|
|
| Regel 6: |
Regel 6: |
| | }} | | }} |
| | {{Inhoudsopgave||Klein}} | | {{Inhoudsopgave||Klein}} |
| − | === Functionele bovenleiding of alleen als decoratie? ===
| |
| − | Een alternatief voor de bovenleiding van Focus Modell Parts, Sommerfeldt of Viessmann is zelfbouw. Zo heel veel verschil maakt dat natuurlijk niet. U moet immers bij een gekocht bovenleidingsysteem vaak alle onderdelen nog assembleren. Bij zelfbouw kunt u kiezen voor het bouwen met profielen van messing of van polystyreen.
| |
| | | | |
| − | Nu de modelspoorbanen in toenemende mate gevoed worden door moderne digitale besturingssystemen is de noodzaak van een functionele bovenleiding eigenlijk niet meer aanwezig. De treinen ontvangen hun voeding bij dit soort systemen altijd via de rails en niet via een bovenleiding.
| + | === Functioneel of decoratief? === |
| | + | Een alternatief voor de kant-en-klare bovenleiding is zelfbouw. Zo heel veel verschil maakt dat niet want ook bij een gekocht bovenleidingsysteem moeten vaak alle onderdelen nog samengebouwd worden. Bij zelfbouw kunt u kiezen voor het bouwen met profielen van messing of van polystyreen. |
| | | | |
| − | Wilt u een functionele bovenleiding die uw modeltreinen echt van spanning voorziet, dan raden wij u aan te kiezen voor messing profielen die u aan elkaar soldeert. Kiest u voor een niet-functionele bovenleiding - als onderdeel van de scenery - dan kunt u de messing-profielen eventueel ook aan elkaar verlijmen met superlijm. U kunt ook gebruik maken van kunststof-profielen die u verlijmt met MEK.<br />
| + | Nu de modelspoorbanen in toenemende mate gevoed worden door digitale besturingssystemen is de noodzaak van een functionele bovenleiding eigenlijk niet meer aanwezig. De treinen ontvangen hun voeding bij dit soort systemen altijd via de rails en nooit via een bovenleiding. |
| − | (zie voor een bespreking van de diverse lijmsoorten ook het artikel ''Welke lijmen, kitten of cementen? bij [[Zelfbouw van bovenleiding, hoe pakt u dat aan#Meer informatie|'Meer informatie']]). | + | |
| | + | Voor een functionele bovenleiding die de modeltreinen echt van spanning voorziet, dan raden wij aan te kiezen voor messing profielen die worden gesoldeerd. Voor een niet-functionele bovenleiding - als onderdeel van de scenery - zijn de messing-profielen eventueel ook aan elkaar verlijmen met superlijm. Dan is ook gebruik te maken van kunststof-profielen die verlijmd worden met een methyl ethyl keton (MEK) lijm (zie voor de diverse lijmsoorten het artikel [[Welke lijmen, kitten of cementen?]]). |
| | {| class="wikitable" | | {| class="wikitable" |
| − | | valign='center'| [[Bestand:Let-op.jpg|50px|center]]<small> '''LET OP'''</small>||valign='top'|'''<u>Waarschuwing'''</u><br />MEK (Methyl Ethyl Keton) is schadelijk voor de gezondheid, dus zorg voor goede bescherming: draag rubber handschoenen en zorg voor voldoende ventilatie.<br clear='all'> | + | | valign='center'| [[Bestand:Let-op.jpg|50px|center]]<small> '''LET OP'''</small>||valign='top'|'''<u>Waarschuwing'''</u><br />MEK is schadelijk voor de gezondheid, dus zorg voor goede bescherming: draag rubber handschoenen en zorg voor voldoende ventilatie.<br clear='all'> |
| | |- | | |- |
| | |} | | |} |
| − | Een bijzonder alternatief is zelfbouw met karton. Hiervoor biedt de heer Diderick den Bakker bouwplaten aan. Deze kunt u bestellen op zijn website (zie link bij [[Zelfbouw van bovenleiding, hoe pakt u dat aan#Meer informatie|'Meer informatie']] hieronder. | + | Een bijzonder alternatief is zelfbouw met karton. Hiervoor biedt de heer Diderick den Bakker bouwplaten aan. Deze zijn te bestellen op zijn website (zie link bij [[Zelfbouw van bovenleiding, hoe pakt u dat aan#Meer informatie|'Meer informatie']] hieronder. |
| | + | |
| | === DIN-masten en –portalen === | | === DIN-masten en –portalen === |
| − | Zie voor maatschetsen van de meest voorkomende DIN portalen, gemaakt door Henny Bouman: [[Zelfbouw van bovenleiding, hoe pakt u dat aan#Download|Download]].<br /> | + | Zie voor maatschetsen van de meest voorkomende DIN portalen gemaakt door Henny Bouman: [[Zelfbouw van bovenleiding, hoe pakt u dat aan#Downloads|Downloads]]. Voor de zelfbouw van DIN-masten en -portalen is het beste gebruik te maken van H-profielen van 3 × 3 mm. Voor een enkele bovenbalk een I-profiel van 3,0 × 2,5 mm. Gebruik bij een standaardportaal stukken van ongeveer 100 mm en tel daar 7 mm bij op voor het voetje (dus in totaal 107 mm). De voetjes zijn te maken van grijze DAS-klei. |
| − | Voor de zelfbouw van DIN-masten en -portalen kunt u het beste gebruik maken van H-profielen van 3 × 3 mm. Voor een enkele bovenbalk gebruikt u een H-profiel van 3,0 × 2,5 mm. Gebruik bij een standaardportaal stukken van ongeveer 100 mm en tel daar 7 mm bij op voor het voetje (dus in totaal 107 mm). U kunt de voetjes maken van grijze DAS-klei. | |
| | {{Afbeelding 2 naast elkaar | | {{Afbeelding 2 naast elkaar |
| | |Bestand= ZM-01.gif | | |Bestand= ZM-01.gif |
| Regel 34: |
Regel 34: |
| | |Bron2= [http://www.harolds.nl/p/modelleren/klei-en-was/das/pag/1/p/das-klei/#das-klei Harolds.nl] | | |Bron2= [http://www.harolds.nl/p/modelleren/klei-en-was/das/pag/1/p/das-klei/#das-klei Harolds.nl] |
| | }} | | }} |
| − | Bij een portaal in de basisvorm of een enkele DIN-mast wordt gebruik gemaakt van twee bovenbalken. Gebruik in dat geval tweemaal een U-profiel van 1,5 mm × 2,5 mm. U zult zien dat dit beter oogt dan bredere profielen.<br /> | + | Bij een portaal in de basisvorm of een enkele DIN-mast wordt gebruik gemaakt van twee bovenbalken. Gebruik in dat geval tweemaal een U-profiel van 1,5 mm × 2,5 mmm dit oogt beter dan bredere profielen. Deze bovenbalken worden op een afstand van 12 mm onderling verbonden met blokjes van 3,0 mm × 3,0 mm (zie tekening 01). |
| − | Deze bovenbalken worden, op een afstand van 12 mm, onderling verbonden met blokjes van 3,0 mm × 3,0 mm (zie tekening 01). | |
| | | | |
| − | Verbindt de H-profielen van een portaal met een enkele bovenbalk (3,0 mm × 2,5 mm) door er aan weerskanten een klein plaatje op vast te solderen of te lijmen (zie tekening 01).
| + | Verbind de H-profielen van een portaal met een enkele bovenbalk (3,0 mm × 2,5 mm) door er aan weerskanten een klein plaatje op vast te solderen of te lijmen (zie tekening 01). |
| | | | |
| | Een alternatief - moeilijker, maar realistischer - is de constructie waarbij twee U-profielen van 1,5 mm × 2,5 mm (zie: D) door middel van twee afgeschuinde hoekprofielen van 1,5 mm × 1,5 mm (zie: C) aan elkaar worden verbonden. De liggende bovenbalk (zie B) ligt aan weerskanten op de afgeschuinde hoekprofielen. Als extra steun wordt aan de staande mast (zie A) een kort hoekprofiel van 1,5 mm × 1,5 mm (zie E) bevestigd (zie tekening 03). | | Een alternatief - moeilijker, maar realistischer - is de constructie waarbij twee U-profielen van 1,5 mm × 2,5 mm (zie: D) door middel van twee afgeschuinde hoekprofielen van 1,5 mm × 1,5 mm (zie: C) aan elkaar worden verbonden. De liggende bovenbalk (zie B) ligt aan weerskanten op de afgeschuinde hoekprofielen. Als extra steun wordt aan de staande mast (zie A) een kort hoekprofiel van 1,5 mm × 1,5 mm (zie E) bevestigd (zie tekening 03). |
| Regel 53: |
Regel 52: |
| | * Het maken van het uitleggerpakket en de isolatoren. | | * Het maken van het uitleggerpakket en de isolatoren. |
| | * Het maken van een mal voor rijdraden (methode A en methode B). | | * Het maken van een mal voor rijdraden (methode A en methode B). |
| | + | |
| | === De gebruikte profielen === | | === De gebruikte profielen === |
| − | Alle profielen zijn gewoon in de reguliere handel verkrijgbaar. Bijvoorbeeld bij Quartel in Pijnacker of bij Paul Bellon van PB-Messing. Voor alle duidelijkheid: de gebruikte profielen zijn getekend in kops aanzicht: | + | Alle profielen zijn in de reguliere modelbouwhandel of soms ook bij bouwmarkten verkrijgbaar. Bijvoorbeeld Quartel in Pijnacker of bij Paul Bellon van PB-Messing. Voor alle duidelijkheid: de gebruikte profielen zijn getekend in kops aanzicht: |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| | |Bestand= ZW-06.gif | | |Bestand= ZW-06.gif |
| Regel 63: |
Regel 63: |
| | |Maker= Jan Willem Penris | | |Maker= Jan Willem Penris |
| | }} | | }} |
| | + | |
| | === Tunnels en schaduwstation === | | === Tunnels en schaduwstation === |
| − | Bij een functioneel bovenleidingsysteem moet er ook een werkende bovenleiding aanwezig zijn in tunnels of boven uw schaduwstation(s). U kunt daarbij echter volstaan met een aanzienlijk eenvoudiger èn goedkopere constructie. Een goed voorbeeld hiervan is te zien op onderstaande foto. | + | Bij een functioneel bovenleidingsysteem moet er ook een werkende bovenleiding aanwezig zijn in tunnels of boven de schaduwstation(s). Daar is echter te volstaan met een aanzienlijk eenvoudiger en goedkopere constructie. Een voorbeeld hiervan is te zien op onderstaande foto. |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| | |Bestand= ZM-04.jpg | | |Bestand= ZM-04.jpg |
| Regel 72: |
Regel 73: |
| | |Maker= Rob Boeser | | |Maker= Rob Boeser |
| | }} | | }} |
| − | In het geval van een decoratief bovenleidingsysteem kan de bovenleiding in tunnels of boven uw schaduwstations achterwege blijven. Wel is het handig een voorziening te treffen om de pantograaf van de locomotief of het treinstel 'op te vangen', zodat deze geen schade oploopt. Op de verborgen delen van uw modelbaan rijden de locs immers met de pantografen helemaal omhoog.<br /> | + | |
| − | Wanneer er te weinig ruimte boven het spoor is, dan moet daar wel weer een stukje overgangs-bovenleiding voor worden toegepast. De pantograaf zou daar kunnen blijven haken. Huib Maaskant heeft hiervoor een zeer goede truc bedacht (zie foto 06); | + | In het geval van een decoratief bovenleidingsysteem kan de bovenleiding in tunnels of boven uw schaduwstations achterwege blijven. Wel is het handig een voorziening te treffen om de pantograaf van de locomotief of het treinstel 'op te vangen', zodat deze geen schade oploopt. Op de verborgen delen van de modelbaan rijden de locs immers met de pantografen helemaal omhoog. |
| | + | |
| | + | Wanneer er te weinig ruimte boven het spoor is, dan moet daar wel weer een stukje overgangsbovenleiding voor worden toegepast. De pantograaf zou daar kunnen blijven haken. Huib Maaskant heeft hiervoor een oplossing bedacht (zie foto 06); |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| | |Bestand= ZM-05.jpg | | |Bestand= ZM-05.jpg |
| Regel 81: |
Regel 84: |
| | |Maker= Huib Maaskant | | |Maker= Huib Maaskant |
| | }} | | }} |
| − | Aan het begin van de bovenleiding worden de pantografen opgevangen met een omhoog gebogen rijdraad, gemaakt van een stukje Märklin bovenleiding. | + | Aan het begin van de bovenleiding worden de pantografen opgevangen met een omhoog gebogen rijdraad, gemaakt van een stukje Märklin bovenleiding. |
| | {| class="wikitable" | | {| class="wikitable" |
| − | | valign='center'| [[Bestand:Let-op.jpg|50px|center]]<small> '''LET OP'''</small>||valign='top'| Vergeet niet om ''de gebruiksaanwijzingen en waarschuwingen van de fabrikanten te lezen en ze '''ALTIJD''' op te volgen''.<br /> | + | | valign='center'| [[Bestand:Let-op.jpg|50px|center]]<small> '''LET OP'''</small>||valign='top'| Vergeet niet om ''de gebruiksaanwijzingen en waarschuwingen van de fabrikanten te lezen en ze '''ALTIJD''' op te volgen''. |
| − | Dat voorkomt veel ongevallen, schade en droefenis.<br clear='all'> | + | Dat voorkomt veel ongevallen, schade en droefenis. |
| | |- | | |- |
| | |} | | |} |
| − | ==== Download ==== | + | <br clear='all'> |
| | + | |
| | + | ==== Downloads ==== |
| | {{Download | | {{Download |
| | |Tekst= Bestanden | | |Tekst= Bestanden |
Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Hans van de Burgt
Functioneel of decoratief?
Een alternatief voor de kant-en-klare bovenleiding is zelfbouw. Zo heel veel verschil maakt dat niet want ook bij een gekocht bovenleidingsysteem moeten vaak alle onderdelen nog samengebouwd worden. Bij zelfbouw kunt u kiezen voor het bouwen met profielen van messing of van polystyreen.
Nu de modelspoorbanen in toenemende mate gevoed worden door digitale besturingssystemen is de noodzaak van een functionele bovenleiding eigenlijk niet meer aanwezig. De treinen ontvangen hun voeding bij dit soort systemen altijd via de rails en nooit via een bovenleiding.
Voor een functionele bovenleiding die de modeltreinen echt van spanning voorziet, dan raden wij aan te kiezen voor messing profielen die worden gesoldeerd. Voor een niet-functionele bovenleiding - als onderdeel van de scenery - zijn de messing-profielen eventueel ook aan elkaar verlijmen met superlijm. Dan is ook gebruik te maken van kunststof-profielen die verlijmd worden met een methyl ethyl keton (MEK) lijm (zie voor de diverse lijmsoorten het artikel Welke lijmen, kitten of cementen?).
| LET OP |
Waarschuwing
MEK is schadelijk voor de gezondheid, dus zorg voor goede bescherming: draag rubber handschoenen en zorg voor voldoende ventilatie.
|
Een bijzonder alternatief is zelfbouw met karton. Hiervoor biedt de heer Diderick den Bakker bouwplaten aan. Deze zijn te bestellen op zijn website (zie link bij 'Meer informatie' hieronder.
DIN-masten en –portalen
Zie voor maatschetsen van de meest voorkomende DIN portalen gemaakt door Henny Bouman: Downloads. Voor de zelfbouw van DIN-masten en -portalen is het beste gebruik te maken van H-profielen van 3 × 3 mm. Voor een enkele bovenbalk een I-profiel van 3,0 × 2,5 mm. Gebruik bij een standaardportaal stukken van ongeveer 100 mm en tel daar 7 mm bij op voor het voetje (dus in totaal 107 mm). De voetjes zijn te maken van grijze DAS-klei.
|
|
|
| Afbeelding: 01
|
|
Afbeelding: 02
|
| Constructie van de bovenligger
|
|
DAS Klei
|
| Tekening gemaakt door: Hans van de Burgt
|
|
Bron: Harolds.nl
|
Bij een portaal in de basisvorm of een enkele DIN-mast wordt gebruik gemaakt van twee bovenbalken. Gebruik in dat geval tweemaal een U-profiel van 1,5 mm × 2,5 mmm dit oogt beter dan bredere profielen. Deze bovenbalken worden op een afstand van 12 mm onderling verbonden met blokjes van 3,0 mm × 3,0 mm (zie tekening 01).
Verbind de H-profielen van een portaal met een enkele bovenbalk (3,0 mm × 2,5 mm) door er aan weerskanten een klein plaatje op vast te solderen of te lijmen (zie tekening 01).
Een alternatief - moeilijker, maar realistischer - is de constructie waarbij twee U-profielen van 1,5 mm × 2,5 mm (zie: D) door middel van twee afgeschuinde hoekprofielen van 1,5 mm × 1,5 mm (zie: C) aan elkaar worden verbonden. De liggende bovenbalk (zie B) ligt aan weerskanten op de afgeschuinde hoekprofielen. Als extra steun wordt aan de staande mast (zie A) een kort hoekprofiel van 1,5 mm × 1,5 mm (zie E) bevestigd (zie tekening 03).
|
| Afbeelding: 03
|
| Constructie dubbele bovenligger DIN-mast en portaal
|
| Tekening gemaakt door: Jan Willem Penris
|
Zie verder:
- Zelfbouw enkelspoor- en T-portaal.
- Het maken van een mal voor masten en portalen.
- Het maken van het uitleggerpakket en de isolatoren.
- Het maken van een mal voor rijdraden (methode A en methode B).
De gebruikte profielen
Alle profielen zijn in de reguliere modelbouwhandel of soms ook bij bouwmarkten verkrijgbaar. Bijvoorbeeld Quartel in Pijnacker of bij Paul Bellon van PB-Messing. Voor alle duidelijkheid: de gebruikte profielen zijn getekend in kops aanzicht:
|
| Afbeelding: 04
|
| Diverse profielen
|
| Tekening gemaakt door: Jan Willem Penris
|
Tunnels en schaduwstation
Bij een functioneel bovenleidingsysteem moet er ook een werkende bovenleiding aanwezig zijn in tunnels of boven de schaduwstation(s). Daar is echter te volstaan met een aanzienlijk eenvoudiger en goedkopere constructie. Een voorbeeld hiervan is te zien op onderstaande foto.
|
| Afbeelding: 05
|
| Constuctie van de bovenleiding in het schaduwstation
|
| Foto gemaakt door: Rob Boeser
|
In het geval van een decoratief bovenleidingsysteem kan de bovenleiding in tunnels of boven uw schaduwstations achterwege blijven. Wel is het handig een voorziening te treffen om de pantograaf van de locomotief of het treinstel 'op te vangen', zodat deze geen schade oploopt. Op de verborgen delen van de modelbaan rijden de locs immers met de pantografen helemaal omhoog.
Wanneer er te weinig ruimte boven het spoor is, dan moet daar wel weer een stukje overgangsbovenleiding voor worden toegepast. De pantograaf zou daar kunnen blijven haken. Huib Maaskant heeft hiervoor een oplossing bedacht (zie foto 06);
|
| Afbeelding: 06
|
| Constructie-truc bovenleiding
|
| Foto gemaakt door: Huib Maaskant
|
Aan het begin van de bovenleiding worden de pantografen opgevangen met een omhoog gebogen rijdraad, gemaakt van een stukje Märklin bovenleiding.
| LET OP |
Vergeet niet om de gebruiksaanwijzingen en waarschuwingen van de fabrikanten te lezen en ze ALTIJD op te volgen.
Dat voorkomt veel ongevallen, schade en droefenis.
|
Downloads
Bouwtekeningen voor het maken van mastportalen.
Meer informatie
Beneluxspoor.net:
|
|
|
over pantografen.
|
Externe websites:
|
|
|
Darwi-klei.
|
|
|
DAS-klei.
|
|
|
Jan Willem Penris.
|
Voor bouwplaten (karton) kunt u terecht bij:
|
|
|
Diderick den Bakker.
|
Voor messing profielen kunt u terecht bij:
|
|
|
Paul Bellon, PB-Messing.
|
|
|
Materialen voor zelfbouw.
|
Persoonlijke beschermingsmiddelen
|
|
|
Diverse soorten veiligheidshandschoenen.
|
Gerelateerde termen: Marklin, Maerklin, Mærklin
|
|
Laatste wijziging: 2 okt 2017 18:48 (CEST)
|
