Woorden - C
Uit BeneluxSpoor.net - Encyclopedie
Onder redactie van: BeneluxSpoor.net
Woord of afkorting: Zoeken op deze pagina: CTRL + F.
C.
| Aanduiding van de klassering van een rijtuig; vgl. A, B, D; een C: een derde klas rijtuig (1)
|
Cab.
| Cab is de afkorting van "cabine". Met "cab" wordt de fysieke zijde van de loc bedoeld. De "cab 1"-zijde is, waar de loc heen rijdt als deze vooruit rijdt.
|
CAN.
| Afkorting van Controller Area Network (zie: CAN-Bus)
|
CCT.
CDU.
CER.
| Community of European Railways, de Europese organisatie van Nationale spoorwegondernemingen.
|
CH.
| Type aanduiding voor een gesloten goederenwagen.
|
ChVv.
| Chef van Dienst van Vervoer.
|
CIT.
| Comité International des Transport ferroviaires. Internationale organisatie, gevestigd te Bern, die toeziet op de uniforme uitvoering en toepassing van het COTIF-verdrag.
|
CS.
| Afkorting van Centraal station.
|
COTIF.
| Convention intergouvernementale relative aux Transports Internationaux Ferroviaires. Verdrag over het internationale spoorwegvervoer van 9 mei 1980, waarin het internationale spoorvervoerrecht is geregeld. Hierin wordt onder andere de aansprakelijkheid geregeld.
|
CPU.
| (Computertechnologie); een processor, ook wel bekend als CPU (Engels: "central processing unit") of in het Nederlands "centrale verwerkingseenheid" (cve) genoemd, is een stuk hardware in een computer dat instaat voor basisbewerkingen en -controle bij het uitvoeren van programmacode. (3) Meer over CPU.
|
CRVL.
| Centrale Radio VerkeersLeiding. Blokbeveiligingssysteem dat toegepast werd op de spoorlijn Sauwerd — Roodeschool (Gronings: Roodschoul). Hierbij geeft de treindienstleider per telefoon toestemming om een blok in te mogen rijden. Het systeem werd in 1981 afgeschaft en vervangen door lichtseinen. (3) Meer over CRVL.
|
CTA.
| Afkorting van Centrale Trein Aanwijzer. Elektronisch bediende aanwijzers op de perrons, die aangeven hoe laat en waarheen de eerstvolgende trein vertrekt vanaf het betreffende perron. (2) Meer over CTA.
|
Ctb.
| Controleur van de Beweging. (1)
|
CTB.
| Centraal Telecom Blokstelsel. Blokbeveiligingssysteem dat bijv. toegepast wordt op de spoorlijnen in Zeeuws-Vlaanderen en op Apeldoorn - Dieren. Hierbij geeft de treindienstleider per telefoon toestemming om een blok in te mogen rijden.
|
CUP.
| Container Uitwissel Punt. Locatie aan de spoorbaan waar containers van het spoor worden overgezet naar een vrachtauto of schip. (2) Meer over CUP.
|
CV.
| Afkorting van Commando Variabele (ook Configureerbare Variabele). Dit CV bevat een getal in binaire vorm, waarmee opdrachten aan een decoder gegeven worden. Zie: Programmeren en ook het artikel Uitleg Digitaal.
|
CVL.
CZ.
| Typeaanduiding voor een zandwagen.
|
Cabine
| Ruimte vanwaar de machinist de loc bedient.
|
"Cakewalk"
| (Engels): bijnaam van de locomotieven van de serie 4600, die een schommelende gang hadden; de cakewalk was een Amerikaanse negerdans (± 1910); ook genoemd: "Schommelkont"", "Gans" om de schommelende, waggelende manier waarop deze loc over de rails ging. (1)
|
Calciumsulfaat
| Calciumsulfaat is een anorganische verbinding met de formule CaSO 4. Van calciumsulfaat zijn meerdere hydraten bekend. Een van de hydraten is beter bekend onder de naam gips, een ander onder de naam pleisterkalk. (3) Meer over calciumsulfaat.
|
Camilleke
| (België): bijnaam van de (reeds vóór 1940 gebouwde) motorwagen 601; de naam wordt in de verkleinde vorm gebruikt omdat het om een "kleine" motorwagen gaat; verdere herkomst niet te vinden. (1)
|
CAN-Bus
| (Computertechniek); data-overdracht-systeem, vergelijkbaar met USB. Oorspronkelijk door de Firma Bosch ontwikkelt voor de automobiel-industrie. Zie ook : CAN-Bus en LCC.
|
Capaciteit
1. (Spoorwegen); het aantal eenheden (treinen) dat maximaal in een bepaalde tijdsduur van een infrastructurele voorziening gebruik kan maken, gegeven de produktie-uitgangspunten en de gegeven maximale baanvakbelasting. (2) Meer over capaciteit.
2. (Elektronica); de waarde, aangegeven in µF's, van een Elco of condensator Zie De elektrolytische condensator (afgekort: elco.
3.(Elektrotechniek); het maximaal te leveren continuevermogen van een apparaat of toestel.
4. (Werktuigbouwkunde); de maximale hoeveelheid vloeistof die bijv. een pomp kan verplaatsen.
|
Capacitief
| (Elektrotechniek); Werkend op het principe van een condensator.
|
Cardanaandrijving
| Aandrijfmechanisme waarbij de aandrijfkracht van bijv. een motor via een as voorzien van cardanische koppelingen overgebracht wordt op bijv. een differentieel. (3) Meer over cardan.
|
Cardanas
Cargo
Car system
| Systeem van de firma Faller met miniatuurvoertuigen (auto's, vrachtauto's en bussen) die kunnen rijden op een weg op de modelspoorbaan. Zie: Inleiding Car Systems
|
CE-markering
| Het Europese label CE (Conformité Européenne) is verplicht voor een groot aantal artikelen dat in de EU wordt verkocht en in of buiten de EU wordt geproduceerd. Het is een informatielogo en geen keurmerk. Meer over de CE-markering
|
Centrale
| (Modelspoor); Basis-besturingseenheid voor de digitale treinbesturing.
|
Centrale voedingsleiding
| (Modelspoor, elektrotechniek); rondgaande (al dan niet gesloten) leiding met diverse voedingsspanningen onder de modelspoorbaan. Zie: Centrale voedingsleiding.
|
"Charbonnière"
(België, < Fr.): bijnaam voor de loc van het type 28; het Franse woord chabonnière betekent:
1. koopvrouw in brandstoffen;
2. kolenbranderij;
3. zwarte mees, koolmees. De locs van het type werkten in Luik aan de kolenmijn, hadden dus met steenkolen en het vervoeren ervan veel te maken. Vandaar de bijnaam "kolenvrouwtje". (1)
|
Chargetrein
| (< Frans): trein van maximumlengte. (1)
|
"Charleston"
| (België, < Engels) bijnaam voor de locomotieven van het type 69; dit waren machines die moeilijk weg te krijgen waren, en makkelijk doorsloegen; tijdens het doorslaan nu, is het net alsof de loc "danst"; het type 69 kwam voor het eerst in bedrijf in de jaren '18-'20; de Charleston (als dans) kwam in de mode in de jaren twintig, jaartallen die aardig bij elkaar liggen. (1)
|
Charter gargo
| (Engels); goederentreintransporten. De treinbewegingen vinden plaats tussen klanten op verschillende locaties waarbij de trein in zijn geheel, zonder rangeren onderweg, wordt verplaatst. (2) Zie: Bloktrein. Meer over Charter gargo.
|
"Chasse"
| (Frans) (sjas): aanjager. (1)
|
Chassisdeel
| Een chassisdeel is een contrastekker, die in een kast of frame gemonteerd wordt, d.m.v. een schoefverbinding of solderen op een printplaat (PCB). Meer over chassisdeel.
|
Chaufferen
| (België, Frans): verwarmen. (1)
|
"Chef d'Atelier"
| (België, Fr): depotchef. (1)
|
Chip
| (Elektronica); een chip wordt gemaakt op een stukje silicium (halfgeleidend materiaal), waarop een grote hoeveelheid microscopisch kleine elektronische schakelingen aangebracht worden. Heten dan "wafers". Worden verderop in het produktieproces d.m.v. een diamantzaag in individuele chip's gescheiden. De kleinste chips hebben dan ongeveer de afmeting van 1 x 2 mm. Worden later in het produktieproces (samen met aansluitpennen) ingegoten in kunststof en heten dan "IC". Er zijn verschillende soorten IC,s, zoals processor-IC's en geheugen-IC,s. Deze twee soorten verwerken gegevens aan de hand van instructies. (3) Zie ook Integrated Circuit
|
Christientjes
| Bijnaam van de locomotieven van de serie NRS 1-30. Herkomst van deze benaming is onduidelijk. (1)
|
Cijferbak
Cilinder
| Buisvormige ruimte waarin zich de zuiger beweegt, die via het drijfwerk de wielen van de loc aandrijft; de zuiger beweegt doordat stoom in de cilinder gelaten wordt, die tegen de zuiger aandrukt; "binnenliggende cilinder": cilinder die is aangebracht tussen de frameplaten, a.h.w. "tussen de wielen" van de loc; "buitenliggende cilinder": idem, buiten de frameplaten/wielen van de loc; het "drijfwerk" is, in aansluiting op de plaats van de cilinders, ook binnen- respectievelijk buitenliggend.
|
Cilinder
omlooptoestel
| Toestel dat de cilinderruimte aan de ene zijde van de zuiger in verbinding brengt met de ruimte aan de andere zijde van de zuiger; dit toestel wordt gebruikt bij het rijden met gesloten regulateur; er komt dan geen stoom de cilinder in, terwijl de zuiger wel heen en weer blijft gaan en daardoor een zuigende werking uitoefent, waardoor via de stoompoorten gassen uit de rookkast worden aangezogen; deze gassen nu zijn heet en schadelijk, ze verbranden de olie op de machinedelen; door het omlooptoestel in te schakelen wordt het aanzuigen gestopt; een ander middel is de "luchtzuigklep"; (een omloop-toestel heet dus zo, omdat het een toestel is waardoor een omloop ontstaat van de voorkant naar de achterkant van de zuiger). (1)
|
Cilinder
veiligheidsklep
| Klep, aangebracht op de cilinder van de stoommachine, die bij waterslag opengaat doordat het condenswater in de cilinder een hogere extradruk geeft dan de normale extradruk. Schade aan de machine, zoals ontploffing of kapotslaan van de zuiger of cilinderdeksel wordt door de cilinderveiligheidsklep voorkomen; zie ook: Waterslagklep. (1)
|
Claussloten
| Claussloten is een benaming voor krukzekerheidssloten. Een vergrendeling om te voorkomen dat onbevoegden wissels omleggen. Meer over claussloten.
|
Claxonneren
| (België): een stoomloc "fluit", een diesel en een e-loc "claxonneren". (1)
|
"Coach"
| (Grootspoor); coach is een benaming voor een stoelenopstelling. De stoelen in een rijtuig met middengang zijn zo geplaatst dat de reizigers allemaal dezelfde kant op kijken. (3) Meer over coach.
|
Code
| Bij modelspoor de aanduiding voor de diverse railssoorten. Bijv. Peco code 83. Het getal geeft de spoorstaafhoogte aan.
|
Cokes
| Cokes (of kooks) is steenkool die met een speciale warmtebehandeling van verontreinigingen is ontdaan om er een zuiverdere brandstof van te maken. Cokes ontstaat door de thermolyse van vermalen steenkool. (3) Meer over cokes.
|
Collecteur
| (België, < Fr.): oververhitterskast, die stoom "verzamelt", voordat hij de oververhitter ingaat. (1)
|
Collector
1. In de elektronica: aanduiding van één van de drie aansluitingen van een transistor.
2. In de elektrotechniek: aanduiding van de koperen lamellen in een elektromotor. De collector (ook "cummutator" genoemd) maakt het mogelijk dat de koolborstels (die d.m.v. veerkracht tegen de collector drukken) stroom doorgeven aan het draaiende anker. (1) Zie: Stappenplan decoderinbouw. Zie ook cummutator. Meer over commutator.
|
Combineren
| (Grootspoor); Combineren is de benaming voor het aan elkaar koppelen van verschillende treinstellen, waardoor één trein ontstaat. Alleen gezegd bij treinstellen, niet bij gewone - getrokken - treinen (daar bezigt men het woord "samenstellen"). (1)
|
Command Station
| Een Command Station of "centrale" vormd het hart van het modelbaan-systeem. De centrale ontvangt opdrachten via een netwerk (zoals "S88" of "LocoNet" van Digitrax), verwerkt deze en beslist of er een gestandaardiseerd digitaal pakket moet worden gemaakt, om naar alle decoders of een specifieke decoder van het systeem te sturen.
|
Common
| (Engels) Ook wel aangeduid als "C". In schema's aangeduide aansluiting van een relais of schakelaar. Ook "moedercontact" genaamd.
|
Common anode
| (Engels); Common anode (common = gemeenschappelijk). Houd in dat de anodes van de leds allemaal elektrisch met elkaar verbonden zijn.
|
Common cathode
| (Engels); De uitdrukking Common cathode (common = gemeenschappelijk) houd in dat de cathodes van de leds allemaal elektrisch met elkaar verbonden zijn.
|
"Common ground"
| (Engels) (Ook wel aangeduid als "GND") Gemeenschappelijke massa of gemeenschappelijke retourleiding. Alle apparatuur èn de rails zijn op één massa-draad aangesloten. (zie ook: Gemeenschappelijke retourleiding.
|
Commutator
| De commutator (ook collector genoemd) is een onderdeel van een elektromotor, opgebouwd uit lamellen van hard elektrolytisch koper, met daartussen isolatiemateriaal (vroeger micaniet, tegenwoordig kunststof). Het geheel is geïsoleerd bevestigd op de rotoras en de koperen lamellen zijn verbonden met de ankerwikkelingen. Vast opgestelde koolborstels maken contact met de commutator, en voorzien zo de ankerwikkelingen van stroom. (3) Meer over commutator.
|
Comparator
Een comparator is een vergelijker. In de naam comparator zit "comparare" (latijn voor: vergelijken). Een comparator is:
1. Een schakeling (of IC, zoals de μA741) dat twee spanningen met elkaar vergelijkt. De uitgang van de schakeling wordt "hoog" als de spanning op de inverterende ingang hoger is dan op de niet-inverterende ingang. De comparator is een van de meest gebruikte componenten in de elektronica. Meer over de comparator.
2. Een schakeling die twee n-bit woorden met elkaar vergelijkt. De uitgang van de schakeling wordt hoog als de bits van woord A gelijk zijn aan de bits van woord B. (3) Meer over komparator.
|
Compartiment
| Algemene uitdrukking voor een afgesloten ruimte binnen een rijtuig, kan b.v. een coupé zijn. (1)
|
Compensatie
inrichting
| Ten behoeve van uitzetting en inkrimping van de spoorstaven, als gevolg van temperatuurwisselingen, is het nodig hiervoor een technische oplossing toe te passen, zoals bijvoorbeeld een kleine tussenruimte. Daar waar grote lengtewisselingen (tot 1 meter) in de spoorstaven moeten kunnen worden opgevangen -bijvoorbeeld bij stalen bruggen- kan een zogenaamde compensatieinrichting tussen de twee, aan elkaar te verbinden, spoorstaafeinden worden geplaatst. (2) Meer over compensatieinrichting.
|
Compensatielas
| Hetzelfde als een "compensatie inrichting", maar met een kleiner bereik van maximaal enkele tientallen centimeters. (2) Meer over compensatielas.
|
Complex
Component
Een component is een kleiner, opzichzelfstaand deel van een groter geheel.
1. In de elektrotechniek de onderdelen van elektrische apparatuur.
2. In de elektronica de onderdelen van elektronische apparatuur (zoals weerstanden en transistoren). (3) Meer over component.
|
Component (chemie/scheikunde)
"Compound"
Compoundlocomotief
Compoundmachine
| Stoommachine met twee, drie of vier cilinders, waarbij de afgewerkte stoom van de ene cilinder dient tot beweegkracht van de andere ("compound" betekent eigenlijk: samengesteld; Duits: "Verbundmaschine": machine waarbij de ene cilinder aan de andere verbonden is). Zie ook: "Compound".
|
Computer
| Een Computer (Nederlandse benaming: "rekenaar") is een apparaat waarmee gegevens volgens formele procedures (algoritmen) kunnen worden verwerkt. (3) Meer over computer.
|
Computernetwerk
| Een computernetwerk is een systeem voor communicatie tussen twee of meer computers. De communicatie verloopt via netwerkkabels of via een draadloos netwerk. (3) Meer over computernetwerk.
|
Condensator
| (Elektronica); een condensator is een elektrische component opgebouwd uit twee geleiders met een relatief grote oppervlakte, die zich dicht bij elkaar bevinden en gescheiden zijn door een materiaal dat polariseerbaar is, het diëlektricum. Wanneer de ene geleider positief geladen wordt ten opzichte van de andere, verplaatst de negatieve lading in het diëlektricum zich naar de positieve plaat, en omgekeerd: positieve lading beweegt naar de andere geleider. De naam is afgeleid van het latijn 'condensare': samenpersen, dus condensator = samenperser, wat betrekking heeft op de ladingen die samengeperst worden bij de polen (platen) van de condensator. Een condensator is in staat elektrische lading op te slaan. Dit vermogen wordt de capaciteit van de condensator genoemd en uitgedrukt in de eenheid farad (symbool: F). Een condensator die een lading bevat van één Coulomb terwijl er een spanning van één volt tussen de platen staat, heeft een capaciteit van één farad. (3) Meer over de condensator.
|
"Conducteur"
| (Frans) Spoorwegmedewerker, tegenwoordig is de officiële benaming hoofdconducteur. Ook wel kaartjesknipper of treinwachter genoemd. (3) Meer over de conducteur.
|
"Connector"
Consist
Consist adres
| Het consist adres is één van de verplichte functies ofwel CV 19. Deze CV zorgt er voor dat meerdere decoders op één loc-adres reageren. De locomotieven dienen wel dezelfde beginsnelheid te hebben (Vmin: CV2) en dezelfde eindsnelheid (Vmax: CV 5). Het maximale aantal mogelijke samenstellingen is 127, maar het systeem kan het aantal beperken.
|
Constructie
Contactdoos
| (Elektrotechniek); een stopcontact of (wand)contactdoos is een aansluitpunt op het lichtnet voor afname van elektrische energie met behulp van een stekker of contactstop.
Naast de hier behandelde contactdoos voor elektrische energie bestaan ook andere gebruikstypen van contactdozen, zoals o.a. het geaarde stopcontact. (3) Meer over contactdoos.
|
Contactor
| (Elektrotechniek); een contactor of "magneetschakelaar" is een zwaar relais dat naast 3 hoofdstroomcontacten of vermogenscontacten (voor krachtstroom) zogenaamde "hulpstroomcontacten" voor de stuurstroom heeft. De contactor vormt de verbinding tussen de stuurkring en de vermogenkring van een schakeling. (3) Meer over contactor.
|
Contactrail
| (Modelspoor); Een deel van de rails dat een voorbij rijdend railvoertuig detecteert. Te gebruiken voor het aansturen van wissels of het (bij digitale besturing) doorgeven van een signaal (d.m.v. een bezet- of terugmelder) aan een treinbesturingsprogramma.
|
Contactstop
"Container"
Continuïteitsmeter
| (Elektrotechniek, elektronica); met een continuïteitsmeter (ook doorgangsmeter genoemd) meten we of er een ononderbroken verbinding is. Is onderdeel van een multimeter in de vorm van een "pieper".
|
Contragewicht
1. Op het drijf- of koppelwiel ingegoten metaal, dat de door drijfstang en koppelstang eenzijdig op het wiel overgebrachte krachten moet balanceren; zie ook: tegengewicht, contrepoids;
2. Op een (hand)wissel gemonteerd tegengewicht, waardoor de tongen goed aangedrukt worden tegen de rails. (1) Zie ook: Kloot.
3. Bij een ophaalbrug en een basculebrug, als contragewicht voor het brugdek. Meer over contragewicht.
|
Contrarail
"Contrepoids"
| (-pwê) (België, < Fr.): contragewicht op drijf- of koppelwiel; ook tegen(ge)wicht. (1)
|
Conventioneel spoor
| (Grootspoor); Het oude systeem met spoorstaven, die gemonteerd zijn op eikenhouten of berken bielzen.
|
"Couchette"
Coulissen
| Beschilderd decorstuk. Bij modelspoor bedoeld men met "coulissen" de achterzijde van een modelbaan of module. Zie het artikel Coulissen en verdwijnpunten.
|
Coupé
| Een coupé is een afgesloten compartiment met zitplaatsen dat toegankelijk is via de zijgang. (3) Meer over coupé.
|
Correctief
onderhoud
| Onderhoudsacties met als doel een defect systeem in gebruiksgerede toestand terug te brengen. (Andere termen: herstellend onderhoud en reparatie.) (2) Meer over correctief onderhoud.
|
Corrosief
| Corrosief is een materie-eigenschap en betekent dat een stof andere stoffen waarmee hij in contact komt kan vernietigen of onherstelbaar beschadigen. In geval van contact met weefsel zoals de huid veroorzaakt een dergelijke stof brandwonden. Ook inademen van een corrosieve stof kan gevaarlijk zijn. (3) Meer over corrosief.
|
Criteria
"Cross"
Cross-overkabel
| Een cross-overkabel wordt gebruikt voor een dataverbinding in twee richtingen tussen twee apparaten met dezelfde norm. Aan beide uiteinden van zo'n kabel bevindt zich een stekker van hetzelfde type. (3) Meer over cross-over kabel
|
Cross platform overstap
CV-modus
| Instelling op de digitale centrale. Wanneer de CV- modus ingesteld is, kunnen de CV's van decoders uitgelezen/geprogrammeerd worden (zie ook: POM).
|
|
|
Laatste wijziging: 6 apr 2024 10:43 (CET)
|
|
