Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Ronald Koerts
Goederen op het station
In de beginperiode van de spoorwegen was het normaal dat goederen op het station werden verwerkt. In het begin werd dit gedaan op het normale reizigersperron. Door de opkomst van het spoor werden steeds meer goederen over het spoor vervoerd. Het laden en verwerken van goederen werd steeds belangrijker, en daarom was er behoefte aan aparte sporen en plaatsen waar goederen geladen en gelost konden worden. Zo ontstonden de laad- en losplaatsen voor goederen.
|
| Afbeelding: 01
|
| Goederenloods Artitec
|
| Foto gemaakt door: T. Aldewereld
|
Typen laad- en losplaatsen
Er zijn verschillende types laad- en losplaatsen voor goederen:
- Verhoogde goederenloods: De goederenloods bij het station, bedoeld om goederen tijdelijk op te slaan voor verder vervoer. De goederen konden zo droog (en verwarmd) worden opgeslagen. De goederenloods kon los staan of aan het gebouw vastzitten. Meestal stond de loods met één zijde aan het spoor en de andere zijde aan de weg. Daardoor konden de goederen direct vanaf de vrachtwagen in de goederenloods gezet worden en direct, op gelijk niveau met de wagen, ingeladen worden.
- Verhoogde laad- en losplaats: Op veel plaatsen werd geen complete goederenloods gebouwd, maar werd een verhoogde losplaats gebruikt. Deze lag langs het spoor of aan de kop van een spoor. Doordat deze verhoogd was, net zo hoog als een perron, konden de goederen direct vanaf de wagen op de vrachtwagen geladen worden en andersom. In het buitenland hadden sommige losplaatsen een kleine bokkraan of kraan om de goederen over te laden.
- Lage laad- en losplaats c.q. losweg: In plaats van, of als aanvulling op, de verhoogde losplaats kon er ook een 'lage' losplaats aanwezig zijn. De lage losplaats bestaat eigenlijk uit sporen die in de bestrating liggen. Dat zijn meestal straatstenen, keien (kinderkopjes), betonplaten of asfalt. De wagens worden vanaf de zijkant geladen.
|
| Afbeelding: 02
|
| Goederenloods Artitec
|
| Foto gemaakt door: T. Aldewereld
|
De locatie
Losplaatsen of goederenloodsen kwamen in het hele land voor. De losplaats was meestal gelegen in de buurt van stations, langs aparte sporen, waar de wagens rustig gelost konden worden. Bij veel stations had de losplaats een locatie direct bij het stationsgebouw. Daar stond ook meestal de goederenloods. Met een kopspoor kon dan de losplaats bereikt worden. Soms zijn er meerdere rangeersporen aanwezig om de wagens op de juiste plaats langs het verhoogde gedeelte te kunnen zetten.
|
| Afbeelding: 03
|
| Goederenloods Tilly
|
| Foto gemaakt door: G. van Beelen
|
Speciale laad– en losplaatsen
In Nederland waren tot in de jaren negentig nog speciale laad- en losplaatsen voor de post. Hier werden de poststukken overgeladen en gesorteerd voor distributie in de rest van het land. Naast de post heeft 'Defensie' ook nog speciale laad- en losplaatsen voor het laden van treinen met militair materieel. In het buitenland zijn er ook nog laad- en losplaatsen voor het opladen van vrachtwagens voor de zogenaamde 'huckepack-treinen'.
Goederenloods in model
Voor de modelspoorders die een modelspoorbaan naar Duits voorbeeld hebben, is het niet moeilijk om een geschikte goederenloods te vinden. Voor de Nederlandse modelspoorders is er sinds kort goed nieuws. De fabrikanten Tilly models en Artitec hebben elk een heel mooie loods op de markt gebracht. Deze loodsen hebben bij verschillende Nederlandse stations gestaan. Net als bij het stationsgebouw en het perron kan de goederenloods uit diverse materialen en technieken gebouwd worden.
Laad- en losplaats in model.
|
| Afbeelding: 04
|
| Model goederenloods
|
| Foto gemaakt door: Ruud Kraaijeveld
|
In model is een laad- en losplaats goed zelf te bouwen met de bekende materialen hout, karton en/of plastic (polystyreenplaten bijvoorbeeld). De afmetingen van een laad- en losplaats staan niet vast. Voor een losplaats is meestal wel wat ruimte over op de modelbaan. De losplaats hoeft niet echt groot te zijn. Een klein kopspoortje met een verhoogde losweg waar één of twee goederenwagens langs kunnen staan is al voldoende.
Afmetingen
De afmetingen van een laad- en losplaats zijn afhankelijk van de beschikbare ruimte.
| Onderdeel
|
Schaal 1:1 (ware grootte)
|
Schaal H0 1:87
|
Schaal N 1:160
|
Lengte hoge gedeelte
Maximale lengte in NL |
45 meter |
517 millimeter |
281 millimeter
|
| Breedte hoge gedeelte |
6 meter |
70 millimeter |
38 millimeter
|
Hoogte losgedeelte 'hoog'
Nederlandse norm vanaf BS |
840 millimeter |
10 millimeter |
6 millimeter
|
Hoogte losgedeelte 'hoog'
Europese norm vanaf BS |
760 millimeter |
9 millimeter |
5 millimeter
|
| Hoogte losgedeelte 'laag' vanaf BS |
300 millimeter |
4 millimeter |
2 millimeter
|
| Lengte helling hoge gedeelte |
5 Meter |
57 millimeter |
31 millimeter
|
(BS = Bovenkant Spoor)
| 05
|
| Tabel gemaakt door: Ronald Koerts
|
|
|
|
| Afbeelding: 06
|
|
Afbeelding: 07
|
| Overzicht modelbaan
|
|
Model losplaats
|
| Foto gemaakt door: Ruud Kraaijeveld
|
|
Foto gemaakt door: Ruud Kraaijeveld
|
Meer informatie
Encyclopedie:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Externe website met meer informatie over losplaatsen:
|
