Draaischijfoplossingen

Hoofdpagina  Categorie-index  Index  Menu

Vorige | Volgende

---

Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Fred Eikelboom

---

Kortsluiting bij een draaischijf op Tweerailbanen

Bij Tweerail kan, wanneer de draaischijf niet is voorzien van een ingebouwde automatische ompoolschakelaar, het probleem optreden, dat er een (dubbele!) kortsluiting ontstaat wanneer de draaischijf 180° gedraaid wordt. Deze kortsluiting wordt veroorzaakt, doordat na het 180° verdraaien, de rijspanning op de linker- en de rechter spoorstaven tegengesteld van polariteit is geworden. Een door de fabrikant van de draaischijf ingebouwde ompoolschakelaar zal op het juiste moment de spanning ompolen.

Afbeelding: 01

Roco draaischijf 42615

Bron: Roco.cc

Mogelijkheden

Indien daadwerkelijk kortsluiting optreed bij het op- of afrijden van de draaischijf, zijn er een aantal opties om de polariteit van de rijspanning om te schakelen:

• met de hand, door gebruikmaking van een schakelaar (2 × wissel);
• met de hand, door gebruikmaking van een schakelaar (1 × wissel) en een relais;
• met gebruikmaking van een elektronische keerlus-module (via kortsluitdetectie).

De oorzaak van de kortsluiting zichtbaar gemaakt

In de goede stand hebben de spoorstaven links en rechts de zelfde polariteit (zie tekening 02). Na het 180° verdraaien van de draaischijf ontstaat aan weerszijden kortsluiting. In de rechter tekening (zie tekening 03) is het probleem verduidelijkt.

Afbeelding: 02		Afbeelding: 03
De linker- en rechter spoorstaven hebben de juiste polariteit		Na 180° draaien ontstaat dubbele kortsluiting
Tekening gemaakt door: Fred Eikelboom.		Tekening gemaakt door: Fred Eikelboom.

U begint geheel links. U volgt nu de rode lijn over de draaischijf. U ziet dan dat u op de draaischijf de blauwe lijn tegenkomt!! Ook vanaf de andere zijde komt u op de draaischijf de blauwe lijn tegen!!
Hetzelfde geldt voor de blauwe lijn. Ook hier gaat het mis en komt u op de draaischijf de rode lijn tegen!! Ook vanaf de andere zijde komt u op de draaischijf de rode lijn tegen!!
We hebben dus, na het 180° draaien van de draaischijf, te maken met een dubbele kortsluiting!! Om dit probleem op te lossen, dient u gebruik te maken van een schakeling die de polariteit van de draaischijf op het juiste moment omschakelt.

Het is mogelijk om de polariteit van de rijspanning op de draaischijf met de hand om te schakelen, maar het is knap lastig, om telkens op het juiste moment de schakelaar te bedienen. Deze handbediening leidt ook vaak tot vergissingen, en dan heeft u alsnog kortsluiting!
We hebben dus 'iets' nodig dat ons de taak van het 'schakelaar op tijd omzetten' uit handen neemt. Zo'n schakeling is de 'keerlus-module'.

Keerlus-module bij een draaischijf op analoge banen

Een keerlusmodule moet, om zijn werk goed te kunnen doen, een constante rijspanning op de spoorstaven hebben, zoals bij o.a. DCC en Motorola. Bij analoge gelijkstroom-systemen, waar de snelheidsregeling via de hoogte van de rijspanning plaatsvindt, zal een keerlus-module werkend volgens het principe van stroomdetectie, niet werken. Oorzaak: als de rijregelaar op volle-snelheid staat, is er voldoende spanning voor het meetcircuit. Zodra het materieel echter langzamer gaat rijden, is de rijspanning te laag (geworden) om detectie mogelijk te maken.
Een keerlus-module, werkend volgens het kortsluitprincipe, zal op analoge banen wel goed werken, mits ze goed is ingesteld.

Keerlus-module bij een draaischijf op digitale banen

Wanneer u gebruik maakt van een digitaal systeem, zoals een centrale, locdecoders en wisseldecoders, is het eigenlijk uit den boze om een keerlusmodule te gebruiken, welke gebruik maakt van kortsluitdetectie (lees: symptoom-bestrijding).

Afbeelding: 04

Stoombegrenzing met lamp

Foto gemaakt door: Fred Eikelboom

Voor een draaischijf is het tot nu toe (medio 2013) echter de enige oplossing. Zelfs al zou u de ruimte hebben voor detectiestukken (stroomdetectie), dan nog gaat het niet werken. De oorzaak hiervan is dat bij een normale keerlus, de rails niet verdraaid c.q. omgekeerd wordt (=vastligt), zodat de keerlus-module 'weet' wat hij moet doen. Wanneer we echter bij een normale keerlus een gedeelte van de rails 180° zouden verdraaien, net als bij een draaischijf, 'weet' de keerlus-module het niet meer en hebben we weer kortsluiting.

Een aantal nadelen van kortsluitdetectie:

• het is een onnodig zware belasting voor de centrale;
• het verstoorde digitale signaal (dat optreedt tijdens de kortsluiting) is een grote belasting voor de decoders. Deze kunnen er van 'in de war raken', en in een aantal gevallen zelfs hun instellingen verliezen;
• door de kortsluitstromen zullen de wielen en de rails langzaam-maar-zeker inbranden, en daardoor zwart worden;
• bij het over de scheiding (tussen de draaischijf en de rest van de baan) in de rails rijden, kan het voorkomen dat één wiel van de loc over de scheiding gereden is, en een volgend wiel zich nog op het gedeelte met tegengestelde polariteit bevindt. Dit is niet bevorderlijk voor de levensduur van de sleepcontacten (stroomafnemers).

Probeer dus ten allen tijde moedwillige kortsluiting op uw digitale baan te voorkomen, tenzij het niet anders kan, zoals bij een draaischijf. Het is echter mogelijk om te zorgen dat de kortsluiting niet te veel doorgegeven wordt aan de rest van de baan (en de centrale), door een lamp van 12 Volt 10 Watt in één van de draden naar het spoor van de draaischijfbrug op te nemen (afbeelding 04). Er kan dan maar ongeveer 870 milliAmpère gaan lopen. De lamp werkt dus als stroombegrenzer. Zorg er wel voor dat de lamp voldoende ver van andere materialen geplaatst wordt want deze kan zeer heet worden!

Kies dus bij een draaischijf voor een keerlusmodule, die werkt volgens het kortsluitingdetectie-principe. Er bestaan keerlus-modules die, volgens de fabrikant, minder belastend werken. In het artikel 'Keerlus' (zie: 'Meer informatie') zijn een aantal keerlus-modules opgenomen.

---

Meer informatie

Encyclopedie:

Artikel De draaischijf

Artikel Keerlus

---

Hoofdpagina  Categorie-index  Index  Menu

Vorige | Volgende

Contact met de redactie:

---