Haalbaarheid/begroting

E03.04 - Basisvormen modelbanen - Vorige | Volgende - E04 - Ontwerp baanplan

Onder redactie van: BeneluxSpoor.net

35px

Een mooie grote ruimte en een groot plan is niet genoeg om een mooie baan te bouwen. Je moet gaan nadenken over de haalbaarheid van het project. Want je vraagt je af: 'kan ik het wel betalen? Is het niet te moeilijk wat ik wil? Hoe lang wil ik er over bouwen?' Dat soort vragen moet je jezelf stellen. Na het opstellen van de begroting moet je gaan beslissen of je het totaalbedrag er aan uit wilt- en kunt geven.

Proefbaan

Over het algemeen is het advies: begin niet meteen met een modelbaan die de gehele modeltreinenkamer in beslag neemt, maar begin met een proefbaan waarmee je de verschillende technieken kunt uitproberen. Veel onderdelen van de proefbaan kunnen dan weer gebruikt worden in de echte modelbaan.

Technische haalbaarheid

Er komt een moment dat je toch een keer moet gaan kijken of het baanplan haalbaar is. Daarvoor moet je eerst een aantal ontwerpen maken, voordat je de kosten van je plannen kunt uitrekenen. Sommige mensen ontwerpen en plannen complete ontwerpen helemaal uit en weten zo op de Euro nauwkeurig hoeveel het ontwerp kost (gaat kosten). Een goed baanontwerp bestaat uit de volgende onderdelen:

Het railontwerp
Het ontwerp van de onderbouwconstructie
Het ontwerp voor de bedrading
Het ontwerp van de scenery

Het railontwerp

Dit is het hart van je plannen. Je moet altijd controleren of het baanplan uitvoerbaar is. Is het niet te moeilijk? Kan ik overal nog bij na het bouwen? Heb ik geen moeilijke technische oplossingen nodig, zoals een keerlusschakeling? Kan ik nog met de hand rijden of moet alles automatisch gestuurd worden? Het kan zijn dat je de plannen moet aanpassen, omdat bijvoorbeeld de onderbouwconstructie in de weg zit.

Het ontwerp van de onderbouwconstructie

Je hoeft hier geen ontwerp van te maken, maar het is wel verstandig om te doen. Zo kun je namelijk controleren of de onderbouwconstructie niet in de weg zit voor de aandrijvingen van de wissels, de doorrijdhoogte tussen de verschillende niveaus voldoende is, of dat de wissels niet over de scheiding van twee modulebakken heen liggen. Waar je het beste een mangat kunt maken, om toch nog overal gemakkelijk bij te kunnen komen. Daarnaast weet je hoeveel hout, en van welke afmetingen, je nodig hebt om je baan te maken.

Het ontwerp voor de bedrading

De meeste mensen maken geen ontwerp voor de bedrading. Het advies is er wel over na te denken hoe de diverse draden naar welke onderdelen gaan, kortom; welke route ze moeten volgen.

Het ontwerp van de Scenery

Meestal wordt dit onderdeel al voor een groot deel meegenomen in het railontwerp. Want waar komen de bergen? Hoe ga je de treinen laten verdwijnen? (Zie: E04.06 - Coulissen en verdwijnpunten). Welke huizen ga je gebruiken, enzovoort.

Het kostenaspect: de begroting

Ieder baanplan kost geld, zo simpel is dat. Nu hebben de meeste mensen geen geldboom achter in de tuin groeien. Daarom moet er een goede begroting komen. In de begroting moet ook alles opgenomen worden wat je kunt bedenken. Het verdelen in een aantal hoofdstukken zal het maken van een begroting eenvoudiger maken:

Kosten onderbouwconstructie
Kosten rails
Kosten besturing
Kosten ballasten
Kosten seinen
Kosten bedrading
Kosten scenery
Kosten van extra voedingen
Kosten diversen

Kosten onderbouwconstructie

Over deze post wordt soms wel heel gemakkelijk gedacht. Even wat houten platen en latten kopen bij de plaatselijke bouwmarkt en we kunnen beginnen. Ja en nee is het goede antwoord. Met een ontwerp van de onderbouw in de hand weet je precies wat voor materialen je nodig hebt. Daarbij moet bedacht worden dat bijvoorbeeld MDF-platen goedkoper zijn dan (populieren- of vuren-) multiplexplaten. Wil je een indicatie wat hout kost, dan kun je eens informeren bij de plaatselijke bouwmarkt.

Kosten rails

Uit je baanplan komen de aantallen railstukken en wissels die je nodig hebt voor het realiseren van je plannen. De kosten hangen natuurlijk af van het feit of je alle rails nieuw of tweedehands koopt. Daarnaast zijn er grote verschillen in prijzen tussen de diverse merken. Dit is mede afhankelijk van de keuze van het systeem, bijvoorbeeld voor meer natuurgetrouwe rails en wissels. Bij veel fabrikanten staan op de website de adviesprijzen van de rails vermeld. Dit geeft meestal een goede indicatie van de kosten van je baanplan.

Kosten besturing

Dit hangt helemaal af van wat je uiteindelijk wilt? Wil je analoog of digitaal gaan rijden? Hoe ver wil je gaan met digitaal rijden? Je kunt natuurlijk de wens hebben om de mooiste en meest uitgebreide digitale centrale aan te schaffen, maar daar hoort een prijskaartje bij. Je kan er ook voor kiezen om te beginnen met een kleine (instap) digitale centrale en deze dan later te verkopen, en daarna een nieuwe, uitgebreidere centrale aan te schaffen. Een goede keuze kan zijn om een complete startset te kopen. Hierin vindt je meestal alles om meteen digitaal te kunnen beginnen en de sets zijn meestal ook goedkoper dan wanneer je alles los koopt.

Als je de bestaande locomotieven moet ombouwen naar digitaal, moet je extra kosten rekenen voor het ombouwen naar digitaal. Wanneer je het laat doen, dan kost dat meer dan wanneer je het zelf doet.

Ook dien je te kijken naar de kosten van S88-printen of LocoNet-printen, wisseldecoders, wisselaandrijvingen etc.

Daarnaast kan er een (soms aanzienlijk) prijsverschil zijn tussen alles kant-en-klaar kopen of een (deel) zelf te bouwen? Zelf bouwen moet je dan natuurlijk wel aandurven.

Kosten ballasten

Veel mensen denken nu: Moet dat echt? Dit is een moeilijke post omdat het afhangt van de railsoorten of je überhaupt wilt gaan ballasten. Bij grote baanplannen, met veel zichtbare rails, kan het aardig in de papieren lopen. Hoe kom je er achter hoeveel ballast je nodig hebt? Maak een proefstukje met de ballast die je denkt te gaan gebruiken. Na het proefstukje kun je uitrekenen hoeveel ballast je ongeveer nodig hebt. Sommige mensen kopen het kant-en-klaar bij de modelspoorwinkel, anderen maken het zelf van zand en steentjes.

Kosten seinen

Op de meeste modelbanen is een station aanwezig. Daarbij heb je voor de beveiliging van de treinenloop seinen nodig. Een klein stationnetje heeft al twee of drie seinen nodig. Op een hele baan kunnen dan al gauw een tiental (of zelfs tientallen) seinen staan. Wil men digitaal besturen, dan moeten deze seinen aan speciale decoders gekoppeld worden.

Kosten bedrading

Het aansluiten van de modelbaan op alle besturingselementen, zowel analoog al digitaal, vraagt om bedrading. Van installatiedraad dat bij de bouwmarkt verkrijgbaar is, tot dun koperdraad dat bij elektronicazaken verkrijgbaar is. Hoeveel draad nodig is hangt af van de grootte van de baan. Onder een redelijke modelbaan van 3,00 bij 4,00 meter wordt meestal al snel 500 tot 1000 meter draad gelegd. Daarnaast dient men rekening te houden met het bevestigen van de draden onder de baan.

Kosten scenery

Denk bij deze post aan de gebouwen, de tunnelportalen die nodig zijn, het gips voor de bergen, het grasmateriaal, bomen, poppetjes, enzovoort. Veel van deze onderdelen zijn met een beetje creativiteit zelf de maken. De kosten hiervoor hoeven niet zo heel hoog te zijn.

Kosten van extra voedingen

Denk hierbij aan transformatoren voor het voeden van wisseldecoders, straatverlichting en bebouwing (huizen e.d.), en de voeding(en) van eventuele boosters bij grotere modelbanen.

Kosten diversen

Reken hier bijvoorbeeld de kosten voor het gereed maken van de modeltreinkamer. Maar ook alles wat je niet van te voren had bedacht, zoals de aanschaf van extra gereedschap, enz.

Offertes aanvragen

Heb je redelijk grote plannen, dan kun je overwegen om bij een aantal modelspoorwinkels een offerte op te vragen voor het leveren van de rails, digitale componenten, enzovoort. Misschien kun je een korting krijgen omdat je bijvoorbeeld veel spullen in één keer bestelt.

Budget en plannen

Nu de totaalkosten berekend zijn, heb je het voor je modelbaan benodigde budget berekend. Dit zal natuurlijk afwijken van wat je uiteindelijk voor je modelbaan zal uitgeven. Nu moet je beslissen: wil ik zoveel geld uitgeven aan de modelbaan of moet ik de plannen bijstellen?

Bijstellen

Het bijstellen van de plannen kan natuurlijk door het originele baanplan compleet om te bouwen (te wijzigen) en zo goedkoper te maken. Of je kunt een deel van je plannen realiseren en dan later de rest uitvoeren. Maar je kunt ook bezuinigingen doorvoeren zoals:

Andere, goedkopere rails gebruiken
Zelfbouwseinen of bouwpakketseinen gebruiken
Zelf bomen maken,bijvoorbeeld van zeeschuim
Zelf tunnelportalen maken
Ander soort wisselaandrijving gebruiken
Bij digitaal rijden: Een goedkopere centrale aanschaffen en later pas overstappen op een duurdere
Bij digitaal rijden: Wissels met de hand schakelen i.p.v. via de centrale
Bij digitaal rijden: Geen terugmelding voor automatisch rijden toepassen, maar later aanschaffen
Bij digitaal rijden: Bouwpakketten kopen van besturingsonderdelen (zoals S88-printen en wisseldecoders etc.) i.p.v. compleet gebouwde
Bij digitaal rijden: De locomotieven gefaseerd ombouwen naar digitaal
Enzovoort, mogelijkheden genoeg

Bekostigen plannen

De meeste mensen sparen voor deze hobby. Gewoon iedere maand iets opzij leggen en dan zo op den duur een loc, trein, centrale of bouwpakket kunnen aanschaffen. Daarnaast zijn giften van familieleden bij verjaardagen en andere feestelijkheden natuurlijk een mogelijkheid. Er zijn maar weinig mensen die alles in één keer kunnen aanschaffen.

Plannen

Na het bepalen van het budget moet je nu gaan kijken naar je planning. Hoelang wil je over het bouwen van je baan gaan doen. Plan als eerste de bouw van de proefbaan, ga daarmee uitgebreid testen. Ga dan starten met de bouw van je eigenlijke baan. Natuurlijk de onderbouwconstructie eerst, dan het aanbrengen (leggen) en aansluiten van de rails, probeer ervoor te zorgen dat alles eerst goed rijdt en functioneert voordat er begonnen wordt aan de aankleding van de baan. Daarna kan begonnen worden met het ballasten van de rails en het maken/bouwen van de scenery.