|
|
Regel 10: |
Regel 10: |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= D. | | |Trefwoord= D. |
− | |Omschrijving= (Grootspoor). Aanduiding voor conducteurswagen of -afdeling; vgl. A, B, C, D. In vakjargon staat 'een D' dus voor 'een conducteurswagen'. | + | |Omschrijving= (Grootspoor); Aanduiding voor conducteurswagen of -afdeling; vgl. A, B, C, D. In vakjargon staat "een '''D'''" dus voor "een conducteurswagen". |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= DB. | | |Trefwoord= DB. |
− | |Omschrijving= ''Deutsche Bundesbahn''. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Deutsche_Bundesbahn Meer over DB]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] | + | |Omschrijving= '''Deutsche Bundesbahn'''. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Deutsche_Bundesbahn Meer over DB]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
Regel 22: |
Regel 22: |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= D-trein | | |Trefwoord= D-trein |
− | |Omschrijving= D-treinen waren internationale lange-afstandstreinen waarvoor reizigers een toeslag moesten betalen (in Nederland twee gulden). Omstreeks 1995 werd de toeslag afgeschaft en bestonden er dus geen D-treinen meer. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/D-trein Meer over D-trein]. | + | |Omschrijving= '''D-treinen''' waren internationale lange-afstandstreinen waarvoor reizigers een toeslag moesten betalen (in Nederland twee gulden). Omstreeks 1995 werd de toeslag afgeschaft en bestonden er dus geen D-treinen meer. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/D-trein Meer over D-trein]. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= DCC. | | |Trefwoord= DCC. |
− | |Omschrijving= ''Digital Command Control'' (zie artikel [[Het DCC protocol]]). | + | |Omschrijving= '''Digital Command Control''' (zie artikel [[Het DCC protocol]]). |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= DD-AR. | | |Trefwoord= DD-AR. |
− | |Omschrijving= (Grootspoor). DubbelDeks AggloRegio[[Woorden - M#Materieel|materieel]]. AggloRegio was bedacht als nieuwe naam voor de stoptrein uit het drietreinensysteem. Deze naam is echter nooit ingevoerd. | + | |Omschrijving= (Grootspoor); '''DubbelDeks AggloRegio'''[[Woorden - M#Materieel|materieel]]. AggloRegio was bedacht als nieuwe naam voor de stoptrein uit het drietreinensysteem. Deze naam is echter nooit ingevoerd. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= DDM. | | |Trefwoord= DDM. |
− | |Omschrijving= (Grootspoor). DubbelDeks [[Woorden - M#Materieel|Materieel]], is een verzameling van materieel[[Woorden - S#Serie|serie]]s van de Nederlandse Spoorwegen. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Dubbeldeksmaterieel Meer over DDM]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] | + | |Omschrijving= (Grootspoor); '''DubbelDeks [[Woorden - M#Materieel|Materieel]]''', is een verzameling van materieel[[Woorden - S#Serie|serie]]s van de Nederlandse Spoorwegen. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Dubbeldeksmaterieel Meer over DDM]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= DDZ. | | |Trefwoord= DDZ. |
− | |Omschrijving= (Grootspoor). DubbelDeks Zone. Treinstel is uitgevoerd met stiltezones op de gehele bovenste verdiepingen. Is een aangepaste versie van het DDM-[[Woorden - M#Materieel|materieel]]. | + | |Omschrijving= (Grootspoor); '''DubbelDeks Zone'''. Treinstel is uitgevoerd met stiltezones op de gehele bovenste verdiepingen. Is een aangepaste versie van het DDM-[[Woorden - M#Materieel|materieel]]. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= DE. | | |Trefwoord= DE. |
− | |Omschrijving= (Grootspoor). Afkorting van Diesel-Elektrisch. | + | |Omschrijving= (Grootspoor); Afkorting van '''Diesel-Elektrisch'''. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= DE1. | | |Trefwoord= DE1. |
− | |Omschrijving= (Grootspoor). Plan X. Beter bekend als DE 1, 'Blauwe Engel'. [http://nl.wikipedia.org/wiki/DE1 Meer over DE1]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] | + | |Omschrijving= (Grootspoor); Plan X. Beter bekend als '''DE 1''', "Blauwe Engel". [http://nl.wikipedia.org/wiki/DE1 Meer over DE1]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= DE2. | | |Trefwoord= DE2. |
− | |Omschrijving= (Grootspoor). Plan X. Beter bekend als DE 2, 'Blauwe Engel'. [http://nl.wikipedia.org/wiki/DE1 Meer over DE2]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] | + | |Omschrijving= (Grootspoor); Plan X. Beter bekend als '''DE 2''', "Blauwe Engel". [http://nl.wikipedia.org/wiki/DE1 Meer over DE2]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= DE3. | | |Trefwoord= DE3. |
− | |Omschrijving= (Grootspoor). NS Diesel 3 treinstellen (Plan U). De DE3 was een type driedelig dieselelektrisch treinstellen van de Nederlandse Spoorwegen. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Plan_U Meer over DE3]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] | + | |Omschrijving= (Grootspoor); NS Diesel 3 treinstellen (Plan U). De '''DE3''' was een type driedelig dieselelektrisch treinstellen van de Nederlandse Spoorwegen. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Plan_U Meer over DE3]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= DH. | | |Trefwoord= DH. |
− | |Omschrijving= (Grootspoor). Diesel-Hydraulisch. Treinstel met dieselhydraulisch aandrijfsysteem. Ook benaming voor Wadloper. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Wadloper_(spoorwegmaterieel) Meer over DH]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] | + | |Omschrijving= (Grootspoor); '''Diesel-Hydraulisch'''. Treinstel met dieselhydraulisch aandrijfsysteem. Ook benaming voor Wadloper. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Wadloper_(spoorwegmaterieel) Meer over DH]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= DIAC. | | |Trefwoord= DIAC. |
− | |Omschrijving= Afkorting van ''Diode Alternating Current''. Type diode dat vaak wordt gebruikt om triac's aan te sturen. Dit type diode is een soort zenerdiode die in beide richtingen bij een (wissel)spanning van ongeveer 30 tot 33 volt gaat geleiden. | + | |Omschrijving= Afkorting van '''Diode Alternating Current'''. Type diode dat vaak wordt gebruikt om triac's aan te sturen. Dit type diode is een soort zenerdiode die in beide richtingen bij een (wissel)spanning van ongeveer 30 tot 33 volt gaat geleiden. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= DIP. | | |Trefwoord= DIP. |
− | |Omschrijving= (Elektronica). Afkorting van ''Dual Inline Package'', ofwel twee rijen aansluitpunten aan de IC-behuizing. | + | |Omschrijving= (Elektronica). Afkorting van '''Dual Inline Package''', ofwel twee rijen aansluitpunten aan de IC-behuizing. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= DIT. | | |Trefwoord= DIT. |
− | |Omschrijving= ''Duisburg Intermodal Terminal'' is een grote railterminal in Duisburg waar goederentreinen worden samengesteld door middel van kranen in plaats van het heuvelen, zoals dat in Rotterdam Kijfhoek gebeurt. | + | |Omschrijving= '''Duisburg Intermodal Terminal''' is een grote railterminal in Duisburg waar goederentreinen worden samengesteld door middel van kranen in plaats van het heuvelen, zoals dat in Rotterdam Kijfhoek gebeurt. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= DMM. | | |Trefwoord= DMM. |
− | |Omschrijving= (Elektronica). Afkorting van Digitale MultiMeter. Dit is een universeel meetapparaat (vandaar dat het ook vaak universeelmeter wordt genoemd) om spanningen en [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]sterktes te kunnen meten. Uitgebreidere uitvoeringen kunnen tevens o.a. diodes, [[Woorden - T#Transistor|transistor]]en en ([[Woorden - E#Elektrolytische condensator|elektrolytische]]) condensatoren testen. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Multimeter Meer over de Digitale MultiMeter]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] | + | |Omschrijving= (Elektronica). Afkorting van '''Digitale MultiMeter'''. Dit is een universeel meetapparaat (vandaar dat het ook vaak universeelmeter wordt genoemd) om spanningen en [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]sterktes te kunnen meten. Uitgebreidere uitvoeringen kunnen tevens o.a. diodes, [[Woorden - T#Transistor|transistor]]en en ([[Woorden - E#Elektrolytische condensator|elektrolytische]]) condensatoren testen. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Multimeter Meer over de Digitale MultiMeter]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= DPDT. | | |Trefwoord= DPDT. |
− | |Omschrijving= (Elektrotechniek). Afkorting van ''Double Pole Double Throw''. Benaming van het type schakelaar. Dit is een dubbelpolige schakelaar, met wisselcontacten. De beide schakelaars zijn mechanisch gekoppeld, en gaan dus tegelijkertijd om. | + | |Omschrijving= (Elektrotechniek). Afkorting van '''Double Pole Double Throw'''. Benaming van het type schakelaar. Dit is een dubbelpolige schakelaar, met wisselcontacten. De beide schakelaars zijn mechanisch gekoppeld, en gaan dus tegelijkertijd om. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= DPST. | | |Trefwoord= DPST. |
− | |Omschrijving= (Elektrotechniek). Afkorting van ''Double Pole Single Throw''. Dit is een dubbelpolige schakelaar, met gescheiden enkele maakcontacten. | + | |Omschrijving= (Elektrotechniek). Afkorting van '''Double Pole Single Throw'''. Dit is een dubbelpolige schakelaar, met gescheiden enkele maakcontacten. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= DRB. | | |Trefwoord= DRB. |
− | |Omschrijving= Zie: DRG | + | |Omschrijving= Zie: DRG. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= DRG. | | |Trefwoord= DRG. |
− | |Omschrijving= ''Deutsche Reichsbahn Gesellschaft''. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Deutsche_Reichsbahn Meer over DRG]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] | + | |Omschrijving= '''Deutsche Reichsbahn Gesellschaft'''. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Deutsche_Reichsbahn Meer over DRG]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
Regel 98: |
Regel 98: |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= DSS. | | |Trefwoord= DSS. |
− | |Omschrijving= (Duits) ''Digitale Steck-Schnittstelle''. Benaming voor de NEM-insteekconnector, die in digitaal voorbereide analoge locs aanwezig is. Door het simpel verwijderen van een brugsteker en het daarna insteken van een decoder, kan een analoge loc digitaal gemaakt worden. | + | |Omschrijving= (Duits) '''Digitale Steck-Schnittstelle'''. Benaming voor de NEM-insteekconnector, die in digitaal voorbereide analoge locs aanwezig is. Door het simpel verwijderen van een brugsteker en het daarna insteken van een decoder, kan een analoge loc [[Uitleg digitaal|digitaal]] gemaakt worden. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= DVL. | | |Trefwoord= DVL. |
− | |Omschrijving= Decentrale Verkeerleider. | + | |Omschrijving= '''Decentrale Verkeerleider'''. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Daglichtsein | | |Trefwoord= Daglichtsein |
− | |Omschrijving= Sein dat zowel overdag als 's nachts werkt door een bepaalde kleur licht te tonen; Zie ook armsein, lichtsein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie: [[Lichtseinen]]. | + | |Omschrijving= Een daglichtsein is een sein dat zowel over'''dag''' als 's nachts werkt door een bepaalde kleur '''licht''' te tonen; Zie ook [[Armseinen]], [[Lichtseinen]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Dagorder | | |Trefwoord= Dagorder |
− | |Omschrijving= 1. Het boek met dienstorders dat de machinist moet aftekenen; 2. Ruimte op het depot waar men zich melde vóór en na afloop van de dienst en waar mededelingen werden gedaan. (Interessant is dat hier 'order' gebruikt wordt om de ruimte aan te geven waar orders voor de dag gegeven worden.) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] | + | |Omschrijving= 1. Het boek met dienst'''order'''s dat de machinist moet aftekenen; 2. Ruimte op het depot waar men zich melde vóór en na afloop van de dienst en waar mededelingen werden gedaan. (Interessant is dat hier "order" gebruikt wordt om de ruimte aan te geven waar orders voor de dag gegeven worden.) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Dakota | | |Trefwoord= Dakota |
− | |Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 4300, die in de tweede wereldoorlog met het Engelse leger meekwamen en door de NS overgenomen werden. De Dakota’s waren Engelse oorlogsvliegtuigen, eenvoudig van bouw en met alles weggelaten wat maar gemist kon worden, net als bij deze locomotieven geen valrooster maar een eenvoudig scheprooster, dat bij het schoonmaken van het vuur leeggeschept moest worden, een zeer zwaar en onaangenaam karwei. Vandaar de andere bijnaam Schepper. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] | + | |Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 4300, die in de tweede wereldoorlog met het Engelse leger meekwamen en door de NS overgenomen werden. De '''Dakota'''’s waren Engelse oorlogsvliegtuigen, eenvoudig van bouw en met alles weggelaten wat maar gemist kon worden, net als bij deze locomotieven geen valrooster maar een eenvoudig scheprooster, dat bij het schoonmaken van het vuur leeggeschept moest worden, een zeer zwaar en onaangenaam karwei. Vandaar de andere bijnaam "Schepper". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Dansen | | |Trefwoord= Dansen |
− | |Omschrijving= Het dansen van het vuur: het verschijnsel, dat kolendeeltjes boven het vuur verticaal heen en weer zweven, doordat de geforceerde trek hen omhoogzuigt, maar ook weer laat vallen, doordat de trek hen onderbroken werkt op de zuigerslagen van de machine. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] | + | |Omschrijving= Het '''dansen''' van het vuur: het verschijnsel, dat kolendeeltjes boven het vuur verticaal heen en weer zweven, doordat de geforceerde trek hen omhoogzuigt, maar ook weer laat vallen, doordat de trek onderbroken werkt op de zuigerslagen van de machine. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= ''Darlington'' | | |Trefwoord= ''Darlington'' |
− | |Omschrijving= (Elektronica). Afkorting van Darlington-[[Woorden - T#Transistor|transistor]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie het artikel: [http://encyclopedie.beneluxspoor.eu/index.php/Elektronica_basis#Darlington-transistor Basis Elektronica]. Meer over de [http://nl.wikipedia.org/wiki/Darlingtontransistor darlington-transistor]. | + | |Omschrijving= (Elektronica). Afkorting van '''Darlington'''-[[Woorden - T#Transistor|transistor]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie het artikel: [http://encyclopedie.beneluxspoor.eu/index.php/Elektronica_basis#Darlington-transistor Basis Elektronica]. Meer over de [http://nl.wikipedia.org/wiki/Darlingtontransistor darlington-transistor]. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
Regel 130: |
Regel 130: |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= ''Datasheet'' | | |Trefwoord= ''Datasheet'' |
− | |Omschrijving= 1. Informatieblad. Wordt meestal door de fabrikant meegegeven, bijvoorbeeld bij een aankoop van een locomotief. Bestaat vaak uit een handleiding en een onderdelentekening met onderdelenlijst. 2. Overzicht van belangrijkste eigenschappen van een [[Woorden - C#Component|component]], zoals bijv. een [[Woorden - T#Transistor|transistor]]. De meeste elektronicaonderdelen fabrikanten stellen/hebben op hun website datasheets beschikbaar, (meestal als PDF-bestanden) die vrij te downloaden zijn.}} | + | |Omschrijving= 1. Informatieblad. Wordt meestal door de fabrikant meegegeven, bijvoorbeeld bij een aankoop van een locomotief. Bestaat vaak uit een handleiding ('''datasheet''') en een onderdelentekening met onderdelenlijst. 2. Overzicht van belangrijkste eigenschappen van een [[Woorden - C#Component|component]], zoals bijv. een [[Woorden - T#Transistor|transistor]]. De meeste elektronicaonderdelen fabrikanten stellen/hebben op hun website datasheets beschikbaar, (meestal als PDF-bestanden) die vrij te downloaden zijn.}} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Dauwworm | | |Trefwoord= Dauwworm |
− | |Omschrijving= Zie: 'Trekpot' en 'Dauwworm'. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] | + | |Omschrijving= Zie: "Trekpot". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Decal | | |Trefwoord= Decal |
− | |Omschrijving= Transfer. Doorzichtige folie met tekst of afbeelding op een met water verwijderbaar papieren draagvel. (zie het artikel [[Decals]]). | + | |Omschrijving= Zie [[Woorden - T#Transfer|Transfer]]. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= ''Decoder'' | | |Trefwoord= ''Decoder'' |
− | |Omschrijving= 1. (Locdecoder). Compacte elektronische schakeling die de door een centrale gecodeerde informatie, die via de rails aan een locomotief of via bedrading aan andere gebruiker(s) wordt doorgegeven, decodeert. Op deze wijze kunnen diverse functies zoals verlichting, snelheid of rijrichting worden beïnvloed. Zie: [[Inleiding digitale baanbesturing]]. 2. Functiedecoder of schakeldecoder. Deze worden in rijtuigen of onder de baan gebruikt. Zie: [[Decoders]]. | + | |Omschrijving= (Modelspoor); 1. (Loc'''decoder'''). Compacte elektronische schakeling die de door een centrale gecodeerde informatie, die via de rails aan een locomotief of via bedrading aan andere gebruiker(s) wordt doorgegeven, decodeert. Op deze wijze kunnen diverse functies zoals verlichting, snelheid of rijrichting worden beïnvloed. Zie: [[Inleiding digitale baanbesturing]]. 2. Functiedecoder of schakeldecoder. Deze worden in rijtuigen of onder de baan gebruikt. Zie: [[Decoders]]. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Demsey | | |Trefwoord= Demsey |
− | |Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] 9600 en ook wel van de series 4600 en 9500, types die zeer sterk waren, net zo als de Amerikaans Demsey, een in de jaren twintig beroemd bokser. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] | + | |Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] 9600 en ook wel van de series 4600 en 9500, types die zeer sterk waren, net zo als de Amerikaans '''Demsey''', een in de jaren twintig beroemd bokser. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Depot | | |Trefwoord= Depot |
− | |Omschrijving= Plaats waar materiaal, vooral locomotieven, in opgeborgen worden en in klein onderhoud zijn. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] | + | |Omschrijving= Een '''depot''' is een benaming voor een plaats waar materiaal, vooral locomotieven, in opgeborgen worden en in klein onderhoud zijn. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Depotchef | | |Trefwoord= Depotchef |
− | |Omschrijving= (België, <Fr., ook in Nederland): Chef van een depot; ook: chef d'atelier; rang hoger dan die van Meestergast. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] | + | |Omschrijving= (België, <Fr., ook in Nederland): '''Chef''' van een '''depot'''; ook: chef d'atelier; rang hoger dan die van Meestergast. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
Regel 165: |
Regel 165: |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Destillatie | | |Trefwoord= Destillatie |
− | |Omschrijving= Destillatie is een techniek om door middel van verdamping twee of meer stoffen in een oplossing te scheiden, gebaseerd op het verschil in kookpunt van deze stoffen. Mengsels van twee of meer vloeistoffen kunnen alleen door destilleren worden gescheiden als de verschillende vloeistoffen kookpunten hebben die vrij ver uit elkaar liggen. Als dat niet zo is, komt er geen zuivere stof, maar een mengsel uit de koeler. De gecondenseerde zuivere stof noemen we het destillaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] | + | |Omschrijving= '''Destillatie''' is een techniek om door middel van verdamping twee of meer stoffen in een oplossing te scheiden, gebaseerd op het verschil in kookpunt van deze stoffen. Mengsels van twee of meer vloeistoffen kunnen alleen door destilleren worden gescheiden als de verschillende vloeistoffen kookpunten hebben die vrij ver uit elkaar liggen. Als dat niet zo is, komt er geen zuivere stof, maar een mengsel uit de koeler. De gecondenseerde zuivere stof noemen we het destillaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Deur | | |Trefwoord= Deur |
− | |Omschrijving= 1. Toegangsdeur tot machinistenhuis; bakkie over deurtje: zie 'bak'; 2. Vuurdeur; een slakkie onder de deur pikken: zie 'slak'; een goed vuur onder de deur hebben: een goed brandend vuur bij de vuurdeur hebben, zodat er goede circulatie ontstaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] | + | |Omschrijving= 1. Toegangs'''deur''' tot machinistenhuis; bakkie over deurtje: zie "bak"; 2. Vuurdeur; een slakkie onder de deur pikken: zie "slak"; een goed vuur onder de deur hebben: een goed brandend vuur bij de vuurdeur hebben, zodat er goede circulatie ontstaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Dicht | | |Trefwoord= Dicht |
− | |Omschrijving= (België): het sein staat dicht: Zie: - [[Woorden - T#Toe|'toe']]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] | + | |Omschrijving= (België): het sein staat '''dicht''': Zie: - [[Woorden - T#Toe|"toe"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
Regel 181: |
Regel 181: |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Dienstoverpad | | |Trefwoord= Dienstoverpad |
− | |Omschrijving= Gelijkvloerse kruising van een spoorweg met een weg of pad, alleen bestemd voor dienstgebruik door bevoegd personeel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Overwegen Grootspoor]] | + | |Omschrijving= Gelijkvloerse kruising van een spoorweg met een weg of '''pad''', alleen bestemd voor dienstgebruik door bevoegd personeel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Overwegen Grootspoor]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Dienstregeling | | |Trefwoord= Dienstregeling |
− | |Omschrijving= Regeling van aankomst- vertrek- en doorkomsttijden van treinen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] | + | |Omschrijving= Een '''dienstregeling''' is een regeling van aankomst- vertrek- en doorkomsttijden van treinen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Dienstregelings-snelheid | | |Trefwoord= Dienstregelings-snelheid |
− | |Omschrijving= De in de dienstregeling of op de tijdtafel vermelde snelheid. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] | + | |Omschrijving= De in de '''dienstregeling''' of op de tijdtafel vermelde snelheid. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Dienstremming | | |Trefwoord= Dienstremming |
− | |Omschrijving= Een door de machinist ingeleide remming, die onder normaal comfort kan worden uitgevoerd. Is anders dan in een noodgeval. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] | + | |Omschrijving= Een door de machinist ingeleide '''remming''', die onder normaal comfort kan worden uitgevoerd. Is anders dan in een noodgeval. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Dienstsnelheid | | |Trefwoord= Dienstsnelheid |
− | |Omschrijving= De maximale snelheid waarmee treinen in exploitatie mogen rijden. Dit is een treingebonden beperking. In het [[Woorden - M#Materieel|materieel]] staat deze snelheid aangeduid met Maximum Snelheid x km/h. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] | + | |Omschrijving= De '''dienstsnelheid''' is de maximale snelheid waarmee treinen in exploitatie mogen rijden. Dit is een treingebonden beperking. In het [[Woorden - M#Materieel|materieel]] staat deze snelheid aangeduid met Maximum Snelheid x km/h. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Diensttrein | | |Trefwoord= Diensttrein |
− | |Omschrijving= Een trein voor het vervoer van spoorwegpersoneel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] | + | |Omschrijving= Een '''trein''' voor het vervoer van spoorwegpersoneel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Diesel | | |Trefwoord= Diesel |
− | |Omschrijving= 1. De brandstof dieselolie. 2. Een dieselmotor, die werkt op dieselolie (of biodieselolie). 3. Aanduiding voor een locomotief voorzien van een motor die op dieselolie werkt. | + | |Omschrijving= 1. De brandstof '''dieselolie'''. 2. Een dieselmotor, die werkt op dieselolie (of biodieselolie). 3. Aanduiding voor een locomotief voorzien van een motor die op dieselolie werkt. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
− | |Trefwoord= Dieselelektrisch | + | |Trefwoord= Diesel-elektrisch |
− | |Omschrijving= Aandrijfbron, waarbij de locomotief of trein wordt voortgedreven door middel van elektriciteit, opgewekt met behulp van een dieselmotor met generator.<br />[http://nl.wikipedia.org/wiki/Diesel-Elektrische_aandrijving Meer over Dieselelelektrische aandrijving]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] | + | |Omschrijving= Aandrijfbron, waarbij de locomotief of trein wordt voortgedreven door middel van '''elektriciteit''', opgewekt met behulp van een '''diesel'''motor met generator.<br />[http://nl.wikipedia.org/wiki/Diesel-Elektrische_aandrijving Meer over Dieselelelektrische aandrijving]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Dieselhydraulisch | | |Trefwoord= Dieselhydraulisch |
− | |Omschrijving= Aandrijving waarbij een dieselmotor met behulp van een hydraulisch pomp voor voortstuwing zorgt. | + | |Omschrijving= Aandrijving waarbij een '''diesel'''motor met behulp van een '''hydraulische''' pomp voor voortstuwing zorgt. |
| De pomp drijft dan via slangen de wielen aan. Zie: Dieselhydraulische aandrijving en DH.<br />[http://nl.wikipedia.org/wiki/Dieselhydraulische_aandrijving Meer over Dieselhydraulische aandrijving]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] | | De pomp drijft dan via slangen de wielen aan. Zie: Dieselhydraulische aandrijving en DH.<br />[http://nl.wikipedia.org/wiki/Dieselhydraulische_aandrijving Meer over Dieselhydraulische aandrijving]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Diesellocomotief | | |Trefwoord= Diesellocomotief |
− | |Omschrijving= Locomotief waarbij een dieselmotor voor voortstuwing zorgt. Dit kan zowel diesel-mechanisch, diesel-elektrisch of diesel-hydraulisch zijn. | + | |Omschrijving= '''Locomotief''' waarbij een '''dieselmotor''' voor voortstuwing zorgt. Dit kan zowel diesel-mechanisch, diesel-elektrisch of diesel-hydraulisch zijn. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Dieselmotor | | |Trefwoord= Dieselmotor |
− | |Omschrijving= Een dieselmotor is een zuigermotor, die werkt volgens het principe van zelfontbranding. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Dieselmotor Meer over Dieselmotor]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] | + | |Omschrijving= Een '''dieselmotor''' is een zuigermotor, die werkt volgens het principe van zelfontbranding. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Dieselmotor Meer over Dieselmotor]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Digitaal | | |Trefwoord= Digitaal |
− | |Omschrijving= 1. Bij modelspoor; de informatie van een centrale besturingseenheid wordt via de rails naar een decoder in een locomotief/treinstel of via bedrading naar bijv. een wisseldecoder gestuurd. Zie het artikel [[Uitleg Digitaal]]. 2. Het signaal wordt niet analoog (zoals bijv. een variërende spanning) maar in de vorm van reeksen enen en nullen verstuurd. | + | |Omschrijving= 1. Bij modelspoor; de '''digitale''' informatie van een centrale besturingseenheid wordt via de rails naar een decoder in een locomotief/treinstel of via bedrading naar bijv. een wisseldecoder gestuurd. Zie het artikel [[Uitleg Digitaal]]. 2. Het signaal wordt niet analoog (zoals bijv. een variërende spanning) maar in de vorm van reeksen enen en nullen verstuurd. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
Regel 234: |
Regel 234: |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= DinaSys | | |Trefwoord= DinaSys |
− | |Omschrijving= Merknaam. Levering van o.a. DTC draaischijfbesturing. Zie: [https://www.ferrotronics.nl/ Ferrotronics]. | + | |Omschrijving= Oude merknaam. Nieuwe naam is Ferrotronics. Levering van o.a. DTC draaischijfbesturing. Zie: [https://www.ferrotronics.nl/ Ferrotronics]. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Diode | | |Trefwoord= Diode |
− | |Omschrijving= Een diode is een elektronisch onderdeel dat de elektrische [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] zéér goed in één richting geleidt, maar praktisch niet in de andere. Een diode functioneert als het ware als een elektronisch ventiel. De geleidende richting noemt men de doorlaatrichting en de andere richting de sperrichting. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Diode Meer over Diode]. | + | |Omschrijving= Een '''diode''' is een elektronisch onderdeel dat de elektrische [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] zéér goed in één richting geleidt, maar praktisch niet in de andere. Een diode functioneert als het ware als een elektronisch ventiel. De geleidende richting noemt men de doorlaatrichting en de andere richting de sperrichting. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Diode Meer over Diode]. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
Regel 246: |
Regel 246: |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Dispolok | | |Trefwoord= Dispolok |
− | |Omschrijving= Betreft meestal de aanduiding voor een gehuurde loc, kan echter ook gekocht zijn. Siemens Dispolok GmbH is een onderdeel van Siemens dat in 2001 werd opgericht als verhuurder van locomotieven aan spoorwegondernemingen. Deze Dispolok-locomotieven zijn afgeleid van grote locomotief[[Woorden - S#Serie|serie]]s. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Dispolok Meer over Dispolok]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] | + | |Omschrijving= Betreft meestal de aanduiding voor een gehuurde loc, kan echter ook gekocht zijn. Siemens '''Dispolok''' GmbH is een onderdeel van Siemens dat in 2001 werd opgericht als verhuurder van locomotieven aan spoorwegondernemingen. Deze Dispolok-locomotieven zijn afgeleid van grote locomotief[[Woorden - S#Serie|serie]]s. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Dispolok Meer over Dispolok]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
Regel 258: |
Regel 258: |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Dodemanspedaal | | |Trefwoord= Dodemanspedaal |
− | |Omschrijving= Veiligheidspedaal in (diesel-)elektrische voertuigen dat door de bestuurder voordurend moet worden ingedrukt; zodra het wordt losgelaten, bijvoorbeeld als de bestuurder onwel wordt, wordt het voertuig automatisch tot stilstand gebracht (in België spreekt men vaak van dodemanpedaal, zonder -s- dus). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] | + | |Omschrijving= '''Veiligheidspedaal''' in (diesel-)elektrische voertuigen dat door de bestuurder voordurend moet worden ingedrukt; zodra het wordt losgelaten, bijvoorbeeld als de bestuurder onwel wordt, wordt het voertuig automatisch tot stilstand gebracht (in België spreekt men vaak van dodemanpedaal, zonder -s- dus). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
Regel 266: |
Regel 266: |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Donder | | |Trefwoord= Donder |
− | |Omschrijving= Voor zijn donder slaan of geven: de locomotief hard laten werken. | + | |Omschrijving= Voor zijn '''donder''' slaan of geven: de locomotief hard laten werken. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Dood | | |Trefwoord= Dood |
− | |Omschrijving= Het dode punt: stand van een wiel waarbij geen beweging kan intreden doordat de drijfstang precies in de richting van de kruk trekt of duwt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] | + | |Omschrijving= (Grootspoor); Het '''dode''' punt: stand van een wiel waarbij geen beweging kan intreden doordat de drijfstang precies in de richting van de kruk trekt of duwt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Doodskist | | |Trefwoord= Doodskist |
− | |Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] HSM 201-208 en 220, tramlocomotieven die vierkant waren en daarbij zo open dat het dienstdoende personeel zeer van koude te lijden had; grote doodskist: bijnaam van de NS 34 (ex HSM-serie 229-231), een wat grotere vierkante loc; kleine doodskist: bijnaam van de serie HSM 225-228. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] | + | |Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] HSM 201-208 en 220, tramlocomotieven die vierkant waren en daarbij zo open dat het dienstdoende personeel zeer van koude te lijden had; grote '''doodskist''': bijnaam van de NS 34 (ex HSM-serie 229-231), een wat grotere vierkante loc; kleine doodskist: bijnaam van de serie HSM 225-228. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
Regel 282: |
Regel 282: |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Doorloopkop | | |Trefwoord= Doorloopkop |
− | |Omschrijving= Een koprijtuig waarvan de voorzijde voorzien is van een cabine en van een doorgang voor reizigers naar een eventueel gekoppeld rijtuig. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] | + | |Omschrijving= '''Doorloopkop''' was de benaming van een koprijtuig waarvan de voorzijde voorzien was van een cabine en van een doorgang voor reizigers naar een eventueel gekoppeld rijtuig. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Doorloopkop Meer over doorloopkop]. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Doorrijdsnelheid | | |Trefwoord= Doorrijdsnelheid |
− | |Omschrijving= Maximale snelheid bij doorrijden van treinen ter plaatse van een station. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] | + | |Omschrijving= Maximale '''snelheid''' bij '''doorrijden''' van treinen ter plaatse van een station. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Doorrijdspoor | | |Trefwoord= Doorrijdspoor |
− | |Omschrijving= Spoor specifiek ingericht voor het doorrijden van een trein door een station. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] | + | |Omschrijving= '''Spoor''' specifiek ingericht voor het '''doorrijden''' van een trein door een station. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Doorschieten | | |Trefwoord= Doorschieten |
− | |Omschrijving= Het tot stilstand komen van een trein voorbij een stop tonend sein (STS). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] | + | |Omschrijving= Het tot stilstand komen van een trein voorbij een stop tonend sein ([[Woorden - S#STS.|STS]]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Doorslaan | | |Trefwoord= Doorslaan |
− | |Omschrijving= Het ronddraaien van de drijfwielen van de loc zonder dat deze zich verplaatst of - als de loc al in beweging was - zonder dat de drijfwielen merkbaar medewerking aan de voortbeweging van de loc verlenen; als de rails glad zijn en als de loc een zware trein te trekken heeft, gebeurt dit eerder; de wielen van de loc slaan door of de loc slaat door; ook: voeten vegen, malen, pivoteren; in België zegt men ook doorslagen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] | + | |Omschrijving= Het ronddraaien van de drijfwielen van de loc zonder dat deze zich verplaatst of - als de loc al in beweging was - zonder dat de drijfwielen merkbaar medewerking aan de voortbeweging van de loc verlenen; als de rails glad zijn en als de loc een zware trein te trekken heeft, gebeurt dit eerder; de wielen van de loc '''slaan door''' of de loc slaat door; ook: voeten vegen, malen, pivoteren; in België zegt men ook doorslagen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Doorvaarthoogte | | |Trefwoord= Doorvaarthoogte |
− | |Omschrijving= De doorvaarthoogte is de verticale afstand tussen de maatgevende waterstand en de onderkant van de overspanning boven de vaarweg. [http://www.ovnet.nl/?h=begrip&m=begrip&b=doorvaarthoogte Meer over Doorvaarthoogte]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] | + | |Omschrijving= De '''doorvaarthoogte''' is de verticale afstand tussen de maatgevende waterstand en de onderkant van de overspanning boven de vaarweg. [http://www.ovnet.nl/?h=begrip&m=begrip&b=doorvaarthoogte Meer over Doorvaarthoogte]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Doorvaartwijdte | | |Trefwoord= Doorvaartwijdte |
− | |Omschrijving= De doorvaartwijdte van een (vaste) brug is de kleinste breedte onder die brug, gemeten loodrecht op de vaarwegas, die bij de maatgevende waterstand volledig door het maatgevende schip kan worden benut. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] | + | |Omschrijving= De '''doorvaartwijdte''' van een (vaste) brug is de kleinste breedte onder die brug, gemeten loodrecht op de vaarwegas, die bij de maatgevende waterstand volledig door het maatgevende schip kan worden benut. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Draagdraad | | |Trefwoord= Draagdraad |
− | |Omschrijving= Verticale koperen draad waaraan de rijdraad (eigenlijk: rijdraden) is opgehangen. Zie: [[Bovenleiding algemeen]]. | + | |Omschrijving= Verticale koperen '''draad''' waaraan de rijdraden zijn '''opgehangen'''. Zie: [[Bovenleiding algemeen]]. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Draaischijf | | |Trefwoord= Draaischijf |
− | |Omschrijving= Schijf, voorzien van rails, waarop locomotieven en andere voertuigen omgedraaid kunnen worden, dan wel naar één van de aansluitende sporen gedraaid. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Draaischijf_(spoorweg) Meer over de draaischijf]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] | + | |Omschrijving= Een '''Draaischijf''', is voorzien van rails, waarop locomotieven en andere voertuigen '''omgedraaid''' kunnen worden, dan wel naar één van de aansluitende sporen gedraaid. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Draaischijf_(spoorweg) Meer over de draaischijf]. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Draaispoelmeter | | |Trefwoord= Draaispoelmeter |
− | |Omschrijving= (Elektrotechniek/Elektronica). Meetinstrument voorzien van een draaibare spoel met daaraan gekoppeld een wijzer, om bijvoorbeeld spanning (V) of [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] (A) weer te geven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - P#Paneelmeter|Paneelmeter]]. | + | |Omschrijving= (Elektrotechniek/Elektronica). '''Meetinstrument''' voorzien van een '''draaibare spoel''' met daaraan gekoppeld een wijzer, om bijvoorbeeld spanning (V) of [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] (A) weer te geven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - P#Paneelmeter|Paneelmeter]]. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Draaistel | | |Trefwoord= Draaistel |
− | |Omschrijving= Bogie, draaibaar onderstel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] | + | |Omschrijving= Bogie, '''draai'''baar onder'''stel'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Draaistroom | | |Trefwoord= Draaistroom |
− | |Omschrijving= Driefasenspanning, ook wel [[Woorden - S#Sterkstroom|sterkstroom]] genoemd, is elektrische energie in de vorm van drie gelijktijdig opgewekte wisselspanningen, die ten opzichte van elkaar 120° in fase verschoven zijn. De spanningen worden opgewekt door één en dezelfde generator, met drie afzonderlijke magneetvelden die onderling een hoekverschuiving van 120° hebben. Hierdoor ontstaan drie sinusvormige wisselspanningen, die weliswaar gelijkvormig zijn, maar die steeds 120° na elkaar hun maximale waarde bereiken. Bij iedere complete omwenteling (360°) van de rotor van de generator zijn alle drie de spanningen dus door hun maximum en hun minimum gegaan. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Driefasenspanning Meer over Draai[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] | + | |Omschrijving= '''Driefasenspanning''', ook wel [[Woorden - S#Sterkstroom|sterkstroom]] genoemd, is elektrische energie in de vorm van drie gelijktijdig opgewekte wisselspanningen, die ten opzichte van elkaar 120° in fase verschoven zijn. De spanningen (vroeger 380 V, tegenwoordig 400 V) worden opgewekt door één en dezelfde generator, met drie afzonderlijke magneetvelden die onderling een hoekverschuiving van 120° hebben. Hierdoor ontstaan drie sinusvormige wisselspanningen, die weliswaar gelijkvormig zijn, maar die steeds 120° na elkaar hun maximale waarde bereiken. Bij iedere complete omwenteling (360°) van de rotor van de generator zijn alle drie de spanningen dus door hun maximum en hun minimum gegaan. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Driefasenspanning Meer over Draai[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
Regel 334: |
Regel 334: |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= ''Draisine'' | | |Trefwoord= ''Draisine'' |
− | |Omschrijving= Railvoertuig (lorrie). Klein railvoertuig. Meestal in gebruik voor inspectiedoeleinden. Uitgerust met trappers of een kleine verbrandingsmotor. | + | |Omschrijving= Railvoertuig (lorrie). Klein railvoertuig. Meestal in gebruik voor inspectiedoeleinden. De '''draisine''' is uitgerust met trappers of een kleine verbrandingsmotor. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Drempelspanning | | |Trefwoord= Drempelspanning |
− | |Omschrijving= Elektronica. De spanning die ontstaat over een diode, wanneer er een [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] doorheen loopt in de doorlaatrichting. Deze drempelspanning is afhankelijk van de hoeveelheid stroom die door de diode loopt en van het materiaal waarvan de diode gemaakt is (germaninium of silicium). Deze drempelspanning is meestal ongeveer 0,6V bij een siliciumdiode en 0,2V bij een germaniumdiode. Bij een spanning van minder dan de drempelspanning, geleidt de diode dus niet! | + | |Omschrijving= Elektronica. De spanning die ontstaat over een diode, wanneer er een [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] doorheen loopt in de doorlaatrichting. Deze '''drempelspanning''' is afhankelijk van de hoeveelheid stroom die door de diode loopt en van het materiaal waarvan de diode gemaakt is (germaninium of silicium). Deze drempelspanning is meestal ongeveer 0,6V bij een siliciumdiode en 0,2V bij een germaniumdiode. Bij een spanning van minder dan de drempelspanning, geleidt de diode dus niet! |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Drempelspanning van een led | | |Trefwoord= Drempelspanning van een led |
− | |Omschrijving= Elektronica. De spanning die ontstaat over een [[Wat is een led|led]], wanneer er een stroom doorheen loopt in de doorlaatrichting. Deze drempelspanning is afhankelijk van de kleur van de led en (in mindere mate) van de hoeveelheid stroom die door de led loopt. Varieert van 1,9V bij een rode led tot 3,6V bij een witte led. | + | |Omschrijving= Elektronica. De spanning die ontstaat over een [[Wat is een led|led]], wanneer er een stroom doorheen loopt in de doorlaatrichting. Deze '''drempelspanning''' is afhankelijk van de kleur van de led en (in mindere mate) van de hoeveelheid stroom die door de led loopt. Varieert van 1,9V bij een rode led tot 3,6V bij een witte led. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= ''Dressed to kill'' | | |Trefwoord= ''Dressed to kill'' |
− | |Omschrijving= Bijnaam, in Engeland gebruikt en hier overgenomen, van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 1300. Toen zij in 1880 in dienst gesteld werden bleken het direct zeer succesvolle machines te zijn, geschikt voor alle diensten, en zeer gemakkelijk te stoken, tegelijk goed stoommakend. De bijnaam in Engeland (a parisienne) ''dressed to kill'' kregen ze om hun sierlijke vormgeving. Ook: grote groenen, muilezels. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] | + | |Omschrijving= Bijnaam, in Engeland gebruikt en hier overgenomen, van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 1300. Toen zij in 1880 in dienst gesteld werden bleken het direct zeer succesvolle machines te zijn, geschikt voor alle diensten, en zeer gemakkelijk te stoken, tegelijk goed stoommakend. De bijnaam in Engeland (a parisienne) '''dressed to kill''' kregen ze om hun sierlijke vormgeving. Ook: grote groenen, muilezels. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Driehoeken | | |Trefwoord= Driehoeken |
− | |Omschrijving= (werkwoord): Het met een loc of trein berijden van in een driehoek gelegde rails, waardoor de andere kant voorkomt; ook: een driehoekie pikken of -- doen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie het artikel [[Treinen keren]]. | + | |Omschrijving= (werkwoord): Het met een loc of trein berijden van in een '''driehoek''' gelegde rails, waardoor de andere kant voorkomt; ook: een driehoekie pikken of -- doen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie het artikel [[Treinen keren]]. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
Regel 358: |
Regel 358: |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Driemaster | | |Trefwoord= Driemaster |
− | |Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 2900, die drie gekoppelde assen hadden. Deze drie assen deden denken aan de drie masten van een zeilschip. In de tijd dat deze locomotieven in dienst gesteld werden waren er nog veel zeilschepen. Later is deze bijnaam overgegaan op de locomotieven van de serie 3200 die ook drie gekoppelde assen hadden. Zie ook: 'Onderzeeër'. | + | |Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 2900, die drie gekoppelde assen hadden. Deze drie assen deden denken aan de '''drie masten''' van een zeilschip. In de tijd dat deze locomotieven in dienst gesteld werden waren er nog veel zeilschepen. Later is deze bijnaam overgegaan op de locomotieven van de serie 3200 die ook drie gekoppelde assen hadden. Zie ook: "Onderzeeër". |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Drierail | | |Trefwoord= Drierail |
− | |Omschrijving= Bij drierail is sprake van twee spoorstaven en een middenrail, de puntcontacten (kortweg PuCo's genoemd). Zie: artikel [[Systemen]]. | + | |Omschrijving= Bij '''drierail''' is sprake van twee spoorstaven en een middenrail, de puntcontacten (kortweg PuCo's genoemd). Zie: artikel [[Systemen]]. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Drie-tje | | |Trefwoord= Drie-tje |
− | |Omschrijving= Spoorjargon; benaming voor een driedelig treinstel, dus bestaande uit drie rijtuigen (of bakken). | + | |Omschrijving= Spoorjargon; benaming voor een '''driedelig treinstel''', dus bestaande uit drie rijtuigen (of bakken). |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Driewegwissel | | |Trefwoord= Driewegwissel |
− | |Omschrijving= Een driewegwissel bestaat eigenlijk uit twee in elkaar geschoven wissels. Zie: artikel [[Puntstuk van het wissel polariseren]]. | + | |Omschrijving= Een '''driewegwissel''' bestaat eigenlijk uit twee in elkaar geschoven wissels. Zie: artikel [[Puntstuk van het wissel polariseren]]. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Drijfas | | |Trefwoord= Drijfas |
− | |Omschrijving= Door de drijfstang aangedreven as. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] | + | |Omschrijving= Door de '''drijf'''stang aangedreven '''as'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
Regel 382: |
Regel 382: |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Drijfwerk | | |Trefwoord= Drijfwerk |
− | |Omschrijving= Het geheel van stangen, kruiskop, leibanen e.d. die de drijfkracht overbrengen van de cilinders op de wielen; (binnenliggend, buitenliggend drijfwerk: zie cilinder); ook: mekanniek; - drijfwerk op half werk stellen: het verwijderen van de (kapotte) drijfstang aan één kant van de loc, waarna verder gereden wordt met alleen de andere helft waardoor dus half werk geleverd wordt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] | + | |Omschrijving= Het geheel van stangen, kruiskop, leibanen e.d. die de drijfkracht overbrengen van de cilinders op de wielen; (binnenliggend, buitenliggend drijfwerk: zie cilinder); ook: mekanniek; - '''drijfwerk''' op half werk stellen: het verwijderen van de (kapotte) drijfstang aan één kant van de loc, waarna verder gereden wordt met alleen de andere helft waardoor dus half werk geleverd wordt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Drijfwiel | | |Trefwoord= Drijfwiel |
− | |Omschrijving= Door de drijfstang direct aangedreven wiel; zie ook: koppelwiel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Stoomlocomotief Meer over Drijfwiel]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] | + | |Omschrijving= Door de '''drijfstang''' direct aangedreven '''wiel'''; zie ook: koppelwiel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Stoomlocomotief Meer over Drijfwiel]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Drijfwielen | | |Trefwoord= Drijfwielen |
− | |Omschrijving= De meeste stoomlocomotieven hebben een enkelvoudig frame met daaronder de drijfwielen, en soms ook één- of meerdere assen met (kleinere, en niet aangedreven) loopwielen. Loopwielen worden gebruikt om het gewicht over meer assen te verdelen, of om de rijeigenschappen bij hogere snelheden te verbeteren. Loopwielen kunnen in een draaistel zijn opgenomen; drijfwielen meestal niet. Zie 'drijfwiel' | + | |Omschrijving= De meeste stoomlocomotieven hebben een enkelvoudig frame met daaronder de '''drijfwiel'''en, en soms ook één- of meerdere assen met (kleinere, en niet aangedreven) loopwielen. Loopwielen worden gebruikt om het gewicht over meer assen te verdelen, of om de rijeigenschappen bij hogere snelheden te verbeteren. Loopwielen kunnen in een draaistel zijn opgenomen; drijfwielen meestal niet. Zie "drijfwiel" |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Drinken | | |Trefwoord= Drinken |
− | |Omschrijving= 1. De loc drinkt: de loc neemt water; 2. (België) de ketel laten drinken: de Injecteur in werking stellen, waardoor de ketel water krijgt toegevoerd; de ketel is dus a.h.w. 'dorstig', en mag nu drinken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] | + | |Omschrijving= 1. De loc drinkt: de loc neemt water; 2. (België) de ketel laten '''drinken''': de Injecteur in werking stellen, waardoor de ketel water krijgt toegevoerd; de ketel is dus a.h.w. "dorstig", en mag nu drinken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Dromedaris | | |Trefwoord= Dromedaris |
− | |Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] 2100, en wel van die exemplaren die slechts één dom boven op de ketel hadden, in tegenstelling tot andere, die twee dommen, een stoom- en zanddom op de ketel hadden. Die laatste hadden de bijnaam kameel. Het verschil zat hem dus in één of twee bulten boven op de loc, precies het verschil tussen dromedaris en kameel. Ook: blikken Tinus, zwartkop. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] | + | |Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] 2100, en wel van die exemplaren die slechts één dom boven op de ketel hadden, in tegenstelling tot andere, die twee dommen, een stoom- en zanddom op de ketel hadden. Die laatste hadden de bijnaam kameel. Het verschil zat hem dus in één of twee bulten boven op de loc, precies het verschil tussen '''dromedaris''' en kameel. Ook: blikken Tinus, zwartkop. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Droogmakerij | | |Trefwoord= Droogmakerij |
− | |Omschrijving= Droogmakerij, hetgeen wat door de meeste mensen polder wordt genoemd. [http://www.ovnet.nl/?h=begrip&m=begrip&b=droogmakerij&pid=LmB4vn2e Meer over Droogmakerij]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] | + | |Omschrijving= '''Droogmakerij''', hetgeen wat door de meeste mensen polder wordt genoemd. [http://www.ovnet.nl/?h=begrip&m=begrip&b=droogmakerij&pid=LmB4vn2e Meer over Droogmakerij]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
Regel 414: |
Regel 414: |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Dubbel | | |Trefwoord= Dubbel |
− | |Omschrijving= Dubbele kar: zie 'kar'. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] | + | |Omschrijving= '''Dubbele kar''': zie "kar". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Dubbel enkelspoor | | |Trefwoord= Dubbel enkelspoor |
− | |Omschrijving= Een spoorlijn van twee sporen, waarvan beide sporen geschikt zijn om in beide richtingen te gebruiken, en beide sporen een volledige autonome enkelspoorbeveiliging hebben. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] | + | |Omschrijving= Een spoorlijn van '''twee sporen''', waarvan beide sporen geschikt zijn om in beide richtingen te gebruiken, en beide sporen een volledige autonome '''enkel'''spoorbeveiliging hebben. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
Regel 437: |
Regel 437: |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
− | |Trefwoord= Dure stroom | + | |Trefwoord= "Dure stroom" |
− | |Omschrijving= Benaming voor het toepassen van de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] uit de centrale voor het voeden van wisseldecoders e.d. Wanneer u de stroom uit de Centrale hiervoor gebruikt, misbruikt u in feite de centrale, omdat die én de locs/treinstellen, én de wisseldecoders en/of schakeldecoders moet voorzien van stroom. Hierdoor zal bij gebruik van veel locs/treinstellen, het moment dat u één- of meer boosters nodig hebt, snel dichterbij komen. Veel beter én goedkoper is het, om de wisseldecoders en/of schakeldecoders een eigen voeding, d.m.v. een losse trafo, te geven. Dus: de centrale voedt de locs/treinstellen, en een losse trafo of meerdere losse trafo's voedt/voeden de wisseldecoders en/of schakeldecoders. En dat is goedkoper dan telkens boosters er bij moeten kopen omdat de centrale het niet meer aan kan. | + | |Omschrijving= (Modelspoor); Benaming voor het toepassen van de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] uit de [[Woorden - C#Centrale|centrale]] voor het voeden van én de locs/treinstellen én de wisseldecoders e.d. Wanneer de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] uit de centrale hiervoor gebruikt wordt, word in feite de centrale misbruikt, omdat die én de locs/treinstellen, én de wisseldecoders en/of schakeldecoders moet voorzien van stroom. Hierdoor zal bij gebruik van veel locs/treinstellen, het moment dat u één- of meer [[Woorden - B#Booster|boosters]] nodig hebt, snel dichterbij komen. Veel beter én goedkoper is het, om de wisseldecoders en/of schakeldecoders een eigen voeding, d.m.v. een losse trafo, te geven. Dus: de centrale voedt de locs/treinstellen, en een losse trafo (of meerdere losse trafo's) levert/leveren spanning voor de wisseldecoders en/of schakeldecoders. En dat is goedkoper dan telkens boosters er bij moeten kopen omdat de centrale het niet meer aan kan. |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
Regel 446: |
Regel 446: |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Dweil | | |Trefwoord= Dweil |
− | |Omschrijving= Slechte stoommaker; dweil wellicht omdat je de stoom uit de loc moet knijpen, als bij een dweil, of in de betekenis: vervelend, naar, zeurderig individu. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] | + | |Omschrijving= Slechte stoommaker; dweil wellicht omdat je de stoom uit de loc moet knijpen, als bij een '''dweil''', of in de betekenis: vervelend, naar, zeurderig individu. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] |
| }} | | }} |
| {{Trefwoord | | {{Trefwoord |
| |Trefwoord= Dwergsein | | |Trefwoord= Dwergsein |
− | |Omschrijving= Laag, tussen de sporen geplaatst sein. Bijnaam: Onderzeeër. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie: afbeelding 01 in het artikel [[Lichtseinen]]. | + | |Omschrijving= '''Dwergsein''' is de benaming van een laag, tussen de sporen geplaatst sein. Bijnaam: "Onderzeeër". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie: afbeelding 01 in het artikel [[Lichtseinen]]. |
| }} | | }} |
| {{Voettekst | | {{Voettekst |
Regel 459: |
Regel 459: |
| |- valign= "top" | | |- valign= "top" |
| ! scope= "row" width="75%" | | | ! scope= "row" width="75%" | |
− | | <small>Laatste wijziging: 7 jun 2023 10:44 (CET)</small> | + | | <small>Laatste wijziging: 22 jun 2023 11:27 (CET)</small> |
| |} | | |} |
| [[Categorie: Afkortingen|D]] | | [[Categorie: Afkortingen|D]] |