|
|
Verlichting in gebouwen met gloeilampenUit BeneluxSpoor.net - Encyclopedie
Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Fred Eikelboom
InleidingOp een natuurgetrouwe modelspoorbaan moet vanzelfsprekend verlichting in de huizen, kantoor- en fabriekspanden aanwezig zijn. U kunt zelfs flitslichten (bijvoorbeeld laslicht) in een fabriekshal nabootsen. De hoeveelheid lichtOp heel veel modelspoorbanen ziet u dat huisjes doorgaans (veel) te fel worden verlicht. Less is more... Anders krijgt u van die situaties dat de hele baan wordt verlicht door de verlichting in de huisjes. In real life kunt u een à twee meter vanaf een raam de krant al niet meer lezen, bij het licht dat van binnen komt. De keuze van het aantal lichtpunten is afhankelijk van hoe het bouwwerk is uitgevoerd en hoe groot de oppervlakte van het gebouw is. De soort lichtU kunt het beste kijken wat voor licht u op welke plaatst wilt imiteren. Witte leds zijn prima geschikt om TL-licht of PL-licht in industriehallen na te bootsen. Maar wilt u een klassieke sfeer, dan is een gele tint wellicht een betere keus. Bij een baan uit het stoomtijdperk, past geelachtig licht het best. Een stationsgebouw kunt u voorzien van witte leds en die geven een wel wat kille, maar mooie immitatie van TL-licht weer. Dat past bijv. prima in een stationsgebouw van 25 jaar geleden. De sfeer die u wilt weergeven, is geheel naar uw eigen smaak. Fiets na zonsondergang eens door een aantal straten, en kijk wat voor verlichting u ziet en wat u het beste bevalt. De verschillende ruimtenEen belangrijk uitgangspunt is, dat niet in alle gebouwen licht brandt. Als er wél licht aan is, dan is dat in het echt ook niet in alle ruimten van een gebouw. Dit betekent dat in één gebouw de verschillende ruimten gescheiden moeten worden door wanden. Wanneer u werkt met verschillende lichtpunten, moeten tussen bijv. de beneden- en bovenverdiepingen lichtdichte afscheidingen aanwezig zijn. Lichtdicht makenOm het doorschijnen van het licht te voorkomen, zijn er meerdere methoden: Masker Schoolbordenzwart Denk er ook aan om op plaatsen waar de bedrading door een plafond gaat, met kit o.i.d de doorvoeropening af te dichten. Dit om het doorschijnen van licht te voorkomen. IndustrieverlichtingEen veel gebruikte verlichting in de industrie is de ronde metalen kap met een lamp in het midden. Deze is goed te gebruiken als loods en/of halverlichting, hangend aan de hanenbalken (zie afbeelding 02).
De lampekapjes in het voorbeeld werden als volgt gemaakt: De doe-het-zelf-methode is alleen geschikt voor fabriekslampen die niet direct in het zicht komen i.v.m. hun grove uiterlijk, veroorzaakt door het toch wel grote fittinkje. Test voor het vastsolderen van het lampekapje even uit op welke plaats dit het beste vastgezet kan worden. Hoe dichter bij de gloeidraad het kapje zit, hoe kleiner de uitgestraald lichtbundel wordt. Led-verlichtingBij gebruik van leds kunt u ook gebruik maken van reflectors. Stel u echter niet teveel voor van zo'n ding, behalve het visuele aspekt. Een gloeilamp straalt in bijna alle richtingen. De reflektor weerkaatst het licht en bundelt het. De elektrische aansluitingElk gebouw krijgt, afhankelijk van het aantal lichtgroepen, twee of meer aansluitingen voor de spanningtoevoer. Bij meerdere lichtpunten zou u kunnen kiezen voor gescheiden spanningtoevoer zodat bijv. de verlichting beneden en boven afzonderlijk in te schakelen is. De verbinding voor één lichtpunt kan worden gerealiseerd met de bekende banaansteker en contrasteker. Bij meerdere aansluitpunten in een gebouw zijn DIN-pluggen zeer handig. U heeft dan de mogelijkheid om meerdere groepen via aparte leidingen van spanning te voorzien. Koppel aan de aan de onderkant van de treintafel de bedrading van het gebouw d.m.v. een steker en contrasteker (bijv een DIN-plug) aan de aparte ringleiding voor de verlichting of aan een aanwezig vast aansluitpunt. Op deze manier kunt u, bij eventuele storingen, het gebouw gemakkelijk loskoppelen van de tafel, zonder eerst de bedrading los te moeten maken. Bij lampjes hoeft u niet op de polariteit te letten. Bij leds moet dat persé wel, omdat ze anders niet branden, en zelfs defect kunnen raken. Leds moeten altijd in de doorlaatrichting worden aangesloten. Daarvoor is een ezelsbruggetje: KNAP = Kathode Negatief, Anode Positief.
StroomverbruikBij een analoge baan heeft de treintransformator vaak een aansluiting voor lampjes, meestal 12 volt wisselspanning (AC). Wanneer u op een lichtaansluiting lampjes aansluit, moet u letten op het maximaal toe te passen aantal lampjes. Als u te veel lampjes aansluit, wordt de totaalstroom te hoog en raakt de trafo overbelast. Een voorbeeld: u heeft een trafo met een 12 volt lichtaansluiting, welke een maximale stroom mag leveren van één ampère.
De lampjes van uw keuze hebben bijvoorbeeld een stroomverbruik van 40 milliampère. U kunt dan theoretisch 1000 / 40 = 25 lampjes aansluiten op de één ampère uitgang. In de praktijk is het verstandig om er iets minder aan te sluiten (bijv. 22 stuks), anders wordt de trafo na verloop van tijd behoorlijk warm.
Wanneer u de lampjes per drie in serie schakelt, heeft u lampjes nodig met een verbruik van 40 milliampère, geschikt voor een spanning van minimaal 1/3 van de voedingspanning. Deze verbruiken per drie in serie 40 milliampère. U kunt dan theoretisch 1000 / 40 = 25 × drie lampjes = 75 lampjes aansluiten op de één ampère uitgang. In verband met de warmteontwikkeling in de trafo zou u dan het beste 66 stuks aan kunnen sluiten. Dus lampjes per drie in serie, aansluiten is het meest economisch qua stroomverbruik. Zekeren
Op punt 1,2, 3 en 4 in schema 06 staan nu vier groepen van drie lampjes getekend. In werkelijkheid kunnen dit bijvoorbeeld 42 groepen van drie zijn, elk met eigen zekering en schakelaar. Het vermogen van de trafo bepaalt uiteindelijk hoeveel groepen er kunnen worden aangesloten. Bij het bedraden van de verschillende verlichtingsaansluitingen dient u rekening te houden met de stroomsterkte die door de bedrading loopt. Vanaf de transformator dienen voldoende dikke draden naar de CVL te lopen. Bij gebruik van bijvoorbeeld een 70 VA trafo mag maximaal 4,3 ampère afgenomen worden. Bij kortsluiting kan er echter een stroom van meer dan 10 ampère gaan lopen. Iets om terdege rekening mee te houden. Bij het aansluiten van verlichting op een trafo dient altijd een zekering toegepast te worden (zie afbeelding 04 en 05). Zonder zekering is de kans zeer groot dat bij eventuele kortsluiting de bedrading door oververhitting vlam vat! Wanneer u een trafo met groot vermogen gebruikt, bij 70 VA, dan verdient het sterke aanbeveling om de lichtgroepen onder te verdelen m.b.v. vier glaszekeringen van 5 × 20 mm. (zie afbeelding 06). De zekeringen plaatst u zo dicht mogelijk bij de transformator. De waarde van de individuele zekeringen is afhankelijk van het stroomverbruik van de groep lampjes die er mee verbonden is. U neemt het totale stroomverbruik en vermenigvuldigd dat met de factor 1,2. Verbruikt groep 1 bijv. 825 milliampère, dan berekent u de waarde van de zekering als volgt: 0,825 × 1,2 = 0,99 ampère. U neemt dan voor Z1 een zekering van één ampère (zie afbeelding 06). Het type van de zekeringen moet 'Traag' zijn. Dit is aangegeven op de zekering. Op de zekering staat dan de code xxAT. xx staat dan voor de stroomsterkte. Wanneer deze aangegeven is met de letter 'A' gaat het om ampère. Er kan echter ook xx mA op de zekering staan, dan betreft het de stroomsterkte in milliampères. De T betekent dat het om een trage zekering gaat.
De bedrading
Om de lampen aan te sluiten dient u de draden, vanaf de trafo, op een verdeelstuk aan te sluiten. Dit kan met gewone kroonsteentjes. U lust de aanvoerdraad door naar de andere aansluitingen, zoals in afbeelding 07 aangegeven is. Het verdiend sterk aanbeveling om adereindhulzen (bijv. Conrad best. nr. 611794 te gebruiken. Deze voorkomen dat bij meerdere draden in één kroonsteenklem één van de draden niet goed vastzit. Doe de draden samen in een adereindhuls en steek dan de draden in de kroonstrip. Centrale voedingsleiding (CVL) voor de verlichting
Het verdient aanbeveling om onder de treintafel een aparte CVL (drie- of meer draden) aan te leggen voor de verschillende verlichtingsgroepen (zie afbeelding 09). U kunt dan de bebouwing heel simpel op de ene of de andere groep aansluiten. De centrale leiding voorziet u dan via twee of meerdere schakelaars van spanning. Plaatsen van huisjes/gebouwenVoor het op zijn plaats houden, zijn meerdere mogelijkheden:
Meer informatie
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
