Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Joop Bluijs
Inleiding
Een baanplan hoeft niet altijd ingewikkeld te zijn. Soms kunt u volstaan met een ovale baan. Zorg er dan voor, dat het (bijna) onmogelijk is om de baan in zijn geheel te overzien. Joop Bluijs heeft een baanplan uitgewerkt dat geïnspireerd is op de Haarlemmermeerspoorlijnen. Dat is een groep voormalige spoorlijnen, aangelegd door de HESM (Hollandsche Electrische-Spoorweg-Maatschappij). Ondanks die naam 'Electrische-Spoorweg' , hebben er alleen stoomtreinen gereden.
|
| Afbeelding: 01
|
| Baanplan
|
| Tekening gemaakt door: Joop Bluijs
|
De modelspoorbaan van Joop is een baan in schaal H0. Deze is gebouwd met Tillig rails en heeft een eenvoudig railplan. Het gaat Joop meer om het bouwen, dan om het rijden.
Het rollend materieel bestaat voornamelijk uit messing kits en twee zelfgemaakte locomotieven. De ruime treintafel biedt de mogelijkheid om de kleinschaligheid van de stoomtreinwereld in het begin van de vorige eeuw goed weer te geven. Naast fraaie polderlandschappen, biedt de modelspoorbaan enkele prachtige staaltjes van modelspoorbouw.
Geschiedenis
De Haarlemmermeerspoorlijnen lagen in het gebied tussen Amsterdam, Haarlem, Leiden, Alphen aan den Rijn en Nieuwersluis. Deze spoorlijnen werden geopend tussen 1912 en 1918. Door de economische crisis van de jaren dertig werden diverse lijnen al binnen twintig jaar weer gesloten. Alleen de lijnen Amsterdam Haarlemmermeerstation — Amstelveen — Aalsmeer en Bovenkerk — Uithoorn — Nieuwersluis bleven nog voor reizigers- en goederenverkeer in gebruik.
In 1950 reed hier de laatste reizigerstrein. In 1972 werden bijna alle lijnen gesloten, behalve het traject Amsterdam — Uithoorn, dat nog tussen 1976 en 1981 dienst deed als aanvoerlijn voor de nieuwe Schiphollijn. Uithoorn — Nieuwersluis bleef in gebruik tot 1986, o.a. voor het sloopbedrijf Koek te Mijdrecht, waar de NS veel materieel liet slopen. De lijnen zijn inmiddels allemaal opgebroken, behalve het traject Amsterdam — Amstelveen — Bovenkerk, dat tussen 1975 en 1997 is geëlektrificeerd. Deze lijn wordt gebruikt door de Electrische Museumtramlijn Amsterdam.
Op veel plaatsen liggen er nog dijklichamen. Diverse stationsgebouwen zijn vaak ook nog herkenbaar en in gebruik als woning. Voorbeelden zijn de stations te Amsterdam, Amstelveen, Aalsmeer, Uithoorn, Hoofddorp, Mijdrecht, Wilnis en Aarlanderveen.
De Amstelveenlijn maakt vanaf de bocht ten westen van de halte 'Spinnerij' tot en met de keersporen ten zuiden van eindhalte 'Westwijk', gebruik van een gedeelte van de spoordijk van de oude spoorlijn tussen Bovenkerk en Uithoorn.
|
| Afbeelding: 02
|
| Station Hoofddorp rond 1905
|
Bron: nl.wikipedia 
|
Station Hoofddorp in model
Het eerste Station Hoofddorp lag aan de Haarlemmermeerspoorlijnen Aalsmeer — Haarlem en Hoofddorp — Leiden. Het station, van het Standaardtype HESM, werd geopend op 3 augustus 1912 en weer gesloten op 31 december 1935. Joop Bluys heeft dit oude station gebruikt als centraal thema op zijn modelspoorbaan.
|
|
|
| Afbeelding: 03
|
|
Afbeelding: 04
|
| Model van het oude Station Hoofddorp
|
|
In vogelvlucht; de groene rijtuigen zijn van de HSM en SS
|
| Foto gemaakt door: Joop Bluijs
|
|
Foto gemaakt door: Joop Bluijs
|
Joop heeft voor zijn station gebruik gemaakt van muurplaten van de firma Slaters Plastikard (zie: 'Meer informatie'). De voegen zijn ingesmeerd met pasta van Anita Decor (zie: 'Meer informatie').
Er is veel aandacht besteed aan details. Let bijvoorbeeld op de fraaie gootsteunen.
|
| Afbeelding: 05
|
| Detail model Station Hoofddorp
|
| Foto gemaakt door: Joop Bluijs
|
Gemaal De Cruquius
Gemaal De Cruquius uit 1849 is een van de drie gemalen waarmee de Haarlemmermeer tussen 1849 en 1852 is ingepolderd. Bovendien was het de grootste stoommachine ter wereld. Het is genoemd naar de Nederlandse waterbouwkundige Nicolaus Samuelis Cruquius. De Cruquius is een industrieel archeologisch monument van wereldformaat, en is thans opgenomen in de Europese Industrieel Erfgoed.
Zie ook Haarlemmermeer in de Wikipedia voor meer informatie.
De droogmaking op stoomkracht werd een prestigeproject dat Nederland het industriële tijdperk inloodste. Nog voordat het meer was omsloten met een ringvaart, startte de bouw van drie stoomgemalen: De Leeghwater, De Lijnden en de Cruquius. In 1852 was de polder drooggelegd. Het gemaal Cruquius deed sinds 1912 dienst als reservegemaal. In 1932 werd het definitief stilgelegd. De stoomketels werden als schroot afgevoerd.
Het gebouw van de Cruquius stond een tijdje stil en leeg, en er waren plannen om het gemaal te slopen. Dat ging echter niet door. Na een restauratieproject van 20 jaar, werd in 2002 de machine opnieuw (nu hydraulisch) in beweging gesteld.
Joop Bluijs heeft het gemaal treffend nagebouwd, op basis van originele tekeningen van 1852 uit het Noord Hollands Archief te Haarlem.
Als aandrijving voor de mechanische constructie, heeft hij gebruik gemaakt van een Faller motor. De armen gaan allemaal tegelijk omhoog en omlaag, omdat ze allemaal aan één cilinder vastzitten. Het model is een exacte weergave van de werkelijk. Het water is gemaakt door drie lagen glansverf van een wat vaalbruine kleur over elkaar aan te brengen. De verf kunt u laten mengen in de verfwinkel.
|
|
|
| Afbeelding: 07
|
|
Afbeelding: 08
|
| Model van het Gemaal De Cruquius
|
|
Detail van het model
|
| Foto gemaakt door: Joop Bluijs
|
|
Foto gemaakt door: Joop Bluijs
|
Scenery
De serene rust van het Hollandse polderlandschap is treffend weergegeven rond de waterpartij en brug.
Let ook op het schip, dat de scène helemaal afrondt. Het effect van een 3D-schilderij wordt versterkt door het gebruik van een neutrale achtergrond. Hier is gebruik gemaakt van een lichtblauw/grijs geschilderd vlak, met aan de onderzijde wat vage contouren. Het lijkt net of de horizon in de mist verdwijnt.
Het schip - een zogenaamde tjalk - is overigens van Artitec; de molen een bouwpakket van Faller (zie: 'Meer informatie').
|
|
|
| Afbeelding: 09
|
|
Afbeelding: 10
|
| Modelbouw of Hollandse Meester?
|
|
Liefde voor details
|
| Foto gemaakt door: Joop Bluijs
|
|
Foto gemaakt door: Joop Bluijs
|
Rijdend materieel
Joop heeft het zichzelf niet gemakkelijk gemaakt. Een modelspoorbaan anno 1905 vraagt om heel specifieke schaalmodellen. Op deze modelspoorbaan rijden dan ook twee stoomlocomotieven, die gebouwd zijn uit kits van MK Modelbouwstudio's (zie: 'Meer informatie'). Ook de rijtuigen op foto 04 zijn vervaardigd uit kits van MK.
|
|
|
| Afbeelding: 11
|
|
Afbeelding: 12
|
| Rijdend materieel
|
|
Zelfbouw op basis van kits van MK Modelbouwstudio's
|
| Foto gemaakt door: Joop Bluijs
|
|
Foto gemaakt door: Joop Bluijs
|
Klassieke beveiliging
|
|
|
| Afbeelding: 13
|
|
Afbeelding: 14
|
| Zelfgemaakt armsein
|
|
Verhoogd seinhuis
|
| Foto gemaakt door: Joop Bluijs
|
|
Foto gemaakt door: Joop Bluijs
|
Op een modelspoorbaan anno 1905 passen uiteraard alleen maar klassieke armseinen. Joop heeft deze zelf gemaakt op basis van de in het artikel Zelfbouw armseinen door Huib Maaskant beschreven methode. De modelspoorbaan is verder ook voorzien van een verhoogd seinhuis, zoals beschreven in het artikel Zelfbouw seinpost. Het seinhuis van Joop is trouwens uit een kit van Tilly Models (Het oude seinhuis te Boxtel).
Meer informatie
