Overwegen

Vorige | Volgende

Onder redactie van: BeneluxSpoor.net

Wanneer u het spoor wilt kruisen, kunt u dat gelijkvloers en ongelijkvloers doen. ‘Ongelijkvloers’ is het passeren van het spoor over een viaduct of door een tunnel. ‘Gelijkvloers’ is het passeren op gelijk niveau met het spoor d.m.v. een spoorwegovergang of overweg. De overweg kan ‘onbeveiligd’ of ‘beveiligd’ zijn.

Onbeveiligde overwegen

De eerste overwegen in Nederland waren allemaal beveiligde overwegen. Dit was voorgeschreven in de eerste Spoorwegwet van Nederland. De wet schreef voor, dat de hoofdspoorwegen gesloten moesten zijn. Dus werden alle overwegen / overgangen uitgevoerd met hekken en bomen, die door overwegwachters werden bediend. Door een wetswijziging in 1922, werd het mogelijk om in de hoofdspoorwegen ook onbewaakte overwegen te hebben.

Een onbewaakte overweg wordt alleen maar gemarkeerd door een aantal hekken en een tweetal palen met Andreaskruisen. Bij ‘enkelspoor’ is er maar é én Andreaskruis aan de paal gemonteerd, en bij twee- en meer sporen zijn twee Andreaskruisen aan de paal gemonteerd, welke gedeeltelijk in elkaar gevlochten zijn c.q. elkaar gedeeltelijk overlappen.

Tegenwoordig komen er geen onbeveiligde overwegen meer bij. De meeste overwegen worden ‘gedoogd’ en worden, indien mogelijk opgeheven en gesloten. Als er toch veel gebruik van een onbeveiligde overweg wordt gemaakt, dan is ombouw naar een AHOB aan de orde.

Beveiligde overwegen

Deze komt u in diverse vormen tegen. Van typen met alléén lichten(lampen of LED’s tot compleet gesloten door middel van bomen en hekken.
U kunt ze verdelen in een tweetal categorieën: ‘Niet afgesloten’ en ‘afgesloten’.

Categorie: Niet afgesloten

Deze categorie kent een aantal soorten installaties:
Automatische KnipperLampInstallatie (AKLI)
Doordat het, door een wetswijziging in1922, mogelijk werd ook onbewaakte overwegen in de hoofdspoorwegen te hebben, werden veel overwegen onbewaakt waardoor het aantal ongelukken toenam. Daarop is in 1929 besloten tot het beveiligen van diverse overwegen met zogenaamde ‘knipperlamp-installaties’. Deze voorlopers van de Automatische Knipperlicht Installatie waren, voor die tijd, geavanceerde toestellen. De installatie toonde drie beelden:

‘Veilig’ : een witte lamp die knippert, de overweg kan worden gepasseerd. ‘Onveilig’ : een rode lamp die knippert, afwijkend van wit, met geluidsondersteuning van bellen; er komt een trein aan. ‘Storing’ : een oranje lamp die continue brandde.

=== Evoluering tot Automatische Knipperlampinstallatie (AKI) ===
De ‘knipperlampinstallaties’ zijn geëvolueerd tot de huidige Automatische Knipperlicht Installatie (AKI) met twee rode knipperlichten en bellen als waarschuwing dat er een trein. De AKI heeft de volgende beelden:

‘Veilig’ : Een wit knipperend licht, ten teken dat de overweg kan worden gepasseerd ‘Onveilig’ : Twee afzonderlijk knipperende rode lampen met bellen. Ten teken dat er een trein aankomt

De drie de lampen zijn aan beide zijden van de AKI aangebracht. Daardoor ziet u aan beide zijden van de overweg de lampen oplichten.

Verschijningsvormen De AKI is er in een aantal verschijningsvormen. De eerste AKI’s hadden per lamp een afzonderlijke anti-verblindingskap. In latere jaren zijn de afzonderlijke kappen vervangen door een groot scherm in de vorm van een driehoek met afgeronde hoeken.

Ombouwprogramma

Tegenwoordig zijn er geen openbare overwegen meer die zijn voorzien een AKI. Deze zijn allemaal omgebouwd naar een overweg met bomen, een mini-AHOB of een normale AHOB. De laatste AKI is in 2006 omgebouwd.

Waarschuwingsinstallatie Landelijke Overwegen (WILO)
Deze installatie is alleen in gebruik bij particuliere overwegen. Dit zijn overwegen die toegang verschaffen tot boerderijen of landerijen die aan het spoor liggen. De installatie bestaat uit twee lampen. Een witte lamp die knippert ten teken dat het veilig is, en een rode lamp die knippert ten teken dat het onveilig is.

Waarschuwings Installatie DienstOverpad (WIDO) Deze installatie komt alleen voor op stations en emplacementen. De installatie bestaat uit twee witte lampen, die continue branden. Bij het instellen van een rijweg (dus een veilig sein) naar de overweg toe, zullen de lampen gaan knipperen. De overweg mag alléén door spoorwegpersoneel worden gebruikt.

Meer informatie:

Overwegen:

Wikipedia:

Categorie: Afgesloten

Onder deze categorie vallen alle installaties die de overweg beveiligd zijn met afsluitbare bomen en/of hekken.

Elektrisch Bediende Overweg (EBO)

Dit zijn overwegen die vanuit een seinhuis of door de treindienstleider bediend worden. Deze vorm komt meestal alleen voor op plaatsen waar een automatische installatie niet, of bijna niet, toe te passen is. Eén van de plaatsen waar deze vorm van overweg nog voorkomt is Zutphen. De EBO sluit meestal de gehele weg af.

Automatische Halve OverwegBomen (AHOB)
Dit is de meest voorkomende overweg-installatie in Nederland. Dit wil zeggen dat bij gesloten toestand de bomen tot halverwege de weg komen. Hierdoor kunnen voertuigen die gedurende het dicht gaan van de bomen op de overweg rijden of staan, nog wegkomen. De [4] staat in heel veel varianten. Naast bomen voor de wegen, zijn er tegenwoordig ook veel installaties die bomen voor de voetgangers hebben.

Mini-AHOB
De laatste jaren zijn er veel AHOB’s bij gekomen. Dit komt door het ombouwprogramma van AKI naar AHOB. Doordat veel AKI’s in de buitengebieden staan, en meestal niet aan de breedste wegen, is voor het ombouwprogramma een aparte AHOB ontwikkeld: de [5]. Deze heeft een korte overwegboom en deze staan in geopende toestand onder een kleine hoek om de zichtbaarheid te vergroten.

MeBeLa
Mechanisch Bedienbaar Landhek. Speciaal ontworpen voor particuliere spoorwegovergangen. Meer over Mebela.

Automatisch of bediend?

Tegenwoordig worden bijna alle overwegen automatisch bediend. Bij overwegen dicht bij stations, worden speciale schakelingen gebruikt om de overweg niet te lang van te voren dicht te laten gaan. Op locaties waar zeer veel sporen liggen en / of heel druk verkeer is, wordt de overweg handmatig bedient.

De overweg in model

Voor de Nederlandse modelbouwer waren er lange tijd bijna geen onderdelen voor een Nederlandse overweg te verkrijgen. De modelspoorhobbyïist was vooral op zelfbouw aangewezen. Steeds meer fabrikanten leveren heden ten dage onderdelen voor de Nederlandse overweg. Van Andreaskruisen en borden voor boven de overweg, tot AKI’s en AHOB’s.

De onbewaakte overweg
Dit is natuurlijk de gemakkelijkste overweg om te maken. Men plaatst de juiste bebording (zoals Andreaskruizen) bij de overweg.

De bewaakte overweg
Sinds de jaren negentig biedt Busch een moderne Nederlandse AKI aan. Andere fabrikanten hebben het voorbeeld van Busch gevolgd en leveren tegenwoordig ook AKI’s en AHOB’s. Verschillende leveranciers bieden alles in losse onderdelen aan, zodat de overweg helemaal naar eigen wens kan worden gebouwd.

Aansturing

Ook in model moeten de overwegen op tijd ‘gesloten worden’ wanneer er een trein nadert. En wanneer de trein voorbij is, dan moet de overweg weer open gaan. Het dichtgaan en openen van de overweg gaat volgens het volgende proces:

Trein detecteren bij naderen van de overweg
Signaal naar schakeleenheid
Lichten aan, bomen dicht (eventueel bellen laten rinkelen)
Trein rijdt overweg over
Detecteren dat overweg vrij is
Signaal naar schakeleenheid
Bomen open en lichten uit (en eventueel bellen uit)

Daarnaast is het belangrijk om te weten of de overweg wordt bereden in twee richtingen. Dus kunnen er treinen van twee kanten komen.

De cruciale stappen in het proces zijn de detectie van de treinen, voor het sturen van een signaal voor het sluiten en openen van de overweg. Het detecteren kan op verschillende wijzen:

Met infrarood lichtsluis
Met schakelrails
Met reedcontacten
Met stroomdetectie (voor analoge baan)
Met stroomdetectie (voor digitale baan)
Via Loconet-modules

De verschillende oplossingen hebben hun voor en nadelen. Bij sommige fabrikanten zijn complete systemen te krijgen die onafhankelijk van welk treinsysteem werken.
Op de volgende pagina staan een aantal schakelingen, waarmee u zelf een detectiesysteem en/of aansturing kunt maken voor de overweg op de modelbaan.

Rijdende modelvoertuigen
Bij rijdende modelvoertuigen, zoals het Faller Car System, moet er meer gebeuren. Dan moeten er ook maatregelen genomen worden om de modelvoertuigen op tijd te laten stoppen voor de overweg.

Nederlandse overwegen

Informatie:

Nederlandse AKI:

Busch (Artikelnummer: 5967)

Henckens

Nederlandse AHOB

Henckens

Firma Trainspecials

Hoofdpagina Categorie-index Index

Vorige | Volgende

Contact met de redactie:

Persoonlijke instellingen

Navigatie

Zoeken

Hulpmiddelen