Brontekst bekijken van De Galerie: Haagse Motorpost uit karton

{{Koptekst
|Vorige= De Galerie: Kibri 10204, bouw en aanpassingen
|Volgende= FAQ - Veelgestelde vragen
|VorigeMenu= De Galerie
|Auteur= Janw
|Bewerking= Dick van der Knaap
}}
{{inhoudsopgave||Klein}}
=== De Haagse Motorpost (Blokkendoos) ===           
Samenvatting door Dick van der Knaap, van een verslag van JanW op het [https://forum.beneluxspoor.net/ Forum] van Beneluxspoor.net, over het bouwen van rollend [[Woorden - M#Materieel|materieel]] uit karton (zie hieronder bij [[#Meer informatie|"Meer informatie"]]). Hierbij wordt op sluwe wijze gebruik gemaakt van een kopieerapparaat.
=== Inleiding ===
Voor de clubbaan van de "Haagse Modelbouw Club" was er behoefte aan een '''Haagse Motorpost''' voor bij het postgebouw bij Den Haag HS. Voordat andere mogelijkheden werden bekeken, werd eerst eens geprobeerd of volledige zelfbouw in karton mogelijk is. Aangezien de motorposten zelf, door hun opbouw, en daarnaast door hun leeftijd en de verbouwingen, ook in werkelijkheid niet glimmend glad waren, lijkt een poging in karton haalbaar.

Het uitgangspunt hierbij was iets eenvoudig "reproduceerbaars" te maken. De motorposten reden regelmatig met z'n tweeën, en zijn later vaak opnieuw verbouwd voor het dienstwagenpark. In het boek van Van Gestel, Van Reems en Tempelman, "Elektrische treinen in Nederland deel 1", staan ook nog andere opvallende treincombinaties zoals een bloementrein naar Kranenburg, achter een gewone trein en per NS 2200 terug, Ook posttreinen alleen of met een [[Woorden - P#Postrijtuig|postrijtuig]] plan C of L, en rijwielvervoer met gesloten (ex-groente)[[Woorden - W#Wagen|wagens]] kwamen regelmatig voor. Volop excuses dus om meerdere exemplaren te maken. Met de kopieermachine zijn ze gemakkelijk bij te maken, en behoeft het uitzoek- en tekenwerk maar één keer te worden gedaan. Het doel was een ongemotoriseerd exemplaar te verkrijgen, dat als statisch object bij het postgebouw kon worden geplaatst.
=== Benodigdheden: ===
* kopieerkarton;
* grijs karton van 1 mm dikte;
* de tekeningen achterin het boek "Van Stoom tot Stroom" van Van Wijck Jurriaanse, en de gedetailleerde overzichtstekeningen in het boek van J.F. Smit over "de Hofpleinlijn". Door kopieën hiervan op papier en 250 grams kopieerkarton te maken en daarmee te gaan knippen en plakken, zijn de onderdelen ontstaan;
* modelbouwhout;
* lijmstift. De papieren delen worden met een lijmstift op het karton gelijmd, en dan uitgesneden;
* blanke lak. De kopieën, op kopieerkarton, worden voor bewerking met een spuitbus met blanke lak ingespoten Daardoor zijn ze beter bestand tegen het vele aanraken tijdens het werk; 
* witte knutsellijm, de lijm voor de constructie (die op houtlijm lijkt).
{{Afbeelding 2 naast elkaar
|Bestand= Galerie.02.01.jpg
|Bestand2= Galerie.02.02.jpg
|Grootte= 400px
|Grootte2= 400px
|Volgnummer= 01
|Volgnummer2= 02
|Omschrijving= De eerste onderdelen
|Omschrijving2= Zijwand in aanbouw
|Maker= Janw
|Maker2= Janw
}}
=== Werkwijze ===
Een tekening uit "Van Stoom tot Stroom" ("type 15") wordt vergroot, totdat deze op de juiste schaal (1:87) is. Deze tekening wordt in spiegelbeeld gekopieerd, zowel op papier als op 250 grams karton. 
Het papieren exemplaar wordt opgeplakt en uitgesneden. Dit is de basis van de wanden, waarop de plaatsen van de zichtbare zijwanddelen zijn te zien. Met het hout wordt hier een skelet van het [[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]] van gebouwd, zie: foto's 03 en 04 hieronder.
{{Afbeelding 2 naast elkaar
|Bestand= Galerie.02.03.jpg
|Bestand2= Galerie.02.04.jpg
|Grootte= 400px
|Grootte2= 400px
|Volgnummer= 03
|Volgnummer2= 04
|Omschrijving= Tussenwanden voor de stevigheid
|Omschrijving2= Eerste aanloop tot de opbouw
|Maker= Janw
|Maker2= Janw
}}
=== De koppen ===
Van kopieën van de tekeningen uit het boek van J.F. Smit worden bouwplaatjes geknutseld, die weer op 250 grams karton worden gekopieerd. Daarna worden ze uitgesneden en op plafond- en bodemplaatjes van grijs karton gelijmd (zie: foto's 05 t/m 08).
{{Afbeelding 2 naast elkaar
|Bestand= Galerie.02.05.jpg
|Bestand2= Galerie.02.06.jpg
|Grootte= 400px
|Grootte2= 400px
|Volgnummer= 05
|Volgnummer2= 06
|Omschrijving= Een kop, met deuren
|Omschrijving2= Omtrek vloer en dak van de cabine
|Maker= Janw
|Maker2= Janw
}}
{{Afbeelding 2 naast elkaar
|Bestand= Galerie.02.07.jpg
|Bestand2= Galerie.02.08.jpg
|Grootte= 400px
|Grootte2= 400px
|Volgnummer= 07
|Volgnummer2= 08
|Omschrijving= Een kop, in elkaar gezet
|Omschrijving2= De beide koppen
|Maker= Janw
|Maker2= Janw
}}
=== De zijwanden ===
Deze worden in lagen opgebouwd. Op foto's van de motorposten is te zien dat er drie "niveaus" zijn:
* het binnenste, met de oorspronkelijke, diep liggende instapdeuren; 
* daarna het middelste niveau van de nieuwe laaddeuren; 
* en daarna het buitenste van de vaste zijwanden.
De zichtbare delen komen uit de op karton gemaakte kopie uit "Van Stoom tot Stroom". De dikte wordt verkregen door daaronder grijs karton te plakken. Niveau één plakken we dus direct op het skelet, niveau twee komt op één laag grijs karton (zie: foto 09), niveau drie op twee lagen grijs karton. De zichtbare laag van niveau drie wordt omgevouwen om de grijze lagen heen, die daardoor onzichtbaar worden (zie: foto 10). Verticaal worden er aan de achterkant, met het radeerwieltje, klinknagels in gemaakt. Op halve hoogte komt aan de buitenkant dan weer een dunne horizontale klinknagelband. Die klinknagels liggen dan wel te ver uit elkaar, maar de indruk is best leuk. De personendeuren aan de koppen worden uit papieren kopieën gesneden en opgeplakt. Later worden er ook gaatjes voor de handgrepen in de laaddeuren gemaakt.
{{Afbeelding 2 naast elkaar
|Bestand= Galerie.02.09.jpg
|Bestand2= Galerie.02.10.jpg
|Grootte= 400px
|Grootte2= 400px
|Volgnummer= 09
|Volgnummer2= 10
|Omschrijving= Niveau 1 en 2, op elkaar
|Omschrijving2= Een zijpaneel
|Maker= Janw
|Maker2= Janw
}}
{{Afbeelding 2 naast elkaar
|Bestand= Galerie.02.11.jpg
|Bestand2= Galerie.02.12.jpg
|Grootte= 400px
|Grootte2= 400px
|Volgnummer= 11
|Volgnummer2= 12
|Omschrijving= Alle deuren zijn aangebracht
|Omschrijving2= Ook niveau 3 vordert gestaag
|Maker= Janw
|Maker2= Janw
}}
De grijze primer wordt met een spuitbus aangebracht (zie: foto's 13 en 14).
{{Afbeelding 2 naast elkaar
|Bestand= Galerie.02.13.jpg
|Bestand2= Galerie.02.14.jpg
|Grootte= 400px
|Grootte2= 400px
|Volgnummer= 13
|Volgnummer2= 14
|Omschrijving= In de primer
|Omschrijving2= Zijaanzicht, met primer
|Maker= Janw
|Maker2= Janw
}}
=== Het dak ===
Dit is een lastige klus, vooral de afrondingen aan de uiteinden. Eerst wordt een apart skeletje gemaakt, en uit 250 grams karton een basisvorm van het gehele dak gesneden. Die moet op het model passend gemaakt worden. Aan de koppen wordt het karton ingesneden, passend gemaakt en aan elkaar gelijmd. Voor de scherpere ronding bij de aansluiting met de zijwand wordt een satéprikker tweemaal in de lengte doorgesneden tot een kwartcirkelprofiel is verkregen. Dat wordt dan bovenop de zijwand gelijmd. De klus wordt afgerond met wat plamuur op de kieren aan de kopeinden, en wat schuurwerk (zie: foto's 15 t/m 18).
{{Afbeelding 2 naast elkaar
|Bestand= Galerie.02.15.jpg
|Bestand2= Galerie.02.16.jpg
|Grootte= 400px
|Grootte2= 400px
|Volgnummer= 15
|Volgnummer2= 16
|Omschrijving= De steunen voor het dak
|Omschrijving2= Het dak erop. Let op de uiteinden!
|Maker= Janw
|Maker2= Janw
}}
{{Afbeelding 2 naast elkaar
|Bestand= Galerie.02.17.jpg
|Bestand2= Galerie.02.18.jpg
|Grootte= 400px
|Grootte2= 400px
|Volgnummer= 17
|Volgnummer2= 18
|Omschrijving= Close-up van het uiteinde
|Omschrijving2= Plamuur aangebracht
|Maker= Janw
|Maker2= Janw
}}
Voor de verdere afwerking van het dak moeten er regengoten op worden aangebracht. Hiervoor wordt 1&times;1 mm lindehout gebruikt. Dat lijkt tamelijk dik maar in het echt zijn ze ook zeer fors van formaat.

Om de kier tussen wand en dak te verbergen is een verenstaal draad van 0,3 mm dikte op die kier gelijmd. Het regenrandje boven het overgebleven grote raam is van 0,5 mm messing (zie: foto's 19 t/m 21).
{{Afbeelding 2 naast elkaar
|Bestand= Galerie.02.19.jpg
|Bestand2= Galerie.02.20.jpg
|Grootte= 400px
|Grootte2= 400px
|Volgnummer= 19
|Volgnummer2= 20
|Omschrijving= Gladgeschuurd, nu de dakgoten erop
|Omschrijving2= Het eindresultaat met goten
|Maker= Janw
|Maker2= Janw
}}
{{Afbeelding 
|Bestand = Galerie.02.21.jpg
|Grootte = 400px
|Volgnummer = 21 
|Omschrijving= Vanuit een andere hoek 
|Maker= Janw
}}
=== Details ===
{{Afbeelding 2 naast elkaar
|Bestand= Galerie.02.22.jpg
|Bestand2= Galerie.02.23.jpg
|Grootte= 400px
|Grootte2= 400px
|Volgnummer= 22
|Volgnummer2= 23
|Omschrijving= Details voor de lampen
|Omschrijving2= Met een pantograaf erop
|Maker= Janw
|Maker2= Janw
}}
De bodemplaat, gezaagd uit MDF (dikte 2 mm), met polystyreen [[Woorden - B#Buffer|buffer]]balken. Deze plaat wordt nog verder aangekleed met [[Woorden - P#Polystyreen|polystyreen]] zijkanten en details (zie: foto's 22 t/m 25).
{{Afbeelding 2 naast elkaar
|Bestand= Galerie.02.24.jpg
|Bestand2= Galerie.02.25.jpg
|Grootte= 400px
|Grootte2= 400px
|Volgnummer= 24
|Volgnummer2= 25
|Omschrijving= De bodemplaat in wording 
|Omschrijving2= Op een provisorisch onderstel
|Maker= Janw
|Maker2= Janw
}}
Ter vergelijking een andere motorpost, namelijk een omgebouwd Roco motorrijtuig.

Hier een variant, de mP 9221-9228 ("type 16" uit "Van Stoom tot Stroom") (zie: foto's 26 en 27):

{{Afbeelding 2 naast elkaar
|Bestand= Galerie.02.26.jpg
|Bestand2= Galerie.02.27.jpg
|Grootte= 400px
|Grootte2= 400px
|Volgnummer= 26
|Volgnummer2= 27
|Omschrijving= Een variant: "type 16"
|Omschrijving2= Samen met de "verzonnen" B4D uit een Roco-kap
|Maker= Janw
|Maker2= Janw
}}
{{Afbeelding
|Bestand= Galerie.02.29.jpg
|Grootte= 400px
|Volgnummer= 28
|Omschrijving= Een drietal, in verschillende fases van de bouw
|Maker= Janw
}}
Inmiddels is de familie gegroeid tot drie exemplaren: twee maal een "type 15" (mP 9201-9213, ex-mB5D), en een "type 16" (mP 9221-9228, ex-mB4D) (zie: foto's 28 en 29). De kartonbouwwijze maakt dit alles dus redelijk snel en zo goedkoop mogelijk.
{{Afbeelding 2 naast elkaar
|Bestand= Galerie.02.30.jpg
|Bestand2= Galerie.02.31.jpg
|Grootte= 400px
|Grootte2= 400px
|Volgnummer= 29
|Volgnummer2= 30
|Omschrijving= De middelste is het "type 16"
|Omschrijving2= Na het spuiten van een bruine laag
|Maker= Janw
|Maker2= Janw
}}
{{Afbeelding 2 naast elkaar
|Bestand= Galerie.02.32.jpg
|Bestand2= Galerie.02.33.jpg
|Grootte= 400px
|Grootte2= 400px
|Volgnummer= 31
|Volgnummer2= 32
|Omschrijving= Het begint al aardig erop te lijken
|Omschrijving2= Het begin van de dakopbouw
|Maker= Janw
|Maker2= Janw
}}
De elektrische onderdelen op het dak, in aanbouw (zie: foto's 32 t/m 34):

Bij de motorpost was de opstelling op het dak geheel anders dan bij de oorspronkelijke mBD (zie: foto 33):
{{Afbeelding 2 naast elkaar
|Bestand= Galerie.02.34.jpg
|Bestand2= Galerie.02.35.jpg
|Grootte= 400px
|Grootte2= 400px
|Volgnummer= 33
|Volgnummer2= 34
|Omschrijving= En voltooid, naast een oorspronkelijke mBD
|Omschrijving2= Details van de dakopbouw
|Maker= Janw
|Maker2= Janw
}}
{{Afbeelding 2 naast elkaar
|Bestand= Galerie.02.36.jpg
|Bestand2= Galerie.02.37.jpg
|Grootte= 400px
|Grootte2= 400px
|Volgnummer= 35
|Volgnummer2= 36
|Omschrijving= Het gehele dak op kleur gebracht
|Omschrijving2= Bijna klaar!
|Maker= Janw
|Maker2= Janw
}}
{{Afbeelding 2 naast elkaar
|Bestand= Galerie.02.38.jpg
|Bestand2= Galerie.02.39.jpg
|Grootte= 400px
|Grootte2= 400px
|Volgnummer= 37
|Volgnummer2= 38
|Omschrijving= Nu ook met buffers
|Omschrijving2= Uit andere hoek gezien
|Maker= Janw
|Maker2= Janw
}}
{{Afbeelding 
|Bestand = Galerie 02 40.jpg
|Grootte = 400px
|Volgnummer = 39 
|Omschrijving= Dat oogt goed
|Maker= Janw
}}
=== Het onderstel ===
Met de figuurzaag wordt het onderstel uit MDF van twee mm dikte gezaagd. In het onderstel is draairuimte voor de wielen verkregen door stukken uit te zagen. De vrijkomende stukken zijn, na 90 graden draaien, op de gaten gelijmd om de sterkte te herstellen (zie: foto 41).
{{Afbeelding 2 naast elkaar
|Bestand= Galerie.02.41.jpg
|Bestand2= Galerie.02.42.jpg
|Grootte= 400px
|Grootte2= 400px
|Volgnummer= 40
|Volgnummer2= 41
|Omschrijving= Nog even het onderstel
|Omschrijving2= De treeplanken in aanbouw
|Maker= Janw
|Maker2= Janw
}}
De zijkanten van het onderstel zijn bekleed met glad, dun karton en enigszins verder gedetailleerd. Daarna worden ze gespoten. De traptreden zijn van dun teakhout uit de modelbouwzaak en hangen aan uithouders, [[Het solderen|gesoldeerd]] van 0,5 mm messing draad. Elke uithouder bestaat uit twee onderdelen (zie: foto's 41 t/m 43).
{{Afbeelding 2 naast elkaar
|Bestand= Galerie.02.43.jpg
|Bestand2= Galerie.02.44.jpg
|Grootte= 400px
|Grootte2= 400px
|Volgnummer= 42
|Volgnummer2= 43
|Omschrijving= Zó, dat dus
|Omschrijving2= Fijn soldeerwerk 
|Maker= Janw
|Maker2= Janw
}}
Per uithouder worden twee gelijke U's gebogen langs een mal; een van de twee U's wordt nog een keer omgebogen. Dan worden ze haaks op elkaar gesoldeerd met een laagje karton van ca. 2 mm ertussen voor de afstand. Treden erop [[Welke lijmen, kitten of cementen|lijmen]]. Horizontale uitstekende einden afknippen, verticale gebruiken voor montage aan het onderstel. De bovenste tree wordt direct aan het onderstel gelijmd.

De apparatenkasten aan het onderstel zijn een onderdelensetje van Roco, aangevuld met een enkel zelfgemaakt kastje en remreservoirs (zie: foto 44).
{{Afbeelding 2 naast elkaar
|Bestand= Galerie.02.45.jpg
|Bestand2= Galerie.02.46.jpg
|Grootte= 400px
|Grootte2= 400px
|Volgnummer= 44
|Volgnummer2= 45
|Omschrijving= Details aan de onderkant
|Omschrijving2= Naast een originele Blokkendoos
|Maker= Janw
|Maker2= Janw
}}
En dan natuurlijk ter vergelijking naast een keurige Roco "Blokkendoos" op foto's 45 en 46.

De ruiten zijn uit een [[Woorden - P#Plastic|plastic]] hoesje (afvalmateriaal) gesneden, ca. 0,3 mm dik buigzaam spul, en achter elk raampje geplakt. De ruiten lijken misschien tamelijk diep te liggen, maar dat klopt wel met foto's van originelen. Het interieur is in een vale groengrijsbruine kleur geverfd. Op foto's van de motorposten is geen blank teakhout meer te zien. De handgrepen zijn uit 0,3 mm verenstaal gebogen.

{{Afbeelding 2 naast elkaar
|Bestand= Galerie.02.47.jpg
|Bestand2= Galerie.02.48.jpg
|Grootte= 400px
|Grootte2= 400px
|Volgnummer= 46
|Volgnummer2= 47
|Omschrijving= En het kopaanzicht
|Omschrijving2= Met postwagen
|Maker= Janw
|Maker2= Janw
}}
De draaistellen zijn oude "zwanenhalsjes" van Jouef, die veel in rommelbakken gevonden worden. De radstand is ruim een mm korter dan die bij de "Blokkendoos"draaistellen van Roco. Maar met nieuwe wielen, een optische verlenging door aan de uiteinden een dwarsbalk en remblokken te maken, en een laagje gespoten zijdemat zwart, zien ze er toch acceptabel uit.
=== Vanuit het Forum geleverd relevant commentaar: ===
De papierbekleding-met-secondelijm-klinknagels-methode van Floris Dilz is wellicht toepasbaar.<br /> 
Zie hieronder bij [[#Meer informatie|"Meer informatie"]].

Omdat hier de "klinknagels" niet op het plaatwerk zitten, maar op de overlappingen, kunnen ook van (zelfklevend) folie (aluminium of koper) klinknagelstrips gemaakt, en erop geplakt worden (tip van "Besselspoor" op het BNLS [https://forum.beneluxspoor.net/ Forum]).
{{Linkssectie begin
|Box= AlleenInfo
}}
{{Linkssectie tussenkop
|Koptekst= Encyclopedie:
}}
{{Link intern
|Link= Veilig werken
|Linknaam= Veilig werken
}}
{{Linkssectie scheiding}}
{{Linkssectie tussenkop
|Koptekst= Beneluxspoor.net:
}}
{{Link Forum-Meerkeuze
|Volgnr = 20
|ExtraInfo= van Janw
}}
{{Link Forum-Meerkeuze
|Volgnr = 21
|ExtraInfo= Papierbekleding-met-secondelijm-klinknagels-methode
}}
{{Link Forum-Meerkeuze
|Volgnr = 11
|ExtraInfo= over pantografen
}}
{{Linkssectie einde}}
{{Voettekst
|Vorige= De Galerie: Kibri 10204, bouw en aanpassingen
|Volgende= FAQ - Veelgestelde vragen
|VorigeMenu= De Galerie
}} {| width= "100%"
|- valign= "top"
! scope= "row" width="70%" |
| <small>Laatste wijziging: 25 apr 2025 10:08 (CET)</small>
|}
[[Categorie: Alles|D]]
[[Categorie: Artikel|De Galerie: Haagse Motorpost uit karton]]
[[Categorie: De Galerie|D]]
[[Categorie: Exploitatie|D]]
[[Categorie: Materieel|D]]
[[Categorie: Praktijk|D]]
[[Categorie: Technieken|D]]
[[Categorie: Janw|D]]
[[Categorie: Dick van der Knaap|D]]