Rails
Het schoonhouden van de rails is uitermate belangrijk. De stroomtoevoer voor onze gemotoriseerde railvoertuigen gaat immers via de rails. Vuil op de rails is vaak de oorzaak van slechte stroomgeleiding, waardoor er storingen optreden in het treinbedrijf. Dat uit zich, doordat treinen blijven stilstaan, of haperend, met horten en stoten, vooruitkomen.
Elke modelspoorder heeft hiermee te maken bij zijn treinbedrijf, en een ieder heeft zo zijn voorkeur voor een methode om de rails schoon te houden.
In principe zijn alle methodes maar op een tweetal varianten gebaseerd, namelijk poetsen met gebruikmaking van een vloeistof, of met een schuurmiddel.
De vloeistofmethode
Een niet pluizend lapje (stuk van een oud laken bijvoorbeeld) wordt om een vinger gewikkeld en bevochtigd met een vloeistof.
Hiervoor blijkt wasbenzine het meest geschikt (en voor de gezondheid het minst schadelijk), maar ook terpentine en isopropylalcohol (IPA) worden wel gebruikt. Spiritus is ook bruikbaar, maar bevat wat (zeer schadelijk) methylalcohol, terwijl zuivere ethylalcohol wél geschikt is, maar helaas onbetaalbaar en slecht verkrijgbaar.
Het vochtige lapje wordt stevig op de rails gedrukt, en de vinger over de rails getrokken. Het vuil en vettigheid blijft op het lapje achter, terwijl een teveel aan oplosmiddel verdampt. Let dus op, dat de ruimte waarin de modelbaan staat, goed geventileerd wordt!
Zodra de rails schoon is, laat deze behandeling géén zwarte sporen meer achter op een wit lapje. U kunt daarna uw activiteiten naar een ander deel van het spoor verplaatsen, totdat de hele baan is schoongemaakt.
De schuurmethode
Hierbij wordt “droog” gewerkt. Bekend is bijvoorbeeld het schuurblokje van Roco. Dat bestaat uit synthetisch rubber, vermengd met zeer fijn zand. Dit wordt stevig op de rails gedrukt en heen-en-weer bewogen. Zo wordt het vuil verwijderd, met als nadeel dat daarna de baan nog een beurt met de stofzuiger nodig heeft om het schuursel te verwijderen. Slechts een deel blijft maar aan het blokje kleven.
Sommige mensen willen niets weten van deze methode. Het zou minuscule krasjes in de rails geven, die weer aanleiding zijn tot een snellere vervuiling. Tot nog toe is er echter géén hard bewijs voor deze veronderstelling.
Schoonmaken zonder inspanning
Sommige merken hebben (hadden) een speciale oplossing voor de schuurmethode. De poetswagen van bijvoorbeeld Roco, die achter een goederentrein wordt geplaatst, schuurt tijdens het rijden en houdt daardoor voortdurend de rails schoon.
In vroeger tijden bestonden er ook ketelwagentjes, gevuld met oplosmiddel. Dat druppelde langzaam op een viltje, dat zich onder de wagen bevond en regelmatig moest worden vervangen.
Nadeel van poetswagens is steeds, dat er een loc nodig is om ze voort te bewegen. De motor daarvan wordt behoorlijk zwaar belast, met bijbehorende slijtage.
Een beter (en kostbaarder) alternatief is de gemotoriseerde Dapol onderhoudsmachine. Die schuurt ook, en zuigt tegelijkertijd het slijpsel op, en beweegt zichzelf voort. Ze kan zelfs van een decoder worden voorzien.
Gemotoriseerde voertuigen
Sommige modelspoorders hebben een bestand, waarin hun gehele bezit is opgenomen. Slechts zelden ziet u, dat daarbij de datum van het laatste onderhoud wordt vastgelegd. Tóch is dat wel verstandig, want regelmatig onderhoud voorkomt verstoring van het rijgenot.
Een vaste regel voor onderhoud is niet te geven. Dat is afhankelijk van de intensiteit van het gebruik.
Een oorzaak van slecht rijden kan ook zijn, dat de locomotieven zijn vervuild. Een veel voorkomend euvel is aangekoekt vuil, afkomstig van de rails. Het loopvlak van de wielen is dan niet schoon, hetgeen te zien is omdat ze niet “blank” zijn.
Reinigen geschiedt het beste met een lapje met vloeistof, zoals ook eerder beschreven bij rails. Tegen hardnekkig aangekoekt vuil kan ook een glasvezelpotlood worden gebruikt (LET OP: er kunnen hele kleine glasdeeltjes ontstaan. Laat die niet in de ogen komen!).
Erg gemakkelijk is een hulpmiddel, dat zelf gemaakt wordt uit wat restmateriaal. Neem een drietal plankjes van voldoende lengte en breedte, afhankelijk van de door u gebruikte schaal.
WORDT VERVOLGD!
