|
|
PolderbaanUit BeneluxSpoor.net - Encyclopedie
Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Joop Bluijs
InleidingEen baanplan hoeft niet altijd ingewikkeld te zijn. Soms kan worden volstaan met een ovale baan. Zorg er dan voor, dat het (bijna) onmogelijk is om de baan in zijn geheel te overzien. Joop Bluijs heeft een baanplan uitgewerkt dat geïnspireerd is op de Haarlemmermeerspoorlijnen, "De Polderbaan". Dat is een groep voormalige spoorlijnen, aangelegd door de HESM (Hollandsche Electrische-Spoorweg-Maatschappij). Ondanks de naam 'Electrische-Spoorweg', hebben er alleen stoomtreinen gereden.
Deze modelspoorbaan is in schaal H0, gebouwd met Tillig rails en heeft een eenvoudig baanplan. Het gaat hier meer om het bouwen, dan om het rijden. Het rollend materieel bestaat voornamelijk uit messing kits en twee zelfgemaakte locomotieven. De ruime treintafel biedt de mogelijkheid om de kleinschaligheid van de stoomtreinwereld in het begin van de vorige eeuw (tijdperk I) goed weer te geven. Naast fraaie polderlandschappen, biedt de modelspoorbaan enkele prachtige staaltjes van modelspoorbouw. GeschiedenisDe Haarlemmermeerspoorlijnen lagen in het gebied tussen Amsterdam, Haarlem, Leiden, Alphen aan den Rijn en Nieuwersluis. Deze spoorlijnen werden geopend tussen 1912 en 1918. Door de economische crisis van de jaren dertig werden diverse lijnen al binnen twintig jaar weer gesloten. Alleen de lijnen Amsterdam Haarlemmermeerstation — Amstelveen — Aalsmeer en Bovenkerk — Uithoorn — Nieuwersluis bleven nog voor reizigers- en goederenverkeer in gebruik. In 1950 reed hier de laatste reizigerstrein. In 1972 werden bijna alle lijnen gesloten, behalve het traject Amsterdam — Uithoorn, dat nog tussen 1976 en 1981 dienst deed als aanvoerlijn voor de nieuwe Schiphollijn. Uithoorn — Nieuwersluis bleef in gebruik tot 1986, o.a. voor het sloopbedrijf Koek te Mijdrecht, waar de NS veel materieel liet slopen. De lijnen zijn inmiddels allemaal opgebroken, behalve het traject Amsterdam — Amstelveen — Bovenkerk, dat tussen 1975 en 1997 is geëlektrificeerd. Deze lijn wordt gebruikt door de Electrische Museumtramlijn Amsterdam. Op veel plaatsen liggen er nog dijklichamen. Diverse stationsgebouwen zijn vaak ook nog herkenbaar maar nu in gebruik als woning. Voorbeelden zijn de stations te Amsterdam, Amstelveen, Aalsmeer, Uithoorn, Hoofddorp, Mijdrecht, Wilnis en Aarlanderveen. De Amstelveenlijn maakt vanaf de bocht ten westen van de halte 'Spinnerij' tot en met de keersporen ten zuiden van eindhalte 'Westwijk' gebruik van een gedeelte van de spoordijk van de oude spoorlijn tussen Bovenkerk en Uithoorn.
Station Hoofddorp in modelHet eerste station Hoofddorp lag aan de Haarlemmermeerspoorlijnen Aalsmeer — Haarlem en Hoofddorp — Leiden. Het station, van het Standaardtype HESM, werd geopend op 3 augustus 1912 en weer gesloten op 31 december 1935. Dit oude station is gebruikt als centraal thema op deze modelspoorbaan.
Voor het station is gebruik gemaakt van muurplaten van de firma Slaters Plastikard (zie 'Meer informatie'). De voegen zijn ingesmeerd met pasta van Anita Decor (zie: 'Meer informatie').
Gemaal De CruquiusGemaal De Cruquius uit 1849 is een van de drie gemalen waarmee de Haarlemmermeer tussen 1849 en 1852 is ingepolderd. Bovendien was het de grootste stoommachine ter wereld. Het is genoemd naar de Nederlandse waterbouwkundige Nicolaus Samuelis Cruquius. De Cruquius is een industrieel archeologisch monument van wereldformaat, en is thans opgenomen in de Europese Industrieel Erfgoed. Zie ook Haarlemmermeer in de Wikipedia voor meer informatie.
De droogmaking op stoomkracht werd een prestigeproject dat Nederland het industriële tijdperk inloodste. Nog voordat het meer was omsloten met een ringvaart, startte de bouw van drie stoomgemalen: De Leeghwater, De Lijnden en de Cruquius. In 1852 was de polder drooggelegd. Het gemaal Cruquius deed sinds 1912 dienst als reservegemaal. In 1932 werd het definitief stilgelegd. De stoomketels werden als schroot afgevoerd. Het gebouw van de Cruquius stond een tijdje stil en leeg en er waren plannen om het gemaal te slopen. Dat ging echter niet door. Na een restauratieproject van 20 jaar, werd in 2002 de machine opnieuw (nu hydraulisch) in beweging gesteld.
Het gemaal is nagebouwd op basis van originele tekeningen van 1852 die in bezit zijn van het Museum De Cruquius. Geïnteresseerden kunnen deze fraai gedetailleerde tekeningen verkrijgen via de website van het Noord Hollands Archief te Haarlem (zie 'Meer informatie'). Als aandrijving voor de mechanische constructie is gebruik gemaakt van een Faller motor. De armen gaan allemaal tegelijk omhoog en omlaag, omdat ze allemaal aan één cilinder vastzitten. Het model is een exacte weergave van de werkelijkheid. Het water is gemaakt door drie lagen glansverf van een wat vaalbruine kleur over elkaar aan te brengen. De verf kan gemengd worden in de verfwinkel. SceneryDe serene rust van het Hollandse polderlandschap is treffend weergegeven rond de waterpartij en brug. Het schip rondt de scène helemaal af. Het effect van een 3D-schilderij wordt versterkt door het gebruik van een neutrale achtergrond. Hier is gebruik gemaakt van een lichtblauw/grijs geschilderd vlak, met aan de onderzijde wat vage contouren. Het lijkt net of de horizon in de mist verdwijnt. Het schip - een zogenaamde tjalk - is van Artitec; de molen een bouwpakket van Faller (zie 'Meer informatie').
Rollend materieelEen modelspoorbaan anno 1905 vraagt om heel specifieke schaalmodellen. Op deze modelspoorbaan rijden dan ook twee stoomlocomotieven, die gebouwd zijn uit kits van MK Modelbouwstudio's (zie 'Meer informatie'). Ook de rijtuigen op foto 04 zijn vervaardigd uit kits van MK.
Klassieke beveiliging
Op een modelspoorbaan anno 1905 passen uiteraard alleen maar klassieke armseinen. Deze zijn zelf gemaakt op basis van de in het artikel Zelfbouw armseinen van Huib Maaskant beschreven methode. De modelspoorbaan is verder ook voorzien van een verhoogd seinhuis, zoals beschreven in het artikel Zelfbouw seinpost. Het seinhuis is trouwens uit een kit van Tilly Models (het oude seinhuis te Boxtel).
Meer informatie
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
