stoomdom|stoomdom]], die met de regulateurhendel bediend wordt. Heeft een enigszins ronde vorm, als van een '''kattekop'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kattenrug<br />
|Omschrijving= De verticale uitzetting van een spoorstaaf door hoge temperaturen. Zie ook: [[Woorden - S#Spoorspatting|Spoorspatting]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerdriehoek<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - D#Driehoeken|Driehoeken]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerlus<br />
|Omschrijving= Een op een wissel aangesloten stuk rails, zodanig aangelegd, dat wanneer een trein via het afbuigende spoor het wissel verlaat en dus de '''keerlus''' in rijdt, de trein via het rechtdoorgaande spoor weer op datzelfde wissel terugkeert. Wanneer de trein over het doorgaande spoor van het wissel de keerlus in rijdt, zal de trein het wissel weer bereiken over het afbuigende spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie: artikel [[Keerlus]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Keerlus Meer over Keerlus]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerlusschakeling<br />
|Omschrijving= Elektronische schakeling (ook '''keerlusmodule''' genoemd) die de [[Woorden - P#Polariteit|polariteit]] in een keerlus tijdig veranderd, teneinde kortsluiting tussen linker- en rechter spoorstaaf te voorkomen. Zie: [[Keerlus]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerlussectie<br />
|Omschrijving= Het geïsoleerde gedeelte in de rails (de '''sectie''') van een '''keerlus''', waar de [[Woorden - P#Polariteit|polariteit]] wordt veranderd door de keerlusmodule. Zie: artikel [[Keerlus]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerspoor<br />
|Omschrijving= Spoor waarop treinen van rijrichting kunnen veranderen, het zogenaamde [[Woorden - K#Keren|keren]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie het artikel [[Treinen keren]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=keerspoor Meer over keerspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kemlerbord<br />
|Omschrijving= Een '''Kemlerbord''' is een rechthoekig oranje bord en geeft informatie over de lading van het betreffende voertuig. De [[#Kemler-code|gevarenklasse]] staat in combinatie met een stofidentificatienummer vermeld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/ADR_gevarenklassen_en_labels Meer over Kemlerbord]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kemler-code<br />
|Omschrijving= ([[Woorden - G#GEVI'.|GEVI]]-code) '''Code'''ring voor gevaarlijke stoffen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[#Kemlerbord|Kemlerbord]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/ADR_gevarenklassen_en_labels Meer over Kemler-code]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keperbaak<br />
|Omschrijving= Een '''keperbaak''' is een schuin geplaatst bord voorafgaand aan een sein. Zie [[Woorden - B#Baak|Baak]] en het artikel [[Borden en overige speciale seininrichtingen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keren<br />
|Omschrijving= Een trein die op zijn bestemming(station) is aangekomen en met hetzelfde [[Woorden - M#Materieel|materieel]] onder een ander treinnummer '''terug keert''' in de richting van zijn herkomst, maar kan een ander station als bestemming hebben. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=keren Meer over Keren.] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie ook [[Woorden - K#Kopmaken|kopmaken]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=keren Meer over keren].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kerf <br />
|Omschrijving= (Engels); "kerf offset instelling" is een instelling bij een lasercutter (lasersnijder). De kerf is het gedeelte van het materiaal dat de laser wegbrandt tijdens het snijden. Het is de breedte van de laserstraal. Het varieert meestal van 0,08 mm – 1 mm, afhankelijk van het materiaaltype en andere voorwaardelijke factoren. Zie artikel [[Lasersnijden en -graveren]]. [https://hackaday.com/2023/04/15/better-laser-cuts-know-your-kerf/ Meer over kerf] (Engels).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kerstboom"<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]]s NS 4000 en 4700. Deze locomotieven hadden elektrische frontseinen, een schijnwerper en verlichting onder de voetplaat ten behoeve van de smering van het mechaniek. Als ’s nachts deze verlichting brandde, had het geheel iets weg van een '''kerstboom'''. (De meeste andere locomotieven hadden een andere, minder fel brandende verlichting, en doorgaans geen drijfwerkverlichting. Het personeel moest 's nachts het drijfwerk bijlichten met een fakkel.) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketel<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - S#Stoomketel|Stoomketel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketelfront<br />
|Omschrijving= '''Voorfront'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketelkeuring<br />
|Omschrijving= Nieuwe '''ketels''' moesten volgens de wet: "Algemeen Reglement Dienst op de Spoorwegen" na acht jaar worden '''getest'''. Tussentijds werd er door middel van een persing, eens in de vier jaar getest.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketelonderzoek<br />
|Omschrijving= Zie: "Ketelkeuring".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketelwassen<br />
|Omschrijving= Het wassend verwijderen van ketelsteen uit de niet onder druk staande en koude locomotiefketel. Ook: '''Ketel wassen'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketten<br />
|Omschrijving= (België); '''Ketten''' is het bonken en stoten van een slecht aan de locomotief gekoppelde tender. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kettinghor<br />
|Omschrijving= Een '''kettinghor''' is een spooronderhoudsmachine. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kettinghor Meer over Kettinghor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kikker<br />
|Omschrijving= '''"Kikkertje:"''' bijnaam van kleine locomotieven zoals de serie NS 8100. waarschijnlijk zo genoemd omdat ze bij het aanzetten met een zware trein wel eens een sprongetje maakten. "zware kikker:" bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 8500 en 8700. vgl. "Hippel". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kikkers<br />
|Omschrijving= Naam voor de NS 8100.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kikkertje<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - K#Kikker|'''Kikker''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kikket"<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 7700. "'''Kikket'''" is een Fries woord dat 'kleintje' betekent. Deze locs waren inderdaad klein. Ook: [[Woorden - H#Haarlemmermeertje|"Haarlemmermeertje"]], [[Woorden - B#Bello|"Bello"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kippenlijn"<br />
|Omschrijving= '''Kippenlijn''' is de bijnaam van de spoorlijn van Ede naar Barneveld, die loopt door een gebied met veel kippenhouderijen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kist<br />
|Omschrijving= Vuurkist. "de kachel door de kist gooien:" de kolen van het vuur verspreiden over het hele roosterbed van de '''vuurkist'''. ook: "het vuur door de kist halen". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kit<br />
|Omschrijving= (Engels) 1. Bouwpakket.<br />2. (Bouwkundig). Verzamelnaam voor (taai)vloeibaar afdichtingmateriaal, bijv. siliconen'''kit'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kit_(afdichting) Meer over kit].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kitbashing<br />
|Omschrijving= (Eng.) Het maken van modellen d.m.v. aanpassingen aan, of het versnijden van, één of meerdere bestaande modelbouwpakketten, teneinde daaruit een nieuw model te maken/samen te stellen. Zie: [[Kitbashing en scratchbuilding modelbouwtechnieken]] en [[Woorden - K#Kit|Kit]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klappen<br />
|Omschrijving= Een '''klappend''' geluid maken. "de loc klapt erover:" boven de locomotief klinkt het klappende, blaffende geluid van de exhaustor, dat door de schoorsteen naar boven komt (bovenaan dus). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klapper<br />
|Omschrijving= (België): '''[[#Knalsein|Knalsein]]'''. ook: "Pétard". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klaprooster<br />
|Omschrijving= (België): '''Valrooster'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klapwissel<br />
|Omschrijving= '''Wissel''' dat een vaste stand heeft, en niet bediend hoeft te worden. Wel is een veerinrichting aangebracht waardoor de tongen, bij voor de rijdende trein verkeerde stand, opengereden kunnen worden. na passeren van de trein "veren" of "'''klappen'''" de tongen weer in de oude stand. Ook: Woorden - V#Veerwissel|"Veerwissel"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klasse<br />
|Omschrijving= Aanduiding voor verschillende vormen van comfort. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Klasse_%28openbaar_vervoer%29 Meer over Klasse].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klassebord<br />
|Omschrijving= '''Bord''' met '''klasse'''-nummer, die aan de buitenzijde van een coupé of treinstel wordt gehangen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klassieke beveiliging<br />
|Omschrijving= De '''klassieke beveiliging''' is een systeem dat tot 2006 gebruikt werd. [https://www.klassiekebeveiliging.com Meer over Klassieke beveiliging].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleef<br />
|Omschrijving= Bij heipalen de weerstand die een ingeheide paal aan een volgens de paal-as gerichte belasting kan bieden als gevolg van de wrijving en de eventuele adhesie langs de omtrek van de paalschacht. Bij omlaag gerichte belasting vormen de belasting en de puntweerstand van de paal te samen het draagvermogen. Onder bepaalde omstandigheden kan zich bij op stuit geheide palen negatieve '''kleef''' ontwikkelen, doordat nazakkende grond als het ware aan de paal gaat hangen. Een heipaal die zijn draagvermogen geheel ontleent aan de kleef heet kleefpaal. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kleef Meer over kleef].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klei<br />
|Omschrijving= '''Klei''' is een klastisch sedimentair gesteente, dat voornamelijk bestaat uit [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lutum lutum], gronddeeltjes kleiner dan 2 µm. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Klei Meer over klei]. <br />
}} <br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kleine Dakota"<br />
|Omschrijving= NS 4300 (2e [[Woorden - S#Serie|serie]]) Ook wel kleine [[Woorden - J#Jeep|Jeep]] genoemd.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kleine Jeep"<br />
|Omschrijving= NS 4300 (2e [[Woorden - S#Serie|serie]]) Ook wel Kleine Dakota genoemd.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleine remproef<br />
|Omschrijving= Remproef waarbij de werking van de pneumatische treinrem beproefd wordt. In principe wordt de '''kleine remproef''' genomen bij de laatste beremde as. Deze beproeving vindt plaats na wisseling van rijrichting, als de treinleiding verbroken is geweest of als de trein langer dan 2 uur heeft stilgestaan.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klemveer<br />
|Omschrijving= Veer (M-veer) waarmee de spoorstaaf op de [[Woorden - R#Rughellingplaat|rughellingplaat]] wordt vastgezet. [https://www.alom.eu/product-info/rughellingplaten/ Meer over rughellingplaat].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleuren<br />
|Omschrijving= Zie: Kleurenkaart NS<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleurenkaart NS<br />
|Omschrijving= Op het BNLS-forum is daar een draadje over: [https://forum.beneluxspoor.net/index.php/topic,3781.msg53269.html#msg53269 Kleuren NS] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleurtemperatuur<br />
|Omschrijving= De kleur van het licht (van een lamp, TL-buis of [[Woorden - L#LED batten|ledstrip]]) wordt aangegeven met "kleurtemperatuur". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kleurtemperatuur Meer over kleurtemperatuur].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klimspiraal<br />
|Omschrijving= Het omhoog of omlaag laten rijden van treinen door het gebruik van een '''spiraalvormig''' spoor. Zie het artikel [[Hellingen/klimspiralen]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kloksein<br />
|Omschrijving= Een '''kloksein''' is het belgeluid dat door een seinklok wordt gegenereerd bij een naderende trein. De overwegwachter werd vroeger voor een naderende trein gewaarschuwd door een belsignaal van een seinklok (overwegklok). Hij wist dan dat hij de bomen of rolhekken moest sluiten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - S#Seinklok|Seinklok]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kloksein Meer over kloksein]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klomp<br />
|Omschrijving= "Op '''klompen''' lopen:" rijden met een platte wielband onder de loc of wagen, wat een klossend, stampend geluid geeft, als van op klompen lopen. "trek haar de klompen maar aan:" laat de loc maar weer eens flink werken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klompentrein<br />
|Omschrijving= '''Klompentrein''' was de benaming voor een trek-duwcombinatie met aan elke kop een NS 2200 loc, met daartussen één of meerdere Plan E rijtuigen. Deze combinatie reed hoofdzakelijk in landelijke gebieden en kreeg om deze reden haar bijnaam.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klonteren<br />
|Omschrijving= "Het vuur '''klontert''':"- loopt uit, d.w.z. er lopen slakken uit de kolen tussen de roosterstaven. Zie ook: [[Woorden - L#Loopkolen|"Loopkolen"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kloot<br />
|Omschrijving= (NS-Jargon). [[Woorden - C#Contragewicht|'''Contragewicht''']] bij wissel, meestal handwissel. Zie afbeelding 01 in het artikel [[Railgeometrie#wisselsteller|Railgeometrie]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knalsein<br />
|Omschrijving= Een '''knalsein''' is een met buskruit gevuld doosje, dat op de rails geklemd wordt, en ontploft, als er een trein overheen rijdt, deze ontploffing wordt door de machinist gehoord en is een opdracht tot het maken van een noodremming. Wordt alleen in noodgevallen gebruikt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [https://www.nicospilt.com/index_vlaggen.htm Meer over knalsein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knijpen<br />
|Omschrijving= Stoomtoevoer naar de cilinders verminderen, af'''knijpen''', door de regulateur terug te zetten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knooppunt<br />
|Omschrijving= Een halteringsplaats waar meerdere treinstromen samenkomen en waar (vrijwel) alle passerende treinen halteren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Voor meer uitleg, zie: [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=knooppunt '''Knooppunt''']. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=knooppunt Meer over knooppunt].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knor<br />
|Omschrijving= "Een beste '''knor''' onder de deur: "een flink heuveltje kolen in de vuurkist onder de vuurdeur. zie ook: "Bult". 2 - Benaming van de grote remkraan van het fabrikaat Korr of Kunze-Knorr. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knorr bremse<br />
|Omschrijving= '''Knorr-Bremse''' AG is een Duitse fabrikant van remsytemen voor rail- and commerciele voertuigen, werkende door middel van samengeperste lucht, opgericht in 1905. Zie ook: [[#Knorr-rem|Knorr-rem]] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Knorr-Bremse Meer over Knorr bremse]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knorr-rem<br />
|Omschrijving= '''Knorr-Bremse''' (merknaam). Remsysteem oorspronkelijk ontwikkeld als pneumatische rem voor goederentreinen. Nu een algemeen voorkomend remsysteem voor divers [[Woorden - M#Materieel|materieel]]. Zie: [[Woorden - R#Remmen|Remmen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koeiekop<br />
|Omschrijving= Aansluitingssein, dat toont welke kant van de aansluiting/splitsing/aftakking bereden zal worden. Dit sein heeft een driehoekige vorm, als van een '''koeiekop'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koekebakker<br />
|Omschrijving= Benaming voor een onvakkundige, knullige machinist, vooral wanneer hij zonder dat dat nodig was veel stoom verbruikt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koersbak<br />
|Omschrijving= Een '''bak''' hangend aan de zijkant van de trein. In de bak bevinden zich diverse platen met eindbestemmingen van een trein. Kwam o.a. voor op de Hondekoppen, ICR, DDM-1 en Plan W.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koersbord<br />
|Omschrijving= Bord dat bevestigd is in-, of aan de zijkant van de trein, met op het '''bord''' een vermelding van enkele stopstations en de eindbestemming.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koersrol<br />
|Omschrijving= Rol die bevestigd is aan de zijkant van (en soms in) de trein met de eindbestemming van de trein.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koerswagon(s)<br />
|Omschrijving= Enkele rijtuigen die van de trein worden losgekoppeld en die met een andere trein verder gaan naar een andere bestemming. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koetsak<br />
|Omschrijving= (België, < Fr. '''Cul de sac'''): Doodlopend spoor. Het Franse woord betekent: "blinde steeg", "slop". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koffie<br />
|Omschrijving= Vuil water, zichtbaar in het peilglas: "het wordt '''koffie'''. op de koffie zijn:" door het vuile water last hebben van opkoken en daardoor te weinig stoom hebben. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolen<br />
|Omschrijving= Steen'''kool'''. Brandstof voor onder andere stoomlocomotieven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kolen Meer over Kolen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenbijter<br />
|Omschrijving= Machinist die verschrikkelijk zuinig rijdt, om zo weinig mogelijk kolen te gebruiken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenboer<br />
|Omschrijving= "De '''kolenboer''' is op de lijn:" gezegd wanneer je over een spoorlijn rijdt en er veel zij- of tegenwind staat: de trein gaat dan moeilijk vooruit, de loc moet hard trekken, verbruikt veel energie en dus veel stoom, waardoor er weer een stuk harder gestookt moet worden: de stoker moet dan veel kolen over de schop laten gaan, net als een scheppende kolenhandelaar. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenbunker<br />
|Omschrijving= Een '''kolenbunker''' is een bergplaats voor kolen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolendrager<br />
|Omschrijving= Iemand die kolen de locomotief insjouwt. Hij heeft een mandje met daarin kolen op z’n schouder, daarmee gaat hij een tegen loc of tender staand laddertje op, keert het mandje om in de kolenruimte, gaat naar beneden, vult het mandje weer, waarna alles zich herhaalt. de '''kolendrager''' moet vele malen op en neer, voordat hij klaar is met laden. Bij uitbreiding: de man die de locs van kolen voorziet, op welke wijze dan ook. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenkraan<br />
|Omschrijving= Hijs'''kraan''' in het kolendepot voor het laden van kolen in een tender van een locomotief. Zie het artikel [[Het stoomlocomotievendepot]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenpark<br />
|Omschrijving= Een '''kolenpark''' is een omheinde ruimte op emplacement voor het bewaren van kolen voor de locomotieven. zie ook: [[Woorden - T#Tuin|"Tuin"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenpikker<br />
|Omschrijving= 1. Kolenbijter.<br />2. (machinist) die '''kolen''' pikt, steelt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenpremie<br />
|Omschrijving= '''Premie''' aan een machinist en stoker wanneer die minder dan een gestelde hoeveelheid kolen verbruiken op de loc. De machinist kreeg altijd twee keer zoveel premie als de stoker. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolentender<br />
|Omschrijving= '''Tender''' achter een stoomlocomotief waar de kolen en ook het water in worden opgeslagen<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolentip<br />
|Omschrijving= Hijswerktuig waarmee volledige gevulde kolenwagens in één keer in een schip (of bij een elektriciteitscentrale) konden worden gelost. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kolentip Meer over kolentip].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenvreters<br />
|Omschrijving= [[Woorden - S#Serie|Serie]] NS 3900.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kollek<br />
|Omschrijving= (België): '''Collega''', vooral collega-treinbestuurder, en andere collega-spoorwegmensen op de trein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Konijnenhok<br />
|Omschrijving= Kast voorzien van [[Woorden - T#Tyfoon|tyfoons]]. Onder andere op het dak van loc [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 1600.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koninklijk [[Woorden - M#Materieel|materieel]]<br />
|Omschrijving= De '''Koninklijke trein'''. Een samenstelling van diverse rijtuigen ten behoeve van het Koninklijk huis. Is per 2023 opgeheven. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kont<br />
|Omschrijving= "Achter zijn '''kont''' hebben:" achter zich hebben, achter de locomotief hebben. "onder zijn kont:" onder zich hebben. ook: "achter, onder z’n reet. op z’n kont zitten" of: "op z’n reet zitten:" gezegd van de loc als de wielen blokkeren bij het remmen, waardoor de loc glijdend remt, is iemand die op ijs gevallen is en zittend voortglijdt. "kop en kont:" voorkant en achterkant, daardoor: locomotief waarbij voorkant achterkant is en omgekeerd, dus tenderloc, die beide kanten op even snel kan rijden, wat een loc met losse tender niet kan (vooral bijnaam van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 5500). "het sein valt op z’n kont:" het sein valt plotseling op onveilig (de seinarm "valt" inderdaad), zie ook: [[Woorden - V#Voor z'n smoel gooien|"Voor z'n smoel gooien"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kookpijp<br />
|Omschrijving= (Jargon); benaming voor een '''vlampijp'''. Deze loopt door de vuurkist heen, van boven bij het ketelfront, schuin naar onder bij de vuurbrug. Verscheidene van deze pijpen lopen door de vuurkist om de circulatie van het ketelwater te verbeteren en het verwarmd oppervlak te vergroten. De vuurbrug steunt er op. Zie ook: [[Woorden - V#Vlampijp|vlampijp]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - W#Waterpijp|Waterpijp]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koolborstel<br />
|Omschrijving= Dient om de elektrische spanning over te dragen op het draaiende gedeelte ([[Woorden - C#Collector|de collector]]) van een elektromotor. '''Koolborstels''' worden gemaakt van synthetisch gemaakt grafiet: dit wordt geproduceerd uit cokes, vermengd met teer, in vorm geperst en daarna voorgebakken en uiteindelijk volgens het [https://en.wikipedia.org/wiki/Acheson_process Acheson-proces] onder hoge stroomsterkten omgezet in "elektrografiet". Voor [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]sterkten tot 12 A/cm&sup2; wordt dit "elektrografiet" toegepast. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Grafiet Meer over grafiet].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koolstoffilm weerstand<br />
|Omschrijving= Een '''koolstoffilm weerstand''' (in de volksmond kortweg: "koolweerstand" genoemd) bestaat uit een drager, met daarop een dunne opgedampte laag koolstof, waarin een spiraal is gesneden om de juiste weerstandswaarde te bereiken. Een koolstoffilm weerstand lijkt qua constructie veel op een [[Woorden - M#Metaalfilm weerstand|metaalfilm weerstand]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Weerstand_(component) Meer over koolstoffilm weerstand]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koor<br />
|Omschrijving= Het zwarte '''koor'''. zie [[Woorden - Z#Zwart|"Zwart"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kop<br />
|Omschrijving= 1. Uiteinde van de [[Woorden - D#Drijfstang|drijfstang]]. "kleine '''kop''':" korte eind. "grote kop:" grote eind. "kop en kont:" zie[[#Kont|"kont"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />2. (België): "De dikke '''kop''' van de bielle:" de grote kop (of: het grote eind) van de drijfstang. "de kleine kop van de bielle:" het korte eind van de drijfstang. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />3. "Een sein voor z’n '''kop''' gooien:" zie [[Woorden - S#Smoel|smoel]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopbak<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - K#Koprijtuig|'''Koprijtuig''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kop en kont<br />
|Omschrijving= Bijnaam. Zie ook: [[Woorden - B#Bakkie|"Bakkie"]], [[Woorden - N#NS 5500|"NS 5500"]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopdeuren<br />
|Omschrijving= De '''deuren''' aan elk kop-einde van een rijtuig (de overgangsdeuren naar een ander rijtuig). Deze zijn altijd open (niet afgesloten) behalve als het een kopdeur betreft van het eerste rijtuig en het laatste rijtuig.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koploper<br />
|Omschrijving= 1. De bijnaam voor de treinstellen van het type [[Woorden - I#ICM|ICM]] (ICM-3 en ICM-4). De naam is ontstaan door de mogelijkheid de treinstelkoppen bij het combineren met elkaar te verbinden. Oorspronkelijk werd er dan ook gesproken van de doorloopkop, een kop waar je doorheen kunt lopen dus.<br />2. Treinbesturingsprogramma (gratis). Gemaakt door Paul Haagsma (Pahasoft). Zie het artikel [[Treinbesturingssoftware]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopmaken<br />
|Omschrijving= Een doorgaande trein (met hetzelfde [[Woorden - M#Materieel|materieel]] en treinnummer) die door de infrastructuur en de geboden relaties, gedwongen wordt van rijrichting te veranderen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kopmaken Meer over '''Kopmaken''']. Zie ook [[Woorden - K#Keren|keren]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kopmaken Nog meer over kopmaken].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelas<br />
|Omschrijving= '''As''' waar koppelwielen op bevestigd zijn. Tegengesteld: [[Woorden - D#Drijfas|"drijfas"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelboom<br />
|Omschrijving= Een '''koppelstuk''' om een treinstel te kunnen slepen met een loc (bijv. een stoptrein laten trekken door een 6400-loc).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelen<br />
|Omschrijving= Het werkelijk aan elkaar '''koppelen''' van twee treindelen tot een trein. In de reizigerstreindienst wordt hiermee doorgaans het aan elkaar koppelen van twee treinstellen bedoeld. In de goederenexploitatie wordt hiermee het aan elkaar koppelen van de goederenwagens bedoeld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=koppelen Meer over koppelen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppeling<br />
|Omschrijving= Onderdeel van spoorwegvoertuigen, met als doel de spoorwegvoertuigen onderling te '''koppelen'''. Bijvoorbeeld de [[Woorden - S#Schroefkoppeling|schroefkoppeling]] en de [[Woorden - S#Scharfenberg-koppeling|Scharfenberg-koppeling]]. Zie ook het artikel [[Koppelingen in schaal H0]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelrijtuig<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - K#Koppelwagen|'''Koppelwagen''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelstang<br />
|Omschrijving= Stang die '''koppel'''wiel(en) en drijfwiel(en) met elkaar verbindt: zie ook: [[Woorden - D#Drijfstang|"Drijfstang"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelwagen<br />
|Omschrijving= Dit zijn voertuigen die worden gebruikt om [[Woorden - M#Materieel|materieel]] met verschillende '''koppelingen''' met elkaar te kunnen verbinden. Bijvoorbeeld een locomotief met schroefkoppeling aan een treinstel met [[Woorden - S#Scharfenberg-koppeling|Scharfenberg-koppeling]]. Dit kan ook met koppelstangen of sleepkoppelingen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(21)]] Zie ook het thema [https://www.nicospilt.com/koppeling.htm Koppelingen]. Engelse termen: barrier vehicle (koppelwagen), Barrier coach (koppelrijtuig). [https://sleutelspoor.nl/projecten/rangeerwagens/ Meer over koppelwagen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelwiel<br />
|Omschrijving= Via de koppelstang, dus '''indirect, aangedreven wiel'''. Tegengesteld: [[Woorden - D#Drijfwiel|"Drijfwiel"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koprijtuig <br />
|Omschrijving= Een rijtuig in een treinstel voorzien van een machinistencabine. Ook '''Kopbak''' of Stuurstandrijtuig genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stuurstandrijtuig Meer over stuurstandrijtuig]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopspoor<br />
|Omschrijving= '''Doodlopend spoor''', aan het eind voorzien van een stootjuk (spoorbeëindigingsconstructie). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Basisvormen]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kopspoor Meer over Kopspoor]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopstation<br />
|Omschrijving= Een '''station''' zonder doorgaande sporen, ofwel alle sporen eindigen in dit station, zoals Den Haag CS en Antwerpen CS. Zie: artikel [[Type stations]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortgesloten<br />
|Omschrijving= Er is een onbedoelde (=niet gewenste) verbinding tussen twee geleiders in een [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]kring. Zie [[Woorden - K#Kortsluiting|'''Kortsluiting''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortkoppeling<br />
|Omschrijving= (Modelspoor). '''Koppeling''' tussen twee wagens of rijtuigen, zodanig uitgevoerd dat de buffers van de afzonderlijk railvoertuigen op zeer korte afstand van elkaar gehouden worden. De trein ziet er dan natuurgetrouwer uit.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortsluiten<br />
|Omschrijving= Het onbedoeld contact maken van twee geleiders in een [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]kring die een spanning voeren. Zie "Kortsluiting" hieronder.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortsluiting<br />
|Omschrijving= Het aanbrengen (of optreden) van een verbinding met lage weerstand in een stroomkring. Wanneer twee ongeïsoleerde draden, waarop een elektrische spanning staat, elkaar raken ontstaat er '''kortsluiting'''. Als gevolg van de korstuiting gaat er een hoge [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] lopen. Het is dus belangrijk om zekeringen te gebruiken, zodat de kortsluiting geen nadelige gevolgen heeft (denk hierbij aan brand of verbrandde bedrading). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kortsluiting Meer over kortsluiting].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortsluitlans<br />
|Omschrijving= Een "'''kortsluitlans'''" dient voor het beveiligen van het spoor bij werkzaamheden, zodat er geen treinen kunnen rijden, en wordt alleen gebruikt in overleg met de treindienstleider. In de [[Woorden - W#WBI.|WBI]] staat ook aangegeven dat er kortsluitlansen worden gebruikt. De [[Woorden - L#LWB.|LWB]] is verantwoordelijk voor het plaatsen en verwijderen van de kortsluitlans. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] Meer over de [https://www.infrasite.nl/glossary/kortsluitlans/ kortsluitlans]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kotsen<br />
|Omschrijving= '''Kotsen''' (België): opkoken. Is nogal grover dan spuwen. Zie ook [[Woorden - G#Gubbelen|Gubbelen]]. Het betekent: het kotsen van iemand die te veel gedronken heeft. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koude reserve<br />
|Omschrijving= Stilstaande reserve. In reserve gehouden trein[[Woorden - M#Materieel|materieel]]. Het begrip "koud" slaat ook op stoomlocomotieven die op reserve staan en niet op stoom zijn gebracht en dus "'''koud'''" zijn. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kraagbout<br />
|Omschrijving= Met een '''kraagbout''' wordt de spoorstaaf samen met de [[Woorden - R#Rughellingplaat|rughellingplaat]] vastgezet op de [[Woorden - D#Dwarsligger|dwarsligger]] of de spoorstaaf direct op de dwarsligger bij betonnen bielsen. De kraagbouten zijn verzinkt tegen corrosie en hebben de afmetingen 170 x 23 mm. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(13)]] [https://railfix.nl/railbevestigingen/ Meer over de kraagbout].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kraagschroef<br />
|Omschrijving= Zie: "Kraagbout".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kraan<br />
|Omschrijving= 1. Hijskraan voor kolenladen. "kleine '''kraan''':" hijskraan met bak die met de schop of met de hand gevuld moet worden. "grote kraan:" grijperkraan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />2. Afsluiter.<br />3. Spoorkraan. Zie: [[Woorden - O#Ongevallenkraan|Ongevallenkraan]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Krachtvoertuig<br />
|Omschrijving= '''Railvoertuig''', voorzien van een eigen voortbewegingsinrichting.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kreupele Marie"<br />
|Omschrijving= NS 2801<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Krom<br />
|Omschrijving= "'''Krom''' doorlopen:" een wissel aftakkend (=krom) berijden. "kromliggend wissel:" wissel in stand afbuigend, waardoor de trein naar het naastbijliggend spoor aftakt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruier<br />
|Omschrijving= In oude tijden had men op een station één of meerdere '''kruiers''' lopen die door reizigers meegebrachte goederen en/of koffers in- en uit de trein brachten. Ook: [[Woorden - W#Witkiel|Witkiel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruis<br />
|Omschrijving= NS-Jargon. afkorting van '''kruising'''. Zie ook [[Woorden - K#Kruiswissel|Kruiswissel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruisen<br />
|Omschrijving= "(elkaar)" "'''kruisen''':" in tegengestelde richting voorbijgaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruising<br />
|Omschrijving= 1. Het kruisen. "'''kruising''' verleggen:" een ander station kiezen om te kruisen (bij enkelsporige baanvlakken).<br />2. Kruispunt, plaats waar twee sporen elkaar snijden/kruisen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruiskop<br />
|Omschrijving= Een '''kruiskop''' is de verbinding tussen zuigerstang en drijfstang, die de heen-en-weer gaande beweging van de zuigerstang omzet in de heen-en-weer gaande/draaiende beweging van de drijfstang. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruispunt<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - K#Kruising|Kruising]], betekenis 2.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruiswissel<br />
|Omschrijving= Een combinatie van vier wissels en een '''kruising'''. Bevindt zich tussen twee sporen, waardoor in beide richtingen van spoor kan worden gewisseld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]. Zie: artikel [[Basisvormen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Krukken<br />
|Omschrijving= Met een '''kruk''' een elektrisch wissel handmatig omleggen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruktap<br />
|Omschrijving= Een '''kruktap''' is een arm die haaks op het wiel staat en die de heen-en-weer gaande beweging van de scharnierend ermee verbonden drijfstang op het wiel overbrengt, dat aldus tot draaien wordt gebracht. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kuilwielenbank<br />
|Omschrijving= '''Draaibank''' speciaal voor het op maat maken, c.q. afdraaien van de treinwielen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kuip<br />
|Omschrijving= De ronde ketel, het ronde gedeelte van de stoomketel. "de '''kuip''' in het vet zetten:" de ketel oppoetsen met vet. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kuisen<br />
|Omschrijving= (België): Reinigen. "het vuur '''kuisen'''." vgl. "vuur" schoonmaken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kunststof<br />
|Omschrijving= Verzamelnaam. Zie: artikel [[Kunststoffen]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kunststof Meer over '''kunststof'''.]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kunstwerk<br />
|Omschrijving= '''Bouwconstructie''' in weg, water of spoorlijn zoals bruggen, tunnels en sluizen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kunstwerk Meer over kunstwerk].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kunze-Knorr<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - K#Knorr-rem|'''Knorr-rem''']]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kunze-Knorr-rem<br />
|Omschrijving= Volledig ingevoerd bij de NS op 1 Jan 1934. Zie ook: [[#Knorr bremse|Knorr-rem]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kurk<br />
|Omschrijving= '''Kurk''' (Latijnse naam: Quercus suber) is een licht, elastisch materiaal, dat wordt gemaakt van de schors van de kurkeik. Kan dienen als geluidisolatie, onder de rails van het modelspoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kurk_%28materiaal%29 Meer over Kurk.]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwarteren<br />
|Omschrijving= 1 - In vier gelijke eenheden verdelen.<br />2 - Het verdraaien van linker- en rechterwiel op dezelfde as. De stand van linker- en rechterwiel moet bij stoomlocomotieven bij alle assen exact gelijk zijn en de verdraaingshoek moet 90 graden bedragen. Dit '''kwarteren''' wordt gedaan bij stoomlocomotieven, om ervoor te zorgen dat de locomotief weg kan rijden vanuit stilstand. Zonder gekwarteerde wielen kunnen de zuigers (via de drijfstangen) de wielen niet aandrijven. Zie ook [[Woorden - D#Dood|Dood]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwarteren (modelspoor)<br />
|Omschrijving= Bij het grootspoor ligt de hoek van 90° vast, elke stoomloc is hetzelfde, maar bij een '''model''' maakt dat geen verschil. De hoek tussen links en rechts hoeft bij een model niet precies 90° te zijn, het enige belangrijke is dat die hoek bij elk [[Woorden - W#Wielstel|wielstel]] (=as) exact hetzelfde is, anders gaat het stangenstelsel (het schuifmechanisme) wringen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwel<br />
|Omschrijving= Een '''kwel''' is een opwaarts gerichte grondwaterstroming, gehanteerd bij het uittreden van grondwater uit de grond. kan onder meer direct aan het grondoppervlak geschieden, in sloten of in drains. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kwel Meer over kwel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwelgebieden<br />
|Omschrijving= '''Gebieden''' waar sprake is van opwaartse grondwaterstromen. Kan onder meer direct aan het grondoppervlak geschieden, in sloten of in drains. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwelwater<br />
|Omschrijving= Wordt meestal afgekort tot [[Woorden - K#Kwel|'''Kwel''']].<br />
}}<br />
{{Gerelateerde termen<br />
|Termen= kool, Kool, kool-film, Kool-film, koolfilm, Koolfilm<br />
}} {{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - J<br />
|Volgende= Woorden - L<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 25 mrt 2024 9:57 (CET)</small><br />
|}[[Categorie: Afkortingen|K]]<br />
[[Categorie: Algemeen|K]]<br />
[[Categorie: Woorden|K]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|K]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_K&diff=50830Woorden - K2024-03-25T08:49:19Z<p>Fred: link toeg.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - J<br />
|Volgende= Woorden - L<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= k.<br />
|Omschrijving= Koprijtuig van een [[Woorden - T#Treinstel|treinstel]]. De kleine letter '''k''' wordt bij het weergeven op de rijtuigen altijd als laatste vermeld. Bijv: "mBDk", "BDk". <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= K.<br />
|Omschrijving= '''Keukencompartiment aanwezig'''. Komt bijvoorbeeld voor in "BKD" bij de Plan-W rijtuigen. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= KROL.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); een [https://nl.wikipedia.org/wiki/Krol_(spoorwegen) '''krol'''] (afkorting van "KRaan Op Lorries"), is een graafmachine of hijskraan, voorzien van wielen met rubberen banden, die geschikt is gemaakt om ook over het spoor te kunnen rijden. Een krol is daarom aan de voor- en achterzijde voorzien van een beweegbaar frame met een spooras (met twee stalen wielen, dus totaal vier). Deze worden lorries genoemd. Ze kunnen hydraulisch opgehaald of neergelaten worden. In de neerwaartse stand is de krol in staat om op de rails te rijden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.infrasite.nl/glossary/krol/ Meer over de krol].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= KWP-vulling<br />
|Omschrijving= Vulling voor de lagerpot van wagens, bestaande uit '''Katoen, Wol en Paardehaar''', bestemd voor het vasthouden van de smeerolie voor het lager. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kaai<br />
|Omschrijving= (België) [[Woorden - P#Perron|Perron]]. Naast "perron" wordt in België de term '''"kaai"''' gebezigd. Een perron en een kade lijken inderdaad op elkaar. "de trein aan de kaai zetten".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kaapspoor<br />
|Omschrijving= '''Kaapspoor''' is spoor met een spoorwijdte van 1067 mm. (3,5 Engelse Voet). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kaapspoor Meer over Kaapspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kaasmes"<br />
|Omschrijving= Bijnaam voor de regulateur, die met zijn beide handvaten aan de uiteinden en de knik in het midden een duidelijke gelijkenis met een '''kaasmes''' vertoond. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kabel <br />
|Omschrijving= 1. (Elektrotechniek); Een '''kabel''' is een samenstel van twee of meer geïsoleerde elektrische leidingen (draden), met een gezamenlijke mantel.<br />2. (Werktuigbouw) Een kabel is een samenstel van meerdere stalen draden (bijvoorbeeld de kabel van een hijskraan).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kabelspoor<br />
|Omschrijving= '''Spoor'''baan met een hoog hellingpercentage, waarbij de voertuigen door middel van een '''kabel''' voortbewogen worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kabelspoor Meer over Kabelspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kachel<br />
|Omschrijving= De vuurkist met het vuur erin. Het vuur. "een dunne '''kachel''':" een dunne laag brandende kolen op het rooster. "een goede kachel, een slechte kachel:" een goed respectievelijk slecht brandend vuur. "een blanke kachel met een goede ligging:" een schoon vuur met goed verspreide kolen. "er een kachel inzetten:" zorgen voor een flink vuur voor het begin van een rit met een zware trein. "een lekker kacheltje:" een flink vuur van grote stukken [[Woorden - S#Steenkool|steenkool]] en daardoor lekker los liggend, een uitgespreid over een goed doorgebrand ondervuur. Weersgesteldheid (veel of weinig wind) en tonnage van de te trekken trein bepaalde de grootte van dit kacheltje. Het kacheltje werd zo'n 15 à 20 minuten voor het vertrek van de trein opgebouwd. "kachel opzetten:" vuur aanleggen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook [[Woorden - B#Blank|"blank"]] en [[Woorden - V#Vuur|"vuur"]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kalibreren<br />
|Omschrijving= '''Kalibreren''' is het vergelijken van een systeem of apparaat met behulp van een standaard lijst met gegevens om de eigenschappen vast te stellen. Het af- of instellen om het in overeenstemming te brengen met de specificatie wordt justeren genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kaliumsulfaat <br />
|Omschrijving= '''Kaliumsulfaat''' is een anorganische verbinding met als brutoformule K2SO4. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kaliumsulfaat Meer over kaliumsulfaat].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kameel<br />
|Omschrijving= Bijnaam van het diesel-electrische directierijtuig van de NS, nummer 20, dat aan beide zijden verhoogde bestuurderscabines heeft, die als bulten boven het dak uitspringen, net als bij een '''kameel''' de bulten bovenop de rug. Zie ook: [[Woorden - D#Dromedaris|Dromedaris]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kamer<br />
|Omschrijving= Machinistenhuis. "de '''kamer''' moet schoon en stofvrij blijven:" het machinistenhuis moet goed schoongehouden worden. Zie ook [[Woorden - K#Kamer en Suite|"kamer en suite"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kamer en Suite<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 3100 en 3200, waarbij het machinistenhuis van de tender gescheiden werd door twee ijzeren deuren, zoals bij twee kamers en suite. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kammen<br />
|Omschrijving= (België): "Zijn haar gaan '''kammen''':" met het pookijzer in het vuur gaan, om dit bij te werken. net als bij het kammen trek je dan als het ware "klitten" slakken uit elkaar. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kan<br />
|Omschrijving= '''Kan''' met smeerolie om het drijfwerk mee te smeren. Men onderscheidt de "gewone kan" en de "lange kan", een kan met een lange tuit waarmee moeilijk bereikbare delen gesmeerd worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kandelaar<br />
|Omschrijving= (België): vertakkingssein met twee, drie of vier armen. dit is altijd een bordessein, dat gelijkenis vertoond met een '''kandelaar''', omdat het opgebouwd is uit één gemeenschappelijke grondpaal, met daaruit, op het bordes, meer dan één paal. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie: [[Woorden - V#Vertakkingssein|Vertakkingssein]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kanonnieren<br />
|Omschrijving= Het op de treeplank buiten aan de personenrijtuigen van een rijdende trein van de ene coupé naar de andere lopen, om naar binnen te kijken. werd veel gedaan door voyeurs, die mensen wilden begluren tijdens het bedrijven van de liefdesdaad, wat nogal eens gedaan werd in de vroegere coupés die niet verbonden waren door een gangpad in het [[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]] maar uitsluitend via treeplanken buitenom. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kant<br />
|Omschrijving= '''Kantje''' opzetten: extra kolen of briketten stapelen op de waterbakken van de tender, naast de eigenlijke voor de kolen bestemde ruimte, dit om zoveel mogelijk kolen mee te nemen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kantcode<br />
|Omschrijving= De '''kantcode''' geeft bij een wissel aan welke van de drie mogelijke takken bedoeld wordt. Mogelijke waarde: V = Voor, L = Links, R = Rechts.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kantelbaktrein<br />
|Omschrijving= Bij '''kantelbaktreinen''' wordt de gehele trein in tegengestelde richting gekanteld dan de middelpuntvliedende krachten. Dit stelt de trein in staat om op hogere snelheid, bestaande trajecten te berijden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kantelbaktrein Meer over Kantelbaktrein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kanteldijk<br />
|Omschrijving= Een '''kanteldijk''' is een waterkerende constructie langs een (spoor)weg bij doorsnijding van een waterkering. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kanteldijk Meer over kanteldijk].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kantoor"<br />
|Omschrijving= Bijnaam voor een (modern) machinistenhuis.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kap<br />
|Omschrijving= 1. Dak van machinistenhuis. "onder de '''kap'''": in het machinistenhuis.<br />2. Overkapping: "onder de kap": onder de overkapping van het station. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kar<br />
|Omschrijving= Locomotief. "de meester en zijn '''kar''':" de machinist en zijn locomotief. "dubbele kar:" locomotief met 3 of 4 cilinders waarbij 2 assen direct door een drijfstang aangedreven worden. "losse kar:" locomotief die los rijdt, dus zonder wagens of rijtuigen. zie ook: [[Woorden - W#Wagen|"wagen"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kardinaal<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de diesel-elektrische loc nr. 2530, die een tijd lang een paarse kleur had, zoals '''kardinalen''' dikwijls dragen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kareltje<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] HSM 201-208 en 220, die gebouwd waren bij '''Carels''' Frères te Gent. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Karren<br />
|Omschrijving= (Werkwoord): Rijden, "'''karren''' maar!" [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kasse<br />
|Omschrijving= (België): Gentse bijnaam voor loc van het type 53. Ook: bok (Limburgs), broekverbrander (Leuvens). '''Kasse''' werd gebruikt omdat de loc eruit zag als een vierkante bak, dus als een kas. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kastje"<br />
|Omschrijving= Benaming voor een personenrijtuig. Een personenrijtuig zag er dikwijls uit als een soort '''kast'''. vergelijk "bakje". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kathode <br />
|Omschrijving= In een elektrisch systeem met twee polen of elektroden is de '''kathode''' (Grieks κάθοδος, weg naar beneden) de pool waar de elektronen het systeem ingaan. De tegengestelde pool of elektrode heet de [[Woorden - K#Anode|anode]]. De begrippen kathode en anode hebben betrekking op de richting van de doorgevoerde stroom. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kathode Meer over kathode].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Katoen<br />
|Omschrijving= 1. "Geef 'm van katoen". Laat de loc flink werken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - O#Op zijn donder geven|Op zijn donder geven]].<br />2. Katoentje: pit in olielamp of oliebak.: katoentje zetten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kattekop<br />
|Omschrijving= Stoomafsluiter in de [[Woorden - S#Stoomdom|stoomdom]], die met de regulateurhendel bediend wordt. Heeft een enigszins ronde vorm, als van een '''kattekop'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kattenrug<br />
|Omschrijving= De verticale uitzetting van een spoorstaaf door hoge temperaturen. Zie ook: [[Woorden - S#Spoorspatting|Spoorspatting]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerdriehoek<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - D#Driehoeken|Driehoeken]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerlus<br />
|Omschrijving= Een op een wissel aangesloten stuk rails, zodanig aangelegd, dat wanneer een trein via het afbuigende spoor het wissel verlaat en dus de '''keerlus''' in rijdt, de trein via het rechtdoorgaande spoor weer op datzelfde wissel terugkeert. Wanneer de trein over het doorgaande spoor van het wissel de keerlus in rijdt, zal de trein het wissel weer bereiken over het afbuigende spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie: artikel [[Keerlus]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Keerlus Meer over Keerlus]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerlusschakeling<br />
|Omschrijving= Elektronische schakeling (ook '''keerlusmodule''' genoemd) die de [[Woorden - P#Polariteit|polariteit]] in een keerlus tijdig veranderd, teneinde kortsluiting tussen linker- en rechter spoorstaaf te voorkomen. Zie: [[Keerlus]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerlussectie<br />
|Omschrijving= Het geïsoleerde gedeelte in de rails (de '''sectie''') van een '''keerlus''', waar de [[Woorden - P#Polariteit|polariteit]] wordt veranderd door de keerlusmodule. Zie: artikel [[Keerlus]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keerspoor<br />
|Omschrijving= Spoor waarop treinen van rijrichting kunnen veranderen, het zogenaamde [[Woorden - K#Keren|keren]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie het artikel [[Treinen keren]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=keerspoor Meer over keerspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kemlerbord<br />
|Omschrijving= Een '''Kemlerbord''' is een rechthoekig oranje bord en geeft informatie over de lading van het betreffende voertuig. De [[#Kemler-code|gevarenklasse]] staat in combinatie met een stofidentificatienummer vermeld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/ADR_gevarenklassen_en_labels Meer over Kemlerbord]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kemler-code<br />
|Omschrijving= ([[Woorden - G#GEVI'.|GEVI]]-code) '''Code'''ring voor gevaarlijke stoffen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[#Kemlerbord|Kemlerbord]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/ADR_gevarenklassen_en_labels Meer over Kemler-code]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keperbaak<br />
|Omschrijving= Een '''keperbaak''' is een schuin geplaatst bord voorafgaand aan een sein. Zie [[Woorden - B#Baak|Baak]] en het artikel [[Borden en overige speciale seininrichtingen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Keren<br />
|Omschrijving= Een trein die op zijn bestemming(station) is aangekomen en met hetzelfde [[Woorden - M#Materieel|materieel]] onder een ander treinnummer '''terug keert''' in de richting van zijn herkomst, maar kan een ander station als bestemming hebben. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=keren Meer over Keren.] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie ook [[Woorden - K#Kopmaken|kopmaken]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=keren Meer over keren].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kerf <br />
|Omschrijving= (Engels); "kerf offset instelling" is een instelling bij een lasercutter (lasersnijder). De kerf is het gedeelte van het materiaal dat de laser wegbrandt tijdens het snijden. Het is de breedte van de laserstraal. Het varieert meestal van 0,08 mm – 1 mm, afhankelijk van het materiaaltype en andere voorwaardelijke factoren. Zie artikel [[Lasersnijden en -graveren]]. [https://hackaday.com/2023/04/15/better-laser-cuts-know-your-kerf/ Meer over kerf] (Engels).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kerstboom"<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]]s NS 4000 en 4700. Deze locomotieven hadden elektrische frontseinen, een schijnwerper en verlichting onder de voetplaat ten behoeve van de smering van het mechaniek. Als ’s nachts deze verlichting brandde, had het geheel iets weg van een '''kerstboom'''. (De meeste andere locomotieven hadden een andere, minder fel brandende verlichting, en doorgaans geen drijfwerkverlichting. Het personeel moest 's nachts het drijfwerk bijlichten met een fakkel.) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketel<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - S#Stoomketel|Stoomketel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketelfront<br />
|Omschrijving= '''Voorfront'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketelkeuring<br />
|Omschrijving= Nieuwe '''ketels''' moesten volgens de wet: "Algemeen Reglement Dienst op de Spoorwegen" na acht jaar worden '''getest'''. Tussentijds werd er door middel van een persing, eens in de vier jaar getest.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketelonderzoek<br />
|Omschrijving= Zie: "Ketelkeuring".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketelwassen<br />
|Omschrijving= Het wassend verwijderen van ketelsteen uit de niet onder druk staande en koude locomotiefketel. Ook: '''Ketel wassen'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ketten<br />
|Omschrijving= (België); '''Ketten''' is het bonken en stoten van een slecht aan de locomotief gekoppelde tender. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kettinghor<br />
|Omschrijving= Een '''kettinghor''' is een spooronderhoudsmachine. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kettinghor Meer over Kettinghor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kikker<br />
|Omschrijving= '''"Kikkertje:"''' bijnaam van kleine locomotieven zoals de serie NS 8100. waarschijnlijk zo genoemd omdat ze bij het aanzetten met een zware trein wel eens een sprongetje maakten. "zware kikker:" bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 8500 en 8700. vgl. "Hippel". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kikkers<br />
|Omschrijving= Naam voor de NS 8100.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kikkertje<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - K#Kikker|'''Kikker''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kikket"<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 7700. "'''Kikket'''" is een Fries woord dat 'kleintje' betekent. Deze locs waren inderdaad klein. Ook: [[Woorden - H#Haarlemmermeertje|"Haarlemmermeertje"]], [[Woorden - B#Bello|"Bello"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kippenlijn"<br />
|Omschrijving= '''Kippenlijn''' is de bijnaam van de spoorlijn van Ede naar Barneveld, die loopt door een gebied met veel kippenhouderijen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kist<br />
|Omschrijving= Vuurkist. "de kachel door de kist gooien:" de kolen van het vuur verspreiden over het hele roosterbed van de '''vuurkist'''. ook: "het vuur door de kist halen". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kit<br />
|Omschrijving= (Engels) 1. Bouwpakket.<br />2. (Bouwkundig). Verzamelnaam voor (taai)vloeibaar afdichtingmateriaal, bijv. siliconen'''kit'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kit_(afdichting) Meer over kit].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kitbashing<br />
|Omschrijving= (Eng.) Het maken van modellen d.m.v. aanpassingen aan, of het versnijden van, één of meerdere bestaande modelbouwpakketten, teneinde daaruit een nieuw model te maken/samen te stellen. Zie: [[Kitbashing en scratchbuilding modelbouwtechnieken]] en [[Woorden - K#Kit|Kit]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klappen<br />
|Omschrijving= Een '''klappend''' geluid maken. "de loc klapt erover:" boven de locomotief klinkt het klappende, blaffende geluid van de exhaustor, dat door de schoorsteen naar boven komt (bovenaan dus). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klapper<br />
|Omschrijving= (België): '''[[#Knalsein|Knalsein]]'''. ook: "Pétard". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klaprooster<br />
|Omschrijving= (België): '''Valrooster'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klapwissel<br />
|Omschrijving= '''Wissel''' dat een vaste stand heeft, en niet bediend hoeft te worden. Wel is een veerinrichting aangebracht waardoor de tongen, bij voor de rijdende trein verkeerde stand, opengereden kunnen worden. na passeren van de trein "veren" of "'''klappen'''" de tongen weer in de oude stand. Ook: Woorden - V#Veerwissel|"Veerwissel"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klasse<br />
|Omschrijving= Aanduiding voor verschillende vormen van comfort. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Klasse_%28openbaar_vervoer%29 Meer over Klasse].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klassebord<br />
|Omschrijving= '''Bord''' met '''klasse'''-nummer, die aan de buitenzijde van een coupé of treinstel wordt gehangen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klassieke beveiliging<br />
|Omschrijving= De '''klassieke beveiliging''' is een systeem dat tot 2006 gebruikt werd. [https://www.klassiekebeveiliging.com Meer over Klassieke beveiliging].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleef<br />
|Omschrijving= Bij heipalen de weerstand die een ingeheide paal aan een volgens de paal-as gerichte belasting kan bieden als gevolg van de wrijving en de eventuele adhesie langs de omtrek van de paalschacht. Bij omlaag gerichte belasting vormen de belasting en de puntweerstand van de paal te samen het draagvermogen. Onder bepaalde omstandigheden kan zich bij op stuit geheide palen negatieve '''kleef''' ontwikkelen, doordat nazakkende grond als het ware aan de paal gaat hangen. Een heipaal die zijn draagvermogen geheel ontleent aan de kleef heet kleefpaal. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kleef Meer over kleef].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klei<br />
|Omschrijving= '''Klei''' is een klastisch sedimentair gesteente, dat voornamelijk bestaat uit [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lutum lutum], gronddeeltjes kleiner dan 2 µm. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Klei Meer over klei]. <br />
}} <br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kleine Dakota"<br />
|Omschrijving= NS 4300 (2e [[Woorden - S#Serie|serie]]) Ook wel kleine [[Woorden - J#Jeep|Jeep]] genoemd.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kleine Jeep"<br />
|Omschrijving= NS 4300 (2e [[Woorden - S#Serie|serie]]) Ook wel Kleine Dakota genoemd.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleine remproef<br />
|Omschrijving= Remproef waarbij de werking van de pneumatische treinrem beproefd wordt. In principe wordt de '''kleine remproef''' genomen bij de laatste beremde as. Deze beproeving vindt plaats na wisseling van rijrichting, als de treinleiding verbroken is geweest of als de trein langer dan 2 uur heeft stilgestaan.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klemveer<br />
|Omschrijving= Veer (M-veer) waarmee de spoorstaaf op de [[Woorden - R#Rughellingplaat|rughellingplaat]] wordt vastgezet. [https://www.alom.eu/product-info/rughellingplaten/ Meer over rughellingplaat].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleuren<br />
|Omschrijving= Zie: Kleurenkaart NS<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleurenkaart NS<br />
|Omschrijving= Op het BNLS-forum is daar een draadje over: [https://forum.beneluxspoor.net/index.php/topic,3781.msg53269.html#msg53269 Kleuren NS] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kleurtemperatuur<br />
|Omschrijving= De kleur van het licht (van een lamp, TL-buis of [[Woorden - L#LED batten|ledstrip]]) wordt aangegeven met "kleurtemperatuur". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kleurtemperatuur Meer over kleurtemperatuur].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klimspiraal<br />
|Omschrijving= Het omhoog of omlaag laten rijden van treinen door het gebruik van een '''spiraalvormig''' spoor. Zie het artikel [[Hellingen/klimspiralen]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kloksein<br />
|Omschrijving= Een '''kloksein''' is het belgeluid dat door een seinklok wordt gegenereerd bij een naderende trein. De overwegwachter werd vroeger voor een naderende trein gewaarschuwd door een belsignaal van een seinklok (overwegklok). Hij wist dan dat hij de bomen of rolhekken moest sluiten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - S#Seinklok|Seinklok]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kloksein Meer over kloksein]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klomp<br />
|Omschrijving= "Op '''klompen''' lopen:" rijden met een platte wielband onder de loc of wagen, wat een klossend, stampend geluid geeft, als van op klompen lopen. "trek haar de klompen maar aan:" laat de loc maar weer eens flink werken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klompentrein<br />
|Omschrijving= '''Klompentrein''' was de benaming voor een trek-duwcombinatie met aan elke kop een NS 2200 loc, met daartussen één of meerdere Plan E rijtuigen. Deze combinatie reed hoofdzakelijk in landelijke gebieden en kreeg om deze reden haar bijnaam.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Klonteren<br />
|Omschrijving= "Het vuur '''klontert''':"- loopt uit, d.w.z. er lopen slakken uit de kolen tussen de roosterstaven. Zie ook: [[Woorden - L#Loopkolen|"Loopkolen"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kloot<br />
|Omschrijving= (NS-Jargon). [[Woorden - C#Contragewicht|'''Contragewicht''']] bij wissel, meestal handwissel. Zie afbeelding 01 in het artikel [[Railgeometrie#wisselsteller|Railgeometrie]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knalsein<br />
|Omschrijving= Een '''knalsein''' is een met buskruit gevuld doosje, dat op de rails geklemd wordt, en ontploft, als er een trein overheen rijdt, deze ontploffing wordt door de machinist gehoord en is een opdracht tot het maken van een noodremming. Wordt alleen in noodgevallen gebruikt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [https://www.nicospilt.com/index_vlaggen.htm Meer over knalsein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knijpen<br />
|Omschrijving= Stoomtoevoer naar de cilinders verminderen, af'''knijpen''', door de regulateur terug te zetten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knooppunt<br />
|Omschrijving= Een halteringsplaats waar meerdere treinstromen samenkomen en waar (vrijwel) alle passerende treinen halteren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Voor meer uitleg, zie: [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=knooppunt '''Knooppunt''']. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=knooppunt Meer over knooppunt].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knor<br />
|Omschrijving= "Een beste '''knor''' onder de deur: "een flink heuveltje kolen in de vuurkist onder de vuurdeur. zie ook: "Bult". 2 - Benaming van de grote remkraan van het fabrikaat Korr of Kunze-Knorr. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knorr bremse<br />
|Omschrijving= '''Knorr-Bremse''' AG is een Duitse fabrikant van remsytemen voor rail- and commerciele voertuigen, werkende door middel van samengeperste lucht, opgericht in 1905. Zie ook: [[#Knorr-rem|Knorr-rem]] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Knorr-Bremse Meer over Knorr bremse]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Knorr-rem<br />
|Omschrijving= '''Knorr-Bremse''' (merknaam). Remsysteem oorspronkelijk ontwikkeld als pneumatische rem voor goederentreinen. Nu een algemeen voorkomend remsysteem voor divers [[Woorden - M#Materieel|materieel]]. Zie: [[Woorden - R#Remmen|Remmen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koeiekop<br />
|Omschrijving= Aansluitingssein, dat toont welke kant van de aansluiting/splitsing/aftakking bereden zal worden. Dit sein heeft een driehoekige vorm, als van een '''koeiekop'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koekebakker<br />
|Omschrijving= Benaming voor een onvakkundige, knullige machinist, vooral wanneer hij zonder dat dat nodig was veel stoom verbruikt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koersbak<br />
|Omschrijving= Een '''bak''' hangend aan de zijkant van de trein. In de bak bevinden zich diverse platen met eindbestemmingen van een trein. Kwam o.a. voor op de Hondekoppen, ICR, DDM-1 en Plan W.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koersbord<br />
|Omschrijving= Bord dat bevestigd is in-, of aan de zijkant van de trein, met op het '''bord''' een vermelding van enkele stopstations en de eindbestemming.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koersrol<br />
|Omschrijving= Rol die bevestigd is aan de zijkant van (en soms in) de trein met de eindbestemming van de trein.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koerswagon(s)<br />
|Omschrijving= Enkele rijtuigen die van de trein worden losgekoppeld en die met een andere trein verder gaan naar een andere bestemming. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koetsak<br />
|Omschrijving= (België, < Fr. '''Cul de sac'''): Doodlopend spoor. Het Franse woord betekent: "blinde steeg", "slop". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koffie<br />
|Omschrijving= Vuil water, zichtbaar in het peilglas: "het wordt '''koffie'''. op de koffie zijn:" door het vuile water last hebben van opkoken en daardoor te weinig stoom hebben. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolen<br />
|Omschrijving= Steen'''kool'''. Brandstof voor onder andere stoomlocomotieven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kolen Meer over Kolen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenbijter<br />
|Omschrijving= Machinist die verschrikkelijk zuinig rijdt, om zo weinig mogelijk kolen te gebruiken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenboer<br />
|Omschrijving= "De '''kolenboer''' is op de lijn:" gezegd wanneer je over een spoorlijn rijdt en er veel zij- of tegenwind staat: de trein gaat dan moeilijk vooruit, de loc moet hard trekken, verbruikt veel energie en dus veel stoom, waardoor er weer een stuk harder gestookt moet worden: de stoker moet dan veel kolen over de schop laten gaan, net als een scheppende kolenhandelaar. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenbunker<br />
|Omschrijving= Een '''kolenbunker''' is een bergplaats voor kolen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolendrager<br />
|Omschrijving= Iemand die kolen de locomotief insjouwt. Hij heeft een mandje met daarin kolen op z’n schouder, daarmee gaat hij een tegen loc of tender staand laddertje op, keert het mandje om in de kolenruimte, gaat naar beneden, vult het mandje weer, waarna alles zich herhaalt. de '''kolendrager''' moet vele malen op en neer, voordat hij klaar is met laden. Bij uitbreiding: de man die de locs van kolen voorziet, op welke wijze dan ook. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenkraan<br />
|Omschrijving= Hijs'''kraan''' in het kolendepot voor het laden van kolen in een tender van een locomotief. Zie het artikel [[Het stoomlocomotievendepot]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenpark<br />
|Omschrijving= Een '''kolenpark''' is een omheinde ruimte op emplacement voor het bewaren van kolen voor de locomotieven. zie ook: [[Woorden - T#Tuin|"Tuin"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenpikker<br />
|Omschrijving= 1. Kolenbijter.<br />2. (machinist) die '''kolen''' pikt, steelt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenpremie<br />
|Omschrijving= '''Premie''' aan een machinist en stoker wanneer die minder dan een gestelde hoeveelheid kolen verbruiken op de loc. De machinist kreeg altijd twee keer zoveel premie als de stoker. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolentender<br />
|Omschrijving= '''Tender''' achter een stoomlocomotief waar de kolen en ook het water in worden opgeslagen<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolentip<br />
|Omschrijving= Hijswerktuig waarmee volledige gevulde kolenwagens in één keer in een schip (of bij een elektriciteitscentrale) konden worden gelost. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kolentip Meer over kolentip].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kolenvreters<br />
|Omschrijving= [[Woorden - S#Serie|Serie]] NS 3900.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kollek<br />
|Omschrijving= (België): '''Collega''', vooral collega-treinbestuurder, en andere collega-spoorwegmensen op de trein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Konijnenhok<br />
|Omschrijving= Kast voorzien van [[Woorden - T#Tyfoon|tyfoons]]. Onder andere op het dak van loc [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 1600.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koninklijk [[Woorden - M#Materieel|materieel]]<br />
|Omschrijving= De '''Koninklijke trein'''. Een samenstelling van diverse rijtuigen ten behoeve van het Koninklijk huis. Is per 2023 opgeheven. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kont<br />
|Omschrijving= "Achter zijn '''kont''' hebben:" achter zich hebben, achter de locomotief hebben. "onder zijn kont:" onder zich hebben. ook: "achter, onder z’n reet. op z’n kont zitten" of: "op z’n reet zitten:" gezegd van de loc als de wielen blokkeren bij het remmen, waardoor de loc glijdend remt, is iemand die op ijs gevallen is en zittend voortglijdt. "kop en kont:" voorkant en achterkant, daardoor: locomotief waarbij voorkant achterkant is en omgekeerd, dus tenderloc, die beide kanten op even snel kan rijden, wat een loc met losse tender niet kan (vooral bijnaam van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 5500). "het sein valt op z’n kont:" het sein valt plotseling op onveilig (de seinarm "valt" inderdaad), zie ook: [[Woorden - V#Voor z'n smoel gooien|"Voor z'n smoel gooien"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kookpijp<br />
|Omschrijving= (Jargon); benaming voor een '''vlampijp'''. Deze loopt door de vuurkist heen, van boven bij het ketelfront, schuin naar onder bij de vuurbrug. Verscheidene van deze pijpen lopen door de vuurkist om de circulatie van het ketelwater te verbeteren en het verwarmd oppervlak te vergroten. De vuurbrug steunt er op. Zie ook: [[Woorden - V#Vlampijp|vlampijp]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - W#Waterpijp|Waterpijp]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koolborstel<br />
|Omschrijving= Dient om de elektrische spanning over te dragen op het draaiende gedeelte ([[Woorden - C#Collector|de collector]]) van een elektromotor. '''Koolborstels''' worden gemaakt van synthetisch gemaakt grafiet: dit wordt geproduceerd uit cokes, vermengd met teer, in vorm geperst en daarna voorgebakken en uiteindelijk volgens het [https://en.wikipedia.org/wiki/Acheson_process Acheson-proces] onder hoge stroomsterkten omgezet in "elektrografiet". Voor [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]sterkten tot 12 A/cm&sup2; wordt dit "elektrografiet" toegepast. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Grafiet Meer over grafiet].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koolstoffilm weerstand<br />
|Omschrijving= Een '''koolstoffilm weerstand''' (in de volksmond kortweg: "koolweerstand" genoemd) bestaat uit een drager, met daarop een dunne opgedampte laag koolstof, waarin een spiraal is gesneden om de juiste weerstandswaarde te bereiken. Een koolstoffilm weerstand lijkt qua constructie veel op een [[Woorden - M#Metaalfilm weerstand|metaalfilm weerstand]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Weerstand_(component) Meer over koolstoffilm weerstand]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koor<br />
|Omschrijving= Het zwarte '''koor'''. zie [[Woorden - Z#Zwart|"Zwart"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kop<br />
|Omschrijving= 1. Uiteinde van de [[Woorden - D#Drijfstang|drijfstang]]. "kleine '''kop''':" korte eind. "grote kop:" grote eind. "kop en kont:" zie "kont."<br />2. (België): "De dikke kop van de bielle:" de grote kop (of: het grote eind) van de drijfstang. "de kleine kop van de bielle:" het korte eind van de drijfstang.<br />3. "Een sein voor z’n kop gooien:" zie "smoel". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopbak<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - K#Koprijtuig|'''Koprijtuig''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kop en kont<br />
|Omschrijving= Bijnaam. Zie ook: [[Woorden - B#Bakkie|"Bakkie"]], [[Woorden - N#NS 5500|"NS 5500"]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopdeuren<br />
|Omschrijving= De '''deuren''' aan elk kop-einde van een rijtuig (de overgangsdeuren naar een ander rijtuig). Deze zijn altijd open (niet afgesloten) behalve als het een kopdeur betreft van het eerste rijtuig en het laatste rijtuig.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koploper<br />
|Omschrijving= 1. De bijnaam voor de treinstellen van het type [[Woorden - I#ICM|ICM]] (ICM-3 en ICM-4). De naam is ontstaan door de mogelijkheid de treinstelkoppen bij het combineren met elkaar te verbinden. Oorspronkelijk werd er dan ook gesproken van de doorloopkop, een kop waar je doorheen kunt lopen dus.<br />2. Treinbesturingsprogramma (gratis). Gemaakt door Paul Haagsma (Pahasoft). Zie het artikel [[Treinbesturingssoftware]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopmaken<br />
|Omschrijving= Een doorgaande trein (met hetzelfde [[Woorden - M#Materieel|materieel]] en treinnummer) die door de infrastructuur en de geboden relaties, gedwongen wordt van rijrichting te veranderen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kopmaken Meer over '''Kopmaken''']. Zie ook [[Woorden - K#Keren|keren]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kopmaken Nog meer over kopmaken].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelas<br />
|Omschrijving= '''As''' waar koppelwielen op bevestigd zijn. Tegengesteld: [[Woorden - D#Drijfas|"drijfas"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelboom<br />
|Omschrijving= Een '''koppelstuk''' om een treinstel te kunnen slepen met een loc (bijv. een stoptrein laten trekken door een 6400-loc).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelen<br />
|Omschrijving= Het werkelijk aan elkaar '''koppelen''' van twee treindelen tot een trein. In de reizigerstreindienst wordt hiermee doorgaans het aan elkaar koppelen van twee treinstellen bedoeld. In de goederenexploitatie wordt hiermee het aan elkaar koppelen van de goederenwagens bedoeld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=koppelen Meer over koppelen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppeling<br />
|Omschrijving= Onderdeel van spoorwegvoertuigen, met als doel de spoorwegvoertuigen onderling te '''koppelen'''. Bijvoorbeeld de [[Woorden - S#Schroefkoppeling|schroefkoppeling]] en de [[Woorden - S#Scharfenberg-koppeling|Scharfenberg-koppeling]]. Zie ook het artikel [[Koppelingen in schaal H0]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelrijtuig<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - K#Koppelwagen|'''Koppelwagen''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelstang<br />
|Omschrijving= Stang die '''koppel'''wiel(en) en drijfwiel(en) met elkaar verbindt: zie ook: [[Woorden - D#Drijfstang|"Drijfstang"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelwagen<br />
|Omschrijving= Dit zijn voertuigen die worden gebruikt om [[Woorden - M#Materieel|materieel]] met verschillende '''koppelingen''' met elkaar te kunnen verbinden. Bijvoorbeeld een locomotief met schroefkoppeling aan een treinstel met [[Woorden - S#Scharfenberg-koppeling|Scharfenberg-koppeling]]. Dit kan ook met koppelstangen of sleepkoppelingen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(21)]] Zie ook het thema [https://www.nicospilt.com/koppeling.htm Koppelingen]. Engelse termen: barrier vehicle (koppelwagen), Barrier coach (koppelrijtuig). [https://sleutelspoor.nl/projecten/rangeerwagens/ Meer over koppelwagen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koppelwiel<br />
|Omschrijving= Via de koppelstang, dus '''indirect, aangedreven wiel'''. Tegengesteld: [[Woorden - D#Drijfwiel|"Drijfwiel"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koprijtuig <br />
|Omschrijving= Een rijtuig in een treinstel voorzien van een machinistencabine. Ook '''Kopbak''' of Stuurstandrijtuig genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stuurstandrijtuig Meer over stuurstandrijtuig]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopspoor<br />
|Omschrijving= '''Doodlopend spoor''', aan het eind voorzien van een stootjuk (spoorbeëindigingsconstructie). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Basisvormen]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kopspoor Meer over Kopspoor]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kopstation<br />
|Omschrijving= Een '''station''' zonder doorgaande sporen, ofwel alle sporen eindigen in dit station, zoals Den Haag CS en Antwerpen CS. Zie: artikel [[Type stations]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortgesloten<br />
|Omschrijving= Er is een onbedoelde (=niet gewenste) verbinding tussen twee geleiders in een [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]kring. Zie [[Woorden - K#Kortsluiting|'''Kortsluiting''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortkoppeling<br />
|Omschrijving= (Modelspoor). '''Koppeling''' tussen twee wagens of rijtuigen, zodanig uitgevoerd dat de buffers van de afzonderlijk railvoertuigen op zeer korte afstand van elkaar gehouden worden. De trein ziet er dan natuurgetrouwer uit.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortsluiten<br />
|Omschrijving= Het onbedoeld contact maken van twee geleiders in een [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]kring die een spanning voeren. Zie "Kortsluiting" hieronder.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortsluiting<br />
|Omschrijving= Het aanbrengen (of optreden) van een verbinding met lage weerstand in een stroomkring. Wanneer twee ongeïsoleerde draden, waarop een elektrische spanning staat, elkaar raken ontstaat er '''kortsluiting'''. Als gevolg van de korstuiting gaat er een hoge [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] lopen. Het is dus belangrijk om zekeringen te gebruiken, zodat de kortsluiting geen nadelige gevolgen heeft (denk hierbij aan brand of verbrandde bedrading). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kortsluiting Meer over kortsluiting].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kortsluitlans<br />
|Omschrijving= Een "'''kortsluitlans'''" dient voor het beveiligen van het spoor bij werkzaamheden, zodat er geen treinen kunnen rijden, en wordt alleen gebruikt in overleg met de treindienstleider. In de [[Woorden - W#WBI.|WBI]] staat ook aangegeven dat er kortsluitlansen worden gebruikt. De [[Woorden - L#LWB.|LWB]] is verantwoordelijk voor het plaatsen en verwijderen van de kortsluitlans. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] Meer over de [https://www.infrasite.nl/glossary/kortsluitlans/ kortsluitlans]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kotsen<br />
|Omschrijving= '''Kotsen''' (België): opkoken. Is nogal grover dan spuwen. Zie ook [[Woorden - G#Gubbelen|Gubbelen]]. Het betekent: het kotsen van iemand die te veel gedronken heeft. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Koude reserve<br />
|Omschrijving= Stilstaande reserve. In reserve gehouden trein[[Woorden - M#Materieel|materieel]]. Het begrip "koud" slaat ook op stoomlocomotieven die op reserve staan en niet op stoom zijn gebracht en dus "'''koud'''" zijn. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kraagbout<br />
|Omschrijving= Met een '''kraagbout''' wordt de spoorstaaf samen met de [[Woorden - R#Rughellingplaat|rughellingplaat]] vastgezet op de [[Woorden - D#Dwarsligger|dwarsligger]] of de spoorstaaf direct op de dwarsligger bij betonnen bielsen. De kraagbouten zijn verzinkt tegen corrosie en hebben de afmetingen 170 x 23 mm. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(13)]] [https://railfix.nl/railbevestigingen/ Meer over de kraagbout].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kraagschroef<br />
|Omschrijving= Zie: "Kraagbout".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kraan<br />
|Omschrijving= 1. Hijskraan voor kolenladen. "kleine '''kraan''':" hijskraan met bak die met de schop of met de hand gevuld moet worden. "grote kraan:" grijperkraan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />2. Afsluiter.<br />3. Spoorkraan. Zie: [[Woorden - O#Ongevallenkraan|Ongevallenkraan]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Krachtvoertuig<br />
|Omschrijving= '''Railvoertuig''', voorzien van een eigen voortbewegingsinrichting.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Kreupele Marie"<br />
|Omschrijving= NS 2801<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Krom<br />
|Omschrijving= "'''Krom''' doorlopen:" een wissel aftakkend (=krom) berijden. "kromliggend wissel:" wissel in stand afbuigend, waardoor de trein naar het naastbijliggend spoor aftakt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruier<br />
|Omschrijving= In oude tijden had men op een station één of meerdere '''kruiers''' lopen die door reizigers meegebrachte goederen en/of koffers in- en uit de trein brachten. Ook: [[Woorden - W#Witkiel|Witkiel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruis<br />
|Omschrijving= NS-Jargon. afkorting van '''kruising'''. Zie ook [[Woorden - K#Kruiswissel|Kruiswissel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruisen<br />
|Omschrijving= "(elkaar)" "'''kruisen''':" in tegengestelde richting voorbijgaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruising<br />
|Omschrijving= 1. Het kruisen. "'''kruising''' verleggen:" een ander station kiezen om te kruisen (bij enkelsporige baanvlakken).<br />2. Kruispunt, plaats waar twee sporen elkaar snijden/kruisen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruiskop<br />
|Omschrijving= Een '''kruiskop''' is de verbinding tussen zuigerstang en drijfstang, die de heen-en-weer gaande beweging van de zuigerstang omzet in de heen-en-weer gaande/draaiende beweging van de drijfstang. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruispunt<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - K#Kruising|Kruising]], betekenis 2.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruiswissel<br />
|Omschrijving= Een combinatie van vier wissels en een '''kruising'''. Bevindt zich tussen twee sporen, waardoor in beide richtingen van spoor kan worden gewisseld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]. Zie: artikel [[Basisvormen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Krukken<br />
|Omschrijving= Met een '''kruk''' een elektrisch wissel handmatig omleggen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kruktap<br />
|Omschrijving= Een '''kruktap''' is een arm die haaks op het wiel staat en die de heen-en-weer gaande beweging van de scharnierend ermee verbonden drijfstang op het wiel overbrengt, dat aldus tot draaien wordt gebracht. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kuilwielenbank<br />
|Omschrijving= '''Draaibank''' speciaal voor het op maat maken, c.q. afdraaien van de treinwielen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kuip<br />
|Omschrijving= De ronde ketel, het ronde gedeelte van de stoomketel. "de '''kuip''' in het vet zetten:" de ketel oppoetsen met vet. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kuisen<br />
|Omschrijving= (België): Reinigen. "het vuur '''kuisen'''." vgl. "vuur" schoonmaken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kunststof<br />
|Omschrijving= Verzamelnaam. Zie: artikel [[Kunststoffen]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kunststof Meer over '''kunststof'''.]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kunstwerk<br />
|Omschrijving= '''Bouwconstructie''' in weg, water of spoorlijn zoals bruggen, tunnels en sluizen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kunstwerk Meer over kunstwerk].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kunze-Knorr<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - K#Knorr-rem|'''Knorr-rem''']]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kunze-Knorr-rem<br />
|Omschrijving= Volledig ingevoerd bij de NS op 1 Jan 1934. Zie ook: [[#Knorr bremse|Knorr-rem]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kurk<br />
|Omschrijving= '''Kurk''' (Latijnse naam: Quercus suber) is een licht, elastisch materiaal, dat wordt gemaakt van de schors van de kurkeik. Kan dienen als geluidisolatie, onder de rails van het modelspoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kurk_%28materiaal%29 Meer over Kurk.]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwarteren<br />
|Omschrijving= 1 - In vier gelijke eenheden verdelen.<br />2 - Het verdraaien van linker- en rechterwiel op dezelfde as. De stand van linker- en rechterwiel moet bij stoomlocomotieven bij alle assen exact gelijk zijn en de verdraaingshoek moet 90 graden bedragen. Dit '''kwarteren''' wordt gedaan bij stoomlocomotieven, om ervoor te zorgen dat de locomotief weg kan rijden vanuit stilstand. Zonder gekwarteerde wielen kunnen de zuigers (via de drijfstangen) de wielen niet aandrijven. Zie ook [[Woorden - D#Dood|Dood]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwarteren (modelspoor)<br />
|Omschrijving= Bij het grootspoor ligt de hoek van 90° vast, elke stoomloc is hetzelfde, maar bij een '''model''' maakt dat geen verschil. De hoek tussen links en rechts hoeft bij een model niet precies 90° te zijn, het enige belangrijke is dat die hoek bij elk [[Woorden - W#Wielstel|wielstel]] (=as) exact hetzelfde is, anders gaat het stangenstelsel (het schuifmechanisme) wringen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwel<br />
|Omschrijving= Een '''kwel''' is een opwaarts gerichte grondwaterstroming, gehanteerd bij het uittreden van grondwater uit de grond. kan onder meer direct aan het grondoppervlak geschieden, in sloten of in drains. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kwel Meer over kwel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwelgebieden<br />
|Omschrijving= '''Gebieden''' waar sprake is van opwaartse grondwaterstromen. Kan onder meer direct aan het grondoppervlak geschieden, in sloten of in drains. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Kwelwater<br />
|Omschrijving= Wordt meestal afgekort tot [[Woorden - K#Kwel|'''Kwel''']].<br />
}}<br />
{{Gerelateerde termen<br />
|Termen= kool, Kool, kool-film, Kool-film, koolfilm, Koolfilm<br />
}} {{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - J<br />
|Volgende= Woorden - L<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 25 mrt 2024 9:49 (CET)</small><br />
|}[[Categorie: Afkortingen|K]]<br />
[[Categorie: Algemeen|K]]<br />
[[Categorie: Woorden|K]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|K]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_S&diff=50829Woorden - S2024-03-25T08:44:05Z<p>Fred: Ontbrekend woord uit boek "Op de stoomlocomotief" toegev.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - R<br />
|Volgende= Woorden - T<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
|Update= Fred Eikelboom<br />
}}{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= SAL.<br />
|Omschrijving= Grootspoor; afkorting van '''Stof-Arm Lossen'''. Manier van lossen bij o.a. de fccpps, waardoor er veel minder stof vrijkomt bij het lossen van bijvoorbeeld ballast (grind). De wagens zijn voorzien van een sproei-installatie in de uitstroomopeningen. Door water op de, te lossen, ballast te sproeien, wordt de vorming van stofwolken voorkomen/sterk verminderd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.youtube.com/watch?v=TfVvalcXw20 Meer over stof-arm lossen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SELV. <br />
|Omschrijving= (Engels) '''SELV''' is de afkorting van '''Separated Extra Low Voltage'''. Dit houd in dat de aarding enkel aangesloten is aan de metalen kast en het netfilter van het 230V gedeelte. Dat "extra low voltage" houd in max 50V AC of max. 120V DC. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://en.wikipedia.org/wiki/Extra-low_voltage extra low voltage en SELV]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SFCM.<br />
|Omschrijving= '''SFCM''' is de afkorting van "Small Flat Collector Motor (kleine platte collector motor). De motor bestaat uit een dubbele veldspoel op de stator (de veldmagneet) en een rotor (het draaiende gedeelte) met een platte [[Woorden - C#Collector|collector]]. Dit is een zogenaamde "pannekoekmotor".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SFTP.<br />
|Omschrijving= (Computertechniek). '''Shielded Fully-screened Twisted Pair''', ook wel '''Shielded Foiled Twisted Pair''' genoemd. Aanduiding voor een netwerkkabel die voorzien is van vier aderparen, die om elkaar gedraad (getwist) zijn. De aderparen zijn omgeven door een metalen afscherming, in de vorm van aluminiumfolie. Om het geheel van aderparen is ook weer aluminiumfolie aangebracht. Er bestaat ook SFTP-kabel waar om het geheel van aderparen gevlochten koperdraad als afscherming aanwezig is. Hierdoor is de kabel ook in sterke mate ongevoelig voor hoogfrequent storingen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SIP.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Single Inline Package''', ofwel één rij aansluitpunten aan de behuizing (van bijvoorbeeld een [[Woorden - I#IC.|IC]]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Single_In-Line_Package Meer over SIP].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SMC.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Schakel- en MeldCentrum'''. Vier locaties in Nederland van waaruit het functioneren van de bovenleiding en de beveiliging bewaakt wordt en eventuele storingsmeldingen worden gecoördineerd. (tot ca. '94 werden deze centra Centrale Schakelpost ("CSP") genoemd). Tegenwoordeig heet het [[Woorden - O#OBI.|OBI]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SMD.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Surface Mounted Device'''. Onderdeel dat rechtstreeks op het oppervlak van de print gesoldeerd wordt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Surface-mounted_device Meer over SMD].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SP.<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - S#Spopo|SpoPo]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SPDT.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Single Pole Double Throw'''. Benaming van een type schakelaar. Dit is een enkelpolige schakelaar, met één wisselcontact.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SPST.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Single Pole Single Throw'''. Benaming van een type schakelaar. Dit is een enkelpolige schakelaar, met één maakcontact.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SR.<br />
|Omschrijving= Afkorting van [[Woorden - S#Seinregelement|seinreglement]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SSR.<br />
|Omschrijving= (Engels); "'''SSR'''" is de afkorting van '''S'''olid '''S'''tate '''R'''elais. Nederlandse benaming is [[Woorden - H#Halfgeleiderrelais|"halfgeleiderrelais"]].<br />
Het is, als je nauw neemt, geen relais want het heeft geen bewegende delen. Toch kan deze component als relais beschouwd worden, omdat het mogelijk is een secundaire kring te schakelen door een spanning op de ingang (=primaire kring) aan te leggen. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Halfgeleiderrelais Meer over SSR (halfgeleiderrelais)] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= STI.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Spécification Technique d'Interopérabilité'''. Europese normgeving betreffende de interoperabiliteit van het TransEuropees Hoge-snelheidsSpoorwegsysteem. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= STP.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Shielded Twisted Pair'''. Aanduiding voor een netwerkkabel die voorzien is van vier aderparen, die om elkaar gedraad (getwist) zijn. De aderparen zijn omgeven door een metalen afscherming, in de vorm van aluminiumfolie.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= STS.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Stop Tonend Sein'''. Het licht van het sein straalt rood licht uit. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= STS-passage<br />
|Omschrijving= Wanneer de machinist het '''stop tonend sein''' (rood tonende licht) voorbij rijdt. Kortom, de machinist reed door rood. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= S-drive<br />
|Omschrijving= (Modelspoor). Uitvinding van Rivarossi uit circa 1987. Bestaat uit een mini-centrifugaalkoppeling, die aan de motor-as gemonteerd was. Hierdoor kon de loc soepel en gelijkmatig optrekken. De centrifugaalkoppeling was naar behoefte uit te schakelen met een instelschroef.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sagex<br />
|Omschrijving= Merknaam. Zie: [[Woorden - X#XPS.|XPS ]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sandite<br />
|Omschrijving= Dit is een gel, met zand en metaaldeeltjes, die op de rails wordt aangebracht. Doel hiervan is om doorglijden bij het afremmen van de treinen te voorkomen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SA-sein <br />
|Omschrijving= '''SA''' is vermoedelijk "Searchlight Aspect" of "Signal Aspect".<br />
Op [http://www.trainweb.org/signals/grssls1.htm GRS] (GRS = General Railway Signal Company) staat: "searchlight signal displaying red, yellow and green aspects." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] En op [https://en.wikipedia.org/wiki/North_American_railroad_signals Wikipedia] spreekt men ook over "aspect" in combinatie met kleuren. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Scenery<br />
|Omschrijving= Het landschap (de '''scenery''') op de modelspoorbaan. Zie het artikel [[Landschapsbouw]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schaal<br />
|Omschrijving= De '''schaal''' is de vergrotings- of verkleiningsfactor. Deze wordt uitgedrukt als bijvoorbeeld 1:87. De schaal 1:87 geeft dus aan dat 1 cm van het model, 87 cm van het origineel betreft (zie ook het artikel [[Schalen]]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schaalsnelheid<br />
|Omschrijving= Het is geen gezicht wanneer een goederentrein met de snelheid van een TGV over onze modelbaan dendert. We moeten er daarom voor zorgen dat ons [[Woorden - M#Materieel|materieel]] met gepaste snelheid rijdt (zie artikel: [[Realistische snelheden]]).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schaduwstation<br />
|Omschrijving= Een '''schaduwstation''' kan zorgen voor meer afwisseling op de modelbaan. Door treinen tijdelijk in een schaduwstation te parkeren, kan een andere trein op het zichtbare gedeelte rijden. Dat geeft een gevarieerder beeld. Zie artikel [[Schaduwstations]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakeldecoder <br />
|Omschrijving= Een '''schakeldecoder''' dient voor het schakelen van o.a. [[Armseinen|armseinen]], ontkoppelrails en andere elektrische artikelen met een adres. Heeft meestal een relaisuitgang. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakelende voeding <br />
|Omschrijving= Een '''schakelende voeding''' (Engels: switched-mode power supply "SMPS") is een voedingsapparaat dat onafhankelijk van de ingangsspanning en uitgangsbelasting een stabiele uitgangsspanning levert. De stabilisatie vindt plaats door de arbeidscyclus van geleiding van de schakeltransistor te regelen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Schakelende_voeding Meer over schakelende voeding].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakeling<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek, elektronica); een '''schakeling''' (ook wel "stroomkring" of "circuit") is een samenstel van elektrische componenten waarmee diverse functies kunnen worden uitgevoerd. De meest gebruikte componenten zijn de draad, schakelaar, weerstand, (elektrolytische) condensator, spoel, diode, transistor, relais, [[Woorden - C#Contactor|contactor]], motorbeveiliger en transformator. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Schakeling Meer over schakeling]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakelspanning<br />
|Omschrijving= De maximale hoeveelheid spanning (in volts) die een schakelaar of relaiscontact mag schakelen, zonder meteen defect te raken.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakel[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]<br />
|Omschrijving= De hoeveelheid ampères (het ampèrage) dat een schakelaar of relaiscontact mag schakelen, zonder meteen defect te raken.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakelvermogen<br />
|Omschrijving= De hoeveelheid watt (het vermogen) dat een schakelaar of relaiscontact kan verwerken bij het schakelen, zonder meteen defect te raken.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Scharfenberg-koppeling<br />
|Omschrijving= De '''Scharfenberg-koppeling''' of Schaku (afkorting van Scharfenbergkupplung) is een automatische koppeling die voornamelijk gebruikt wordt bij treinstellen en trams. Deze koppeling is vernoemd naar de Duitse ingenieur Karl Scharfenberg (1874-1938). Deze koppeling maakt het mogelijk om [[Woorden - M#Materieel|materieel]] vanuit de machinistencabine automatisch te koppelen en ontkoppelen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Scharfenbergkoppeling de Scharfenberg]-koppelng.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Schommelkont"<br />
|Omschrijving= (Engels): bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] 4600, die schommelende liepen; zie ook: [[Woorden - G#Gans|"Gans"]] en [[Woorden - C#"Cakewalk"|"Cakewalk"]], andere bijnamen van ditzefde type: schommelkont wordt wel gebruikt om een vrouw aan te duiden die met haar heupen loopt te zwaaien: vergelijk hiermee ook: "meisje", "jonge juffrouw", waar locs ook met vrouwen worden vergeleken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schottky diode<br />
|Omschrijving= Een '''schottky diode''' is een halfgeleider[[Elektronica basis#De diode|diode]] die bestaat uit een overgang tussen een metaal en een n-gedoteerde halfgeleider in plaats van de gebruikelijke pn-overgang in een gewone halfgeleiderdiode. De voordelen van deze diode zijn; lagere voorwaartse spanningsval, snel schakelgedrag en geringe warmteontwikkeling in de diode [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Schottkydiode Meer over de Schottky diode]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Schepper"<br />
|Omschrijving= '''Schepper''' is de bijnaam voor een locomotief met een scheprooster, speciaal van de [[#Serie|serie]] 4600. Zie: [[Woorden - D#Dakota|Dakota]], vergelijk: [[#"Schudder"|"Schudder"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schuko<br />
|Omschrijving= '''Schuko''' is een afkorting van het Duitse "Schutz-Kontakt", dat beschermcontact betekent. Het is een in Europa veel gebruikt systeem van [[Woorden - S#Stopcontact|stopcontact]]en, oftewel van stekkers (officiëel: contactstoppen) en (wand)contactdozen (stopcontacten). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Schuko Schuko].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schuit<br />
|Omschrijving= Bovenste onderdeel van de panthograaf ([[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]afnemer op het dak), waarmee contact met de rijdraad wordt gemaakt. De '''schuit''' bestaat uit een sleepstuk, datgene wat de draad aanraakt en aan weerszijde een kromming naar beneden, de beide horens. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Bovenleiding algemeen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schuitbreedte<br />
|Omschrijving= De breedte van de '''schuit''' gemeten over het sleepstuk en beide horens (de uiteinden van de schuit). In Europa gebruikelijke schuitbreedtes zijn 1450 mm. (SBB, SNCF 25 kV), 1600 mm. (STI 25 kV) en 1950 mm (NS 1500/1800V, DB 15 kV, SNCF 1500V). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schroot<br />
|Omschrijving= '''Schroot''' is de gangbare term voor metaalafval. Men maakt onderscheid tussen ferroschroot, dat voornamelijk uit ijzer bestaat, en non-ferroschroot, dat uit andere metalen bestaat zoals koper, aluminium, zink, lood en tin. Ook roestvast staal, messing en vele andere legeringen behoren tot het non-ferroschroot. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]. (zie ook: artikel [[Belading van schrootwagens]]).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schroefkoppeling<br />
|Omschrijving= De '''schroefkoppeling''' is de traditionele constructie om spoorwagens aan elkaar en aan de locomotief te koppelen. De koppeling bestaat uit een haak, waaraan een oog bevestigd is. In de andere kant van het oog zit een schroef, met in het midden een hendel, waaraan weer een ander oog bevestigd is. Wanneer de rangeerder twee treindelen aan elkaar koppelt, neemt hij het oog van een van de twee van de ophanghaak, die onder de haak van de koppeling zit, en legt het oog in de haak van het andere treindeel. Hierna draait hij de koppeling strak door aan de hendel van de schroef te draaien. Buffers en schroefkoppelingen als manier om treindelen te koppelen noemt men in spoorwegvakkringen ook wel normaal stoot- en trekwerk. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Scratchbuilding<br />
|Omschrijving= (Engels) Het zelf maken van modellen, op basis van (onderdelen van) kant-en-klare (in de detailhandel verkrijgbare) materialen, zoals bijv. polystyreen muur- en dakplaten. Zie: artikel [[Kitbashing en scratchbuilding modelbouwtechnieken]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Secondelijm<br />
|Omschrijving= '''Secondelijm''' (cyanoacrylaatlijm) is een kleurloze lijm, op basis van cyanoacrylaat, die in enkele seconden een lijmverbinding kan maken. Meestal is de lijm dunvloeibaar, maar er bestaan ook dikkere en halfvloeibare tot gelei-achtig dikke varianten. De lijmverbinding komt tot stand doordat vocht op het substraat (contactoppervlak) het polymerisatieproces op gang brengt. Door deze polymerisatie ontstaat een groot molecuul, polycyanoacrylaat, dat een vaste stof is. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Secondelijm Meer over secondelijm]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sectie<br />
|Omschrijving= Beveiligings'''sectie''' of bovenleidings'''sectie'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=sectie Meer over sectie ].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Secundaire waterkering<br />
|Omschrijving= Achter de primaire waterkering gelegen extra waterkering. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sein<br />
|Omschrijving= 1. Opdracht aan de machinist. Alle '''seinen''' en hun betekenis zijn vastgelegd in het Seinenboek. Een '''sein''' kan gegeven worden door een mens, een bord (vast sein) of een lichtsein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />2. Lichtsein langs het spoor staat. De lichtseinen kunnen (meestal) verschillende seinen tonen (zie ook het artikel [[Seinen]]). De betekenis van de seinbeelden volgens het seinstelsel 1954 wordt beschreven in het Seinreglement. (zie ook het artikel [[Lichtseinen]] en het artikel [[Seinen]]). [https://nl.wikipedia.org/wiki/Spoorwegsein Meer over sein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Seindecoder <br />
|Omschrijving= (Modelspoor); een '''seindecoder''' dient voor het schakelen van lichtseinen. Deze heeft meestal 8 of 16 aansluitingen. Voor lichtseinen moet een speciale seindecoder worden gebruikt. Deze decoder geeft op de uitgangen een constante spanning voor het laten branden van de leds of lampjes van het lichtsein. Zie: [[Seinen digitaliseren]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Seinenboek 1995<br />
|Omschrijving= [http://www.safe-train.nl/RailInfra Meer over Seinenboek].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Seinklok<br />
|Omschrijving= De overwegwachter werd vroeger voor een naderende trein gewaarschuwd door een belsignaal van een seinklok (overwegklok). Hij wist dan dat hij de bomen of rolhekken moest sluiten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - K#Kloksein|Kloksein]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kloksein Meer over kloksein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Seinreglement<br />
|Omschrijving= Het '''Seinreglement''' (afgekort: SR) bevat de betekenissen van de seinen op het door de Nederlandse Spoorwegen geëxploiteerde Spoorwegnet. Het SR wordt vastgesteld door de Minister van Verkeer en Waterstaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sensor<br />
|Omschrijving= Een '''sensor''' of voeler is een kunstmatige uitvoering van iets dat in de biologie een zintuig heet. De meeste sensoren zijn elektrisch of mechanisch uitgevoerd. Een sensor meet een natuurkundige grootheid. De grootheden liggen onder andere in de volgende domeinen: straling (bijv. infrarood), druk, temperatuur, magnetisme (Hall-sensor), niveaus en chemie. Sensoren zetten de gemeten grootheid om in een stuursignaal voor verdere bewerking. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Sensor Meer over Sensor]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sensoren<br />
|Omschrijving= Meervoud van [[Woorden - S#Sensor|sensor]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Separatie<br />
|Omschrijving= Het uit elkaar houden ('''separeren''') van elkaar opvolgende treinen door middel van de beveiliging. (bijv. [[Woorden - A#ATB-EG.|ATB]]) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Serie<br />
|Omschrijving= Bij een '''serie''' gaat het om producten die in serie worden gemaakt: in één keer 10, of 50 of 10.000. Voorbeelden zijn boten, huizen, auto's, locomotieven en fietsen. Daar kunnen vaak duurdere machines voor worden ingezet die uiteindelijk door hun grotere aantallen efficiënter kunnen draaien. Daardoor daalt de kostprijs, maar is er weinig ruimte voor klantspecifieke wensen. Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Productieproces#Serie-_of_batchproductie serie].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Serieschakeling<br />
|Omschrijving= Een '''serieschakeling''' is in de elektronica een configuratie van componenten of deelschakelingen waarbij de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] door de individuele [[Woorden - C#Component|componenten]] (of deelschakelingen) gelijk is en de spanning over alle deelcomponenten wordt verdeeld. Drie dioden staan bijvoorbeeld in serie als de [[Woorden - K#Kathode|kathode]] van de ene verbonden is met de [[Woorden - A#Anode|anode]] van de andere. Een ander voorbeeld is kerstboomverlichting, waarbij de lampjes achter elkaar aangesloten zijn. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Serieschakeling Serieschakeling].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Serieweerstand<br />
|Omschrijving= Een '''serieweerstand''' is een weerstand die gebruikt wordt om de elektrische stroomsterkte in het erna volgende circuit te begrenzen en/of te regelen. Dit gebeurt om de gewenste hoeveelheid [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] door het circuit te laten stromen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Een serieweerstand staat dus in serie met het erna volgende circuit . Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Voorschakelweerstand Voorschakelweerstand] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Servo<br />
|Omschrijving= Ook '''servo''' of servomechanisme genoemd. Kleine aandrijf-unit, oorspronkelijk afkomstig uit de modelvliegtuig-wereld. Kan ook toegepast worden als wisselaandrijving op de modelspoorbaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Servodecoder <br />
|Omschrijving= (Modelspoor); een '''servodecoder''' dient voor de besturing van (modelbouw)servo's. Hiermee kunnen o.a. wissels omgezet worden. Zie: [[Servodecoders]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Servomotor<br />
|Omschrijving= Term uit de werktuigbouwkunde (toegepast in industriële processen). Niet te verwarren met servo in de modelvliegtuig-wereld. Een '''servomotor''' is een apparaat om automatisch een mechanisch systeem te regelen, zonder directe mechanische verbinding. Bijvoorbeeld, de positie van een beitel op de slede van een draaibank; de cruisecontrol van een auto; de positie van het hoogteroer van een vliegtuig; enzovoort. De verbinding gebeurt via een elektrische, hydraulische of pneumatische actuator. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Set of points<br />
|Omschrijving= (Engels) Wissel.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sequentie<br />
|Omschrijving= Volgorde. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Sequentie Meer over Sequentie]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Shield<br />
|Omschrijving= (Engels) Arduino '''shields''' zijn uitbreidingen voor de Arduino, die eenvoudig op de Arduino passen. Voor het gebruik van de shields heb je dus geen kennis van elektronica nodig. De Arduino shields varieëren van ethernet shields, waarmee je direct het internet op kunt, tot motorshields, relayshields enz.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Schudder" <br />
|Omschrijving= 1. (Nederlands): Locomotief met een [[#"Schudrooster"|schudrooster]];<br />2. (België): schudrooster (NB: in Nederland dus andere betekenis dan in België). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Schudrooster" <br />
|Omschrijving= Een '''schudrooster''' is een rooster waarbij korte stukjes roosterstaaf zijdelings gekiept kunnen worden, om zo de slakken te verwijderen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Shunt<br />
|Omschrijving= Een '''shunt''' of '''shuntweerstand''' is een weerstand die parallel geschakeld wordt over bepaalde toestellen, onder andere een ampèremeter. Deze opstelling laat het toe een grotere stroomsterkte (bijvoorbeeld enkele ampères) te meten dan het meetinstrument maximaal kan meten (bijvoorbeeld 1 mA): de stroom wordt namelijk verdeeld over het meetinstrument én de shunt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Shuntweerstand Meer over shunt].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Shuttle-trein<br />
|Omschrijving= Goederentrein die in vaste samenstelling pendelt tussen A en B. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sik<br />
|Omschrijving= Kleine rangeerloc(omotor). Vanwege het mekkerende geluid van de fluit kreeg het apparaat de bijnaam '''Sik'''. De Sik is een voornamelijk door "Werkspoor" gebouwde locomotor die bij de Nederlandse Spoorwegen veel werd gebruikt voor het rangeren met goederenwagens. Ook op verschillende particuliere bedrijfsterreinen waren deze locomotoren in gebruik. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Sik_(locomotor) Meer over de Sik].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sinken<br />
|Omschrijving= (Engels) Term uit de elektronica. Wanneer er [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] (via een component), vanaf de voedingsspanning (+), naar de massa toe loopt, via een aansluitpen van bijv. een IC, dan heet dat '''sinken'''. De pen van het IC fungeert dus als gootsteenputje (in het Engels heet dat putje een "sink"). Zie ook: [[Woorden - S#Sourcen|Sourcen]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sinus-motor<br />
|Omschrijving= Uitvinding van Märklin. De '''sinus-motor''' heeft drie gescheiden wikkelingen, die om beurten aangestuurd worden. De aansturing geschied door sensoren die in de motor geïntegreerd zijn. Voor de aansturing is een speciale decoder nodig, die de signalen van de sensoren omzet naar stuurpulsen voor de wikkelingen. Zie ook artikel [[NEM660]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Slave <br />
|Omschrijving= (Computertechniek); bij een IDE-aansluiting kunnen op de brede kabel twee harde schijven worden aangesloten, een met het besturingsprogramma ([[Woorden - M#Master|Master]]), en een als '''Slave'''. Jumpers, kleine doorverbinders aan de achterzijde van de harddisk, geven aan of de schijf dienstdoet als alleen "master", "master met slave present", "single of master" en "cable select". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Harde_schijf Meer over slave].<br />
}}<br />
{{Trefwoord <br />
|Trefwoord= Sleepbeugel <br />
|Omschrijving= Benaming voor een pantograaf. Hiermee wordt spanning doorgegeven vanaf de bovenleiding naar de tractiemotoren van een railvoertuig. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] <br />
}} <br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sloopfase<br />
|Omschrijving= Het afbreken (slopen/verwijderen) van (delen van) de [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]] na beëindiging van de levensduur. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Slow Switch Machine<br />
|Omschrijving= (Engels) Een '''slow switch machine''' is een wisselaandrijving met ingebouwd vertragingsmechanisme in de vorm van tandwielen of wormwieloverbrenging. Het omgooien van het wissel gaat hiermee traag (bijvoorbeeld de Tortoise- of de Fulgurex aandrijving). Zie: artikel [[Wissels digitaliseren]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sluitsein<br />
|Omschrijving= Benaming voor de achterlichten van een railvoertuig, zoals een loc, een trein(stel), de laatste goederenwagen of het laatste rijtuig. Bestaat uit twee op gelijke hoogte aangebrachte rode lampen. Zie: artikel [[Inbouwen L- en sluitseinen in Roco 2400]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Smoel<br />
|Omschrijving= Een sein voor zijn '''smoel''' gooien. Zie: [[Woorden - G#Gezicht|Gezicht]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Snap Machine<br />
|Omschrijving= (Engels) Een '''snap machine''' is een wisselaandrijving voorzien van spoelen. Deze aandrijving schakelt met een klap om van de ene in de andere stand, ofwel de standaard elektromagnetische wisselaandrijving.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Snubber<br />
|Omschrijving= (Elektronica); een '''snubber''' is een schakeling (RC-netwerk) die wordt gebruikt om een fenomeen zoals spanningspieken in elektrische systemen te onderdrukken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Snubber Meer over snubber]. (Engels). <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sneltrein<br />
|Omschrijving= Verouderde treinsoort uit het binnenlands treinverkeer die een tussencategorie vormt tussen de stoptrein en de intercity. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=sneltrein Meer over Sneltrein]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Snoekebek"<br />
|Omschrijving= Rangeerseinlantaarn met een vorm als van de bek van een snoek: aan het uiteinde v-vormig ingesneden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Software <br />
|Omschrijving= '''Software''' of "programmatuur" is een geheel van computerprogramma's met bijbehorende data, die bewerkingen en taken uitvoeren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Software Meer over software].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Soldeerpads <br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - P#Pads|Pads]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Solenoid <br />
|Omschrijving= (Engels) Een '''solenoid''' bestaat uit een koperen spoel en een beweegbare kern met veer. De veer trekt de kern in de ruststand. Wanneer de spoel bekrachtigd wordt (=van spanning voorzien), wordt de kern magnetisch, en beweegt door de elektromagnetische kracht. Voorbeeld: relais of een [[Wissels_digitaliseren#Aandrijvingen met magneetspoel|magneetspoel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Soortelijke weerstand<br />
|Omschrijving= '''Soortelijke weerstand''' of "resistiviteit" is de eigenschap van een materiaal om een elektrische stroom te weerstaan. De eenheid waarin de soortelijke weerstand van een materiaal wordt uitgedrukt in Ω·m2/m, verkort tot Ω·m (ohm per meter). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Soortelijke_weerstand Meer over soortelijke weerstand]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Source<br />
|Omschrijving= Elektronica; De '''source''' is een aansluiting van een aantal soorten actieve elektronische halfgeleiderkomponenten zoals een [[Woorden - F#FET.|fet]], [[Woorden - T#Triac|triac]], [[Woorden - T#Thyristor|thyristor]] e.d. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over de [https://en.wikipedia.org/wiki/Field-effect_transistor Fet].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sourcen<br />
|Omschrijving= (Engels) Term uit de elektronica. Wanneer er [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] (via een component) naar de voedingsspanning (+), uit een aansluitpen van bijv. een IC loopt, dan heet dat '''sourcen'''. De pen van het IC fungeert dus als bron. Zie ook: [[Woorden - S#Sinken|Sinken]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanning<br />
|Omschrijving= Elektrotechniek. Het potentiaalverschil (=de elektrische '''spanning''') tussen twee geleiders. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Voorbeeld: In huis is het potentiaalverschil 230 volt. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrische_spanning Meer over spanning].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanning-Aarde afstand<br />
|Omschrijving= Om te voorkomen dat vonken kunnen overslaan van niet geïsoleerde spanningvoerende delen naar met [[Woorden - A#Aarde/Aarding|aarde]] verbonden delen, wordt er een minimale afstand tussen spanningvoerende delen en aarde geëist afhankelijk van het spanningsverschil en lokale luchtconditie. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanningafhankelijke weerstand<br />
|Omschrijving= Term uit de elektronica. Zie [[Woorden - V#VDR.|VDR]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanningsregelaar<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Aanduiding voor een IC dat een hogere gelijkspanning regelt naar een lagere gestabiliseerde spanning (bijv. de uA7812 die een spanning van 12 volt levert). Zie ook: [[Woorden - I#IC-spanningsregelaar|IC-spanningsregelaar]]. zie [[Woorden - I#IC-spanningsregelaar|IC-spanningsregelaar]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanningsregelaar<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); Onderdeel van een auto, dat de '''spanning''' van de dynamo '''regelt''', zodanig dat de accu niet overladen wordt en er een (redelijk) stabiele spanning op het boordnet staat. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanningssluis<br />
|Omschrijving= Het geheel van infravoorzieningen die benodigd zijn om bovenleidingsystemen elektrisch van elkaar te scheiden, op zodanige manier dat treinen rijdend van het ene naar het andere spanningsysteem kunnen overgaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spant<br />
|Omschrijving= Bouwkunde. Het '''spant''' heeft in de bouwkunde als functie het dragen van de dakconstructie, inclusief de daarop uitgeoefende belasting van dakbedekking, sneeuw, wind en dergelijke. Het brengt het totaal van deze krachten, inclusief het eigen gewicht verticaal over op de eronder aanwezige constructie van het gebouw. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Speling<br />
|Omschrijving= '''Speling''' is de ruimte die tussen verschillende onderdelen van een samengesteld voorwerp bestaat. Als onderdelen ten opzichte van elkaar moeten kunnen bewegen, is een bepaalde hoeveelheid speling noodzakelijk. Bijv. een zuiger in een motor. Deze moet iets ruimte hebben om uit te zetten, omdat anders de motor vastloopt. Zie: [[Woorden - T#Tolerantie|Tolerantie]]. Maar als er te veel speling ontstaat, kan de werking nadelig beïnvloed worden. Speling neemt vaak toe door slijtage. Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Speling Speling]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Speermaat<br />
|Omschrijving= De afstand tussen de binnenvlakken van de wielen of wielbanden. In het Duits wordt dit aangeduid met innerer spurkranzabstand of radsatzinnenmass. In het Engels wordt dit aangeduid met "distance between inside faces of flanges". Zie: artikel [[Proto-normen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Speklaag<br />
|Omschrijving= Een '''speklaag''' is een band in contrasterende kleur ter afwisseling in het metselwerk. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(12)]] [https://www.joostdevree.nl/shtmls/spekband.shtml Meer over speklaag].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sperdiode<br />
|Omschrijving= (Engels barrier diode). Beetje vreemde benaming, daar elke diode spert (in één richting). Betere benaming is '''vrijloopdiode'''. Bij een diode is sprake van een geleidende richting (de [[Woorden - D#Doorlaatrichting|doorlaatrichting]] en een sperrende richting (de sperrichting). Van deze eigenschap wordt gebruik gemaakt, door een vrijloopdiode toe te passen bij [[Woorden - R#Relais|relais]] (de [[Woorden - K#Kathode|kathode]] van de [[Elektronica basis#De diode|diode]] moet dan aan de pluszijde van het relais gemonteerd worden). De functie van deze vrijloopdiode is, het beschermen van de [[Woorden - T#Transistor|transistor]] die het relais aanstuurt. De vrijloopdiode voorkomt dat de transistor defect raakt door (te) hoge ([[Woorden - I#Inductie|inductie]])spanningen, die ontstaan bij het afvallen van het relais, dus op het moment dat de [[Woorden - S#Spoelspanning|spoelspanning]] op het relais uitgeschakeld wordt. Het verschijnsel is te vergelijken met een autobobine, waar, zodra de spanning over de bobine wegvalt, een hoge spanning ontstaat (&plusmn;15 KV), die op de bougiecontacten een vonk laat overspringen. Bij een relais ontstaat niet een dergelijk hoge spanning als bij een autobobine, maar deze [[Woorden - I#Inductie|inductie]]spanning is hoog genoeg om een, op de bekrachtigingsspoel van een relais aangesloten, transistor te vernielen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sperrichting<br />
|Omschrijving= (Elektronica). Zie [[Woorden - D#Diode|Diode]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spiegelschaalmeter<br />
|Omschrijving= (Meettechniek). Verbeterde uitvoering van de analoge multimeter. De gemeten waarden zijn d.m.v. een wijzer op een schaal (met schaalverdeling) af te lezen. Achter de wijzer zit een spiegel. Door langs (of eigenlijk op) de wijzer te kijken op zodanige wijze dat de wijzer precies boven zijn spiegelbeeld staat, is de meter nauwkeurig(er) af te lezen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spiritus<br />
|Omschrijving= Brandspiritus, meestal kortweg '''spiritus''' genoemd, is een mengsel van alcohol, water en diverse toevoegingen. Spiritus wordt gebruikt als schoonmaakmiddel en als brandstof. Brandspiritus bestaat grotendeels uit ethanol. Er is een giftige stof aan toegevoegd (meestal methanol), om de alcohol te denatureren (ongeschikt te maken voor consumptie). Daarnaast bevat het een blauwe kleurstof en een geurstof om de zo behandelde alcohol goed herkenbaar te maken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Splitsen<br />
|Omschrijving= Op een station, het opdelen van een aangekomen trein met één treinnummer in twee treinen, die elk verder rijden met een eigen treinnummer. Meestal behoudt één van de treinen het nummer van de aangekomen trein. Indien een van beide treinen uit de dienstregeling wordt genomen (geen treinnummer) wordt dit aftrappen genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Splitsingspunt<br />
|Omschrijving= Punt langs een baanvak waar in de ene richting een treinstroom zich splitst (of meerdere treinstromen zich splitsen) en waar in de tegenrichting treinstromen zich samenvoegen. Anders gezegd: op een splitsingspunt komen drie baanvakdelen bij elkaar. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoel <br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek, elektronica); een '''spoel''' is een elektrische component bestaande uit geleidende wikkelingen, meestal van koperdraad, op een spoelvorm (meestal van kunststof) waarin zich al dan niet een magnetiseerbare (weekijzeren) kern bevindt, die wel of niet beweegbaar is. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Spoel Meer over de spoel]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoelspanning <br />
|Omschrijving= Met '''spoelspanning''' wordt de werkspanning bedoeld die op de spoel van een [[Woorden - R#Relais|relais]] gezet wordt, en die er voor zorgt dat het relais aantrekt. Het is de spanning waarvoor de spoel van het relais ontworpen is.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SpoPo<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''SpoorwegPolitie'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoor<br />
|Omschrijving= Twee spoorstaven, verbonden door bielzen, zodanig geconstrueerd dat er railvoertuigen op kunnen rijden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spooraansluiting<br />
|Omschrijving= Aansluiting van een bedrijf (bijv. voor een automobielimporteur) door middel van een spoor en een wissel aan het spoorwegnet. Wordt ook wel bedrijfsaansluiting genoemd, hoewel niet geheel correct. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorafstand<br />
|Omschrijving= De hart-op-hart afstand tussen twee naast elkaar liggende sporen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Railgeometrie]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorbaan<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - S#Spoorweg|Spoorweg]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorbreedte<br />
|Omschrijving= De '''spoorbreedte''' is de afstand tussen beide spoorstaven van één spoor, gemeten van hart spoorstaaf tot hart spoorstaaf. In Nederland is de spoorbreedte 1,50 meter (normaal spoor geheten). De spoorwijdte bedraagt 1,435 meter. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Proto-normen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorgebonden<br />
|Omschrijving= Het functioneren van een systeem is gericht op één spoor. De uitvoering van het onderhoud heeft alleen invloed op de beschikbaarheid van het bijbehorende spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorlijn<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - S#Spoorweg|Spoorweg]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorrails<br />
|Omschrijving= Een samentrekking van '''spoor''' en '''rails''' die beiden hetzelfde betekenen. Is op twee manieren uit te leggen:<br />1. Men bedoelt hiermee de spoorstaaf (rail) in het meervoud.<br />2. Men bedoelt hiermee de rails ofwel het spoor.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorsloot<br />
|Omschrijving= De '''sloot''' evenwijdig aan het baanlichaam van het spoor liggend, ten behoeve van de waterhuishouding. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorspatting<br />
|Omschrijving= Een '''spoorspatting''' is het horizontaal verbuigen (juister gezegd: plotseling knikken) van de rails. Dit fenomeen kan ontstaan door de drukkracht die in lengterichting op de spoorstaven wordt uitgeoefend, in het bijzonder bij het uitzetten van de spoorstaven ten gevolge van temperatuurstijging. Bij erg warm weer kan de temperatuur van de spoorstaven oplopen tot meer dan 100&deg; (graden) Celsius. Doordat de spoorstaven uitzetten, ontstaat er een drukkracht/spanning in de lengterichting van de rails. Als deze te hoog wordt, zoekt het materiaal een uitweg naar opzij en knikt de rails, zodat een uitstulping, een kronkel in het spoor ontstaat. Door de dwarsliggers blijft het verband tussen de spoorstaven bestaan, zodat de twee spoorstaven op dezelfde plaats kromtrekken. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Spoorspatting Meer over Spoorspatting]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorstaafkop <br />
|Omschrijving= De '''spoorstaafkop''' is de smalle bovenzijde van de spoorstaaf, (in jargon: "de spoorkop"). Dient om de wielen (met name de wielflenzen) te geleiden, en tevens om het gewicht van de treinen te dragen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie: artikel [[Proto-normen]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Rail_(spoorwegen) Meer over spoorstaafkop].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorstaafkoppen<br />
|Omschrijving= Zie Spoorstaafkop.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorstaaflijf <br />
|Omschrijving= Het spoorstaaflijf is het gedeelte tussen de kop en de voet van de spoorstaaf. Hoe hoger het lijf, hoe groter de draagkracht van de spoorstaaf. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Rail_(spoorwegen) Meer over spoorstaaflijf].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorstaafvoet <br />
|Omschrijving= De '''spoorstaafvoet''' is het onderste brede deel van de spoorstaaf. De onderzijde van de spoorstaafvoet ligt op de [[Woorden - R#Rughellingplaat|rughellingplaat]] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Rail_(spoorwegen) Meer over spoorstaafvoet].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorstaven<br />
|Omschrijving= Metalen profielen (in het Engels "rails" genoemd) bedoeld om de wielen te geleiden, en om het gewicht van de treinen en eventuele andere spoorvoertuigen te dragen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoor[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]lopen<br />
|Omschrijving= Spoorstaafgebonden systeem om te kunnen bepalen of er een trein in de betreffende sectie staat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie ook: [[Woorden - G#GRS-spoorstroomlopen|GRS-spoorstroomlopen]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorvoertuig<br />
|Omschrijving= Voertuig, ontworpen en gemaakt om op rails te rijden.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorvoertuigen<br />
|Omschrijving= Meervoud van [[Woorden - S#Spoorvoertuig|Spoorvoertuig]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorweg<br />
|Omschrijving= Een '''spoorweg''', spoorbaan of spoorlijn is een weg, bestaande uit twee evenwijdige stalen staven, spoorstaaf of rail geheten. Deze zijn vastgezet op dwarsliggers, de zogenaamde bielzen, die meestal gemaakt zijn van hout of beton. Ook metalen dwarsliggers komen wel voor. De afstand tussen de beide binnenzijden van de koppen van de spoorstaven wordt spoorwijdte genoemd. Deze bedraagt in Europa doorgaans 1435 mm (normaalspoor), maar ook andere spoorwijdten worden gebruikt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorwegrijtuig <br />
|Omschrijving= Een '''spoorwegrijtuig''' (in België ook spoorwegwagon genoemd, in Nederland ook bak, of (niet in spoorjargon) wagon genoemd) is een niet-aangedreven railvoertuig, bestemd voor het vervoer van reizigers en/of post, dit in tegenstelling tot een wagen, die uitsluitend gebruikt wordt voor het vervoer van goederen. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorwijdte<br />
|Omschrijving= Afstand tussen de binnenkanten van de linker en rechter spoorstaaf van één spoor, gemeten op 14 mm. onder het denkbeeldige vlak bovenop beide spoorstaven. In Nederland en het grootste deel van Europa 1435 mm, ook wel normaal spoor genoemd, in tegenstelling tot smal of breed spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: [[Proto-normen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sporen lay-out<br />
|Omschrijving= Totaal aan sporen, wissels enz. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sporenschema<br />
|Omschrijving= Tekening met '''schematische weergave van sporen, wissels, vrije kruisingen en perrons'''. Soms staan op het schema ook overwegen en vrije kruisingen met het wegverkeer aangegeven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sprinter<br />
|Omschrijving= Treinstellen die dienen voor de stoptreindiensten in de Randstad. Deze treinstellen kunnen zeer snel optrekken en afremmen. De treinstellen bestaande uit drie bakken heten nog steeds '''Sprinter'''. De stellen, bestaande uit twee bakken, heten nu grotendeels citypendel. Enkele van de twee-bakkige stellen rijden met de naam Spitspendel en Strandsprinter op het spoorwegnet. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SR-flip-flop<br />
|Omschrijving= (Elektronica). Een '''SR-flip-flop''' kent twee stabiele toestanden. De SR-flip-flop heeft een Set (S) en een Reset-aansluiting (R). Wanneer op de Set-ingang een positieve puls gezet wordt, klapt de uitgang (Q) van de flip-flop om, en blijft in die toestand, totdat er op de Reset-ingang een positieve puls gezet wordt. Dan klapt de uitgang (Q) van de flip-flop weer om. Wanneer er ook een Q-uitgang aanwezig is met een streepje erboven, dan neemt die uitgang, bij elke omschakeling van de flip-flop, de tegengestelde toestand van uitgang Q aan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[Woorden - F#Flip-flop|Flip-flop]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Flipflop Meer over de flip-flop].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Staander<br />
|Omschrijving= Een '''staander''' of "stijl" is in de bouwkunde het verticale deel van een geraamte. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stijl_(bouw) Meer over staander].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Staging Yard<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - F#Fiddle Yard|'Fiddle Yard']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stall Motor<br />
|Omschrijving= (Engels) een '''stall motor''' is een wisselaandrijving die in de eindstand geblokkeerd wordt, maar waarvan de voedingsspanning van de motor niet uitgeschakeld wordt door eindschakelaars (bijv. de Tortoise wisselaandrijving). Zie: artikel [[Wissels digitaliseren]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stam<br />
|Omschrijving= Grootspoor. Benaming voor een aantal gekoppelde personenrijtuigen (niet zijnde een treinstel), die altijd een bepaalde vaste samenstelling vormen. Deze door een loc getrokken samenstelling wordt aangeduid met een treinnummer. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Treinstam Meer over Stam]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stamlijn<br />
|Omschrijving= Het spoor en de wissels, waarop meerdere spooraansluitingen zijn aangesloten, ter ontsluiting van een bedrijvenpark aan het spoorwegnet.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stappenmotor<br />
|Omschrijving= Een '''stappenmotor''' is een borstelloze, synchrone elektromotor, waarvan de hoekverdraaiing nauwkeurig te beheersen is, bijvoorbeeld in stappen van 1,8 graden. De rotor bevat permanente magneten; de stator is opgebouwd uit elektromagneten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stappenmotor Meer over de stappenmotor]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stapspanning<br />
|Omschrijving= (Elektronica). Zie: [[Woorden - D#Drempelspanning|Drempelspanning]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Station<br />
|Omschrijving= 1. Gedeelte van de spoorweg waar treinen kunnen beginnen, eindigen, inhalen of kruisen. Een station is voorzien van tenminste één wissel. Op een station mogen rangeerbewegingen uitgevoerd worden.<br />2. Een halteringsplaats langs een baanvak, waar treinen die op hetzelfde spoor rijden van volgorde kunnen wisselen door ter plekke van de halteringsplaats gebruik te maken van meerdere sporen. Er is inhaling mogelijk; dit in tegenstelling tot een halte. Een halte bij een splitsingspunt wordt ook station genoemd (vanwege het wissel/de wissels). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Station en omgeving]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=station Meer over Station].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stationssporen<br />
|Omschrijving= '''Sporen op een station'''/[[Woorden - E#Emplacement|emplacement]]: opstel-, reinigings-, herstel-, doorrijdsporen, perronsporen enzovoort. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Statische elektriciteit<br />
|Omschrijving= Het gevaar van '''statische elektriciteit'''. De elektrostatische lading zelf kan weinig kwaad, de ontlading echter wel. Deze gaat vaak samen met een vonk. Mogelijke gevolgen zijn: ontsteken van brandbaar gas, poeder of fijn stof; beschadiging van elektronische onderdelen zoals printkaarten of zelfs complete apparaten.<br />
Statische [[Woorden - E#Elektriciteit|elektriciteit]] is elektrische lading die op een stof of mens terecht kan komen. Dit gebeurt bijvoorbeeld door wrijving van stoffen of door het botsen van deeltjes zoals poeder en hagel. De spanning kan oplopen tot meer dan 10.000 Volt. Statische elektriciteit kan gevaarlijk zijn voor mens en apparatuur. Gerichte preventie helpt gevaren voorkomen. Gebruik antistatisch gereedschap. Op een goed soldeerstation zit een aardbus die in verbinding staat met de punt van de bout. Aan die bus verbind je een antistatische mat, een [[Woorden - P#Polsbandje|polsbandje]] en eventueel draag je [[Woorden - E#ESD|ESD]]-schoenen wanneer je aan gevoelige elektronica soldeert. Ze zorgen ervoor dat de statische elektriciteit die je eventueel opbouwt, ook weer afgevoerd wordt. Een [[Woorden - W#Werk-aarde|werk-aarde]] '''NOOIT''' verbinden met de (rand)[[Woorden - A#Aarde/Aarding|aarde]] van een elektriciteitsinstallatie. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Statische_elektriciteit Statische elektriciteit].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stay alive <br />
|Omschrijving= (Elektronica); een '''stay alive''' zorgt er voor dat een [[Decoders|decoder]] stroom krijgt bij een onderbreking van de [[Woorden - S#Stroom|stroom]]toevoer. Een andere benaming is [[Woorden - P#Power pack|"power pack"]]. Zie [http://www.zimo.at/web2010/documents/MS-MN-Decoder.pdf hier (pdf) (zoek naar Staco)] [https://www.esu.eu/en/products/former-products/powerpack/ Meer over stay alive].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Steekschuim<br />
|Omschrijving= '''Steekschuim''' (ook bekend onder de merknaam "Oasis" en als "oase") is een hard (vaak groen) schuim, dat in de bloemsierkunst vaak wordt toegepast als basis waar de onderdelen van bloemstukken en kerststukjes worden ingestoken. Het schuim is in staat veel vocht op te nemen zodat het levende materiaal lang vers blijft.<br />
Oasis is een olieproduct en daardoor slecht biologisch afbreekbaar en milieubelastend. Het mag daarom niet in de GFT-container maar moet in de restafvalcontainer. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Steenkool<br />
|Omschrijving= '''Steenkool''' is een fossiele brandstof en bestaat uit afzettingen van plantenresten die in het geologisch verleden zijn gevormd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Steiger<br />
|Omschrijving= Een '''steiger''' is een verhoging om op te werken. Bijvoorbeeld een "bouwsteiger". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Bouwsteiger Meer over steiger].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Steker<br />
|Omschrijving= De naam '''steker''' is de officiële benaming (o.a. in NEN 1010) voor een stekker. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] In de volksmond wordt de naam "stekker" gebruikt. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Steker Steker].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stekker<br />
|Omschrijving= Connector (elektrotechniek) ook wel (vanaf 1886 t/m heden 'steker') '''stekker''', of [[Woorden - C#Contactstop|contactstop]] genoemd. Een connector ('''stekker''') maakt het mogelijk een elektrische verbinding te maken die ook weer eenvoudig losgenomen kan worden. Het kan gaan om het leveren van [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]], een of meer signalen, of beide. Op een stekker mag maar één verplaatsbare leiding/snoer zijn aangesloten. Afhankelijk van de toepassing bestaan er verschillende connectoren. In de definities van NEN 1010 worden twee bij elkaar horende connectoren aangeduid als 'stopcontact'. Een [[Woorden - S#Stopcontact|stopcontact]] bestaat dus uit twee delen: een stekker en een contrastekker. Een stekker kan in een contrastekker c.q. een [[Woorden - C#Contactdoos|contactdoos]] worden gestoken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br /> De aanduiding connector in het dagelijks spraakgebruik is vooral van toepassing om apparatuur mee te verbinden. Connectoren zijn bijvoorbeeld de aansluitingen om computers met randapparatuur mee aan te sluiten. Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Connector_(elektrotechniek) stekker].<br />
[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stekker-netvoeding <br />
|Omschrijving= Een '''stekker-netvoeding''' bestaat uit een compacte behuizing, die één geheel vormt met een vast daaraan verbonden stekker ([[Woorden - E#Eurostekker|Eurostekker]] of met [[Woorden - R#Randaarde stekker|randaarde]]). Werkt op 230 volt AC. [https://www.google.com/search?client=firefox-b-d&q=stekker-netvoeding+18v Meer over stekker-netvoeding (voorbeelden)].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stelbalk<br />
|Omschrijving= (Grootspoor, oude systeem); aan de '''stelbalk''' (deze was vroeger nog van hout, vandaar de naam "balk") zijn de punten van de [[Woorden - W#Wisseltong|wisseltongen]] scharnierend bevestigd. De "stelbalk" zorgde voor het gelijktijdig bewegen van beide wisseltongen. De "stelbalk" kon met een [[Woorden - W#Wisselsteller|wisselsteller]] locaal door een rangeerder of door de machinist omgesteld (omgegooid) worden (mag vanwege de ARBO-wet niet meer), maar kon ook met een "elektromechanische wisselsteller" aangedreven zijn, waarbij het [[Woorden - W#Wissel|wissel]] op afstand bediend werd door de treindienstleider. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[Woorden - S#Stelstang|Stelstang]] en [[Woorden - E#Elektromechanische wisselsteller|Elektromechanische wisselsteller]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stelconplaat <br />
|Omschrijving= Een '''Stelconplaat''' is een betonnen vloerplaat van gestandaardiseerde afmetingen die veel gebruikt wordt als tijdelijke of permanente verharding van bijvoorbeeld inpandige bedrijfsvloeren, opslagterreinen of wegen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stelconplaat Meer over stelconplaat].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stelstang<br />
|Omschrijving= (Grootspoor, nieuwe systeem); aan de '''stelstang''' zijn de punten van de [[Woorden - W#Wisseltong|wisseltongen]] scharnierend bevestigd. De "stelstang" zorgt voor het gelijktijdig bewegen van beide wisseltongen. Bij het grootspoor heeft elk wissel twee "stangen", een dikke "stelstang" tussen de wisseltongen en een dunne "bedieningsstang" die de tongen heen-en-weer beweegt. Via aparte controlestangen (indien aanwezig) wordt gemeten of de wisseltongen in de goede positie liggen. Wissels die met meer dan 90 km/u worden bereden, zijn voorzien van een bijkomende elektromechanische vergrendeling. Hiermee wordt de "bedieningsstang" uitwendig nog extra vergrendeld, maar dan ''alleen als een rijweg is ingesteld''. Het wissel wordt met een "elektromechanische wisselsteller" aangedreven, waarbij het [[Woorden - W#Wissel|wissel]] op afstand bediend wordt door de treindienstleider. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[Woorden - S#Stelbalk|Stelbalk]] en [[Woorden - E#Elektromechanische wisselsteller|Elektromechanische wisselsteller]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Wisselsteller Meer over wisselsteller]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Step-up converter<br />
|Omschrijving= (Engels) Elektronische schakeling, die van een lagere spanning een hogere spanning maakt. Een voorbeeldtoepassing hiervan is de ESU Powerpack. Deze "power pack" bevat o.a. een [[Woorden - G#GoldCap|goldcap]] van 2,7 volt. De stepup-converter die op het printje zit, maakt van die 2,7 volt een hogere spanning, om de locdecoder te kunnen voeden. Zie ook [[Woorden - P#Power pack|power pack]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sterk[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]<br />
|Omschrijving= Ook wel [[Woorden - D#Draaistroom|draaistroom]] genoemd. Hiermee wordt driefasen 400 volt<big>~</big> aangeduidt. Tussen de fasen onderling is 400 volt aanwezig (in vaktermen wordt dit driehoek genoemd), en tussen elke fase en de 0 (nul) is 230 volt aanwezig (in vaktermen wordt dit ster genoemd. Voor elektromotoren bestaat een zogenaamde ster - driehoekschakelaar. Om de motor op gang te laten komen, wordt deze eerst in ster geschakeld en na enige tijd wordt de motor in driehoek geschakeld, en levert dan pas zijn volle vermogen.<br />
[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stofidentificatie-nummer<br />
|Omschrijving= (VN-nummer) (Engels: UN-number) is een getal van vier cijfers dat een gevaarlijke stof identificeert tijdens het transport, volgens de voorschriften van de Verenigde Naties. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Stofidentificatienummer Meer over Stofidentificatienummer]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stookolie<br />
|Omschrijving= '''Stookolie''' wordt als brandstof gebruikt in dieselmotoren en verwarmingsinstallaties. Voor verwarmingsdoeleinden is stookolie in Nederland grotendeels verdrongen door aardgas. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stoom <br />
|Omschrijving= Stoom is, in de natuurkunde, verhitte waterdamp, verhit water in de gasvormige aggregatietoestand. In het dagelijks leven wordt de naam stoom gegeven aan een hete nevel van water: kleine, zichtbare druppeltjes water, boven bijvoorbeeld een fluitketel. Echte stoom is echter gasvormig en dus onzichtbaar. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stoom stoom].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stoomdom<br />
|Omschrijving= De '''stoomdom''' is een verhoging op de stoomketel. Deze verhoging dient er voor, om geen water in de leiding te krijgen. In de verhoging (=de stoomdom) zit de opening van de stoomleiding. De leiding gaat naar de cilinders. Het is belangrijk (omdat water niet samendrukbaar is), dat er geen waterdeeltjes mee naar de cilinder gaan. Op oude locomotieven zit meestal een koperen sierbekleding om de stoomdom heen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stoot- en trekwerk<br />
|Omschrijving= Het geheel van buffers en trekhaak + [[Woorden - S#Schroefkoppeling|schroefkoppeling]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stootheuvel<br />
|Omschrijving= Zie: Stootjuk<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stootjuk<br />
|Omschrijving= Constructie om [[Woorden - M#Materieel|materieel]] tegen te houden aan het eind van een spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stopcontact<br />
|Omschrijving= In de volksmond wordt een contactdoos een '''stopcontact''' genoemd. Zie: [[Woorden - C#Contactdoos|Contactdoos]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stop-door-schakeling<br />
|Omschrijving= Schakeling om in situaties dat treinen in de naderingsafstand van een overweg (waarin normaliter de bomen moeten sluiten), zowel door moeten kunnen rijden, als moeten kunnen stoppen (bijv. ten behoeve van halteren), onderscheid te kunnen maken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=stopdoorschakeling Meer over Stop-door-schakeling ].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stopmachine<br />
|Omschrijving= De '''stopmachine''' zorgt ervoor dat het spoor op de juiste hoogte en op de juiste plaats komt. [http://www.treinengek.nl/bouw/werktrein.stopmachine.php Meer over Stopmachine]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stopontspoorblok<br />
|Omschrijving= Mechanische beveiligingsinrichting op de spoorweg, die moet voorkomen dat losse wagens (of eventueel losse rijtuigen) onbedoeld vanaf een zijspoor op de hoofdbaan belanden. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Stopontspoorblok Meer over Stopontspoorblok] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=stop-ontspoorblok Stop-ontspoorblok] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stopsectie <br />
|Omschrijving= 1. (Analoog modelspoor); een '''stopsectie''' is een gedeelte van de modelspoorbaan waarvan één spoorstaaf op twee plaatsen geisoleerd is. Zie [[Het maken van een stopsectie]].<br />2. (Digitaal modelspoor); Bij de digitale modelbaan gaat de '''stopsectie''' vooraf door ofwel (1) een "inrijsetie" én een "tussensectie" of (2) door alleen een "afremsectie". Deze secties zijn verbonden met bezetmelders. Zie [[Treingestuurd rijden#Bezetmelders in de blokken|Treingestuurd rijden]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stoptrein<br />
|Omschrijving= Een trein die in principe elk tussengelegen station tussen het vertrekstation en de eindbestemming aandoet.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Storingafhankelijk-onderhoud<br />
|Omschrijving= Het moment van het uitvoeren van onderhoud wordt bepaald door het bereiken van een functiestoring. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stortgoed<br />
|Omschrijving= Ook wel bulkgoed of massagoed genaamd. Los gestorte goederen in een (goederen)wagen (bijv. in een kolenwagen). Zie: artikel [[Vrachten en ladingen]]. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Stortgoed Meer over Stortgoed]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stortgoederen<br />
|Omschrijving= Zie "Stortgoed" hierboven.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stra <br />
|Omschrijving= 1. (Grootspoorjargon). Afkorting van [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]afnemer (officiëel [[Woorden - P#Pantograaf|"pantograaf"]]). In het meervoud wordt gesproken van '''stra''''s (Zie: [[Woorden - S#Stroomafnemer|Stroomafnemer]]).<br />2. Bij modelspoor is stroomafnemer niet te verwarren met de pantograaf die op het dak zit. Beter is het, bij de wielen van modelspoor[[Woorden - M#Materieel|materieel]], te spreken van sleepcontact(en).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Straatmeubilair<br />
|Omschrijving= Verzamelnaam voor veel elementen die in de openbare ruimte staan. We kunnen daarbij denken aan banken, afvalbakken, bloembakken, ABRI's, borden, kasten, enzovoort. Zie: artikel [[Straatmeubilair]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Straatmeubilair Meer over straatmeubilair].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Straatspoor<br />
|Omschrijving= Benaming voor de rails die in een straat of rijbaan liggen, en dus in de (weg)verharding ligt. De bestrating (of het asfalt) ligt tegen de (buitenste) zijkanten van de rails aan en ook tussen de spoorstaven is bestrating (of asfalt) aangebracht, waarbij aan de binnenzijden van beide spoorstaven een gleuf is vrijgehouden, om de flenzen van de wielen te laten passeren. Zie artikel [[Straatspoor]]. [https://www.railwiki.nl/index.php?title=Soorten_aansluitingen_op_het_hoofdspoorwegnet Meer over straatspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Strijkijzer<br />
|Omschrijving= (België); 1. bijnaam voor de locs van het type 71; deze machines werden zo genoemd naar de manier waarop ze over het spoor gaan: heel tam en langzaam.<br />2.(Nederland); bijnaam voor de locomotieven van de serie NS 8400 na een verbouwing in de jaren 1918-1921, waardoor hun uiterlijk er niet sierlijker op werd, net zo lelijk als een strijkijzer; ook (voor de verbouwing); [[Woorden - B#Bergklimmers|bergklimmers]], [[Woorden - B#Bergkruipers|bergkruipers]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Strijkregel<br />
|Omschrijving= Een '''strijkregel''' is een metalen geleider die er voor zorgt dat het wiel van een spoorvoertuig niet in een uitsparing van een puntstuk terecht kan komen. Zie ook [[Woorden - A#Aanslagrail|Aanslagrail]] en [[Woorden - C#Contrarail|Contrarail]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Rail_(spoorwegen)#Strijkregel Meer over strijkregel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stroom<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - E#Elektrische stroom|Elektrische stroom]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stroomafnemer<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); een '''stroomafnemer''' is een koperen, messing of fosforbronzen geleider, in de vorm van een smalle, platte, verende strip, die er voor zorgt dat de voedings[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] vanaf het draaiende wiel (of de wielen) doorgegeven kan worden naar de elektromotor in een elektrische modellocomotief of modeltrein(stel). Beter is het, te spreken van sleepcontact.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stroombron<br />
|Omschrijving= (Elektronica); voluit: constante '''stroombron'''. Schakeling die de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] bijna onafhankelijk van de aangesloten belasting, door bijv. een led, constant houd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stroombron Meer over stroombron]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stroomsterkte<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); wordt aangegeven met het symbool "I"'. Het is de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]sterkte (in ampères) die door een geleider loopt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stroomvoerende koppeling<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); [[Koppelingen_in_schaal_H0#Stroomvoerende koppelingen|koppelingsmechanisme]] dat voorzien is van elektrische contacten.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stuurstandrijtuig<br />
|Omschrijving= (Grootspoor). Een '''stuurstandrijtuig''' (of stuurrijtuig) is een rijtuig dat aan één uiteinde van een stuurstand voorzien is. Vanuit deze stuurstand kan de machinist de locomotief op afstand bedienen. Om de hiervoor benodigde elektrische signalen over te brengen, moeten alle rijtuigen tussen de locomotief en het stuurstandrijtuig voorzien zijn van stuur[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]kabels. Het rijtuig aan de kant van de stuurstand is voorzien van de voorgeschreven frontseinen, naast de bij alle rijtuigen aanwezige sluitseinen, en een hoorn. Verder is er [[Woorden - S#Stoot- en trekwerk|stoot- en trekwerk]] aanwezig. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]. De naam "stuurstand" is misleidend. De machinist kan namelijk niet zelfstandig kiezen of hij bij een wissel links of rechts gaat. Dat wordt van buitenaf geregeld.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Styreen<br />
|Omschrijving= (Chemie); styreen is een vloeistof. In de volksmond wordt abusievelijk de naam styreen gebruikt, inplaats van de juiste benaming: '''polystyreen'''. Zie ook [[Woorden - P#Polystyreen|Polystyreen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Styrisol<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - X#XPS.|XPS]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Styrodur<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - X#XPS.|XPS]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Styropor<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - E#EPS.|EPS]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Substraat<br />
|Omschrijving= 1. (Elektronica); drager of dragermateriaal. Hierop wordt bijv. een led gemonteerd tijdens de fabrikage. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]].<br />2. (Elektronica, halfgeleidertechnologie): de wafer waarop de geïntegreerde schakelingen geëtst worden.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Switch<br />
|Omschrijving= 1. (Engels) Een [[Basisvormen|wissel]].<br />2. (Engels elektrotechniek) een schakelaar.<br />3. (Engels computertechniek) Een '''switch''' is een apparaat in de [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]] van pakketgeschakelde computernetwerken, dat tot doel heeft toestellen met elkaar te verbinden door het ontvangen, verwerken en doorzenden van ontvangen frames (datapakketjes).[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Switch_(hardware) Meer over Switch]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Synthese<br />
|Omschrijving= Een '''synthese''' is een samenvoeging van ongelijksoortige zaken, zodat er iets nieuws uit ontstaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Systeem<br />
|Omschrijving= In modelspoorland zijn eigenlijk twee rail'''systemen''' beschikbaar en dat zijn: tweerail en drierail. Deze verschillen zowel fysiek als elektrisch. Meer over [[Systemen]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Systeemhoogte-bovenleiding<br />
|Omschrijving= De hoogte gemeten tussen de onderkant van de rijdraad en het hart van de draagkabel, op het hoogst gelegen punt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Systeemtransitie<br />
|Omschrijving= Met een trein overgaan van één systeem naar een ander systeem, bijvoorbeeld bij bovenleidingssystemen (spanningsluis) of bij beveiligingssystemen. '''Transities''' kunnen rijdend of stilstaand plaatsvinden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Gerelateerde termen<br />
|Termen= Marklin, Maerklin, Mærklin, voeding, netvoeding, stekervoeding, stekernetvoeding, steker-netvoeding, stekkervoeding, stekkernetvoeding, voedingsadapter<br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - R<br />
|Volgende= Woorden - T<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 25 mrt 2024 9:44 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|S]]<br />
[[Categorie: Algemeen|S]]<br />
[[Categorie: Woorden|S]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|S]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_U&diff=50828Woorden - U2024-03-25T08:38:38Z<p>Fred: woord toeg. uit de stoomlocomotief</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - T<br />
|Volgende= Woorden - V<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= U.<br />
|Omschrijving= (Elektronica en Elektrotechniek); '''"U"''' is de aanduiding voor spanning. Zie: [[Elektronica basis]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= UFM.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); (Duits); afkorting van '''Universal Fahrweg Messfahrzeug'''. Meetvoertuig dat de conditie van het spoor (rails en bovenleiding) controleert. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(18)]] [http://www.struktonrail.nl/onderhoud/meet-en-inspectietreinen Meer over UFM]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= UIC.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); (Frans) '''Union Internationale des Chemins de Fer''' (Internationale Spoorwegunie) [https://nl.wikipedia.org/wiki/UIC Meer over UIC].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= UIC Codering<br />
|Omschrijving= Twaalfcijferige codering op wagens en rijtuigen. Zie: artikel '''[[UIC-codering rollend materieel]]'''. Is vervangen door het [[Woorden - E#EVN.|EVN]]/[[Woorden - N#NVR.|NVR]] nummer. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Rijtuigcodes_van_de_UIC Meer over UIC Codering].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= UIC-Norm<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''Norm''' van de Internationale Spoorwegunie [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=uic-norm Meer over UIC-Norm]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= UIC54.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''UIC54''' is het type spoorstaaf met een hoogte van 159 mm, kopbreedte van 70 mm, voetbreedte van 140 en een gewicht per meter van 54,4 kg. De aanduiding UIC54 is vervangen door "54 E1". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] Zie: [[Rail (spoorstaaf), hoogte en materiaal]]. [https://www.infrasite.nl/glossary/railprofiel/ Meer over UIC54].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= UIC60.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''UIC60''' is het type spoorstaaf met een hoogte van 172 mm, kopbreedte van 72 mm, voetbreedte van 150 en een gewicht per meter van 60,3 kg. De aanduiding UIC60 is vervangen door "60 E1". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] Zie: artikel [[Rail (spoorstaaf), hoogte en materiaal]]. [https://www.infrasite.nl/glossary/railprofiel/ Meer over UIC60].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= UJT.<br />
|Omschrijving= (Elektronica); "UJT" is de afkorting van '''Uni Junction [[Woorden - T#Transistor|transistor]]'''. Deze transistorsoort heeft, inplaats van een collector, een extra basisaansluiting. Zie ook: [[Elektronica basis#De UJT|UJT]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Unijunctiontransistor Meer over UJT].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= USB. <br />
|Omschrijving= Universal serial bus (Nederlands: "universele seriële bus"), meestal aangeduid met het initiaalwoord '''USB''', is een standaard voor de aansluiting van randapparatuur op computers, het verbinden van mobiele telefoons met opladers enz... [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Universal_serial_bus Meer over USB].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= UST.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); afkorting van '''UltraSoonTrein'''. Meetvoertuig dat met behulp van ultrasoon geluid (=niet hoorbaar geluid) de spoorstaven controleert op afwijkingen. [https://eurailscout.nl/spoorstaafmetingen-met-een-ultrasoontrein/ Meer over UST]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= USP. <br />
|Omschrijving= (Elektronica); '''USP''' staat voor "Uninterruptible Signal Processing". Techniek die toegepast wordt in de [https://www.lenz-elektronik.de/digital-plus/usp.php "Lenz USP POWER-module"] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(14)]] [https://dccwiki.com/USP Meer over USP].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= UTP.<br />
|Omschrijving= (Computertechniek); afkorting van '''Unshielded Twisted Pair'''. Aanduiding voor een netwerkkabel die voorzien is van vier aderparen, die om elkaar gedraad (getwist) zijn. De kabel heeft geen afscherming. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Netwerkkabel Meer over UTP].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ultra-Low Current led<br />
|Omschrijving= (Elektronica); er zijn nu (medio 2023/2024) ook SMD-[[Wat is een led|leds]] in de handel die nog maar 1 mA nodig hebben, zogenaamde '''Ultra-Low Current leds''' "ultra-lage stroom leds". [https://nl.mouser.com/ProductDetail/Everlight/EAST1410RGBW01?qs=byeeYqUIh0NP0z1vfVSY7w%3D%3D Meer over de Ultra-Low Current led]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Uithaalspoor<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); één '''spoor in het verlengde van een bundel parallel liggende sporen''', dat als doel heeft een lange reizigers- of goederentrein van het ene naar het andere spoor te kunnen omrangeren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Treinen keren]] of [[Uithaalsporen]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=uithaalspoor Meer over '''uithaalspoor'''].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Uitverkocht <br />
|Omschrijving= (Belgie; ook in Nederland in de buurt van Roosendaal); '''uitverkocht zijn''': geen druk meer op de ketel van de loc hebben, zonder stoom zitten, zodat stilstand noodzakelijk is, tot de ketel weer voldoende op druk gebracht is; "uitverkocht" wordt gebruikt omdat er gelijkenis is met het uitverkocht zijn van een handelaar: de voorraad is dan op; wat je nodig hebt kun je niet krijgen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Unimobiel<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); De '''unimobiel''' is een rail/weg-voertuig, er zijn er maar drie van in Nederland. Voor- óf achter de "Unimobiel" mogen maximaal twee ballastwagen's worden aangekoppeld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] [http://www.railpedia.nl/display/test/Unimobiel Meer over uni-mobiel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Unit Gargo"<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''Wagontransporten'''. In dit produktiesysteem vindt vervoer plaats van eenheden van minder dan één- trein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=cargo_unit Meer over '''Unit Gargo''']<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= UN-nummer<br />
|Omschrijving= '''Stofidentificatienummer'''. Dit is een getal van vier cijfers dat een gevaarlijke stof identificeert tijdens het transport. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Stofidentificatienummer Meer over stofidentificatienummer].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Utrecht-boog<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); de '''Utrechtboog''' is een spoorviaduct dat een rechtstreekse treinverbinding mogelijk maakt tussen Schiphol en Utrecht. Met deze [[Woorden - B#Boog|boog]] is de overstap in station Duivendrecht niet meer nodig, waardoor de reistijd met zeven minuten verkort wordt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Utrechtboog Meer over Utrechtboog].<br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - T<br />
|Volgende= Woorden - V<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 25 mrt 2024 9:38 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|U]]<br />
[[Categorie: Algemeen|U]]<br />
[[Categorie: Woorden|U]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|U]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Index3&diff=50827Index32024-03-24T09:53:47Z<p>Fred: 2 x vermeld</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Index2<br />
|Volgende= Hoofdpagina<br />
|VorigeMenu= Index2<br />
|Auteur= <br />
|Update= Fred Eikelboom<br />
}}<br />
:*<Big><Big>'''[[Methoden, technieken en materialen]].'''</Big></Big><br />
::*[[3D/RM, CAD-ontwerp, 3D-printen]].<br />
::*[[Lasersnijden en -graveren]].<br />
::*[[Ballasten van Mein Gleis]].<br />
::*[[Bevestigen van bedrading]].<br />
::*[[Boren]].<br />
::*[[Chemicaliën en modelspoor]]<br />
::*[[Constructieve tips]].<br />
:::*[[Afstandbussen]].<br />
:::*[[Bedrading aan spoorstaaf solderen]].<br />
:::*[[Geluiddemping en ballasten]].<br />
:::*[[Zoemer om kortsluiting bij het bedraden te voorkomen]].<br />
:::*[[Bevestiging van de rails en demping van contactgeluid]].<br />
:::*[[Ontkoppelrails voor zelfbouw]].<br />
:::*[[De trukendoos]].<br />
:::*[[Tweekleurig draad zelf maken]].<br />
:::*[[Hulpstuk voor het uitsolderen van een elco]].<br />
:::*[[Schuimplaatsnijder]].<br />
::*[[Decals]].<br />
::*[[Etsen]].<br />
:::*[[Etsen van messing]].<br />
:::*[[Etsen van seinen]].<br />
::*[[Gietvormen en gietmaterialen]].<br />
::*[[Solderen]].<br />
:::*[[Het solderen]].<br />
:::*[[Handleiding voor het solderen]].<br />
::*[[Kunststoffen]].<br />
:::*[[Zelfbouw plasticard of polystyreen]].<br />
:::*[[Ombouwen van bestaande kits]].<br />
:::*[[Werken met polystyreen]].<br />
:::*[[Kitbashing, een voorbeeld]].<br />
::*[[Monteren van ondervloer-wisselaandrijvingen]].<br />
::*[[Papier en karton]].<br />
:::*[[Een pannendak]].<br />
:::*[[Werken met papier en karton]].<br />
:::*[[Karton; geen brug te ver]].<br />
::*[[Perspectief]].<br />
::*[[Rails inkorten]].<br />
::*[[Scenery]].<br />
:::*[[Scenery op het spoor]].<br />
:::*[[Scenery naast het spoor]].<br />
::*[[Schilderen]].<br />
::*[[Snijden]].<br />
::*[[Toepassing van geheugenmetaal]].<br />
::*[[Toepassing van magneten]].<br />
:::*[[Deurmagneet als ontkoppelaar]].<br />
:::*[[Ontkoppelaar van David K. Smith]].<br />
::*[[Veilig werken]].<br />
::*[[Weatheren]].<br />
::*[[Welke lijmen, kitten of cementen]].<br />
::*[[Werken met hout]].<br />
:*<Big><Big>'''[[Miniatuurvoertuigen/Car Systems]].'''</Big></Big><br />
::*[[Statische miniatuurvoertuigen]].<br />
::*[[Car Systems]].<br />
:::*[[Inleiding Car Systems]].<br />
:::*[[DC-Car]].<br />
:::*[[Dinamo/MCC]].<br />
:::*[[Faller Car System]].<br />
:::*[[Grauf Car System]].<br />
:::*[[InfraCar]].<br />
:::*[[Mader Magnet Truck]].<br />
:::*[[Viessmann Carmotion]].<br />
::*[[RC-voertuigen in schaal H0]].<br />
:*<Big><Big>'''[[Gereedschappen]].'''</Big></Big><br />
::*[[Het gereedschap van de modelspoorder]].<br />
::*[[Het gereedschap van de gevorderde modelspoorder]].<br />
:::*[[Rusty Rails Painter&trade;]].<br />
:*<Big><Big>'''[[Elektronica]].'''</Big></Big><br />
::*<Big>[[Elektronica basis]].</Big><br />
::::*[[GoldCaps]].<br />
::*<Big>[[Elektronica analoog]].</Big><br />
:::*[[Wat is een led]].<br />
:::*[[Het aansluiten van leds]].<br />
:::*[[Minimale led serieweerstand berekenen]].<br />
:::*[[Wat is een knipperled]].<br />
:::*[[Maatregelen tegen knipperende leds]]<br />
:::*[[Schakeltechnieken voor leds]].<br />
:::*[[Rijtuigverlichting]].<br />
:::*[[Sluitseinen of sluitverlichting]].<br />
:::*[[Universele knipper en flitserprint voor leds]].<br />
:::*[[Knipperlichtschakelingen]].<br />
:::*[[AHOB-schakeling]].<br />
:::*[[Seinen aansluiten op wisselspoel]].<br />
:::*[[Snelheidsregelaar met pulsbreedtemodulatie]]. Weistra regelaar.<br />
:::*[[Snelheidsregelaar met pulsbreedtemodulatie naschrift]].<br />
:::*[[Diodeschakeling voor aanpassen snelheid van analoge locs en treinstellen]].<br />
:::*[[Stootjuk met schakelaar]].<br />
:::*[[Detectieschakelingen]].<br />
:::*[[Servo-aansturing]].<br />
:::*[[Uitleg over de werking van de servo-aansturing]].<br />
:::*[[Wat is een reed-contact]].<br />
:::*[[Conrad wisselaandrijving aansluiten]].<br />
:::*[[Koppelen van trafo's of voedingen]].<br />
:::*[[Faller 161772 verkeersregeling]]. '''Het bestelnummer 161772 is inmiddels vervangen door 161651.'''<br />
::::*[[Faller 161772 verkeersregeling met servo]].<br />
::*<Big>[[Elektronica digitaal]].</Big><br />
:::*[[Aansluiten duoleds op een locdecoder]].<br />
:::*[[Aansluiten duoleds op een seindecoder]].<br />
:::*[[BNLS/RCU booster-hub]].<br />
:::*[[Diodeschakeling]].<br />
:::*[[DinaSys draaischijfaansturing]].<br />
:::*[[Locomotief en treinstelverlichting]].<br />
:::*[[Logische uitgang van decoder aansluiten]].<br />
:::*[[Programmeerspoor koppelen aan de hoofdbaan voor tweerail]].<br />
:::*[[Programmeerspoor koppelen aan de hoofdbaan voor drierail]].<br />
:::*[[Schakelbare sluitseinen]].<br />
:::*[[Rookgenerator aansluiten op een locdecoder]].<br />
::*<Big>[[Meten is weten]].</Big><br />
:::*[[Werken met een multimeter of universeelmeter]].<br />
:::*[[Paneelmeters]].<br />
:::*[[Digitale spanning meten]].<br />
:::*[[Meten van de motorstroom vóór het inbouwen van een decoder]].<br />
:::*[[Meten van de motorstroom na het inbouwen van een decoder]].<br />
:::*[[Het testen van elektromotoren]].<br />
:::*[[Metingen aan een elco die aangesloten is op de digitale spanning]].<br />
:::*[[Het testen van een fototransistor]].<br />
:*<Big><Big>'''''[[The American Way]]'''''.</Big></Big><br />
::*[[Inleiding The American Way]].<br />
::*[[Kleinschalige thema's]].<br />
::*[[Thema-voorbeelden]].<br />
::*[[Liefde voor details]].<br />
::*[[Kitbashing en scratchbuilding modelbouwtechnieken]].<br />
::*[[Amerikaanse maten en normen]].<br />
::*[[Lage railprofielen]].<br />
::*[[Smalle wielen met lage flenzen]].<br />
::*[[Bouwpakketten voor rails en wissels]].<br />
::*[[Kadee koppelingen]].<br />
:::* [[Kadee - magnetisch koppelen en ontkoppelen]].<br />
:::* [[Kadee - DCC Electronische ontkoppelaar voor zelfbouw]].<br />
::*[[Puzzelen met modeltreinen]].<br />
:::*[[Inleiding Puzzelen met modeltreinen]].<br />
:::* [[Passerende treinen - één wissel]].<br />
:::* [[Passerende treinen - twee wissels]].<br />
:::* [[Inglenook sidings]].<br />
:::* [[John Allen's timesaver]].<br />
:::* [[Hansens rokade]].<br />
:::* [[Station V]].<br />
:::* [[Stigen the ladder]].<br />
:::* [[Terminal]].<br />
:::* [[Oplossing Inglenook sidings]].<br />
:::* [[Download programma Freddy's train puzzle]].<br />
:*<Big>'''[[Inspiratiethema's]].'''</Big> <br />
:::*[[Thema NL: Met de sik van Sneek naar Bolsward]].<br />
:::*[[Thema-voorbeelden]] USA.<br />
:::*[[Kleinschalige thema's]] USA.<br />
:*<Big>'''[[Codering rollend materieel]].'''</Big><br />
::*[[UIC-codering rollend materieel]].<br />
::*[[Symbolen op rollend materieel]].<br />
::*[[Codering van de asindeling bij stoomlocomotieven]].<br />
::*[[Codering op Poolse locomotieven en treinstellen]].<br />
:*<Big>'''[[De Galerie]].'''</Big><br />
::*[[De Galerie: Kibri 10204, bouw en aanpassingen]].<br />
::*[[De Galerie: Haagse Motorpost uit karton]].<br />
:*<Big>'''[[FAQ - Veelgestelde vragen]].'''</Big><br />
:::*[[Inleiding FAQ]].<br />
:::*[[FAQ - Digitaal]].<br />
::::*[[FAQ - Centrale en wisseldecoders]].<br />
::::*[[FAQ - Rollend materieel]].<br />
:::*[[FAQ - Materieel]].<br />
::::*[[FAQ - Modelspoormaterieel]].<br />
::::*[[FAQ - Grootspoormaterieel]].<br />
:*<Big>'''[[Films]].'''</Big><br />
:*<Big>'''[[Handleidingen]].'''</Big><br />
:*<Big>'''[[Documentatie en onderdelenlijsten rollend materieel]].'''</Big><br />
:*<Big>'''[[De BNLS forum modulebaan]].'''</Big><br />
:*<Big>'''[[Merken|Merkenlijst]].'''</Big><br />
:*<Big>'''[[Verklarende woordenlijst]].'''</Big><br />
:*<Big>'''[[Categorie-index]].'''</Big> Overzicht van onderwerpen.<br />
:*<Big>'''[[Index]].'''</Big> (eerste Index-pagina)<br />
:*<Big>'''[[Index2]].'''</Big> (vorige Index-pagina)<br />
:*<Big>[[Help:Inhoud|Help]].</Big><br />
:*<Big>'''[[Help-Contactpagina|Contactpagina]].'''</Big><br />
{{Gerelateerde termen<br />
|Termen= Marklin, Maerklin, Mærklin}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Index2<br />
|Volgende= Hoofdpagina<br />
|VorigeMenu= Index2<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 15 feb 2024 13:18 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Alles|I]]<br />
[[Categorie: Indexen|I]]<br />
[[Categorie: Menu|I]]<br />
[[Categorie: Redactie|I]]</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_E&diff=50826Woorden - E2024-03-24T09:32:56Z<p>Fred: plakfoutje</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - D<br />
|Volgende= Woorden - F<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= E-Loc<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - E#Elektrische Locomotief|Elektrische locomotief]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= E-schuif<br />
|Omschrijving= Stoomschuif in de vorm van een '''E''', bestaande uit drie op één stang gemonteerde zuigers. Wijkt van de gewone zuigerschuif af door de extra derde zuiger, die nodig is om een juiste stoomverdeling te behouden, wanneer deze E-schuif ter vervanging van de minder goede [[Woorden - B#Bakschuif|bakschuif]] gedemonteerd wordt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ''EBI-switch''<br />
|Omschrijving= Wisselsteller. De '''EBI-switch''' is geïntegreerd in een holle metalen dwarsligger vlakbij de wisseltongen van het wissel, en bedient rechtstreeks de wisseltongen. Doordat de motor is ondergebracht in de holle dwarsligger, is deze ongevoelig voor vuil en vocht. De EBI-switch brengt- en houdt het wissel met grotere kracht in de juiste stand. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] [http://www.infrasite.nl/definitions/definition.php?ID_content=256 Meer over EBI].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= EBO.<br />
|Omschrijving= '''Elektrisch bediende overweg'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrisch_bediende_overwegbomen Meer over EBO].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= EBP.<br />
|Omschrijving= '''Elektronische Bedien Post'''. Gebiedsgewijze installatie ten behoeve van de aansturing van de beveiliging (commando's aan wissels, seinen, enz) en het doorgeven van de signaleringen (status wissels, seinen, treinposities) aan de procesleider (d.m.v. [[Woorden - V#VPT.|VPT]]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=ebp Meer over EBP].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= EBS.<br />
|Omschrijving= '''Elektronische Beveiling SIMIS''' ("Sicheres Mikrocomputersystem von Siemens"). Beveiligingsysteem van Siemens dat functioneel gelijkwaardig is aan beveiligingsystemen als [[Woorden - V#VPI.|VPI]] en B-relais.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ECT.<br />
|Omschrijving= '''Europe Combined Terminals BV'''. De ECT-terminals zijn gevestigd in de Rotterdamse haven.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ELCO.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''EL'''ektrolytische '''CO'''ndensator. De '''elco''' bestaat uit een aluminium behuizing met daarin drie lagen opgerold materiaal: 1) aluminiumfolie, 2) In [[Woorden - E#Elektrolyt|elektrolyt]] gedrenkt papier, 3) opgeruwd aluminiumfolie. Er bestaan radiale typen (waarbij de beide aansluitingen aan één zijde zitten) en axiale typen (waarbij de aansluitingen aan weerszijden zitten). Een elco werkt alleen maar op gelijkspanning. Wordt een elco op wisselspanning aangesloten, dan raakt de [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrolytische_condensator elco] meteen defect. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= EPDM.<br />
|Omschrijving= De afkorting '''EPDM''' staat voor "ethyleen propyleen diëen monomeer" rubber. Het is een soort synthetische rubber die behoort tot de groep van elastomeren en is opgebouwd uit verzadigde polyethyleenketens. EPDM is een aromatische verbinding. De monomeren die worden gebruikt om dit polymere materiaal te maken, zijn ethyleen, propyleen en een diëencomonomeer. EPDM celrubber wordt o.a. gebruikt voor geluidsisolatie op de modelbaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/EPDM Meer over EPDM].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= EPS.<br />
|Omschrijving= (Engels) Afkorting voor '''Expanded Polystyrene'''. Geëxpandeerd polystyreen schuim. In Nederland beter bekend als "piepschuim" of "tempex". In België onder de naam "Isomo". In Duitsland onder de naam "Styropor". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Ge%C3%ABxpandeerd_polystyreen Meer over EPS.] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ERRI.<br />
|Omschrijving= '''European Rail Research Institute.'''<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ERS.<br />
|Omschrijving= '''ERS Railways B.V.''' is een zelfstandige aanbieder van railgoederenvervoer, met eigen locs en goederenwagens.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ERTMS.<br />
|Omschrijving= Het '''European Rail Traffic Management System''' is een Europese specificatie voor spoorwegseinen en treinbeïnvloeding. Het is onderdeel van een project om de Europese spoorwegnetten te verbeteren, te standaardiseren en samen te smeden tot "een Europese spoorwegruimte". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/European_Rail_Traffic_Management_System Meer over ERTMS].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ESD.<br />
|Omschrijving= '''ElectroStatic Discharge'''. Statische electriciteit. Schadelijk voor bijna alle leden van de halfgeleider-families. Bij o.a. IC's, transistoren en leds kan de ESD-gevoeligheid enorm hoog liggen. <br />
Gebruik daarom altijd een geäard [[Woorden - P#Polsbandje|polsbandje]]. LET OP! '''Verbindt het polsbandje nooit met de rand[[Woorden - A#Aarde/Aarding|aarde]], maar met het apparaat waar aan gewerkt wordt''', bijvoorbeeld aan de metalen kast of de 0 (nul) van de voedingsspanning. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrostatische_ontlading Meer over ESD].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ETCS.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''European Train Control System''' (ETCS). Een Europees beveiligingssysteem in ontwikkeling. Binnen het systeem worden drie "levels" onderscheiden (resp. Aplication Level 1, 2 en 3 genoemd). In de eerste twee levels is de treindetectie blokgebonden, in het derde level wordt gebruik gemaakt van een glijdend variabel blok. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= EV.<br />
|Omschrijving= (NS-jargon) '''Ernstige Verstoring'''. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= EVN.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); afkorting van '''Europees Voertuig Nummer''' (voorheen het twaalfcijferige UIC kenmerk). Dit nummer is opgenomen in het Europese Voertuigen Register (EVR). Elk spoorvoertuig op het hoofdspoor moet geregistreerd zijn in het [https://www.railwiki.nl/index.php/EVN_/_NVR_(voorheen_het_twaalfcijferige_UIC_kenmerk) Europees Voertuigen Register]. Het registreren van spoorvoertuigen wordt door de Inspectie Leefomgeving en Transport [https://www.ilent.nl/onderwerpen/spoorvoertuigen/voertuigregistratie-evr (ILT)] geregelt. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= EZR.<br />
|Omschrijving= (NS-jargon) '''Energie zuinig rijden'''. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= E14 fitting<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); de '''E''' staat voor Edison, de uitvinder van die fitting. 14 staat voor de diameter van de schroefdraad in mm (in de volksmond ook wel "kleine fitting" genoemd. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= E27 fitting<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); De '''E''' staat voor Edison, de uitvinder van die fitting. 27 staat voor de diameter van de schroefdraad in mm (in de volksmond ook wel "grote fitting" genoemd. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= EAC markering<br />
|Omschrijving= The Eurasian Conformity mark (EAC) is a certification mark to indicate products that conform to all technical regulations of the Eurasian Customs Union. It means that the EAC-marked products meet all requirements of the corresponding technical regulations and have passed all conformity assessment procedures. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Eurasian_Conformity_mark Meer over de EAC-markering].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Eames vacuum brakes<br />
|Omschrijving= (Engels); '''Eames Vacuum Brakes''' (opgericht op 14 February 1876) was de producent van een vacuum remsysteem. Het was een remvorm die eenvoudig, efficiënt, betrouwbaar en vooral goedkoper was dan de luchtdrukrem van [[Woorden - W#Westinghouse|Westinghouse]]. Er was geen pomp voor nodig, het kon het volledige vermogen behouden, zelfs bij frequente stops. De vacuümrem was tot 1978 de nationale standaard in Groot-Brittannië. [https://www.midcontinent.org/rollingstock/dictionary/eamesbrakes_old.htm Meer over Eames Vacuum Brakes]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ecoduct<br />
|Omschrijving= Een kunstwerk over een weg of spoorlijn heen, dat dient als ecologische verbinding tussen leefgebieden van planten en dieren die door deze barrière van elkaar gescheiden zijn. [http://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=ecoduct Meer over Ecoduct]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Eendelig wissel<br />
|Omschrijving= Een '''wissel''' met tongbewegingen en een vast puntstuk. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Eénleider-kruiskop<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''kruiskop''' die over '''één leibaan''' loopt. zie ook "[[Woorden - T#Tweeleider-kruiskop|Tweeleider-kruiskop]]" en "[[Woorden - L#Leibaan|leibaan]]". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Eilandperron<br />
|Omschrijving= Een '''Eilandperron''' ligt ingesloten tussen twee perronsporen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: [[Het perron]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Eind<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); uiteinde. "grote eind" of "lange '''eind''', korte eind:" het uiteinde van de drijfstang aan de kant van respectievelijk de kruk en de kruiskop;<br />
men spreekt hier van "groot/lang" respectievelijk "kort", omdat de beweging die de drijfstang aan de kruk maakt langer/groter is, dan aan de kant van de kruiskop, waar de beweging, en daardoor de afgelegde afstanden, "kort" zijn. ook lang "end" etc. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Eindstation<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''station''' dat het '''eind''' vormt van een spoorweglijn en dus aan één of meerdere kopsporen ligt. Zie het artikel [[Type stations#Kopstation|Type stations]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektriciteit <br />
|Omschrijving= '''Elektriciteit''' is de verzameling natuurkundige verschijnselen die te maken hebben met elektrische lading en elektrische velden en ook elektromagnetisme. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektriciteit Meer over elektriciteit].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektrificatie<br />
|Omschrijving= 1. Het '''aanbrengen/monteren van bovenleiding''' boven een spoorbaan.<br />2. Het voorzien van een (rail)voertuig van continu elektrische voeding door middel van een bovenleiding of een derde rail. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrificatie Meer over Elektrificatie].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektrische energie<br />
|Omschrijving= '''Elektrische energie''' is een begrip dat gekoppeld is aan het opwekken en gebruiken van elektriciteit en wordt uitgedrukt in joule. De elektrische energie per ladingseenheid wordt ook wel de [[Woorden - S#Spanning|spanning]] genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrische_energie Meer over Elektrische energie].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektrische locomotief<br />
|Omschrijving= Afkorting is "Eloc" of "E-loc". Een '''elektrische locomotief''' is een locomotief die elektriciteit als energiebron gebruikt. Bij locomotieven wordt de elektrische energie meestal aangevoerd door de bovenleiding die boven de spoorbaan hangt. Deze [[Woorden - S#Spanning|spanning]] wordt gebruikt om de elektromotoren aan te drijven. Deze elektromotoren drijven vervolgens de wielen aan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrische_locomotief Meer over E-loc].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektrische grendel<br />
|Omschrijving= '''Vergrendeling''' ten behoeve van de afsluiting van bepaalde spoorgedeeltes. Van deze vergrendeling wordt de stand in de beveiliging gecontroleerd: als het grendel niet in een stand ligt waarin het spoor veilig kan worden bereden, komt het toeleidende sein niet uit de stand stop.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektrische scheidingslas <br />
|Omschrijving= Een '''elektrische scheidingslas''' (ES-las), "isolatielas" of "lijmlas" is een verbinding tussen aansluitende spoorstaven die de spoorstaven elektrisch van elkaar isoleert. In spoorwegjargon is een "las" een verbinding tussen aansluitende spoorstaven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[Woorden - I#Isolatielas|isolatielas]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrische_scheidingslas Meer over Elektrische scheidingslas].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektrische stroom<br />
|Omschrijving= '''Elektrische stroom''' is het transport van [[Woorden - E#Elektriciteit|elektrische]] lading. In een elektrisch netwerk vindt dit transport voornamelijk plaats door de beweging van elektronen door geleiders en halfgeleiders onder invloed van een potentiaalverschil. Ook de beweging van ionen in een [[Woorden - E#Elektrolyt|elektrolyt]] of een plasma veroorzaakt een elektrische stroom. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrische_stroom Meer over stroom].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektrolyt<br />
|Omschrijving= In de elektrotechniek; de vloeistof in accu's, batterijen of elektrolytische condensatoren (Elco's). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrolyt Meer over elektrolyt].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektrolytische condensator<br />
|Omschrijving= De '''EL'''ektrolytische '''CO'''ndensator bestaat uit een aluminium behuizing met daarin drie lagen opgerold materiaal: 1) aluminiumfolie, 2) In [[Woorden - E#Elektrolyt|elektrolyt]] gedrenkt papier, 3) opgeruwd aluminiumfolie. Er bestaan radiale typen (waarbij de beide aansluitingen aan één zijde zitten) en axiale typen (waarbij de aansluitingen aan weerszijden zitten). Zie ook [[#ELCO.|ELCO]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrolytische_condensator Meer over Elektrolytische condensator]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektromagneet<br />
|Omschrijving= Bestaat uit een weekijzeren kern in een spoel. De kern kan vast opgesteld zijn, zoals bij een relais, maar kan ook beweegbaar zijn, zoals bij '''elektromagnetische''' wissels. Het geheel van de spoelen plus weekijzeren kern noemt men de wisselaandrijving.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektromagnetische wissel<br />
|Omschrijving= (bromwissel). Wissel die aangedreven wordt door het bewegen van een weekijzeren kern in een spoel. Door twee spoelen te gebruiken kan het wissel twee standen innemen. Deze elektromagneet werkt zowel op gelijkspanning als wisselspanning. Aan het wissel zijn minimaal drie draden bevestigd voor de stroomvoorziening. Eventuele extra draden zijn verbonden met inwendige schakelaars, zodat het mogelijk is om het puntstuk van de juiste spanningspolariteit te voorzien. Ook kunnen schakelaars aanwezig zijn om de [[Woorden - S#Spanning|spanning]] door de spoel te onderbreken aan het eind van de slag (eindafschakeling).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektromechanische wisselsteller <br />
|Omschrijving= (Grootspoor); een '''elektromechanische wisselsteller''' bestaat uit een compacte combinatie van een elektromotor en een tandwieloverbrenging in een liggende kast. Hierin zijn tevens de schakelaars aanwezig ter controle van de wisselstanden en voor de beveiliging.<br />
[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[Woorden - S#Stelstang|Stelstang]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Wisselsteller Meer over wisselsteller (klik op het plaatje voor vergroting)].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektromotor<br />
|Omschrijving= Een elektromotor is een machine die [[Woorden - E#Elektriciteit|elektrische]] energie omzet in mechanische energie, waarmee een werktuig kan worden aangedreven. Elektromotoren worden onderverdeeld in [[Woorden - G#Gelijkstroom|gelijkstroom]]- en [[Woorden - W#Wisselstroom|wisselstroom]]motoren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektromotor Meer over de elektromotor.]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektrotechnicus<br />
|Omschrijving= Een '''Elektrotechnicus''' is werkzaam in de [[#Elektrotechniek|elektrotechniek]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wiktionary.org/wiki/elektrotechnicus Meer over elektrotechnicus]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektrotechniek<br />
|Omschrijving= '''Elektrotechniek''' is een technische discipline die zich bezighoudt met de studie en de toepassing van elektriciteit en elektromagnetische velden. Mensen die opgeleid zijn in de elektrotechniek heten [[#Elektrotechnicus|elektrotechnicus]], elektromonteur of elektricien. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrotechniek Meer over elektrotechniek].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektronica<br />
|Omschrijving= Onder '''elektronica''' valt apparatuur zoals bijv. computers, printers, monitoren, audio- en televisieapparuur, centrales, bezetmelders, wisseldecoders, enzovoort. Ook losse [[Woorden - E#Elektronische component|component]]en voor het bouwen van elektronica vallen er onder. Het gebruik van elektronica nam pas een hoge vlucht na de uitvinding van de radio. Hedendaagse elektronica verricht een grote verscheidenheid aan taken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektronica#Componenten Meer over Elektronica].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektronici<br />
|Omschrijving= '''Elektronici''' is het meervoud van [[Woorden - E#Elektronicus|elektronicus]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wiktionary.org/wiki/elektronici Meer over elektronici]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektronicus<br />
|Omschrijving= '''Elektronicus''' is een afleiding van "technicus" met het voorvoegsel elektro- [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wiktionary.org/wiki/elektronicus Meer over elektronicus]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektronisch relais<br />
|Omschrijving= Een '''elektronisch relais''' schakelt een spanning, zonder gebruik te maken van (schakel)contacten, (dus puur elektronisch) d.m.v. een [[Woorden - G#Gelijkspanning|gelijkspanning]] op de ingang. Zie: [[Woorden - H#Halfgeleiderrelais|Halfgeleiderrelais]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektronische component <br />
|Omschrijving= '''Elektronische componenten''' zijn onderdelen die in elektronische apparatuur worden gebruikt. We kunnen een hoofdonderscheid maken tussen actieve en passieve componenten. De actieve componenten zijn componenten met versterking, terwijl de andere componenten passieve componenten of elektrische componenten worden genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektronische_component Meer over elektronische component].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elevator<br />
|Omschrijving= 1. Engels) [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lift_(transport) Lift]]. Een lift is een verticaal transportsysteem bedoeld voor het vervoer van personen of goederen in gebouwen.<br />2. Een jakobsladder (of: opvoerband) is een vorm van een lopende band die bedoeld is om stortgoederen omhoog te transporteren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Jakobsladder_(transport) Meer over jacobsladder]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Eloc<br />
|Omschrijving= Zie: Elektrische locomotief.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Embedded system <br />
|Omschrijving= Een '''embedded system''' (ook wel "ingebed systeem" of "geïntegreerd systeem") is een elektronisch systeem ([[Woorden - H#Hardware|hardware]] én [[Woorden - S#Software|software]]) dat is geïntegreerd in gebruiksartikelen of apparaten, met de bedoeling deze een vorm van intelligent gedrag te bezorgen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Embedded_system Meer over embedded system].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Emitter<br />
|Omschrijving= (Elektronica); de '''emitter''' is een aansluiting van een<br />
[[Elektronica basis#De transistor|transistor]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Transistor Meer over emitter]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Emplacement<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); een plaats aan de spoorweg waar meerdere sporen naast elkaar liggen, door wissels verbonden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Emplacementsporen<br />
|Omschrijving= '''Sporen''' op een '''emplacement''': opstel-, reinigings-, herstel-, doorrijsporen, perronsporen enz. Een perronspoor dat uit twee perronfasen bestaat telt voor twee emplacementsporen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ''Encoder''<br />
|Omschrijving= (Engels); Een '''encoder''' (pulsgever of "hoekopnemer") is een elektronisch toestel met een draaibare as (of op een draaibare as gemonteerd), dat pulsen genereert als de as verdraait. Wordt o.a. toegepast bij industriële servomotoren. Er bestaan ook versies die pulsen genereren langs een translatie-as. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] (zie ook: artikel [[Wat is een servomotor]] en [[Woorden - R#Resolver|Resolver]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Endotherme reactie<br />
|Omschrijving= Een '''endotherm''' proces is een natuurlijk of kunstmatig proces waarvoor energie nodig is, in de vorm van warmte. De materie die het proces ondergaat (het "systeem") neemt tijdens het verloop van het proces warmte op uit de omgeving. Voorbeelden van endotherme processen zijn het smelten van waterijs, het oplossen van kaliumchloride in water, of het proces van fotosynthese in planten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Endotherm_proces Meer over endotherme reactie]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Energievoorziening (niet tractie)<br />
|Omschrijving= Alle systemen in de spoorinfrastructuur die een functie hebben in het proces van elektrische '''energievoorziening''' die niet bedoeld is voor tractiedoeleinden. Bijvoorbeeld: beveiliging, overwegen, verlichting (buiten en in gebouwen), enz. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Energievoorziening (tractie)<br />
|Omschrijving= Alle systemen en constructies van de spoorweginfrastructuur die een functie hebben in het proces van transport, transformatie en distributie van elektrische '''energie''' van een aansluitpunt van het energiebedrijf naar elektrisch aangedreven treinen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [http://www.energievoorziening.info Meer over Energievoorziening]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Engels<br />
|Omschrijving= 1. "Kleine '''Engelse''':" bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] 700 en 4300/4400, die in Engeland gebouwd waren. vgl. "Engelsman."<br />2. Engels wissel: kruising met ingebouwde mogelijkheid tot wisseling. "half-Engels wissel, heel Engels wissel." ook: halve en hele Engelsman. Een Engels wissel is géén [[Basisvormen#Kruiswissel|kruiswissel]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Engelsman<br />
|Omschrijving= (Grootspoor);<br />1. Engels wissel.<br />2. "kleine '''Engelsman''':" bijnaam voor de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] 8800, die in de tweede wereldoorlog in Engeland gebouwd waren. dit waren "kleine" 3-assers. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Engels wissel<br />
|Omschrijving= (Engelsman) Een '''Engels wissel''' is een constructie op een plek waar weinig ruimte is twee wissels te combineren. Een Engels wissel is ook te zien als een kruising met de mogelijkheid op het kruisende spoor over te stappen. Dit is zo'n groot voordeel dat men op een spoorwegemplacement maar weinig vaste kruisingen zal aantreffen, maar des te meer Engelse wissels. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Engels_wissel Meer over Engels wissel.]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Enkelvoudige route<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); een '''enkelvoudige route''' is de aaneenschakeling van ononderbroken aan elkaar grenzende spoortakken, waarbij tussen het "van"- en het "naar"- spoor geen bediende seinen voorkomen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Entretoise"<br />
|Omschrijving= (België, < Fr.): steunbout. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Epoxy<br />
|Omschrijving= (Chemie); '''Epoxide-polymeer'''. "Epoxy" wordt ondermeer gebruikt voor het imiteren van water op de modelbaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Epoxy Meer over Epoxy]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Eruitlaten<br />
|Omschrijving= "een trein '''er uitlaten''':" een [[Woordeb - T#Trein|trein]] uit het station laten vertrekken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Eruitliggen<br />
|Omschrijving= Ontspoort zijn, uit de rails liggen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Erwtenbus<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 1600, die een rechte schoorsteen zonder rand hadden. Die schoorsteen leek kennelijk op toen in zwang zijnde '''erwtenbus'''sen (blikken waarin erwten verpakt zijn). Ook: [[Woorden - R#Rijnboog|"Rijnboog."]] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ESD-schoenen.<br />
|Omschrijving= '''ESD-schoenen''' hebben schoenzolen die (hoogohmig) met aarde zijn verbonden, zodat een elektrostatische ontlading (met name in de [[Woorden - E#Elektronica|elektronica]] vaak met het Engelse [[Woorden - E#ESD.|ESD]], "electrostatic discharge", aangeduid) kan plaatsvinden. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrostatische_ontlading Meer over ESD]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ethanol<br />
|Omschrijving= (Chemie); '''ethanol''', ook wel ethylalcohol genoemd, is de bekendste en meest voorkomende alcohol, aangezien het een veelgebruikt oplosmiddel is en het de alcohol is die in alcoholische dranken zit. De molecuulformule van ethanol is C2H5OH, met als brutoformule C2H6O, waardoor het vaak wordt afgekort als EtOH. In het dagelijkse spraakgebruik is ethanol beter bekend als alcohol. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Ethanol Meer over ethanol]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ether<br />
|Omschrijving= (Chemie); wordt onder andere bij het lijmen van polystyreen gebruikt. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Ether_%28chemie%29 Meer over Ether]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Ether_(scheikunde) Meer over ether]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Euro balise<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); grondbaken. Onderdeel van het ERTMS beveiligingssysteem. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_spoorwegjargon#E Meer over Euro balise].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Euro-schuitje<br />
|Omschrijving= Een Europese standaarduitvoering van het sleepstuk van een [[Woorden - P#Pantograaf|pantograaf]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_spoorwegjargon#E Meer over Euro schuitje].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Eurostekker<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); voor dubbel geïsoleerde lichte apparatuur die geen aarde nodig heeft is de '''Eurostekker''' (CEE 7/16) veelvoorkomend: dit is een platte stekker met alleen twee metalen pennen voor fase en nul. Deze stekker is speciaal ontworpen om in continentaal Europa in vrijwel elke contactdoos te passen, met of zonder aarde. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [https://nl.wikipedia.org/wiki/Landenoverzicht_stekkertypen,_netspanningen_en_-frequenties landenoverzicht]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Evenwichtsklep<br />
|Omschrijving= (België); omlooptoestel, dat een '''evenwichts'''toestand van de druk in de cilinderruimtes aan de beide kanten van de zuiger bewerkstelligd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Excentriek<br />
|Omschrijving= Schijf die zich om een punt buiten haar middelpunt beweegt, in 't bijzonder als toestel om bij werktuigen een ronddraaiende beweging in een op- en neergaande te veranderen of omgekeerd; aan het '''excentriek''' is gemonteerd de "excentriekstang", die heen en weer gaat, en deze beweging aan de stoomschuiven doorgeeft. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ''Exhaust''<br />
|Omschrijving= Zie "Exhauster." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Exhauster, exhaustor<br />
|Omschrijving= Toestel in de rookkast, waardoor afgewerkte stoom uit de cilinders de rookkast in gaat, en daarvandaan door de schoorsteen naar buiten toe. De '''exhauster''' is recht onder de schoorsteen aangebracht, zodat de stoom direct recht omhoog naar buiten kan, en zodoende een maximale geforceerde trek bewerkstelligt. Ook: "exhaust". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Expanderen<br />
|Omschrijving= Uitzetten van stoom; zie ook [[#Expansie|'''Expansie''']]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Expansie<br />
|Omschrijving= Uitzetting, uitbreiding over een grotere ruimte, en wel van stoom in de cilinder. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Expansie-voeg<br />
|Omschrijving= '''Voeg''' (naad) tussen twee in elkaars verlengde liggende spoorstaven. Deze voeg dient ervoor dat de spoorstaven kunnen uitzetten en krimpen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Exploitatiefase<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''exploitatiefase''' is de tijdsspanne in de levenscyclus van een spoorlijn waarin de spoorlijn in gebruik is door vervoerders. Zie: het artikel [[Exploitatie]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Exploitatiekosten<br />
|Omschrijving= '''Exploitatiekosten''' zijn de totale kosten voor het in bedrijf hebben en houden van een (openbare) vervoersvoorziening. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Expres<br />
|Omschrijving= (ook '''Express''' en Exprestrein) Bijzondere sneltrein. [http://www.nicospilt.com/index_spoorwegterminologie.htm#Expres,_Express Meer over Expres.] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Exprestrein<br />
|Omschrijving= Zie: Expres.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Extra lage spanning<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); er is sprake van '''extra lage spanning''' (ELV - '''E'''xtra '''L'''ow '''V'''oltage) als de spanning lager is als 50V wisselspanning en 120V gelijkspanning. Deze ELV is volgens de EN-50110 een veilige spanning, zonder risico op vlambogen, elektrocutie of brandwonden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Extra-low_voltage Meer over ELV (Engels)].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ezeltje<br />
|Omschrijving= '''"Ezeltje"''' is een bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 6700, ook genoemd "[[Woorden - L#Ledikantje|ledikantje]], serre, (volks)tuintje, fornuis, priktol." Al deze bijnamen sloegen op de geringe afmetingen en vierkante vormgeving van dit type loc. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]].<br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - D<br />
|Volgende= Woorden - F<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 24 mrt 2024 10:29 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|E]]<br />
[[Categorie: Algemeen|E]]<br />
[[Categorie: Woorden|E]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|E]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_E&diff=50825Woorden - E2024-03-24T09:29:40Z<p>Fred: links toeg.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - D<br />
|Volgende= Woorden - F<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= E-Loc<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - E#Elektrische Locomotief|Elektrische locomotief]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= E-schuif<br />
|Omschrijving= Stoomschuif in de vorm van een '''E''', bestaande uit drie op één stang gemonteerde zuigers. Wijkt van de gewone zuigerschuif af door de extra derde zuiger, die nodig is om een juiste stoomverdeling te behouden, wanneer deze E-schuif ter vervanging van de minder goede [[Woorden - B#Bakschuif|bakschuif]] gedemonteerd wordt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ''EBI-switch''<br />
|Omschrijving= Wisselsteller. De '''EBI-switch''' is geïntegreerd in een holle metalen dwarsligger vlakbij de wisseltongen van het wissel, en bedient rechtstreeks de wisseltongen. Doordat de motor is ondergebracht in de holle dwarsligger, is deze ongevoelig voor vuil en vocht. De EBI-switch brengt- en houdt het wissel met grotere kracht in de juiste stand. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] [http://www.infrasite.nl/definitions/definition.php?ID_content=256 Meer over EBI].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= EBO.<br />
|Omschrijving= '''Elektrisch bediende overweg'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrisch_bediende_overwegbomen Meer over EBO].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= EBP.<br />
|Omschrijving= '''Elektronische Bedien Post'''. Gebiedsgewijze installatie ten behoeve van de aansturing van de beveiliging (commando's aan wissels, seinen, enz) en het doorgeven van de signaleringen (status wissels, seinen, treinposities) aan de procesleider (d.m.v. [[Woorden - V#VPT.|VPT]]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=ebp Meer over EBP].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= EBS.<br />
|Omschrijving= '''Elektronische Beveiling SIMIS''' ("Sicheres Mikrocomputersystem von Siemens"). Beveiligingsysteem van Siemens dat functioneel gelijkwaardig is aan beveiligingsystemen als [[Woorden - V#VPI.|VPI]] en B-relais.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ECT.<br />
|Omschrijving= '''Europe Combined Terminals BV'''. De ECT-terminals zijn gevestigd in de Rotterdamse haven.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ELCO.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''EL'''ektrolytische '''CO'''ndensator. De '''elco''' bestaat uit een aluminium behuizing met daarin drie lagen opgerold materiaal: 1) aluminiumfolie, 2) In [[Woorden - E#Elektrolyt|elektrolyt]] gedrenkt papier, 3) opgeruwd aluminiumfolie. Er bestaan radiale typen (waarbij de beide aansluitingen aan één zijde zitten) en axiale typen (waarbij de aansluitingen aan weerszijden zitten). Een elco werkt alleen maar op gelijkspanning. Wordt een elco op wisselspanning aangesloten, dan raakt de [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrolytische_condensator elco] meteen defect. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= EPDM.<br />
|Omschrijving= De afkorting '''EPDM''' staat voor "ethyleen propyleen diëen monomeer" rubber. Het is een soort synthetische rubber die behoort tot de groep van elastomeren en is opgebouwd uit verzadigde polyethyleenketens. EPDM is een aromatische verbinding. De monomeren die worden gebruikt om dit polymere materiaal te maken, zijn ethyleen, propyleen en een diëencomonomeer. EPDM celrubber wordt o.a. gebruikt voor geluidsisolatie op de modelbaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/EPDM Meer over EPDM].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= EPS.<br />
|Omschrijving= (Engels) Afkorting voor '''Expanded Polystyrene'''. Geëxpandeerd polystyreen schuim. In Nederland beter bekend als "piepschuim" of "tempex". In België onder de naam "Isomo". In Duitsland onder de naam "Styropor". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Ge%C3%ABxpandeerd_polystyreen Meer over EPS.] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ERRI.<br />
|Omschrijving= '''European Rail Research Institute.'''<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ERS.<br />
|Omschrijving= '''ERS Railways B.V.''' is een zelfstandige aanbieder van railgoederenvervoer, met eigen locs en goederenwagens.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ERTMS.<br />
|Omschrijving= Het '''European Rail Traffic Management System''' is een Europese specificatie voor spoorwegseinen en treinbeïnvloeding. Het is onderdeel van een project om de Europese spoorwegnetten te verbeteren, te standaardiseren en samen te smeden tot "een Europese spoorwegruimte". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/European_Rail_Traffic_Management_System Meer over ERTMS].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ESD.<br />
|Omschrijving= '''ElectroStatic Discharge'''. Statische electriciteit. Schadelijk voor bijna alle leden van de halfgeleider-families. Bij o.a. IC's, transistoren en leds kan de ESD-gevoeligheid enorm hoog liggen. <br />
Gebruik daarom altijd een geäard [[Woorden - P#Polsbandje|polsbandje]]. LET OP! '''Verbindt het polsbandje nooit met de rand[[Woorden - A#Aarde/Aarding|aarde]], maar met het apparaat waar aan gewerkt wordt''', bijvoorbeeld aan de metalen kast of de 0 (nul) van de voedingsspanning. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrostatische_ontlading Meer over ESD].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ETCS.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''European Train Control System''' (ETCS). Een Europees beveiligingssysteem in ontwikkeling. Binnen het systeem worden drie "levels" onderscheiden (resp. Aplication Level 1, 2 en 3 genoemd). In de eerste twee levels is de treindetectie blokgebonden, in het derde level wordt gebruik gemaakt van een glijdend variabel blok. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= EV.<br />
|Omschrijving= (NS-jargon) '''Ernstige Verstoring'''. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= EVN.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); afkorting van '''Europees Voertuig Nummer''' (voorheen het twaalfcijferige UIC kenmerk). Dit nummer is opgenomen in het Europese Voertuigen Register (EVR). Elk spoorvoertuig op het hoofdspoor moet geregistreerd zijn in het [https://www.railwiki.nl/index.php/EVN_/_NVR_(voorheen_het_twaalfcijferige_UIC_kenmerk) Europees Voertuigen Register]. Het registreren van spoorvoertuigen wordt door de Inspectie Leefomgeving en Transport [https://www.ilent.nl/onderwerpen/spoorvoertuigen/voertuigregistratie-evr (ILT)] geregelt. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= EZR.<br />
|Omschrijving= (NS-jargon) '''Energie zuinig rijden'''. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= E14 fitting<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); de '''E''' staat voor Edison, de uitvinder van die fitting. 14 staat voor de diameter van de schroefdraad in mm (in de volksmond ook wel "kleine fitting" genoemd. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= E27 fitting<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); De '''E''' staat voor Edison, de uitvinder van die fitting. 27 staat voor de diameter van de schroefdraad in mm (in de volksmond ook wel "grote fitting" genoemd. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= EAC markering<br />
|Omschrijving= The Eurasian Conformity mark (EAC) is a certification mark to indicate products that conform to all technical regulations of the Eurasian Customs Union. It means that the EAC-marked products meet all requirements of the corresponding technical regulations and have passed all conformity assessment procedures. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Eurasian_Conformity_mark Meer over de EAC-markering].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Eames vacuum brakes<br />
|Omschrijving= (Engels); '''Eames Vacuum Brakes''' (opgericht op 14 February 1876) was de producent van een vacuum remsysteem. Het was een remvorm die eenvoudig, efficiënt, betrouwbaar en vooral goedkoper was dan de luchtdrukrem van [[Woorden - W#Westinghouse|Westinghouse]]. Er was geen pomp voor nodig, het kon het volledige vermogen behouden, zelfs bij frequente stops. De vacuümrem was tot 1978 de nationale standaard in Groot-Brittannië. [https://www.midcontinent.org/rollingstock/dictionary/eamesbrakes_old.htm Meer over Eames Vacuum Brakes]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ecoduct<br />
|Omschrijving= Een kunstwerk over een weg of spoorlijn heen, dat dient als ecologische verbinding tussen leefgebieden van planten en dieren die door deze barrière van elkaar gescheiden zijn. [http://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=ecoduct Meer over Ecoduct]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Eendelig wissel<br />
|Omschrijving= Een '''wissel''' met tongbewegingen en een vast puntstuk. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Eénleider-kruiskop<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''kruiskop''' die over '''één leibaan''' loopt. zie ook "[[Woorden - T#Tweeleider-kruiskop|Tweeleider-kruiskop]]" en "[[Woorden - L#Leibaan|leibaan]]". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Eilandperron<br />
|Omschrijving= Een '''Eilandperron''' ligt ingesloten tussen twee perronsporen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: [[Het perron]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Eind<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); uiteinde. "grote eind" of "lange '''eind''', korte eind:" het uiteinde van de drijfstang aan de kant van respectievelijk de kruk en de kruiskop;<br />
men spreekt hier van "groot/lang" respectievelijk "kort", omdat de beweging die de drijfstang aan de kruk maakt langer/groter is, dan aan de kant van de kruiskop, waar de beweging, en daardoor de afgelegde afstanden, "kort" zijn. ook lang "end" etc. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Eindstation<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''station''' dat het '''eind''' vormt van een spoorweglijn en dus aan één of meerdere kopsporen ligt. Zie het artikel [[Type stations#Kopstation|Type stations]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektriciteit <br />
|Omschrijving= '''Elektriciteit''' is de verzameling natuurkundige verschijnselen die te maken hebben met elektrische lading en elektrische velden en ook elektromagnetisme. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektriciteit Meer over elektriciteit].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektrificatie<br />
|Omschrijving= 1. Het '''aanbrengen/monteren van bovenleiding''' boven een spoorbaan.<br />2. Het voorzien van een (rail)voertuig van continu elektrische voeding door middel van een bovenleiding of een derde rail. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrificatie Meer over Elektrificatie].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektrische energie<br />
|Omschrijving= '''Elektrische energie''' is een begrip dat gekoppeld is aan het opwekken en gebruiken van elektriciteit en wordt uitgedrukt in joule. De elektrische energie per ladingseenheid wordt ook wel de [[Woorden - S#Spanning|spanning]] genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrische_energie Meer over Elektrische energie].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektrische locomotief<br />
|Omschrijving= Afkorting is "Eloc" of "E-loc". Een '''elektrische locomotief''' is een locomotief die elektriciteit als energiebron gebruikt. Bij locomotieven wordt de elektrische energie meestal aangevoerd door de bovenleiding die boven de spoorbaan hangt. Deze [[Woorden - S#Spanning|spanning]] wordt gebruikt om de elektromotoren aan te drijven. Deze elektromotoren drijven vervolgens de wielen aan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrische_locomotief Meer over E-loc].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektrische grendel<br />
|Omschrijving= '''Vergrendeling''' ten behoeve van de afsluiting van bepaalde spoorgedeeltes. Van deze vergrendeling wordt de stand in de beveiliging gecontroleerd: als het grendel niet in een stand ligt waarin het spoor veilig kan worden bereden, komt het toeleidende sein niet uit de stand stop.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektrische scheidingslas <br />
|Omschrijving= Een '''elektrische scheidingslas''' (ES-las), "isolatielas" of "lijmlas" is een verbinding tussen aansluitende spoorstaven die de spoorstaven elektrisch van elkaar isoleert. In spoorwegjargon is een "las" een verbinding tussen aansluitende spoorstaven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[Woorden - I#Isolatielas|isolatielas]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrische_scheidingslas Meer over Elektrische scheidingslas].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektrische stroom<br />
|Omschrijving= '''Elektrische stroom''' is het transport van [[Woorden - E#Elektriciteit|elektrische]] lading. In een elektrisch netwerk vindt dit transport voornamelijk plaats door de beweging van elektronen door geleiders en halfgeleiders onder invloed van een potentiaalverschil. Ook de beweging van ionen in een [[Woorden - E#Elektrolyt|elektrolyt]] of een plasma veroorzaakt een elektrische stroom. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrische_stroom Meer over stroom].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektrolyt<br />
|Omschrijving= In de elektrotechniek; de vloeistof in accu's, batterijen of elektrolytische condensatoren (Elco's). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrolyt Meer over elektrolyt].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektrolytische condensator<br />
|Omschrijving= De '''EL'''ektrolytische '''CO'''ndensator bestaat uit een aluminium behuizing met daarin drie lagen opgerold materiaal: 1) aluminiumfolie, 2) In [[Woorden - E#Elektrolyt|elektrolyt]] gedrenkt papier, 3) opgeruwd aluminiumfolie. Er bestaan radiale typen (waarbij de beide aansluitingen aan één zijde zitten) en axiale typen (waarbij de aansluitingen aan weerszijden zitten). Zie ook [[#ELCO.|ELCO]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrolytische_condensator Meer over Elektrolytische condensator]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektromagneet<br />
|Omschrijving= Bestaat uit een weekijzeren kern in een spoel. De kern kan vast opgesteld zijn, zoals bij een relais, maar kan ook beweegbaar zijn, zoals bij '''elektromagnetische''' wissels. Het geheel van de spoelen plus weekijzeren kern noemt men de wisselaandrijving.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektromagnetische wissel<br />
|Omschrijving= (bromwissel). Wissel die aangedreven wordt door het bewegen van een weekijzeren kern in een spoel. Door twee spoelen te gebruiken kan het wissel twee standen innemen. Deze elektromagneet werkt zowel op gelijkspanning als wisselspanning. Aan het wissel zijn minimaal drie draden bevestigd voor de stroomvoorziening. Eventuele extra draden zijn verbonden met inwendige schakelaars, zodat het mogelijk is om het puntstuk van de juiste spanningspolariteit te voorzien. Ook kunnen schakelaars aanwezig zijn om de [[Woorden - S#Spanning|spanning]] door de spoel te onderbreken aan het eind van de slag (eindafschakeling).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektromechanische wisselsteller <br />
|Omschrijving= (Grootspoor); een '''elektromechanische wisselsteller''' bestaat uit een compacte combinatie van een elektromotor en een tandwieloverbrenging in een liggende kast. Hierin zijn tevens de schakelaars aanwezig ter controle van de wisselstanden en voor de beveiliging.<br />
[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[Woorden - S#Stelstang|Stelstang]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Wisselsteller Meer over wisselsteller (klik op het plaatje voor vergroting)].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektromotor<br />
|Omschrijving= Een elektromotor is een machine die [[Woorden - E#Elektriciteit|elektrische]] energie omzet in mechanische energie, waarmee een werktuig kan worden aangedreven. Elektromotoren worden onderverdeeld in [[Woorden - G#Gelijkstroom|gelijkstroom]]- en [[Woorden - W#Wisselstroom|wisselstroom]]motoren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektromotor Meer over de elektromotor.]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektrotechnicus<br />
|Omschrijving= Een '''Elektrotechnicus''' is werkzaam in de [[#Elektrotechniek|elektrotechniek]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wiktionary.org/wiki/elektrotechnicus Meer over elektrotechnicus]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektrotechniek<br />
|Omschrijving= '''Elektrotechniek''' is een technische discipline die zich bezighoudt met de studie en de toepassing van elektriciteit en elektromagnetische velden. Mensen die opgeleid zijn in de elektrotechniek heten [[#Elektrotechnicus|elektrotechnicus]], elektromonteur of elektricien. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrotechniek Meer over elektrotechniek].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektronica<br />
|Omschrijving= Onder '''elektronica''' valt apparatuur zoals bijv. computers, printers, monitoren, audio- en televisieapparuur, centrales, bezetmelders, wisseldecoders, enzovoort. Ook losse [[Woorden - E#Elektronische component|component]]en voor het bouwen van elektronica vallen er onder. Het gebruik van elektronica nam pas een hoge vlucht na de uitvinding van de radio. Hedendaagse elektronica verricht een grote verscheidenheid aan taken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektronica#Componenten Meer over Elektronica].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektronici<br />
|Omschrijving= '''Elektronici''' is het meervoud van [[Woorden - E#Elektronicus|elektronicus]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wiktionary.org/wiki/elektronici Meer over elektronici]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektronicus<br />
|Omschrijving= '''Elektronicus''' is een afleiding van "technicus" met het voorvoegsel elektro- [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wiktionary.org/wiki/elektronicus Meer over elektronicus]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektronisch relais<br />
|Omschrijving= Een '''elektronisch relais''' schakelt een spanning, zonder gebruik te maken van (schakel)contacten, (dus puur elektronisch) d.m.v. een [[Woorden - G#Gelijkspanning|gelijkspanning]] op de ingang. Zie: [[Woorden - H#Halfgeleiderrelais|Halfgeleiderrelais]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elektronische component <br />
|Omschrijving= '''Elektronische componenten''' zijn onderdelen die in elektronische apparatuur worden gebruikt. We kunnen een hoofdonderscheid maken tussen actieve en passieve componenten. De actieve componenten zijn componenten met versterking, terwijl de andere componenten passieve componenten of elektrische componenten worden genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektronische_component Meer over elektronische component].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Elevator<br />
|Omschrijving= 1. Engels) [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lift_(transport) Lift]]. Een lift is een verticaal transportsysteem bedoeld voor het vervoer van personen of goederen in gebouwen.<br />2. Een jakobsladder (of: opvoerband) is een vorm van een lopende band die bedoeld is om stortgoederen omhoog te transporteren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Jakobsladder_(transport) Meer over jacobsladder]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Eloc<br />
|Omschrijving= Zie: Elektrische locomotief.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Embedded system <br />
|Omschrijving= Een '''embedded system''' (ook wel "ingebed systeem" of "geïntegreerd systeem") is een elektronisch systeem ([[Woorden - H#Hardware|hardware]] én [[Woorden - S#Software|software]]) dat is geïntegreerd in gebruiksartikelen of apparaten, met de bedoeling deze een vorm van intelligent gedrag te bezorgen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Embedded_system Meer over embedded system].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Emitter<br />
|Omschrijving= (Elektronica); de '''emitter''' is een aansluiting van een<br />
[[Elektronica basis#De transistor|transistor]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Transistor Meer over emitter]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Emplacement<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); een plaats aan de spoorweg waar meerdere sporen naast elkaar liggen, door wissels verbonden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Emplacementsporen<br />
|Omschrijving= '''Sporen''' op een '''emplacement''': opstel-, reinigings-, herstel-, doorrijsporen, perronsporen enz. Een perronspoor dat uit twee perronfasen bestaat telt voor twee emplacementsporen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ''Encoder''<br />
|Omschrijving= (Engels); Een '''encoder''' (pulsgever of "hoekopnemer") is een elektronisch toestel met een draaibare as (of op een draaibare as gemonteerd), dat pulsen genereert als de as verdraait. Wordt o.a. toegepast bij industriële servomotoren. Er bestaan ook versies die pulsen genereren langs een translatie-as. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] (zie ook: artikel [[Wat is een servomotor]] en [[Woorden - R#Resolver|Resolver]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Endotherme reactie<br />
|Omschrijving= Een '''endotherm''' proces is een natuurlijk of kunstmatig proces waarvoor energie nodig is, in de vorm van warmte. De materie die het proces ondergaat (het "systeem") neemt tijdens het verloop van het proces warmte op uit de omgeving. Voorbeelden van endotherme processen zijn het smelten van waterijs, het oplossen van kaliumchloride in water, of het proces van fotosynthese in planten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Endotherm_proces Meer over endotherme reactie]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Energievoorziening (niet tractie)<br />
|Omschrijving= Alle systemen in de spoorinfrastructuur die een functie hebben in het proces van elektrische '''energievoorziening''' die niet bedoeld is voor tractiedoeleinden. Bijvoorbeeld: beveiliging, overwegen, verlichting (buiten en in gebouwen), enz. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Energievoorziening (tractie)<br />
|Omschrijving= Alle systemen en constructies van de spoorweginfrastructuur die een functie hebben in het proces van transport, transformatie en distributie van elektrische '''energie''' van een aansluitpunt van het energiebedrijf naar elektrisch aangedreven treinen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [http://www.energievoorziening.info Meer over Energievoorziening]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Engels<br />
|Omschrijving= 1. "Kleine '''Engelse''':" bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] 700 en 4300/4400, die in Engeland gebouwd waren. vgl. "Engelsman."<br />2. Engels wissel: kruising met ingebouwde mogelijkheid tot wisseling. "half-Engels wissel, heel Engels wissel." ook: halve en hele Engelsman. Een Engels wissel is géén [[Basisvormen#Kruiswissel|kruiswissel]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Engelsman<br />
|Omschrijving= (Grootspoor);<br />1. Engels wissel.<br />2. "kleine '''Engelsman''':" bijnaam voor de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] 8800, die in de tweede wereldoorlog in Engeland gebouwd waren. dit waren "kleine" 3-assers. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Engels wissel<br />
|Omschrijving= (Engelsman) Een '''Engels wissel''' is een constructie op een plek waar weinig ruimte is twee wissels te combineren. Een Engels wissel is ook te zien als een kruising met de mogelijkheid op het kruisende spoor over te stappen. Dit is zo'n groot voordeel dat men op een spoorwegemplacement maar weinig vaste kruisingen zal aantreffen, maar des te meer Engelse wissels. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Engels_wissel Meer over Engels wissel.]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Enkelvoudige route<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); een '''enkelvoudige route''' is de aaneenschakeling van ononderbroken aan elkaar grenzende spoortakken, waarbij tussen het "van"- en het "naar"- spoor geen bediende seinen voorkomen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Entretoise"<br />
|Omschrijving= (België, < Fr.): steunbout. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Epoxy<br />
|Omschrijving= (Chemie); '''Epoxide-polymeer'''. "Epoxy" wordt ondermeer gebruikt voor het imiteren van water op de modelbaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Epoxy Meer over Epoxy]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Eruitlaten<br />
|Omschrijving= "een trein '''er uitlaten''':" een [[Woordeb - T#Trein|trein]] uit het station laten vertrekken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Eruitliggen<br />
|Omschrijving= Ontspoort zijn, uit de rails liggen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Erwtenbus<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 1600, die een rechte schoorsteen zonder rand hadden. Die schoorsteen leek kennelijk op toen in zwang zijnde '''erwtenbus'''sen (blikken waarin erwten verpakt zijn). Ook: [[Woorden - R#Rijnboog|"Rijnboog."]] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ESD-schoenen.<br />
|Omschrijving= '''ESD-schoenen''' hebben schoenzolen die (hoogohmig) met aarde zijn verbonden, zodat een elektrostatische ontlading (met name in de [[Woorden - E#Elektronica|elektronica]] vaak met het Engelse [[Woorden - E#ESD.|ESD]], "electrostatic discharge", aangeduid) kan plaatsvinden. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrostatische_ontlading Meer over ESD]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ethanol<br />
|Omschrijving= (Chemie); '''ethanol''', ook wel ethylalcohol genoemd, is de bekendste en meest voorkomende alcohol, aangezien het een veelgebruikt oplosmiddel is en het de alcohol is die in alcoholische dranken zit. De molecuulformule van ethanol is C2H5OH, met als brutoformule C2H6O, waardoor het vaak wordt afgekort als EtOH. In het dagelijkse spraakgebruik is ethanol beter bekend als alcohol. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Ethanol Meer over ethanol]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ether<br />
|Omschrijving= (Chemie); wordt onder andere bij het lijmen van polystyreen gebruikt. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Ether_%28chemie%29 Meer over Ether]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Ether_(scheikunde) Meer over ether]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Euro balise<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); grondbaken. Onderdeel van het ERTMS beveiligingssysteem. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_spoorwegjargon#E Meer over Euro balise].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Euro-schuitje<br />
|Omschrijving= Een Europese standaarduitvoering van het sleepstuk van een [[Woorden - P#Pantograaf|pantograaf]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_spoorwegjargon#E Meer over Euro schuitje].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Eurostekker<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); voor dubbel geïsoleerde lichte apparatuur die geen aarde nodig heeft is de '''Eurostekker''' (CEE 7/16) veelvoorkomend: dit is een platte stekker met alleen twee metalen pennen voor fase en nul. Deze stekker is speciaal ontworpen om in continentaal Europa in vrijwel elke contactdoos te passen, met of zonder aarde. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [https://nl.wikipedia.org/wiki/Landenoverzicht_stekkertypen,_netspanningen_en_-frequenties landenoverzicht]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Evenwichtsklep<br />
|Omschrijving= (België); omlooptoestel, dat een '''evenwichts'''toestand van de druk in de cilinderruimtes aan de beide kanten van de zuiger bewerkstelligd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Excentriek<br />
|Omschrijving= Schijf die zich om een punt buiten haar middelpunt beweegt, in 't bijzonder als toestel om bij werktuigen een ronddraaiende beweging in een op- en neergaande te veranderen of omgekeerd; aan het '''excentriek''' is gemonteerd de "excentriekstang", die heen en weer gaat, en deze beweging aan de stoomschuiven doorgeeft. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= ''Exhaust''<br />
|Omschrijving= Zie "Exhauster." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Exhauster, exhaustor<br />
|Omschrijving= Toestel in de rookkast, waardoor afgewerkte stoom uit de cilinders de rookkast in gaat, en daarvandaan door de schoorsteen naar buiten toe. De '''exhauster''' is recht onder de schoorsteen aangebracht, zodat de stoom direct recht omhoog naar buiten kan, en zodoende een maximale geforceerde trek bewerkstelligt. Ook: "exhaust". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Expanderen<br />
|Omschrijving= Uitzetten van stoom; zie ook [[#Expansie|'''Expansie''']]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Expansie<br />
|Omschrijving= Uitzetting, uitbreiding over een grotere ruimte, en wel van stoom in de cilinder. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Expansie-voeg<br />
|Omschrijving= '''Voeg''' (naad) tussen twee in elkaars verlengde liggende spoorstaven. Deze voeg dient ervoor dat de spoorstaven kunnen uitzetten en krimpen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Exploitatiefase<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''exploitatiefase''' is de tijdsspanne in de levenscyclus van een spoorlijn waarin de spoorlijn in gebruik is door vervoerders. Zie: het artikel [[Exploitatie]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Exploitatiekosten<br />
|Omschrijving= '''Exploitatiekosten''' zijn de totale kosten voor het in bedrijf hebben en houden van een (openbare) vervoersvoorziening. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Expres<br />
|Omschrijving= (ook '''Express''' en Exprestrein) Bijzondere sneltrein. [http://www.nicospilt.com/index_spoorwegterminologie.htm#Expres,_Express Meer over Expres.] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Exprestrein<br />
|Omschrijving= Zie: Expres.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Extra lage spanning<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); er is sprake van '''extra lage spanning''' (ELV - '''E'''xtra '''L'''ow '''V'''oltage) als de spanning lager is als 50V wisselspanning en 120V gelijkspanning. Deze ELV is volgens de EN-50110 een veilige spanning, zonder risico op vlambogen, elektrocutie of brandwonden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Extra-low_voltage Meer over ELV (Engels)].<br />
}}<br />
<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ezeltje<br />
|Omschrijving= '''"Ezeltje"''' is een bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 6700, ook genoemd "[[Woorden - L#Ledikantje|ledikantje]], serre, (volks)tuintje, fornuis, priktol." Al deze bijnamen sloegen op de geringe afmetingen en vierkante vormgeving van dit type loc. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]].<br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - D<br />
|Volgende= Woorden - F<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 24 mrt 2024 10:29 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|E]]<br />
[[Categorie: Algemeen|E]]<br />
[[Categorie: Woorden|E]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|E]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Documentatie_en_onderdelenlijsten_rollend_materieel&diff=50824Documentatie en onderdelenlijsten rollend materieel2024-03-24T09:20:05Z<p>Fred: link toeg.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Handleidingen<br />
|Volgende= De BNLS forum modulebaan<br />
|VorigeMenu= Handleidingen<br />
|Auteur= Fred Eikelboom <br />
|Update= Fred Eikelboom<br />
}}<br />
{{Inhoudsopgave||Klein}}<br />
<br /><br />
'''Documentatie/vervangings-onderdelen:'''<br />
<br /><br />
=== Bachmann. ===<br />
'''Onderdelen van''' [https://estore.bachmanntrains.com/index.php?main_page=index&cPath=66 Bachmann] en [https://bachmann-spares.co.uk/page/instructions Documentatie (Bachman Engeland)].<br />
----<br />
=== Brawa. ===<br />
Onderdelen zijn te bestellen via [https://www.huider.nl/catalogsearch/result/?q=brawa Huider] en [https://www.modeltreinexpress.nl/webshop2/artlist?group=0 ModeltreinExpress (MTE)]<br />
----<br />
=== ESU. ===<br />
Connector voor track-out van ECoS en LokProgrammer: Degson 2EDGK 5.08 (ESU bestelnr: [https://www.anw-modeltreinen.nl/p/es3881854-plug-track-out-voor-ecos-en-lokprogrammer-2-stuks ES3881854])<br />
----<br />
=== Faller. ===<br />
'''Onderdelen van Faller Car System''' [https://www.faller.de/car-system/ersatzteile/?p=1 Faller.de]. (naar beneden scrollen).<br />
----<br />
=== Fleischmann. ===<br />
'''Documentatie/onderdelen van Fleischmann''' [http://www.fleischmann-ho.nl/downloads/handleidingen-digitaal.htm Handleidingen] (op downloads klikken).<br />
<br />
[https://www.fleischmann.de/fde/produkte/lokomotiven/haftreifen.html?verfuegbarkeit_status=41%2C42%2C43%2C45 '''Anti Slip Bandjes.''' (ASB)] voor schaal N en H0.<br />
<br />
Onderdelen zijn ook te bestellen via [https://www.modellbahnshop-lippe.com/Accessoires/Toebehoren/nl/liste.html?spur=H0&hersteller=Fleischmann&grup=Toebehoren&p=4&gclid=Cj0KCQiA_bieBhDSARIsADU4zLcbY0L9jMrL7t-xp83u9-ZEzXf9sya9PqWbvlBrSI4S24tsXpC1cTwaAmJCEALw_wcB Modelbahn-Shop Lippe] en [https://www.modeltreinexpress.nl/webshop2/groups MTE] (naar beneden scrollen).<br />
----<br />
=== Guetzold. ===<br />
'''Onderdelen van''' [https://www.guetzold.de/Downloads Guetzold]<br />
Bestellen via email: info (at) guetzold.de<br />
<br >Wel altijd in de email onderwerpregel het artikelnummer van de loc vermelden. Vervolgens aan de hand van de onderdelenlijst de bestelnummers van de benodigde onderdelen opsommen.<br />
----<br />
=== Kibri ===<br />
Is te bestellen via [https://viessmann-modell.com/ viesmann-modell.com]<br />
----<br />
=== LGB. ===<br />
Onderdelen zijn te bestellen via [https://www.maerklinshop.de/SpareParts/index Märklin]<br />
(Kies merk, kies LGB).<br />
<br />
Hebben we voor de buitenbekabeling een waterdichte demontabele verbinding nodig, kijk dan [https://www.genius-electrics.nl/winkel/connectoren/superseal-connector/super-seal-set-6-polig/ hier] of [https://www.conrad.nl/nl/p/baas-es13-superseal-set-amp-superseal-1-5mm-series-totaal-aantal-polen-3-rastermaat-6-mm-1-stuk-s-2355516.html hier] of 24-polig [https://lumberg.nl/product/lp-24-c19pe-01-001/ hier].<br />
----<br />
=== Lima ===<br />
Voor '''Lima''' onderdelen: bedrijf dat tandwielen vervangt en koppelingen levert; [https://www.razis-modellbahnservice.com/index.php/hersteller-lima-new1/lima-ersatzteile-new1.html razis-modellbahnservice]<br /><br />
Ook aandrijvingen, [[Woorden - A#ASB.|antislipbandjes (ASB)'s]], cardans, motoren, messing tandwielen, vervangings-assen, [[Woorden - W#Wielstel|wielstel]]len, [[Woorden - W#Worm|worm]].<br /><br />
Goede service. Prima resultaat.<br />
----<br />
=== Märklin. ===<br />
'''Onderdelen van''' [https://www.maerklinshop.de/SpareParts/index Märklin]<br /><br />
<br />
[https://www.maerklinshop.de/maerklin/spur-h0/zubehoer/sonstiges/59449/haftreifen-10-stueck '''Anti Slip Bandjes.''' (ASB)] <br />
<br />
Onderdelen zijn ook te bestellen via [https://www.modelspoorgigant.nl/ Modelspoorgigant], [https://www.modeltreinexpress.nl/webshop2/groups MTE] (naar beneden scrollen) en [https://www.muilwijkmodelbouw.nl/ René Muilwijk] in Gorinchem.<br />
----<br />
=== Philotrain. ===<br />
'''Onderdelenlijst van''' - [http://www.scaletrading.nl/philotrain/content.cgi?Onderdelen Philotrain]<br />Messing onderdelen voor diverse schalen.<br />
----<br />
=== Piko. ===<br />
'''Documentatie/onderdelenlijsten van''' [https://www.piko-shop.de/en/artikel/ersatzteil.html Piko-Shop] (in het zoekvak "onderdelen piko" invoeren).<br />
<br />
[https://www.piko-shop.de/en/praesenz/search/l-18/o-relevance/p-4/q-haftreifen.html '''Anti Slip Bandjes''' (ASB)]<br />
<br />
'''Onderdelen zijn ook te bestellen via ModeltreinExpress''' [https://www.modeltreinexpress.nl/webshop2/groups MTE] (naar beneden scrollen) en [https://www.modellbahnunion.com/Live-Shop.htm?shop=modellbahn-union-nl&a=catalog&p=1019 Modellbahn Union]. <br />
----<br />
=== Roco. ===<br />
'''Documentatie/onderdelenlijsten van''' [http://www.roco.cc/de/service/spareparts/index.html Roco]<br />
<br />
Conversielijst oude naar nieuwe Roco bestelnummers - [https://www.roco.cc/static/frontend/Casisoft/Roco/de_DE/doc/uploads/service/downloads/Artikelnummer-alt-neu_Standardware.pdf Conversielijst standaard materialen]. In de linkerkolom staat het oude bestelnr, in de rechterkolom het nieuwe.<br />
<br />
Conversielijst oude naar nieuwe Roco bestelnummers - [https://www.roco.cc/static/frontend/Casisoft/Roco/de_DE/doc/uploads/service/downloads/20221117_ROCO_ET_Nummern_ALT_auf_NEU.pdf Conversielijst vervangingsonderdelen]. In de linkerkolom staat het oude bestelnr, in de rechterkolom het nieuwe.<br />
<br />
[https://www.bol.com/nl/nl/s/?searchtext=h0-antislipbanden '''Anti Slip Bandjes''' (ASB)]<br />
====Brugstekker====<br />
8-pins NEM 652 Roco bestelnr: 100644.<br />
<br />
'''Onderdelen zijn ook te bestellen via [https://www.lokschuppen-berlinski.de/locomotieven-en-wagons/reserveonderdelen-en-accessoires/ Berlinski] en ModeltreinExpress''' [https://www.modeltreinexpress.nl/webshop2/groups MTE] (naar beneden scrollen).<br />
<br />
'''Roco artikelen-overzicht van''' [http://www.bahn.hfkern.de/Roco/Menue.html Helmut Kern].<br />
----<br />
=== Trix. ===<br />
'''Onderdelen van''' [https://www.maerklinshop.de/SpareParts/index?iBrandId=2 Trix].<br /><br />
(Klik op Merk. Kies Trix)<br />
<br />
[https://www.n-spoorstore.nl/nl/n-spoor/toebehoren/toebehoren-onderdelen/onderdelen-minitrix/minitrix-12225800-minitrix-antislipbandjes-20-stuks Minitrix Anti Sip Bandjes (ASB)]<br />
<br />
Onderdelen zijn ook te bestellen via [https://www.stationwitmarsum.nl/c-3197694/toebehoren-en-vervangingsonderdelen/ MBC] en [https://www.modeltreinexpress.nl/webshop2/groups MTE] (naar beneden scrollen) en [https://www.muilwijkmodelbouw.nl/ René Muilwijk] in Gorinchem.<br />
----<br />
=== Diversen. ===<br />
<br /><br />
<b>'''Onderdelen van diverse merken'''</b> [https://www.anw-modeltreinen.nl/c/treintoebehoren/onderdelen ANW modeltreinen]<br />
----<br />
<b>'''Onderdelen van diverse merken'''</b> [https://www.etsmodelspoor.nl/categorieen/45/onderdelen.html ETSModelspoor Emmen]<br />
----<br />
<b>'''Documentatie/onderdelenlijsten van diverse merken'''</b> - Erik Baas [http://www.nsesoftware.nl/mtdb Modeltrein Database].<br />
----<br />
<b>'''Documentatie van oudere typen''' [http://www.esu.eu/download/betriebsanleitungen/fruehere-produkte ESU]'''-decoders.'''</b> <br />
----<br />
<b>'''Onderdelen van diverse merken'''</b> [https://webshop.pijplines.nl/Losse-trein-onderdelen Pijp-Lines]<br />
----<br />
<b>'''Vollmer'''</b><br />
<br />
Bouwpakketten en scenery worden geleverd door: [https://viessmann-modell.com/en/vollmer/?p=1 Viesmann-modell.com]<br />
----<br />
<br />
<b>'''Vervangings-printen voor o.a. Märklin locs. Decoder-adapter van 21 naar 8 pins.''' [http://luessi.ch/shop/catalog/index.php?cPath=2&osCsid=2c2508b6a2698a076316d48bbcba8188 Rainer Lüssi]</b> <br />
----<br />
<b>Wiellagers/aslagers:</b><br />
Voor 4 mm scale / H0, zijn [https://cm3models.co.uk/alan-gibson-4mm-scale-waisted-pinpoint-axle-bearings-part-no-4m63w-2565-p.asp hier] te bestellen. Wanneer de nieuwe lagers ingebouwd worden en het [[Woorden - W#Wielstel|wielstel]] te stroef draait, moet een wielstel met een kortere as gemonteerd worden.<br />
----<br />
=== Onderdelen voor de baan ===<br />
<b>'''Onderdelen voor rails en wissels'''</b> [https://www.modellbahnshop-lippe.com/Rails/Onderdelen+seinen_k_+rails+en+wissels/nl/liste.html?grup=Onderdelen+seinen%5Fk%5F+rails+en+wissels Modellbahnshop-lippe].<br />
<br />
Onderdelen bestellen via mail: kundenservice (at) mail.modellbahnshop-lippe.com<br />
----<br />
=== Grootspoor. ===<br />
<b>'''Tekeningen NS [[Woorden - M#Materieel|materieel]].'''<br />
<br />
[https://www.the-blueprints.com blueprints.com].</b> (zoeken op bijv. 'Train', 'Eloc' of het typenummer van het materieel.)<br />
<br />
{{Gerelateerde termen<br />
|Termen= bachmanntrains, banden, bandjes, brawa, haftreifen, lager, lagers, lgb, lijst, lijsten, Mærklin, Maerklin, Mærklin, modelbaan, onderdelen, plug, rails, roco, stekker, wissels<br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Handleidingen<br />
|Volgende= De BNLS forum modulebaan<br />
|VorigeMenu= Handleidingen<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 24 mrt 2024 10:19 (UTC)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Alles|D]]<br />
[[Categorie: Artikel|Documentatie en onderdelenlijsten rollend materieel]]<br />
[[Categorie: Hoofdstuk Encyclopedie|D]]</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Dummystekker&diff=50823Dummystekker2024-03-24T09:18:33Z<p>Fred: txt</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Stappenplan decoderinbouw<br />
|Volgende= Basis-instellingen decoder<br />
|VorigeMenu= Decoders<br />
|Auteur= Fred Eikelboom<br />
}}<br />
{{Inhoudsopgave||Klein}}<br />
=== Dummystekker voor 8-polige NEM652-connector ===<br />
In locs of treinstellen die [[Woorden - D#Digitaal voorbereid|"digitaal voorbereid"]] zijn, bevindt zich een zogenaamde '''dummystekker''' ook wel [[Woorden - B#Brugstekker|"brugstekker"]] genoemd.<br />
{{Afbeelding<br />
|Bestand= Dummy-steker01.gif<br />
|Grootte= Normaal<br />
|Volgnummer= 01<br />
|Omschrijving= Dummystekker voor de 8-polige NEM652-connector<br />
|Type= Tekening<br />
|Maker= Fred Eikelboom<br />
}}<br />
De dummystekker verbindt de diverse aansluitingen van de NEM-plug zodanig, dat de loc/treinstel in analoog bedrijf, zonder [[Decoders|decoder]], gebruikt kan worden. Zoals te zien in tekening 01, is de stekker symmetrisch van opbouw. Het maakt dus niet uit hoe de stekker in de NEM-plug zit.<br />
{{Afbeelding<br />
|Bestand= nem8-contra.gif<br />
|Grootte= Groot<br />
|Volgnummer= 02<br />
|Omschrijving= Het sterretje geeft pin 1 aan<br />
|Type= Tekening<br />
|Maker= Fred Eikelboom<br />
}}<br />
Op de dummystekker zijn telkens drie pinnen doorverbonden. Die pinnen zorgen voor verbinding tussen:<br />
* draad vanaf de rechter spoorstaaf (pin 8);<br />
* de plus-aansluiting van de motor (pin 1);<br />
* de sluitverlichting (pin 2).<br />
De andere drie pinnen zorgen voor verbinding tussen:<br />
* draad vanaf de linker spoorstaaf (pin 4);<br />
* de min-aansluiting van de motor (pin 5);<br />
* de frontverlichting (pin 6).<br />
Op de hoofdprint van de loc bevinden zich normaliter een paar [[Elektronica basis#De diode|diodes} die er voor zorgen dat alleen de frontverlichting of de achterverlichting brandt, afhankelijk van de rijrichting. De pinbezetting is altijd hetzelfde, maar wat er op de dummystekker zit kan verschillen: alleen doorverbindingen, of doorverbindingen en diodes. Er zijn er ook nog met een ontstoorcondensator op de dummystekker. Deze is dan tussen de motoraansluitingen op pin 1 en 5 gemonteerd.<br />
=== Zelfbouw ===<br />
Het kan voorkomen dat een loc die voorzien is van een [[Decoders|decoder]] omgebouwd moet worden naar analoog bedrijf. Maar dan is er soms geen dummystekker beschikbaar. Dat hoeft op zich geen probleem te zijn, een dummystekker is makkelijk te maken; neem een stukje gaatjesstrokenprint (met een gat-afstand van 2,54 mm) en wat afgeknipte draden van weerstanden of diodes. Buig een stukje draad in U-vorm, waarbij het korte stuk 2,45 mm is. Steek het u-vormig stukje draad door twee gaatjes en soldeer dit aan de koperzijde van de print vast. Daarna een haaks omgebogen stukje draad (kortste deel circa 4 mm) door de print steken en aan het u-vormige draadje en de print solderen. Herhaal deze handelingen voor de andere drie pinnen. Zorg dat de verbinding tussen de beide trio's pinnen onderbroken is, anders ontstaat kortsluiting. Daarna de draadjes op gelijke lengte afknippen (zie tekening 01) en met een vijltje en/of een stukje schuurpapier de uiteinden afbramen/afschuinen.<br />
=== Dummystekker voor 21MTC ===<br />
Er zit verschil in de dummystekkers voor [[NEM660]] (21MTC) en NEM652. De stekkers van de DE1, DE2 en de 3700 van Artitec hebben een andere layout dan andere locs. Dit komt doordat de verlichting op een andere wijze is aangesloten (niet alleen [[Woorden - F#F0f.|F0f]] en [[Woorden - F#F0r.|F0r]]).<br />
=== Dummystekker aanschaffen ===<br />
Wie een dummystekker nodig heeft, kan deze [[Documentatie en onderdelenlijsten rollend materieel#Brugstekker|kopen]].<br />
{{Linkssectie begin<br />
|Box= AlleenInfo<br />
}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Encyclopedie:<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Decoders<br />
|Linknaam= Decoders<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Linknaam= Inleiding Function Mapping<br />
|Link= Inleiding Function Mapping<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= NEM651<br />
|Linknaam= NEM651<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= NEM652 en NEM654<br />
|Linknaam= NEM652 en NEM654<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= NEM658<br />
|Linknaam= NEM658 (PluX connector) <br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= NEM660<br />
|Linknaam= NEM660 (21MTC connector)<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= NEM662<br />
|Linknaam= NEM662 (Next18 connector) <br />
}}<br />
{{Linkssectie einde}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Stappenplan decoderinbouw<br />
|Volgende= Basis-instellingen decoder<br />
|VorigeMenu= Decoders<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 24 mrt 2023 10:15 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Alles|D]]<br />
[[Categorie: Artikel|Dummystekker]]<br />
[[Categorie: Analoge baanbesturing|D]]<br />
[[Categorie: Bedrading|D]]<br />
[[Categorie: Decoder|D]]<br />
[[Categorie: Digitale baanbesturing|D]]<br />
[[Categorie: Digitaal treingestuurd|D]]<br />
[[Categorie: Materieel|D]]<br />
[[Categorie: Normen|D]]<br />
[[Categorie: Fred Eikelboom|D]]</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Dummystekker&diff=50822Dummystekker2024-03-24T09:15:30Z<p>Fred: links toeg.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Stappenplan decoderinbouw<br />
|Volgende= Basis-instellingen decoder<br />
|VorigeMenu= Decoders<br />
|Auteur= Fred Eikelboom<br />
}}<br />
{{Inhoudsopgave||Klein}}<br />
=== Dummystekker voor 8-polige NEM652-connector ===<br />
In locs of treinstellen die [[Woorden - D#Digitaal voorbereid|"digitaal voorbereid"]] zijn, bevindt zich een zogenaamde '''dummystekker''' ook wel [[Documentatie en onderdelenlijsten rollend materieel|"brugstekker"]] genoemd.<br />
{{Afbeelding<br />
|Bestand= Dummy-steker01.gif<br />
|Grootte= Normaal<br />
|Volgnummer= 01<br />
|Omschrijving= Dummystekker voor de 8-polige NEM652-connector<br />
|Type= Tekening<br />
|Maker= Fred Eikelboom<br />
}}<br />
De dummystekker verbindt de diverse aansluitingen van de NEM-plug zodanig, dat de loc/treinstel in analoog bedrijf, zonder [[Decoders|decoder]], gebruikt kan worden. Zoals te zien in tekening 01, is de stekker symmetrisch van opbouw. Het maakt dus niet uit hoe de stekker in de NEM-plug zit.<br />
{{Afbeelding<br />
|Bestand= nem8-contra.gif<br />
|Grootte= Groot<br />
|Volgnummer= 02<br />
|Omschrijving= Het sterretje geeft pin 1 aan<br />
|Type= Tekening<br />
|Maker= Fred Eikelboom<br />
}}<br />
Op de dummystekker zijn telkens drie pinnen doorverbonden. Die pinnen zorgen voor verbinding tussen:<br />
* draad vanaf de rechter spoorstaaf (pin 8);<br />
* de plus-aansluiting van de motor (pin 1);<br />
* de sluitverlichting (pin 2).<br />
De andere drie pinnen zorgen voor verbinding tussen:<br />
* draad vanaf de linker spoorstaaf (pin 4);<br />
* de min-aansluiting van de motor (pin 5);<br />
* de frontverlichting (pin 6).<br />
Op de hoofdprint van de loc bevinden zich normaliter een paar [[Elektronica basis#De diode|diodes} die er voor zorgen dat alleen de frontverlichting of de achterverlichting brandt, afhankelijk van de rijrichting. De pinbezetting is altijd hetzelfde, maar wat er op de dummystekker zit kan verschillen: alleen doorverbindingen, of doorverbindingen en diodes. Er zijn er ook nog met een ontstoorcondensator op de dummystekker. Deze is dan tussen de motoraansluitingen op pin 1 en 5 gemonteerd.<br />
=== Zelfbouw ===<br />
Het kan voorkomen dat een loc die voorzien is van een [[Decoders|decoder]] omgebouwd moet worden naar analoog bedrijf. Maar dan is er soms geen dummystekker beschikbaar. Dat hoeft op zich geen probleem te zijn, een dummystekker is makkelijk te maken; neem een stukje gaatjesstrokenprint (met een gat-afstand van 2,54 mm) en wat afgeknipte draden van weerstanden of diodes. Buig een stukje draad in U-vorm, waarbij het korte stuk 2,45 mm is. Steek het u-vormig stukje draad door twee gaatjes en soldeer dit aan de koperzijde van de print vast. Daarna een haaks omgebogen stukje draad (kortste deel circa 4 mm) door de print steken en aan het u-vormige draadje en de print solderen. Herhaal deze handelingen voor de andere drie pinnen. Zorg dat de verbinding tussen de beide trio's pinnen onderbroken is, anders ontstaat kortsluiting. Daarna de draadjes op gelijke lengte afknippen (zie tekening 01) en met een vijltje en/of een stukje schuurpapier de uiteinden afbramen/afschuinen.<br />
=== Dummystekker voor 21MTC ===<br />
Er zit verschil in de dummystekkers voor [[NEM660]] (21MTC) en NEM652. De stekkers van de DE1, DE2 en de 3700 van Artitec hebben een andere layout dan andere locs. Dit komt doordat de verlichting op een andere wijze is aangesloten (niet alleen [[Woorden - F#F0f.|F0f]] en [[Woorden - F#F0r.|F0r]]).<br />
=== Dummystekker aanschaffen ===<br />
Wie een dummystekker nodig heeft, kan deze [[Documentatie en onderdelenlijsten rollend materieel#Brugstekker|kopen]].<br />
{{Linkssectie begin<br />
|Box= AlleenInfo<br />
}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Encyclopedie:<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= Decoders<br />
|Linknaam= Decoders<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Linknaam= Inleiding Function Mapping<br />
|Link= Inleiding Function Mapping<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= NEM651<br />
|Linknaam= NEM651<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= NEM652 en NEM654<br />
|Linknaam= NEM652 en NEM654<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= NEM658<br />
|Linknaam= NEM658 (PluX connector) <br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= NEM660<br />
|Linknaam= NEM660 (21MTC connector)<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Link= NEM662<br />
|Linknaam= NEM662 (Next18 connector) <br />
}}<br />
{{Linkssectie einde}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Stappenplan decoderinbouw<br />
|Volgende= Basis-instellingen decoder<br />
|VorigeMenu= Decoders<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 24 mrt 2023 10:15 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Alles|D]]<br />
[[Categorie: Artikel|Dummystekker]]<br />
[[Categorie: Analoge baanbesturing|D]]<br />
[[Categorie: Bedrading|D]]<br />
[[Categorie: Decoder|D]]<br />
[[Categorie: Digitale baanbesturing|D]]<br />
[[Categorie: Digitaal treingestuurd|D]]<br />
[[Categorie: Materieel|D]]<br />
[[Categorie: Normen|D]]<br />
[[Categorie: Fred Eikelboom|D]]</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=NEM658&diff=50821NEM6582024-03-24T09:02:42Z<p>Fred: txt</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= NEM652 en NEM654<br />
|Volgende= NEM660<br />
|VorigeMenu= Decoders<br />
|Auteur= Fred Eikelboom<br />
}}<br />
{{Inhoudsopgave||Klein}}<br />
=== De PluX connector volgens NEM658===<br />
'''NEM658''', ook wel aangeduid als "PluX", wat de afkorting is van "Plug X". De "X" staat voor het aantal pinnen van de connector, dit kan zijn 8, 12, 16 of 22. Aan de benaming is dus te zien hoeveel pinnen er zijn. "PluX8" heeft 8 pinnen. "PluX12" heeft 12 pinnen. "PluX16" heeft 16 pinnen en "PluX22" heeft 22 pinnen. In de NEM 658 uitgave 2013 komt de "PluX8" niet meer voor. Wellicht dat deze op beurzen e.d. nog wel verkrijgbaar is.<br />
{{Afbeelding<br />
|Bestand= Digitaal_NEM658.gif<br />
|Grootte= 450px<br />
|Volgnummer= 01<br />
|Omschrijving= PluX connector pin-codering<br />
|Maker= Fred Eikelboom<br />
|Type= Tekening<br />
}}<br />
Voor de oriëntatie: bij de "PluX8" en "PluX12" zit pin 7 links-boven, Bij de "PluX16" zit pin 3 links-boven en bij de "PluX22" zit pin 1 links-boven. Pin 11 is de indexpin (het dichte rondje). De [[Woorden - C#Connector|connector]] bestaat uit twee rijen pinnen met een rastermaat van 1,27 mm. Wat opvalt aan de PluX-[[Woorden - D#Decoder|decoders]] is, dat anders dan bij de voorgaande normen (zoals o.a. NEM651 en NEM652, waar de pinnen aan de decoderplug zitten), de aansluitpinnen op de (hoofd)print van de loc zitten en dat de gaten waar de pinnen in vallen in de decoder-printconnector zitten.<br />
----<br />
=== De aansluitingen van de connector ===<br />
De aansluitingen en betekenis van de diverse aansluitingen zijn in onderstaande tabel aangegeven.<br />
{| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%;"<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="95" | Connectortype:<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="45" | PluX8<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="45" | PluX12<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="45" | PluX16<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="45" | PluX22<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="95" | Benaming<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="45" | Kleur<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="335"| Omschrijving<br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| Pin ||style="background:#E8E8E8;"| Pin ||style="background:#E8E8E8;"| Pin ||style="background:#E8E8E8;"| Pin ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"|<br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 1 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| GPIO/C ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Algemene ingang/uitgang. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 2 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Aux3 ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Functieaansluiting 3. <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 3 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 3 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| GPIO/B ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Algemene ingang/uitgang. TreinBus kloksignaal. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 4 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 4 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| GPIO/A ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Algemene ingang/uitgang. TreinBus datasignaal. <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 5 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 5||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| GND ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Min-aansluiting van de decoder (Massa), na de gelijkrichter. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 6 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 6||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| V+ Cap ||style="background:#E8E8E8;"| Blauw ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Plus-aansluiting van de decoder (+), na de gelijkrichter.<br />Aansluiting voor buffer-elco. <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 7 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 7 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 7 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 7 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| F0f ||style="background:#E5E4E2;"| Wit ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Verlichting in voorwaartse rijrichting.<br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 8 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 8 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 8 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 8 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Motor + ||style="background:#E8E8E8;"| Oranje ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Plus-aansluiting van de motor. <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 9 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 9 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 9 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 9 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| V + ||style="background:#E5E4E2;"| Blauw ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Plus-aansluiting van de decoder (+), na de gelijkrichter. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 10 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 10 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 10 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 10 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Motor &mdash; ||style="background:#E8E8E8;"| Grijs ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Min-aansluiting van de motor. <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 11 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 11 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 11 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 11 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| Index ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Wordt niet gebruikt. Dient ter orientatie. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 12 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 12 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 12 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 12 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Spoorstaaf rechts||style="background:#E8E8E8;"| Rood ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Naar rechter spoorstaaf (in voorwaartse rijrichting). <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 13 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 13 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 13 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 13 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| F0r ||style="background:#E5E4E2;"| Geel ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Verlichting in achterwaartse rijrichting. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 14 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 14 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 14 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 14 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Spoorstaaf links||style="background:#E8E8E8;"| Zwart ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Naar linker spoorstaaf (in voorwaartse rijrichting). <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 15 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 15 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 15||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| LS/A||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Luidspreker, aansluiting A. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 16 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 16 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 16 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Aux1||style="background:#E8E8E8;"| Groen ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Functieaansluiting 1, sluitseinen in voorwaartse rijrichting. <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 17 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 17 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 17 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| LS/B ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Luidspreker, aansluiting B. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 18 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 18||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 18 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Aux 2 ||style="background:#E8E8E8;"| Paars ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Functieaansluiting 2, sluitseinen in achterwaartse rijrichting. <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 19 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| Aux 4 ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Functieaansluiting 4. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 20 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Aux 5 ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Functieaansluiting 5. <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 21 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| Aux 6 ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Functieaansluiting 6. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 22 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Aux 7 ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Functieaansluiting 7. <br />
|-<br />
|}<br />
{{Tabelonderschrift<br />
|Volgnummer= 01<br />
|Bron= www.NMRA.org S-9.1.1<br />
}}<br />
Verklaring van afkortingen: GPIO = General Purpose Input/Output. [[Woorden - F#F0.|F0f]] (licht aan frontzijde) en [[Woorden - F#F0r.|F0r]] (licht aan achterzijde) worden in- of uitgeschakeld d.m.v. functietoets F0.<br />
<br />
De pinbezetting van de "PluX" is zodanig gekozen dat de diverse "Plux"-[[Woorden - D#Decoder|decoders]] mechanisch uitwisselbaar zijn. Elektrisch zijn er, wanneer er bijvoorbeeld een "PluX8"-decoder in een loc met een "PluX22"-[[Woorden - C#Connector|connector]] geplaatst wordt, er minder pennen verbonden zijn, zoals in bovenstaande tabel te zien is. Daar dan alleen de pennen 7 t/m 14 contact maken, zullen alleen de motor en de front- en achterverlichting werken. <br />
----<br />
=== Dummystekker ===<br />
Bij gebruik zonder decoder moet in de loc of het treinstel een dummystekker (ook: [[Woorden - B#Brugstekker|"brugstekker"]]) aanwezig zijn. Pin 8 moet dan met pin 12 doorverbonden zijn, en pin 10 met pin 14.<br />
----<br />
=== Minimum en maximum afmetingen ===<br />
{{Afbeelding<br />
|Bestand= PluX_Decoders.png<br />
|Grootte= 650px<br />
|Volgnummer= 02<br />
|Omschrijving= PluX decoder-printen<br />
|Maker= Fred Eikelboom<br />
|Type= Tekening<br />
}}<br />
----<br />
De "PluX"-[[Woorden - D#Decoder|decoders]] hebben verschillen afmetingen, afhankelijk van het type. In afbeelding 02 zijn de verschillen te zien. In onderstaande tabel zijn de afmetingen aangegeven, zoals voorgeschreven staat in S-9.1.1.<br />
<br />
{| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%;"<br />
!style="text-align:left; background:#E5E4E2;" width="20" | #<br />
!style="text-align:left; background:#E5E4E2;" width="455"| Maximum afmetingen van Decoder/Minimale ruimte<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="50"| PluX8<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="50"| PluX12<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="80"| PluX16<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="65"| PluX16<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="50"| PluX22<br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| N ||style="background:#E8E8E8;"| H0/TT ||style="background:#E8E8E8;"| Zonder geluid ||style="background:#E8E8E8;"| Met geluid ||style="background:#E8E8E8;"|<br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| 1 ||style="text-align:left; background:#E5E4E2;" | Maximale decoderlengte. ||style="background:#E5E4E2;"| 15,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 20,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 20,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 28,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 35,0 mm <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| 2 ||style="text-align:left; background:#E8E8E8;" | Maximale decoderbreedte. ||style="background:#E8E8E8;"| 9,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 11,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 11,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 16,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 16,0 mm <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| 3 ||style="text-align:left; background:#E5E4E2;" | Maximale decoderhoogte zonder connector. ||style="background:#E5E4E2;"| 3,5 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 4,2 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 4,2 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 6,6 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 6,6 mm <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| 4 ||style="text-align:left; background:#E8E8E8;" | Minimale pinlengte vanaf de decoder-onderzijde, dus niet vanaf de print-onderzijde. ||style="background:#E8E8E8;"| 3,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 3,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 3,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 3,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 3,0 mm <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| 5 ||style="text-align:left; background:#E5E4E2;" | Afstand van connector-midden tot buitenrand van de decoder. ||style="background:#E5E4E2;"| 3,6 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 3,6 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 3,6 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 3,6 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 3,6 mm <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| 6 ||style="text-align:left; background:#E8E8E8;" | Maximale dikte van de print in de loc. ||style="background:#E8E8E8;"| 1,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 1,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 1,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 1,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 1,0 mm <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| 7 ||style="text-align:left; background:#E5E4E2;" | Hoogte van de connector op de decoder-print. ||style="background:#E5E4E2;"| 2,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 2,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 2,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 2,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 2,0 mm <br />
|}<br />
{{Tabelonderschrift<br />
|Volgnummer= 02<br />
|Bron= www.NMRA.org S-9.1.1<br />
}}<br />
----<br />
=== Vereiste vrije inbouwruimte ===<br />
In de loc of in het rijtuig dient volgens de NEM-norm een vrije ruimte aanwezig te zijn, waarin de decoder zonder gereedschap geplaatst kan worden. De [[Woorden - D#Decoder|decoder]] mag hierbij nergens klem komen te zitten. In onderstaande tabel zijn de afmetingen voor de vereiste vrije ruimte aangegeven, zoals voorgeschreven staat in S-9.1.1.<br />
<br />
{|class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%;"<br />
!style="text-align:left; background:#E5E4E2;" width="90"| Connectortype:<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="75"| PluX8 klein<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="75"| PluX8 groot<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="55"| PluX12<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="55"| PluX16<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="75"| PluX16 met geluid<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="55"| PluX22<br />
|-<br />
|style="text-align:left; background:#E8E8E8;"| Lengte ||style="background:#E8E8E8;"| 15,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"|20,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"|20,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"|20,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"|28,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"|35,0 mm <br />
|-<br />
|style="text-align:left; background:#E5E4E2;"| Breedte||style="background:#E5E4E2;"| 9,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 11,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 11,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 11,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 16,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 16,0 mm<br />
|-<br />
|style="text-align:left; background:#E8E8E8;"| Hoogte||style="background:#E8E8E8;"| 3,5 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 4,2 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 4,2 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 4,2 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 6,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 6,0 mm<br />
|}<br />
{{Tabelonderschrift<br />
|Volgnummer= 03<br />
|Bron= www.NMRA.org S-9.1.1<br />
}}<br />
{{Linkssectie begin<br />
|Box= AlleenInfo<br />
}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Encyclopedie:<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Linknaam= Decoder programmeren<br />
|Link= Decoder programmeren<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Linknaam= Inleiding Function Mapping<br />
|Link= Inleiding Function Mapping<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Linknaam= Stappenplan<br />
|Link= Stappenplan decoderinbouw<br />
|ExtraInfo= Decoderinbouw.<br />
}}<br />
{{Linkssectie scheiding}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Externe website:<br />
}}<br />
{{Link Normen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 15<br />
|ExtraInfo= Informatie over NEM658 (pdf).<br />
}}<br />
{{Link NMRA-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 14<br />
|ExtraInfo= Connectoren (pdf).<br />
}} <br />
{{Link NMRA-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 15<br />
|ExtraInfo= Typenummers connectoren (pdf).<br />
}}{{Linkssectie einde}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= NEM652 en NEM654<br />
|Volgende= NEM660<br />
|VorigeMenu= Decoders<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 24 mrt 2024 10:01 (UTC)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Alles|N]]<br />
[[Categorie: Artikel|NEM658]]<br />
[[Categorie: Baanbesturing|N]]<br />
[[Categorie: Connector|N]]<br />
[[Categorie: Decoder|N]]<br />
[[Categorie: Digitaal treingestuurd|N]]<br />
[[Categorie: Digitale baanbesturing|N]]<br />
[[Categorie: Elektronica digitaal|N]]<br />
[[Categorie: Normen|N]]<br />
[[Categorie: Verlichting|N]]<br />
[[Categorie: Fred Eikelboom|N]]</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=NEM658&diff=50820NEM6582024-03-24T09:01:26Z<p>Fred: link toeg.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= NEM652 en NEM654<br />
|Volgende= NEM660<br />
|VorigeMenu= Decoders<br />
|Auteur= Fred Eikelboom<br />
}}<br />
{{Inhoudsopgave||Klein}}<br />
=== De PluX connector volgens NEM658===<br />
'''NEM658''', ook wel aangeduid als "PluX", wat de afkorting is van "Plug X". De "X" staat voor het aantal pinnen van de connector, dit kan zijn 8, 12, 16 of 22. Aan de benaming is dus te zien hoeveel pinnen er zijn. "PluX8" heeft 8 pinnen. "PluX12" heeft 12 pinnen. "PluX16" heeft 16 pinnen en "PluX22" heeft 22 pinnen. In de NEM 658 uitgave 2013 komt de "PluX8" niet meer voor. Wellicht dat deze op beurzen e.d. nog wel verkrijgbaar is.<br />
{{Afbeelding<br />
|Bestand= Digitaal_NEM658.gif<br />
|Grootte= 450px<br />
|Volgnummer= 01<br />
|Omschrijving= PluX connector pin-codering<br />
|Maker= Fred Eikelboom<br />
|Type= Tekening<br />
}}<br />
Voor de oriëntatie: bij de "PluX8" en "PluX12" zit pin 7 links-boven, Bij de "PluX16" zit pin 3 links-boven en bij de "PluX22" zit pin 1 links-boven. Pin 11 is de indexpin (het dichte rondje). De [[Woorden - C#Connector|connector]] bestaat uit twee rijen pinnen met een rastermaat van 1,27 mm. Wat opvalt aan de PluX-[[Woorden - D#Decoder|decoders]] is, dat anders dan bij de voorgaande normen (zoals o.a. NEM651 en NEM652, waar de pinnen aan de decoderplug zitten), de aansluitpinnen op de (hoofd)print van de loc zitten en dat de gaten waar de pinnen in vallen in de decoder-printconnector zitten.<br />
----<br />
=== De aansluitingen van de connector ===<br />
De aansluitingen en betekenis van de diverse aansluitingen zijn in onderstaande tabel aangegeven.<br />
{| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%;"<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="95" | Connectortype:<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="45" | PluX8<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="45" | PluX12<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="45" | PluX16<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="45" | PluX22<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="95" | Benaming<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="45" | Kleur<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="335"| Omschrijving<br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| Pin ||style="background:#E8E8E8;"| Pin ||style="background:#E8E8E8;"| Pin ||style="background:#E8E8E8;"| Pin ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"|<br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 1 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| GPIO/C ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Algemene ingang/uitgang. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 2 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Aux3 ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Functieaansluiting 3. <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 3 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 3 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| GPIO/B ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Algemene ingang/uitgang. TreinBus kloksignaal. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 4 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 4 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| GPIO/A ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Algemene ingang/uitgang. TreinBus datasignaal. <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 5 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 5||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| GND ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Min-aansluiting van de decoder (Massa), na de gelijkrichter. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 6 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 6||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| V+ Cap ||style="background:#E8E8E8;"| Blauw ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Plus-aansluiting van de decoder (+), na de gelijkrichter.<br />Aansluiting voor buffer-elco. <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 7 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 7 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 7 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 7 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| F0f ||style="background:#E5E4E2;"| Wit ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Verlichting in voorwaartse rijrichting.<br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 8 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 8 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 8 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 8 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Motor + ||style="background:#E8E8E8;"| Oranje ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Plus-aansluiting van de motor. <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 9 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 9 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 9 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 9 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| V + ||style="background:#E5E4E2;"| Blauw ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Plus-aansluiting van de decoder (+), na de gelijkrichter. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 10 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 10 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 10 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 10 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Motor &mdash; ||style="background:#E8E8E8;"| Grijs ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Min-aansluiting van de motor. <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 11 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 11 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 11 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 11 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| Index ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Wordt niet gebruikt. Dient ter orientatie. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 12 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 12 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 12 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 12 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Spoorstaaf rechts||style="background:#E8E8E8;"| Rood ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Naar rechter spoorstaaf (in voorwaartse rijrichting). <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 13 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 13 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 13 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 13 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| F0r ||style="background:#E5E4E2;"| Geel ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Verlichting in achterwaartse rijrichting. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 14 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 14 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 14 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 14 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Spoorstaaf links||style="background:#E8E8E8;"| Zwart ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Naar linker spoorstaaf (in voorwaartse rijrichting). <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 15 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 15 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 15||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| LS/A||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Luidspreker, aansluiting A. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 16 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 16 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 16 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Aux1||style="background:#E8E8E8;"| Groen ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Functieaansluiting 1, sluitseinen in voorwaartse rijrichting. <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 17 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 17 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 17 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| LS/B ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Luidspreker, aansluiting B. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 18 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 18||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 18 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Aux 2 ||style="background:#E8E8E8;"| Paars ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Functieaansluiting 2, sluitseinen in achterwaartse rijrichting. <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 19 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| Aux 4 ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Functieaansluiting 4. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 20 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Aux 5 ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Functieaansluiting 5. <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 21 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| Aux 6 ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Functieaansluiting 6. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 22 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Aux 7 ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Functieaansluiting 7. <br />
|-<br />
|}<br />
{{Tabelonderschrift<br />
|Volgnummer= 01<br />
|Bron= www.NMRA.org S-9.1.1<br />
}}<br />
Verklaring van afkortingen: GPIO = General Purpose Input/Output. [[Woorden - F#F0.|F0f]] (licht aan frontzijde) en [[Woorden - F#F0r.|F0r]] (licht aan achterzijde) worden in- of uitgeschakeld d.m.v. functietoets F0.<br />
<br />
De pinbezetting van de "PluX" is zodanig gekozen dat de diverse "Plux"-[[Woorden - D#Decoder|decoders]] mechanisch uitwisselbaar zijn. Elektrisch zijn er, wanneer er bijvoorbeeld een "PluX8"-decoder in een loc met een "PluX22"-[[Woorden - C#Connector|connector]] geplaatst wordt, er minder pennen verbonden zijn, zoals in bovenstaande tabel te zien is. Daar dan alleen de pennen 7 t/m 14 contact maken, zullen alleen de motor en de front- en achterverlichting werken. <br />
----<br />
=== Dummystekker ===<br />
Bij gebruik zonder decoder moet in de loc of het treinstel een dummystekker (ook: [[Woorden - B#Brugstekker|"brugstekker"]] aanwezig zijn. Pin 8 moet dan met pin 12 doorverbonden zijn, en pin 10 met pin 14.<br />
----<br />
=== Minimum en maximum afmetingen ===<br />
{{Afbeelding<br />
|Bestand= PluX_Decoders.png<br />
|Grootte= 650px<br />
|Volgnummer= 02<br />
|Omschrijving= PluX decoder-printen<br />
|Maker= Fred Eikelboom<br />
|Type= Tekening<br />
}}<br />
----<br />
De "PluX"-[[Woorden - D#Decoder|decoders]] hebben verschillen afmetingen, afhankelijk van het type. In afbeelding 02 zijn de verschillen te zien. In onderstaande tabel zijn de afmetingen aangegeven, zoals voorgeschreven staat in S-9.1.1.<br />
<br />
{| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%;"<br />
!style="text-align:left; background:#E5E4E2;" width="20" | #<br />
!style="text-align:left; background:#E5E4E2;" width="455"| Maximum afmetingen van Decoder/Minimale ruimte<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="50"| PluX8<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="50"| PluX12<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="80"| PluX16<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="65"| PluX16<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="50"| PluX22<br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| N ||style="background:#E8E8E8;"| H0/TT ||style="background:#E8E8E8;"| Zonder geluid ||style="background:#E8E8E8;"| Met geluid ||style="background:#E8E8E8;"|<br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| 1 ||style="text-align:left; background:#E5E4E2;" | Maximale decoderlengte. ||style="background:#E5E4E2;"| 15,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 20,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 20,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 28,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 35,0 mm <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| 2 ||style="text-align:left; background:#E8E8E8;" | Maximale decoderbreedte. ||style="background:#E8E8E8;"| 9,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 11,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 11,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 16,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 16,0 mm <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| 3 ||style="text-align:left; background:#E5E4E2;" | Maximale decoderhoogte zonder connector. ||style="background:#E5E4E2;"| 3,5 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 4,2 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 4,2 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 6,6 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 6,6 mm <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| 4 ||style="text-align:left; background:#E8E8E8;" | Minimale pinlengte vanaf de decoder-onderzijde, dus niet vanaf de print-onderzijde. ||style="background:#E8E8E8;"| 3,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 3,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 3,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 3,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 3,0 mm <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| 5 ||style="text-align:left; background:#E5E4E2;" | Afstand van connector-midden tot buitenrand van de decoder. ||style="background:#E5E4E2;"| 3,6 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 3,6 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 3,6 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 3,6 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 3,6 mm <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| 6 ||style="text-align:left; background:#E8E8E8;" | Maximale dikte van de print in de loc. ||style="background:#E8E8E8;"| 1,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 1,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 1,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 1,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 1,0 mm <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| 7 ||style="text-align:left; background:#E5E4E2;" | Hoogte van de connector op de decoder-print. ||style="background:#E5E4E2;"| 2,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 2,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 2,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 2,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 2,0 mm <br />
|}<br />
{{Tabelonderschrift<br />
|Volgnummer= 02<br />
|Bron= www.NMRA.org S-9.1.1<br />
}}<br />
----<br />
=== Vereiste vrije inbouwruimte ===<br />
In de loc of in het rijtuig dient volgens de NEM-norm een vrije ruimte aanwezig te zijn, waarin de decoder zonder gereedschap geplaatst kan worden. De [[Woorden - D#Decoder|decoder]] mag hierbij nergens klem komen te zitten. In onderstaande tabel zijn de afmetingen voor de vereiste vrije ruimte aangegeven, zoals voorgeschreven staat in S-9.1.1.<br />
<br />
{|class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%;"<br />
!style="text-align:left; background:#E5E4E2;" width="90"| Connectortype:<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="75"| PluX8 klein<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="75"| PluX8 groot<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="55"| PluX12<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="55"| PluX16<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="75"| PluX16 met geluid<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="55"| PluX22<br />
|-<br />
|style="text-align:left; background:#E8E8E8;"| Lengte ||style="background:#E8E8E8;"| 15,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"|20,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"|20,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"|20,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"|28,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"|35,0 mm <br />
|-<br />
|style="text-align:left; background:#E5E4E2;"| Breedte||style="background:#E5E4E2;"| 9,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 11,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 11,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 11,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 16,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 16,0 mm<br />
|-<br />
|style="text-align:left; background:#E8E8E8;"| Hoogte||style="background:#E8E8E8;"| 3,5 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 4,2 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 4,2 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 4,2 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 6,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 6,0 mm<br />
|}<br />
{{Tabelonderschrift<br />
|Volgnummer= 03<br />
|Bron= www.NMRA.org S-9.1.1<br />
}}<br />
{{Linkssectie begin<br />
|Box= AlleenInfo<br />
}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Encyclopedie:<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Linknaam= Decoder programmeren<br />
|Link= Decoder programmeren<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Linknaam= Inleiding Function Mapping<br />
|Link= Inleiding Function Mapping<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Linknaam= Stappenplan<br />
|Link= Stappenplan decoderinbouw<br />
|ExtraInfo= Decoderinbouw.<br />
}}<br />
{{Linkssectie scheiding}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Externe website:<br />
}}<br />
{{Link Normen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 15<br />
|ExtraInfo= Informatie over NEM658 (pdf).<br />
}}<br />
{{Link NMRA-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 14<br />
|ExtraInfo= Connectoren (pdf).<br />
}} <br />
{{Link NMRA-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 15<br />
|ExtraInfo= Typenummers connectoren (pdf).<br />
}}{{Linkssectie einde}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= NEM652 en NEM654<br />
|Volgende= NEM660<br />
|VorigeMenu= Decoders<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 24 mrt 2024 10:01 (UTC)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Alles|N]]<br />
[[Categorie: Artikel|NEM658]]<br />
[[Categorie: Baanbesturing|N]]<br />
[[Categorie: Connector|N]]<br />
[[Categorie: Decoder|N]]<br />
[[Categorie: Digitaal treingestuurd|N]]<br />
[[Categorie: Digitale baanbesturing|N]]<br />
[[Categorie: Elektronica digitaal|N]]<br />
[[Categorie: Normen|N]]<br />
[[Categorie: Verlichting|N]]<br />
[[Categorie: Fred Eikelboom|N]]</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_S&diff=50819Woorden - S2024-03-24T08:56:04Z<p>Fred: woord toeg.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - R<br />
|Volgende= Woorden - T<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
|Update= Fred Eikelboom<br />
}}{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= SAL.<br />
|Omschrijving= Grootspoor; afkorting van '''Stof-Arm Lossen'''. Manier van lossen bij o.a. de fccpps, waardoor er veel minder stof vrijkomt bij het lossen van bijvoorbeeld ballast (grind). De wagens zijn voorzien van een sproei-installatie in de uitstroomopeningen. Door water op de, te lossen, ballast te sproeien, wordt de vorming van stofwolken voorkomen/sterk verminderd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.youtube.com/watch?v=TfVvalcXw20 Meer over stof-arm lossen].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SELV. <br />
|Omschrijving= (Engels) '''SELV''' is de afkorting van '''Separated Extra Low Voltage'''. Dit houd in dat de aarding enkel aangesloten is aan de metalen kast en het netfilter van het 230V gedeelte. Dat "extra low voltage" houd in max 50V AC of max. 120V DC. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://en.wikipedia.org/wiki/Extra-low_voltage extra low voltage en SELV]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SFCM.<br />
|Omschrijving= '''SFCM''' is de afkorting van "Small Flat Collector Motor (kleine platte collector motor). De motor bestaat uit een dubbele veldspoel op de stator (de veldmagneet) en een rotor (het draaiende gedeelte) met een platte [[Woorden - C#Collector|collector]]. Dit is een zogenaamde "pannekoekmotor".<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SFTP.<br />
|Omschrijving= (Computertechniek). '''Shielded Fully-screened Twisted Pair''', ook wel '''Shielded Foiled Twisted Pair''' genoemd. Aanduiding voor een netwerkkabel die voorzien is van vier aderparen, die om elkaar gedraad (getwist) zijn. De aderparen zijn omgeven door een metalen afscherming, in de vorm van aluminiumfolie. Om het geheel van aderparen is ook weer aluminiumfolie aangebracht. Er bestaat ook SFTP-kabel waar om het geheel van aderparen gevlochten koperdraad als afscherming aanwezig is. Hierdoor is de kabel ook in sterke mate ongevoelig voor hoogfrequent storingen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SIP.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Single Inline Package''', ofwel één rij aansluitpunten aan de behuizing (van bijvoorbeeld een [[Woorden - I#IC.|IC]]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Single_In-Line_Package Meer over SIP].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SMC.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Schakel- en MeldCentrum'''. Vier locaties in Nederland van waaruit het functioneren van de bovenleiding en de beveiliging bewaakt wordt en eventuele storingsmeldingen worden gecoördineerd. (tot ca. '94 werden deze centra Centrale Schakelpost ("CSP") genoemd). Tegenwoordeig heet het [[Woorden - O#OBI.|OBI]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SMD.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Surface Mounted Device'''. Onderdeel dat rechtstreeks op het oppervlak van de print gesoldeerd wordt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Surface-mounted_device Meer over SMD].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SP.<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - S#Spopo|SpoPo]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SPDT.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Single Pole Double Throw'''. Benaming van een type schakelaar. Dit is een enkelpolige schakelaar, met één wisselcontact.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SPST.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Single Pole Single Throw'''. Benaming van een type schakelaar. Dit is een enkelpolige schakelaar, met één maakcontact.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SR.<br />
|Omschrijving= Afkorting van [[Woorden - S#Seinregelement|seinreglement]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SSR.<br />
|Omschrijving= (Engels); "'''SSR'''" is de afkorting van '''S'''olid '''S'''tate '''R'''elais. Nederlandse benaming is [[Woorden - H#Halfgeleiderrelais|"halfgeleiderrelais"]].<br />
Het is, als je nauw neemt, geen relais want het heeft geen bewegende delen. Toch kan deze component als relais beschouwd worden, omdat het mogelijk is een secundaire kring te schakelen door een spanning op de ingang (=primaire kring) aan te leggen. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Halfgeleiderrelais Meer over SSR (halfgeleiderrelais)] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= STI.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Spécification Technique d'Interopérabilité'''. Europese normgeving betreffende de interoperabiliteit van het TransEuropees Hoge-snelheidsSpoorwegsysteem. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= STP.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Shielded Twisted Pair'''. Aanduiding voor een netwerkkabel die voorzien is van vier aderparen, die om elkaar gedraad (getwist) zijn. De aderparen zijn omgeven door een metalen afscherming, in de vorm van aluminiumfolie.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= STS.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Stop Tonend Sein'''. Het licht van het sein straalt rood licht uit. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= STS-passage<br />
|Omschrijving= Wanneer de machinist het '''stop tonend sein''' (rood tonende licht) voorbij rijdt. Kortom, de machinist reed door rood. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= S-drive<br />
|Omschrijving= (Modelspoor). Uitvinding van Rivarossi uit circa 1987. Bestaat uit een mini-centrifugaalkoppeling, die aan de motor-as gemonteerd was. Hierdoor kon de loc soepel en gelijkmatig optrekken. De centrifugaalkoppeling was naar behoefte uit te schakelen met een instelschroef.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sagex<br />
|Omschrijving= Merknaam. Zie: [[Woorden - X#XPS.|XPS ]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sandite<br />
|Omschrijving= Dit is een gel, met zand en metaaldeeltjes, die op de rails wordt aangebracht. Doel hiervan is om doorglijden bij het afremmen van de treinen te voorkomen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SA-sein <br />
|Omschrijving= '''SA''' is vermoedelijk "Searchlight Aspect" of "Signal Aspect".<br />
Op [http://www.trainweb.org/signals/grssls1.htm GRS] (GRS = General Railway Signal Company) staat: "searchlight signal displaying red, yellow and green aspects." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] En op [https://en.wikipedia.org/wiki/North_American_railroad_signals Wikipedia] spreekt men ook over "aspect" in combinatie met kleuren. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Scenery<br />
|Omschrijving= Het landschap (de '''scenery''') op de modelspoorbaan. Zie het artikel [[Landschapsbouw]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schaal<br />
|Omschrijving= De '''schaal''' is de vergrotings- of verkleiningsfactor. Deze wordt uitgedrukt als bijvoorbeeld 1:87. De schaal 1:87 geeft dus aan dat 1 cm van het model, 87 cm van het origineel betreft (zie ook het artikel [[Schalen]]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schaalsnelheid<br />
|Omschrijving= Het is geen gezicht wanneer een goederentrein met de snelheid van een TGV over onze modelbaan dendert. We moeten er daarom voor zorgen dat ons [[Woorden - M#Materieel|materieel]] met gepaste snelheid rijdt (zie artikel: [[Realistische snelheden]]).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schaduwstation<br />
|Omschrijving= Een '''schaduwstation''' kan zorgen voor meer afwisseling op de modelbaan. Door treinen tijdelijk in een schaduwstation te parkeren, kan een andere trein op het zichtbare gedeelte rijden. Dat geeft een gevarieerder beeld. Zie artikel [[Schaduwstations]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakeldecoder <br />
|Omschrijving= Een '''schakeldecoder''' dient voor het schakelen van o.a. [[Armseinen|armseinen]], ontkoppelrails en andere elektrische artikelen met een adres. Heeft meestal een relaisuitgang. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakelende voeding <br />
|Omschrijving= Een '''schakelende voeding''' (Engels: switched-mode power supply "SMPS") is een voedingsapparaat dat onafhankelijk van de ingangsspanning en uitgangsbelasting een stabiele uitgangsspanning levert. De stabilisatie vindt plaats door de arbeidscyclus van geleiding van de schakeltransistor te regelen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Schakelende_voeding Meer over schakelende voeding].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakeling<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek, elektronica); een '''schakeling''' (ook wel "stroomkring" of "circuit") is een samenstel van elektrische componenten waarmee diverse functies kunnen worden uitgevoerd. De meest gebruikte componenten zijn de draad, schakelaar, weerstand, (elektrolytische) condensator, spoel, diode, transistor, relais, [[Woorden - C#Contactor|contactor]], motorbeveiliger en transformator. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Schakeling Meer over schakeling]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakelspanning<br />
|Omschrijving= De maximale hoeveelheid spanning (in volts) die een schakelaar of relaiscontact mag schakelen, zonder meteen defect te raken.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakel[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]<br />
|Omschrijving= De hoeveelheid ampères (het ampèrage) dat een schakelaar of relaiscontact mag schakelen, zonder meteen defect te raken.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schakelvermogen<br />
|Omschrijving= De hoeveelheid watt (het vermogen) dat een schakelaar of relaiscontact kan verwerken bij het schakelen, zonder meteen defect te raken.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Scharfenberg-koppeling<br />
|Omschrijving= De '''Scharfenberg-koppeling''' of Schaku (afkorting van Scharfenbergkupplung) is een automatische koppeling die voornamelijk gebruikt wordt bij treinstellen en trams. Deze koppeling is vernoemd naar de Duitse ingenieur Karl Scharfenberg (1874-1938). Deze koppeling maakt het mogelijk om [[Woorden - M#Materieel|materieel]] vanuit de machinistencabine automatisch te koppelen en ontkoppelen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Scharfenbergkoppeling de Scharfenberg]-koppelng.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Schommelkont"<br />
|Omschrijving= (Engels): bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] 4600, die schommelende liepen; zie ook: [[Woorden - G#Gans|"Gans"]] en [[Woorden - C#"Cakewalk"|"Cakewalk"]], andere bijnamen van ditzefde type: schommelkont wordt wel gebruikt om een vrouw aan te duiden die met haar heupen loopt te zwaaien: vergelijk hiermee ook: "meisje", "jonge juffrouw", waar locs ook met vrouwen worden vergeleken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schottky diode<br />
|Omschrijving= Een '''schottky diode''' is een halfgeleider[[Elektronica basis#De diode|diode]] die bestaat uit een overgang tussen een metaal en een n-gedoteerde halfgeleider in plaats van de gebruikelijke pn-overgang in een gewone halfgeleiderdiode. De voordelen van deze diode zijn; lagere voorwaartse spanningsval, snel schakelgedrag en geringe warmteontwikkeling in de diode [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Schottkydiode Meer over de Schottky diode]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Schepper"<br />
|Omschrijving= '''Schepper''' is de bijnaam voor een locomotief met een scheprooster, speciaal van de [[#Serie|serie]] 4600. Zie: [[Woorden - D#Dakota|Dakota]], vergelijk: [[#"Schudder"|"Schudder"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schuko<br />
|Omschrijving= '''Schuko''' is een afkorting van het Duitse "Schutz-Kontakt", dat beschermcontact betekent. Het is een in Europa veel gebruikt systeem van [[Woorden - S#Stopcontact|stopcontact]]en, oftewel van stekkers (officiëel: contactstoppen) en (wand)contactdozen (stopcontacten). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Schuko Schuko].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schuit<br />
|Omschrijving= Bovenste onderdeel van de panthograaf ([[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]afnemer op het dak), waarmee contact met de rijdraad wordt gemaakt. De '''schuit''' bestaat uit een sleepstuk, datgene wat de draad aanraakt en aan weerszijde een kromming naar beneden, de beide horens. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Bovenleiding algemeen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schuitbreedte<br />
|Omschrijving= De breedte van de '''schuit''' gemeten over het sleepstuk en beide horens (de uiteinden van de schuit). In Europa gebruikelijke schuitbreedtes zijn 1450 mm. (SBB, SNCF 25 kV), 1600 mm. (STI 25 kV) en 1950 mm (NS 1500/1800V, DB 15 kV, SNCF 1500V). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schroot<br />
|Omschrijving= '''Schroot''' is de gangbare term voor metaalafval. Men maakt onderscheid tussen ferroschroot, dat voornamelijk uit ijzer bestaat, en non-ferroschroot, dat uit andere metalen bestaat zoals koper, aluminium, zink, lood en tin. Ook roestvast staal, messing en vele andere legeringen behoren tot het non-ferroschroot. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]. (zie ook: artikel [[Belading van schrootwagens]]).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Schroefkoppeling<br />
|Omschrijving= De '''schroefkoppeling''' is de traditionele constructie om spoorwagens aan elkaar en aan de locomotief te koppelen. De koppeling bestaat uit een haak, waaraan een oog bevestigd is. In de andere kant van het oog zit een schroef, met in het midden een hendel, waaraan weer een ander oog bevestigd is. Wanneer de rangeerder twee treindelen aan elkaar koppelt, neemt hij het oog van een van de twee van de ophanghaak, die onder de haak van de koppeling zit, en legt het oog in de haak van het andere treindeel. Hierna draait hij de koppeling strak door aan de hendel van de schroef te draaien. Buffers en schroefkoppelingen als manier om treindelen te koppelen noemt men in spoorwegvakkringen ook wel normaal stoot- en trekwerk. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Scratchbuilding<br />
|Omschrijving= (Engels) Het zelf maken van modellen, op basis van (onderdelen van) kant-en-klare (in de detailhandel verkrijgbare) materialen, zoals bijv. polystyreen muur- en dakplaten. Zie: artikel [[Kitbashing en scratchbuilding modelbouwtechnieken]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Secondelijm<br />
|Omschrijving= '''Secondelijm''' (cyanoacrylaatlijm) is een kleurloze lijm, op basis van cyanoacrylaat, die in enkele seconden een lijmverbinding kan maken. Meestal is de lijm dunvloeibaar, maar er bestaan ook dikkere en halfvloeibare tot gelei-achtig dikke varianten. De lijmverbinding komt tot stand doordat vocht op het substraat (contactoppervlak) het polymerisatieproces op gang brengt. Door deze polymerisatie ontstaat een groot molecuul, polycyanoacrylaat, dat een vaste stof is. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Secondelijm Meer over secondelijm]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sectie<br />
|Omschrijving= Beveiligings'''sectie''' of bovenleidings'''sectie'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=sectie Meer over sectie ].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Secundaire waterkering<br />
|Omschrijving= Achter de primaire waterkering gelegen extra waterkering. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sein<br />
|Omschrijving= 1. Opdracht aan de machinist. Alle '''seinen''' en hun betekenis zijn vastgelegd in het Seinenboek. Een '''sein''' kan gegeven worden door een mens, een bord (vast sein) of een lichtsein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />2. Lichtsein langs het spoor staat. De lichtseinen kunnen (meestal) verschillende seinen tonen (zie ook het artikel [[Seinen]]). De betekenis van de seinbeelden volgens het seinstelsel 1954 wordt beschreven in het Seinreglement. (zie ook het artikel [[Lichtseinen]] en het artikel [[Seinen]]). [https://nl.wikipedia.org/wiki/Spoorwegsein Meer over sein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Seindecoder <br />
|Omschrijving= (Modelspoor); een '''seindecoder''' dient voor het schakelen van lichtseinen. Deze heeft meestal 8 of 16 aansluitingen. Voor lichtseinen moet een speciale seindecoder worden gebruikt. Deze decoder geeft op de uitgangen een constante spanning voor het laten branden van de leds of lampjes van het lichtsein. Zie: [[Seinen digitaliseren]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Seinenboek 1995<br />
|Omschrijving= [http://www.safe-train.nl/RailInfra Meer over Seinenboek].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Seinklok<br />
|Omschrijving= De overwegwachter werd vroeger voor een naderende trein gewaarschuwd door een belsignaal van een seinklok (overwegklok). Hij wist dan dat hij de bomen of rolhekken moest sluiten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - K#Kloksein|Kloksein]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Kloksein Meer over kloksein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Seinreglement<br />
|Omschrijving= Het '''Seinreglement''' (afgekort: SR) bevat de betekenissen van de seinen op het door de Nederlandse Spoorwegen geëxploiteerde Spoorwegnet. Het SR wordt vastgesteld door de Minister van Verkeer en Waterstaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sensor<br />
|Omschrijving= Een '''sensor''' of voeler is een kunstmatige uitvoering van iets dat in de biologie een zintuig heet. De meeste sensoren zijn elektrisch of mechanisch uitgevoerd. Een sensor meet een natuurkundige grootheid. De grootheden liggen onder andere in de volgende domeinen: straling (bijv. infrarood), druk, temperatuur, magnetisme (Hall-sensor), niveaus en chemie. Sensoren zetten de gemeten grootheid om in een stuursignaal voor verdere bewerking. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Sensor Meer over Sensor]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sensoren<br />
|Omschrijving= Meervoud van [[Woorden - S#Sensor|sensor]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Separatie<br />
|Omschrijving= Het uit elkaar houden ('''separeren''') van elkaar opvolgende treinen door middel van de beveiliging. (bijv. [[Woorden - A#ATB-EG.|ATB]]) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Serie<br />
|Omschrijving= Bij een '''serie''' gaat het om producten die in serie worden gemaakt: in één keer 10, of 50 of 10.000. Voorbeelden zijn boten, huizen, auto's, locomotieven en fietsen. Daar kunnen vaak duurdere machines voor worden ingezet die uiteindelijk door hun grotere aantallen efficiënter kunnen draaien. Daardoor daalt de kostprijs, maar is er weinig ruimte voor klantspecifieke wensen. Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Productieproces#Serie-_of_batchproductie serie].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Serieschakeling<br />
|Omschrijving= Een '''serieschakeling''' is in de elektronica een configuratie van componenten of deelschakelingen waarbij de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] door de individuele [[Woorden - C#Component|componenten]] (of deelschakelingen) gelijk is en de spanning over alle deelcomponenten wordt verdeeld. Drie dioden staan bijvoorbeeld in serie als de [[Woorden - K#Kathode|kathode]] van de ene verbonden is met de [[Woorden - A#Anode|anode]] van de andere. Een ander voorbeeld is kerstboomverlichting, waarbij de lampjes achter elkaar aangesloten zijn. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Serieschakeling Serieschakeling].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Serieweerstand<br />
|Omschrijving= Een '''serieweerstand''' is een weerstand die gebruikt wordt om de elektrische stroomsterkte in het erna volgende circuit te begrenzen en/of te regelen. Dit gebeurt om de gewenste hoeveelheid [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] door het circuit te laten stromen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Een serieweerstand staat dus in serie met het erna volgende circuit . Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Voorschakelweerstand Voorschakelweerstand] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Servo<br />
|Omschrijving= Ook '''servo''' of servomechanisme genoemd. Kleine aandrijf-unit, oorspronkelijk afkomstig uit de modelvliegtuig-wereld. Kan ook toegepast worden als wisselaandrijving op de modelspoorbaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Servodecoder <br />
|Omschrijving= (Modelspoor); een '''servodecoder''' dient voor de besturing van (modelbouw)servo's. Hiermee kunnen o.a. wissels omgezet worden. Zie: [[Servodecoders]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Servomotor<br />
|Omschrijving= Term uit de werktuigbouwkunde (toegepast in industriële processen). Niet te verwarren met servo in de modelvliegtuig-wereld. Een '''servomotor''' is een apparaat om automatisch een mechanisch systeem te regelen, zonder directe mechanische verbinding. Bijvoorbeeld, de positie van een beitel op de slede van een draaibank; de cruisecontrol van een auto; de positie van het hoogteroer van een vliegtuig; enzovoort. De verbinding gebeurt via een elektrische, hydraulische of pneumatische actuator. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Set of points<br />
|Omschrijving= (Engels) Wissel.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sequentie<br />
|Omschrijving= Volgorde. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Sequentie Meer over Sequentie]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Shield<br />
|Omschrijving= (Engels) Arduino '''shields''' zijn uitbreidingen voor de Arduino, die eenvoudig op de Arduino passen. Voor het gebruik van de shields heb je dus geen kennis van elektronica nodig. De Arduino shields varieëren van ethernet shields, waarmee je direct het internet op kunt, tot motorshields, relayshields enz.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Schudder" <br />
|Omschrijving= 1. (Nederlands): Locomotief met een [[#"Schudrooster"|schudrooster]];<br />2. (België): schudrooster (NB: in Nederland dus andere betekenis dan in België). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Schudrooster" <br />
|Omschrijving= Een '''schudrooster''' is een rooster waarbij korte stukjes roosterstaaf zijdelings gekiept kunnen worden, om zo de slakken te verwijderen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Shunt<br />
|Omschrijving= Een '''shunt''' of '''shuntweerstand''' is een weerstand die parallel geschakeld wordt over bepaalde toestellen, onder andere een ampèremeter. Deze opstelling laat het toe een grotere stroomsterkte (bijvoorbeeld enkele ampères) te meten dan het meetinstrument maximaal kan meten (bijvoorbeeld 1 mA): de stroom wordt namelijk verdeeld over het meetinstrument én de shunt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Shuntweerstand Meer over shunt].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Shuttle-trein<br />
|Omschrijving= Goederentrein die in vaste samenstelling pendelt tussen A en B. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sik<br />
|Omschrijving= Kleine rangeerloc(omotor). Vanwege het mekkerende geluid van de fluit kreeg het apparaat de bijnaam '''Sik'''. De Sik is een voornamelijk door "Werkspoor" gebouwde locomotor die bij de Nederlandse Spoorwegen veel werd gebruikt voor het rangeren met goederenwagens. Ook op verschillende particuliere bedrijfsterreinen waren deze locomotoren in gebruik. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Sik_(locomotor) Meer over de Sik].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sinken<br />
|Omschrijving= (Engels) Term uit de elektronica. Wanneer er [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] (via een component), vanaf de voedingsspanning (+), naar de massa toe loopt, via een aansluitpen van bijv. een IC, dan heet dat '''sinken'''. De pen van het IC fungeert dus als gootsteenputje (in het Engels heet dat putje een "sink"). Zie ook: [[Woorden - S#Sourcen|Sourcen]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sinus-motor<br />
|Omschrijving= Uitvinding van Märklin. De '''sinus-motor''' heeft drie gescheiden wikkelingen, die om beurten aangestuurd worden. De aansturing geschied door sensoren die in de motor geïntegreerd zijn. Voor de aansturing is een speciale decoder nodig, die de signalen van de sensoren omzet naar stuurpulsen voor de wikkelingen. Zie ook artikel [[NEM660]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Slave <br />
|Omschrijving= (Computertechniek); bij een IDE-aansluiting kunnen op de brede kabel twee harde schijven worden aangesloten, een met het besturingsprogramma ([[Woorden - M#Master|Master]]), en een als '''Slave'''. Jumpers, kleine doorverbinders aan de achterzijde van de harddisk, geven aan of de schijf dienstdoet als alleen "master", "master met slave present", "single of master" en "cable select". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Harde_schijf Meer over slave].<br />
}}<br />
{{Trefwoord <br />
|Trefwoord= Sleepbeugel <br />
|Omschrijving= Benaming voor een pantograaf. Hiermee wordt spanning doorgegeven vanaf de bovenleiding naar de tractiemotoren van een railvoertuig. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] <br />
}} <br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sloopfase<br />
|Omschrijving= Het afbreken (slopen/verwijderen) van (delen van) de [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]] na beëindiging van de levensduur. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Slow Switch Machine<br />
|Omschrijving= (Engels) Een '''slow switch machine''' is een wisselaandrijving met ingebouwd vertragingsmechanisme in de vorm van tandwielen of wormwieloverbrenging. Het omgooien van het wissel gaat hiermee traag (bijvoorbeeld de Tortoise- of de Fulgurex aandrijving). Zie: artikel [[Wissels digitaliseren]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sluitsein<br />
|Omschrijving= Benaming voor de achterlichten van een railvoertuig, zoals een loc, een trein(stel), de laatste goederenwagen of het laatste rijtuig. Bestaat uit twee op gelijke hoogte aangebrachte rode lampen. Zie: artikel [[Inbouwen L- en sluitseinen in Roco 2400]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Snap Machine<br />
|Omschrijving= (Engels) Een '''snap machine''' is een wisselaandrijving voorzien van spoelen. Deze aandrijving schakelt met een klap om van de ene in de andere stand, ofwel de standaard elektromagnetische wisselaandrijving.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Snubber<br />
|Omschrijving= (Elektronica); een '''snubber''' is een schakeling (RC-netwerk) die wordt gebruikt om een fenomeen zoals spanningspieken in elektrische systemen te onderdrukken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Snubber Meer over snubber]. (Engels). <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sneltrein<br />
|Omschrijving= Verouderde treinsoort uit het binnenlands treinverkeer die een tussencategorie vormt tussen de stoptrein en de intercity. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=sneltrein Meer over Sneltrein]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Snoekebek"<br />
|Omschrijving= Rangeerseinlantaarn met een vorm als van de bek van een snoek: aan het uiteinde v-vormig ingesneden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Software <br />
|Omschrijving= '''Software''' of "programmatuur" is een geheel van computerprogramma's met bijbehorende data, die bewerkingen en taken uitvoeren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Software Meer over software].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Soldeerpads <br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - P#Pads|Pads]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Solenoid <br />
|Omschrijving= (Engels) Een '''solenoid''' bestaat uit een koperen spoel en een beweegbare kern met veer. De veer trekt de kern in de ruststand. Wanneer de spoel bekrachtigd wordt (=van spanning voorzien), wordt de kern magnetisch, en beweegt door de elektromagnetische kracht. Voorbeeld: relais of een [[Wissels_digitaliseren#Aandrijvingen met magneetspoel|magneetspoel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Soortelijke weerstand<br />
|Omschrijving= '''Soortelijke weerstand''' of "resistiviteit" is de eigenschap van een materiaal om een elektrische stroom te weerstaan. De eenheid waarin de soortelijke weerstand van een materiaal wordt uitgedrukt in Ω·m2/m, verkort tot Ω·m (ohm per meter). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Soortelijke_weerstand Meer over soortelijke weerstand]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Source<br />
|Omschrijving= Elektronica; De '''source''' is een aansluiting van een aantal soorten actieve elektronische halfgeleiderkomponenten zoals een [[Woorden - F#FET.|fet]], [[Woorden - T#Triac|triac]], [[Woorden - T#Thyristor|thyristor]] e.d. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over de [https://en.wikipedia.org/wiki/Field-effect_transistor Fet].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sourcen<br />
|Omschrijving= (Engels) Term uit de elektronica. Wanneer er [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] (via een component) naar de voedingsspanning (+), uit een aansluitpen van bijv. een IC loopt, dan heet dat '''sourcen'''. De pen van het IC fungeert dus als bron. Zie ook: [[Woorden - S#Sinken|Sinken]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanning<br />
|Omschrijving= Elektrotechniek. Het potentiaalverschil (=de elektrische '''spanning''') tussen twee geleiders. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Voorbeeld: In huis is het potentiaalverschil 230 volt. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Elektrische_spanning Meer over spanning].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanning-Aarde afstand<br />
|Omschrijving= Om te voorkomen dat vonken kunnen overslaan van niet geïsoleerde spanningvoerende delen naar met [[Woorden - A#Aarde/Aarding|aarde]] verbonden delen, wordt er een minimale afstand tussen spanningvoerende delen en aarde geëist afhankelijk van het spanningsverschil en lokale luchtconditie. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanningafhankelijke weerstand<br />
|Omschrijving= Term uit de elektronica. Zie [[Woorden - V#VDR.|VDR]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanningsregelaar<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Aanduiding voor een IC dat een hogere gelijkspanning regelt naar een lagere gestabiliseerde spanning (bijv. de uA7812 die een spanning van 12 volt levert). Zie ook: [[Woorden - I#IC-spanningsregelaar|IC-spanningsregelaar]]. zie [[Woorden - I#IC-spanningsregelaar|IC-spanningsregelaar]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanningsregelaar<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); Onderdeel van een auto, dat de '''spanning''' van de dynamo '''regelt''', zodanig dat de accu niet overladen wordt en er een (redelijk) stabiele spanning op het boordnet staat. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spanningssluis<br />
|Omschrijving= Het geheel van infravoorzieningen die benodigd zijn om bovenleidingsystemen elektrisch van elkaar te scheiden, op zodanige manier dat treinen rijdend van het ene naar het andere spanningsysteem kunnen overgaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spant<br />
|Omschrijving= Bouwkunde. Het '''spant''' heeft in de bouwkunde als functie het dragen van de dakconstructie, inclusief de daarop uitgeoefende belasting van dakbedekking, sneeuw, wind en dergelijke. Het brengt het totaal van deze krachten, inclusief het eigen gewicht verticaal over op de eronder aanwezige constructie van het gebouw. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Speling<br />
|Omschrijving= '''Speling''' is de ruimte die tussen verschillende onderdelen van een samengesteld voorwerp bestaat. Als onderdelen ten opzichte van elkaar moeten kunnen bewegen, is een bepaalde hoeveelheid speling noodzakelijk. Bijv. een zuiger in een motor. Deze moet iets ruimte hebben om uit te zetten, omdat anders de motor vastloopt. Zie: [[Woorden - T#Tolerantie|Tolerantie]]. Maar als er te veel speling ontstaat, kan de werking nadelig beïnvloed worden. Speling neemt vaak toe door slijtage. Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Speling Speling]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Speermaat<br />
|Omschrijving= De afstand tussen de binnenvlakken van de wielen of wielbanden. In het Duits wordt dit aangeduid met innerer spurkranzabstand of radsatzinnenmass. In het Engels wordt dit aangeduid met "distance between inside faces of flanges". Zie: artikel [[Proto-normen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Speklaag<br />
|Omschrijving= Een '''speklaag''' is een band in contrasterende kleur ter afwisseling in het metselwerk. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(12)]] [https://www.joostdevree.nl/shtmls/spekband.shtml Meer over speklaag].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sperdiode<br />
|Omschrijving= (Engels barrier diode). Beetje vreemde benaming, daar elke diode spert (in één richting). Betere benaming is '''vrijloopdiode'''. Bij een diode is sprake van een geleidende richting (de [[Woorden - D#Doorlaatrichting|doorlaatrichting]] en een sperrende richting (de sperrichting). Van deze eigenschap wordt gebruik gemaakt, door een vrijloopdiode toe te passen bij [[Woorden - R#Relais|relais]] (de [[Woorden - K#Kathode|kathode]] van de [[Elektronica basis#De diode|diode]] moet dan aan de pluszijde van het relais gemonteerd worden). De functie van deze vrijloopdiode is, het beschermen van de [[Woorden - T#Transistor|transistor]] die het relais aanstuurt. De vrijloopdiode voorkomt dat de transistor defect raakt door (te) hoge ([[Woorden - I#Inductie|inductie]])spanningen, die ontstaan bij het afvallen van het relais, dus op het moment dat de [[Woorden - S#Spoelspanning|spoelspanning]] op het relais uitgeschakeld wordt. Het verschijnsel is te vergelijken met een autobobine, waar, zodra de spanning over de bobine wegvalt, een hoge spanning ontstaat (&plusmn;15 KV), die op de bougiecontacten een vonk laat overspringen. Bij een relais ontstaat niet een dergelijk hoge spanning als bij een autobobine, maar deze [[Woorden - I#Inductie|inductie]]spanning is hoog genoeg om een, op de bekrachtigingsspoel van een relais aangesloten, transistor te vernielen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sperrichting<br />
|Omschrijving= (Elektronica). Zie [[Woorden - D#Diode|Diode]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spiegelschaalmeter<br />
|Omschrijving= (Meettechniek). Verbeterde uitvoering van de analoge multimeter. De gemeten waarden zijn d.m.v. een wijzer op een schaal (met schaalverdeling) af te lezen. Achter de wijzer zit een spiegel. Door langs (of eigenlijk op) de wijzer te kijken op zodanige wijze dat de wijzer precies boven zijn spiegelbeeld staat, is de meter nauwkeurig(er) af te lezen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spiritus<br />
|Omschrijving= Brandspiritus, meestal kortweg '''spiritus''' genoemd, is een mengsel van alcohol, water en diverse toevoegingen. Spiritus wordt gebruikt als schoonmaakmiddel en als brandstof. Brandspiritus bestaat grotendeels uit ethanol. Er is een giftige stof aan toegevoegd (meestal methanol), om de alcohol te denatureren (ongeschikt te maken voor consumptie). Daarnaast bevat het een blauwe kleurstof en een geurstof om de zo behandelde alcohol goed herkenbaar te maken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Splitsen<br />
|Omschrijving= Op een station, het opdelen van een aangekomen trein met één treinnummer in twee treinen, die elk verder rijden met een eigen treinnummer. Meestal behoudt één van de treinen het nummer van de aangekomen trein. Indien een van beide treinen uit de dienstregeling wordt genomen (geen treinnummer) wordt dit aftrappen genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Splitsingspunt<br />
|Omschrijving= Punt langs een baanvak waar in de ene richting een treinstroom zich splitst (of meerdere treinstromen zich splitsen) en waar in de tegenrichting treinstromen zich samenvoegen. Anders gezegd: op een splitsingspunt komen drie baanvakdelen bij elkaar. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoel <br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek, elektronica); een '''spoel''' is een elektrische component bestaande uit geleidende wikkelingen, meestal van koperdraad, op een spoelvorm (meestal van kunststof) waarin zich al dan niet een magnetiseerbare (weekijzeren) kern bevindt, die wel of niet beweegbaar is. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Spoel Meer over de spoel]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoelspanning <br />
|Omschrijving= Met '''spoelspanning''' wordt de werkspanning bedoeld die op de spoel van een [[Woorden - R#Relais|relais]] gezet wordt, en die er voor zorgt dat het relais aantrekt. Het is de spanning waarvoor de spoel van het relais ontworpen is.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SpoPo<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''SpoorwegPolitie'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoor<br />
|Omschrijving= Twee spoorstaven, verbonden door bielzen, zodanig geconstrueerd dat er railvoertuigen op kunnen rijden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spooraansluiting<br />
|Omschrijving= Aansluiting van een bedrijf (bijv. voor een automobielimporteur) door middel van een spoor en een wissel aan het spoorwegnet. Wordt ook wel bedrijfsaansluiting genoemd, hoewel niet geheel correct. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorafstand<br />
|Omschrijving= De hart-op-hart afstand tussen twee naast elkaar liggende sporen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Railgeometrie]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorbaan<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - S#Spoorweg|Spoorweg]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorbreedte<br />
|Omschrijving= De '''spoorbreedte''' is de afstand tussen beide spoorstaven van één spoor, gemeten van hart spoorstaaf tot hart spoorstaaf. In Nederland is de spoorbreedte 1,50 meter (normaal spoor geheten). De spoorwijdte bedraagt 1,435 meter. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Proto-normen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorgebonden<br />
|Omschrijving= Het functioneren van een systeem is gericht op één spoor. De uitvoering van het onderhoud heeft alleen invloed op de beschikbaarheid van het bijbehorende spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorlijn<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - S#Spoorweg|Spoorweg]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorrails<br />
|Omschrijving= Een samentrekking van '''spoor''' en '''rails''' die beiden hetzelfde betekenen. Is op twee manieren uit te leggen:<br />1. Men bedoelt hiermee de spoorstaaf (rail) in het meervoud.<br />2. Men bedoelt hiermee de rails ofwel het spoor.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorsloot<br />
|Omschrijving= De '''sloot''' evenwijdig aan het baanlichaam van het spoor liggend, ten behoeve van de waterhuishouding. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorspatting<br />
|Omschrijving= Een '''spoorspatting''' is het horizontaal verbuigen (juister gezegd: plotseling knikken) van de rails. Dit fenomeen kan ontstaan door de drukkracht die in lengterichting op de spoorstaven wordt uitgeoefend, in het bijzonder bij het uitzetten van de spoorstaven ten gevolge van temperatuurstijging. Bij erg warm weer kan de temperatuur van de spoorstaven oplopen tot meer dan 100&deg; (graden) Celsius. Doordat de spoorstaven uitzetten, ontstaat er een drukkracht/spanning in de lengterichting van de rails. Als deze te hoog wordt, zoekt het materiaal een uitweg naar opzij en knikt de rails, zodat een uitstulping, een kronkel in het spoor ontstaat. Door de dwarsliggers blijft het verband tussen de spoorstaven bestaan, zodat de twee spoorstaven op dezelfde plaats kromtrekken. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Spoorspatting Meer over Spoorspatting]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorstaafkop <br />
|Omschrijving= De '''spoorstaafkop''' is de smalle bovenzijde van de spoorstaaf, (in jargon: "de spoorkop"). Dient om de wielen (met name de wielflenzen) te geleiden, en tevens om het gewicht van de treinen te dragen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie: artikel [[Proto-normen]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Rail_(spoorwegen) Meer over spoorstaafkop].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorstaafkoppen<br />
|Omschrijving= Zie Spoorstaafkop.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorstaaflijf <br />
|Omschrijving= Het spoorstaaflijf is het gedeelte tussen de kop en de voet van de spoorstaaf. Hoe hoger het lijf, hoe groter de draagkracht van de spoorstaaf. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Rail_(spoorwegen) Meer over spoorstaaflijf].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorstaafvoet <br />
|Omschrijving= De '''spoorstaafvoet''' is het onderste brede deel van de spoorstaaf. De onderzijde van de spoorstaafvoet ligt op de [[Woorden - R#Rughellingplaat|rughellingplaat]] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Rail_(spoorwegen) Meer over spoorstaafvoet].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorstaven<br />
|Omschrijving= Metalen profielen (in het Engels "rails" genoemd) bedoeld om de wielen te geleiden, en om het gewicht van de treinen en eventuele andere spoorvoertuigen te dragen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoor[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]lopen<br />
|Omschrijving= Spoorstaafgebonden systeem om te kunnen bepalen of er een trein in de betreffende sectie staat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie ook: [[Woorden - G#GRS-spoorstroomlopen|GRS-spoorstroomlopen]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorvoertuig<br />
|Omschrijving= Voertuig, ontworpen en gemaakt om op rails te rijden.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorvoertuigen<br />
|Omschrijving= Meervoud van [[Woorden - S#Spoorvoertuig|Spoorvoertuig]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorweg<br />
|Omschrijving= Een '''spoorweg''', spoorbaan of spoorlijn is een weg, bestaande uit twee evenwijdige stalen staven, spoorstaaf of rail geheten. Deze zijn vastgezet op dwarsliggers, de zogenaamde bielzen, die meestal gemaakt zijn van hout of beton. Ook metalen dwarsliggers komen wel voor. De afstand tussen de beide binnenzijden van de koppen van de spoorstaven wordt spoorwijdte genoemd. Deze bedraagt in Europa doorgaans 1435 mm (normaalspoor), maar ook andere spoorwijdten worden gebruikt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorwegrijtuig <br />
|Omschrijving= Een '''spoorwegrijtuig''' (in België ook spoorwegwagon genoemd, in Nederland ook bak, of (niet in spoorjargon) wagon genoemd) is een niet-aangedreven railvoertuig, bestemd voor het vervoer van reizigers en/of post, dit in tegenstelling tot een wagen, die uitsluitend gebruikt wordt voor het vervoer van goederen. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Spoorwijdte<br />
|Omschrijving= Afstand tussen de binnenkanten van de linker en rechter spoorstaaf van één spoor, gemeten op 14 mm. onder het denkbeeldige vlak bovenop beide spoorstaven. In Nederland en het grootste deel van Europa 1435 mm, ook wel normaal spoor genoemd, in tegenstelling tot smal of breed spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: [[Proto-normen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sporen lay-out<br />
|Omschrijving= Totaal aan sporen, wissels enz. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sporenschema<br />
|Omschrijving= Tekening met '''schematische weergave van sporen, wissels, vrije kruisingen en perrons'''. Soms staan op het schema ook overwegen en vrije kruisingen met het wegverkeer aangegeven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sprinter<br />
|Omschrijving= Treinstellen die dienen voor de stoptreindiensten in de Randstad. Deze treinstellen kunnen zeer snel optrekken en afremmen. De treinstellen bestaande uit drie bakken heten nog steeds '''Sprinter'''. De stellen, bestaande uit twee bakken, heten nu grotendeels citypendel. Enkele van de twee-bakkige stellen rijden met de naam Spitspendel en Strandsprinter op het spoorwegnet. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= SR-flip-flop<br />
|Omschrijving= (Elektronica). Een '''SR-flip-flop''' kent twee stabiele toestanden. De SR-flip-flop heeft een Set (S) en een Reset-aansluiting (R). Wanneer op de Set-ingang een positieve puls gezet wordt, klapt de uitgang (Q) van de flip-flop om, en blijft in die toestand, totdat er op de Reset-ingang een positieve puls gezet wordt. Dan klapt de uitgang (Q) van de flip-flop weer om. Wanneer er ook een Q-uitgang aanwezig is met een streepje erboven, dan neemt die uitgang, bij elke omschakeling van de flip-flop, de tegengestelde toestand van uitgang Q aan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[Woorden - F#Flip-flop|Flip-flop]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Flipflop Meer over de flip-flop].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Staander<br />
|Omschrijving= Een '''staander''' of "stijl" is in de bouwkunde het verticale deel van een geraamte. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stijl_(bouw) Meer over staander].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Staging Yard<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - F#Fiddle Yard|'Fiddle Yard']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stall Motor<br />
|Omschrijving= (Engels) een '''stall motor''' is een wisselaandrijving die in de eindstand geblokkeerd wordt, maar waarvan de voedingsspanning van de motor niet uitgeschakeld wordt door eindschakelaars (bijv. de Tortoise wisselaandrijving). Zie: artikel [[Wissels digitaliseren]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stam<br />
|Omschrijving= Grootspoor. Benaming voor een aantal gekoppelde personenrijtuigen (niet zijnde een treinstel), die altijd een bepaalde vaste samenstelling vormen. Deze door een loc getrokken samenstelling wordt aangeduid met een treinnummer. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Treinstam Meer over Stam]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stamlijn<br />
|Omschrijving= Het spoor en de wissels, waarop meerdere spooraansluitingen zijn aangesloten, ter ontsluiting van een bedrijvenpark aan het spoorwegnet.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stappenmotor<br />
|Omschrijving= Een '''stappenmotor''' is een borstelloze, synchrone elektromotor, waarvan de hoekverdraaiing nauwkeurig te beheersen is, bijvoorbeeld in stappen van 1,8 graden. De rotor bevat permanente magneten; de stator is opgebouwd uit elektromagneten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stappenmotor Meer over de stappenmotor]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stapspanning<br />
|Omschrijving= (Elektronica). Zie: [[Woorden - D#Drempelspanning|Drempelspanning]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Station<br />
|Omschrijving= 1. Gedeelte van de spoorweg waar treinen kunnen beginnen, eindigen, inhalen of kruisen. Een station is voorzien van tenminste één wissel. Op een station mogen rangeerbewegingen uitgevoerd worden.<br />2. Een halteringsplaats langs een baanvak, waar treinen die op hetzelfde spoor rijden van volgorde kunnen wisselen door ter plekke van de halteringsplaats gebruik te maken van meerdere sporen. Er is inhaling mogelijk; dit in tegenstelling tot een halte. Een halte bij een splitsingspunt wordt ook station genoemd (vanwege het wissel/de wissels). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Station en omgeving]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=station Meer over Station].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stationssporen<br />
|Omschrijving= '''Sporen op een station'''/[[Woorden - E#Emplacement|emplacement]]: opstel-, reinigings-, herstel-, doorrijdsporen, perronsporen enzovoort. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Statische elektriciteit<br />
|Omschrijving= Het gevaar van '''statische elektriciteit'''. De elektrostatische lading zelf kan weinig kwaad, de ontlading echter wel. Deze gaat vaak samen met een vonk. Mogelijke gevolgen zijn: ontsteken van brandbaar gas, poeder of fijn stof; beschadiging van elektronische onderdelen zoals printkaarten of zelfs complete apparaten.<br />
Statische [[Woorden - E#Elektriciteit|elektriciteit]] is elektrische lading die op een stof of mens terecht kan komen. Dit gebeurt bijvoorbeeld door wrijving van stoffen of door het botsen van deeltjes zoals poeder en hagel. De spanning kan oplopen tot meer dan 10.000 Volt. Statische elektriciteit kan gevaarlijk zijn voor mens en apparatuur. Gerichte preventie helpt gevaren voorkomen. Gebruik antistatisch gereedschap. Op een goed soldeerstation zit een aardbus die in verbinding staat met de punt van de bout. Aan die bus verbind je een antistatische mat, een [[Woorden - P#Polsbandje|polsbandje]] en eventueel draag je [[Woorden - E#ESD|ESD]]-schoenen wanneer je aan gevoelige elektronica soldeert. Ze zorgen ervoor dat de statische elektriciteit die je eventueel opbouwt, ook weer afgevoerd wordt. Een [[Woorden - W#Werk-aarde|werk-aarde]] '''NOOIT''' verbinden met de (rand)[[Woorden - A#Aarde/Aarding|aarde]] van een elektriciteitsinstallatie. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Statische_elektriciteit Statische elektriciteit].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stay alive <br />
|Omschrijving= (Elektronica); een '''stay alive''' zorgt er voor dat een [[Decoders|decoder]] stroom krijgt bij een onderbreking van de [[Woorden - S#Stroom|stroom]]toevoer. Een andere benaming is [[Woorden - P#Power pack|"power pack"]]. Zie [http://www.zimo.at/web2010/documents/MS-MN-Decoder.pdf hier (pdf) (zoek naar Staco)] [https://www.esu.eu/en/products/former-products/powerpack/ Meer over stay alive].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Steekschuim<br />
|Omschrijving= '''Steekschuim''' (ook bekend onder de merknaam "Oasis" en als "oase") is een hard (vaak groen) schuim, dat in de bloemsierkunst vaak wordt toegepast als basis waar de onderdelen van bloemstukken en kerststukjes worden ingestoken. Het schuim is in staat veel vocht op te nemen zodat het levende materiaal lang vers blijft.<br />
Oasis is een olieproduct en daardoor slecht biologisch afbreekbaar en milieubelastend. Het mag daarom niet in de GFT-container maar moet in de restafvalcontainer. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Steenkool<br />
|Omschrijving= '''Steenkool''' is een fossiele brandstof en bestaat uit afzettingen van plantenresten die in het geologisch verleden zijn gevormd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Steiger<br />
|Omschrijving= Een '''steiger''' is een verhoging om op te werken. Bijvoorbeeld een "bouwsteiger". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Bouwsteiger Meer over steiger].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Steker<br />
|Omschrijving= De naam '''steker''' is de officiële benaming (o.a. in NEN 1010) voor een stekker. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] In de volksmond wordt de naam "stekker" gebruikt. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Steker Steker].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stekker<br />
|Omschrijving= Connector (elektrotechniek) ook wel (vanaf 1886 t/m heden 'steker') '''stekker''', of [[Woorden - C#Contactstop|contactstop]] genoemd. Een connector ('''stekker''') maakt het mogelijk een elektrische verbinding te maken die ook weer eenvoudig losgenomen kan worden. Het kan gaan om het leveren van [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]], een of meer signalen, of beide. Op een stekker mag maar één verplaatsbare leiding/snoer zijn aangesloten. Afhankelijk van de toepassing bestaan er verschillende connectoren. In de definities van NEN 1010 worden twee bij elkaar horende connectoren aangeduid als 'stopcontact'. Een [[Woorden - S#Stopcontact|stopcontact]] bestaat dus uit twee delen: een stekker en een contrastekker. Een stekker kan in een contrastekker c.q. een [[Woorden - C#Contactdoos|contactdoos]] worden gestoken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br /> De aanduiding connector in het dagelijks spraakgebruik is vooral van toepassing om apparatuur mee te verbinden. Connectoren zijn bijvoorbeeld de aansluitingen om computers met randapparatuur mee aan te sluiten. Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Connector_(elektrotechniek) stekker].<br />
[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stekker-netvoeding <br />
|Omschrijving= Een '''stekker-netvoeding''' bestaat uit een compacte behuizing, die één geheel vormt met een vast daaraan verbonden stekker ([[Woorden - E#Eurostekker|Eurostekker]] of met [[Woorden - R#Randaarde stekker|randaarde]]). Werkt op 230 volt AC. [https://www.google.com/search?client=firefox-b-d&q=stekker-netvoeding+18v Meer over stekker-netvoeding (voorbeelden)].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stelbalk<br />
|Omschrijving= (Grootspoor, oude systeem); aan de '''stelbalk''' (deze was vroeger nog van hout, vandaar de naam "balk") zijn de punten van de [[Woorden - W#Wisseltong|wisseltongen]] scharnierend bevestigd. De "stelbalk" zorgde voor het gelijktijdig bewegen van beide wisseltongen. De "stelbalk" kon met een [[Woorden - W#Wisselsteller|wisselsteller]] locaal door een rangeerder of door de machinist omgesteld (omgegooid) worden (mag vanwege de ARBO-wet niet meer), maar kon ook met een "elektromechanische wisselsteller" aangedreven zijn, waarbij het [[Woorden - W#Wissel|wissel]] op afstand bediend werd door de treindienstleider. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[Woorden - S#Stelstang|Stelstang]] en [[Woorden - E#Elektromechanische wisselsteller|Elektromechanische wisselsteller]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stelconplaat <br />
|Omschrijving= Een '''Stelconplaat''' is een betonnen vloerplaat van gestandaardiseerde afmetingen die veel gebruikt wordt als tijdelijke of permanente verharding van bijvoorbeeld inpandige bedrijfsvloeren, opslagterreinen of wegen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stelconplaat Meer over stelconplaat].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stelstang<br />
|Omschrijving= (Grootspoor, nieuwe systeem); aan de '''stelstang''' zijn de punten van de [[Woorden - W#Wisseltong|wisseltongen]] scharnierend bevestigd. De "stelstang" zorgt voor het gelijktijdig bewegen van beide wisseltongen. Bij het grootspoor heeft elk wissel twee "stangen", een dikke "stelstang" tussen de wisseltongen en een dunne "bedieningsstang" die de tongen heen-en-weer beweegt. Via aparte controlestangen (indien aanwezig) wordt gemeten of de wisseltongen in de goede positie liggen. Wissels die met meer dan 90 km/u worden bereden, zijn voorzien van een bijkomende elektromechanische vergrendeling. Hiermee wordt de "bedieningsstang" uitwendig nog extra vergrendeld, maar dan ''alleen als een rijweg is ingesteld''. Het wissel wordt met een "elektromechanische wisselsteller" aangedreven, waarbij het [[Woorden - W#Wissel|wissel]] op afstand bediend wordt door de treindienstleider. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[Woorden - S#Stelbalk|Stelbalk]] en [[Woorden - E#Elektromechanische wisselsteller|Elektromechanische wisselsteller]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Wisselsteller Meer over wisselsteller]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Step-up converter<br />
|Omschrijving= (Engels) Elektronische schakeling, die van een lagere spanning een hogere spanning maakt. Een voorbeeldtoepassing hiervan is de ESU Powerpack. Deze "power pack" bevat o.a. een [[Woorden - G#GoldCap|goldcap]] van 2,7 volt. De stepup-converter die op het printje zit, maakt van die 2,7 volt een hogere spanning, om de locdecoder te kunnen voeden. Zie ook [[Woorden - P#Power pack|power pack]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Sterk[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]<br />
|Omschrijving= Ook wel [[Woorden - D#Draaistroom|draaistroom]] genoemd. Hiermee wordt driefasen 400 volt<big>~</big> aangeduidt. Tussen de fasen onderling is 400 volt aanwezig (in vaktermen wordt dit driehoek genoemd), en tussen elke fase en de 0 (nul) is 230 volt aanwezig (in vaktermen wordt dit ster genoemd. Voor elektromotoren bestaat een zogenaamde ster - driehoekschakelaar. Om de motor op gang te laten komen, wordt deze eerst in ster geschakeld en na enige tijd wordt de motor in driehoek geschakeld, en levert dan pas zijn volle vermogen.<br />
[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stofidentificatie-nummer<br />
|Omschrijving= (VN-nummer) (Engels: UN-number) is een getal van vier cijfers dat een gevaarlijke stof identificeert tijdens het transport, volgens de voorschriften van de Verenigde Naties. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Stofidentificatienummer Meer over Stofidentificatienummer]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stookolie<br />
|Omschrijving= '''Stookolie''' wordt als brandstof gebruikt in dieselmotoren en verwarmingsinstallaties. Voor verwarmingsdoeleinden is stookolie in Nederland grotendeels verdrongen door aardgas. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stoom <br />
|Omschrijving= Stoom is, in de natuurkunde, verhitte waterdamp, verhit water in de gasvormige aggregatietoestand. In het dagelijks leven wordt de naam stoom gegeven aan een hete nevel van water: kleine, zichtbare druppeltjes water, boven bijvoorbeeld een fluitketel. Echte stoom is echter gasvormig en dus onzichtbaar. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stoom stoom].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stoomdom<br />
|Omschrijving= De '''stoomdom''' is een verhoging op de stoomketel. Deze verhoging dient er voor, om geen water in de leiding te krijgen. In de verhoging (=de stoomdom) zit de opening van de stoomleiding. De leiding gaat naar de cilinders. Het is belangrijk (omdat water niet samendrukbaar is), dat er geen waterdeeltjes mee naar de cilinder gaan. Op oude locomotieven zit meestal een koperen sierbekleding om de stoomdom heen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stoot- en trekwerk<br />
|Omschrijving= Het geheel van buffers en trekhaak + [[Woorden - S#Schroefkoppeling|schroefkoppeling]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stootheuvel<br />
|Omschrijving= Zie: Stootjuk<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stootjuk<br />
|Omschrijving= Constructie om [[Woorden - M#Materieel|materieel]] tegen te houden aan het eind van een spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stopcontact<br />
|Omschrijving= In de volksmond wordt een contactdoos een '''stopcontact''' genoemd. Zie: [[Woorden - C#Contactdoos|Contactdoos]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stop-door-schakeling<br />
|Omschrijving= Schakeling om in situaties dat treinen in de naderingsafstand van een overweg (waarin normaliter de bomen moeten sluiten), zowel door moeten kunnen rijden, als moeten kunnen stoppen (bijv. ten behoeve van halteren), onderscheid te kunnen maken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=stopdoorschakeling Meer over Stop-door-schakeling ].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stopmachine<br />
|Omschrijving= De '''stopmachine''' zorgt ervoor dat het spoor op de juiste hoogte en op de juiste plaats komt. [http://www.treinengek.nl/bouw/werktrein.stopmachine.php Meer over Stopmachine]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stopontspoorblok<br />
|Omschrijving= Mechanische beveiligingsinrichting op de spoorweg, die moet voorkomen dat losse wagens (of eventueel losse rijtuigen) onbedoeld vanaf een zijspoor op de hoofdbaan belanden. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Stopontspoorblok Meer over Stopontspoorblok] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=stop-ontspoorblok Stop-ontspoorblok] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stopsectie <br />
|Omschrijving= 1. (Analoog modelspoor); een '''stopsectie''' is een gedeelte van de modelspoorbaan waarvan één spoorstaaf op twee plaatsen geisoleerd is. Zie [[Het maken van een stopsectie]].<br />2. (Digitaal modelspoor); Bij de digitale modelbaan gaat de '''stopsectie''' vooraf door ofwel (1) een "inrijsetie" én een "tussensectie" of (2) door alleen een "afremsectie". Deze secties zijn verbonden met bezetmelders. Zie [[Treingestuurd rijden#Bezetmelders in de blokken|Treingestuurd rijden]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stoptrein<br />
|Omschrijving= Een trein die in principe elk tussengelegen station tussen het vertrekstation en de eindbestemming aandoet.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Storingafhankelijk-onderhoud<br />
|Omschrijving= Het moment van het uitvoeren van onderhoud wordt bepaald door het bereiken van een functiestoring. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stortgoed<br />
|Omschrijving= Ook wel bulkgoed of massagoed genaamd. Los gestorte goederen in een (goederen)wagen (bijv. in een kolenwagen). Zie: artikel [[Vrachten en ladingen]]. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Stortgoed Meer over Stortgoed]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stortgoederen<br />
|Omschrijving= Zie "Stortgoed" hierboven.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stra <br />
|Omschrijving= 1. (Grootspoorjargon). Afkorting van [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]afnemer (officiëel [[Woorden - P#Pantograaf|"pantograaf"]]). In het meervoud wordt gesproken van '''stra''''s (Zie: [[Woorden - S#Stroomafnemer|Stroomafnemer]]).<br />2. Bij modelspoor is stroomafnemer niet te verwarren met de pantograaf die op het dak zit. Beter is het, bij de wielen van modelspoor[[Woorden - M#Materieel|materieel]], te spreken van sleepcontact(en).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Straatmeubilair<br />
|Omschrijving= Verzamelnaam voor veel elementen die in de openbare ruimte staan. We kunnen daarbij denken aan banken, afvalbakken, bloembakken, ABRI's, borden, kasten, enzovoort. Zie: artikel [[Straatmeubilair]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Straatmeubilair Meer over straatmeubilair].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Straatspoor<br />
|Omschrijving= Benaming voor de rails die in een straat of rijbaan liggen, en dus in de (weg)verharding ligt. De bestrating (of het asfalt) ligt tegen de (buitenste) zijkanten van de rails aan en ook tussen de spoorstaven is bestrating (of asfalt) aangebracht, waarbij aan de binnenzijden van beide spoorstaven een gleuf is vrijgehouden, om de flenzen van de wielen te laten passeren. Zie artikel [[Straatspoor]]. [https://www.railwiki.nl/index.php?title=Soorten_aansluitingen_op_het_hoofdspoorwegnet Meer over straatspoor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Strijkijzer<br />
|Omschrijving= (België); 1. bijnaam voor de locs van het type 71; deze machines werden zo genoemd naar de manier waarop ze over het spoor gaan: heel tam en langzaam.<br />2.(Nederland); bijnaam voor de locomotieven van de serie NS 8400 na een verbouwing in de jaren 1918-1921, waardoor hun uiterlijk er niet sierlijker op werd, net zo lelijk als een strijkijzer; ook (voor de verbouwing); [[Woorden - B#Bergklimmers|bergklimmers]], [[Woorden - B#Bergkruipers|bergkruipers]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Strijkregel<br />
|Omschrijving= Een '''strijkregel''' is een metalen geleider die er voor zorgt dat het wiel van een spoorvoertuig niet in een uitsparing van een puntstuk terecht kan komen. Zie ook [[Woorden - A#Aanslagrail|Aanslagrail]] en [[Woorden - C#Contrarail|Contrarail]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Rail_(spoorwegen)#Strijkregel Meer over strijkregel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stroom<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - E#Elektrische stroom|Elektrische stroom]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stroomafnemer<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); een '''stroomafnemer''' is een koperen, messing of fosforbronzen geleider, in de vorm van een smalle, platte, verende strip, die er voor zorgt dat de voedings[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] vanaf het draaiende wiel (of de wielen) doorgegeven kan worden naar de elektromotor in een elektrische modellocomotief of modeltrein(stel). Beter is het, te spreken van sleepcontact.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stroombron<br />
|Omschrijving= (Elektronica); voluit: constante '''stroombron'''. Schakeling die de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] bijna onafhankelijk van de aangesloten belasting, door bijv. een led, constant houd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stroombron Meer over stroombron]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stroomsterkte<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); wordt aangegeven met het symbool "I"'. Het is de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]sterkte (in ampères) die door een geleider loopt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stroomvoerende koppeling<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); [[Koppelingen_in_schaal_H0#Stroomvoerende koppelingen|koppelingsmechanisme]] dat voorzien is van elektrische contacten.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Stuurstandrijtuig<br />
|Omschrijving= (Grootspoor). Een '''stuurstandrijtuig''' (of stuurrijtuig) is een rijtuig dat aan één uiteinde van een stuurstand voorzien is. Vanuit deze stuurstand kan de machinist de locomotief op afstand bedienen. Om de hiervoor benodigde elektrische signalen over te brengen, moeten alle rijtuigen tussen de locomotief en het stuurstandrijtuig voorzien zijn van stuur[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]kabels. Het rijtuig aan de kant van de stuurstand is voorzien van de voorgeschreven frontseinen, naast de bij alle rijtuigen aanwezige sluitseinen, en een hoorn. Verder is er [[Woorden - S#Stoot- en trekwerk|stoot- en trekwerk]] aanwezig. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]. De naam "stuurstand" is misleidend. De machinist kan namelijk niet zelfstandig kiezen of hij bij een wissel links of rechts gaat. Dat wordt van buitenaf geregeld.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Styreen<br />
|Omschrijving= (Chemie); styreen is een vloeistof. In de volksmond wordt abusievelijk de naam styreen gebruikt, inplaats van de juiste benaming: '''polystyreen'''. Zie ook [[Woorden - P#Polystyreen|Polystyreen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Styrisol<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - X#XPS.|XPS]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Styrodur<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - X#XPS.|XPS]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Styropor<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - E#EPS.|EPS]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Substraat<br />
|Omschrijving= 1. (Elektronica); drager of dragermateriaal. Hierop wordt bijv. een led gemonteerd tijdens de fabrikage. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]].<br />2. (Elektronica, halfgeleidertechnologie): de wafer waarop de geïntegreerde schakelingen geëtst worden.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Switch<br />
|Omschrijving= 1. (Engels) Een [[Basisvormen|wissel]].<br />2. (Engels elektrotechniek) een schakelaar.<br />3. (Engels computertechniek) Een '''switch''' is een apparaat in de [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]] van pakketgeschakelde computernetwerken, dat tot doel heeft toestellen met elkaar te verbinden door het ontvangen, verwerken en doorzenden van ontvangen frames (datapakketjes).[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Switch_(hardware) Meer over Switch]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Synthese<br />
|Omschrijving= Een '''synthese''' is een samenvoeging van ongelijksoortige zaken, zodat er iets nieuws uit ontstaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Systeem<br />
|Omschrijving= In modelspoorland zijn eigenlijk twee rail'''systemen''' beschikbaar en dat zijn: tweerail en drierail. Deze verschillen zowel fysiek als elektrisch. Meer over [[Systemen]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Systeemhoogte-bovenleiding<br />
|Omschrijving= De hoogte gemeten tussen de onderkant van de rijdraad en het hart van de draagkabel, op het hoogst gelegen punt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Systeemtransitie<br />
|Omschrijving= Met een trein overgaan van één systeem naar een ander systeem, bijvoorbeeld bij bovenleidingssystemen (spanningsluis) of bij beveiligingssystemen. '''Transities''' kunnen rijdend of stilstaand plaatsvinden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Gerelateerde termen<br />
|Termen= Marklin, Maerklin, Mærklin, voeding, netvoeding, stekervoeding, stekernetvoeding, steker-netvoeding, stekkervoeding, stekkernetvoeding, voedingsadapter<br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - R<br />
|Volgende= Woorden - T<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 24 mrt 2024 9:56 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|S]]<br />
[[Categorie: Algemeen|S]]<br />
[[Categorie: Woorden|S]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|S]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_P&diff=50818Woorden - P2024-03-24T08:53:08Z<p>Fred: txt aangep.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - O<br />
|Volgende= Woorden - Q<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PBM.<br />
|Omschrijving=(Elektronica); Afkorting van [[Woorden - P#Puls Breedte Modulatie|'''Puls Breedte Modulatie''']].<br />
Manier om een elektromotor aan te sturen (te regelen) met (bijna) vol vermogen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]][https://nl.wikipedia.org/wiki/Pulsbreedtemodulatie Meer over PBM].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PCB.<br />
|Omschrijving= (Elektronica); afkorting van '''Printed Cirquit Board'''. Plaat gemaakt van Pertinax of [[Woorden - G#Glasvezel|glasvezel]]-[[Woorden - E#Epoxy|epoxy]]. In gangbaar Nederlands: gedrukte bedrading of [[Woorden - P#Printplaat|printplaat]] (of afgekort "print"). Dient d.m.v. soldeertin ter bevestiging van elektronische onderdelen. Aan de onderzijde is de gedrukte bedrading, bestaande uit koper, aangebracht, die zorgt voor de elektrische verbinding tussen de onderdelen. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Printplaat Meer over PCB].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PEC.<br />
|Omschrijving= 1. (Elektronica); afkorting van '''Packaged Electronic Circuit'''. Ook bekend als [https://www.bhc-ems.nl/hybride-dikkefilm-elektronica/ "Dikke Film"]-schakeling.<br />2. (Grootspoor); Benaming van de NS stroomlijnpostrijtuigen. Deze werden gekoppeld aan de dieseltreinstellen uit 1934 en met de elektrische treinstellen uit 1935 en 1936. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(7)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PELV.<br />
|Omschrijving= (Engels) '''PELV''' is de afkorting van "Protective Extra Low Voltage". Dit houd in dat de aarding met de min- (of plus-)aansluiting aan de kant van de laagspannng verbonden is. Dat "extra low voltage" houd in max. 50V AC of max. 120V DC. [https://en.wikipedia.org/wiki/Extra-low_voltage Meer over extra low voltage en PELV]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PET-G.<br />
|Omschrijving= (Chemie); afkorting van '''PolyEthyleenTereftalaat-Glycol'''. Dit is een polymeer (plastic) van "PET" (polyethyleentereftalaat), waarvan de eigenschappen enigszins veranderd(verbeterd?) zijn, door bij de polymerisatie de stof [[Woorden - G#Glycol|glycol]] toe te voegen. Dat veroorzaakt bijvoorbeeld dat de kunststof minder snel kristalliseert en wat soepeler is. Onder meer de [https://nl.wikipedia.org/wiki/Petfles "PET"]-flessen worden er uit gemaakt. Zie ook: [[Woorden - V#Vivak|Vivak]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PHS.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); afkorting van '''Programma Hoogfrequent Spoorvervoer'''. Project voor meer treinen per uur tussen bijvoorbeeld Rijswijk en Rotterdam. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(16)]] [https://www.prorail.nl/programmas/programma-hoogfrequent-spoorvervoer Meer over PHS].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PIC.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Programmable Interface Controller'''. Dit elektronische circuit kan [[#Programmeren|geprogrammeerd]] worden, zodat het een veelheid van taken kan uitvoeren. Het circuit kan geprogrammeerd worden als [[Woorden - T#Timer|timer]], of om bijvoorbeeld een productielijn aan te sturen. Ze kunnen ook gevonden worden in zeer veel apparatuur zoals alarmsystemen, of [Decoders|decoders]] voor modelspoor. Zie ook [[Woorden - A#Atmel|Atmel]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Microcontroller Meer over microcontroller].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PLC.<br />
|Omschrijving= (Computertechniek); afkorting van '''Programmable Logic Controller'''. Een "programmable logic controller" (programmeerbare logische eenheid) is een elektronisch apparaat met (=voorzien van) een microprocessor, die op basis van de informatie op zijn diverse ingangen, zijn uitgangen aanstuurt. De eerste PLC's bestonden uit logische poorten (AND, OR) en [[Woorden - T#Timer|timer]] IC's die met bedrading verbonden waren. Door aanpassing van de bedrading werd de functionaliteit en dus het programma aangepast. Met de komst van de microprocessor werd deze functionaliteit in een geheugen gestopt en waren de eerste echte PLC's een feit. Men kreeg nu meer flexibiliteit en meer mogelijkheden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Programmable_logic_controller Meer over PLC].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PMMA.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''polymethylmethacrylaat'''. Dit is een polymeer van methylmethacrylaat. Lichtdoorlatende kunststof met thermoplastische eigenschappen, ook bekend als acrylglas, [[#Perspex|perspex]] en plexiglas. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Polymethylmethacrylaat Meer over acrylglas].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PNP.<br />
|Omschrijving= (Elektronica); benaming voor de '''PNP'''-transistor (een n-halfgeleiderlaag tussen twee p-halfgeleiderlagen). Zie ook: [[Woorden - N#NPN.|NPN]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Bipolaire_transistor Meer over transistor]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= POM.<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); afkorting van '''Programming On Maintrack'''. Het programmeren van een decoder op het hoofdspoor (sommigen zeggen ook wel: "Programming-On-the-Main" of "Programming On Mainline"). Zie: artikel [[Decoders]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Popz.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); afkorting van '''Perronopzichter'''.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PPLG.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); afkorting van '''Primair ProcesLeidingsGebied'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(16)]] <br />
[https://www.infrasite.nl/documents/overheden/772/BID00009-V003%20definitief.pdf#%5B%7B%22num%22%3A272%2C%22gen%22%3A0%7D%2C%7B%22name%22%3A%22XYZ%22%7D%2C120.5%2C479.3%2C0%5D Meer over PPLG].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PTC.<br />
|Omschrijving= (Elektronica); afkorting van '''Positive Temperature Coëfficiënt'''. Een weerstand die op temperatuursveranderingen reageert. Bij toenemende (omgevings-)temperatuur neemt zijn weerstand toe. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie: [[Elektronica basis#De PTC|De PTC]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/PTC-weerstand Meer over PTC].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PV.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); afkorting van '''Perron Verwijzer'''. Scherm dat aangeeft welke trein van welk perron vertrekt <br />
[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] (zie ook: [[Woorden - T#TBP.|TBP]]).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PVR.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor) afkorting van het '''profiel van vrije ruimte''', dit is de aanduiding voor de ruimte waarbinnen zich niets anders mag bevinden dan de trein. Het PVR is wat groter dan het omgrenzingsprofiel. Het PVR is de minimale doorsnede voor een tunnel. In een tunnel waar met hoge snelheid wordt gereden, is het PVR groter. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] Zie: [[De afstand tussen masten en portalen]]. [https://www.infrasite.nl/glossary/profiel-van-vrije-ruimte/ Meer over PVR].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PWM.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Puls Width Modulation''' (in het Nederlands: PBM). Zie: Woorden - P#Puls Breedte Modulatie|Puls Breedte Modulatie]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PZB.<br />
|Omschrijving= (Duits grootspoor); afkorting van '''Punktförmige Zugbeeinflussung'''. Duits treinbeïnvloedingssysteem. Is de Duitse tegenhanger van het Nederlandse [[Woorden - A#ATB.|ATB]].[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Indusi Meer over PZB].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Pads<br />
|Omschrijving= (Elektronica); contact'''pads''' zijn geleidende aansluitvlakjes op een [[Woorden - P#Printplaat|printplaat]] [[Woorden - P#PCB.|(PCB)]]. Hieraan worden:<br />1. de aansluitdraden van [[Woorden - C#Component|componenten]] gesoldeerd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />of<br />2. de aansluitdraden van een decoder gesoldeerd. Zie artikel [[Het solderen]]. Meer over [[Woorden - T#Through-hole technology|Pads]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Paneelmeter<br />
|Omschrijving= ([[Woorden - E#Elektronica|elektronica]]/Elektrotechniek); '''Meetinstrument dat in een paneel''' of apparaat ingebouwd wordt. Kan voorzien zijn van een [[Woorden - D#Draaispoelmeter|draaispoel]] en een aan die draaispoel gekoppelde wijzer of is digitaal (met cijfers). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Panoramarijtuig<br />
|Omschrijving= Een '''[[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]] voorzien van extra grote vensters''' om de reizigers een uitgebreide blik op de omgeving te geven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Panoramarijtuig Meer over panoramarijtuig].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Pantograaf<br />
|Omschrijving= Een '''pantograaf''' is een verende constructie op het dak van elektrische locomotieven en treinstellen. Dient om de bovenleidingspanning door te geven van de bovenleiding naar loc of treinstel. Wordt abusievelijk wel eens "stroomafnemer" genoemd, maar dat is dus helemaal fout. Er wordt namelijk spanning afgenomen. [[Woorden - E#Elektrische stroom|Stroom]] zonder spanning bestaat niet. De pantograaf kan d.m.v. perslucht omhoog (rijstand) en omlaag (ruststand) worden bewogen. Dit naar beneden laten zakken mag alléén maar, wanneer alle grote verbruikers uitgeschakeld zijn. Anders is de kans zeer groot dat de bovenleiding door een vlamboog ter plaatse doorbrandt en naar beneden komt. Zie ook [[Ombouwen Piko ICE-3 extra rijtuig met pantograaf]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Parallax<br />
|Omschrijving= (Meettechniek); bij het aflezen van analoge meetinstrumenten kunnen fouten optreden door de '''parallax'''. Er kunnen hier twee soorten parallax worden onderscheiden, de parallax tussen meetinstrument en voorwerp en de parallax in het meetinstrument zelf. Digitale uitlezingen (display's) zijn parallaxvrij doordat het resultaat niet afhangt van de waarneming. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Parallax Meer over parallax]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Parallelschakeling <br />
|Omschrijving= Een '''parallelschakeling''' is in de elektronica een configuratie van [[Woorden - C#Component|component]]en of deelschakelingen waarbij de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] over de individuele componenten (of deelschakelingen) wordt verdeeld en de spanning op alle deelcomponenten gelijk is. Twee [[Woorden - D#Diode|dioden]] staan bijvoorbeeld parallel als zowel beide kathodes als beide anodes met elkaar zijn verbonden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Parallelschakeling Meer over parallelschakeling].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Parameter<br />
|Omschrijving= (Informatietechniek, computertechniek); een '''parameter ''' is in de exacte wetenschappen een onbekende of variabele. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Parameter Meer over parameter]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Parametreren <br />
|Omschrijving= (Informatietechniek, computertechniek); '''parametreren''' ook "parametrering" houdt in dat we een programma kunnen aanpassen door het veranderen van zijn parameters. Het is bijvoorbeeld het afstellen d.m.v. invoeren van gegevens in een computerprogramma, ten behoeve van apparatuur op de modelspoorbaan, zodat deze apparaten de informatie die ze binnen krijgen doormiddel van [[Woorden - O#Opto Coupler|opto couplers]], sensoren of voelers op de juiste manier kunnen meten en daar de juiste actie aan koppelen. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Passagieren<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); dit betekent, '''dat een machinist geen dienst heeft op de trein waar hij in zit''', maar wel voor een dienst onderweg is.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Passerelle<br />
|Omschrijving= Speciaal gebouwde doorgang, die tegelijkertijd een verbinding vormt tussen bijvoorbeeld twee perrons op het station. Een '''passerelle''' kan ook aangebracht zijn tussen twee gebouwen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Patchcable<br />
|Omschrijving= (Computertechniek); een '''patchkabel''' is een korte kabel t.b.v. het onderling verbinden van twee electronische apparaten, zodat signaaloverdracht tussen beide apparaten kan plaatsvinden. Wordt bijv. bij S88-N gebruikt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Pedalen<br />
|Omschrijving= '''Pedalen''' is een benaming voor een detectiesysteem. Een passerende trein drukt de spoorstaaf een minimaal stukje naar beneden. Hierdoor wordt lucht uit een ruimte onder de spoorstaaf geperst, en via een slangetje naar een kastje direct naast het spoor geleid, waar een schakelaar wordt indrukt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Peer-to-peer<br />
|Omschrijving= (Computertechniek); een '''peer-to-peer'''netwerk (of p2p; Engels: P2P) is een logisch netwerk van computers die in dit netwerk gelijkwaardig zijn, en diensten aan elkaar kunnen aanbieden. Het woord komt van het Engelse "peer", dat "gelijke" betekent. Een dergelijk netwerk kent geen vaste werkstations en servers zoals in het client-servermodel, maar heeft een aantal gelijkwaardige aansluitingen die functioneren als server en als werkstation voor de andere aansluitingen in het netwerk. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] <br />
[https://nl.wikipedia.org/wiki/Peer-to-peer Meer over peer-to-peer]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Perron<br />
|Omschrijving= Een '''perron''' is een platform dat het reizigers gemakkelijker maakt om in een bus, tram, metro of trein te stappen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie: artikel [[Het perron]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Perronfase<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); Langs een perron kunnen zich meerdere perronfasen (delen van een perron) bevinden die afgeschermd worden door lichtseinen. Een '''perronfase''' is de opdeling van een dienstregelpuntspoor langs een perron middels de letters A, B of C. Deze letters komen overeen met de lettertoevoeging aan de spoornummering van de perronsporen: bijvoorbeeld 2a, 2b Hiermee kan exacter de plaats worden aangegeven waar een trein stopt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Perronspoor<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); Een spoor '''dat langs een perron loopt'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Perspex<br />
|Omschrijving= Lichtdoorlatende kunststof met thermoplastische eigenschappen. Zie [[Woorden - P#PMMA.|PMMA]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Pertinax<br />
|Omschrijving= '''Pertinax''' is een elektrisch isolatiemateriaal, dat bestaat uit lagen papier, die [https://nl.wikipedia.org/wiki/Impregneren geïmpregneerd] zijn met een Fenol-Formaldehyde kunsthars. Pertinax is elektrisch isolerend en heeft een hoge doorslagspanning, dus is het een prima isolator. Werd vroeger (voor 1975) bijvoorbeeld gebruikt voor [[Woorden - P#Printplaat|printplaten]] met gedrukte bedrading. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(17)]] [https://www.wikiwand.com/nl/Pertinax_(materiaal) Meer over pertinax]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Pilaster <br />
|Omschrijving= Een '''pilaster''', muurpijler, halfpijler of wandpijler is een rechthoekige muurverzwaring die minder dan zijn breedte voor de gevel uitsteekt. Een pilaster heeft geen dragende functie en is dus decoratief. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Pilaster Meer over pilaster]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Pitstop <br />
|Omschrijving= (Grootspoor); een '''pitstop''' is een plaats waar defecten aan treinen binnen 24 uur worden gerepareerd. De eerste pitstraat staat in het Groningse Onnen. In de pitstraten worden gebreken zoals een defecte deur, een kapotte stroomafnemer of haperende verlichting snel verholpen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plaat<br />
|Omschrijving= De vloer van het machinistenhuis van een stoomloc of dieselloc met een middencabine, ook wel '''"voetplaat"''' genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plaatselijke snelheid<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); De door borden aangegeven, '''ter plaatse maximaal toegestane snelheid'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan A<br />
|Omschrijving= A, AB = '''[[Woorden - M#Materieel|Materieel]] '46'''<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan B<br />
|Omschrijving= B = '''Materieel '46'''<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan C<br />
|Omschrijving= C = '''post[[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]]''' (op basis van Plan D)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan D<br />
|Omschrijving= D = '''[[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]]''' (afgeleid van de vooroorlogse Bolkop)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan E<br />
|Omschrijving= E = '''[[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]]''' (komt overeen met middenbak '''Mat '54''')<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan F<br />
|Omschrijving= F = '''Materieel '54''' (Hondekop)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan G<br />
|Omschrijving= G = '''Materieel '54''' (Hondekop)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan H<br />
|Omschrijving= De letter H is nooit gebruikt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan I<br />
|Omschrijving= De letter I is nooit gebruikt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan J<br />
|Omschrijving= De letter J is nooit gebruikt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan K<br />
|Omschrijving= K = '''[[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]]''' (Bolkop voor internationale dienst)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan L<br />
|Omschrijving= L = '''post[[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]]''' (op basis van Plan E) <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan M<br />
|Omschrijving= M = '''Materieel '54''' (Hondekop)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan N<br />
|Omschrijving= N = '''slaap[[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]]''' (later omgebouwd tot zitrijtuig)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan O<br />
|Omschrijving= O = nooit gebouwd AB-rijtuig. Ontwerp uit 1957 van W. de Steur (Allan)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan P<br />
|Omschrijving= P = '''Materieel '54''' (Hondekop)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan Q<br />
|Omschrijving= Q = '''Materieel '54''' (Hondekop)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan R<br />
|Omschrijving= De letter '''R''' is nooit gebruikt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan S<br />
|Omschrijving= De letter '''S''' is nooit gebruikt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan T<br />
|Omschrijving= T = '''vierwagentreinstel Mat '64''' (deelseries T1 t/m T3)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan U<br />
|Omschrijving= U = '''dieselelektrisch driewagentreinstel''' (DE3)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan V<br />
|Omschrijving= V = '''tweewagentreinstel Mat '64''' (deelseries V1 t/m V13)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan W<br />
|Omschrijving= W = '''[[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]]''' (afgeleid van de Duitse 'Silberlinge') (deelseries W1 en W2) <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan X<br />
|Omschrijving= X = '''DE1 en DE2''' (Blauwe Engel)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan Y<br />
|Omschrijving= Y = '''Sprinter (SGM)''' (deelseries Y0 t/m Y3)<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plan Z<br />
|Omschrijving= Z = '''Koploper (ICM)''' (deelseries Z0 t/m Z2) <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Planologie<br />
|Omschrijving= '''Planologie''' is de wetenschappelijke reflectie op de ruimtelijke planning. Iemand die werkzaam is binnen de planologie wordt een planoloog of planologe genoemd. Planologen werken vaak bij overheden (het Rijk, provincies of gemeenten) of bij adviesbureaus. Ze werken ook samen met architecten. De planoloog bedenkt waar alles staat en de architecten tekenen het. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Planologie Meer over planologie]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plantijd<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''Rijtijd en een toeslag''' t.b.v. het opvangen van kleine verstoring. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Platform<br />
|Omschrijving= 1. Platte verhoging om iets op te zetten of om op te staan, bijvoorbeeld een boor'''platform'''.<br />2. (Informatica); Een platform is in de ICT een basis waarop software ontwikkeld wordt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />3. (Informatica); Het geheel van hardware en besturingssysteem (software). Zie bijvoorbeeld [[Woorden - A#Arduino|Arduino]].<br />4. (Grootspoor); andere benaming voor '''perron''', waar aan twee zijden treinen stoppen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plexiglas<br />
|Omschrijving= Benaming voor een type kunststofplaat. Zie ook [[Woorden - P#PMMA.|PMMA]]. '''Plexiglas''' is de merknaam van Arkema Inc. [https://www.arkema-inc.com/index.cfm?pag=343&PRR_ID=675 Meer over Arkema en plexiglas].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Plus<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); Zie [[Woorden - P#Pluspool|'''plus'''-pool]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Pluspool<br />
|Omschrijving= 1. (Elektrotechniek); De positieve pool van een accu, batterij of [[Woorden - V#Voeding|voeding]].<br />2. (Modelspoor digitaal); Ook de blauwe draad van een locdecoder is een pluspool. Zie ook: [[Woorden - P#Polariteit|Polariteit]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Loodaccu Meer over accu].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Pivoteren<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - D#Doorslaan|'''Doorslaan''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polarisatieschakelaar<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); een '''polarisatieschakelaar''' is een wisselcontact ([[Elektronica basis#De schakelaar|wisselschakelaar]]) gemonteerd op (ingebouwd in) een wisselaandrijving. Deze dient voor het polariseren van het [[Puntstuk van het wissel polariseren|puntstuk]] van een [[Basisvormen|wissel]]. Het doel van polariseren is zorgen dat er altijd [[Woorden - S#Spanning|spanning]] met de juiste [[Woorden - P#Polariteit|polariteit]] op het puntstuk staat. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polariteit<br />
|Omschrijving= ([[Woorden - E#Elektriciteit|Elektriciteit]]); De eigenschap elektrische '''polariteit''' (positief (+) en negatief (-)), onderscheidt zich van de eigenschap neutraal (0 of ook wel nul), door de aanwezigheid van een overschot (-) of tekort (+) aan negatief geladen deeltjes (normaliter elektronen). Een object (geleider of isolator) met een elektrische polariteit wordt aangeduid als een elektrische pool. Een elektrische pool is per definitie omgeven door een elektrisch veld evenredig met de hoeveelheid lading op de pool. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Polariteit_(elektriciteit) Meer over polariteit].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polder<br />
|Omschrijving= Een '''polder''' is een gebied waarvan de waterstand kunstmatig en onafhankelijk geregeld kan worden ten opzichte van de omgeving. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.ovnet.nl/?h=begrip&m=begrip&b=polder Meer over polder]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polsbandje<br />
|Omschrijving= Een '''polsbandje''' bestaat uit een antistatische armband, die d.m.v. een geleidend snoer verbonden is met het object waarmee je aan het werk bent. Het gaat niet zozeer om lading afvoeren, als wel het [[Woorden - V#Vereffenen|vereffenen]] daarvan. Het is helemaal niet erg wanneer je 40 kV meedraagt en het object waaraan je werkt, ook: tussen jou en het object kan dan toch geen ladingvereffening (ontlading) plaatsvinden. Bijvoorbeeld: op een goed soldeerstation zit een aardbus die in verbinding staat met de punt van de bout. Aan die bus verbind je een antistatische mat, een polsbandje en eventueel draag je ESD-schoenen wanneer je aan gevoelige elektronica soldeert. Zie ook [[Woorden - E#ESD.|ESD]] en [[Woorden - W#Werk-aarde|Werk-aarde]].<br />
}}<br />
{| class="wikitable" style="margin-left:165px; margin-right:127px;"<br />
|[[Bestand:Let-op.jpg|50px|center]]<small>&nbsp;&nbsp;'''LET OP!'''</small>||{{TblAgKleur1|#E8E8E8;}} valign='top'|'''<u>Waarschuwing'''</u><br /> Een polsbandje '''NOOIT''' verbinden met de aarde van een elektriciteitsinstallatie. Waarom niet? De arme drommel die gebruik maakt van een polsbandje en aan een netgevoed apparaat gaat werken en niet oplet...<br clear='all'><br />
|-<br />
|}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polycarbonaat<br />
|Omschrijving= (Afgekort: PC) '''Polycarbonaat''' is een thermoplastisch polymeer waarbij de monomeren verbonden zijn door een carbonaatbinding. Het is een stevig, hard en doorzichtig materiaal, dat in tegenstelling tot de meeste andere kunststoffen, hoge temperaturen aankan. Het is makkelijk in gebruik en wordt daarom veel gebruikt voor een groot gebied aan toepassingen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Polycarbonaat Meer over polycarbonaat]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polyester<br />
|Omschrijving= Een '''Polyester''' is een polymeer dat bestaat uit een keten van esterbindingen.<br /><br />
Polyesters worden gevormd door een polycondensatiereactie van dicarbonzuur en een diol of door een polycondensatiereactie van een groot aantal moleculen met zowel een carbonzuur als een alcoholgroep. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Polyester Meer over polyester]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polygonaal<br />
|Omschrijving= Veelhoekig. Bij een [[Woorden - L#Lokloods|lokloods]] die om een [[Woorden - D#Draaischijf|draaischijf]] is gebouwd, zijn de voor- en achtergevel '''polygonaal''' ofwel veelhoekig. De lokloods is gebouwd volgens een veelhoekig grondplan. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polygonale<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - P#Polygonaal|Polygonaal]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polygonisatie<br />
|Omschrijving= '''Het op vele plaatsten minimaal afvlakken''' van de wielband, waardoor er een rammelend of bonkend geluid ontstaat. Komt bijna alleen voor bij [[Woorden - W#Wielstel|wielstellen]] met schijfremmen. De term die hiervoor vaak gebruikt wordt is "vierkante wielen". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polymeer<br />
|Omschrijving= Een '''polymeer''' (Grieks: poly is veel en meros is deel) is een molecuul dat bestaat uit een sequentie van meerdere identieke of soortgelijke delen (monomere eenheden) die aan elkaar zijn gekoppeld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Polymeer Meer over polymeer.]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polyol<br />
|Omschrijving= (Chemie); een '''polyol''' is een organische chemische verbinding die wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van meerdere (poly = veel) -OH groepen (alcohol-groepen). Een stof met twee -OH groepen noemt men een "diol" (voorbeeld: etheenglycol), met drie groepen een "triol" enz. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Polyol Meer over polyol]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polypropeen<br />
|Omschrijving= '''Polypropeen''' is een thermoplastisch polymeer dat een zeer wijde toepassing kent. Polypropeen staat ook bekend onder de oudere benaming "polypropyleen". Deze laatste naam is nog steeds de meest courante benaming bij de producenten en verbruikers van deze kunststof. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Polypropeen Meer over polypropeen]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polypropyleen<br />
|Omschrijving= Zie: [[#Polypropeen|Polypropeen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polystyreen<br />
|Omschrijving= '''Polystyreen''' (Grieks: poly is veel). Polystyreen (afgekort "PS") is een thermoplastisch polymeer van het monomeer styreen. Het is een kunststof van petrochemische oorsprong. Het is waterafstotend en het kan in beperkte hoeveelheid een bepaalde last dragen. In geëxtrudeerde (XPS) of geëxpandeerde (EPS) vorm wordt het gebruikt als isolatiemateriaal. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Polyurethaan<br />
|Omschrijving= '''Polyurethaan''' (PU of pur) is een belangrijke familie polymeren, die veel toepassingen kent, zo wordt het onder meer gebruikt als kunstmatig alternatief voor leder. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Polyurethaan Meer over polyurethaan].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Pool<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - P#Polariteit|Polariteit]]. Zie ook [https://nl.wikipedia.org/wiki/Loodaccu loodaccu]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Porfier<br />
|Omschrijving= '''Porfier''' (ook wel: porfirisch gesteente) is een stollingsgesteente. Vanwege de hoge slijtvastheid wordt het vaak toegepast als wegverharding, of als [[Woorden - B#Ballastbed|ballast]] bij het spoor. Ook het schouwpad naast de rails is vaak gemaakt van porfier. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Porfier Meer over porfier].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Portaal<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); Constructie om de bovenleiding (en dan met name de [[Woorden - R#Rijdraad|rijdraad]]) op de juiste hoogte te houden. Bestaat uit '''portaal'''masten (de verticale onderdelen, die naast het spoor staan) en de [[Woorden - B#Bovenligger|ligger]], waaraan de [[Woorden - D#Draagdraad|draagdraden]] en rijdraden hangen. Zie: artikel [[Rijdraden, kopen of maken]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Portaalkraan<br />
|Omschrijving= (Techniek); een '''portaalkraan''' is een grote kraan gemonteerd op een platform dat gewoonlijk heen en weer loopt op parallelle sporen vlak naast het werkgebied. Dit type kraan wordt voornamelijk gebruikt in werkplaatsen en fabrieken waar regelmatig zware lasten verplaatst moeten worden. Wordt echter ook wel buiten gebruikt (bijvoorbeeld bij een [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Portaalkraan.JPG kanaalplaatvloeren fabrikant] of in havens. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - G#Gantry crane|Gantry crane]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Portaalkraan Meer over portaalkraan].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Portaalmasten<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''Portaalmasten''' zijn de verticale onderdelen, die naast het spoor staan. Deze vormen samen met de ligger (de horizontale balk) het portaal. Zie: artikel [[Rijdraden, kopen of maken]]. Zie ook [[Woorden - P#Portaal|Portaal]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Post 21<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); Een veranderingsproject waarin met een betere organisatie en betere hulpmiddelen de treinenloop sneller en flexibeler kan worden gepland en bijgestuurd. Onder '''Post 21''' wordt ook verstaan de verkeersleidingspost in de 21e eeuw. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Post T<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''Post T''' is de plaats waar de [[Woorden - T#Treindienstleider|treindienstleider]] zijn werk verricht. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - V#Verkeersleiding (VL)|Verkeersleiding]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Postrijtuig<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); Een '''[[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]]''' bestemd voor het vervoer en sorteren van '''post'''stukken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Potentiaalverschil <br />
|Omschrijving= Het '''potentiaalverschil''' in geval van elektriciteit wordt gedefinieerd als de hoeveelheid arbeid die per ladingseenheid verricht moet worden om een elektrische lading van het eerste punt naar het tweede punt te verplaatsen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Potentiaalverschil Meer over potentiaalverschil].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Potentiometer<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Wordt vaak afgekort tot "potmeter". Regelbare weerstand (spanningsdeler), voorzien van een draaibare as. Bijvoorbeeld bij geluidsversterkers als volumeregelaar. Ook op printen ([[Woorden - P#Printplaat|Printplaat]]) of [[Woorden - P#PCB.|PCB]]'s) komt dit onderdeel vaak voor als instelbare weerstand. Heeft dan geen lange as, maar in het centrum van de potmeter is een uitsparing voor een schroevendraaier (of een trimsleutel) gemaakt. Komt ook voor als meerslagen'''potentiometer''' ("trimpot"). De instelschroef moet dan 10 (tot bij sommige typen 25) slagen maken om de trimpot van 0 tot de maximale weerstandswwaarde te verdraaien. Zie ook: [[Woorden - T#Trimpotentiometer|trimpotentiometer]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Potentiometer Meer over potentiometer].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Potje"<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); Paaltje (dat naast het spoor staat) met aan de bovenzijde een aansluitdoos voor kabels. De ondergrondse kabels worden geleid naar dit '''potje'''. Onder het witte of gele deksel zit een klembord en daar wordt de kabel naar het spoor op aangesloten. Het potje fungeert dus als een soort "kroonsteentje". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] [https://www.nicospilt.com/index_spoorstroom.htm Meer over potje].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Potmeter<br />
|Omschrijving= Afkorting van [[Woorden - P#Potentiometer|'''potentiometer''']]. Zie ook: [[Elektronica basis#De potentiometer|potentiometer]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Potvis <br />
|Omschrijving= Bijnaam van de stoomlocomotieven van de serie NS 3800-3805, die door de stroomlijnbekleding het gladde, grove uiterlijk van de '''potvis''' hadden; om dezelfde reden werden de locs ook wel [[Woorden - W#Walvis|"walvis"]] en [[Woorden - Z#Zeppelin|"zeppelin"]] genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Power pack <br />
|Omschrijving= Een '''Power pack''' zorgt er voor dat een [[Decoders|decoder]] stroom krijgt bij een onderbreking van de [[Woorden - S#Stroom|stroom]]toevoer. Een loc/treinstel kan dan tot circa 3 seconden zonder spanning rijden, afhankelijk van de stroomopname van het model. Zie ook: [[Woorden - S#Stay alive|"Stay alive"]] [https://www.esu.eu/en/products/former-products/powerpack/ Meer over power pack].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Preventief onderhoud<br />
|Omschrijving= Onderhoudsacties met als doel, '''een niet defect systeem in gebruiksgerede toestand''' te houden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?h=begrip&m=begrip&b=preventief_onderh Meer over preventief onderhoud]. Zie: artikel [[Onderhoud]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Primaire waterkering<br />
|Omschrijving= '''Hoofdwaterkering''' (dijk). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Primaire_waterkering Meer over primaire waterkering].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Printplaat<br />
|Omschrijving= (Elektronica); een '''printplaat''', "gedrukte bedrading" of "gedrukte schakeling", is een plaat van isolatiemateriaal die dient als drager voor elektronische componenten, waarop koperen bedradingen, genaamd sporen, zijn aangebracht ter verbinding van die [[Woorden - C#Component|componenten]]. In het Engels wordt een printplaat een printed circuit board ([[Woorden - P#PCB.|PCB]]) of printed wiring board (PWB) genoemd. De sporen worden meestal aangebracht door middel van frees- of etstechnieken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Printplaat Meer over printplaat]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Proefbedrijf<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); De '''periode''' waarin alle noodzakelijke '''beproevingen''' van het exploitatieproces en de werking van de infrastructuur, onder invloed van een rijdende trein, plaatsvinden. Tijdrovend onderdeel daarvan is het trainen van de machinisten op [[Woorden - W#Wegbekendheid|wegbekendheid]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Profiel <br />
|Omschrijving= Een '''profiel''' is de contour van de dwarsdoorsnede van een voorwerp. Een voorwerp met één dwarsdoorsnede kan in zijn totaliteit een profiel genoemd worden. De vorm van het profiel is aan de kopse kant te zien. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Profiel_(object) Meer over profiel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Profiel van vrije ruimte<br />
|Omschrijving= Zie [[#PVR.|PVR]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Programmeerspoor<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); Een stuk rails dat elektrisch ''niet'' verbonden is met het hoofdspoor, en door de [[Woorden - C#Centrale|centrale]] afzonderlijk van spanning wordt voorzien. Op dit '''programmeerspoor''' wordt een loc (of treinstel) geplaatst om de decoder te kunnen programmeren ([[Woorden - C#CV.|CV]]'s programmeren/wijzigen). Zie: artikel [[Inleiding decoders]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Programmeren<br />
|Omschrijving= 1. (Modelspoor digitaal); '''Programmeren''' is het '''invoeren (of wijzigen)''' van [[Woorden - C#CV.|CV]]'s in de (loc)decoder. Zie: artikel [[Inleiding decoders]].<br />2. (Informatietechniek) Het schrijven van een computerprogramma bijv. voor de PC.<br />3. Het invoeren van gegevens in een [[#PLC.|PLC]] ("programmable logic controller").<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Processor<br />
|Omschrijving= (Computertechniek); een '''processor''' ook wel bekend als CPU (Engels: "central processing unit") of in het Nederlands: "centrale verwerkingseenheid" (cve) genoemd, is een stuk [[Woorden - H#Hardware|hardware]] in een computer, dat instaat voor basisbewerkingen en -controle bij het uitvoeren van programmacode. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Processor_(computer) Meer over processor]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Proto-normen<br />
|Omschrijving= Deze werden in 1963 ontwikkeld door een kleine groep Engelse modelspoorhobbyisten, bekend als "The Model Railway Study Group" (MRSG). Hun werk werd in 1967 in tijdschriften gepubliceerd, en leidde uiteindelijk tot een complete set '''Proto-normen''' voor verschillende schalen. Zie: artikelen [[Proto-normen]] en [[Modelbaannormen NEM/MOROP, NMRA en RCN]]. [https://www.nmra.org/s-11-standards-proto-models Zie ook: NMRA] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= PuCo's<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); Afkorting van [[Woorden - P#Puntcontacten|'''Puntcontacten''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Pull-up weerstand<br />
|Omschrijving= Een '''pull-up weerstand''' zien we vaak bij [[Woorden - L#Logische schakeling|logische schakelingen]]. Deze weerstand dient er voor om een ingang van een [[Woorden - M#"Microcontroller"|microcontroller]] of een [[Woorden - L#Logische schakeling|logische poort]] altijd naar een vooraf gedefinieerd niveau te trekken, wanneer de ingang nergens op aangesloten is. Een ingang die nergens op aangesloten is, zal gaan "zweven" (zich op een niet gedefinieerd niveau bevinden). Door de pull-up weerstand zal de ingang naar <big>+</big>voedingspanning getrokken worden bij afwezigheid van een ingangssignaal.<br /> <br />
Een pull-up weerstand is geen bijzonder type weerstand, maar gewoon een standaard weerstand. Gangbare waarden zijn 4K7 of 10K. [https://en.wikipedia.org/wiki/Pull-up_resistor Meer over pull-up weerstand (Engels)].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Puls <br />
|Omschrijving= Een elektrische '''puls''' is een kortstondige elektrische spanning of stroom. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Puls_(elektriciteit) Meer over puls].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Puls Breedte Modulatie<br />
|Omschrijving= Techniek waarbij een [[Het testen van elektromotoren|elektromotor]] met '''pulsen''' in de vorm van een blokgolf aangestuurd wordt. Vaak afgekort tot [[Woorden - P#PBM.|PBM]]. Door de verhouding tussen puls en pauze langer of korter te maken wordt de snelheid geregeld. De frequentie van de pulsen blijft, afhankelijk van het gebruikte schema, (vrijwel) gelijk of is variabel (zie bijv. de [[Snelheidsregelaar met pulsbreedtemodulatie|Weistra regelaar)]]. Dus bij weinig pulsen draait de motor langzaam, terwijl hij toch nog een behoorlijk koppel heeft. Zie ook: artikel [[Wat is een servo]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Pulsfrequentie<br />
|Omschrijving= Met '''pulsfrequentie''' wordt het aantal pulsen per seconde aangegeven. Bijvoorbeeld van een [[Woorden - P#PBM.|PBM]]-regelaar. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Pulsbreedtemodulatie Meer over pulsfrequentie]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Punctualiteit<br />
|Omschrijving= '''Punctualiteit''' is de mate waarin de gerealiseerde dienstuitvoering overeen komt met de planning. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Puntcontacten<br />
|Omschrijving= De '''puntcontacten''' bevinden zich tussen de [[Woorden - S#Spoorstaven|spoorstaven]] bij Märklin rails. Zie ook [[Woorden - P#PuCo's|PuCo's]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Puntstuk<br />
|Omschrijving= '''Puntstuk''' is de benaming van dat gedeelte van het wissel, waar de [[Woorden - W#Wisseltong|wisseltongen]] (scharnierend) aan vast zitten.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Puntstuk polariseren<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); het volledig elektrisch geïsoleerde [[Woorden - P#Puntstuk|puntstuk]] van het wissel van spanning voorzien. Dit moet dan wel de juiste spanning (lees: spanning met de juiste polariteit) zijn, dit noemt men '''polariseren van het puntstuk'''. Bij sommige wissels (o.a. Tillig) zijn de [[Woorden - W#Wisseltong|wisseltongen]] met het puntstuk verbonden. Dat puntstuk wordt dus voorzien van spanning met de juiste [[Woorden - P#Polariteit|polariteit]] d.m.v. de wisseltongen. Zie: artikel [[Puntstuk van het wissel polariseren]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Push-pull output<br />
|Omschrijving= (Elektronica); een '''push-pull output''' is een soort elektronisch circuit dat gebruik maakt van een paar actieve componenten (transistoren) die óf stroom leveren aan- óf stroom absorberen van een aangesloten belasting. In plaats van "output" kan beter gesproken worden van "aansluiting" omdat deze stroom kan opnemen (ingang) of geven (uitgang). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Push%E2%80%93pull_output Meer over push-pull output]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Putspoor<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); stuk '''spoor''', meestal in een werkplaats, waar in de vorm van een verhoogd stuk spoor, of tussen de [[Woorden - S#Spoorstaven|spoorstaven]], een '''put''' is aangelegd, zodat de onderkant van de trein vanuit de put toegankelijk is voor onderhouds- en reparatiewerkzaamheden. Ook zijn er in de naaste omgeving van het putspoor hefgereedschappen en aansluitingen voor licht, water, lucht en elektra aanwezig.<br />
}}{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - O<br />
|Volgende= Woorden - Q<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 24 mrt 2024 9:52 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|P]]<br />
[[Categorie: Algemeen|P]]<br />
[[Categorie: Woorden|P]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|P]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_D&diff=50817Woorden - D2024-03-24T08:50:15Z<p>Fred: txt toeg.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - C<br />
|Volgende= Woorden - E<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= D.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); aanduiding voor conducteurswagen of -afdeling; vgl. A, B, C, D. In vakjargon staat "een '''D'''" dus voor "een conducteurswagen". De "D" liep in goderentreinen altijd achterop. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DB.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''Deutsche Bundesbahn'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Deutsche_Bundesbahn Meer over DB].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DC.<br />
|Omschrijving= (Engels, elektrotechniek); "Direct Current". Zie [[Woorden - G#Gelijkspanning|Gelijkspanning]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gelijkstroom Meer over gelijkstroom]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= D-trein<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''D-treinen''' waren internationale lange-afstandstreinen waarvoor reizigers een toeslag moesten betalen (in Nederland twee gulden). Omstreeks 1995 werd de toeslag afgeschaft en bestonden er dus geen D-treinen meer. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/D-trein Meer over D-trein]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DCC.<br />
|Omschrijving= (Digitaal); afkorting van '''Digital Command Control''' (zie artikel [[Het DCC protocol]]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Digitale_centrale_(modelspoor) Meer over DCC].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DCCext.<br />
|Omschrijving= (Digitaal); afkorting van "'''DCC Ext'''ended Accessory Command format" Uitbreiding van het DCC-protocol t.b.v. accessoires-[[Inleiding decoders|decoder]]s. "Aansturing van decoders werkt alleen als de centrale het DDCext signaal kan versturen." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(11)]] (zie het artikel [[Het DCC protocol]]). [http://normen.railcommunity.de/RCN-213.pdf Meer over DCCext].<br />
}} <br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DCM.<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); '''DCM''' is de afkorting van "Drum Collector Motor" (platte collector motor). De motor bestaat uit een dubbele veldspoel op de stator (de veldwikkeling) en een rotor (het draaiende gedeelte) met een een platte [[Woorden - C#Collector|collector]]. Zie ook [[Woorden - S#SFCM.|SFCM]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DD-AR.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''DubbelDeks AggloRegio'''[[Woorden - M#Materieel|materieel]]. AggloRegio was bedacht als nieuwe naam voor de stoptrein uit het [[#Drie treinen systeem|drie treinen systeem]]. Deze naam is echter nooit ingevoerd. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DDM.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''DubbelDeks [[Woorden - M#Materieel|Materieel]]''', is een verzameling van materieel[[Woorden - S#Serie|serie]]s van de Nederlandse Spoorwegen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Dubbeldeksmaterieel Meer over DDM].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DDZ.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''DubbelDeks Zone'''. Treinstel is uitgevoerd met stiltezones op de gehele bovenste verdiepingen. Is een aangepaste versie van het DDM-[[Woorden - M#Materieel|materieel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DE.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); afkorting van [[#Diesel-elektrisch|'''Diesel-Elektrisch''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DE1.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); Plan X. Beter bekend als '''"DE 1"''', "Blauwe Engel". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/DE1 Meer over DE1].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DE2.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); Plan X. Beter bekend als '''"DE 2"''', "Blauwe Engel". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/DE1 Meer over DE2].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DE3.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); NS Diesel 3 treinstellen (Plan U). De '''"DE3"''' was een type driedelig [[#Diesel-elektrisch|'''Diesel-Elektrisch''']] treinstellen van de Nederlandse Spoorwegen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Plan_U Meer over DE3].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dg.<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); afkorting van "goederentreinbegeleidingswagen". De '''bagagerijtuigen Dg''' waren bagagerijtuigen van de Nederlandse Spoorwegen voor gebruik in goederentreinen. Behalve voor het vervoer van bagage dienden deze wagens als werkruimte voor de conducteur. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Dg_(spoorwegmaterieel) Meer over Dg].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DH.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''Diesel-Hydraulisch'''. Treinstel met dieselhydraulisch aandrijfsysteem. Ook benaming voor Wadloper. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Wadloper_(spoorwegmaterieel) Meer over DH].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DIAC.<br />
|Omschrijving= (Elektronica); afkorting van '''Diode Alternating Current'''. Type diode dat vaak wordt gebruikt om triac's aan te sturen. Dit type diode is een soort zenerdiode die in beide richtingen bij een (wissel)spanning van ongeveer 30 tot 33 volt gaat geleiden. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DIL. <br />
|Omschrijving= (Elektronica); Dual in-line of Dual in-line Package ("twee rijen"), vaak afgekort tot '''"DIL"''' / "DIP" is een term uit de elektronica en duidt op een patroon van aansluitpennen van componenten en connectoren. De term heeft geen Nederlandse vertaling. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Dual_in-line Meer over DIL].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DIP.<br />
|Omschrijving= (Elektronica). Dual in-line Package, vaak afgekort tot '''"DIP"''' ofwel twee rijen aansluitpunten aan de IC-behuizing. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Dual_in-line Meer over DIP].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DIT.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''Duisburg Intermodal Terminal''' is een grote railterminal in Duisburg waar goederentreinen worden samengesteld door middel van kranen in plaats van het heuvelen, zoals dat in Rotterdam Kijfhoek gebeurt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DMM.<br />
|Omschrijving= (Elektronica). Afkorting van '''Digitale MultiMeter'''. Dit is een universeel meetapparaat (vandaar dat het ook vaak universeelmeter wordt genoemd) om spanningen en [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]sterktes te kunnen meten. Uitgebreidere uitvoeringen kunnen tevens o.a. diodes, [[Woorden - T#Transistor|transistor]]en en ([[Woorden - E#Elektrolytische condensator|elektrolytische]]) condensatoren testen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Multimeter Meer over de Digitale MultiMeter]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DPDT.<br />
|Omschrijving= (Engels, elektrotechniek); afkorting van '''Double Pole Double Throw'''. Benaming van het type schakelaar. Dit is een dubbelpolige schakelaar, met wisselcontacten. De beide schakelaars zijn mechanisch gekoppeld, en gaan dus tegelijkertijd om. De schakelaar kan ook in een een [[Elektronica basis#Het relais|relais]] zitten, dan wordt deze door een spanning in- of uitgeschakeld.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DPST.<br />
|Omschrijving= (Engels, elektrotechniek); afkorting van '''Double Pole Single Throw'''. Dit is een dubbelpolige schakelaar, met gescheiden enkele maakcontacten. De schakelaar kan ook in een een [[Elektronica basis#Het relais|relais]] zitten, dan wordt deze door een spanning in- of uitgeschakeld.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DRB.<br />
|Omschrijving= Zie: DRG.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DRG.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''Deutsche Reichsbahn Gesellschaft'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Deutsche_Reichsbahn Meer over DRG].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DSM.<br />
|Omschrijving= Deli Spoorweg Maatschappij.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DSS.<br />
|Omschrijving= (Digitaal, Duits) '''Digitalen Steck-Schnittstelle'''. Benaming voor de NEM-insteekconnector, die in digitaal voorbereide analoge locs aanwezig is. Door het simpel verwijderen van een brugstekker en het daarna insteken van een [[Inleiding decoders|decoder]], kan een analoge loc [[Uitleg digitaal|digitaal]] gemaakt worden.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DVL.<br />
|Omschrijving= '''Decentrale Verkeerleider'''.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Daglichtsein<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); een '''daglichtsein''' is een sein dat zowel overdag als 's nachts werkt door een bepaalde kleur licht te tonen; Zie ook [[Armseinen]], [[Lichtseinen]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dagorder<br />
|Omschrijving= 1. Het boek met dienst'''order'''s dat de machinist moet aftekenen;<br />2. Ruimte op het depot waar men zich melde vóór en na afloop van de dienst en waar mededelingen werden gedaan. (Interessant is dat hier "order" gebruikt wordt om de ruimte aan te geven waar orders voor de dag gegeven worden.) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dakota<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 4300, die in de tweede wereldoorlog met het Engelse leger meekwamen en door de NS overgenomen werden. De '''Dakota'''’s waren Engelse oorlogsvliegtuigen, eenvoudig van bouw en met alles weggelaten wat maar gemist kon worden, net als bij deze locomotieven geen valrooster maar een eenvoudig scheprooster, dat bij het schoonmaken van het vuur leeggeschept moest worden, een zeer zwaar en onaangenaam karwei. Vandaar de andere bijnaam [[Woorden - S#"Schepper"|"Schepper"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dansen<br />
|Omschrijving= Het '''dansen''' van het vuur: het verschijnsel, dat kolendeeltjes boven het vuur verticaal heen en weer zweven, doordat de geforceerde trek hen omhoogzuigt, maar ook weer laat vallen, doordat de trek onderbroken werkt op de zuigerslagen van de machine. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Darlington"<br />
|Omschrijving= (Elektronica); afkorting van '''Darlington'''-[[Woorden - T#Transistor|transistor]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie het artikel: [Elektronica basis#De Darlington-transistor Basis Elektronica]. Meer over de [http://nl.wikipedia.org/wiki/Darlingtontransistor darlington-transistor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Database"<br />
|Omschrijving= (Gegevensopslag). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Database Meer over Database].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Datasheet"<br />
|Omschrijving= 1. Informatieblad. Wordt meestal door de fabrikant meegegeven, bijvoorbeeld bij een aankoop van een locomotief. Bestaat vaak uit een handleiding ('''datasheet''') en een onderdelentekening met onderdelenlijst.<br />2. Overzicht van belangrijkste eigenschappen van een [[Woorden - C#Component|component]], zoals bijv. een [[Woorden - T#Transistor|transistor]]. De meeste elektronicaonderdelen fabrikanten stellen/hebben op hun website datasheets beschikbaar, (meestal als PDF-bestanden) die vrij te downloaden zijn.}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dauwworm<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - T#Trekpot en dauwworm|"Trekpot"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Decal<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - T#Transfer|Transfer]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Decoder<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); een '''decoder''' is een compacte elektronische schakeling die de door een [[Centrales|centrale]] gecodeerde informatie, die via de rails aan een locomotief of via bedrading aan andere gebruiker(s) wordt doorgegeven, decodeert. Op deze wijze kunnen diverse functies zoals snelheid of rijrichting van een loc, [[Locomotief en treinstelverlichting|verlichting]] of omzetten van [[Armseinen|armseinen]] en/of [[Basisvormen|wissels]] worden beïnvloed. Zie: [[Decoders]]. Decoders zijn er in diverse typen;<br />
* [[Inleiding decoders|Locdecoder]]. Bevind zich in een loc. <br />
* [[Woorden - F#Functiedecoder|Functiedecoder]]. Deze worden in rijtuigen gebruikt voor verlichting.<br />
* [[Woorden - S#Schakeldecoder|Schakeldecoder]]. Voor de besturing van o.a. ontkoppelrails.<br />
* [[Woorden - S#Seindecoder|Seindecoder]]. Voor de besturing van seinen.<br />
* [[Woorden - S#Servodecoder|Servodecoder]]. Voor de besturing van servo's.<br />
* [[Woorden - W#Wisseldecoder|Wisseldecoder]]. Voor de omzetting van wissels.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Demsey<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] 9600 en ook wel van de series 4600 en 9500, types die zeer sterk waren, net zo als de Amerikaans '''Demsey''', een in de jaren twintig beroemd bokser. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Depot<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); een '''depot''' is een benaming voor een plaats waar materiaal, vooral locomotieven, in opgeborgen worden en in klein onderhoud zijn. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Depotchef<br />
|Omschrijving= (België, < Fr., ook in Nederland): '''Chef''' van een '''depot'''; ook: chef d'atelier; rang hoger dan die van [[Woorden - M#Meestergast|meestergast]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Derde rail<br />
|Omschrijving= Een rail in het midden of aan de zijkant van het spoor, waarop de voedende elektrische spanning staat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Derde_rail Meer over derde rail].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Destillaat<br />
|Omschrijving= Zie: [[#Destillatie|Destillatie]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Destillatie<br />
|Omschrijving= (Chemie); '''Destillatie''' is een techniek om door middel van verdamping twee of meer stoffen in een oplossing te scheiden, gebaseerd op het verschil in kookpunt van deze stoffen. Mengsels van twee of meer vloeistoffen kunnen alleen door destilleren worden gescheiden als de verschillende vloeistoffen kookpunten hebben die vrij ver uit elkaar liggen. Als dat niet zo is, komt er geen zuivere stof, maar een mengsel uit de koeler. De gecondenseerde zuivere stof noemen we het destillaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Destillatie Meer over destillatie].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Deur<br />
|Omschrijving= 1. Toegangs'''deur''' tot machinistenhuis; bakkie over deurtje: zie "bak";<br />2. Vuurdeur; een slakkie onder de deur pikken: zie "slak"; een goed vuur onder de deur hebben: een goed brandend vuur bij de vuurdeur hebben, zodat er goede circulatie ontstaat; onder de deur stoken: het vuur aan de voet van de vuurdeur houden. Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Dicht"<br />
|Omschrijving= (België): het sein staat '''dicht''': Zie: - [[Woorden - T#"Toe"|"toe"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Diensthalt<br />
|Omschrijving= Een stop van een trein waarbij de reizigers niet kunnen in-/uitstappen, bijvoorbeeld om een machinist te wisselen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_spoorwegjargon#D Meer over diensthalt].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dienstoverpad<br />
|Omschrijving= Gelijkvloerse kruising van een spoorweg met een weg of '''pad''', alleen bestemd voor dienstgebruik door bevoegd personeel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Overwegen Grootspoor]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dienstregeling<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); een '''dienstregeling''' is een regeling van aankomst- vertrek- en doorkomsttijden van treinen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= (Grootspoor); dienstregelings-snelheid<br />
|Omschrijving= De in de '''dienstregeling''' of op de tijdtafel vermelde snelheid. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dienstremming<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); een door de machinist ingeleide '''remming''', die onder normaal comfort kan worden uitgevoerd. Is anders dan in een noodgeval. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dienstsnelheid<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); de '''dienstsnelheid''' is de maximale snelheid waarmee treinen in exploitatie mogen rijden. Dit is een treingebonden beperking. In het [[Woorden - M#Materieel|materieel]] staat deze snelheid aangeduid met Maximum Snelheid x km/h. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Diensttrein<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); een '''trein''' voor het vervoer van spoorwegpersoneel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_spoorwegjargon#D Meer over diensttrein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Diesel<br />
|Omschrijving= 1. De brandstof '''dieselolie'''.<br />2. Een dieselmotor, die werkt op dieselolie (of biodieselolie).<br />3. Aanduiding voor een locomotief voorzien van een motor die op dieselolie werkt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Diesel-elektrisch<br />
|Omschrijving= Aandrijfbron, waarbij de locomotief of trein wordt voortgedreven door middel van '''elektriciteit''', opgewekt met behulp van een '''diesel'''motor met generator. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Diesel-Elektrische_aandrijving Meer over Dieselelelektrische aandrijving].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dieselhydraulisch<br />
|Omschrijving= Aandrijving waarbij een '''diesel'''motor met behulp van een '''hydraulische''' pomp voor voortstuwing zorgt. <br />
De pomp drijft dan via slangen de wielen aan. Zie: Dieselhydraulische aandrijving en DH. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Dieselhydraulische_aandrijving Meer over Dieselhydraulische aandrijving].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Diesellocomotief<br />
|Omschrijving= '''Locomotief''' waarbij een '''dieselmotor''' voor voortstuwing zorgt. Dit kan zowel diesel-mechanisch, diesel-elektrisch of diesel-hydraulisch zijn.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dieselmotor<br />
|Omschrijving= Een '''dieselmotor''' is een zuigermotor, die werkt volgens het principe van zelfontbranding. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Dieselmotor Meer over dieselmotor]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Digitaal<br />
|Omschrijving= 1. Bij modelspoor; de '''digitale''' informatie van een [[Centrales|centrale]] besturingseenheid wordt via de rails naar een [[Inleiding decoders|decoder]] in een locomotief/treinstel of via bedrading naar bijv. een wisseldecoder gestuurd. Zie het artikel [[Uitleg Digitaal]].<br />2. Het signaal wordt niet analoog (zoals bijv. een variërende spanning) maar in de vorm van reeksen enen en nullen (binair) verstuurd.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Digitaal voorbereid <br />
|Omschrijving= De term '''digitaal voorbereid ''' is vaak te lezen op sites van modelspoorfabrikanten en betekent dat een analoge locomotief/treinstel is voorbereid op latere digitalisering. Dit "digitaal voorbereid" zijn, kan op twee manieren:<br />1. bij oudere locs (uit de begintijd van "Digitaal") door de aanwezigheid van op de print aanwezige soldeereilandjes ([[Woorden - P#Pads|soldeerpads]]). De draden van een decoder dienen dan op de soldeerpads te worden gesoldeerd. Soms moeten er een aantal printbanen op de print in de loc onderbroken worden door deze door te slijpen.<br />2. er is in de loc een [[Decoders|NEM-interface]] (NEM-plug) ook: [[Woorden - B#Brugstekker|"brugstekker"]] aanwezig. Hierin kan dan de stekker van een passende decoder gestoken worden.}}<br />
{| class="wikitable" style="margin-left:165px; margin-right:127px;"<br />
|[[Bestand:Let-op.jpg|50px|center]]<small>&nbsp;&nbsp;'''LET OP!'''</small>||{{TblAgKleur1|#E8E8E8;}} valign='top'|'''<u>Waarschuwing'''</u><br /> Let op dat een "digitaal voorbereide" (=analoge) locomotief ''NIET'' op een digitale baan geplaatst mag worden. '''Dat resulteert na een tijdje in een verbrande motor!'''<br clear="all"><br />
|}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dinamo<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); een systeem van modules voor besturing, bedacht door [http://www.vpeb.nl/oplossingen/treinen/dinamo van Perlo].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DinaSys<br />
|Omschrijving= Oude merknaam. Nieuwe naam is Ferrotronics. Levering van o.a. DTC draaischijfbesturing. Zie: [https://www.ferrotronics.nl/ Ferrotronics].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Diode<br />
|Omschrijving= (Electronica); een '''diode''' is een elektronisch onderdeel dat de elektrische [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] zéér goed in één richting geleidt, maar praktisch niet in de andere. Een diode functioneert als het ware als een elektronisch ventiel. De geleidende richting noemt men de doorlaatrichting en de andere richting de sperrichting. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Diode Meer over Diode].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Diorama<br />
|Omschrijving= Bij modelspoor: een op zichzelf staande uitbeelding van een landschap. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Diorama Meer over diorama].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Display<br />
|Omschrijving= (Electronica); een '''display''' is een elektronisch scherm (afleesvenster) waarop je iets kunt zien. Voorbeeld: "de display van je wekker". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(10)]] [https://www.ensie.nl/betekenis/display Meer over display].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dispolok<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); betreft meestal de aanduiding voor een gehuurde loc, kan echter ook gekocht zijn. Siemens '''Dispolok''' GmbH is een onderdeel van Siemens dat in 2001 werd opgericht als verhuurder van locomotieven aan spoorwegondernemingen. Deze Dispolok-locomotieven zijn afgeleid van grote locomotief[[Woorden - S#Serie|serie]]s. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Dispolok Meer over Dispolok].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Dive-Under"<br />
|Omschrijving= (Engels) Een ongelijkvloerse ofwel vrije kruising van twee sporen waarbij onderste spoor/sporen verdiept (onder maaiveld) wordt/worden aangelegd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dodemansknop<br />
|Omschrijving= Zie: [[#Dodemanspedaal|Dodemanspedaal]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dodemanspedaal<br />
|Omschrijving= '''Veiligheidspedaal''' in (diesel-)elektrische voertuigen dat door de bestuurder voordurend moet worden ingedrukt; zodra het wordt losgelaten, bijvoorbeeld als de bestuurder onwel wordt, wordt het voertuig automatisch tot stilstand gebracht (in België spreekt men vaak van dodemanpedaal, zonder -s- dus). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dom<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - S#Stoomdom|Stoomdom]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Donder<br />
|Omschrijving= Voor zijn '''donder''' slaan of geven: de locomotief hard laten werken, al het vermogen gebruiken; ook: van katoen geven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dood<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); het '''dode''' punt: stand van een wiel waarbij geen beweging kan intreden doordat de drijfstang precies in de richting van de kruk trekt of duwt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Doodskist<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] HSM 201-208 en 220, tramlocomotieven die vierkant waren en daarbij zo open dat het dienstdoende personeel zeer van koude te lijden had; grote '''doodskist''': bijnaam van de NS 34 (ex HSM-serie 229-231), een wat grotere vierkante loc; kleine doodskist: bijnaam van de serie HSM 225-228. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Doordruklocomotief<br />
|Omschrijving= Een doordruklocomotief is een rangeerloc waarmee wagens die op enige afstand van elkaar op één spoor staan, tegen elkaar gedrukt worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Doorlaatrichting<br />
|Omschrijving= (Elektronica); zie: [[Woorden - D#Diode|Diode]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Doorlaatstroom<br />
|Omschrijving= (Elektronica); de '''doorlaatstroom''' van een [[Wat is een led|led]] wordt aangegeven met I<sub>f</sub> (I<sub>forward</sub>). Hiermee wordt de "maximale" doorlaatstroom van de led opgegeven, waarbij een redelijke levensduur te verwachten is. Dus hoe minder stroom, des te langer de led meegaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.circuitsonline.net/artikelen/view/32/2 Meer over doorlaatstroom]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Doorloopkop<br />
|Omschrijving= '''Doorloopkop''' was de benaming van een koprijtuig waarvan de voorzijde voorzien was van een cabine en van een doorgang voor reizigers naar een eventueel gekoppeld rijtuig. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Doorloopkop Meer over doorloopkop].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Doorrijdsnelheid<br />
|Omschrijving= Maximale '''snelheid''' bij '''doorrijden''' van treinen ter plaatse van een station. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Doorrijdspoor<br />
|Omschrijving= '''Spoor''' specifiek ingericht voor het '''doorrijden''' van een trein door een station. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Doorschieten<br />
|Omschrijving= Het tot stilstand komen van een trein voorbij een stop tonend sein ([[Woorden - S#STS.|STS]]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Doorslaan<br />
|Omschrijving= Het ronddraaien van de drijfwielen van de loc zonder dat deze zich verplaatst of - als de loc al in beweging was - zonder dat de drijfwielen merkbaar medewerking aan de voortbeweging van de loc verlenen; als de rails glad zijn en als de loc een zware trein te trekken heeft, gebeurt dit eerder; de wielen van de loc '''slaan door''' of de loc slaat door; ook: [[Woorden - V#Voeten vegen|voeten vegen]], [[Woorden - M#Malen|malen]], [[Woorden - P#Pivoteren|pivoteren]]; in België zegt men ook "doorslagen". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Doorvaarthoogte<br />
|Omschrijving= De '''doorvaarthoogte''' is de verticale afstand tussen de maatgevende waterstand en de onderkant van de overspanning boven de vaarweg. [http://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=doorvaarthoogte Meer over Doorvaarthoogte]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Doorvaartwijdte<br />
|Omschrijving= De '''doorvaartwijdte''' van een (vaste) brug is de kleinste breedte onder die brug, gemeten loodrecht op de vaarwegas, die bij de maatgevende waterstand volledig door het maatgevende schip kan worden benut. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Draadgewonden weerstand<br />
|Omschrijving= (Elektronica); een draadgewonden '''weerstand''' bestaat uit een hittebestendige '''drager (meestal keramiek) waarop weerstandsdraad is gewikkeld''' (=gewonden). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Weerstandsdraad Meer over draadgewonden weerstand]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Draagconstructie<br />
|Omschrijving= Een '''draagconstructie''' is een samenstel van dragende elementen die een ruimte overspannen; anders geformuleerd: die samenstellende onderdelen van een bouwwerk die de daarop inwerkende krachten als wind, sneeuwbelasting (sneeuwgewicht op dak), eigen gewicht en nuttige belasting afvoeren naar de fundering. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Draagconstructie Meer over draagconstructie].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Draagdraad<br />
|Omschrijving= De verticale koperen '''draad''' waaraan de rijdraden zijn '''opgehangen'''. Zie: [[Bovenleiding algemeen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Draaischijf<br />
|Omschrijving= Een '''draaischijf''', is voorzien van rails, waarop locomotieven en andere voertuigen '''omgedraaid''' kunnen worden, dan wel naar één van de aansluitende sporen gedraaid. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook [[Draaischijf]]. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Draaischijf_(spoorweg) Meer over de draaischijf].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Draaispoelmeter<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek/elektronica). '''Meetinstrument''' voorzien van een '''draaibare spoel''' met daaraan gekoppeld een wijzer, om bijvoorbeeld spanning (V) of [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] (A) weer te geven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - P#Paneelmeter|Paneelmeter]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Draaispoelmeter Meer over draaispoelmeter].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Draaistel<br />
|Omschrijving= Bogie, '''draai'''baar onder'''stel'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Draaistel Meer over draaistel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Draaistroom<br />
|Omschrijving= (Electrotechniek); '''Driefasenspanning''', ook wel [[Woorden - S#Sterkstroom|sterkstroom]] genoemd, is elektrische energie in de vorm van drie gelijktijdig opgewekte wisselspanningen, die ten opzichte van elkaar 120&deg; in fase verschoven zijn. De spanningen (vroeger 380 V, tegenwoordig 400 V) worden opgewekt door één en dezelfde generator, met drie afzonderlijke magneetvelden die onderling een hoekverschuiving van 120&deg; hebben. Hierdoor ontstaan drie sinusvormige wisselspanningen, die weliswaar gelijkvormig zijn, maar die steeds 120&deg; na elkaar hun maximale waarde bereiken. Bij iedere complete omwenteling (360&deg;) van de rotor van de generator zijn alle drie de spanningen dus door hun maximum en hun minimum gegaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Driefasenspanning Meer over Draai[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drain<br />
|Omschrijving= (Elektronica); de [[Woorden - D#Drain|'''drain''']] is een aansluiting van een aantal soorten actieve elektronische halfgeleiderkomponenten zoals een [[Woorden - F#FET.|fet]], [[Woorden - T#Triac|triac]], [[Woorden - T#Thyristor|thyristor]] e.d. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over de [https://en.wikipedia.org/wiki/Field-effect_transistor Fet].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Draisine"<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); railvoertuig (lorrie). Klein railvoertuig. Meestal in gebruik voor inspectiedoeleinden. De '''draisine''' is uitgerust met trappers of een kleine verbrandingsmotor.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drempelspanning<br />
|Omschrijving= (Elektronica); De spanning die ontstaat over een diode, wanneer er een [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] doorheen loopt in de doorlaatrichting. Deze '''drempelspanning''' is afhankelijk van de hoeveelheid stroom die door de diode loopt en van het materiaal waarvan de diode gemaakt is (germaninium of silicium). Deze drempelspanning is meestal ongeveer 0,6V bij een siliciumdiode en 0,2V bij een germaniumdiode. Bij een spanning van minder dan de drempelspanning, geleidt de diode dus niet!<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drempelspanning van een led <br />
|Omschrijving= (Elektronica); de spanning die ontstaat over een [[Wat is een led|led]], wanneer er een stroom doorheen loopt in de doorlaatrichting. Deze '''drempelspanning''' is afhankelijk van de kleur van de led en (in mindere mate) van de hoeveelheid stroom die door de led loopt. Varieert van 1,9V bij een rode led tot 3,6V bij een witte led.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Dressed to kill"<br />
|Omschrijving= Bijnaam, in Engeland gebruikt en hier overgenomen, van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 1300. Toen zij in 1880 in dienst gesteld werden bleken het direct zeer succesvolle machines te zijn, geschikt voor alle diensten, en zeer gemakkelijk te stoken, tegelijk goed stoommakend. De bijnaam in Engeland (a parisienne) '''dressed to kill''' kregen ze om hun sierlijke vormgeving. Ook: [[Woorden - G#Grote groenen|grote groenen]], [[Woorden - M#Muilezels|muilezels]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Driehoeken<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); (werkwoord): het met een loc of trein berijden van in een '''driehoek''' gelegde rails, waardoor de andere kant voorkomt; ook: een driehoekie pikken of -- doen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie het artikel [[Treinen keren]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Driehoogten-sein<br />
|Omschrijving= Onderdeel van Lichtseinstelsel 1946. Zie: [[Lichtseinen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Driemaster"<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 2900, die drie gekoppelde assen hadden. Deze drie assen deden denken aan de '''drie masten''' van een zeilschip. In de tijd dat deze locomotieven in dienst gesteld werden waren er nog veel zeilschepen. Later is deze bijnaam overgegaan op de locomotieven van de serie 3200 die ook drie gekoppelde assen hadden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - O#Onderzeeër|"Onderzeeër"]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drierail<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); bij '''drierail''' is sprake van twee spoorstaven en een middenrail, de puntcontacten (kortweg PuCo's genoemd). Zie: artikel [[Systemen]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drie-tje<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); benaming voor een '''driedelig treinstel''', dus bestaande uit drie rijtuigen (of bakken). <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drie treinen systeem<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); Bij [[Woorden - R#Rail 21|"Rail 21"]] werd een drie treinen systeem voorgesteld: naast de "Intercity" zou de "Sneltrein" terugkeren onder de naam "InterRegio" (IR), de "stoptrein" zou vervangen worden door de "Agglo-Regio" (AR). [https://wiki.ovinnederland.nl/wiki/Drietreinensysteem Meer over drie treinen systeem]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Driewegwissel<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); een '''driewegwissel''' bestaat eigenlijk uit twee in elkaar geschoven wissels. Zie: artikel [[Puntstuk van het wissel polariseren]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drijfas<br />
|Omschrijving= '''As''' waar de '''drijf'''wielen op bevestigd zijn. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drijfstang<br />
|Omschrijving= 1. Verbindingsstang tussen zuigerstang en kruk, waardoor de heen- en weergaande beweging van de zuigerstang in een rondgaande beweging van de krukas overgaat.<br />2. Verbindingsstang tussen opeenvolgende drijfwielen.[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drijfwerk<br />
|Omschrijving= Het geheel van stangen, kruiskop, leibanen e.d. die de drijfkracht overbrengen van de cilinders op de wielen; ([[Woorden - B#Binnenliggend|binnenliggend]], [[Woorden - B#Buitenliggend|buitenliggend]] drijfwerk: zie [[Woorden - C#Cilinder|cilinder]]); ook: [[Woorden - M#Mechaniek|mekanniek]]; - '''drijfwerk''' op half werk stellen: het verwijderen van de (kapotte) drijfstang aan één kant van de loc, waarna verder gereden wordt met alleen de andere helft waardoor dus half werk geleverd wordt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drijfwiel<br />
|Omschrijving= Door de '''drijfstang''' direct aangedreven '''wiel'''; zie ook: koppelwiel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Stoomlocomotief Meer over Drijfwiel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drijfwielen<br />
|Omschrijving= De meeste stoomlocomotieven hebben een enkelvoudig frame met daaronder de '''drijfwiel'''en, en soms ook één- of meerdere assen met (kleinere, en niet aangedreven) loopwielen. Loopwielen worden gebruikt om het gewicht over meer assen te verdelen, of om de rijeigenschappen bij hogere snelheden te verbeteren. Loopwielen kunnen in een draaistel zijn opgenomen; drijfwielen meestal niet. Zie "drijfwiel" <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drinken<br />
|Omschrijving= 1. De loc drinkt: de loc neemt water;<br />2. (België) de ketel laten '''drinken''': de injecteur in werking stellen, waardoor de ketel water krijgt toegevoerd; de ketel is dus a.h.w. "dorstig", en mag nu drinken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dromedaris<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] 2100, en wel van die exemplaren die slechts één dom boven op de ketel hadden, in tegenstelling tot andere, die twee dommen, een stoom- en zanddom op de ketel hadden. Die laatste hadden de bijnaam kameel. Het verschil zat hem dus in één of twee bulten boven op de loc, precies het verschil tussen '''dromedaris''' en kameel. Ook: [[Woorden - B#Blikken Tinus|blikken Tinus]], [[Woorden - Z#Zwartkop|zwartkop]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Droogmakerij<br />
|Omschrijving= '''Droogmakerij''', hetgeen wat door de meeste mensen "polder" wordt genoemd. [http://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=droogmakerij&pid=LmB4vn2e Meer over Droogmakerij]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drukdicht<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); speciale uitvoering voor met name hogesnelheidstreinen die moet voorkomen dat [[#Drukgolf|drukgolven]], veroorzaakt door passerende treinen of tunnels, het interieur bereiken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drukgolf<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); ten gevolge van de passage van een trein wordt een flinke hoeveelheid lucht verplaatst. Staande naast het spoor is dit te merken door een plotselinge drukverandering die zo groot kan zijn, dat mensen uit hun evenwicht gebracht worden met alle gevolgen van dien. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=drukgolf Meer over Drukgolf]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drukpijp <br />
|Omschrijving= (Grootspoor); een '''drukpijp ''' dient voor de zijwaartse bevestiging/positionering van de [[Woorden - R#Rijdraad|rijdraden]]. [https://www.railpro.online/nl_NL/search/?search_term=drukpijp Meer over drukpijp]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dubbel<br />
|Omschrijving= '''Dubbele kar''': zie [[Woorden - K#Kar|"kar"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dubbel enkelspoor<br />
|Omschrijving= Een spoorlijn van '''twee sporen''', waarvan beide sporen geschikt zijn om in beide richtingen te gebruiken, en beide sporen een volledige autonome '''enkel'''spoorbeveiliging hebben. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook het artikel [[Beveiliging op het spoor#Dubbel Enkelspoor - beveiliging|Beveiliging op het spoor]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dubbelgeïsoleerd<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); '''dubbelgeïsoleerd''', ook "geheel geïsoleerd" of "versterkt geïsoleerd", wil zeggen dat een toestel behalve de gebruikelijke elektrische isolatie, een zodanige constructie en behuizing heeft, dat er geen spanning kan komen te staan op delen die kunnen worden aangeraakt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Dubbelge%C3%AFsoleerd Meer over dubbelgeïsoleerd].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dubbelloc<br />
|Omschrijving= Een loc die bestaat uit twee vast gekoppelde identieke locs. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_spoorwegjargon#D Meer over dubbelloc].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dubbeltractie<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - V#Voorspan|Voorspan]] en/of het artikel [[Multi-tractie_rijden]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Duiker<br />
|Omschrijving= Koker dwars onder een spoor of weglichaam door, die tot doel heeft een verbinding te vormen tussen beide zijden. De verbinding kan zowel droog als nat zijn om twee leefgebieden op gebied van fauna en/of water met elkaar te verbinden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Duizendpoot<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 7700. Reden van deze naam onduidelijk. Misschien omdat ze voor allerlei diensten te gebruiken zijn. Ook: [[Woorden - H#Haarlemmermeertje|Haarlemmermeertje]], [[Woorden - B#Bello|Bello]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Duty cycle<br />
|Omschrijving= De arbeidscyclus (Engels: '''duty cycle''') van een periodiek optredend verschijnsel, is de verhouding van de tijd dat het verschijnsel aanwezig (actief) is en de totale periode. Meestal wordt deze verhouding uitgedrukt als percentage. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Arbeidscyclus Meer over duty cycle]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dura-lar<br />
|Omschrijving= '''Dura-lar'''. Merknaam voor [[Woorden - M#Mylar|Mylar]]-folie op basis van polyester. Ook polyesterfilm of PET-film genaamd. Chemische naam: "polyethyleentereftalaat". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Polyethyleentereftalaat Meer over polyethyleentereftalaat]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Dure stroom"<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); '''"Dure stroom"''' is de benaming voor het toepassen van de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] uit de [[Woorden - C#Centrale|centrale]] voor het voeden van én de locs/treinstellen én de wisseldecoders en/of schakeldecoders e.d. Wanneer de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] uit de centrale hiervoor gebruikt wordt, word in feite de centrale misbruikt, omdat die én de locs/treinstellen, én de wisseldecoders en/of schakeldecoders moet voorzien van stroom. Hierdoor zal bij gebruik van veel locs/treinstellen, het moment dat één- of meer [[Woorden - B#Booster|boosters]] nodig zijn, snel dichterbij komen. Veel beter én goedkoper is het, om de wisseldecoders en/of schakeldecoders een eigen voeding, d.m.v. een losse trafo, te geven. Dus: de centrale voedt de locs/treinstellen, en een losse trafo (of meerdere losse trafo's) levert/leveren spanning voor de wisseldecoders en/of schakeldecoders. En dat is goedkoper dan telkens boosters er bij moeten kopen omdat de centrale het niet meer aan kan.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drybrush <br />
|Omschrijving= "'''Dry brushing'''" ("droog kwasten") is een verftechniek waarbij de kwast die je gebruikt slechts een minimale hoeveelheid verf bevat en kan afgeven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Drybrush Meer over dry brush].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dwarsligger<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - B#Biels|Biels]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dweil<br />
|Omschrijving= Slechte stoommaker; dweil wellicht omdat je de stoom uit de loc moet knijpen, als bij een '''dweil''', of in de betekenis: vervelend, naar, zeurderig individu. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dwergsein<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); '''dwergsein''' is de benaming van een laag, tussen de sporen geplaatst sein. Bijnaam: [[Woorden - O#"Onderzeeër"|"Onderzeeër"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie: afbeelding 19 in het artikel [[Lichtseinen#Laag geplaatste seinen|Lichtseinen]].<br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - C<br />
|Volgende= Woorden - E<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 24 mrt 2024 9: 50 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|D]]<br />
[[Categorie: Algemeen|D]]<br />
[[Categorie: Woorden|D]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|D]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_B&diff=50816Woorden - B2024-03-24T08:47:14Z<p>Fred: woord toeg.</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - A<br />
|Volgende= Woorden - C<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= B.<br />
|Omschrijving= Aanduiding voor 2e klas; vgl. A, C, D; "een '''B''':" een 2e klas rijtuig of wagen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= BBD. <br />
|Omschrijving= (Grootspoor) BBD is de afkorting van '''Begeleider BuitenDienst gesteld''' spoor. Persoon die bevoegd is voor het begeleiden van werktreinen en andere railgebonden voertuigen op buitendienstgesteld spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(9)]] Meer over [https://www.railalert.nl/afkortingen-railalert BBD].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= B.H.<br />
|Omschrijving= (BH). Het beschermdeksel van de automatische koppeling van een elektrische/diesel-elektrische trein; dit deksel heeft de vorm van een bustehouder. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= B.P. & Co<br />
|Omschrijving= '''Beyer Peacock & Co''' Ltd, Manchester, Engeland. Zie: [[Woorden - B#Beyer Peacock|Beyer Peacock]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Beyer,_Peacock_and_Company Meer over Beyer Peacock & Co].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= BS.<br />
|Omschrijving= Afkorting van '''Bovenkant Spoor'''. Dit is de bovenzijde van beide spoorstaafkoppen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=bovenkant_spoor Meer over BS]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= B-relais<br />
|Omschrijving= Een '''B-relais''' werd gebruikt bij de klassieke beveiliging. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Baak<br />
|Omschrijving= 1. Een '''baak''' is een schuingeplaatst bord, voorafgaand aan een sein (zie ook het artikel [[Seinen]]).<br />2. Reflecterende bordjes van 15 × 15 cm die vóór een sein op de vrije baan geplaatst zijn. Eerst drie bordjes op ongeveer 210 meter afstand, daarna twee bordjes op ongeveer 140 meter afstand en daarna een enkel bordje op ongeveer 70 meter afstand. De bordjes dienen voor de oriëntatie van de machinist, wanneer het sein gedoofd mocht zijn. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Baan<br />
|Omschrijving= 1. Spoor'''baan''' [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]].<br />2. Modelspoorbaan. (zie het artikel [[Basisvormen modelbanen]]) <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Baanplan<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); het '''baanplan''' is het geheel van rails, scenery, onderbouw en bedrading (zie het artikel [[Basisvormen modelbanen]]). <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Baanruimer<br />
|Omschrijving= Versterking aan de onderzijde van een locomotiefframe, met als doel het van de '''baan''' schuiven ('''ruimen''') van de daarop liggende voorwerpen, om ontsporen van een [[Woorden - L#Loc.|loc]] of trein(stel) te voorkomen. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Baanvak<br />
|Omschrijving= Een '''baanvak''' is een gedeelte van een spoorbaan tussen twee stations of kilometerpalen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Baanvakbelasting<br />
|Omschrijving= Het percentage dat aangeeft in hoeverre een '''baanvak''' (tussen twee knooppunten) theoretisch bezet ('''belast''') is. Hoe hoger het percentage, hoe minder ruimte er beschikbaar is om verstoringen in de treinexploitatie te kunnen opvangen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=baanvakbelasting Meer over Baanvakbelasting] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Baanvakdeel<br />
|Omschrijving= Een '''baanvakdeel''' is een spoorgedeelte tussen twee knooppunten, twee splitsingspunten of een knooppunt en een splitsingspunt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=baanvakdeel Meer over baanvakdeel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Baanvaksnelheid<br />
|Omschrijving= De hoogst toegelaten '''snelheid''' op een [[Woorden - B#Baanvak|'''baanvak''']]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=baanvaksnelheid Meer over baanvaksnelheid]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Baas<br />
|Omschrijving= "Een goede '''baas'''" een goede meester, een goede machinist; de machinist was op de loc de baas van de leerling. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Babbitt<br />
|Omschrijving= (Engels); 1. lagerlegering van witte tin met antimoon, lood en koper (= '''Babbitt''' metaal); [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />2.Een lager waarin deze stof verwerkt is. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br /><br />
De stof wordt, vanwege zijn lage wrijving, gebruikt in glijlagers. Babbitt metaal of -witmetaal is in 1839 uitgevonden door Isaac Babbitt in Taunton in Massachusetts. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Babbittmetaal Meer over Babbitmetaal]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Backer & Rueb<br />
|Omschrijving= '''Backer & Rueb''' was een Nederlandse spoorweg[[Woorden - M#Materieel|materieel]]fabrikant. Zie: [[Woorden - B#Breda|Breda]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Badkuipen<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 3800-3805, gestroomlijnde 3700-en, die het uiterlijk van een omgekeerde '''badkuip''' hadden; ook: [[Woorden - P#Potvis|"Potvis]], [[Woorden - P#Walvis|Walvis]], Kunstmoeder."<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bak<br />
|Omschrijving= 1. Kolenlaad'''bak''' aan de hijskraan waarmee kolen op de loc geladen worden; "bakkie over deurtje:" manier van kolenladen, waarbij in het machinistenhuis kolen op de voetplaat gestort worden; de laadbak wordt dan boven de toegangsdeur tot het machinistenhuis gehesen, en zijdelings in het machinistenhuis leeggestort op de voetplaat; werd vooral gedaan bij kleinere machines, als de [[Woorden - S#Serie|serie]] 7700 (zie: [[Woorden - B#Bello|Bello]]).<br />2. Open goederenwagen voor het vervoer van kolen en andere losse [[Woorden - L#Lading|lading]]; "een lege bakkentrein". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />3. Bij reizigers[[Woorden - M#Materieel|materieel]]: elk rijtuig van een treinstel en ieder los rijtuig van een treinstel. Bijvoorbeeld: een VIRM-viertje bestaat uit vier bakken. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bakcode<br />
|Omschrijving= Sinds 1951 door de NS ingevoerd uniek nummer voor het reizigers[[Woorden - M#Materieel|materieel]] (personentreinen). (zie ook: [[UIC-codering rollend materieel]]). Deze '''bakcode''' (het UIC-nummer) is later vervangen door het [[Woorden - E#EVN.|Europese Voertuig Nummer]] (EVN).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Baken<br />
|Omschrijving= Onderdeel van een beveiligingssysteem (bijvoorbeeld behorend bij [[Woorden - A#ATB-NG.|ATB-NG]] of [[Woorden - E#ETCS.|ETCS]]) dat wordt geplaatst tussen beide spoorstaven. Hiermee wordt tijdens de passage van de trein een '''baken'''bericht door de trein uitgelezen (passief baken) of worden over en weer tussen trein en baken berichten overgebracht (actief baken). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=baken Meer over baken] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bakenzender<br />
|Omschrijving= Onderdeel van [[Woorden - T#Telerail|Telerail]]. Een '''bakenzender''' verzendt een radiosignaal dat door de telerail-installatie in de trein wordt gebruikt om automatisch over te schakelen op de zendfrequentie van het beheersgebied waar de trein naar toe rijdt. Alle overgangen tussen beheersgebieden zijn voorzien van bakenzenders. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=bakenzender Meer over bakenzender].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bakje<br />
|Omschrijving= 1. Goederenwagen, meestal een open goederenwagen, die er uit ziet als een open '''bak'''; vergelijk<br />
[[Woorden - K#"Kastje"|"kastje"]];<br />2. Bijnaam van klein rangeerlocje; vgl. "[[Woorden - H#"Hippeltje"|hippeltje]], [[Woorden - K#Kikker|kikkertje]], [[Woorden - K#Kasse|kasse]]" waarschijnlijk naar het vierkante uiterlijk van veel kleine locomotieven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bakkie<br />
|Omschrijving= Benaming voor rangeerlocs uit de 500-, 600- en 700 [[Woorden - S#Serie|serie]]. De locs kregen deze bijnaam vanwege het pruttelende uitlaatgeluid, wat aan een koffiepot (percolator) deed denken. Zie ook: [[Woorden - B#Bakje|Bakje]] en [[Woorden - H#Hippel|Hippel]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bakschuif<br />
|Omschrijving= Vlakke stoomschuif, die als een afsluitende '''bak''' over de stoompoorten ligt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ballast<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - B#Ballastbed|Ballastbed]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ballastbed<br />
|Omschrijving= Ondergrond waarop de dwarsliggers met rails rusten. Het '''ballastbed''' fungeert als trillingsdemper en bevorderd de afvoer van regenwater. Eerder ballastbed was gemaakt van zand. Tegenwoordig gebruikt men grind of steenslag (zie ook het artikel [[Bedding en ballast]]). <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ballastloos spoor<br />
|Omschrijving= '''Ballastloos spoor''' is elke vorm van een spoorconstructie, waarbij geen losse ballast wordt toegepast. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=ballastloosspoor Meer over ballastloos spoor]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Ballastspoor<br />
|Omschrijving= Bovenbouwconstructie met ballastbed. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=ballastspoor Meer over ballastspoor]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bandkabel <br />
|Omschrijving= Een '''bandkabel''' (Engels; "flat cable" of "ribbon cable" of [[Woorden - F#FFC.|"FFC"]]) is een plat soort kabel met meerdere aders. Aan het begin en het eind van de kabel kunnen [[Woorden - C#Connector|connectoren]] zijn gemonteerd, waarmee de kabel bijvoorbeeld als verbinding tussen een apparaat en een moederbord kan worden bevestigd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[Woorden - F#Flat cable|flat cable]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Bandkabel Meer over bandkabel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Banenkroet<br />
|Omschrijving= "Spoor'''banenkruid'''", de planten of het onkruid dat groeit tussen de sporen: bijnaam om het "spoorvolk" mee aan te duiden, die mensen die bij de spoorweg werken, waarschijnlijk afkomstig uit Limburg. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bareel<br />
|Omschrijving= (België); afsluithek bij overweg. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - R#Rolbareel|Rolbareel]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bascul<br />
|Omschrijving= (België, Fr. Bascule): klaprooster, valrooster. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Base<br />
|Omschrijving= Een '''base''' of loog – ook wel alkali genoemd – is een substantie die eigenschappen heeft, tegengesteld aan een [[Woorden - Z#Zuur|zuur]]. De mate waarin een in water opgeloste stof basisch is, wordt aangegeven met de pH-waarde: 7 is neutraal, hogere waarden zijn basisch, lagere waarden dan 7 zijn zuur. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Base_(scheikunde) Meer over base (scheikunde)]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Basis<br />
|Omschrijving= (Elektronica); de '''basis''' is een aansluiting van een [[Elektronica basis#De transistor|transistor]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Transistor Meer over basis]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Basisstation<br />
|Omschrijving= Onderdeel van [[Woorden - T#Telerail|"Telerail"]]. Een '''basisstation''' staat op een vaste plaats en zorgt voor de radiocommunicatie tussen de wal-organisatie en de trein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=basisstation Meer over basisstation] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Basisuurpatroon<br />
|Omschrijving= Het aantal en de soort treinen dat per uur in volgorde een bepaald traject berijdt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=basisuurpatroon Meer over basisuurpatroon] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Batten <br />
|Omschrijving= (Engels) Ook '''batten''' light. In de verlichtingsindustrie verwijst het woord "batten" naar een "lineaire licht [[Woorden - A#Armatuur|armatuur]]" ofwel een langwerpige (vrij platte) lichtarmatuur. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - L#LED batten|LED batten]]. [https://en.wikipedia.org/wiki/Batten Meer over batten].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bebouwing<br />
|Omschrijving= De '''gebouwen''' op de modelspoorbaan, zoals huizen, fabrieken en stations. Zie: [[Bebouwing]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bedding<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - B#Ballastbed|Ballastbed]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bedieningsmodel<br />
|Omschrijving= Weergave van het treinendiensten aanbod in termen van treinsoorten, halteplaatsen, frequentie, gemiddelde reistijd, comfort, punctualiteit en aansluitingen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bedienpost<br />
|Omschrijving= '''Post''' van waaruit seinen en wissels worden '''bediend'''. Ook 'Post T' genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=bedienpost Meer over bedienpost] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Beelen<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de diesellocomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] DE 2601-2606, genoemd naar de Staatsman Lois Jozef Maria '''Beel''', wiens hoofd wel wat leek op het front van de locomotief. Helaas waren deze menselijke locomoteven geen succes en was hen geen lang leven beschoren (1953-1958). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] (zie ook: [https://www.spoorwegmaterieel.nl [[Woorden - M#Materieel|Materieel]]overzicht]). <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Been<br />
|Omschrijving= Arm van een armsein; de arm is langgerekt en vertoont evenveel (of even weinig) overeenkomst met een arm als met een '''been'''; bovendien komen bij sommige seinbeelden de armen bij elkaar alsof het twee benen aan een menselijk lichaam zijn; "als de benen omhoog zijn kan je komen:" als de twee armen van het voorsein omhoog staan, dan kun je doorrijden (toespeling op seksuele handeling); "benen omhoog:" voorsein veilig; "benen opzij;" aftakken bij het volgende vertakkingssein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Beer<br />
|Omschrijving= "'''bruine beer'''", zie: [[Woorden - B#Bruin|Bruin]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bekerkoppeling<br />
|Omschrijving= [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/koppeling_(spoorweg)#Typen_koppeling Meer over Koppelingstypen]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bel<br />
|Omschrijving= Locomotief'''bel'''. In eerdere jaren en bij sommige maatschappijen moest een trein verplicht gebruik maken van een bel als waarschuwingsmiddel. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bello<br />
|Omschrijving= '''Bello''' was de bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] 7700, die vaak op de lokaalspoorwegen reden en daar de stoombel in werking hadden, zodat er een aanhoudend bellen te horen was; dit bellen was wettelijk verplicht op sommige baanvlakken; deze bijnaam werd ook gebruikt voor andere locomotieven op lokaalspoorwegen, zoals de serie 5500 en 7000. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Belpaire<br />
|Omschrijving= Alfred Jules '''Belpaire''', België;. (26-09-1820 &mdash; 1893, Oostende). Locomotiefingenieur en directeur generaal van de Belgische spoorwegen. Uitvinder van de vlakke vuurkist (1860), die aanmerkelijk zuiniger stookte als de oudere diepe vuurkisten. Hierdoor kon men goedkopere, relatief slechtere kolen stoken, terwijl de stoomproductie met circa 20% toenam. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Alfred_Belpaire Meer over Belpaire].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bende<br />
|Omschrijving= "de zwarte '''bende'''": zie: "[[Woorden - Z#Zwart|Zwart]]". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bergklimmers<br />
|Omschrijving= (Bergkruipers); bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 8400, die heuvelachtige trajecten goed aankonden, bijvoorbeeld de lijn Flemalle-Ans; zie ook: [[Woorden - T#Trekpot en dauwworm|"trekpot]], [[Woorden - T#Trekpot en dauwworm|dauwworm]], [[Woorden - S#Strijkijzer|strijkijzer]], [[Woorden - L#Lemmerboten|lemmerboot]]"; ook: [[Woorden - B#Bergkruipers|"bergkruiper"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bergkruipers<br />
|Omschrijving= Zie: [[#Bergklimmers|Bergklimmers]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Beul<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] 3900 en 6300, die zeer grote afmetingen hadden, en waar de stoker zich af'''beul'''de om het vuur bij te houden; wellicht deze naam ook omdat de machines zeer sterk waren, wat men van een beul ook nogal eens denkt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bevoegd<br />
|Omschrijving= "'''Bevoegd''' leerling": zie [[Woorden - L#Leerling|"Leerling."]] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bewaakte overweg<br />
|Omschrijving= Overweg met slagbomen, welke door een overwegwachter bediend werden.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Beweging<br />
|Omschrijving= Trein'''beweging'''; "kleine beweging:" rangeerbeweging. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Beyer Peacock<br />
|Omschrijving= '''Beyer Peacock''' was een Engelse fabrikant van hoofdzakelijk locomotieven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Beyer,_Peacock_and_Company#External_links Meer over Beyer] (Engels). <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bezetmelder<br />
|Omschrijving= Modelspoor. Elektronische schakeling voor het detecteren van rollend [[Woorden - M#Materieel|materieel]] binnen een zelf aangegeven begrensd gebied (zie ook het artikel [[Terugmelding en/of bezetmelding]]). <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= BiDiB<br />
|Omschrijving= Dit is de benaming van een protocol voor toepassing bij BiDiBus.<br />
[https://forum.beneluxspoor.net/index.php/topic,70306.msg3221676338.html#msg3221676338 Meer over Bidib] op het BNLS-forum.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= BiDiBus<br />
|Omschrijving= Dit is de benaming van een bus, net als bijv. ExperessNet, CAN-bus of LocoNet. [https://www.bidib.org/bidibus/bidibus_e.html Meer over BIDIB]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bielle<br />
|Omschrijving= (Bijèl) (België, < Fr.): drijfstang; ook: de "dikke" '''bielle'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Biels<br />
|Omschrijving= (Spoor'''biels'''). Dwarsligger. Dwars onder de rails geplaatste balk, die als drager voor de spoorstaven fungeert. De biels kan gemaakt zijn van eiken- of berkenhout. De huidige bielzen zijn veelal van beton. Er worden reeds proeven gedaan met kunststof bielzen. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Biesje<br />
|Omschrijving= "Gouden '''biesje'''": de bies op de pet van het hogere personeel; "er zijn gouden biesjes in de buurt": er is iemand van het hogere personeel in de buurt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bij<br />
|Omschrijving= "Een beetje '''bij''' voor los" een beetje "stoom bijgeven" om de buffers van de aan de loc vastgekoppelde wagen en die van de loc wat in te drukken, teneinde de schroefkoppeling gemakkelijk "los" te kunnen draaien bij het ontkoppelen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bijplaatsen<br />
|Omschrijving= Een trein conform de dienstregeling verlengen door het '''bijplaatsen''' van een treindeel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=bijplaatsen Meer over bijplaatsen] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bijzetten<br />
|Omschrijving= "Injecteur '''bijzetten'''": Injecteur in werking stellen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Binair<br />
|Omschrijving= Betekent: tweetallig. Een '''binair''' getal bestaat uit enen en nullen. (zie ook het artikel [[Uitleg Digitaal]]).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Binnendrijfstang<br />
|Omschrijving= Drijfstang van binnenliggend drijfwerk. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Binnenliggend<br />
|Omschrijving= Tussen de frameplaten van de loc aangebracht; "'''binnenliggende''' cilinder", "binnenliggend drijfwerk": zie ook: [[Woorden - C#Cilinder|"Cilinder"]]; tegengesteld: [[Woorden - B#Buitenliggend|Buitenliggend]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Binnensporen<br />
|Omschrijving= De aan de binnenzijde gelegen sporen van een vier- of meerdere sporige spoorbaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=binnensporen Meer over binnensporen] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Binnenvuurkist<br />
|Omschrijving= Vuurkist; de naam '''binnenvuurkist''' wordt gebruikt als men de vierkante ketel aanduidt als vuurkist; volgens deze zienswijze is dan de vuurkistmantel de buitenvuurkist, en de vuurkist de binnenvuurkist. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bistabiel relais <br />
|Omschrijving= (Elektronica); een '''bistabiel''' relais is een relais met twee standen, waarvan het anker in beide standen kan blijven staan als het relais niet is bekrachtigd. De contacten, die door het anker bediend worden, blijven dan ook staan in de stand waarin ze het laatst geschakeld werden, het spanningsloos maken van het relais heeft geen invloed op deze stand. Een korte spanningspuls is al voldoende om het relais om te schakelen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Bistabiel_relais Meer over bistabiel relais].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bistabiele<br />multivibrator<br />
|Omschrijving= (Elektronica); '''Multivibrator''' die '''twee stabiele toestanden''' heeft (zie: [[Woorden - M#Multivibrator|Multivibrator]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Blaadje<br />
|Omschrijving= Rangeerstoplantaarn. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Blaaskraan<br />
|Omschrijving= 1. Kraan waarmee de machinist de blazer bedient.<br />2. hierdoor: de blazer zelf (het bedieningsapparaat wordt met het bediende gelijkgesteld of als één beschouwd); '''"blaaskraan''' erin" is dan: "blazer aan". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Blaffen<br />
|Omschrijving= Het geluid dat de loc maakt bij zwaar rijden; dit klinkt als het aanhoudend '''blaffen''' van een hond. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Blank<br />
|Omschrijving= "Een '''blanke''' kachel": een schoon vuur, goed brandend, met weinig slakken; "blank" hier dus in bet.: schoon, niet vuil. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Blasie<br />
|Omschrijving= "Een '''blasie''' pikken" korte rusttijd nemen tijdens de rangeerdienst; vrijwel alleen gebruikt voor rusten wanneer de rangeerdienst even stopgezet werd, omdat de treinenloop dit eiste; bet. Gelijk aan: "uitblazen": "even rust nemen". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Blauw<br />
|Omschrijving= 1. "'''Blauwe''' olie": lichte, dunne smeerolie met een blauwe kleur, voor het smeren van dat deel van het drijfwerk, dat niet met stoom in aanraking komt en er dus niet door verhit wordt; "blauwe werk": bovengenoemd (drijf)werk, dat met blauwe olie gesmeerd wordt;<br />2."Grote Blauwen": bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 3501-3508 (ex-NBDS 30-36) die blauw geschilderd waren, ook: "Blauwe Brabanders", "Blauwpijpers"; "Blauwe Engel": bijnaam van de dieseltreinstellen van de serie DE 2 61-106, tweewagenstellen die eens lichtblauw geschilderd waren; genoemd naar de zeer populaire film "Der Blaue Engel" (1930), waarin Marlene Dietrich de hoofdrol van tingeltangelzangeres speelde. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Blauwe platen<br />
|Omschrijving= Styrofoam, Styrodur of Austrotherm XPS (merknamen). Harde '''blauwe''', roze of groene polystyreen isolatie'''platen'''. De kleur is afhankelijk van welke fabrikant het materiaal produceert: Styrodur (BASF, kleur: groen), Austrotherm XPS (kleur: rose) of Styrofoam (Dow Chemical, (kleur: blauw) (zie: [[Woorden - X#XPS|XPS]]) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] (zie ook het artikel [[Onderbouwconstructies]]).<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Blazen<br />
|Omschrijving= Het geluid van de veiligheidsklep(pen), wanneer daar stoom doorheen blaast; "de loc '''blaast'''". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Blazer<br />
|Omschrijving= Aanjager; de '''blazer''' blaast "stoom" de rookkast in en de schoorsteen uit (naam slaat op "werking" van het toestel) of: de blazer brengt hierdoor een blazende luchtstroom teweeg door het "vuur" heen (naam slaat op "effect". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Blikken<br />
|Omschrijving= "'''Blikken Tinus'''": bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] 2100, waarvan het drijfwerk gauw los zat, en dan een rammelend geluid, als van blik ging maken; "Tinus" is een eigennaam, net als in de samenstelling "houten Klaas". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Blinde as<br />
|Omschrijving= Door elektromotor(en) bewogen, via een reductiekast gekoppelde as, die door middel van tandwielen de assen van een locomotief aandrijft. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Blok<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - B#Blokstelsel|Blokstelsel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Blokkendozen<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de elektrische treinstellen uit 1924 ([[Woorden - M#Materieel|Materieel]] 24 ofgekort: "Mat'24"), die vierkant waren en daardoor op '''blokkendozen''' leken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Blokpost<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - B#Blokstelsel|Blokstelsel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Blokstelsel<br />
|Omschrijving= 1 op 1 (Grootspoor) Een blokstelsel of blokbeveiliging beveiligt het spoorverkeer op de vrije baan tegen botsingen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Blokstelsel Meer over blokstelsel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bloktrein<br />
|Omschrijving= Een '''bloktrein''' (of charter) is een goederentrein die specifiek voor een bepaalde klant wordt ingezet. Deze vorm van transport is geschikt voor klanten die lading voor een complete [[Woorden - T#Trein|trein]] kunnen aanbieden. Veelal hebben afzender en ontvanger een eigen spooraansluiting. Het voordeel voor de klant is dat hij kan rekenen op een vaste [[Woorden - D#Dienstregeling|dienstregeling]]. Daarnaast is een vaste trein in de regel sneller dan een gemengde goederentrein, doordat er bij een bloktrein verder geen rangeerwerk nodig is. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Blokwachter<br />
|Omschrijving= Spoorbeambte: '''wachter''' van een '''blok'''. Zie: [[Woorden - B#Blokstelsel|Blokstelsel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Blusdiode<br />
|Omschrijving= (Elektronica); Zie: [[Woorden - V#Vrijloopdiode|Vrijloopdiode]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Boeiboord<br />
|Omschrijving= (Bouwkunde); een '''Boeiboord''' of "boeiplank" is een opstaande zijde van een dakrand of dakgoot. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(12)]] [https://www.joostdevree.nl/shtmls/boeiboord.shtml Meer over boeiboord].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bogen<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de SS 800 [[Woorden - S#Serie|serie]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bogie<br />
|Omschrijving= (Engels) Draaibaar onderstel met twee- of meer paren wielen onder het eind van een locomotief, spoorwagen of rijtuig; bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] 1700 en ook wel van de serie 2100, die zo’n [[Woorden - D#Draaistel|draaistel]] hadden. Zie ook: [[#Boog|"Boog]], [[Woorden - R#Rijnboog|Rijnboog]]". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bogiestel<br />
|Omschrijving= Draaistel in bogievorm, [[#Bogie|bogie]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Boîte<br />
|Omschrijving= (België, < Fr.); oliebus ter smering van de wielen; "de '''boîten''' van de locomotief". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bok<br />
|Omschrijving= 1. Bijnaam voor de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] 500, 6000, 6200,6300 en 7100; genoemd naar het "dier" '''bok''', dat snel wegtrekt voor een wagen (voor serie 6000, 6200 en 6300) resp. niet zo groot is (voor serie 500 en 7100);<br />2. gestel van in de grond vaststaande en verbonden palen op het einde van een dood spoor ("stoot'''bok'''"); zie ook: "Stootjuk";<br />3. voetplaat, machinistenhuis, naar de oude betekenis van de koetsier vóór op een rijtuig;<br />4. (België) Limburgse bijnaam voor loc van het type 53; ook: [[Woorden - K#Kasse|"Kasse"]] (Gents), [[#Broekverbrander|"Broekverbrander"]]"" (Leuvens); "bok" werd gebezigd omdat de loc niet veel groter was dan dit kleine trekdier; zie ook: "[[Woorden - G#"Geit"|Geit]], [[Woorden - S#Sik|Sik]], [[#Bok|Bok 1]]". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bokken<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de NS 6200 [[Woorden - S#Serie|serie]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bollen<br />
|Omschrijving= (België): Rijden; "we '''bollen''' van Hasselt naar Diest". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Boog<br />
|Omschrijving= 1. Bocht in de rails, gebogen baanvlak;<br />2. [[#Bogie|Bogie]]; zowel het draaistel als de locomotiefbijnaam voor de [[Woorden - S#Serie|serie]] 1700/1800, maar ook de serie 2100; "natte boog": bijnaam van de locomotieven van de serie 1300, die geen oververhitter hadden zoals de 1700-en. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />3.Een '''boog''' is een bocht in een spoor- of tramweg. Bij spoorwegen in Nederland is de '''boog'''straal minimaal 190 meter op spoorgedeeltes waar maximaal 40 km/h gereden mag worden en minimaal 400 meter waar sneller gereden mag worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Boog_(spoor) Boog].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Booster<br />
|Omschrijving= Vermogensversterker (in het Engels: '''booster''') bij digitale baanbesturing. Zie ook het artikel [[Uitleg Digitaal]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Borax<br />
|Omschrijving= (Chemie); Het mineraal '''borax''' is het hydraat van natriumtetraboraat, een natriumboraat met de chemische formule Na2B4O5(OH)4 · 8 H2O. Chemisch wordt de formule van de verbinding ook vaak geschreven als Na2B4O7 · 10 H2O. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Borax_(mineraal) Meer over borax].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bordenman<br />
|Omschrijving= Rangeerder of stationsassistent die belast is met het draaien van de koersborden van de trein; zie ook: "Paalman". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bordessein<br />
|Omschrijving= Vertakkingssein, opgebouwd uit een paal met daarop een '''bordes''', waarop weer naast elkaar twee korte '''sein'''palen zijn aangebracht. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Borsig A.<br />
|Omschrijving= '''Borsig''', Berlin-Tegel. Duitse fabrikant van locomotieven en [[Woorden - M#Materieel|materieel]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://de.wikipedia.org/wiki/Borsig_%28Unternehmen%29 Meer over Borsig] (Duits). <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bougies<br />
|Omschrijving= Zie: '[[Woorden - B#Bogie|Bogie]]'. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bouwbesluit<br />
|Omschrijving= Het Nederlandse '''Bouwbesluit''' is een verzameling technische en andere voorschriften die gelden voor het bouwen van een bouwwerk, de staat van een bestaand bouwwerk en het in gebruik nemen of gebruiken van een bouwwerk, bijvoorbeeld voor woningen, kantoren, winkels en ziekenhuizen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Bouwbesluit Meer over Bouwbesluit].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bouwfase<br />
|Omschrijving= De fase waarin men werkelijk bezig is met het bouwen van een ontwerp, voorafgaand aan de zgn. indienststellingsfase. De '''bouwfase''' kan weer uit meerdere bouwfasen bestaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=bouwfase Meer over bouwfase] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bovenbalk<br />
|Omschrijving= Zie: '[[Woorden - B#Bovenligger|Bovenligger]]'. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bovenbouw<br />
|Omschrijving= Term die in de spoorwereld gebruikt wordt voor het gedeelte van een spoorweg dat op zandlichaam, spoordijk, bruggen, viaducten, Fly-Overs etc. ligt, zoals ballast, dwarsliggers, rails en wissels.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bovenbouw<br />constructie<br />
|Omschrijving= Het samenstel van constructieonderdelen ten behoeve van '''bovenbouw''' (spoorstaven, bevestiging, dwarsliggers, enz.) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=bovenbouwconstructie Meer over bovenbouwconstructie] <br />
}}<br />
{{Trefwoord <br />
|Trefwoord= Bovenleiding <br />
|Omschrijving= Het geheel van draagconstructies, leidingen en toebehoren die dienen als energievoorziening voor de elektrische tractie. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie [[Bovenleiding]]. [https://www.energievoorziening.info/start.html Meer over bovenleiding]. <br />
}} <br />
{{Trefwoord <br />
|Trefwoord= Bovenleidingspaal <br />
|Omschrijving= Vertikaal opstaand profiel van staal of beton, dat als constuctieëlement wordt gebruikt om het bovenleidingsysteem aan op te hangen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=bovenleidingspaal Meer over Bovenleidingspaal]. <br />
}} <br />
{{Trefwoord <br />
|Trefwoord= Bovenleidings<br />portaal <br />
|Omschrijving= Constuctieëlement van staal of beton, dat wordt gebruikt om het bovenleidingsysteem boven meerdere naast elkaar liggende sporen aan op te hangen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=bovenleidingsportaal Meer over bovenleidingsportaal].<br />
}}<br />
{{Trefwoord <br />
|Trefwoord= Bovenleiding<br />systeem <br />
|Omschrijving= Geheel van rijdraad, hangdraden, draagkabel en bevestigingsmateriaal aan de bovenleidingpalen of bovenleidingsportalen. Er bestaan verschillende '''bovenleidingsystemen''' voor verschillende toepassingen. Belangrijke parameters zijn spanning, rijsnelheid, treinintensiteit, minimale volgafstand, aanzetversnelling, gelijktijdigheid. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=bovenleidingsysteem Meer over bovenleidingsysteem]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord <br />
|Trefwoord= Bovenligger <br />
|Omschrijving= Horizontaal liggend profiel van staal of beton, dat als constuctieëlement wordt gebruikt om het bovenleidingsysteem aan op te hangen.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Boxpok<br />
|Omschrijving= Zie: [[#Boxpokwielen|"Boxpokwielen"]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Boxpokwielen<br />
|Omschrijving= Een '''Boxpok''' is een stoomlocomotief'''wiel''' dat zijn kracht krijgt doordat het uit een aantal kokerprofielen bestaat, in plaats van traditionele massieve spaken (de naam is een variatie op "box-spoke"). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Boxpok Meer over Boxpokwielen]. (Engels) <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Braaier<br />
|Omschrijving= = (brader) vuur; "een beste '''braaier''' onder de deur": een goed vuur in de vuurkist onder de vuurdeur. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Brandspanning<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - D#Drempelspanning van een led|drempelspanning]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Brandspiritus<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - S#Spiritus|Spiritus]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bras fort<br />
|Omschrijving= (België, < Fr.): "hij is een '''brasfort'''": hij is een machinist met een sterke arm. Zie: [[Woorden - A#Arm|"Arm 3"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Breadboard <br />
|Omschrijving= (Elektronica); een '''breadboard''' is een elektronica-experimenteerbord, vaak van wit of geel plastic of [[Woorden - P#Pertinax|pertinax]], dat gebruikt wordt om elektronische schakelingen tijdelijk op te bouwen. Het bestaat uit meerdere rijen gaatjes waarin de verschillende elektronische [[Woorden - E#Elektronische component|component]]en gestoken kunnen worden voor testdoeleinden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Breadboard breadboard]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Breda<br />
|Omschrijving= Machinefabriek "'''Breda'''", v/h Backer & Rueb, Breda. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Machinefabriek_Breda Meer over "Breda"]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Breedspoor<br />
|Omschrijving= Spoorweg met een breedte groter dan 1435 mm.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Briketten<br />
|Omschrijving= Tot blokken geperste [[Woorden - B#Bruin|bruin-]] of [[Woorden - S#Steenkool|steenkool]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Broek<br />
|Omschrijving= "Even met de '''broek''' af moeten": zijn behoefte moeten doen, naar de WC moeten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Broekverbrander<br />
|Omschrijving= (België): waarschijnlijk Leuvense bijnaam voor loc van het type 53; ook: [[#Bok|"bok 4"]]. (Limburgs), [[Woorden - K#Kasse|"kasse"]] (Gents); "'''broekverbrander'''" werd gebruikt omdat de [[Woorden - L#Loc.|loc]] zo klein was, dat de stoker bij het stoken zeer dicht bij het vuur stond. Daardoor kon (bij geöpende vuurdeur en sluiten van de regulateur, waarbij het vuur soms het machinistenhuis inslaat doordat er geen geforceerde trek meer is) zijn broek in brand vliegen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bromwissel<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); Elektrisch bediende wissel. Deze werkt door middel van knopdruk, en moet net zo lang bediend worden totdat de tong aanligt en de motor hoorbaar zwaarder moet lopen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] Zie ook: [[Woorden - E#Elektromagnetische wissel|Elektromagnetische wissel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Brug<br />
|Omschrijving= Vuurbrug; "op de '''brug''' stoken": de kolen te hoog de vuurkist ingooien, zodat de kolen bovenop de [[Woorden - V#Vuurbrug|vuurbrug]] vallen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Brugstekker<br />
|Omschrijving= (Digitaal); een '''brugstekker''' (ook "dummystekker" genoemd) verbindt de diverse aansluitingen van de NEM-plug zodanig, dat de loc/treinstel in analoog bedrijf, zonder decoder, gebruikt kan worden. Zie ook: [[Woorden - D#"Digitaal voorbereid"|"Digitaal voorbereid"]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bruggelijkrichter<br />
|Omschrijving= (Elektronica); een '''bruggelijkrichter''' (ook brugcel genaamd), ook [https://nl.wikipedia.org/wiki/Leo_Graetz Graetz]-schakeling genoemd, naar Leo Graetz, (die de schakeling in 1897 publiceerde in de Elektronische Zeitung, vol. 25), bestaat uit vier diodes in brugschakeling, die een wisselspanning (bijvoorbeeld van een transformator) omzetten naar een pulserende gelijkspanning. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Bruggelijkrichter Meer over bruggelijkrichter].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Brugplaat<br />
|Omschrijving= 1. Plaat om diagonale onderdelen van een spoorbrug te verbinden.<br />2. Opklapbare plaat, die het lopen van het ene rijtuig naar het andere rijtuig mogelijk maakt.<br />3. Stalen plaat voorzien van ingewalste uitstulpingen in de vorm van tranen (traanplaat) waardoor een antislip-loopvlak ontstaat. Wordt o.a. gebruikt bij looppaden op spoorbruggen e.d. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Traanplaat Meer over traanplaat].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bruin<br />
|Omschrijving= "'''Bruine Beer'''": bijnaam van de diesellocomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] DE 2201-2350, die lange tijd donkerbruin waren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bruinkool<br />
|Omschrijving= '''Bruinkool''' is een fossiele brandstof die bestaat uit plantenresten die in diepe aardlagen tot koolstof en andere scheikundige verbindingen worden omgezet. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Bruinkool Meer over bruinkool]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Brushless DC-motor <br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); Een borstelloze DC-elektromotor (BLDC), ook wel elektronisch gecommuteerde motor genoemd, is een synchrone motor die gebruik maakt van gelijkstroom (DC) voor zijn elektrische voeding. Een BLDC maakt gebruik van een elektronische controller om gelijkstroom naar de motorwikkelingen te schakelen, waardoor magnetische velden ontstaan die effectief in de ruimte roteren en die de permanente magneetrotor volgt. Dit regelsysteem is een alternatief voor de mechanische commutator (borstels) die in veel conventionele elektromotoren wordt gebruikt.<br />
[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Brushless_DC_electric_motor Meer over brushless motor].<br />
}} <br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Brutaal<br />
|Omschrijving= (België): "Hij rijdt te '''brutaal'''"; hij zet te sterk aan, waardoor de machine doorslaat. Zie ook: [[Woorden - T#Trommelaar|"Trommelaar"]], [[Woorden - A#Arm|"Sterke arm"]], [[#Bras fort|"Bras fort"]], [[Woorden - H#Hakkepoffer|"Hakkepoffer"]], [[Woorden - T#Timmerman|"Timmerman"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Buffer<br />
|Omschrijving= Verende stootplaat aan voor- en achterzijde van rollend [[Woorden - M#Materieel|materieel]] om de klap bij het tegen elkaar botsen te breken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bufferbalk<br />
|Omschrijving= '''Balk''' aan voor- en achterzijde van een locomotief waarop de '''buffers''' zijn gemonteerd. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Buffer elco<br />
|Omschrijving= (Elektronica); een '''buffer elco''' is een [[Woorden - E#Elektrolytische condensator|elektrolytische condensator]] (afgekort: elco) die gebruikt wordt als stroomreservoir (buffer) in (modelspoor)rijtuigen. Deze dient ervoor dat de verlichting niet knippert bij wegvallen van de voedingsspanning. Zie afb.01 en afb.02 in het artikel [[Maatregelen tegen knipperende leds]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Buitendienststelling<br />
|Omschrijving= Het tijdelijk buiten exploitatie nemen van de infrastructuur, bijvoorbeeld wegens onderhoudswerkzaamheden aan het spoor, of het laten rijden van werktreinen. In VWI wordt dit de treinvrije periode genoemd (TVP). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Buitendrijfstang<br />
|Omschrijving= '''Drijfstang''' als onderdeel van een '''buitenliggend''' cilinder/drijfwerk. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Buitenliggend<br />
|Omschrijving= Buiten de frameplaat van de locomotief aangebracht; "'''buitenl.''' cilinder/drijfwerk". Zie ook: [[Woorden - C#Cilinder|"cilinder"]]; tegengesteld: "binnenliggend". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Buitenligger<br />
|Omschrijving= Loc met '''buitenliggende''' cilinders; ook gebruikt als bijnaam voor de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 700 en 900, die zulke cilinders hadden; net als bij het woord schudder, zien we dat de eigenschap van een "onderdeel" van de loc de naam geeft aan het geheel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Buiten profiel rijden<br />
|Omschrijving= Het vervoeren van treinen die buiten het (kinematisch) omgrenzingsprofiel PVR-NS of PVR-GC reiken. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=buiten_profiel Meer over buiten profiel rijden]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Buitensporen<br />
|Omschrijving= Bij een baanvak bestaande uit vier of meer sporen zijn de aan de buitenzijde gelegen sporen de '''buitensporen'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=buitensporen Meer over buitensporen] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Buitenvuurkist<br />
|Omschrijving= Vuurkistmantel; tegengesteld: [[#Binnenvuurkist|"Binnenvuurkist"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Bult<br />
|Omschrijving= 1. Rangeerheuvel;<br />2. Heuveltje, hoop kolen op het rooster, in de [[Woorden - V##Vuurkist|vuurkist]], onder de vuurdeur; "een '''bult''' onder de deur"; (sommige locomotieven moesten zo gestookt worden om een goede circulatie van de hete gassen te krijgen). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Burette<br />
|Omschrijving= (België, < Fr.): smeerkan met (lange) olietuit, met klepje om olie af te sluiten; in België zegt men "niet": [[Woorden - L#Lange kan|lange kan]], zoals in Nederland gebruikelijk. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Butanon<br />
|Omschrijving= (Chemie); '''Butanon''' of methylethylketon (doorgaans afgekort tot "MEK") is een keton met als brutoformule C4H8O. Naast aceton is het een van de eenvoudigste van deze verbindingen. Het is een kleurloze vloeistof, met een doordringende, zoete geur die door sommigen als prettig en door anderen als stank wordt ervaren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Buttoir<br />
|Omschrijving= (België, < Fr.): [[#Buffer|buffer]].<br />
}}<br />
{{Gerelateerde termen<br />
|Termen= Bakken, bakkentrein<br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - A<br />
|Volgende= Woorden - C<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 24 mrt 2024 9:47 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|B]]<br />
[[Categorie: Algemeen|B]]<br />
[[Categorie: Woorden|B]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|B]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_D&diff=50815Woorden - D2024-03-23T14:09:38Z<p>Fred: woord toeg. naar aanl. van een vraag op het forum</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= Woorden - C<br />
|Volgende= Woorden - E<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
|Auteur=<br />
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.--><br />
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.<br />
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= D.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); aanduiding voor conducteurswagen of -afdeling; vgl. A, B, C, D. In vakjargon staat "een '''D'''" dus voor "een conducteurswagen". De "D" liep in goderentreinen altijd achterop. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DB.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''Deutsche Bundesbahn'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Deutsche_Bundesbahn Meer over DB].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DC.<br />
|Omschrijving= (Engels, elektrotechniek); "Direct Current". Zie [[Woorden - G#Gelijkspanning|Gelijkspanning]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gelijkstroom Meer over gelijkstroom]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= D-trein<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''D-treinen''' waren internationale lange-afstandstreinen waarvoor reizigers een toeslag moesten betalen (in Nederland twee gulden). Omstreeks 1995 werd de toeslag afgeschaft en bestonden er dus geen D-treinen meer. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/D-trein Meer over D-trein]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DCC.<br />
|Omschrijving= (Digitaal); afkorting van '''Digital Command Control''' (zie artikel [[Het DCC protocol]]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Digitale_centrale_(modelspoor) Meer over DCC].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DCCext.<br />
|Omschrijving= (Digitaal); afkorting van "'''DCC Ext'''ended Accessory Command format" Uitbreiding van het DCC-protocol t.b.v. accessoires-[[Inleiding decoders|decoder]]s. "Aansturing van decoders werkt alleen als de centrale het DDCext signaal kan versturen." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(11)]] (zie het artikel [[Het DCC protocol]]). [http://normen.railcommunity.de/RCN-213.pdf Meer over DCCext].<br />
}} <br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DCM.<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); '''DCM''' is de afkorting van "Drum Collector Motor" (platte collector motor). De motor bestaat uit een dubbele veldspoel op de stator (de veldwikkeling) en een rotor (het draaiende gedeelte) met een een platte [[Woorden - C#Collector|collector]]. Zie ook [[Woorden - S#SFCM.|SFCM]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DD-AR.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''DubbelDeks AggloRegio'''[[Woorden - M#Materieel|materieel]]. AggloRegio was bedacht als nieuwe naam voor de stoptrein uit het [[#Drie treinen systeem|drie treinen systeem]]. Deze naam is echter nooit ingevoerd. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DDM.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''DubbelDeks [[Woorden - M#Materieel|Materieel]]''', is een verzameling van materieel[[Woorden - S#Serie|serie]]s van de Nederlandse Spoorwegen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Dubbeldeksmaterieel Meer over DDM].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DDZ.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''DubbelDeks Zone'''. Treinstel is uitgevoerd met stiltezones op de gehele bovenste verdiepingen. Is een aangepaste versie van het DDM-[[Woorden - M#Materieel|materieel]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DE.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); afkorting van [[#Diesel-elektrisch|'''Diesel-Elektrisch''']].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DE1.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); Plan X. Beter bekend als '''"DE 1"''', "Blauwe Engel". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/DE1 Meer over DE1].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DE2.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); Plan X. Beter bekend als '''"DE 2"''', "Blauwe Engel". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/DE1 Meer over DE2].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DE3.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); NS Diesel 3 treinstellen (Plan U). De '''"DE3"''' was een type driedelig [[#Diesel-elektrisch|'''Diesel-Elektrisch''']] treinstellen van de Nederlandse Spoorwegen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Plan_U Meer over DE3].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dg.<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); afkorting van "goederentreinbegeleidingswagen". De '''bagagerijtuigen Dg''' waren bagagerijtuigen van de Nederlandse Spoorwegen voor gebruik in goederentreinen. Behalve voor het vervoer van bagage dienden deze wagens als werkruimte voor de conducteur. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Dg_(spoorwegmaterieel) Meer over Dg].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DH.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''Diesel-Hydraulisch'''. Treinstel met dieselhydraulisch aandrijfsysteem. Ook benaming voor Wadloper. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Wadloper_(spoorwegmaterieel) Meer over DH].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DIAC.<br />
|Omschrijving= (Elektronica); afkorting van '''Diode Alternating Current'''. Type diode dat vaak wordt gebruikt om triac's aan te sturen. Dit type diode is een soort zenerdiode die in beide richtingen bij een (wissel)spanning van ongeveer 30 tot 33 volt gaat geleiden. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DIL. <br />
|Omschrijving= (Elektronica); Dual in-line of Dual in-line Package ("twee rijen"), vaak afgekort tot '''"DIL"''' / "DIP" is een term uit de elektronica en duidt op een patroon van aansluitpennen van componenten en connectoren. De term heeft geen Nederlandse vertaling. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Dual_in-line Meer over DIL].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DIP.<br />
|Omschrijving= (Elektronica). Dual in-line Package, vaak afgekort tot '''"DIP"''' ofwel twee rijen aansluitpunten aan de IC-behuizing. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Dual_in-line Meer over DIP].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DIT.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''Duisburg Intermodal Terminal''' is een grote railterminal in Duisburg waar goederentreinen worden samengesteld door middel van kranen in plaats van het heuvelen, zoals dat in Rotterdam Kijfhoek gebeurt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DMM.<br />
|Omschrijving= (Elektronica). Afkorting van '''Digitale MultiMeter'''. Dit is een universeel meetapparaat (vandaar dat het ook vaak universeelmeter wordt genoemd) om spanningen en [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]sterktes te kunnen meten. Uitgebreidere uitvoeringen kunnen tevens o.a. diodes, [[Woorden - T#Transistor|transistor]]en en ([[Woorden - E#Elektrolytische condensator|elektrolytische]]) condensatoren testen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Multimeter Meer over de Digitale MultiMeter]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DPDT.<br />
|Omschrijving= (Engels, elektrotechniek); afkorting van '''Double Pole Double Throw'''. Benaming van het type schakelaar. Dit is een dubbelpolige schakelaar, met wisselcontacten. De beide schakelaars zijn mechanisch gekoppeld, en gaan dus tegelijkertijd om. De schakelaar kan ook in een een [[Elektronica basis#Het relais|relais]] zitten, dan wordt deze door een spanning in- of uitgeschakeld.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DPST.<br />
|Omschrijving= (Engels, elektrotechniek); afkorting van '''Double Pole Single Throw'''. Dit is een dubbelpolige schakelaar, met gescheiden enkele maakcontacten. De schakelaar kan ook in een een [[Elektronica basis#Het relais|relais]] zitten, dan wordt deze door een spanning in- of uitgeschakeld.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DRB.<br />
|Omschrijving= Zie: DRG.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DRG.<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); '''Deutsche Reichsbahn Gesellschaft'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Deutsche_Reichsbahn Meer over DRG].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DSM.<br />
|Omschrijving= Deli Spoorweg Maatschappij.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DSS.<br />
|Omschrijving= (Digitaal, Duits) '''Digitalen Steck-Schnittstelle'''. Benaming voor de NEM-insteekconnector, die in digitaal voorbereide analoge locs aanwezig is. Door het simpel verwijderen van een brugstekker en het daarna insteken van een [[Inleiding decoders|decoder]], kan een analoge loc [[Uitleg digitaal|digitaal]] gemaakt worden.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DVL.<br />
|Omschrijving= '''Decentrale Verkeerleider'''.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Daglichtsein<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); een '''daglichtsein''' is een sein dat zowel overdag als 's nachts werkt door een bepaalde kleur licht te tonen; Zie ook [[Armseinen]], [[Lichtseinen]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dagorder<br />
|Omschrijving= 1. Het boek met dienst'''order'''s dat de machinist moet aftekenen;<br />2. Ruimte op het depot waar men zich melde vóór en na afloop van de dienst en waar mededelingen werden gedaan. (Interessant is dat hier "order" gebruikt wordt om de ruimte aan te geven waar orders voor de dag gegeven worden.) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dakota<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 4300, die in de tweede wereldoorlog met het Engelse leger meekwamen en door de NS overgenomen werden. De '''Dakota'''’s waren Engelse oorlogsvliegtuigen, eenvoudig van bouw en met alles weggelaten wat maar gemist kon worden, net als bij deze locomotieven geen valrooster maar een eenvoudig scheprooster, dat bij het schoonmaken van het vuur leeggeschept moest worden, een zeer zwaar en onaangenaam karwei. Vandaar de andere bijnaam [[Woorden - S#"Schepper"|"Schepper"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dansen<br />
|Omschrijving= Het '''dansen''' van het vuur: het verschijnsel, dat kolendeeltjes boven het vuur verticaal heen en weer zweven, doordat de geforceerde trek hen omhoogzuigt, maar ook weer laat vallen, doordat de trek onderbroken werkt op de zuigerslagen van de machine. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Darlington"<br />
|Omschrijving= (Elektronica); afkorting van '''Darlington'''-[[Woorden - T#Transistor|transistor]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie het artikel: [Elektronica basis#De Darlington-transistor Basis Elektronica]. Meer over de [http://nl.wikipedia.org/wiki/Darlingtontransistor darlington-transistor].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Database"<br />
|Omschrijving= (Gegevensopslag). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Database Meer over Database].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Datasheet"<br />
|Omschrijving= 1. Informatieblad. Wordt meestal door de fabrikant meegegeven, bijvoorbeeld bij een aankoop van een locomotief. Bestaat vaak uit een handleiding ('''datasheet''') en een onderdelentekening met onderdelenlijst.<br />2. Overzicht van belangrijkste eigenschappen van een [[Woorden - C#Component|component]], zoals bijv. een [[Woorden - T#Transistor|transistor]]. De meeste elektronicaonderdelen fabrikanten stellen/hebben op hun website datasheets beschikbaar, (meestal als PDF-bestanden) die vrij te downloaden zijn.}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dauwworm<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - T#Trekpot en dauwworm|"Trekpot"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Decal<br />
|Omschrijving= Zie [[Woorden - T#Transfer|Transfer]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Decoder<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); een '''decoder''' is een compacte elektronische schakeling die de door een [[Centrales|centrale]] gecodeerde informatie, die via de rails aan een locomotief of via bedrading aan andere gebruiker(s) wordt doorgegeven, decodeert. Op deze wijze kunnen diverse functies zoals snelheid of rijrichting van een loc, [[Locomotief en treinstelverlichting|verlichting]] of omzetten van [[Armseinen|armseinen]] en/of [[Basisvormen|wissels]] worden beïnvloed. Zie: [[Decoders]]. Decoders zijn er in diverse typen;<br />
* [[Inleiding decoders|Locdecoder]]. Bevind zich in een loc. <br />
* [[Woorden - F#Functiedecoder|Functiedecoder]]. Deze worden in rijtuigen gebruikt voor verlichting.<br />
* [[Woorden - S#Schakeldecoder|Schakeldecoder]]. Voor de besturing van o.a. ontkoppelrails.<br />
* [[Woorden - S#Seindecoder|Seindecoder]]. Voor de besturing van seinen.<br />
* [[Woorden - S#Servodecoder|Servodecoder]]. Voor de besturing van servo's.<br />
* [[Woorden - W#Wisseldecoder|Wisseldecoder]]. Voor de omzetting van wissels.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Demsey<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] 9600 en ook wel van de series 4600 en 9500, types die zeer sterk waren, net zo als de Amerikaans '''Demsey''', een in de jaren twintig beroemd bokser. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Depot<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); een '''depot''' is een benaming voor een plaats waar materiaal, vooral locomotieven, in opgeborgen worden en in klein onderhoud zijn. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Depotchef<br />
|Omschrijving= (België, < Fr., ook in Nederland): '''Chef''' van een '''depot'''; ook: chef d'atelier; rang hoger dan die van [[Woorden - M#Meestergast|meestergast]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Derde rail<br />
|Omschrijving= Een rail in het midden of aan de zijkant van het spoor, waarop de voedende elektrische spanning staat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Derde_rail Meer over derde rail].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Destillaat<br />
|Omschrijving= Zie: [[#Destillatie|Destillatie]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Destillatie<br />
|Omschrijving= (Chemie); '''Destillatie''' is een techniek om door middel van verdamping twee of meer stoffen in een oplossing te scheiden, gebaseerd op het verschil in kookpunt van deze stoffen. Mengsels van twee of meer vloeistoffen kunnen alleen door destilleren worden gescheiden als de verschillende vloeistoffen kookpunten hebben die vrij ver uit elkaar liggen. Als dat niet zo is, komt er geen zuivere stof, maar een mengsel uit de koeler. De gecondenseerde zuivere stof noemen we het destillaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Destillatie Meer over destillatie].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Deur<br />
|Omschrijving= 1. Toegangs'''deur''' tot machinistenhuis; bakkie over deurtje: zie "bak";<br />2. Vuurdeur; een slakkie onder de deur pikken: zie "slak"; een goed vuur onder de deur hebben: een goed brandend vuur bij de vuurdeur hebben, zodat er goede circulatie ontstaat; onder de deur stoken: het vuur aan de voet van de vuurdeur houden. Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Dicht"<br />
|Omschrijving= (België): het sein staat '''dicht''': Zie: - [[Woorden - T#"Toe"|"toe"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Diensthalt<br />
|Omschrijving= Een stop van een trein waarbij de reizigers niet kunnen in-/uitstappen, bijvoorbeeld om een machinist te wisselen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_spoorwegjargon#D Meer over diensthalt].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dienstoverpad<br />
|Omschrijving= Gelijkvloerse kruising van een spoorweg met een weg of '''pad''', alleen bestemd voor dienstgebruik door bevoegd personeel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Overwegen Grootspoor]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dienstregeling<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); een '''dienstregeling''' is een regeling van aankomst- vertrek- en doorkomsttijden van treinen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= (Grootspoor); dienstregelings-snelheid<br />
|Omschrijving= De in de '''dienstregeling''' of op de tijdtafel vermelde snelheid. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dienstremming<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); een door de machinist ingeleide '''remming''', die onder normaal comfort kan worden uitgevoerd. Is anders dan in een noodgeval. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dienstsnelheid<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); de '''dienstsnelheid''' is de maximale snelheid waarmee treinen in exploitatie mogen rijden. Dit is een treingebonden beperking. In het [[Woorden - M#Materieel|materieel]] staat deze snelheid aangeduid met Maximum Snelheid x km/h. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Diensttrein<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); een '''trein''' voor het vervoer van spoorwegpersoneel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_spoorwegjargon#D Meer over diensttrein].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Diesel<br />
|Omschrijving= 1. De brandstof '''dieselolie'''.<br />2. Een dieselmotor, die werkt op dieselolie (of biodieselolie).<br />3. Aanduiding voor een locomotief voorzien van een motor die op dieselolie werkt.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Diesel-elektrisch<br />
|Omschrijving= Aandrijfbron, waarbij de locomotief of trein wordt voortgedreven door middel van '''elektriciteit''', opgewekt met behulp van een '''diesel'''motor met generator. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Diesel-Elektrische_aandrijving Meer over Dieselelelektrische aandrijving].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dieselhydraulisch<br />
|Omschrijving= Aandrijving waarbij een '''diesel'''motor met behulp van een '''hydraulische''' pomp voor voortstuwing zorgt. <br />
De pomp drijft dan via slangen de wielen aan. Zie: Dieselhydraulische aandrijving en DH. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Dieselhydraulische_aandrijving Meer over Dieselhydraulische aandrijving].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Diesellocomotief<br />
|Omschrijving= '''Locomotief''' waarbij een '''dieselmotor''' voor voortstuwing zorgt. Dit kan zowel diesel-mechanisch, diesel-elektrisch of diesel-hydraulisch zijn.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dieselmotor<br />
|Omschrijving= Een '''dieselmotor''' is een zuigermotor, die werkt volgens het principe van zelfontbranding. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Dieselmotor Meer over dieselmotor]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Digitaal<br />
|Omschrijving= 1. Bij modelspoor; de '''digitale''' informatie van een [[Centrales|centrale]] besturingseenheid wordt via de rails naar een [[Inleiding decoders|decoder]] in een locomotief/treinstel of via bedrading naar bijv. een wisseldecoder gestuurd. Zie het artikel [[Uitleg Digitaal]].<br />2. Het signaal wordt niet analoog (zoals bijv. een variërende spanning) maar in de vorm van reeksen enen en nullen (binair) verstuurd.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Digitaal voorbereid <br />
|Omschrijving= De term '''digitaal voorbereid ''' is vaak te lezen op sites van modelspoorfabrikanten en betekent dat een analoge locomotief/treinstel is voorbereid op latere digitalisering. Dit "digitaal voorbereid" zijn, kan op twee manieren:<br />1. door de aanwezigheid van op de print aanwezige soldeereilandjes ([[Woorden - P#Pads|soldeerpads]]). De draden van een decoder dienen dan op de soldeerpads te worden gesoldeerd. Soms moeten er een aantal printbanen op de print in de loc onderbroken worden door deze door te slijpen.<br />2. er is in de loc een [[Decoders|NEM-interface]] (NEM-plug) aanwezig. Hierin kan dan de stekker van een passende decoder gestoken worden.}}<br />
{| class="wikitable" style="margin-left:165px; margin-right:127px;"<br />
|[[Bestand:Let-op.jpg|50px|center]]<small>&nbsp;&nbsp;'''LET OP!'''</small>||{{TblAgKleur1|#E8E8E8;}} valign='top'|'''<u>Waarschuwing'''</u><br /> Let op dat een "digitaal voorbereide" (=analoge) locomotief ''NIET'' op een digitale baan geplaatst mag worden. '''Dat resulteert na een tijdje in een verbrande motor!'''<br clear="all"><br />
|}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dinamo<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); een systeem van modules voor besturing, bedacht door [http://www.vpeb.nl/oplossingen/treinen/dinamo van Perlo].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= DinaSys<br />
|Omschrijving= Oude merknaam. Nieuwe naam is Ferrotronics. Levering van o.a. DTC draaischijfbesturing. Zie: [https://www.ferrotronics.nl/ Ferrotronics].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Diode<br />
|Omschrijving= (Electronica); een '''diode''' is een elektronisch onderdeel dat de elektrische [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] zéér goed in één richting geleidt, maar praktisch niet in de andere. Een diode functioneert als het ware als een elektronisch ventiel. De geleidende richting noemt men de doorlaatrichting en de andere richting de sperrichting. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Diode Meer over Diode].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Diorama<br />
|Omschrijving= Bij modelspoor: een op zichzelf staande uitbeelding van een landschap. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Diorama Meer over diorama].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Display<br />
|Omschrijving= (Electronica); een '''display''' is een elektronisch scherm (afleesvenster) waarop je iets kunt zien. Voorbeeld: "de display van je wekker". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(10)]] [https://www.ensie.nl/betekenis/display Meer over display].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dispolok<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); betreft meestal de aanduiding voor een gehuurde loc, kan echter ook gekocht zijn. Siemens '''Dispolok''' GmbH is een onderdeel van Siemens dat in 2001 werd opgericht als verhuurder van locomotieven aan spoorwegondernemingen. Deze Dispolok-locomotieven zijn afgeleid van grote locomotief[[Woorden - S#Serie|serie]]s. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Dispolok Meer over Dispolok].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Dive-Under"<br />
|Omschrijving= (Engels) Een ongelijkvloerse ofwel vrije kruising van twee sporen waarbij onderste spoor/sporen verdiept (onder maaiveld) wordt/worden aangelegd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dodemansknop<br />
|Omschrijving= Zie: [[#Dodemanspedaal|Dodemanspedaal]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dodemanspedaal<br />
|Omschrijving= '''Veiligheidspedaal''' in (diesel-)elektrische voertuigen dat door de bestuurder voordurend moet worden ingedrukt; zodra het wordt losgelaten, bijvoorbeeld als de bestuurder onwel wordt, wordt het voertuig automatisch tot stilstand gebracht (in België spreekt men vaak van dodemanpedaal, zonder -s- dus). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dom<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - S#Stoomdom|Stoomdom]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Donder<br />
|Omschrijving= Voor zijn '''donder''' slaan of geven: de locomotief hard laten werken, al het vermogen gebruiken; ook: van katoen geven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dood<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); het '''dode''' punt: stand van een wiel waarbij geen beweging kan intreden doordat de drijfstang precies in de richting van de kruk trekt of duwt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Doodskist<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] HSM 201-208 en 220, tramlocomotieven die vierkant waren en daarbij zo open dat het dienstdoende personeel zeer van koude te lijden had; grote '''doodskist''': bijnaam van de NS 34 (ex HSM-serie 229-231), een wat grotere vierkante loc; kleine doodskist: bijnaam van de serie HSM 225-228. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Doordruklocomotief<br />
|Omschrijving= Een doordruklocomotief is een rangeerloc waarmee wagens die op enige afstand van elkaar op één spoor staan, tegen elkaar gedrukt worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Doorlaatrichting<br />
|Omschrijving= (Elektronica); zie: [[Woorden - D#Diode|Diode]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Doorlaatstroom<br />
|Omschrijving= (Elektronica); de '''doorlaatstroom''' van een [[Wat is een led|led]] wordt aangegeven met I<sub>f</sub> (I<sub>forward</sub>). Hiermee wordt de "maximale" doorlaatstroom van de led opgegeven, waarbij een redelijke levensduur te verwachten is. Dus hoe minder stroom, des te langer de led meegaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.circuitsonline.net/artikelen/view/32/2 Meer over doorlaatstroom]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Doorloopkop<br />
|Omschrijving= '''Doorloopkop''' was de benaming van een koprijtuig waarvan de voorzijde voorzien was van een cabine en van een doorgang voor reizigers naar een eventueel gekoppeld rijtuig. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Doorloopkop Meer over doorloopkop].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Doorrijdsnelheid<br />
|Omschrijving= Maximale '''snelheid''' bij '''doorrijden''' van treinen ter plaatse van een station. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Doorrijdspoor<br />
|Omschrijving= '''Spoor''' specifiek ingericht voor het '''doorrijden''' van een trein door een station. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Doorschieten<br />
|Omschrijving= Het tot stilstand komen van een trein voorbij een stop tonend sein ([[Woorden - S#STS.|STS]]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Doorslaan<br />
|Omschrijving= Het ronddraaien van de drijfwielen van de loc zonder dat deze zich verplaatst of - als de loc al in beweging was - zonder dat de drijfwielen merkbaar medewerking aan de voortbeweging van de loc verlenen; als de rails glad zijn en als de loc een zware trein te trekken heeft, gebeurt dit eerder; de wielen van de loc '''slaan door''' of de loc slaat door; ook: [[Woorden - V#Voeten vegen|voeten vegen]], [[Woorden - M#Malen|malen]], [[Woorden - P#Pivoteren|pivoteren]]; in België zegt men ook "doorslagen". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Doorvaarthoogte<br />
|Omschrijving= De '''doorvaarthoogte''' is de verticale afstand tussen de maatgevende waterstand en de onderkant van de overspanning boven de vaarweg. [http://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=doorvaarthoogte Meer over Doorvaarthoogte]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Doorvaartwijdte<br />
|Omschrijving= De '''doorvaartwijdte''' van een (vaste) brug is de kleinste breedte onder die brug, gemeten loodrecht op de vaarwegas, die bij de maatgevende waterstand volledig door het maatgevende schip kan worden benut. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Draadgewonden weerstand<br />
|Omschrijving= (Elektronica); een draadgewonden '''weerstand''' bestaat uit een hittebestendige '''drager (meestal keramiek) waarop weerstandsdraad is gewikkeld''' (=gewonden). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Weerstandsdraad Meer over draadgewonden weerstand]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Draagconstructie<br />
|Omschrijving= Een '''draagconstructie''' is een samenstel van dragende elementen die een ruimte overspannen; anders geformuleerd: die samenstellende onderdelen van een bouwwerk die de daarop inwerkende krachten als wind, sneeuwbelasting (sneeuwgewicht op dak), eigen gewicht en nuttige belasting afvoeren naar de fundering. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Draagconstructie Meer over draagconstructie].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Draagdraad<br />
|Omschrijving= De verticale koperen '''draad''' waaraan de rijdraden zijn '''opgehangen'''. Zie: [[Bovenleiding algemeen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Draaischijf<br />
|Omschrijving= Een '''draaischijf''', is voorzien van rails, waarop locomotieven en andere voertuigen '''omgedraaid''' kunnen worden, dan wel naar één van de aansluitende sporen gedraaid. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook [[Draaischijf]]. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Draaischijf_(spoorweg) Meer over de draaischijf].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Draaispoelmeter<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek/elektronica). '''Meetinstrument''' voorzien van een '''draaibare spoel''' met daaraan gekoppeld een wijzer, om bijvoorbeeld spanning (V) of [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] (A) weer te geven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - P#Paneelmeter|Paneelmeter]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Draaispoelmeter Meer over draaispoelmeter].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Draaistel<br />
|Omschrijving= Bogie, '''draai'''baar onder'''stel'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Draaistel Meer over draaistel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Draaistroom<br />
|Omschrijving= (Electrotechniek); '''Driefasenspanning''', ook wel [[Woorden - S#Sterkstroom|sterkstroom]] genoemd, is elektrische energie in de vorm van drie gelijktijdig opgewekte wisselspanningen, die ten opzichte van elkaar 120&deg; in fase verschoven zijn. De spanningen (vroeger 380 V, tegenwoordig 400 V) worden opgewekt door één en dezelfde generator, met drie afzonderlijke magneetvelden die onderling een hoekverschuiving van 120&deg; hebben. Hierdoor ontstaan drie sinusvormige wisselspanningen, die weliswaar gelijkvormig zijn, maar die steeds 120&deg; na elkaar hun maximale waarde bereiken. Bij iedere complete omwenteling (360&deg;) van de rotor van de generator zijn alle drie de spanningen dus door hun maximum en hun minimum gegaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Driefasenspanning Meer over Draai[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drain<br />
|Omschrijving= (Elektronica); de [[Woorden - D#Drain|'''drain''']] is een aansluiting van een aantal soorten actieve elektronische halfgeleiderkomponenten zoals een [[Woorden - F#FET.|fet]], [[Woorden - T#Triac|triac]], [[Woorden - T#Thyristor|thyristor]] e.d. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over de [https://en.wikipedia.org/wiki/Field-effect_transistor Fet].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Draisine"<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); railvoertuig (lorrie). Klein railvoertuig. Meestal in gebruik voor inspectiedoeleinden. De '''draisine''' is uitgerust met trappers of een kleine verbrandingsmotor.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drempelspanning<br />
|Omschrijving= (Elektronica); De spanning die ontstaat over een diode, wanneer er een [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] doorheen loopt in de doorlaatrichting. Deze '''drempelspanning''' is afhankelijk van de hoeveelheid stroom die door de diode loopt en van het materiaal waarvan de diode gemaakt is (germaninium of silicium). Deze drempelspanning is meestal ongeveer 0,6V bij een siliciumdiode en 0,2V bij een germaniumdiode. Bij een spanning van minder dan de drempelspanning, geleidt de diode dus niet!<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drempelspanning van een led <br />
|Omschrijving= (Elektronica); de spanning die ontstaat over een [[Wat is een led|led]], wanneer er een stroom doorheen loopt in de doorlaatrichting. Deze '''drempelspanning''' is afhankelijk van de kleur van de led en (in mindere mate) van de hoeveelheid stroom die door de led loopt. Varieert van 1,9V bij een rode led tot 3,6V bij een witte led.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Dressed to kill"<br />
|Omschrijving= Bijnaam, in Engeland gebruikt en hier overgenomen, van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 1300. Toen zij in 1880 in dienst gesteld werden bleken het direct zeer succesvolle machines te zijn, geschikt voor alle diensten, en zeer gemakkelijk te stoken, tegelijk goed stoommakend. De bijnaam in Engeland (a parisienne) '''dressed to kill''' kregen ze om hun sierlijke vormgeving. Ook: [[Woorden - G#Grote groenen|grote groenen]], [[Woorden - M#Muilezels|muilezels]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Driehoeken<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); (werkwoord): het met een loc of trein berijden van in een '''driehoek''' gelegde rails, waardoor de andere kant voorkomt; ook: een driehoekie pikken of -- doen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie het artikel [[Treinen keren]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Driehoogten-sein<br />
|Omschrijving= Onderdeel van Lichtseinstelsel 1946. Zie: [[Lichtseinen]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Driemaster"<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 2900, die drie gekoppelde assen hadden. Deze drie assen deden denken aan de '''drie masten''' van een zeilschip. In de tijd dat deze locomotieven in dienst gesteld werden waren er nog veel zeilschepen. Later is deze bijnaam overgegaan op de locomotieven van de serie 3200 die ook drie gekoppelde assen hadden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - O#Onderzeeër|"Onderzeeër"]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drierail<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); bij '''drierail''' is sprake van twee spoorstaven en een middenrail, de puntcontacten (kortweg PuCo's genoemd). Zie: artikel [[Systemen]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drie-tje<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); benaming voor een '''driedelig treinstel''', dus bestaande uit drie rijtuigen (of bakken). <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drie treinen systeem<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); Bij [[Woorden - R#Rail 21|"Rail 21"]] werd een drie treinen systeem voorgesteld: naast de "Intercity" zou de "Sneltrein" terugkeren onder de naam "InterRegio" (IR), de "stoptrein" zou vervangen worden door de "Agglo-Regio" (AR). [https://wiki.ovinnederland.nl/wiki/Drietreinensysteem Meer over drie treinen systeem]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Driewegwissel<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); een '''driewegwissel''' bestaat eigenlijk uit twee in elkaar geschoven wissels. Zie: artikel [[Puntstuk van het wissel polariseren]]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drijfas<br />
|Omschrijving= '''As''' waar de '''drijf'''wielen op bevestigd zijn. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drijfstang<br />
|Omschrijving= 1. Verbindingsstang tussen zuigerstang en kruk, waardoor de heen- en weergaande beweging van de zuigerstang in een rondgaande beweging van de krukas overgaat.<br />2. Verbindingsstang tussen opeenvolgende drijfwielen.[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drijfwerk<br />
|Omschrijving= Het geheel van stangen, kruiskop, leibanen e.d. die de drijfkracht overbrengen van de cilinders op de wielen; ([[Woorden - B#Binnenliggend|binnenliggend]], [[Woorden - B#Buitenliggend|buitenliggend]] drijfwerk: zie [[Woorden - C#Cilinder|cilinder]]); ook: [[Woorden - M#Mechaniek|mekanniek]]; - '''drijfwerk''' op half werk stellen: het verwijderen van de (kapotte) drijfstang aan één kant van de loc, waarna verder gereden wordt met alleen de andere helft waardoor dus half werk geleverd wordt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drijfwiel<br />
|Omschrijving= Door de '''drijfstang''' direct aangedreven '''wiel'''; zie ook: koppelwiel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Stoomlocomotief Meer over Drijfwiel].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drijfwielen<br />
|Omschrijving= De meeste stoomlocomotieven hebben een enkelvoudig frame met daaronder de '''drijfwiel'''en, en soms ook één- of meerdere assen met (kleinere, en niet aangedreven) loopwielen. Loopwielen worden gebruikt om het gewicht over meer assen te verdelen, of om de rijeigenschappen bij hogere snelheden te verbeteren. Loopwielen kunnen in een draaistel zijn opgenomen; drijfwielen meestal niet. Zie "drijfwiel" <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drinken<br />
|Omschrijving= 1. De loc drinkt: de loc neemt water;<br />2. (België) de ketel laten '''drinken''': de injecteur in werking stellen, waardoor de ketel water krijgt toegevoerd; de ketel is dus a.h.w. "dorstig", en mag nu drinken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dromedaris<br />
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] 2100, en wel van die exemplaren die slechts één dom boven op de ketel hadden, in tegenstelling tot andere, die twee dommen, een stoom- en zanddom op de ketel hadden. Die laatste hadden de bijnaam kameel. Het verschil zat hem dus in één of twee bulten boven op de loc, precies het verschil tussen '''dromedaris''' en kameel. Ook: [[Woorden - B#Blikken Tinus|blikken Tinus]], [[Woorden - Z#Zwartkop|zwartkop]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Droogmakerij<br />
|Omschrijving= '''Droogmakerij''', hetgeen wat door de meeste mensen "polder" wordt genoemd. [http://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=droogmakerij&pid=LmB4vn2e Meer over Droogmakerij]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drukdicht<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); speciale uitvoering voor met name hogesnelheidstreinen die moet voorkomen dat [[#Drukgolf|drukgolven]], veroorzaakt door passerende treinen of tunnels, het interieur bereiken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drukgolf<br />
|Omschrijving= (Grootspoor); ten gevolge van de passage van een trein wordt een flinke hoeveelheid lucht verplaatst. Staande naast het spoor is dit te merken door een plotselinge drukverandering die zo groot kan zijn, dat mensen uit hun evenwicht gebracht worden met alle gevolgen van dien. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=drukgolf Meer over Drukgolf]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drukpijp <br />
|Omschrijving= (Grootspoor); een '''drukpijp ''' dient voor de zijwaartse bevestiging/positionering van de [[Woorden - R#Rijdraad|rijdraden]]. [https://www.railpro.online/nl_NL/search/?search_term=drukpijp Meer over drukpijp]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dubbel<br />
|Omschrijving= '''Dubbele kar''': zie [[Woorden - K#Kar|"kar"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dubbel enkelspoor<br />
|Omschrijving= Een spoorlijn van '''twee sporen''', waarvan beide sporen geschikt zijn om in beide richtingen te gebruiken, en beide sporen een volledige autonome '''enkel'''spoorbeveiliging hebben. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook het artikel [[Beveiliging op het spoor#Dubbel Enkelspoor - beveiliging|Beveiliging op het spoor]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dubbelgeïsoleerd<br />
|Omschrijving= (Elektrotechniek); '''dubbelgeïsoleerd''', ook "geheel geïsoleerd" of "versterkt geïsoleerd", wil zeggen dat een toestel behalve de gebruikelijke elektrische isolatie, een zodanige constructie en behuizing heeft, dat er geen spanning kan komen te staan op delen die kunnen worden aangeraakt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Dubbelge%C3%AFsoleerd Meer over dubbelgeïsoleerd].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dubbelloc<br />
|Omschrijving= Een loc die bestaat uit twee vast gekoppelde identieke locs. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_spoorwegjargon#D Meer over dubbelloc].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dubbeltractie<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - V#Voorspan|Voorspan]] en/of het artikel [[Multi-tractie_rijden]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Duiker<br />
|Omschrijving= Koker dwars onder een spoor of weglichaam door, die tot doel heeft een verbinding te vormen tussen beide zijden. De verbinding kan zowel droog als nat zijn om twee leefgebieden op gebied van fauna en/of water met elkaar te verbinden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Duizendpoot<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 7700. Reden van deze naam onduidelijk. Misschien omdat ze voor allerlei diensten te gebruiken zijn. Ook: [[Woorden - H#Haarlemmermeertje|Haarlemmermeertje]], [[Woorden - B#Bello|Bello]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Duty cycle<br />
|Omschrijving= De arbeidscyclus (Engels: '''duty cycle''') van een periodiek optredend verschijnsel, is de verhouding van de tijd dat het verschijnsel aanwezig (actief) is en de totale periode. Meestal wordt deze verhouding uitgedrukt als percentage. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Arbeidscyclus Meer over duty cycle]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dura-lar<br />
|Omschrijving= '''Dura-lar'''. Merknaam voor [[Woorden - M#Mylar|Mylar]]-folie op basis van polyester. Ook polyesterfilm of PET-film genaamd. Chemische naam: "polyethyleentereftalaat". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Polyethyleentereftalaat Meer over polyethyleentereftalaat]. <br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= "Dure stroom"<br />
|Omschrijving= (Modelspoor); '''"Dure stroom"''' is de benaming voor het toepassen van de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] uit de [[Woorden - C#Centrale|centrale]] voor het voeden van én de locs/treinstellen én de wisseldecoders en/of schakeldecoders e.d. Wanneer de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] uit de centrale hiervoor gebruikt wordt, word in feite de centrale misbruikt, omdat die én de locs/treinstellen, én de wisseldecoders en/of schakeldecoders moet voorzien van stroom. Hierdoor zal bij gebruik van veel locs/treinstellen, het moment dat één- of meer [[Woorden - B#Booster|boosters]] nodig zijn, snel dichterbij komen. Veel beter én goedkoper is het, om de wisseldecoders en/of schakeldecoders een eigen voeding, d.m.v. een losse trafo, te geven. Dus: de centrale voedt de locs/treinstellen, en een losse trafo (of meerdere losse trafo's) levert/leveren spanning voor de wisseldecoders en/of schakeldecoders. En dat is goedkoper dan telkens boosters er bij moeten kopen omdat de centrale het niet meer aan kan.<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Drybrush <br />
|Omschrijving= "'''Dry brushing'''" ("droog kwasten") is een verftechniek waarbij de kwast die je gebruikt slechts een minimale hoeveelheid verf bevat en kan afgeven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Drybrush Meer over dry brush].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dwarsligger<br />
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - B#Biels|Biels]].<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dweil<br />
|Omschrijving= Slechte stoommaker; dweil wellicht omdat je de stoom uit de loc moet knijpen, als bij een '''dweil''', of in de betekenis: vervelend, naar, zeurderig individu. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />
}}<br />
{{Trefwoord<br />
|Trefwoord= Dwergsein<br />
|Omschrijving= (Spoorjargon); '''dwergsein''' is de benaming van een laag, tussen de sporen geplaatst sein. Bijnaam: [[Woorden - O#"Onderzeeër"|"Onderzeeër"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie: afbeelding 19 in het artikel [[Lichtseinen#Laag geplaatste seinen|Lichtseinen]].<br />
}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= Woorden - C<br />
|Volgende= Woorden - E<br />
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 23 mrt 2024 15:09 (CET)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Afkortingen|D]]<br />
[[Categorie: Algemeen|D]]<br />
[[Categorie: Woorden|D]]<br />
[[Categorie: Woorden-Index|D]]<br />
__NOEDITSECTION__</div>Fredhttps://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=NEM658&diff=50814NEM6582024-03-23T13:42:39Z<p>Fred: txt</p>
<hr />
<div>{{Koptekst<br />
|Vorige= NEM652 en NEM654<br />
|Volgende= NEM660<br />
|VorigeMenu= Decoders<br />
|Auteur= Fred Eikelboom<br />
}}<br />
{{Inhoudsopgave||Klein}}<br />
=== De PluX connector volgens NEM658===<br />
'''NEM658''', ook wel aangeduid als "PluX", wat de afkorting is van "Plug X". De "X" staat voor het aantal pinnen van de connector, dit kan zijn 8, 12, 16 of 22. Aan de benaming is dus te zien hoeveel pinnen er zijn. "PluX8" heeft 8 pinnen. "PluX12" heeft 12 pinnen. "PluX16" heeft 16 pinnen en "PluX22" heeft 22 pinnen. In de NEM 658 uitgave 2013 komt de "PluX8" niet meer voor. Wellicht dat deze op beurzen e.d. nog wel verkrijgbaar is.<br />
{{Afbeelding<br />
|Bestand= Digitaal_NEM658.gif<br />
|Grootte= 450px<br />
|Volgnummer= 01<br />
|Omschrijving= PluX connector pin-codering<br />
|Maker= Fred Eikelboom<br />
|Type= Tekening<br />
}}<br />
Voor de oriëntatie: bij de "PluX8" en "PluX12" zit pin 7 links-boven, Bij de "PluX16" zit pin 3 links-boven en bij de "PluX22" zit pin 1 links-boven. Pin 11 is de indexpin (het dichte rondje). De [[Woorden - C#Connector|connector]] bestaat uit twee rijen pinnen met een rastermaat van 1,27 mm. Wat opvalt aan de PluX-[[Woorden - D#Decoder|decoders]] is, dat anders dan bij de voorgaande normen (zoals o.a. NEM651 en NEM652, waar de pinnen aan de decoderplug zitten), de aansluitpinnen op de (hoofd)print van de loc zitten en dat de gaten waar de pinnen in vallen in de decoder-printconnector zitten.<br />
----<br />
=== De aansluitingen van de connector ===<br />
De aansluitingen en betekenis van de diverse aansluitingen zijn in onderstaande tabel aangegeven.<br />
{| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%;"<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="95" | Connectortype:<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="45" | PluX8<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="45" | PluX12<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="45" | PluX16<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="45" | PluX22<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="95" | Benaming<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="45" | Kleur<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="335"| Omschrijving<br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| Pin ||style="background:#E8E8E8;"| Pin ||style="background:#E8E8E8;"| Pin ||style="background:#E8E8E8;"| Pin ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"|<br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 1 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| GPIO/C ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Algemene ingang/uitgang. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 2 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Aux3 ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Functieaansluiting 3. <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 3 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 3 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| GPIO/B ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Algemene ingang/uitgang. TreinBus kloksignaal. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 4 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 4 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| GPIO/A ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Algemene ingang/uitgang. TreinBus datasignaal. <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 5 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 5||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| GND ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Min-aansluiting van de decoder (Massa), na de gelijkrichter. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 6 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 6||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| V+ Cap ||style="background:#E8E8E8;"| Blauw ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Plus-aansluiting van de decoder (+), na de gelijkrichter.<br />Aansluiting voor buffer-elco. <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 7 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 7 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 7 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 7 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| F0f ||style="background:#E5E4E2;"| Wit ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Verlichting in voorwaartse rijrichting.<br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 8 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 8 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 8 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 8 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Motor + ||style="background:#E8E8E8;"| Oranje ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Plus-aansluiting van de motor. <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 9 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 9 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 9 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 9 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| V + ||style="background:#E5E4E2;"| Blauw ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Plus-aansluiting van de decoder (+), na de gelijkrichter. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 10 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 10 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 10 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 10 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Motor &mdash; ||style="background:#E8E8E8;"| Grijs ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Min-aansluiting van de motor. <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 11 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 11 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 11 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 11 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| Index ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Wordt niet gebruikt. Dient ter orientatie. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 12 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 12 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 12 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 12 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Spoorstaaf rechts||style="background:#E8E8E8;"| Rood ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Naar rechter spoorstaaf (in voorwaartse rijrichting). <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 13 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 13 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 13 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 13 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| F0r ||style="background:#E5E4E2;"| Geel ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Verlichting in achterwaartse rijrichting. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 14 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 14 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 14 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 14 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Spoorstaaf links||style="background:#E8E8E8;"| Zwart ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Naar linker spoorstaaf (in voorwaartse rijrichting). <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 15 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 15 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 15||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| LS/A||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Luidspreker, aansluiting A. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 16 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 16 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 16 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Aux1||style="background:#E8E8E8;"| Groen ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Functieaansluiting 1, sluitseinen in voorwaartse rijrichting. <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 17 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 17 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 17 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| LS/B ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Luidspreker, aansluiting B. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 18 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 18||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 18 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Aux 2 ||style="background:#E8E8E8;"| Paars ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Functieaansluiting 2, sluitseinen in achterwaartse rijrichting. <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 19 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| Aux 4 ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Functieaansluiting 4. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 20 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Aux 5 ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Functieaansluiting 5. <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| 21 ||style="text-align:center; background:#E5E4E2;"| Aux 6 ||style="background:#E5E4E2;"| ||style="text-align:Left; background:#E5E4E2;"| Functieaansluiting 6. <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| 22 ||style="text-align:center; background:#E8E8E8;"| Aux 7 ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="text-align:Left; background:#E8E8E8;"| Functieaansluiting 7. <br />
|-<br />
|}<br />
{{Tabelonderschrift<br />
|Volgnummer= 01<br />
|Bron= www.NMRA.org S-9.1.1<br />
}}<br />
Verklaring van afkortingen: GPIO = General Purpose Input/Output. [[Woorden - F#F0.|F0f]] (licht aan frontzijde) en [[Woorden - F#F0r.|F0r]] (licht aan achterzijde) worden in- of uitgeschakeld d.m.v. functietoets F0.<br />
<br />
De pinbezetting van de "PluX" is zodanig gekozen dat de diverse "Plux"-[[Woorden - D#Decoder|decoders]] mechanisch uitwisselbaar zijn. Elektrisch zijn er, wanneer er bijvoorbeeld een "PluX8"-decoder in een loc met een "PluX22"-[[Woorden - C#Connector|connector]] geplaatst wordt, er minder pennen verbonden zijn, zoals in bovenstaande tabel te zien is. Daar dan alleen de pennen 7 t/m 14 contact maken, zullen alleen de motor en de front- en achterverlichting werken. <br />
----<br />
=== Dummystekker ===<br />
Bij gebruik zonder decoder moet in de loc of het treinstel een dummystekker aanwezig zijn. Pin 8 moet dan met pin 12 doorverbonden zijn, en pin 10 met pin 14.<br />
----<br />
=== Minimum en maximum afmetingen ===<br />
{{Afbeelding<br />
|Bestand= PluX_Decoders.png<br />
|Grootte= 650px<br />
|Volgnummer= 02<br />
|Omschrijving= PluX decoder-printen<br />
|Maker= Fred Eikelboom<br />
|Type= Tekening<br />
}}<br />
----<br />
De "PluX"-[[Woorden - D#Decoder|decoders]] hebben verschillen afmetingen, afhankelijk van het type. In afbeelding 02 zijn de verschillen te zien. In onderstaande tabel zijn de afmetingen aangegeven, zoals voorgeschreven staat in S-9.1.1.<br />
<br />
{| class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%;"<br />
!style="text-align:left; background:#E5E4E2;" width="20" | #<br />
!style="text-align:left; background:#E5E4E2;" width="455"| Maximum afmetingen van Decoder/Minimale ruimte<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="50"| PluX8<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="50"| PluX12<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="80"| PluX16<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="65"| PluX16<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="50"| PluX22<br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| ||style="background:#E8E8E8;"| N ||style="background:#E8E8E8;"| H0/TT ||style="background:#E8E8E8;"| Zonder geluid ||style="background:#E8E8E8;"| Met geluid ||style="background:#E8E8E8;"|<br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| 1 ||style="text-align:left; background:#E5E4E2;" | Maximale decoderlengte. ||style="background:#E5E4E2;"| 15,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 20,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 20,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 28,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 35,0 mm <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| 2 ||style="text-align:left; background:#E8E8E8;" | Maximale decoderbreedte. ||style="background:#E8E8E8;"| 9,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 11,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 11,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 16,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 16,0 mm <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| 3 ||style="text-align:left; background:#E5E4E2;" | Maximale decoderhoogte zonder connector. ||style="background:#E5E4E2;"| 3,5 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 4,2 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 4,2 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 6,6 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 6,6 mm <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| 4 ||style="text-align:left; background:#E8E8E8;" | Minimale pinlengte vanaf de decoder-onderzijde, dus niet vanaf de print-onderzijde. ||style="background:#E8E8E8;"| 3,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 3,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 3,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 3,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 3,0 mm <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| 5 ||style="text-align:left; background:#E5E4E2;" | Afstand van connector-midden tot buitenrand van de decoder. ||style="background:#E5E4E2;"| 3,6 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 3,6 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 3,6 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 3,6 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 3,6 mm <br />
|-<br />
|style="background:#E8E8E8;"| 6 ||style="text-align:left; background:#E8E8E8;" | Maximale dikte van de print in de loc. ||style="background:#E8E8E8;"| 1,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 1,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 1,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 1,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 1,0 mm <br />
|-<br />
|style="background:#E5E4E2;"| 7 ||style="text-align:left; background:#E5E4E2;" | Hoogte van de connector op de decoder-print. ||style="background:#E5E4E2;"| 2,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 2,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 2,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 2,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 2,0 mm <br />
|}<br />
{{Tabelonderschrift<br />
|Volgnummer= 02<br />
|Bron= www.NMRA.org S-9.1.1<br />
}}<br />
----<br />
=== Vereiste vrije inbouwruimte ===<br />
In de loc of in het rijtuig dient volgens de NEM-norm een vrije ruimte aanwezig te zijn, waarin de decoder zonder gereedschap geplaatst kan worden. De [[Woorden - D#Decoder|decoder]] mag hierbij nergens klem komen te zitten. In onderstaande tabel zijn de afmetingen voor de vereiste vrije ruimte aangegeven, zoals voorgeschreven staat in S-9.1.1.<br />
<br />
{|class="wikitable" style="text-align:center; font-size:90%;"<br />
!style="text-align:left; background:#E5E4E2;" width="90"| Connectortype:<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="75"| PluX8 klein<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="75"| PluX8 groot<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="55"| PluX12<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="55"| PluX16<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="75"| PluX16 met geluid<br />
!style="background:#E5E4E2;" width="55"| PluX22<br />
|-<br />
|style="text-align:left; background:#E8E8E8;"| Lengte ||style="background:#E8E8E8;"| 15,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"|20,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"|20,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"|20,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"|28,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"|35,0 mm <br />
|-<br />
|style="text-align:left; background:#E5E4E2;"| Breedte||style="background:#E5E4E2;"| 9,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 11,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 11,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 11,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 16,0 mm ||style="background:#E5E4E2;"| 16,0 mm<br />
|-<br />
|style="text-align:left; background:#E8E8E8;"| Hoogte||style="background:#E8E8E8;"| 3,5 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 4,2 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 4,2 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 4,2 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 6,0 mm ||style="background:#E8E8E8;"| 6,0 mm<br />
|}<br />
{{Tabelonderschrift<br />
|Volgnummer= 03<br />
|Bron= www.NMRA.org S-9.1.1<br />
}}<br />
{{Linkssectie begin<br />
|Box= AlleenInfo<br />
}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Encyclopedie:<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Linknaam= Decoder programmeren<br />
|Link= Decoder programmeren<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Linknaam= Inleiding Function Mapping<br />
|Link= Inleiding Function Mapping<br />
}}<br />
{{Link intern<br />
|Linknaam= Stappenplan<br />
|Link= Stappenplan decoderinbouw<br />
|ExtraInfo= Decoderinbouw.<br />
}}<br />
{{Linkssectie scheiding}}<br />
{{Linkssectie tussenkop<br />
|Koptekst= Externe website:<br />
}}<br />
{{Link Normen-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 15<br />
|ExtraInfo= Informatie over NEM658 (pdf).<br />
}}<br />
{{Link NMRA-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 14<br />
|ExtraInfo= Connectoren (pdf).<br />
}} <br />
{{Link NMRA-Meerkeuze<br />
|Volgnr= 15<br />
|ExtraInfo= Typenummers connectoren (pdf).<br />
}}{{Linkssectie einde}}<br />
{{Voettekst<br />
|Vorige= NEM652 en NEM654<br />
|Volgende= NEM660<br />
|VorigeMenu= Decoders<br />
}} {| width= "100%"<br />
|- valign= "top"<br />
! scope= "row" width="70%" |<br />
| <small>Laatste wijziging: 23 mrt 2024 14:42 (UTC)</small><br />
|}<br />
[[Categorie: Alles|N]]<br />
[[Categorie: Artikel|NEM658]]<br />
[[Categorie: Baanbesturing|N]]<br />
[[Categorie: Connector|N]]<br />
[[Categorie: Decoder|N]]<br />
[[Categorie: Digitaal treingestuurd|N]]<br />
[[Categorie: Digitale baanbesturing|N]]<br />
[[Categorie: Elektronica digitaal|N]]<br />
[[Categorie: Normen|N]]<br />
[[Categorie: Verlichting|N]]<br />
[[Categorie: Fred Eikelboom|N]]</div>Fred