Woorden - C
Uit BeneluxSpoor.net - Encyclopedie
Onder redactie van: BeneluxSpoor.net
Verklaring
Trefwoord
Zoeken op deze pagina: CTRL + F
Aanduiding van de klassering van een rijtuig; vgl. A, B, D; een C: een derde klas rijtuig (1)
C.
Controller Area Network (zie: CAN-Bus)
CAN.
Community of European Railways, de Europese organisatie van Nationale spoorwegondernemingen.
CER.
Gesloten goederenwagen.
CH.
Chef van Dienst van Vervoer.
ChVv.
Comité International des Transport ferroviaires. Internationale organisatie, gevestigd te Bern, die toeziet op de uniforme uitvoering en toepassing van het COTIF-verdrag.
CIT.
Convention intergouvernementale relative aux Transports Internationaux Ferroviaires. Verdrag over het internationale spoorwegvervoer van 9 mei 1980, waarin het internationale spoorvervoerrecht is geregeld. Hierin wordt onder andere de aansprakelijkheid geregeld.
COTIF.
Centrale Radio VerkeersLeiding. Blokbeveiligingssysteem dat toegepast werd op de spoorlijn Sauwerd — Roodeschool (Gronings: Roodschoul). Hierbij geeft de treindienstleider per telefoon toestemming om een blok in te mogen rijden. Het systeem werd in 1981 afgeschaft en vervangen door lichtseinen. (3)
CRVL.
Centrale Trein Aanwijzer. Elektronisch bediende aanwijzers op de perrons, die aangeven hoe laat en waarheen de eerstvolgende trein vertrekt vanaf het betreffende perron. (2)
CTA.
Controleur van de Beweging
Ctb.
Centraal Telecom Blokstelsel. Blokbeveiligingssysteem dat bijv. toegepast wordt op de spoorlijnen in Zeeuws-Vlaanderen en op Apeldoorn - Dieren. Hierbij geeft de treindienstleider per telefoon toestemming om een blok in te mogen rijden.
CTB.
Container Uitwissel Punt. Locatie aan de spoorbaan waar containers van het spoor worden overgezet naar een vrachtauto of schip. (2)
CUP.
Afkorting van Commando Variabele. Dit CV bevat een getal in binaire vorm, waarmee opdrachten aan een decoder gegeven worden. Zie: Programmeren en ook het artikel Uitleg Digitaal.
CV.
Ruimte vanwaar de machinist de loc bestuurd.
Cabine
(Engels): bijnaam van de locomotieven van de serie 4600, die een schommelende gang hadden; de cakewalk was een Amerikaanse negerdans (± 1910); ook genoemd: schommelkont, gans om de schommelende, waggelende manier waarop deze loc over de rails ging. (1)
Cakewalk
(België): bijnaam van de (reeds vóór 1940 gebouwde) motorwagen 601; de naam wordt in de verkleinde vorm gebruikt omdat het om een kleine motorwagen gaat; verdere herkomst niet te vinden. (1)
Camilleke
Data-overdracht-systeem, vergelijkbaar met USB. Oorspronkelijk door de Firma Bosch ontwikkelt voor de automobiel-industrie. Zie ook : CAN-Bus en LCC.
CAN-Bus
1. Het aantal eenheden (treinen) dat maximaal in een bepaalde tijdsduur van een infrastructurele voorziening gebruik kan maken, gegeven de produktie-uitgangspunten en de gegeven maximale baanvakbelasting. Meer over capaciteit (1) 2. De waarde, aangegeven in µF's, van een Elco of condensator. 3. Het maximaal te leveren continuevermogen van een apparaat of toestel. 4. De maximale hoeveelheid vloeistof die bijv. een pomp kan verplaatsen.
Capaciteit
Aandrijfmechanisme waarbij de aandrijfkracht van bijv. een motor via een as voorzien van cardanische koppelingen overgebracht wordt op bijv. een differentieel. Meer over Cardan. (3)
Cardanaandrijving
(Engels) Wagenlading.
Cargo
Systeem van de firma Faller met miniatuurvoertuigen (auto's, vrachtauto's en bussen) die kunnen rijden op een weg op de modelspoorbaan. Zie: Inleiding Car Systems
Car system
Basis-besturingseenheid voor de digitale treinbesturing. Zie: Uitleg Digitaal.
Centrale
(België, Frans): bijnaam voor de loc van het type 28; het Franse woord chabonnière betekent: 1. koopvrouw in brandstoffen; 2. kolenbranderij; 3, zwarte mees, koolmees. De locs van het type werkten in Luik aan de kolenmijn, hadden dus met steenkolen en het vervoeren ervan veel te maken. Vandaar de bijnaam 'kolenvrouwtje'. (1)
Charbonnière
(Frans): trein van maximumlengte. (1)
Chargetrein
(België, Eng.) Bijnaam voor de locomotieven van het type 69; dit waren machines die moeilijk weg te krijgen waren, en makkelijk doorsloegen; tijdens het doorslaan nu, is het net alsof de loc 'danst'; het type 69 kwam voor het eerst in bedrijf in de jaren '18-'20; de Charleston (als dans) kwam in de mode in de jaren twintig, jaartallen die aardig bij elkaar liggen. (1)
Charleston
Goederentreintransporten. De treinbewegingen vinden plaats tussen klanten op verschillende locaties waarbij de trein in zijn geheel, zonder rangeren onderweg, wordt verplaatst. (2)
Charter gargo
(Frans) (sjas): aanjager. (1)
Chasse
(België, Frans): verwarmen. (1)
Chaufferen
(België, Fr): depotchef. (1)
Chef d'Atelier
Bijnaam van de locomotieven van de serie NRS 1-30. Herkomst van deze benaming is onduidelijk. (1)
Christientjes
Lichtbak aan of bij een lichtsein waarin de cijfers 4, 6, 8 of 13 getoond kunnen worden. (1). Zie ook het artikel Lichtseinen.
Cijferbak
Buisvormige ruimte waarin zich de zuiger beweegt, die via het drijfwerk de wielen van de loc aandrijft; de zuiger beweegt doordat stoom in de cilinder gelaten wordt, die tegen de zuiger aandrukt; binnenliggende cilinder: cilinder die is aangebracht tussen de frameplaten, a.h.w. 'tussen de wielen' van de loc; buitenliggende cilinder: idem, buiten de frameplaten/wielen van de loc; het drijfwerk is, in aansluiting op de plaats van de cilinders, ook binnen- resp. buitenliggend.
Cilinder
Toestel dat de cilinderruimte aan de ene zijde van de zuiger in verbinding brengt met de ruimte aan de andere zijde van de zuiger; dit toestel wordt gebruikt bij het rijden met gesloten regulateur; er komt dan geen stoom de cilinder in, terwijl de zuiger wel heen en weer blijft gaan en daardoor een zuigende werking uitoefent, waardoor via de stoompoorten gassen uit de rookkast worden aangezogen; deze gassen nu zijn heet en schadelijk, ze verbranden de olie op de machinedelen; door het omlooptoestel in te schakelen wordt het aanzuigen gestopt; een ander middel is de luchtzuigklep; (een omloop-toestel heet dus zo, omdat het een toestel is waardoor een omloop ontstaat van de voorkant naar de achterkant van de zuiger). (1)
Cilinder omlooptoestel
Klep, aangebracht op de cilinder van de stoommachine, die bij waterslag opengaat doordat het condenswater in de cilinder een hogere extradruk geeft dan de normale extradruk. Schade aan de machine, zoals ontploffing of kapotslaan van de zuiger of cilinderdeksel wordt door de cilinderveiligheidsklep voorkomen; zie ook: Waterslagklep. (1)
Cilinder veiligheidsklep
Krukzekerheidssloten. Vergrendeling om te voorkomen dat onbevoegden wissels omleggen. Meer over Claussloten.
Claussloten
(België): een stoomloc fluit, een diesel en e-loc claxonneert. (1)
Claxonneren
De stoelen in een rijtuig met middengang zijn zo geplaatst dat de reizigers allemaal dezelfde kant op kijken. (3)
Coach
Bij modelspoor de aanduiding voor de diverse railssoorten. Bijv. Peco code 83. Het getal geeft de spoorstaafhoogte aan.
Code
(België, Frans): oververhitterskast, die stoom 'verzamelt', voordat hij de oververhitter ingaat. (1)
Collecteur
1. In de elektronica: aanduiding van één van de drie aansluitingen van een transistor. 2. In de elektro-techniek: aanduiding van de koperen lamellen in een elektromotor. De collector maakt het mogelijk dat de koolborstels (die d.m.v. veerkracht tegen de collector drukken) stroom doorgeven aan het draaiende anker. (1) Zie: Stappenplan decoderinbouw. Zie ook Commutator.
Collector
Verschillende treinstellen aan elkaar koppelen, waardoor één trein ontstaat. Alleen gezegd bij treinstellen, niet bij gewone - getrokken - treinen (daar bezigt men het woord samenstellen). (1)
Combineren
(Eng.) (Ook wel aangeduid als GND) Gemeenschappelijke massa of gemeenschappelijke retourleiding. Alle apparatuur èn de rails zijn op één massa-draad aangesloten. (zie ook: Gemeenschappelijke retourleiding.
Common ground
De commutator of collector is een onderdeel van een elektromotor, opgebouwd uit lamellen van hard elektrolytisch koper, met daartussen isolatiemateriaal (vroeger micaniet, tegenwoordig kunststof). Het geheel is geïsoleerd bevestigd op de rotoras en de koperen lamellen zijn verbonden met de ankerwikkelingen. Vast opgestelde koolborstels maken contact met de commutator, en voorzien zo de ankerwikkelingen van stroom. (3)
Commutator
Een comparator is eigenlijk een vergelijker. In de naam comparator zit comparare (latijn voor: vergelijken). Een comparator is: 1. Een schakeling (of IC, zoals de μA741) die twee spanningen met elkaar vergelijkt. De uitgang van de schakeling wordt hoog als de spanning op de inverterende ingang hoger is dan op de niet-inverterende ingang. 2. Een schakeling die twee n-bit woorden met elkaar vergelijkt. De uitgang van de schakeling wordt hoog als de bits van woord A gelijk zijn aan de bits van woord B. De comparator is een van de meest gebruikte componenten in de elektronica. (3)
Comparator
Algemene uitdrukking voor een afgesloten ruimte binnen een rijtuig, kan b.v. een coupé zijn. (2)
Compartiment
Ten behoeve van uitzetting en inkrimping van de spoorstaven, als gevolg van temperatuurwisselingen, is het nodig hiervoor een technische oplossing toe te passen, zoals bijvoorbeeld een kleine tussenruimte. Daar waar grote lengtewisselingen (tot 1 meter) in de spoorstaven moeten kunnen worden opgevangen -bijvoorbeeld bij stalen bruggen- kan een zogenaamde compensatieinrichting tussen de twee, aan elkaar te verbinden, spoorstaafeinden worden geplaatst. (2)
Compensatie inrichting
Hetzelfde als een 'compensatieinrichting', maar met een kleiner bereik van maximaal enkele tientallen centimeters. (2)
Compensatielas
Locomotief voorzien van een compoundmachine. (1)
Compound locomotief
Stoommachine met twee, drie of vier cilinders, waarbij de afgewerkte stoom van de ene cilinder dient tot beweegkracht van de andere ( compound betekent eigenlijk: samengesteld; Duits: Verbundmaschine: machine waarbij de ene cilinder aan de andere verbonden is). Zie ook: Compound.
Compound machine
Een condensator is een elektrische component opgebouwd uit twee geleiders met een relatief grote oppervlakte, die zich dicht bij elkaar bevinden en gescheiden zijn door een materiaal dat polariseerbaar is, het diëlektricum. Wanneer de ene geleider positief geladen wordt ten opzichte van de andere, verplaatst de negatieve lading in het diëlektricum zich naar de positieve plaat, en omgekeerd: positieve lading beweegt naar de andere geleider. De naam is afgeleid van het latijn 'condensare': samenpersen, dus condensator = samenperser, wat betrekking heeft op de ladingen die samengeperst worden bij de polen (platen) van de condensator. Een condensator is in staat elektrische lading op te slaan. Dit vermogen wordt de capaciteit van de condensator genoemd en uitgedrukt in de eenheid farad (symbool: F). Een condensator die een lading bevat van één Coulomb terwijl er een spanning van één volt tussen de platen staat, heeft een capaciteit van één farad. Meer over condensator. (3)
Condensator
(Frans) Spoorwegmedewerker, tegenwoordig is de officiële benaming hoofdconducteur. Ook wel kaartjesknipper of treinwachter genoemd. Meer over Conducteur. (3)
Conducteur
Modelspoor. Een deel van de rails die een voorbij rijdend railvoertuig detecteert. Te gebruiken voor het aansturen van wissels of het doorgeven van een (digitaal)signaal (d.m.v. een bezet- of terugmelder) aan een treinbesturingsprogramma.
Contactrail
1. Op het drijf- of koppelwiel ingegoten metaal, dat de door drijfstang en koppelstang eenzijdig op het wiel overgebrachte krachten moet balanceren; zie ook: tegengewicht, contrepoids; 2. op een (hand)wissel gemonteerd tegengewicht, waardoor de tongen goed aangedrukt worden tegen de rails. (1) Zie ook: Kloot.
Contragewicht
(-pwê) (België, Frans): contragewicht op drijf- of koppelwiel; ook tegen(ge)wicht. (1)
Contrepoids
(grootspoor); Het oude systeem met spoorstaven, die gemonteerd zijn op eikenhouten bielsen.
Conventioneel spoor
Een coupé met zitplaatsen die voor de nacht worden omgeklapt tot ligbanken. (3)
Couchette
Een afgesloten compartiment met zitplaatsen dat toegankelijk is via de zijgang. (3)
Coupé
Onderhoudsacties met als doel een defect systeem in gebruiksgerede toestand terug te brengen. (Andere termen: herstellend onderhoud en reparatie.) (2)
Correctief onderhoud
Snelle overstap op hetzelfde perron. (2)
Cross platform overstap
Instelling op de digitale centrale. Wanneer deze modus ingesteld is, kunnen de CV's van decoders uitgelezen/geprogrammeerd worden (zie ook: POM).
CV-modus
|
Laatste wijziging: 12 dec 2017 11:49 (CET)
|
|