Haalbaarheid/begroting

Vorige | Volgende

Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Ronald Koerts

Een mooie grote ruimte en een groot baanplan (het sporenplan, inclusief scenery, onderbouw en bedrading) zijn niet genoeg om een mooie baan te bouwen. We moeten gaan nadenken over de haalbaarheid van het project. Want we vragen ons af: "Kan ik het wel betalen? Is het niet te moeilijk wat ik wil? Hoe lang wil ik er over bouwen?"
Dat soort vragen moeten we onszelf stellen. Na het opstellen van de begroting moeten we gaan beslissen of we het totaalbedrag er aan uit willen, en kunnen, geven.

Afbeelding: 01

Modelbaan van Ars Technica in Loshein/Eifel
Fotograaf: Euro Tecnica

Bron: wikimedia.org

Proefbaan

Over het algemeen is het advies: begin niet meteen met een modelbaan die de gehele modeltreinenkamer in beslag neemt, maar begin met een proefbaan waarmee we de verschillende technieken kunnen uitproberen. Veel onderdelen van de proefbaan kunnen dan weer gebruikt worden in de echte modelbaan.

Technische haalbaarheid

Er komt een moment dat we toch een keer moeten gaan bekijken of het baanplan haalbaar is. Daarvoor moeten we eerst een aantal ontwerpen maken, voordat we de kosten van onze plannen kunnen uitrekenen. Sommige mensen ontwerpen en werken complete ontwerpen helemaal uit en weten zo op de Euro nauwkeurig hoeveel het ontwerp kost (gaat kosten). Een goed baanontwerp bestaat uit de volgende onderdelen:

het baanontwerp;
het ontwerp van de onderbouwconstructie;
het ontwerp voor de bedrading;
het ontwerp van de scenery.

Het baanontwerp

Dit is het hart van onze plannen. We moeten altijd controleren of het baanplan uitvoerbaar is. En dan vragen we ons af: "Is het niet te moeilijk? Kan ik overal nog bij na het bouwen? Heb ik geen moeilijke technische oplossingen nodig, zoals een keerlusschakeling? Kan ik nog met de hand rijden of moet alles automatisch gestuurd worden?"
Het kan zijn dat we de plannen moeten aanpassen, omdat bijvoorbeeld de onderbouwconstructie in de weg zit.

Het ontwerp van de onderbouwconstructie

Er hoeft hier geen ontwerp van gemaakt te worden, maar het is wel verstandig om te doen. Zo kunnen we namelijk controleren of de onderbouwconstructie niet in de weg zit voor de aandrijvingen van de wissels, de doorrijdhoogte tussen de verschillende niveaus voldoende is, of dat de wissels niet over de scheiding van twee modulebakken heen liggen. En bekijk ook waar het beste een mangat gemaakt kan worden, om toch nog overal gemakkelijk bij te kunnen komen. Daarnaast weten we hoeveel hout, en van welke afmetingen, we nodig hebben om de baan te maken.

Het ontwerp voor de bedrading

De meeste mensen maken geen ontwerp voor de bedrading. Het advies is er wel over na te denken hoe de diverse draden naar welke onderdelen gaan, kortom; welke route ze moeten volgen.

Het ontwerp van de Scenery

Meestal wordt dit onderdeel al voor een groot deel meegenomen in het baanontwerp. Want waar komen de bergen? Hoe gaan we de treinen laten verdwijnen? (zie: Coulissen en verdwijnpunten). Welke huizen gaan we gebruiken, enzovoort.

Het kostenaspect: de begroting

Ieder baanplan kost geld, zo simpel is dat. Nu hebben de meeste mensen geen geldboom achter in de tuin groeien. Daarom moet er een goede begroting komen. In de begroting moet ook alles opgenomen worden wat we kunnen bedenken. Het verdelen in een aantal hoofdstukken zal het maken van een begroting eenvoudiger maken:

kosten van de onderbouwconstructie;
kosten van de rails;
kosten van de besturing;
kosten van het ballasten;
kosten van de seinen;
kosten van de bedrading;
kosten van de scenery;
kosten van de extra voedingen;
kosten van verlichting boven de treinentafel;
kosten van de extra stopcontacten;
kosten van diversen.

Als voorbeeld geven we hier een financiëel overzichtje, wat we op een Engelse website vonden en wat een goed houvast is voor een beginner:

Citaat:

"Modelbouw behoeft niet persé duur te zijn, dat hangt ook van jezelf af. Hoe meer je zelf doet, des te lager zijn de kosten. Mijn eigen baantje kostte ongeveer €400 (afgezien van de ontelbare manuren!). Een gelijk bedrag heb ik ook uitgegeven aan rollend materiaal. Dat is in de loop van de jaren aangeschaft, waardoor het betaalbaar bleef. Het beste bewaar je dat in de originele verpakking. Daarin zijn ze niet alleen beschermd tegen beschadigingen,, maar ze blijven in uitstekende conditie en vermeerderen soms nog in waarde! Sommige personen kopen rollend materieel als een soort van belegging, maar naar mijn mening moet het rijden de modelspoorder plezier in zijn hobby geven. Dat is nóg meer waard! De door mij gemaakte kosten laten zich als volgt onderverdelen: Basis en onderbouw: €30 (zelfbouw) Railmateriaal: Wissels €75 Rechte rails €50 Gebogen rails €40 Elektronica: Rijregelaars €80; Wisselaandrijving €40 voor zes wissels, met schakelaars; Draad €15 (heel veel) Gebouwen: Station €20; Huis €10; Brug €10 Scenery: Gras €15; Ballast €10; Bomen €2 per stuk; Verf €10 Rollend materieel: Gemiddelde goederenwagen €20; Rijtuig €20; Treinstel €50 (als je een koopje op de kop tikt, anders €100-150) TIPS: Het is een goed idee om bij het kopen wat rond te kijken. Prijzen kunnen nogal verschillend zijn, vooral bij uitverkopen, "actieweken" en winkelopruiming. Bij veel winkels vind je goedkoper, ongebruikt materiaal, maar zonder verpakking. Wanneer de waarde in de toekomst je niet interesseert, dan is dat geen probleem. Ga je je rollend materieel gebruiken, dan treden er sowieso beschadigingen op."

Einde Citaat.

Kosten van de onderbouwconstructie

Over deze post wordt soms wel heel gemakkelijk gedacht; "Even wat houten platen en latten kopen bij de plaatselijke bouwmarkt en we kunnen beginnen." Ja en nee, is het goede antwoord. Met een ontwerp van de onderbouw in de hand weten we precies wat voor materialen er nodig zijn. Daarbij moet bedacht worden dat bijvoorbeeld MDF-platen goedkoper zijn dan (populieren- of vuren-) multiplexplaten. Willen we een indicatie wat hout kost, dan kunnen we eens informeren bij de plaatselijke bouwmarkt.

Kosten van rails

Uit het baanplan komen de aantallen railsstukken en wissels die we nodig hebben voor het realiseren van onze plannen. De kosten hangen natuurlijk af van het feit of we alle rails nieuw of tweedehands kopen. Daarnaast zijn er grote verschillen in prijzen tussen de diverse merken. Dit is mede afhankelijk van de keuze van het systeem, bijvoorbeeld voor meer natuurgetrouwe rails en wissels. Bij veel fabrikanten staan op de website de adviesprijzen van de rails vermeld. Dit geeft meestal een goede indicatie van de kosten van het baanplan.

Kosten van de besturing

Dit hangt helemaal af van wat we uiteindelijk willen. Willen we analoog of digitaal gaan rijden? Hoe ver willen we gaan met digitaal rijden? We kunnen natuurlijk de wens hebben om de mooiste en meest uitgebreide digitale centrale aan te schaffen, maar daar hoort een prijskaartje bij. We kunnen er ook voor kiezen om te beginnen met een kleine (instap) digitale centrale en deze dan later verkopen, en daarna een nieuwe, uitgebreidere centrale aan te schaffen. Een goede keuze kan zijn om een complete startset te kopen. Hierin vinden we meestal alles om meteen digitaal te kunnen beginnen en de sets zijn meestal ook goedkoper dan wanneer we alles los kopen.

Als we de bestaande locomotieven moeten ombouwen naar digitaal, moet we op extra kosten rekenen voor het ombouwen naar digitaal. Wanneer we het laten doen, dan kost dat meer dan wanneer we het zelf doen.

Ook dienen we te kijken naar de kosten van S88-printen of LocoNet-printen, wisseldecoders, wisselaandrijvingen etc. Daarnaast kan er een (soms aanzienlijk) prijsverschil zijn tussen alles kant-en-klaar kopen of een (deel) zelf te bouwen. Zelf bouwen moeten we dan natuurlijk wel aandurven.

Kosten van het ballasten

Veel mensen denken nu: Moet dat echt? Dit is een moeilijke post, omdat het afhangt van de railssoorten of we überhaupt willen gaan ballasten. Bij grote baanplannen, met veel zichtbare rails, kan het aardig in de papieren lopen. Hoe komen we er achter hoeveel ballast we nodig hebben? Maak een proefstukje met de ballast die we denken te gaan gebruiken. Na het proefstukje kunnnen we uitrekenen hoeveel ballast we ongeveer nodig hebben. Sommige mensen kopen het kant-en-klaar bij de modelspoorwinkel, anderen maken het zelf van zand en steentjes.

Kosten van seinen

Op de meeste modelbanen is een station aanwezig. Daarbij hebben we voor de beveiliging van de treinenloop seinen nodig. Een klein station heeft al twee of drie seinen nodig. Op een hele baan kunnen dan al gauw een tiental (of zelfs tientallen) seinen staan. Wil men digitaal besturen, dan moeten deze seinen aan speciale decoders gekoppeld worden.

Kosten van bedrading

Het aansluiten van de modelbaan op alle besturingselementen, zowel analoog als digitaal, vraagt om bedrading. Van installatiedraad dat bij de bouwmarkt verkrijgbaar is, tot dun koperdraad dat bij elektronicazaken verkrijgbaar is. Hoeveel draad nodig is hangt af van de grootte van de baan. Onder een redelijke modelbaan van 3,00 bij 4,00 meter wordt meestal al snel 500 tot 1000 meter draad gelegd. Daarnaast dienen we rekening te houden met het bevestigen van de draden onder de baan.

Kosten van scenery

Denk bij deze post aan de gebouwen, de tunnelportalen die nodig zijn, het gips voor de bergen, het grasmateriaal, bomen, poppetjes (figuurtjes), enzovoort. Veel van deze onderdelen zijn met een beetje creativiteit zelf te maken. De kosten hiervoor hoeven niet zo heel hoog te zijn.

Kosten van extra voedingen

Denk hierbij aan transformatoren voor het voeden van wisseldecoders, wisselaandrijvingen, straatverlichting en de verlichting van bebouwing (huizen e.d.), en de voeding(en) van eventuele boosters bij grotere modelbanen.

Kosten van verlichting boven de treintafel

We kunnen de verlichting zo goedkoop- of duur maken als we zelf willen. Alles van gloeilampen tot dimbare led-verlichting is mogelijk. Om op de kosten te besparen, zouden we eens een Kringloopwinkel binnen kunnen lopen, die hebben nog wel eens geschikte verlichting.

Kosten van de extra stopcontacten

Wanneer we een centrale aan gaan schaffen en ook diverse randapparatuur (verlichting en voedingen e.d.) aan willen gaan sluiten, zullen we extra stopcontacten nodig hebben.

Kosten van diversen

Reken hier bijvoorbeeld de kosten voor het gereed maken van de modeltreinkamer. Maar ook alles wat we niet van te voren hadden bedacht, zoals de aanschaf van extra gereedschap, enz.

Offertes aanvragen

Hebben we redelijk grote plannen, dan kunnen we overwegen om bij een aantal modelspoorwinkels een offerte op te vragen voor het leveren van de rails, digitale componenten, enzovoort. Misschien is er een korting te krijgen omdat we bijvoorbeeld veel spullen in één keer bestellen.

Bij het bekijken van het kostenplaatje kunnen we gebruik maken van een handige website (zie: "Meer informatie").

Budget en plannen

Nu de totaalkosten berekend zijn, is het voor de modelbaan benodigde budget berekend. Dit zal natuurlijk afwijken van hoeveel er uiteindelijk voor de modelbaan uitgeven zal gaan worden. Nu moet er een beslissing gonomen worden: "wil ik zoveel geld uitgeven aan de modelbaan of moet ik de plannen bijstellen?"

Bijstellen

Het bijstellen van de plannen kan natuurlijk door het originele baanplan compleet te wijzigen en het zo goedkoper te maken. Of we kunnen een deel van de plannen realiseren en dan later de rest uitvoeren. Maar we kunnen ook bezuinigingen doorvoeren zoals:

andere, goedkopere rails gebruiken;
zelfbouwseinen of bouwpakketseinen gebruiken;
zelf bomen maken, bijvoorbeeld van zeeschuim;
zelf tunnelportalen maken;
ander soort wisselaandrijving gebruiken;
bij digitaal rijden: een goedkopere centrale aanschaffen en later pas overstappen op een duurdere;
bij digitaal rijden: wissels met de hand schakelen i.p.v. via de centrale;
bij digitaal rijden: geen terugmelding voor automatisch rijden toepassen, maar later aanschaffen;
bij digitaal rijden: bouwpakketten kopen van besturingsonderdelen (zoals S88-printen en wisseldecoders etc.) i.p.v. compleet gebouwde;
bij digitaal rijden: de locomotieven gefaseerd ombouwen naar digitaal;
enzovoort, mogelijkheden genoeg.

Bekostigen plannen

De meeste mensen sparen voor deze hobby. Gewoon iedere maand iets opzij leggen om dan zo op den duur een loc, trein, centrale of bouwpakket te kunnen aanschaffen. Daarnaast zijn giften van familieleden bij verjaardagen en andere feestelijkheden natuurlijk ook een mogelijkheid. Er zijn maar weinig mensen die alles in één keer kunnen aanschaffen.

Plannen

Na het bepalen van het budget, moeten we nu gaan kijken naar onze planning. Hoelang willen we over het bouwen van de baan gaan doen. Plan als eerste de aanleg van goede verlichting boven de treinentafel. We kunnen nu overal nog gemakkelijk bij komen, en we hebben dan het stoffige gaten boren achter de rug, voordat we aan de treinentafel beginnen. Plan daarna de bouw van de proefbaan, ga daarmee uitgebreid testen. Ga dan starten met de bouw van de eigenlijke baan. Natuurlijk de onderbouwconstructie eerst, dan het aanbrengen (leggen) en aansluiten van de rails, probeer ervoor te zorgen dat alles eerst goed rijdt en functioneert, voordat er begonnen wordt aan de aankleding van de baan. Daarna kan begonnen worden met het ballasten van de rails en het maken/bouwen van de scenery.

Meer informatie

Encyclopedie:
Artikel Baanbesturing
Artikel Coulissen en verdwijnpunten
Artikel Geluiddemping en ballasten
Artikel Huizen
Artikel Landschapsbouw	Scenery
Artikel Seinen
Artikel Verlichting van de treintafel

Hoofdpagina Categorie-index Index Menu