|
|
TunnelsUit BeneluxSpoor.net - Encyclopedie
Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Hans van de Burgt
Tunnels in NederlandEen tunnel is een kunstmatig aangelegde onderdoorgang om tussen twee punten transport, passage of communicatie mogelijk te maken. Veel tunnels worden aangelegd om transportmiddelen gelegenheid te geven om een barrière te passeren. Voorbeelden van barrières zijn: een berg, een waterweg, een autoweg of een spoorweg. Tunnels worden in de regel gebruikt door het weg- of spoorwegverkeer en door metro's. Er zijn ook kleinere tunnels voor fietsers en voetgangers, en enkele waterwegen voeren door tunnels. Ook zijn er tunnels speciaal voor dieren, zoals een amfibieëntunnel.
Ook worden tunnels gebouwd die speciaal bedoeld zijn voor kabels en leidingen, luchtverversing, en/of afvoer van afvalstoffen. Voor de verbinding van ecologische zones worden wildtunnels aangelegd, waar dieren de mogelijkheid hebben om bijvoorbeeld een autoweg zonder risico te passeren. Bij verticale tunnels spreekt men van een schacht. Tunnels worden gebouwd als het terrein geen andere keuze laat. Dus om het scheepvaartverkeer niet te verstoren (tunnel in plaats van brug). De eerste tunnel onder een bevaarbare waterweg was de Thames Tunnel in Londen, die in 1843 geopend werd. In de slappe Nederlandse bodem is het aanleggen van een tunnel zeer kostbaar, maar vormt het ontwerpen en aanleggen ervan veelal een innovatieve en technologische uitdaging. In de Alpen wordt onderscheid gemaakt tussen een "Scheiteltunnel" en een "Basistunnel". Een Scheiteltunnel, vrij vertaald top- of kruintunnel, is een tunnel onder het hoogste punt van een bergpas door. Onder andere de Sustenpas en de Tendapas hebben een dergelijke tunnel onder de pashoogte. Een Basistunnel loopt onder de gehele berg door, is dus langer, maar heeft niet de (steile) opritten van een Scheiteltunnel. Spoortunnels
Dagelijks bereiken 1,2 miljoen mensen en 100.000 kilo goederen via het spoor hun plaats van bestemming. Die treinreis gaat ook regelmatig door een tunnel. In de tunnels op het reguliere reizigersspoor is ProRail verantwoordelijk voor het dagelijks beheer, voor de Betuweroute is dat Keyrail en voor de HSL is dat Infraspeed. Ook bij de bouw van tunnels staat veiligheid centraal. Algemene veiligheidsprincipes, die vooral gericht zijn op preventie (het voorkomen van een incident), zijn onderdeel van het dagelijks beheer van spoortunnels. Daarnaast wordt een spoortunnel zodanig ontworpen, dat de gevolgen van een incident zo klein mogelijk zijn. Belangrijke aspecten zijn bijvoorbeeld het scheiden van reizigers- en goederenverkeer, het aanbrengen van brandwerende constructies en brandbestrijdingsinstallaties. Een spoortunnel is erop ingericht dat de reiziger zich bij een incident zoveel mogelijk zelf in veiligheid kan brengen. Dit is met name belangrijk, omdat het over het algemeen moeilijker is voor de hulpverlening om een plek in een tunnel te bereiken dan daarbuiten. Onder andere goede verlichting en duidelijke markering van vluchtdeuren en vluchtwegen moeten de zelfredzaamheid van reizigers vergroten. Welke tunnels zijn er?Tunnels op het reguliere reizigersspoorIn totaal bevinden zich in Nederland zeven tunnels op het reguliere reizigersspoor. Deze tunnels hebben een totale lengte van ruim 15 kilometer.
Tunnels op de BetuwerouteDe Betuweroute telt zes spoortunnels, waaronder ook de "overkapping" in Barendrecht. Met een totale lengte van 19277 meter kent deze goederenspoorlijn de grootste tunnellengte.
Tunnels op de Hogesnelheidslijn (HSL)De Hogesnelheidslijn (HSL) heeft vijf tunnels, waaronder de overkapping in Barendrecht. De tunnels hebben een totale lengte van 19170 meter.
Tunnels op de modelspoorbaan
Normaliter is een tunnelbuis niet zichtbaar op een modelspoorbaan. Silvester heeft echter een prachtige maquette gemaakt van de Sophiaspoortunnel. Werkelijk elk detail is in het klein nagemaakt. Op het Forum van Beneluxspoor.net is daarvan een verslag te vinden. (zie link hieronder bij "Meer informatie"). Meestentijds wordt, op een modelbaan, van een tunnelbuis alleen de ingang nagemaakt. Tunnels zijn immers prima te gebruiken om treinen uit het zicht te laten verdwijnen, zie het artikel Coulissen en verdwijnpunten. In tegenstelling tot veel buitenlandse tunnels, kennen we in Nederland geen gemetselde of anderszins gestileerde tunnelportalen. De ingangen van onze tunnelbuizen lijken over het algemeen nog het meeste op een viaduct en zijn meestal uitgevoerd in betonnen balkenconstructies. AquaductRuim voor het begin van de jaartelling werden aquaducten al gebruikt als belangrijk onderdeel van irrigatiesystemen. Bekend zijn ook de grote Romeinse aquaducten (aqua=water, ducere=leiden), die grote steden van drinkwater voorzagen. Sommige hiervan konden zo'n 190.000 m³ per dag overbrengen (Chanson, 2000). In Rome worden enkele Romeinse aquaducten zelfs vandaag de dag nog voor dit doel gebruikt. Pas later werden ook aquaducten gebouwd voor het scheepvaartverkeer (zie: filmpje, hieronder bij "Meer informatie"). In Nederland zijn er hiervan verschillende te vinden. Daarbij gaat het vaak om een weg die een waterweg onderlangs kruist, maar in andere landen zijn ook bevaarbare aquaducten gebouwd, op de plaats waar twee waterwegen met verschillende waterhoogtes elkaar kruisen. Minstens één van beide kruisende waterwegen is in dat geval dus kunstmatig. Een aquaduct in een auto(snel)weg heeft veel weg van een tunnel. Het grote verschil is dat, in het geval van een aquaduct de waterweg door een betonnen bak stroomt, terwijl bij een tunnel slechts sprake is van een constructie onder de oorspronkelijke bedding door. Meer informatie
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
