|
|
Uitleg digitaalUit BeneluxSpoor.net - Encyclopedie
Onder redactie van: BeneluxSpoor.net - Update door Fred Eikelboom
Dit artikel geeft een verdere uitleg van het begrip digitaal. Zoals aangegeven in het artikel Inleiding digitale baanbesturing, is het digitale signaal een blokvormig signaal dat slechts twee waarden kent: "hoog" en "laag". De over te dragen informatie is gecodeerd opgeslagen in het aantal en de tijdsduur van de hoge pulsen.
Om dit signaal op de rails en uiteindelijk bij de decoder te krijgen, is een aantal componenten nodig: Een centraleEen centrale is het "brein" van de aansturing. Met de centrale worden locs en/of treinen, wissels en seinen aangestuurd. De centrale zorgt er voor dat de acties die uitgevoerd moeten worden, worden omgezet in voor de decoder in de loc/trein begrijpelijke opdrachten. Er bestaan losse kleine centrales zoals een Roco multimaus, waar een versterker, een "booster", op aangesloten moet worden om meerdere locs tegelijkertijd te laten rijden, en grotere centrales zoals bijv. de ECoS, of de Intellibox, die een ingebouwde "booster" hebben die het digitale signaal direct versterkt en op de rails zet.
BoosterHet volgende onderdeel wat soms nodig is, is een "booster", dit is niets meer dan een vermogensversterker. Dit onderdeel neemt de commando's aan van de losse centrale, zoals bijv. de Roco Multimaus, en zet deze onveranderd maar versterkt op de rails.
De Roco 10764 (zie afbeelding 03) is zo een versterker. TransformatorEen transformator of "trafo" is het volgende onderdeel wat nodig is. De "trafo" verzorgt de spanning voor de centrale en de booster(s). Deze bepaalt, in combinatie met de booster, ook hoeveel stroom (en daarmee het vermogen) wat de digitale aansturing kan leveren. Deze "trafo" is echter vaak meer dan alleen een transformator, er is dan tevens een gelijkrichter ingebouwd en eventueel een spanningsregelaar. Er zijn ook voedingen zonder trafo, de zogenaamde "schakelende voeding", deze werken volgens een ander principe en zijn efficiënter dan een transformatorvoeding. Doorgaans leveren beide typen voedingen 18 volt gelijkspanning (18 V=). Wanneer een digitale aansturing 2 A kan leveren en een locomotief 0,5 A gebruikt, kunnen er maximaal vier locs/treinstellen tegelijk rijden. Als er meer rijden, zal de stroom groter worden en dan kan de centrale te warm worden en uitschakelen of defect raken. De Roco 10764 digitale versterker levert in combinatie met onderstaande transformator maximaal 3,2 A. Genoeg voor zes locomotieven/treinstellen tegelijkertijd. De Roco 10725 transformator (zie afbeelding 04) is bedoeld voor de Roco 10764 digitale versterker (booster). Bovenstaande onderdelen zorgen samen voor het maken en verzenden van het digitale signaal. Er zijn verschillende protocollen voor de verzameling van deze enen en nullen. Een protocol is een afspraak over wat de serie van enen en nullen betekenen, een soort taal voor "Digital Command and Control" ("DCC"), wat voornamelijk gebruikt wordt in tweerailsystemen, en "Motorola", wat voornamelijk voor drierail wordt gebruikt. Ze zien er beiden anders uit, maar hebben hetzelfde doel: commando's die de gebruiker via de centrale geeft, overbrengen aan een decoder in de locomotief. Zie hiervoor ook de artikelen Systemen en Basis railsystemen.
De grotere centrales, zoals bijv. de Intellibox en de ECoS, hebben een ingebouwde booster. Ze zijn voorzien van twee rijregelaars, zodat meteen twee locs/treinstellen tegelijkertijd maar onafhankelijk van elkaar bediend kunnen worden.
DecoderDe ontvanger wordt "decoder" genoemd. Dit is een klein stukje elektronica, een printplaatje met daarop een aantal onderdelen, dat naar het blokvormige signaal "luistert" en dit signaal decodeert. De opdrachten die de decoder "hoort" en voor hem bestemd zijn, zal hij uitvoeren. De commando's kunnen zijn "licht aan/licht uit", "vooruit/achteruit rijden" of "versnellen" of "vertragen". Elke locomotief of treinstel die gebruikt gaat worden op een digitale baan moet worden voorzien van een decoder. Een loc zonder decoder zal niet rijden op een digitale baan en mogelijk zelfs defect raken, een loc mét decoder zal echter wel rijden op een analoge baan, mits de "analoogherkenning" ingeschakeld is.
De Roco 10732 is een zogenaamde multiprotocoldecoder. Dit is een decoder die overweg kan met meerdere verschillende protocollen, bijvoorbeeld zowel het DCC- als Motorolaprotocol. Instellen van de centrale en de decoderDe kern van "digitaal" is, dat de decoder in de loc ingesteld moet worden met o.a. een unieke identificatie; een adres. Daarna kan in de centrale, bij de betreffende loc, aangegeven worden welk adres de decoder heeft gekregen. De centrale verstuurt altijd de combinatie adres+commando zodat alleen díe decoder met hetzelfde adres zal reageren door het commando uit te voeren. Zo is dus iedere loc onafhankelijk te besturen. Kortom, het instellen van de decoder en het instellen van de centrale zijn aparte handelingen. Hoe die twee handelingen worden verricht staat in de handleiding van respectievelijk de centrale en de decoder. Zie ook de onderstaande pagina's voor aanvullende informatie. Welke centrale aanschaffen?Net als de vraag "welke centrale is het beste?" is deze vraag niet te beantwoorden... Er komen steeds nieuwe centrales met steeds meer mogelijkheden op de markt dus de beste centrale moet nog gemaakt worden. Het hangt van heel veel factoren af welke centrale in een bepaalde situatie het beste is. Dit is ook afhankelijk van financiële mogelijkheden en de wensen voor de modelbaan. Voor een kleine baan met een paar locs is een enkele tweedehands Multimaus zonder booster voldoende. Voor een grotere baan waar veel locs tegelijkertijd rijden, is een centrale met ingebouwde booster nodig. Ook is het goed te weten of de software van de centrale gratis te updaten is en of dit zelf te doen is via internet, of dat er voor elke update aan de dealer betaald moet worden, eventueel met bijkomende verzendkosten. RandapparatuurOm randapparatuur (wisseldecoders, bezetmelders e.d.) aan een centrale aan te sluiten kan gebruik worden gemaakt van de volgende soorten verbindingen:
J- en K-aansluitingBij de aansluitingen van de digitale modelbaan wordt door Lenz, LDT en Roco voor hun DCC-systeem gesproken over een J- en een K-aansluiting. De J-aansluiting is bruin. De K-aansluiting is rood. DCC bestaat uit een bloksignaal met wisselende polariteit, als bij wisselspanning, er is dus geen sprake van een echte massa of van + en -. OntstoorcondensatorEen condensator vlakt de toppen van een wisselspanning af, ook van een digitaal bloksignaal zodat het signaal voor een decoder slecht of helemaal niet meer herkenbaar is. Verwijder dus alle condensatoren die aanwezig zijn nabij of in de originele fabrieks aansluitrails. Deze waren wettelijk voorgeschreven en nodig voor ontstoring van radio en TV.
Meer informatie
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
