Woorden - P: verschil tussen versies

Huidige versie van 12 apr 2024 om 17:08

Hoofdpagina Categorie-index Index Menu

Vorige | Volgende

Onder redactie van: BeneluxSpoor.net

Woord of afkorting: Zoeken op deze pagina: CTRL + F.

PBM.

(Elektronica); Afkorting van Puls Breedte Modulatie.

PBM is de manier om een elektromotor aan te sturen (te regelen) met (bijna) vol vermogen. (3) Meer over PBM.

PC.

1. (Computertechniek); afkorting van Personal Computer. Dit is een computer voor individueel gebruik, uitgevonden door IBM in 1981. De PC wordt gebruikt voor het uitvoeren van diverse taken, zoals administratie, tekstverwerking, toegang tot het internet, programmeren, grafisch werk en computerspellen, met door de gebruiker kant-en-klaar verkregen programma's. (3) Meer over PC.
2. Afkorting van Polycarbonaat.

PCB.

1. (Elektronica); afkorting van Printed Cirquit Board. Plaat gemaakt van Pertinax of glasvezel-epoxy. In gangbaar Nederlands: gedrukte bedrading of printplaat (of afgekort "print"). Dient d.m.v. soldeertin ter bevestiging van elektronische onderdelen. Aan de onderzijde is de gedrukte bedrading, bestaande uit koper, aangebracht, die zorgt voor de elektrische verbinding tussen de onderdelen. Meer over PCB.

PEC.

1. (Elektronica); afkorting van Packaged Electronic Circuit. Ook bekend als "Dikke Film"-schakeling.
2. (Grootspoor); Benaming van de NS stroomlijnpostrijtuigen. Deze werden gekoppeld aan de dieseltreinstellen uit 1934 en met de elektrische treinstellen uit 1935 en 1936. (7) Mer over PEC.

PELV.

(Engels) PELV is de afkorting van "Protective Extra Low Voltage". Dit houd in dat de aarding met de min- (of plus-)aansluiting aan de kant van de laagspannng verbonden is. Dat "extra low voltage" houd in max. 50V AC of max. 120V DC. Meer over extra low voltage en PELV

PET-G.

(Chemie); afkorting van PolyEthyleenTereftalaat-Glycol. Dit is een polymeer (plastic) van "PET" (polyethyleentereftalaat), waarvan de eigenschappen enigszins veranderd(verbeterd?) zijn, door bij de polymerisatie de stof glycol toe te voegen. Dat veroorzaakt bijvoorbeeld dat de kunststof minder snel kristalliseert en wat soepeler is. Onder meer de "PET"-flessen worden er uit gemaakt. Zie ook: Vivak.

PHS.

(Grootspoor); afkorting van Programma Hoogfrequent Spoorvervoer. Project voor meer treinen per uur tussen bijvoorbeeld Rijswijk en Rotterdam. (16) Meer over PHS.

PIC.

Afkorting van Programmable Interface Controller. Dit elektronische circuit kan geprogrammeerd worden, zodat het een veelheid van taken kan uitvoeren. Het circuit kan geprogrammeerd worden als timer, of om bijvoorbeeld een productielijn aan te sturen. Ze kunnen ook gevonden worden in zeer veel apparatuur zoals alarmsystemen, of [Decoders

PLC.

(Computertechniek); afkorting van Programmable Logic Controller. Een "programmable logic controller" (programmeerbare logische eenheid) is een elektronisch apparaat met (=voorzien van) een microprocessor, die op basis van de informatie op zijn diverse ingangen, zijn uitgangen aanstuurt. De eerste PLC's bestonden uit logische poorten (AND, OR) en timer IC's die met bedrading verbonden waren. Door aanpassing van de bedrading werd de functionaliteit en dus het programma aangepast. Met de komst van de microprocessor werd deze functionaliteit in een geheugen gestopt en waren de eerste echte PLC's een feit. Men kreeg nu meer flexibiliteit en meer mogelijkheden. (3) Meer over PLC.

PMMA.

Afkorting van polymethylmethacrylaat. Dit is een polymeer van methylmethacrylaat. Lichtdoorlatende kunststof met thermoplastische eigenschappen, ook bekend als acrylglas, perspex en plexiglas. (3) Meer over acrylglas.

PNP.

(Elektronica); benaming voor de PNP-transistor (een n-halfgeleiderlaag tussen twee p-halfgeleiderlagen). Zie ook: NPN. Meer over transistor.

POM.

(Modelspoor); afkorting van Programming On Maintrack. Het programmeren van een decoder op het hoofdspoor (sommigen zeggen ook wel: "Programming-On-the-Main" of "Programming On Mainline"). Zie: artikel Decoders.

Popz.

(Grootspoor); afkorting van Perronopzichter.

PPLG.

(Grootspoor); afkorting van Primair ProcesLeidingsGebied. (16) Meer over PPLG.

PTC.

(Elektronica); afkorting van Positive Temperature Coëfficiënt. Een weerstand die op temperatuursveranderingen reageert. Bij toenemende (omgevings-)temperatuur neemt zijn weerstand toe. (3) Zie: De PTC. Meer over PTC.

PV.

(Grootspoor); afkorting van Perron Verwijzer. Scherm dat aangeeft welke trein van welk perron vertrekt

(3) (zie ook: TBP).

PVR.

(Grootspoor) afkorting van het profiel van vrije ruimte, dit is de aanduiding voor de ruimte waarbinnen zich niets anders mag bevinden dan de trein. Het PVR is wat groter dan het omgrenzingsprofiel. Het PVR is de minimale doorsnede voor een tunnel. In een tunnel waar met hoge snelheid wordt gereden, is het PVR groter. (5) Zie: De afstand tussen masten en portalen. Meer over PVR.

PWM.

Afkorting van Puls Width Modulation (in het Nederlands: PBM). Zie: Woorden - P#Puls Breedte Modulatie

PZB.

(Duits grootspoor); afkorting van Punktförmige Zugbeeinflussung. Duits treinbeïnvloedingssysteem. Het is de Duitse tegenhanger van het Nederlandse ATB.(3) Meer over PZB.

Paal

Sein, seinpaal; ook "lat"; "voor- of aan de paal lopen": voor een onveilig sein komen stil te staan; (1)

Paalman

Stationsassistent, belast met het verwisselen van richtingsborden op de perrons. Deze richtingsborden hingen vroeger aan palen. (1)

Paddestoel

Bijnaam van de locomotieven van de serie NS 8200, die over de ketel aangebrachte waterruimtes hadden; dit leek op de ronde hoed van een paddestoel; om dezelfde reden kregen deze locs de bijnamen "Meikever", "Platluis", "Schildpad". (1)

Pads

(Elektronica); contactpads zijn geleidende aansluitvlakjes op een printplaat (PCB). Hieraan worden:
1. de aansluitdraden van componenten gesoldeerd. (3)
of
2. de aansluitdraden van een decoder gesoldeerd. Zie artikel Het solderen. Meer over Pads.

Pakwagen

Rijtuig in personentrein voor het vervoer van pakgoederen, bagagerijtuig. (1)

Palen

Een trein tot vlak voor een seinpaal afremmen en bijna, maar niet helemaal, tot stilstand laten komen, met als doel de trein nog rijdende te hebben op het moment dat het sein veilig wordt getrokken. (1)

Palet

(België, < Fr.); arm van een armsein; zo'n seinarm is van dun plaatstaal gemaakt en lijkt wel op een palet. (1)

Paneelmeter

(elektronica/Elektrotechniek); Meetinstrument dat in een paneel of apparaat ingebouwd wordt. Kan voorzien zijn van een draaispoel en een aan die draaispoel gekoppelde wijzer of is digitaal (met cijfers). (3)

Panoramarijtuig

Een rijtuig voorzien van extra grote vensters om de reizigers een uitgebreide blik op de omgeving te geven. (3) Meer over panoramarijtuig.

Pantograaf

Een pantograaf is een verende constructie op het dak van elektrische locomotieven en treinstellen. Dient om de bovenleidingspanning door te geven van de bovenleiding naar loc of treinstel. Wordt abusievelijk wel eens "stroomafnemer" genoemd, maar dat is dus helemaal fout. Er wordt namelijk spanning afgenomen. Stroom zonder spanning bestaat niet. De pantograaf kan d.m.v. perslucht omhoog (rijstand) en omlaag (ruststand) worden bewogen. Dit naar beneden laten zakken mag alléén maar, wanneer alle grote verbruikers uitgeschakeld zijn. Anders is de kans zeer groot dat de bovenleiding door een vlamboog ter plaatse doorbrandt en naar beneden komt. Zie ook Ombouwen Piko ICE-3 extra rijtuig met pantograaf.

Pap

Stoom, "geen pap meer hebben": geen stoom meer hebben (en daardoor niet meer kunnen rijden). (1)

Pappen

(België); smeren; "het machine pappen": het drijfwerk/mechanisme (van de locomotief) smeren. (1)

Parallax

(Meettechniek); bij het aflezen van analoge meetinstrumenten kunnen fouten optreden door de parallax. Er kunnen hier twee soorten parallax worden onderscheiden, de parallax tussen meetinstrument en voorwerp en de parallax in het meetinstrument zelf. Digitale uitlezingen (display's) zijn parallaxvrij doordat het resultaat niet afhangt van de waarneming. (3) Meer over parallax.

Parallelschakeling

Een parallelschakeling is in de elektronica een configuratie van componenten of deelschakelingen waarbij de stroom over de individuele componenten (of deelschakelingen) wordt verdeeld en de spanning op alle deelcomponenten gelijk is. Twee dioden staan bijvoorbeeld parallel als zowel beide kathodes als beide anodes met elkaar zijn verbonden. (3) Meer over parallelschakeling.

Parameter

(Informatietechniek, computertechniek); een parameter is in de exacte wetenschappen een onbekende of variabele. (3) Meer over parameter.

Parametreren

(Informatietechniek, computertechniek); parametreren ook "parametrering" houdt in dat we een programma kunnen aanpassen door het veranderen van zijn parameters. Het is bijvoorbeeld het afstellen d.m.v. invoeren van gegevens in een computerprogramma, ten behoeve van apparatuur op de modelspoorbaan, zodat deze apparaten de informatie die ze binnen krijgen door middel van opto couplers, sensoren of voelers op de juiste manier kunnen meten en daar de juiste actie aan koppelen.

Passagieren

(Grootspoor); dit betekent, dat een machinist geen dienst heeft op de trein waar hij in zit, maar wel voor een dienst onderweg is.

Passerelle

Speciaal gebouwde doorgang, die tegelijkertijd een verbinding vormt tussen bijvoorbeeld twee perrons op het station. Een passerelle kan ook aangebracht zijn tussen twee gebouwen.

Patchcable

(Computertechniek); een patchkabel is een korte kabel t.b.v. het onderling verbinden van twee electronische apparaten, zodat signaaloverdracht tussen beide apparaten kan plaatsvinden. Wordt bijv. bij S88-N gebruikt.

Pedalen

Pedalen is een benaming voor een detectiesysteem. Een passerende trein drukt de spoorstaaf een minimaal stukje naar beneden. Hierdoor wordt lucht uit een ruimte onder de spoorstaaf geperst, en via een slangetje naar een kastje direct naast het spoor geleid, waar een schakelaar wordt indrukt.

Peilglas

Glazen buis, gevuld met water dat in verbinding staat met het ketelwater, voor het waarnemen van de waterstand in de ketel; ook: "fles", "glas". (3)

Peer-to-peer

(Computertechniek); een peer-to-peer netwerk (of p2p; Engels: P2P) is een logisch netwerk van computers die in dit netwerk gelijkwaardig zijn, en diensten aan elkaar kunnen aanbieden. Het woord komt van het Engelse "peer", dat "gelijke" betekent. Een dergelijk netwerk kent geen vaste werkstations en servers zoals in het client-servermodel, maar heeft een aantal gelijkwaardige aansluitingen die functioneren als server en als werkstation voor de andere aansluitingen in het netwerk. (3) Meer over peer-to-peer

Perron

Een perron is een platform dat het reizigers gemakkelijker maakt om in een bus, tram, metro of trein te stappen. (3) Zie: artikel Het perron.

Perronfase

(Grootspoor); Langs een perron kunnen zich meerdere perronfasen (delen van een perron) bevinden die afgeschermd worden door lichtseinen. Een perronfase is de opdeling van een dienstregelpuntspoor langs een perron middels de letters A, B of C. Deze letters komen overeen met de lettertoevoeging aan de spoornummering van de perronsporen: bijvoorbeeld 2a, 2b Hiermee kan exacter de plaats worden aangegeven waar een trein stopt. (2) Meer over perronfase.

Perronspoor

(Grootspoor); Een spoor dat langs een perron loopt. (3)

Personal computer

(Computertechniek); Zie: PC.

Personeel

Naast het gebruik in de gebruikelijke betekenis "mensen die voor iemand werken" ook wel in de merkwaardige vorm: "een personeel:": de machinist en leerling die dienstdoen 'n locomotief. (3)

Perspex

Lichtdoorlatende kunststof met thermoplastische eigenschappen. Zie PMMA.

Pertinax

Pertinax is een elektrisch isolatiemateriaal, dat bestaat uit lagen papier, die geïmpregneerd zijn met een Fenol-Formaldehyde kunsthars. Pertinax is elektrisch isolerend en heeft een hoge doorslagspanning, dus is het een prima isolator. Werd vroeger (voor 1975) bijvoorbeeld gebruikt voor printplaten met gedrukte bedrading. (17) Meer over pertinax.

Pétard

(België < Fr.): "Klapper"; ook: Knalsein. (1)

Piepen

Een "loodnagel piepen, of een ketel piepen"; het door onoplettendheid laten doorsmelten van de "loodnagel" waardoor er een gat ontstaat in de hemelplaat van de vuurkist; door dit gat nu blaast stoom. (1)

Pier

Dooie pier; bevroren leiding tussen loc en tender, waardoor er geen tenderwater naar de ketel kan; zo'n leiding is a.h.w. een slang, een "wurm"'een "pier", die door het bevroren zijn "zo dood is als een pier". (1)

Pijpenplaat

De pijpenplaat bevindt zich aan de achterzijde van de vuurkist. Hier lopen alle vlampijpen doorheen, die aan de pijpenplaat gelast zijn. (1)

Pilaster

1. Grijpstang aan de ketel van een loc. (1)
2. Een pilaster, muurpijler, halfpijler of wandpijler is een rechthoekige muurverzwaring die minder dan zijn breedte voor de gevel uitsteekt. Een pilaster heeft geen dragende functie en is dus decoratief. (3) Meer over pilaster

Pit

Brander van gaslicht, kaars e.d., vooral zo'n brander in een sein, en daardoor het sein zelf; "een groene pit"; groen brandend licht in seinarm of lichtsein, dus: veilig sein; "een rooie pit": onveilig sein; "voor de pit lopen": voor de paal lopen, d.w.z. voor een ovnveilig sein komen te staan. (1)

Pitstop

(Grootspoor); een pitstop is een plaats waar defecten aan treinen binnen 24 uur worden gerepareerd. De eerste pitstraat staat in het Groningse Onnen. In de pitstraten worden gebreken zoals een defecte deur, een kapotte stroomafnemer of haperende verlichting snel verholpen.

Plaat

De vloer van het machinistenhuis van een stoomloc of dieselloc met een middencabine, ook wel "voetplaat" genoemd. (3) Meer over plaat.

Plaatselijke snelheid

(Grootspoor); de door borden aangegeven, ter plaatse maximaal toegestane snelheid. (2) Meer over plaatselijke snelheid.

Plan A

A, AB = Materieel '46

Plan B

B = Materieel '46

Plan C

C = postrijtuig (op basis van Plan D)

Plan D

D = rijtuig (afgeleid van de vooroorlogse Bolkop)

Plan E

E = rijtuig (komt overeen met middenbak Mat '54)

Plan F

F = Materieel '54 (Hondekop)

Plan G

G = Materieel '54 (Hondekop)

Plan H

De letter H is nooit gebruikt.

Plan I

De letter I is nooit gebruikt.

Plan J

De letter J is nooit gebruikt.

Plan K

K = rijtuig (Bolkop voor internationale dienst)

Plan L

L = postrijtuig (op basis van Plan E)

Plan M

M = Materieel '54 (Hondekop)

Plan N

N = slaaprijtuig (later omgebouwd tot zitrijtuig)

Plan O

O = nooit gebouwd AB-rijtuig. Ontwerp uit 1957 van W. de Steur (Allan)

Plan P

P = Materieel '54 (Hondekop)

Plan Q

Q = Materieel '54 (Hondekop)

Plan R

De letter R is nooit gebruikt.

Plan S

De letter S is nooit gebruikt.

Plan T

T = vierwagentreinstel Mat '64 (deelseries T1 t/m T3)

Plan U

U = dieselelektrisch driewagentreinstel (DE3)

Plan V

V = tweewagentreinstel Mat '64 (deelseries V1 t/m V13)

Plan W

W = rijtuig (afgeleid van de Duitse 'Silberlinge') (deelseries W1 en W2)

Plan X

X = DE1 en DE2 (Blauwe Engel)

Plan Y

Y = Sprinter (SGM) (deelseries Y0 t/m Y3)

Plan Z

Z = Koploper (ICM) (deelseries Z0 t/m Z2)

Planologie

Planologie is de wetenschappelijke reflectie op de ruimtelijke planning. Iemand die werkzaam is binnen de planologie wordt een planoloog of planologe genoemd. Planologen werken vaak bij overheden (het Rijk, provincies of gemeenten) of bij adviesbureaus. Ze werken ook samen met architecten. De planoloog bedenkt waar alles staat en de architecten tekenen het. (3) Meer over planologie.

Plantijd

(Grootspoor); Rijtijd en een toeslag t.b.v. het opvangen van kleine verstoring. (2) Meer over plantijd.

Platform

1. Platte verhoging om iets op te zetten of om op te staan, bijvoorbeeld een boorplatform.
2. (Informatica); Een platform is in de ICT een basis waarop software ontwikkeld wordt. (3)
3. (Informatica); Het geheel van hardware en besturingssysteem (software). Zie bijvoorbeeld Arduino.
4. (Grootspoor); andere benaming voor perron, waar aan twee zijden treinen stoppen.

Platluis

Bijnaam van de locomotieven van de serie NS 8200, die die bovenop de waterbakken over de ketel een enigszins plat vlak hadden, zodat er een rond-plat schild als van een platluis op de loc lag; zie ook: schildpad, zadeltenderlocomotief, meikever. (1)

Platvoet

"Platvoeten hebben": een platte wielband hebben (het wiel wordt dus vergeleken met de voet). (1)

Plexiglas

Benaming voor een type kunststofplaat. Zie ook PMMA. Plexiglas is de merknaam van Arkema Inc. Meer over Arkema en plexiglas.

Plus

(Elektrotechniek); Zie plus-pool.

Pluspool

1. (Elektrotechniek); De positieve pool van een accu, batterij of voeding.
2. (Modelspoor digitaal); Ook de blauwe draad van een locdecoder is een pluspool. Zie ook: Polariteit. Meer over accu.

Plomberen

(< Fr. plomber - van een loden zegel voorzien) goederen of een wagen vn eem loodje voorzien ter zegeling. (1)

Pivoteren

Zie Doorslaan.

Polarisatieschakelaar

(Modelspoor); een polarisatieschakelaar is een wisselcontact (wisselschakelaar) gemonteerd op (ingebouwd in) een wisselaandrijving. Deze dient voor het polariseren van het puntstuk van een wissel. Het doel van polariseren is zorgen dat er altijd spanning met de juiste polariteit op het puntstuk staat. Meer over polarisatieschakelaar.

Polariteit

(Elektriciteit); De eigenschap elektrische polariteit (positief (+) en negatief (-)), onderscheidt zich van de eigenschap neutraal (0 of ook wel nul), door de aanwezigheid van een overschot (-) of tekort (+) aan negatief geladen deeltjes (normaliter elektronen). Een object (geleider of isolator) met een elektrische polariteit wordt aangeduid als een elektrische pool. Een elektrische pool is per definitie omgeven door een elektrisch veld evenredig met de hoeveelheid lading op de pool. (3) Meer over polariteit.

Polder

Een polder is een gebied waarvan de waterstand kunstmatig en onafhankelijk geregeld kan worden ten opzichte van de omgeving. (3) Meer over polder

Polsbandje

Een polsbandje bestaat uit een antistatische armband, die d.m.v. een geleidend snoer verbonden is met het object waarmee je aan het werk bent. Het gaat niet zozeer om lading afvoeren, als wel het vereffenen daarvan. Het is helemaal niet erg wanneer je 40 kV meedraagt en het object waaraan je werkt, ook: tussen jou en het object kan dan toch geen ladingvereffening (ontlading) plaatsvinden. Bijvoorbeeld: op een goed soldeerstation zit een aardbus die in verbinding staat met de punt van de bout. Aan die bus verbind je een antistatische mat, een polsbandje en eventueel draag je ESD-schoenen wanneer je aan gevoelige elektronica soldeert. Zie ook ESD en Werk-aarde.

LET OP!	Waarschuwing Een polsbandje NOOIT verbinden met de aarde van een elektriciteitsinstallatie. Waarom niet? De arme drommel die gebruik maakt van een polsbandje en aan een netgevoed apparaat gaat werken en niet oplet...

Polycarbonaat

(Afgekort: PC) Polycarbonaat is een thermoplastisch polymeer waarbij de monomeren verbonden zijn door een carbonaatbinding. Het is een stevig, hard en doorzichtig materiaal, dat in tegenstelling tot de meeste andere kunststoffen, hoge temperaturen aankan. Het is makkelijk in gebruik en wordt daarom veel gebruikt voor een groot gebied aan toepassingen. (3) Meer over polycarbonaat

Polyester

Een Polyester is een polymeer dat bestaat uit een keten van esterbindingen.

Polyesters worden gevormd door een polycondensatiereactie van dicarbonzuur en een diol of door een polycondensatiereactie van een groot aantal moleculen met zowel een carbonzuur als een alcoholgroep. (3) Meer over polyester.

Polygonaal

Veelhoekig. Bij een lokloods die om een draaischijf is gebouwd, zijn de voor- en achtergevel polygonaal ofwel veelhoekig. De lokloods is gebouwd volgens een veelhoekig grondplan. (19) Zie ook: Verkeersleiding. Meer over polygonaal.

Polygonale

Zie: Polygonaal.

Polygonisatie

Het op vele plaatsten minimaal afvlakken van de wielband, waardoor er een rammelend of bonkend geluid ontstaat. Komt bijna alleen voor bij wielstellen met schijfremmen. De term die hiervoor vaak gebruikt wordt is "vierkante wielen". (5) Meer over polygonisatie.

Polymeer

Een polymeer (Grieks: poly is veel en meros is deel) is een molecuul dat bestaat uit een sequentie van meerdere identieke of soortgelijke delen (monomere eenheden) die aan elkaar zijn gekoppeld. (3) Meer over polymeer.

Polyol

(Chemie); een polyol is een organische chemische verbinding die wordt gekenmerkt door de aanwezigheid van meerdere (poly = veel) -OH groepen (alcohol-groepen). Een stof met twee -OH groepen noemt men een "diol" (voorbeeld: etheenglycol), met drie groepen een "triol" enz. (3) Meer over polyol.

Polypropeen

Polypropeen is een thermoplastisch polymeer dat een zeer wijde toepassing kent. Polypropeen staat ook bekend onder de oudere benaming "polypropyleen". Deze laatste naam is nog steeds de meest courante benaming bij de producenten en verbruikers van deze kunststof. (3) Meer over polypropeen.

Polypropyleen

Zie: Polypropeen.

Polystyreen

Polystyreen (Grieks: poly is veel). Polystyreen (afgekort "PS") is een thermoplastisch polymeer van het monomeer styreen. Het is een kunststof van petrochemische oorsprong. Het is waterafstotend en het kan in beperkte hoeveelheid een bepaalde last dragen. In geëxtrudeerde (XPS) of geëxpandeerde (EPS) vorm wordt het gebruikt als isolatiemateriaal. (3) Meer over polystyreen.

Polyurethaan

Polyurethaan (PU of pur) is een belangrijke familie polymeren, die veel toepassingen kent, zo wordt het onder meer gebruikt als kunstmatig alternatief voor leder. (3) Meer over polyurethaan.

Pony

Bijnaam van de locomotieven van de serie NS 6800. Deze locomotieven waren klein, net als een pony. (1)

Pool

Zie: Polariteit. Zie ook loodaccu

Porfier

Porfier (ook wel: porfirisch gesteente) is een stollingsgesteente. Vanwege de hoge slijtvastheid wordt het vaak toegepast als wegverharding, of als ballast bij het spoor. Ook het schouwpad naast de rails is vaak gemaakt van porfier. (3) Meer over porfier.

Portaal

(Grootspoor); Constructie om de bovenleiding (en dan met name de rijdraad) op de juiste hoogte te houden. Bestaat uit portaalmasten (de verticale onderdelen, die naast het spoor staan) en de ligger, waaraan de draagdraden en rijdraden hangen. Zie: artikel Rijdraden, kopen of maken.

Portaalkraan

(Techniek); een portaalkraan is een grote kraan gemonteerd op een platform dat gewoonlijk heen en weer loopt op parallelle sporen vlak naast het werkgebied. Dit type kraan wordt voornamelijk gebruikt in werkplaatsen en fabrieken waar regelmatig zware lasten verplaatst moeten worden. Wordt echter ook wel buiten gebruikt (bijvoorbeeld bij een kanaalplaatvloeren fabrikant of in havens. (3) Zie ook: Gantry crane. Meer over portaalkraan.

Portaalmasten

(Grootspoor); Portaalmasten zijn de verticale onderdelen, die naast het spoor staan. Deze vormen samen met de ligger (de horizontale balk) het portaal. Zie: artikel Rijdraden, kopen of maken. Zie ook Portaal.

Post 21

(Grootspoor); Een veranderingsproject waarin met een betere organisatie en betere hulpmiddelen de treinenloop sneller en flexibeler kan worden gepland en bijgestuurd. Onder Post 21 wordt ook verstaan de verkeersleidingspost in de 21e eeuw. (2) Meer over post 21.

Post T

(Grootspoor); Post T is de plaats waar de treindienstleider zijn werk verricht. (3) Zie ook: Verkeersleiding. Meer over post T.

Postrijtuig

(Grootspoor); Een rijtuig bestemd voor het vervoer en sorteren van poststukken. (3) Meer over postrijtuig.

Potentiaalverschil

Het potentiaalverschil in geval van elektriciteit wordt gedefinieerd als de hoeveelheid arbeid die per ladingseenheid verricht moet worden om een elektrische lading van het eerste punt naar het tweede punt te verplaatsen. (3) Meer over potentiaalverschil.

Potentiometer

(Elektronica); Wordt vaak afgekort tot "potmeter". Regelbare weerstand (spanningsdeler), voorzien van een draaibare as. Bijvoorbeeld bij geluidsversterkers als volumeregelaar. Ook op printen (Printplaat) of PCB's) komt dit onderdeel vaak voor als instelbare weerstand. Heeft dan geen lange as, maar in het centrum van de potmeter is een uitsparing voor een schroevendraaier (of een trimsleutel) gemaakt. Komt ook voor als meerslagenpotentiometer ("trimpot"). De instelschroef moet dan 10 (tot bij sommige typen 25) slagen maken om de trimpot van 0 tot de maximale weerstandswwaarde te verdraaien. Zie ook: trimpotentiometer. Meer over potentiometer.

"Potje"

(Grootspoor); Paaltje (dat naast het spoor staat) met aan de bovenzijde een aansluitdoos voor kabels. De ondergrondse kabels worden geleid naar dit potje. Onder het witte of gele deksel zit een klembord en daar wordt de kabel naar het spoor op aangesloten. Het potje fungeert dus als een soort "kroonsteentje". (4) Meer over potje.

Potlood

Stootijzer; stookgereedschap in de vorm van een heel groot potlood, om slakken tussen de roosterstaven weg te steken. (1)

Potmeter

Afkorting van potentiometer. Zie ook: potentiometer.

Pottenkan

Kan voor het smeren van de aspotten. (1)

Potvis

Bijnaam van de stoomlocomotieven van de serie NS 3800-3805, die door de stroomlijnbekleding het gladde, grove uiterlijk van de potvis hadden; om dezelfde reden werden de locs ook wel "walvis" en "zeppelin" genoemd. (1)

Power pack

Een Power pack zorgt er voor dat een decoder stroom krijgt bij een onderbreking van de stroomtoevoer. Een loc/treinstel kan dan tot circa 3 seconden zonder spanning rijden, afhankelijk van de stroomopname van het model. Zie ook: "Stay alive" Meer over power pack.

Pres

(België); < Fr. pression): druk, spanning: pres maken: stoomdruk maken. (1)

Preventief onderhoud

Onderhoudsacties met als doel, een niet defect systeem in gebruiksgerede toestand te houden. (2) Meer over preventief onderhoud. Zie: artikel Onderhoud.

Primaire waterkering

Hoofdwaterkering (dijk). (2) Meer over primaire waterkering.

Printplaat

(Elektronica); een printplaat, "gedrukte bedrading" of "gedrukte schakeling", is een plaat van isolatiemateriaal die dient als drager voor elektronische componenten, waarop koperen bedradingen, genaamd sporen, zijn aangebracht ter verbinding van die componenten. In het Engels wordt een printplaat een printed circuit board (PCB) of printed wiring board (PWB) genoemd. De sporen worden meestal aangebracht door middel van frees- of etstechnieken. (3) Meer over printplaat

Proefbedrijf

(Grootspoor); De periode waarin alle noodzakelijke beproevingen van het exploitatieproces en de werking van de infrastructuur, onder invloed van een rijdende trein, plaatsvinden. Tijdrovend onderdeel daarvan is het trainen van de machinisten op wegbekendheid. (2) Meer over proefbedrijf.

Proefkraan

Waterpeilkraan van ketel of tender. (1)

Profiel

Een profiel is de contour van de dwarsdoorsnede van een voorwerp. Een voorwerp met één dwarsdoorsnede kan in zijn totaliteit een profiel genoemd worden. De vorm van het profiel is aan de kopse kant te zien. (3) Meer over profiel.

Profiel van vrije ruimte

(Grootspoor) "PVR" is de afkorting van het profiel van vrije ruimte, dit is de aanduiding voor de ruimte waarbinnen zich niets anders mag bevinden dan de trein. Het PVR is wat groter dan het omgrenzingsprofiel. Het PVR is de minimale doorsnede voor een tunnel. In een tunnel waar met hoge snelheid wordt gereden, is het PVR groter. (5) Zie: De afstand tussen masten en portalen. Meer over PVR.

Programmeerspoor

(Modelspoor); Een stuk rails dat elektrisch niet verbonden is met het hoofdspoor, en door de centrale afzonderlijk van spanning wordt voorzien. Op dit programmeerspoor wordt een loc (of treinstel) geplaatst om de decoder te kunnen programmeren (CV's programmeren/wijzigen). Zie: artikel Inleiding decoders.

Programmeren

1. (Modelspoor digitaal); Programmeren is het invoeren (of wijzigen) van CV's in de (loc)decoder. Zie: artikel Inleiding decoders.
2. (Informatietechniek) Het schrijven van een computerprogramma bijv. voor de PC.
3. Het invoeren van gegevens in een PLC ("programmable logic controller").

Processor

(Computertechniek); een processor ook wel bekend als CPU (Engels: "central processing unit") of in het Nederlands: "centrale verwerkingseenheid" (cve) genoemd, is een stuk hardware in een computer, dat instaat voor basisbewerkingen en -controle bij het uitvoeren van programmacode. (3) Meer over processor.

Proto-normen

Deze werden in 1963 ontwikkeld door een kleine groep Engelse modelspoorhobbyisten, bekend als "The Model Railway Study Group" (MRSG). Hun werk werd in 1967 in tijdschriften gepubliceerd, en leidde uiteindelijk tot een complete set Proto-normen voor verschillende schalen. Zie: artikelen Proto-normen en Modelbaannormen NEM/MOROP, NMRA en RCN. Zie ook: NMRA

Pruis

"Hoge pruis"; Zie: Snelloper.

Publiek

"Publieke vrouwentoilet": damestoilet t.b.v. reizigers, "het reizend publiek". (1)

PuCo's

(Modelspoor); Afkorting van Puntcontacten.

Pull-up weerstand

Een pull-up weerstand zien we vaak bij logische schakelingen. Deze weerstand dient er voor om een ingang van een microcontroller of een logische poort altijd naar een vooraf gedefinieerd niveau te trekken, wanneer de ingang nergens op aangesloten is. Een ingang die nergens op aangesloten is, zal gaan "zweven" (zich op een niet gedefinieerd niveau bevinden). Door de pull-up weerstand zal de ingang naar +voedingspanning getrokken worden bij afwezigheid van een ingangssignaal.

Een pull-up weerstand is geen bijzonder type weerstand, maar gewoon een standaard weerstand. Gangbare waarden zijn 4K7 of 10K. Meer over pull-up weerstand (Engels).

Puls

Een elektrische puls is een kortstondige elektrische spanning of stroom. (3) Meer over puls.

Puls Breedte Modulatie

Techniek waarbij een elektromotor met pulsen in de vorm van een blokgolf aangestuurd wordt. Vaak afgekort tot PBM. Door de verhouding tussen puls en pauze langer of korter te maken wordt de snelheid geregeld. De frequentie van de pulsen blijft, afhankelijk van het gebruikte schema, (vrijwel) gelijk of is variabel (zie bijv. de Weistra regelaar). Dus bij weinig pulsen draait de motor langzaam, terwijl hij toch nog een behoorlijk koppel heeft. Zie ook: artikel Wat is een servo.

Pulsfrequentie

Met pulsfrequentie wordt het aantal pulsen per seconde aangegeven. Bijvoorbeeld van een PBM-regelaar. (3) Meer over pulsfrequentie.

Punctualiteit

Punctualiteit is de mate waarin de gerealiseerde dienstuitvoering overeen komt met de planning. (2) Meer over punctualiteit.

Puntcontacten

De puntcontacten bevinden zich tussen de spoorstaven bij Märklin rails. Zie ook PuCo's.

Punt

Punt: Puntstuk; "tegen de punt in" naar de scherpe punt van het puntstuk toe; "met de punt mee"; van de andere kant komend. (1)

Puntstuk

1. Het stuk waarin twee spoorstaven van een wissel samenkomen tot een scherpe punt; ook "punt". (1)
2. Puntstuk is de benaming van dat gedeelte van het wissel, waar de wisseltongen (scharnierend) aan vast zitten. (3)

Puntstuk polariseren

(Modelspoor); het volledig elektrisch geïsoleerde puntstuk van het wissel van spanning voorzien. Dit moet dan wel de juiste spanning (lees: spanning met de juiste polariteit) zijn, dit noemt men polariseren van het puntstuk. Bij sommige wissels (o.a. Tillig) zijn de wisseltongen met het puntstuk verbonden. Dat puntstuk wordt dus voorzien van spanning met de juiste polariteit d.m.v. de wisseltongen. Zie: artikel Puntstuk van het wissel polariseren.

Push-pull output

(Elektronica); een push-pull output is een soort elektronisch circuit dat gebruik maakt van een paar actieve componenten (transistoren) die óf stroom leveren aan- óf stroom absorberen van een aangesloten belasting. In plaats van "output" kan beter gesproken worden van "aansluiting" omdat deze stroom kan opnemen (ingang) of geven (uitgang). (3) Meer over push-pull output.

Purgeur

(België < Fr.); stoomspuier; de purgeurs op de cilinders. (1)

Putspoor

(Grootspoor); stuk spoor, meestal in een werkplaats, waar in de vorm van een verhoogd stuk spoor, of tussen de spoorstaven, een put is aangelegd, zodat de onderkant van de trein vanuit de put toegankelijk is voor onderhouds- en reparatiewerkzaamheden. Ook zijn er in de naaste omgeving van het putspoor hefgereedschappen en aansluitingen voor licht, water, lucht en elektra aanwezig.