|
|
| (75 tussenliggende versies door 5 gebruikers niet weergegeven) |
| Regel 1: |
Regel 1: |
| − | <small><center>'''[[E11.03 - Papier en karton]] - Vorige | Volgende - [[E11.03.02 - Lasercut karton]]'''</center></small>
| + | {{Koptekst |
| − | ----
| + | |Vorige= Een pannendak |
| − | <small><small>Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Hans van de Burgt</small></small>
| + | |Volgende= Karton; geen brug te ver |
| − | ----
| + | |VorigeMenu= Papier en karton |
| − | | + | |Auteur= Hans van de Burgt |
| − | '''Karton''' | + | |Update= Fred Eikelboom |
| − |
| + | }} |
| − | Een prima materiaal om een model mee te maken is karton. Vooral voor profielloze wanden is karton perfect. Het is makkelijk te snijden, te buigen en te lijmen met witte houtlijm of gewone hobbylijm.
| + | {{Inhoudsopgave||Klein}} |
| − | Sommige soorten karton hebben van nature al veel weg van een betonnen muur, zeker met een verfje. | + | In dit artikel behandelen we het '''Werken met papier en karton.''' |
| − | | + | === Karton === |
| − | Karton is ook heel goedkoop. Je kunt de achterkanten van gebruikte schrijfblokken opsparen. Dat is prima bouwmateriaal. Of je loopt eens een hobbyspeciaalzaak of lijstenmakerij binnen, en vraagt naar wat restmateriaal. Voor u het weet heeft u een behoorlijke voorraad.
| + | Karton is een prima materiaal om een model mee te maken. Vooral voor profielloze wanden is karton perfect. Het is gemakkelijk te snijden, te buigen en te lijmen met boekbinderslijm, witte houtlijm of gewone hobbylijm. Sommige soorten karton hebben van nature al veel weg van een betonnen muur, zeker met een verfje. |
| − | Nu heeft karton ook wat nadelen.
| |
| − | Het belangrijkste is wel de gevoeligheid voor vocht.
| |
| − | Is een kartonnen model eenmaal nat geweest, dan is deze door de uitzetting van het materiaal zo goed als verloren.
| |
| − | | |
| − | [[bestand:Karton-01.jpg]]
| |
| − | <br />
| |
| − | <i><small><small>E11.03.01-01<br />
| |
| − | Foto: Marc van Buren
| |
| − | </small></small></i>
| |
| − | | |
| − | '''Soorten karton'''
| |
| − | | |
| − | De meest toegepaste soort is het zogenaamde strokarton, dat bruin of grijs is en in geval van bijvoorbeeld een schoenendoos is bekleed met een laagje papier. De standaarddikte van dit materiaal is ongeveer één millimeter. Dik strokarton is opgebouwd uit een aantal lagen, waarmee met het verwerken hiervan rekening moet worden gehouden.
| |
| − | Zeer fraai karton, het ivoorkarton, is wit en voelt een beetje plasticachtig aan. Ook dit is in verschillende dikten verkrijgbaar. Het zogenaamde etalage-karton houdt ongeveer het midden tussen het strokarton en ivoorkarton, terwijl één zijde ervan is voorzien van een kleurlaag. Soms ziet men ook wel geplastificeerd karton, dat zoiets is als etalagekarton met een folieachtige bekleding. Naast typen karton zijn er ook nog verschillende vormen karton zoals ribkarton en golfkarton. Wilt u het karton kopen dan kan dat in vrijwel iedere kantoorboekhandel en hobbyzaak.
| |
| − | | |
| − | '''Wat heeft u nodig?'''
| |
| − | | |
| − | Om een model te kunnen maken met karton heeft u maar weinig nodig. Vroeger nam men een schaar, een bot keukenmesje en een tube Velpon, maar het resultaat was er soms ook naar.
| |
| − | Tegenwoordig is hiervoor beter gereedschap beschikbaar. Zokunt u gebruik maken van een breekmesje. Het mooiste resultaat krijgt u echter, wanneer u gebruik maakt van een zogenaamd X-Acto mesje. Dit lijkt op een skalpel-mesje. Er zijn verschillende type houders, waarin u losse mesjes kunt steken.
| |
| − | | |
| − | [[bestand:X-acto.gif]]
| |
| − | <br />
| |
| − | <i><small><small>E11.03.01-02<br />
| |
| − | Foto: X-Acto
| |
| − | </small></small></i>
| |
| − | | |
| − | Ook handig is een scherp schaartje en een stalen platte lineaal van 30 cm. om langs te snijden en te rillen (rillen is met een redelijk bot voorwerp - een naald bijvoorbeeld - over een te vouwen lijn trekken, zodat deze makkelijk te vouwen is.)
| |
| − | Als ondergrond om op te snijden kan men een stuk karton gebruiken, maar beter (en veiliger) is een snijmat. Dit is een plaat van kunststof die de eigenschap heeft wanneer men er snijdt dat de snede in de mat direct weer dicht trekt.
| |
| − | | |
| − | [[bestand:Snijmat.jpg]]
| |
| − | <br />
| |
| − | <i><small><small>E11.03.01-03
| |
| − | </small></small></i>
| |
| − | | |
| − | Een snijmat is te krijgen in diverse maten, in A4-formaat (22 x 30 cm.), maar beter is het
| |
| − | A3-formaat (30 x 45 cm.)
| |
| − | Voor het haaks snijden of lijmen kunt u nog een klein driehoekje gebruiken.
| |
| − | Een pincet is handig voor het kleine prutswerk.
| |
| − | | |
| − | [[bestand:Foamboard.jpg]]
| |
| − | <br />
| |
| − | <i><small><small>
| |
| − | E11.03.01-04
| |
| − | </small></small></i>
| |
| − | | |
| − | '''Foamboard'''
| |
| − | | |
| − | Een goed alternatief voor karton is foamboard. Dit is tweezijdig wit gedekt polyurethaan schuim. In normaal Nederlands: een zachte binnenkant met aan beide zijden een dun hard laagje. Het is verkrijgbaar in diktes van 3 tot 10 mm.
| |
| − | Bijzondere eigenschappen: licht gewicht, waterafstotend en redelijk warme geleidend.
| |
| | | | |
| − | Foamboard is simpel te verlijmen met witte houtlijm of universele hobbylijm. De prijs ligt voor een plaat van 50x70 cm zo rond de € 3,50. Foamboard is te koop in winkels voor schildersartikelen, hobbywinkels, lijstenmakerijen of een grafische vakhandel.
| + | Karton is ook heel goedkoop. De achterkanten van gebruikte schrijfblokken zijn prima als bouwmateriaal te gebruiken. Of loop eens een hobbyspeciaalzaak of lijstenmakerij binnen, en vraagt naar wat restmateriaal. In korte tijd hebben we dan een behoorlijke voorraad.<br />Nu heeft karton ook wat nadelen. Het belangrijkste is wel de gevoeligheid voor vocht. Is een kartonnen model eenmaal nat geweest, dan is dit door de uitzetting van het materiaal zo goed als verloren. |
| | + | {{Afbeelding |
| | + | |Bestand= Karton-01.jpg |
| | + | |Grootte= Zeer klein |
| | + | |Volgnummer= 01 |
| | + | |Omschrijving= Restmateriaal |
| | + | |Maker= Marc van Buren |
| | + | }} |
| | + | ===Soorten karton === |
| | + | De meest toegepaste soort is het zogenaamde strokarton, dat bruin of grijs is en in geval van bijvoorbeeld een schoenendoos is bekleed met een laagje papier. De standaarddikte van dit materiaal is ongeveer één millimeter. Dik strokarton is opgebouwd uit een aantal lagen, waarmee tijdens het verwerken rekening moet worden gehouden.<br /> |
| | + | Zeer fraai karton, het "ivoorkarton", is wit en voelt een beetje plastic-achtig aan. Ook dit is in verschillende dikten verkrijgbaar. Het zogenaamde etalagekarton houdt ongeveer het midden tussen het strokarton en ivoorkarton, terwijl één zijde ervan is voorzien van een kleurlaag. Er is ook geplastificeerd karton, dat zoiets is als etalagekarton met een folie-achtige bekleding. Naast voornoemde typen karton zijn er ook nog andere vormen van karton, zoals ribkarton en golfkarton. Karton kopen, dat kan in vrijwel iedere kantoorboekhandel en hobbyzaak. |
| | + | === Wat is er nodig? === |
| | + | Om een model te kunnen maken met karton is maar weinig nodig. Vroeger nam men een schaar, een bot keukenmesje en een tube Velpon, maar het resultaat was er soms ook naar. Tegenwoordig is hiervoor beter gereedschap beschikbaar. Zo kan gebruik gemaakt worden van een breekmesje. Het mooiste resultaat krijgen we, wanneer gebruik gemaakt wordt van een zogenaamd X-Acto mesje (zie afbeelding 2). Dit lijkt op een scalpelmesje. Er zijn verschillende typen houders, waarin losse mesjes te steken zijn. |
| | + | {{Afbeelding |
| | + | |Bestand= X-acto.gif |
| | + | |Grootte= Klein |
| | + | |Volgnummer= 02 |
| | + | |Omschrijving= Diverse X-acto-messen |
| | + | |Maker= X-acto |
| | + | }} |
| | + | Ook handig zijn een scherp schaartje en een stalen platte liniaal van 30 cm, om langs te snijden en te rillen (rillen is met een redelijk bot voorwerp – de bovenkant van een naald bijvoorbeeld - over een te vouwen lijn trekken, zodat deze gemakkelijk te vouwen is).<br /> |
| | + | Als ondergrond om op te snijden kan een stuk karton gebruikt worden, maar beter (en veiliger) is een snijmat. Dit is een plaat van kunststof die de eigenschap heeft dat, wanneer er in gesneden wordt, de snede in de mat direct weer dichttrekt. |
| | + | {{Afbeelding |
| | + | |Bestand= Snijmat.jpg |
| | + | |Grootte= Groot |
| | + | |Volgnummer= 03 |
| | + | |Omschrijving= Snijmat |
| | + | |Maker= Modelbouwwerk |
| | + | }} |
| | + | Een snijmat is te koop in diverse maten, in A4-formaat (22 × 30 cm), maar beter is het A3-formaat (30 × 45 cm). Voor het haaks snijden of lijmen kan een klein driehoekje gebruikt worden. Tegenwoordig zijn magnetische malletjes verkrijgbaar ([https://proses.com/shop/tools-for-modelers/74-45-degree-snap-glue-set-square-8680979260678.html Proses]) als hulpmiddel om bijvoorbeeld twee wanden haaks op elkaar te krijgen. Een pincet is handig voor het kleine prutswerk. |
| | + | {{Afbeelding |
| | + | |Bestand= Foamboard Kappa.jpg |
| | + | |Grootte= Normaal |
| | + | |Volgnummer= 04 |
| | + | |Omschrijving= Kappa Foamboard. Op het foamboard ligt een stukje op zijn kant |
| | + | |Bron= [https://www.modulor.de/shop/index.php/ Modulor] |
| | + | }} |
| | + | === Foamboard === |
| | + | Een goed alternatief voor karton is foamboard, ook wel "architectenkarton" genoemd. Dit is gecoat hardschuim. In normaal Nederlands: een zachte binnenkant met aan beide zijden een dun hard laagje. Het is verkrijgbaar in diktes van 3 tot 10 mm. Bijzondere eigenschappen: licht gewicht, waterafstotend en redelijk warmtegeleidend. |
| | | | |
| − | Ook is foamboard goed te gebruiken voor platte vlakken op uw modelbaan, die nog een bedekking krijgen. Bijvoorbeeld (platte) daken. Foamboard dient dan bijvoorbeeld als de ondergrond voor de afwerking met schuurpapier. Ook perrons en snelwegen kunnen foamboard als ondergrond hebben. Hierover kan dan weer bestrating geplakt worden. | + | Foamboard is simpel te verlijmen met witte houtlijm of universele hobbylijm. De prijs ligt voor een plaat van 50 × 70 cm. zo rond de €3,35. Foamboard is te koop in winkels voor schildersartikelen, hobbywinkels, lijstenmakerijen of een grafische vakhandel. Ook is foamboard goed te gebruiken voor platte vlakken op de modelbaan, die later nog een bedekking krijgen. Bijvoorbeeld (platte) daken. Foamboard dient dan bijvoorbeeld als ondergrond voor de afwerking met schuurpapier. Ook perrons en snelwegen kunnen foamboard als ondergrond hebben. Hierover kan dan weer bestrating geplakt worden. |
| | | | |
| − | Foamboard bestaat in vele varianten. De firma RIBO levert nagenoeg alle soorten uit voorraad met verschillende kleurmogelijkheden (zowel van het dekvel als van de kleur celschuim), de verschillende afmetingen en diktes, als ook de één- of tweezijdig klevende uitvoeringen: | + | Foamboard bestaat in vele varianten. De firma RIBO (zie: adres hieronder bij [[Werken met papier en karton#Meer informatie|"Meer informatie"]]) levert nagenoeg alle soorten uit voorraad met verschillende kleurmogelijkheden (zowel van de kleur van het dekvel, als van de kleur celschuim), verschillende afmetingen en -diktes, alsook de één- of tweezijdig klevende uitvoeringen.<br /> |
| | + | Het hardschuim kan bestaan uit polyurethaanschuim of polystyreenschuim: |
| | | | |
| − | * Centafoam - standaardkwaliteit in alle maten verkrijgbaar gedekt polystryreenschuim | + | <u>Foamboard met polystyreenschuim</u>: |
| − | * Kapaline - wat sterkere uitvoering op basis van polyurethaan schuim | + | * Centafoam - standaardkwaliteit in alle maten verkrijgbaar tweezijdig gedekt [[Woorden - P#Polystyreen|polystyreen]]schuim; |
| − | * Kapamount - sterkste uitvoering op basis van speciaal gestructureerd polyurethaan schuim | + | * Paperfix - éénzijdig zelfklevende Centafoam; |
| − | * Kapafix - één- of tweezijdig zelfklevend Kapaline | + | * Fotofix - éénzijdig zelfklevend, glanzend afgewerkt Centafoam. |
| − | * Paperfix - éénzijdig klevende Centafoam
| + | <u>Foamboard met polyurethaanschuim</u>: |
| − | * Fotofix - éénzijdig zelfklevend glanzend afgewerkt Centafoam
| + | * Kapaline - wat sterkere uitvoering op basis van polyurethaanschuim; |
| − | ----
| + | * Kapamount - sterkste uitvoering op basis van speciaal gestructureerd [[Woorden - P#Polyurethaan|polyurethaan]]schuim; |
| − | <i><small>Meer informatie</small></i>
| + | * Kapafix - één- of tweezijdig zelfklevend Kapaline. |
| − | <small>
| + | Er bestaat ook op foamboard gelijkend materiaal van PVC. Dit hoort eigenlijk niet op deze pagina thuis, maar voor de volledigheid vermelden we het toch (zie ook het artikel: [[Zelfbouw plasticard of polystyreen]]). |
| − | RIBO art-design-framing
| |
| | | | |
| − | Adres:
| + | <u>Foamboard met polyvinylschuim (PVC)</u>: |
| − | dr. Huber Noodtstraat 47-49
| + | * Forex - tweezijdig afgewerkt met hard PVC. |
| − | 7001 DS Doetichem
| |
| − | Telefoon: 0314-326549
| |
| − | Fax:0314-360374
| |
| − | e-mail: info@ribonet.nl
| |
| − | </small>
| |
| | ---- | | ---- |
| | + | === Bouwen van een notariswoning === |
| | + | Als voorbeeld leggen we hier uit hoe een notariswoning gebouwd kan worden van gewoon karton. Een notariswoning is vaak een statig vooroorlogs herenhuis. Het is belangrijk om de verhoudingen van het gebouw over te nemen in een vlakke tekening, die we nodig hebben voor de maatvoering. In ons voorbeeld wordt de rechterkant van de woning op de foto, gebruikt als "maatlat" voor de tekening die ernaast staat. De foto is ingescand en vervolgens met een tekenprogramma op de computer bewerkt. |
| | + | {{Afbeelding |
| | + | |Bestand= Notariswoning.jpg |
| | + | |Grootte= 625px |
| | + | |Volgnummer= 05 |
| | + | |Omschrijving= Notariswoning |
| | + | |Maker= Hans van de Burgt |
| | + | |Type= Tekening |
| | + | }} |
| | + | Van alle onderdelen van het te maken model, zal de meeste aandacht uitgaan naar de voorgevel. Dat is trouwens ook in werkelijkheid zo. Onze Hollandse bouwers hebben van de voorgevels soms ware kunstwerkjes gemaakt. In Delft bijvoorbeeld staan panden met zeer indrukwekkende façades, terwijl er betrekkelijk eenvoudige pandjes achter schuil gaan. |
| | | | |
| − | '''Bouwen van een notariswoning'''
| + | Om een gevel na te maken in karton, word deze ontleed in de elementen waaruit deze is opgebouwd. In onderstaande afbeeldingen is te zien dat hier sprake is van een viertal lagen: |
| − | | |
| − | Als voorbeeld leggen we nu uit hoe u een notariswoning kunt bouwen van gewoon karton.
| |
| − | Een notariswoning is vaak een statig vooroorlogs herenhuis.
| |
| − | Het is belangrijk om de verhoudingen van het gebouw over te nemen in een vlakke tekening, die we nodig hebben voor de maatvoering.
| |
| − | In ons voorbeeld wordt de rechterkant van de woning op de foto, gebruikt als 'maatlat' voor de tekening die ernaast staat. De foto is ingescand en vervolgens met een tekenprogramma op de computer bewerkt.
| |
| − | | |
| − | [[bestand:Notariswoning.jpg]]
| |
| − | <br />
| |
| − | <i><small><small>E11.03.01-05<br />
| |
| − | Tekening: Hans van de Burgt
| |
| − | </small></small></i>
| |
| − | | |
| − | Van alle onderdelen van het te maken model, zal de meeste aandacht uitgaan naar de voorgevel. Dat is trouwens ook zo in de werkelijkheid. Onze Hollandse bouwers hebben van de voorgevels soms ware kunstwerkjes gemaakt. In Delft bijvoorbeeld staan panden met zeer indrukwekkende façades, terwijl er betrekkelijk eenvoudige pandjes achter schuil gaan.
| |
| − | | |
| − | Om een gevel na te maken in karton, ontleed u deze in de elementen waaruit deze is opgebouwd. In onderstaande afbeeldingen kunt u zien dat hier sprake is van een viertal lagen: | |
| − | | |
| | * gevelplaat; | | * gevelplaat; |
| − | * gevel ornamenten; | + | * gevelornamenten; |
| | * raampartij; | | * raampartij; |
| | * calquepapier. | | * calquepapier. |
| − | | + | {{Afbeelding |
| − | [[bestand:Notariswoning-b01.jpg]]
| + | |Bestand= Notariswoning-b01.jpg |
| − | <br />
| + | |Grootte= Groot |
| − | <i><small><small>E11.03.01-06<br />
| + | |Volgnummer= 06 |
| − | Tekening: Hans van de Burgt<br />
| + | |Omschrijving= Gevelplaat |
| − | Gevelplaat
| + | |Maker= Hans van de Burgt |
| − | </small></small></i>
| + | |Type= Tekening |
| − | | + | }} |
| − | Met het X-Acto mesje snijdt u de gevelplaat uit een stuk karton. U snijdt vervolgens de ruimte uit voor ramen en deur(en). Indien u een model maakt met een bakstenen gevel, dan plakt u op deze gevel, kleine stukjes papier of karton als 'bakstenen'. | + | Met het X-Acto mesje wordt de gevelplaat uit een stuk karton gesneden. Vervolgens wordt de ruimte voor ramen en deur(en) uitgesneden. Indien een model gemaakt wordt met een bakstenen gevel, dan worden op deze gevel kleine stukjes papier of karton als "bakstenen" geplakt. |
| − | | |
| | ---- | | ---- |
| | + | ===Pendon Museum === |
| | + | Deze zeer arbeidsintensieve werkwijze wordt al heel lang toegepast. In het Pendon Museum in Engeland staan modellen - gemaakt in de dertiger jaren - die behoren tot de mooiste ter wereld. |
| | + | {{Afbeelding |
| | + | |Bestand= Pendon.jpg |
| | + | |Grootte= Groot |
| | + | |Volgnummer= 07 |
| | + | |Omschrijving= White Horse Vallei in karton - (jaren dertig) |
| | + | |Maker= Pendon Museum |
| | + | }} |
| | + | In het geval van de notariswoning wordt de gevel "gepleisterd", hiervoor wordt een laagje gebroken-witte verf aangebracht. |
| | | | |
| − | '''Pendon Museum'''
| + | Wanneer de wand door-en-door gedroogd is, worden er gevelornamenten op aangebracht. In dit geval zijn dat de natuurstenen omlijstingen van de ramen en deuren, de waterlijsten en de vensterbanken. Deze worden uit stukjes ivoorkarton gesneden. Daarna schilderen in een grijze kleur. |
| − | | + | {{Afbeelding |
| − | Deze zeer arbeidsintensieve methode wordt al heel lang toegepast. In het Pendon Museum in Engeland staan modellen gemaakt in de dertiger jaren, die behoren tot de mooiste ter wereld.
| + | |Bestand= Notariswoning-B02.jpg |
| − | | + | |Grootte= Groot |
| − | [[bestand:Pendon.jpg]]
| + | |Volgnummer= 08 |
| − | <br />
| + | |Omschrijving= Gevelornamenten |
| − | <i><small><small>E11.03.01-07<br />
| + | |Type= Tekening |
| − | Foto: Pendon Museum (White Horse Vallei in karton - (jaren dertig)
| + | |Maker= Hans van de Burgt |
| − | </small></small></i>
| + | }} |
| − | | + | Wanneer de gevelornamenten zijn aangebracht, wordt aan de achterzijde van de gevel een raampartij aangebracht. Print e.e.a. met behulp van de computer/printer op een 3M-overhead sheet. Het glanzende materiaal imiteert het "glas" op overtuigende wijze. Achter de overheadsheet monteren we tenslotte een velletje "calquepapier". Dit is het aloude overtrekpapier. |
| − | In het geval van de notariswoning wordt de gevel 'gepleisterd', hiervoor wordt een laagje gebroken witte verf aangebracht.
| + | {{Afbeelding |
| − | | + | |Bestand= Notariswoning-B03.jpg |
| − | Als de wand door en door gedroogd is worden er gevelornamenten op aangebracht.
| + | |Grootte= Groot |
| − | In dit geval zijn dat de natuurstenen omlijstingen van de ramen en deuren, de waterlijsten en de vensterbanken. Deze snijdt u uit stukjes ivoorkarton. U schildert ze in een grijze kleur. | + | |Volgnummer= 09 |
| − | | + | |Omschrijving= Raampartij en calquepapier |
| − | <small>''Zie voor meer informatie:''</small>
| + | |Maker= Hans van de Burgt |
| − | | + | |Type= Tekening |
| − | * http://www.pendonmuseum.com/index.jsp
| + | }} |
| − | | + | Na montage van de verschillende wanden en de dakdelen, kan het pandje afgewerkt worden met een regenpijp en dakgoten toegevoegd worden. Voor de regenpijp kan een koperdraadje gebruikt worden. Voor verdere afwerking kan gebruik worden gemaakt van geëtste messing delen. Zie hiervoor het artikel [[Etsen van messing]]. |
| − | ----
| + | {{Linkssectie begin |
| − | | + | |Box= AlleenInfo |
| − | [[bestand:Notariswoning-B02.jpg]]
| + | }} |
| − | <br />
| + | {{Linkssectie tussenkop |
| − | <i><small><small>E11.03.01-08<br />
| + | |Koptekst= Encyclopedie: |
| − | Tekening: Hans van de Burgt<br /> | + | }} |
| − | Gevel ornamenten
| + | {{Link intern |
| − | </small></small></i>
| + | |Link= Etsen van messing |
| − | | + | |Linknaam= Etsen van messing |
| − | Als de gevelornamenten zijn aangebracht, wordt aan de achterzijde van de gevel een raampartij aangebracht. Print e.e.a. met behulp van uw computer/printer op een 3M -overhead sheet. Het glanzende materiaal imiteert het 'glas' op overtuigende wijze.
| + | }} |
| − | | + | {{Link intern |
| − | Achter de overheadsheet, monteert u tenslotte een velletje calque-papier. Dit is het aloude overtrekpapier. | + | |Link= Veilig werken |
| − | | + | |Linknaam= Veilig werken |
| − | [[bestand:Notariswoning-B03.jpg]]
| + | }} |
| − | <br />
| + | {{Link intern |
| − | <i><small><small>E11.03.01-09<br />
| + | |Link= Zelfbouw plasticard of polystyreen |
| − | Tekening: Hans van de Burgt<br />
| + | |Linknaam= Zelfbouw plasticard of polystyreen |
| − | Raampartij en calquepapier
| + | }} |
| − | </small></small></i>
| + | {{Linkssectie scheiding}} |
| − | | + | {{Linkssectie tussenkop |
| − | Na montage van de verschillende wanden en de dakdelen, kunt u het pandje afwerken met een regenpijp en dakgoten toevoegen. Voor de regenpijp kan een koperdraadje gebruikt worden. Voor verdere afwerking kan gebruik gemaakt worden van geëtste messing delen. | + | |Koptekst= Beneluxspoor.net: |
| − | Zie hiervoor rubriek ... | + | }} |
| − | ---- | + | {{Link Forum-Meerkeuze |
| − | <small><center>'''[[E11.03 - Papier en karton]] - Vorige | Volgende - [[E11.03.02 - Lasercut karton]]'''</center> | + | |Volgnr = 86 |
| | + | |ExtraInfo= over bouwen met karton en foamboard. |
| | + | }} |
| | + | {{Linkssectie scheiding}} |
| | + | {{Linkssectie tussenkop |
| | + | |Koptekst= Externe website: |
| | + | }} |
| | + | {{Link Algemeen-Meerkeuze |
| | + | |Volgnr= 313 <!-- architekturbedarf.de --> |
| | + | |ExtraInfo= Foamboard |
| | + | }} |
| | + | {{Link Algemeen-Meerkeuze |
| | + | |Volgnr= 317 <!-- gerstaecker.nl --> |
| | + | |ExtraInfo= Foamboard |
| | + | }} |
| | + | {{Link Algemeen-Meerkeuze |
| | + | |Volgnr= 314 <!-- lettergrafi --> |
| | + | |ExtraInfo= Foamboard |
| | + | }} |
| | + | {{Link Algemeen-Meerkeuze |
| | + | |Volgnr= 315 <!-- pendonmuseum --> |
| | + | |ExtraInfo= Het Pendonmuseum. |
| | + | }} |
| | + | {{Link Algemeen-Meerkeuze |
| | + | |Volgnr= 316 <!-- perfectsupplies --> |
| | + | |ExtraInfo= Foamboard |
| | + | }} |
| | + | {{Link Algemeen-Meerkeuze |
| | + | |Volgnr= 312 <!-- shop.letterplex --> |
| | + | |ExtraInfo= Forex |
| | + | }} |
| | + | {{Linkssectie einde}} |
| | + | {{Appendix |
| | + | |1= ref |
| | + | |2= |
| | + | * RIBO Art-Design-Framing. dr. Huber Noodtstraat 47-49 7001 DS Doetinchem. Telefoon: 0314-326549 Fax: 0314-360374 E-mail: info(AT)ribonet.nl |
| | + | |LetterGrootte=75% |
| | + | |KaderBreedte=100% |
| | + | }} |
| | + | {{Voettekst |
| | + | |Vorige= Een pannendak |
| | + | |Volgende= Karton; geen brug te ver |
| | + | |VorigeMenu= Papier en karton |
| | + | }} {| width= "100%" |
| | + | |- valign= "top" |
| | + | ! scope= "row" width="70%" | |
| | + | | <small>Laatste wijziging: 4 nov 2023 10:38 (CET)</small> |
| | + | |} |
| | + | [[Categorie: Alles|W]] |
| | + | [[Categorie: Artikel|Werken met papier en karton]] |
| | + | [[Categorie: Gebouwen|W]] |
| | + | [[Categorie: Materialen|W]] |
| | + | [[Categorie: Praktijk|W]] |
| | + | [[Categorie: Scenery|W]] |
| | + | [[Categorie: Technieken|W]] |
| | + | [[Categorie: Hans van de Burgt|W]] |
Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Hans van de Burgt - Update door Fred Eikelboom
In dit artikel behandelen we het Werken met papier en karton.
Karton
Karton is een prima materiaal om een model mee te maken. Vooral voor profielloze wanden is karton perfect. Het is gemakkelijk te snijden, te buigen en te lijmen met boekbinderslijm, witte houtlijm of gewone hobbylijm. Sommige soorten karton hebben van nature al veel weg van een betonnen muur, zeker met een verfje.
Karton is ook heel goedkoop. De achterkanten van gebruikte schrijfblokken zijn prima als bouwmateriaal te gebruiken. Of loop eens een hobbyspeciaalzaak of lijstenmakerij binnen, en vraagt naar wat restmateriaal. In korte tijd hebben we dan een behoorlijke voorraad.
Nu heeft karton ook wat nadelen. Het belangrijkste is wel de gevoeligheid voor vocht. Is een kartonnen model eenmaal nat geweest, dan is dit door de uitzetting van het materiaal zo goed als verloren.
|
| Afbeelding: 01
|
| Restmateriaal
|
| Foto gemaakt door: Marc van Buren
|
Soorten karton
De meest toegepaste soort is het zogenaamde strokarton, dat bruin of grijs is en in geval van bijvoorbeeld een schoenendoos is bekleed met een laagje papier. De standaarddikte van dit materiaal is ongeveer één millimeter. Dik strokarton is opgebouwd uit een aantal lagen, waarmee tijdens het verwerken rekening moet worden gehouden.
Zeer fraai karton, het "ivoorkarton", is wit en voelt een beetje plastic-achtig aan. Ook dit is in verschillende dikten verkrijgbaar. Het zogenaamde etalagekarton houdt ongeveer het midden tussen het strokarton en ivoorkarton, terwijl één zijde ervan is voorzien van een kleurlaag. Er is ook geplastificeerd karton, dat zoiets is als etalagekarton met een folie-achtige bekleding. Naast voornoemde typen karton zijn er ook nog andere vormen van karton, zoals ribkarton en golfkarton. Karton kopen, dat kan in vrijwel iedere kantoorboekhandel en hobbyzaak.
Wat is er nodig?
Om een model te kunnen maken met karton is maar weinig nodig. Vroeger nam men een schaar, een bot keukenmesje en een tube Velpon, maar het resultaat was er soms ook naar. Tegenwoordig is hiervoor beter gereedschap beschikbaar. Zo kan gebruik gemaakt worden van een breekmesje. Het mooiste resultaat krijgen we, wanneer gebruik gemaakt wordt van een zogenaamd X-Acto mesje (zie afbeelding 2). Dit lijkt op een scalpelmesje. Er zijn verschillende typen houders, waarin losse mesjes te steken zijn.
|
| Afbeelding: 02
|
| Diverse X-acto-messen
|
| Foto gemaakt door: X-acto
|
Ook handig zijn een scherp schaartje en een stalen platte liniaal van 30 cm, om langs te snijden en te rillen (rillen is met een redelijk bot voorwerp – de bovenkant van een naald bijvoorbeeld - over een te vouwen lijn trekken, zodat deze gemakkelijk te vouwen is).
Als ondergrond om op te snijden kan een stuk karton gebruikt worden, maar beter (en veiliger) is een snijmat. Dit is een plaat van kunststof die de eigenschap heeft dat, wanneer er in gesneden wordt, de snede in de mat direct weer dichttrekt.
|
| Afbeelding: 03
|
| Snijmat
|
| Foto gemaakt door: Modelbouwwerk
|
Een snijmat is te koop in diverse maten, in A4-formaat (22 × 30 cm), maar beter is het A3-formaat (30 × 45 cm). Voor het haaks snijden of lijmen kan een klein driehoekje gebruikt worden. Tegenwoordig zijn magnetische malletjes verkrijgbaar (Proses) als hulpmiddel om bijvoorbeeld twee wanden haaks op elkaar te krijgen. Een pincet is handig voor het kleine prutswerk.
|
| Afbeelding: 04
|
| Kappa Foamboard. Op het foamboard ligt een stukje op zijn kant
|
| Bron: Modulor
|
Foamboard
Een goed alternatief voor karton is foamboard, ook wel "architectenkarton" genoemd. Dit is gecoat hardschuim. In normaal Nederlands: een zachte binnenkant met aan beide zijden een dun hard laagje. Het is verkrijgbaar in diktes van 3 tot 10 mm. Bijzondere eigenschappen: licht gewicht, waterafstotend en redelijk warmtegeleidend.
Foamboard is simpel te verlijmen met witte houtlijm of universele hobbylijm. De prijs ligt voor een plaat van 50 × 70 cm. zo rond de €3,35. Foamboard is te koop in winkels voor schildersartikelen, hobbywinkels, lijstenmakerijen of een grafische vakhandel. Ook is foamboard goed te gebruiken voor platte vlakken op de modelbaan, die later nog een bedekking krijgen. Bijvoorbeeld (platte) daken. Foamboard dient dan bijvoorbeeld als ondergrond voor de afwerking met schuurpapier. Ook perrons en snelwegen kunnen foamboard als ondergrond hebben. Hierover kan dan weer bestrating geplakt worden.
Foamboard bestaat in vele varianten. De firma RIBO (zie: adres hieronder bij "Meer informatie") levert nagenoeg alle soorten uit voorraad met verschillende kleurmogelijkheden (zowel van de kleur van het dekvel, als van de kleur celschuim), verschillende afmetingen en -diktes, alsook de één- of tweezijdig klevende uitvoeringen.
Het hardschuim kan bestaan uit polyurethaanschuim of polystyreenschuim:
Foamboard met polystyreenschuim:
- Centafoam - standaardkwaliteit in alle maten verkrijgbaar tweezijdig gedekt polystyreenschuim;
- Paperfix - éénzijdig zelfklevende Centafoam;
- Fotofix - éénzijdig zelfklevend, glanzend afgewerkt Centafoam.
Foamboard met polyurethaanschuim:
- Kapaline - wat sterkere uitvoering op basis van polyurethaanschuim;
- Kapamount - sterkste uitvoering op basis van speciaal gestructureerd polyurethaanschuim;
- Kapafix - één- of tweezijdig zelfklevend Kapaline.
Er bestaat ook op foamboard gelijkend materiaal van PVC. Dit hoort eigenlijk niet op deze pagina thuis, maar voor de volledigheid vermelden we het toch (zie ook het artikel: Zelfbouw plasticard of polystyreen).
Foamboard met polyvinylschuim (PVC):
- Forex - tweezijdig afgewerkt met hard PVC.
Bouwen van een notariswoning
Als voorbeeld leggen we hier uit hoe een notariswoning gebouwd kan worden van gewoon karton. Een notariswoning is vaak een statig vooroorlogs herenhuis. Het is belangrijk om de verhoudingen van het gebouw over te nemen in een vlakke tekening, die we nodig hebben voor de maatvoering. In ons voorbeeld wordt de rechterkant van de woning op de foto, gebruikt als "maatlat" voor de tekening die ernaast staat. De foto is ingescand en vervolgens met een tekenprogramma op de computer bewerkt.
|
| Afbeelding: 05
|
| Notariswoning
|
| Tekening gemaakt door: Hans van de Burgt
|
Van alle onderdelen van het te maken model, zal de meeste aandacht uitgaan naar de voorgevel. Dat is trouwens ook in werkelijkheid zo. Onze Hollandse bouwers hebben van de voorgevels soms ware kunstwerkjes gemaakt. In Delft bijvoorbeeld staan panden met zeer indrukwekkende façades, terwijl er betrekkelijk eenvoudige pandjes achter schuil gaan.
Om een gevel na te maken in karton, word deze ontleed in de elementen waaruit deze is opgebouwd. In onderstaande afbeeldingen is te zien dat hier sprake is van een viertal lagen:
- gevelplaat;
- gevelornamenten;
- raampartij;
- calquepapier.
|
| Afbeelding: 06
|
| Gevelplaat
|
| Tekening gemaakt door: Hans van de Burgt
|
Met het X-Acto mesje wordt de gevelplaat uit een stuk karton gesneden. Vervolgens wordt de ruimte voor ramen en deur(en) uitgesneden. Indien een model gemaakt wordt met een bakstenen gevel, dan worden op deze gevel kleine stukjes papier of karton als "bakstenen" geplakt.
Pendon Museum
Deze zeer arbeidsintensieve werkwijze wordt al heel lang toegepast. In het Pendon Museum in Engeland staan modellen - gemaakt in de dertiger jaren - die behoren tot de mooiste ter wereld.
|
| Afbeelding: 07
|
| White Horse Vallei in karton - (jaren dertig)
|
| Foto gemaakt door: Pendon Museum
|
In het geval van de notariswoning wordt de gevel "gepleisterd", hiervoor wordt een laagje gebroken-witte verf aangebracht.
Wanneer de wand door-en-door gedroogd is, worden er gevelornamenten op aangebracht. In dit geval zijn dat de natuurstenen omlijstingen van de ramen en deuren, de waterlijsten en de vensterbanken. Deze worden uit stukjes ivoorkarton gesneden. Daarna schilderen in een grijze kleur.
|
| Afbeelding: 08
|
| Gevelornamenten
|
| Tekening gemaakt door: Hans van de Burgt
|
Wanneer de gevelornamenten zijn aangebracht, wordt aan de achterzijde van de gevel een raampartij aangebracht. Print e.e.a. met behulp van de computer/printer op een 3M-overhead sheet. Het glanzende materiaal imiteert het "glas" op overtuigende wijze. Achter de overheadsheet monteren we tenslotte een velletje "calquepapier". Dit is het aloude overtrekpapier.
|
| Afbeelding: 09
|
| Raampartij en calquepapier
|
| Tekening gemaakt door: Hans van de Burgt
|
Na montage van de verschillende wanden en de dakdelen, kan het pandje afgewerkt worden met een regenpijp en dakgoten toegevoegd worden. Voor de regenpijp kan een koperdraadje gebruikt worden. Voor verdere afwerking kan gebruik worden gemaakt van geëtste messing delen. Zie hiervoor het artikel Etsen van messing.
Meer informatie
Beneluxspoor.net:
|
|
|
over bouwen met karton en foamboard.
|
Externe website:
|
|
|
Foamboard
|
|
|
Foamboard
|
|
|
Foamboard
|
|
|
Het Pendonmuseum.
|
|
|
Foamboard
|
|
|
Forex
|
Referenties
- RIBO Art-Design-Framing. dr. Huber Noodtstraat 47-49 7001 DS Doetinchem. Telefoon: 0314-326549 Fax: 0314-360374 E-mail: info(AT)ribonet.nl
|
|
|
Laatste wijziging: 4 nov 2023 10:38 (CET)
|
