Persoonlijke instellingen

Wisselaansturing met relais: verschil tussen versies

Uit BeneluxSpoor.net - Encyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken
k (links toeg.)
k (Plakfoutje)
Regel 1: Regel 1:
 
{{Koptekst
 
{{Koptekst
−
|Vorige= Wisselaansturing met relais
+
|Vorige= Relaisgestuurd bloksysteem
−
|Volgende= Systeem HCCM
+
|Volgende= Wisselaansturing met reed-contacten
 
|VorigeMenu= Schakelingen met reed-contacten
 
|VorigeMenu= Schakelingen met reed-contacten
−
|Auteur= RuudNS
+
|Auteur= Fred Eikelboom
−
|Auteur2= Fred Eikelboom
+
|Update= Fred Eikelboom
−
|Auteur3= Roelco
 
 
}}
 
}}
 
{{Inhoudsopgave||Klein}}
 
{{Inhoudsopgave||Klein}}
−
Dit artikel beschrijft hoe een '''wisselaansturing met reed-contacten''' uitgevoerd kan worden. Deze mogelijkheid werd door forumgebruikers RuudNS en Roelco aangegeven. De wissels worden geschakeld met gelijkspanning en [[Wat is een reed-contact|reed-contacten]] (reed-schakelaars). Het voordeel van gelijkspanning is dat de hoge spanningspieken die ontstaan bij het uitschakelen van een [[Woorden - W#Wissel|wissel]]spoel effectief gedempt kunnen worden met een [[Elektronica basis#De diode|diode]] (zie: [[#Vonkblussing|vonkblussing]]). Dit voorkomt dat het reed-contact te snel inbrandt.<br />
+
 
−
Voor een normale wisselaandrijving met twee spoelen en drie aansluitingen moeten twee reed-contacten worden gebruikt (zie afbeelding 01).
+
Dit artikel beschrijft hoe een '''wisselaansturing met relais''' uitgevoerd kan worden.
 +
 
 +
Bij Trix-wisselaandrijvingen bedraagt de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] tijdens het "omgooien" 1,8 tot 2,2 ampère (bij sommige exemplaren zelfs nog meer). Door de hoge stroom en de [[Elektronica basis#De weerstand|weerstand]] van de dunne aansluitdraden ontstaat er [[Woorden - S#Spanning|spanning]]sverlies en de spanning op de spoel is dan op het moment van schakelen lager dan bij de [[Elektronica basis#De transformator|trafo]]. Dit kan er toe leiden dat het wissel niet meer goed omschakelt. Zie figuur 1; door schakelaar S1 loopt een [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] van 2,2 A, deze schakelaar moet berekend zijn op die hoge schakelstroom. In het schema is voor de duidelijkheid maar één schakelaar getekend. Voor een normale wisselaandrijving met twee spoelen (heeft drie aansluitingen) moeten twee druk[[Elektronica basis#De schakelaar|schakelaars]] (momentschakelaars, of één verende tuimelschakelaar met middenruststand) gebruikt worden (zie: afbeelding 03).
 
{{Afbeelding
 
{{Afbeelding
−
|Bestand= Reed-contacten-02.gif
+
|Bestand= Wisselvoeding-01.gif
−
|Grootte= 685px
+
|Grootte= Normaal
 
|Volgnummer= 01
 
|Volgnummer= 01
 
|Type= Tekening
 
|Type= Tekening
−
|Omschrijving= Schema wisselaansturing met twee reed-contacten
+
|Omschrijving= Schema wisselaansturing met drukschakelaar
 
|Maker= Fred Eikelboom
 
|Maker= Fred Eikelboom
 
}}
 
}}
−
De reed-contacten kunnen bediend worden door een magneetje die onder de loc of het treinstel gemonteerd (gelijmd) wordt. Zo kunnen de wissels door het rollend materieel worden geschakeld. Als het reed-contact maar in één rijrichting bediend moet worden dan komt het [[Woorden - R#Reed-contact|reed-contact]] uit in het midden van de rails. Door ook de magneet (een zo klein mogelijk langwerpig [[Woorden - N#Neodymiummagneet|neodymium]]-type) niet midden onder de loc of het treinstel te monteren (dus aan dezelfde kant als het reed-contact), ontstaat een richting-afhankelijke werking.<br />
+
Er worden momentschakelaars gebruikt omdat die de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] onderbreken zodra ze worden losgelaten. De wisselspoel is niet berekend op continu gebruik en een schakelaar die "aan" blijft na het loslaten zal de wisselspoel binnen een minuut laten doorbranden. Bij [[Woorden - W#Wissel|wissels]] met ingebouwde eindafschakeling kan de spoel doorbranden wanneer de eindafschakeling van het wissel niet goed meer functioneert. Schakelaars met een vaste stand (aan-uit-aan) zijn hier dus uit den boze.
−
Het is dan wel noodzakelijk om de reed-contacten niet vlak naast elkaar te plaatsen, maar in elkaars verlengde, anders worden beide reed-contacten tegelijkertijd geschakeld (zie afbeelding 01).
+
{{Afbeelding
−
==== Keerlus ====
+
|Bestand= Wisselvoeding-02.gif
−
Waar ook op gelet moet worden, is dat wanneer een loc door een keerlus rijdt, de [[Woorden - M#Magneet|magneet]] aan de andere kant van het spoor komt. Dan moet zowel op de heen- als de terugweg de reed-contacten aan de juiste zijde van het spoor worden geplaatst.
+
|Grootte= Normaal
 +
|Volgnummer= 02
 +
|Type= Tekening
 +
|Omschrijving= Schema wisselaansturing met drukschakelaar en relais
 +
|Maker= Fred Eikelboom
 +
}}
 +
Door een relais toe te passen en ook de trafo dichter bij de wissel(s) te plaatsen krijgt de wisselspoel meer spanning (en ook voldoende [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]) en kan er tussen de relaisspoel en de schakelaar dun draad gebruikt worden. Omdat door schakelaar S1 nog maar een zeer kleine stroom loopt, in de orde van 30 tot 60 mA (afhankelijk van de spoelweerstand van het relais), kan hiervoor een zeer lichte en kleine schakelaar gebruikt worden, bijv. Conrad 1587876 - 62. (in het schema is voor de duidelijkheid maar één relais getekend. Voor een wisselspoel moeten echter twee relais gebruikt worden). Doordat de schakelaars klein van afmeting zijn, kunnen er vele dicht bij elkaar geplaatst worden plaatsen op bijv. [[het schakeltableau]].
 +
{{Afbeelding
 +
|Bestand= Wisselvoeding-03.gif
 +
|Grootte= Normaal
 +
|Volgnummer= 03
 +
|Type= Tekening
 +
|Omschrijving= Schema wisselaansturing met twee drukschakelaars en twee relais
 +
|Maker= Fred Eikelboom
 +
}}
 +
Voor de volledigheid hierboven het complete schema van de wisselaansturing. Door op S1 of S2 te drukken, schakelt het wissel om.
 +
==== Reed-contacten ====
 +
In plaats van schakelaar S1 en S2 kunnen ook [[Wat is een reed-contact|reed-contacten]] worden gebruikt. Een reed-contact kan dan worden bediend door een magneetje die onder de loc of het treinstel gemonteerd (gelijmd) wordt. Zo kunnen de wissels door het rollend materieel worden omgeschakeld.
  
−
'''Let op!''' Een reed-contact dat blijft kleven ("aan" blijft) door overbelasting, zal als gevolg hebben dat de wisselspoel doorbrandt, wanneer de eindafschakeling van het wissel niet goed functioneert. Daarom moet het reed-contact ruim berekend zijn op de te schakelen [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]].
+
'''Let op!''' Net als een gewone schakelaar, moet ook een reed-contact berekend zijn op de hoge schakelstroom. Er bestaan [[Woorden - W#Wissel|wissel]]spoelen die ongeveer 4 A verbruiken, hiermee moet terdege rekening worden gehouden. Meet dus eerst hoeveel [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] er door de  wisselspoel loopt, of zoek het op in de gebruiksaanwijzing. Kies dan een geschikt reed-contact. Is het reed-contact niet berekend op de stroomsterkte, dan branden de contacten in en gaan de tongen van het reed-contact aan elkaar kleven.  
−
=== Stroomverbruik van wisselspoelen ===
 
−
Bij bijvoorbeeld de Minitrix wisselaandrijvingen bedraagt de stroom door de wisselspoelen tijdens het omschakelen 2,2 A (bij sommige exemplaren zelfs nog meer). Deze [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] loopt door het reed-contact dus dat moet daar wel op berekend zijn. Het beste is om hier 3 A typen te gebruiken. Bij Peco PL10 wisselspoelen zullen door de hoge stroom van <big>&plusmn;</big>4 A zondermeer relais moeten worden toegepast.  
 
  
−
Hieronder een overzicht van diverse wisselaandrijvingen en de verbruikte [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] bij het omschakelen:
+
'''Een overzicht:'''
 +
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
 +
! style="background:#D1D1E1;" width="75;"| Fabrikaat
 +
! style="background:#D1D1E1;" width="80;"| Nummer
 +
! style="background:#D1D1E1;" width="85;"| Lengte (mm)
 +
! style="background:#D1D1E1;" width="95;"| Diameter (mm)
 +
! style="background:#D1D1E1;" width="85;"| Max. stroom
 +
! style="background:#D1D1E1;" width="45;"| Type
 +
! style="background:#D1D1E1;" width="75;"| Positie
 +
|-
 +
| style="background:#E4E1E1;"| Meder || style="background:#E4E1E1;"| MK20/1 || style="background:#E4E1E1;"| 10 || style="background:#E4E1E1;"| 3,0 || style="background:#E4E1E1;"| 250 mA || style="background:#E4E1E1;"| NO || style="background:#E4E1E1;"| Staand.
 +
|-
 +
| style="background:#D1D1E1;"| Meder || style="background:#D1D1E1;"| MK20/2 || style="background:#D1D1E1;"| 7,5 || style="background:#D1D1E1;"| 2,7 || style="background:#D1D1E1;"| 250 mA  || style="background:#D1D1E1;"| NO || style="background:#D1D1E1;"| Staand.
 +
|-
 +
| style="background:#E4E1E1;"| Conrad || style="background:#E4E1E1;"| 503800-62 || style="background:#E4E1E1;"| 7 || style="background:#E4E1E1;"| 1,8 || style="background:#E4E1E1;"| 500 mA || style="background:#E4E1E1;"| NO || style="background:#E4E1E1;"| Liggend.
 +
|-
 +
| style="background:#D1D1E1;"| Conrad || style="background:#D1D1E1;"| 503878-62 || style="background:#D1D1E1;"| 10 || style="background:#D1D1E1;"| 2,0 || style="background:#D1D1E1;"| 700 mA || style="background:#D1D1E1;"| NO || style="background:#D1D1E1;"| Liggend.
 +
|-
 +
| style="background:#E4E1E1;"| Conrad || style="background:#E4E1E1;"| 503819-62 || style="background:#E4E1E1;"| 14,2|| style="background:#E4E1E1;"| 2,3 || style="background:#E4E1E1;"| 1000 mA || style="background:#E4E1E1;"| NO || style="background:#E4E1E1;"| Liggend.
 +
|-
 +
| style="background:#D1D1E1;"| Conrad || style="background:#D1D1E1;"| 1277033-89 || style="background:#D1D1E1;"| 19,0|| style="background:#D1D1E1;"| 2,6 || style="background:#D1D1E1;"| 2000 mA || style="background:#D1D1E1;"| NO || style="background:#D1D1E1;"| Liggend.
 +
|-
 +
| style="background:#E4E1E1;"| Conrad || style="background:#E4E1E1;"| 1277035-89 || style="background:#E4E1E1;"| 24,5|| style="background:#E4E1E1;"| 3,8 || style="background:#E4E1E1;"| 3000 mA || style="background:#E4E1E1;"| NO || style="background:#E4E1E1;"| Liggend.
 +
|-
 +
|}
 +
{{Tabelonderschrift
 +
|Volgnummer= 01 (situatie per sep 2012)
 +
|Maker= Fred Eikelboom
 +
}}
 +
Als het [[Woorden - R#Reed-contact|reed-contact]] maar in één rijrichting bediend moet worden, monteer het dan niet in het midden van de rails maar aan de zijkant. Door ook de magneet (een zo klein mogelijk neodymium-type) niet midden onder de loc of het treinstel te monteren (dus aan dezelfde kant als het reed-contact), ontstaat een richting-afhankelijke werking. Het is dan wel noodzakelijk om de reed-contacten niet vlak naast elkaar te plaatsen, anders worden ze beide tegelijkertijd geschakeld (zie afbeelding 04).
 +
{{Afbeelding
 +
|Bestand= Reed-contacten-01.gif
 +
|Grootte= 685px
 +
|Volgnummer= 04
 +
|Type= Tekening
 +
|Omschrijving= Schema wisselaansturing met twee reed-contacten en twee relais
 +
|Maker= Fred Eikelboom
 +
}}
 +
Hieronder een overzicht van diverse wisselaandrijvingen en de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] bij het omschakelen:
 
{| class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center"
 
{| class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center"
 
!style="background:#D1D1E1;" width="75"| Merk.
 
!style="background:#D1D1E1;" width="75"| Merk.
 
!style="background:#D1D1E1;" width="85"| Typenummer.
 
!style="background:#D1D1E1;" width="85"| Typenummer.
 
!style="background:#D1D1E1;" width="55"| Spanning.<br />(AC).   
 
!style="background:#D1D1E1;" width="55"| Spanning.<br />(AC).   
−
!style="background:#D1D1E1;" width="95"| Stroomsterkte.<br />(ampère).
+
!style="background:#D1D1E1;" width="65"| Stroomsterkte.<br />(ampère).
 
|-
 
|-
 
|style="text-align:left; background:#E4E1E1;"| Fleischmann. ||style="background:#E4E1E1;"| 6421 ||style="background:#E4E1E1;"| 18 V ||style="background:#E4E1E1;"| 0,66  
 
|style="text-align:left; background:#E4E1E1;"| Fleischmann. ||style="background:#E4E1E1;"| 6421 ||style="background:#E4E1E1;"| 18 V ||style="background:#E4E1E1;"| 0,66  
Regel 53: Regel 107:
 
|}
 
|}
 
{{Tabelonderschrift
 
{{Tabelonderschrift
−
|Volgnummer= 01
 
−
|Maker= Fred Eikelboom
 
−
}}
 
−
(de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] is gemeten bij de vermelde spanning. De verschillen tussen min. en max. stroom worden veroorzaakt door exemplarische afwijkingen.)
 
−
=== De aansluitingen van de wisselspoelen ===
 
−
{{Afbeelding
 
−
|Bestand= Wissel-spoelen-gelijkspanning-01.gif
 
−
|Grootte= 685px
 
 
|Volgnummer= 02
 
|Volgnummer= 02
−
|Type= Tekening
 
−
|Omschrijving= Schema wisselspoelen met beveiligingsdiodes 1N4148
 
 
|Maker= Fred Eikelboom
 
|Maker= Fred Eikelboom
 
}}
 
}}
−
Lb = Lichtbruin, Db = Donkerbruin, Zw = Zwart.
+
(de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] is gemeten bij de vermelde spanning)
−
 
 
−
De wisselspoelen worden op de reed-contacten aangesloten door de draden uit afbeelding 01 met de draden uit afbeelding 02 te verbinden (kleur aan kleur).
 
−
==== Vonkblussing ====
 
−
Wanneer een wisselspoel uitschakelt, bestaat de kans op vonken tussen de contacten van de [[Woorden - R#Reed-contact|reed-schakelaar]]. In dat geval is de spoel de schuldige. Een spoel probeert namelijk de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] zo lang mogelijk te laten lopen door het circuit, met name op het moment van uitschakelen, waardoor er tussen de contacten een vonk kan ontstaan.
 
−
 
 
−
Dit natuurkundige verschijnsel heet [[Woorden - Z#Zelfinductie|zelfinductie]]. Om dit verschijnsel te onderdrukken, wordt daarom vaak een "blusnetwerkje"  gemonteerd over de wisselspoelen, zodat de reed-contacten een langere levensduur hebben. Een dergelijk "blusnetwerkje" bestaat (bij gelijkspanningsvoeding) uit een diode, die parallel aan de spoel geschakeld is, met de [[Woorden - K#Kathode|kathode]] aan de plus-zijde. Dat "blusnetwerkje" (ook wel diode-netwerkje genoemd) zorgt er voor dat de spanningpiek die ontstaat over de wisselspoel, na het uitschakelen omgeleid wordt. Voor de diode is een 1N4148 prima geschikt. Omdat de wisselaandrijving twee spoelen bevat, moeten dus twee diodes toegepast worden (zie: afbeelding 02). Bij de ene spoel komt de diode met de kathode (waar de ring om de diode zit) aan de lichtbruine draad en bij de andere spoel komt de diode met de kathode aan de donkerbruine draad. Beide [[Woorden - A#Anode|anodes]] komen aan de midden-aansluiting (zwarte draad).
 
  
−
Wanneer de wissels voorzien zijn van eindafschakeling, worden ook de eind[[Elektronica basis#De schakelaar|schakelaars]] effectief tegen spanningspieken beschermd door de beide diodes, waardoor deze een langere levensduur hebben.
+
Geschikt relais voor deze toepassing is:
−
{| class="wikitable"
+
{|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:left"
−
| valign="center"| [[Bestand:Let-op.jpg|50px|center]]<small>&nbsp;&nbsp;'''LET OP'''</small>||valign="top"|'''Gebruik bij wissels op wisselspanning geen diode als vonkblusser want dan ontstaat kortsluiting! Pas bij wisselspanning een RC-netwerkje toe. (zie: artikel [[Elektronica basis#Vonkblussing|Elektronica basis]])'''.
+
!style="background:#D1D1E1;" width="165"| Typenummer.
 +
!style="background:#D1D1E1;" width="95" | Conrad bestelnummer.
 
|-
 
|-
 +
|style="background:#E4E1E1;"| JV-12S-KT12VDC. ||style="text-align:center; background:#E4E1E1;"| 502946 - 62           
 
|}
 
|}
−
==== Reed-contacten ====
+
{{Tabelonderschrift
−
'''Een overzicht:'''
+
|Volgnummer= 03
−
{| class="wikitable" style="text-align:center;"
+
|Maker= Fred Eikelboom
−
! style="background:#D1D1E1;" width="75;"| Fabrikaat
+
}}
−
! style="background:#D1D1E1;" width="80;"| Nummer
+
Voor de voeding van de schakeling kan een reeds aanwezige 12 Volt voeding gebruikt worden, of zelf gebouwd worden, bijv. met een [[Woorden - U#UA7812|UA7812]], maar een kant-en-klare [[Woorden - N#Netvoeding|netvoeding]] aanschaffen is ook mogelijk. Geschikte voedingen voor deze schakeling zijn o.a.:
−
! style="background:#D1D1E1;" width="85;"| Lengte (mm)
+
{|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center"
−
! style="background:#D1D1E1;" width="95;"| Diameter (mm)
+
!style="text-align:left; background:#D1D1E1;" width="285"| Voeding.
−
! style="background:#D1D1E1;" width="85;"| Max. stroom
+
!style="background:#D1D1E1;" width="100"| Uitgangsstroom.
−
! style="background:#D1D1E1;" width="45;"| Type
+
!style="background:#D1D1E1;" width="90" | Conrad bestelnummer.
−
! style="background:#D1D1E1;" width="75;"| Positie
 
−
|-
 
−
| style="background:#E4E1E1;"| Meder || style="background:#E4E1E1;"| MK20/1 || style="background:#E4E1E1;"| 10 || style="background:#E4E1E1;"| 3,0 || style="background:#E4E1E1;"| 250 mA || style="background:#E4E1E1;"| NO || style="background:#E4E1E1;"| Staand.
 
−
|-
 
−
| style="background:#D1D1E1;"| Meder || style="background:#D1D1E1;"| MK20/2 || style="background:#D1D1E1;"| 7,5 || style="background:#D1D1E1;"| 2,7 || style="background:#D1D1E1;"| 250 mA  || style="background:#D1D1E1;"| NO || style="background:#D1D1E1;"| Staand.
 
 
|-
 
|-
−
| style="background:#E4E1E1;"| Conrad || style="background:#E4E1E1;"| 503800-62 || style="background:#E4E1E1;"| 7 || style="background:#E4E1E1;"| 1,8 || style="background:#E4E1E1;"| 500 mA || style="background:#E4E1E1;"| NO || style="background:#E4E1E1;"| Liggend.
+
|style="text-align:left; background:#E4E1E1"| VOLTCRAFT FPPS 12-18W stekkervoeding 12 V ||style="background:#E4E1E1;"| 1,5 ampère. ||style="background:#E4E1E1;"| 2264178 - 62
−
|-
 
−
| style="background:#D1D1E1;"| Conrad || style="background:#D1D1E1;"| 503878-62 || style="background:#D1D1E1;"| 10 || style="background:#D1D1E1;"| 2,0 || style="background:#D1D1E1;"| 700 mA || style="background:#D1D1E1;"| NO || style="background:#D1D1E1;"| Liggend.
 
−
|-
 
−
| style="background:#E4E1E1;"| Conrad || style="background:#E4E1E1;"| 503819-62 || style="background:#E4E1E1;"| 14,2|| style="background:#E4E1E1;"| 2,3 || style="background:#E4E1E1;"| 1000 mA || style="background:#E4E1E1;"| NO || style="background:#E4E1E1;"| Liggend.
 
−
|-
 
−
| style="background:#D1D1E1;"| Conrad || style="background:#D1D1E1"| 503843 - 62 || style="background:#D1D1E1"| 20,0|| style="background:#D1D1E1"| 2,54 || style="background:#D1D1E1"| 1500 mA || style="background:#D1D1E1"| NO || style="background:#D1D1E1"| Liggend.
 
−
|-
 
−
| style="background:#E4E1E1"| Conrad || style="background:#E4E1E1"| 506934 - 62 || style="background:#E4E1E1"| 50|| style="background:#E4E1E1"| 5,4 || style="background:#E4E1E1"| 5000 mA || style="background:#E4E1E1"| NO || style="background:#E4E1E1"| Liggend.
 
 
|-
 
|-
 +
|style="text-align:left; background:#D1D1E1;"| Dehner Elektronik SYS 1308 stekkervoeding 12 V ||style="background:#D1D1E1;"| 2,0 ampère. ||style="background:#D1D1E1;"| 2330693 - 62
 
|}
 
|}
 
{{Tabelonderschrift
 
{{Tabelonderschrift
−
|Volgnummer= 02 (situatie per mrt 2016)
+
|Volgnummer= 04
 
|Maker= Fred Eikelboom
 
|Maker= Fred Eikelboom
 
}}
 
}}
−
Voor de voeding van de schakeling kan een reeds aanwezige 14 - 18 V= voeding van 50 VA gebruikt woren, of een kant-en-klare netvoeding aanschaffen.
+
==== Digitaal bedrijf ====
−
 
+
Bij digitaal bedrijf dient voor dit type wisselaandrijvingen een wisseldecoder aangeschaft te worden die een kortstondige puls geeft en minimaal de gevraagde [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]sterkte kan verwerken. Blijft de spanning te lang op de spoel staan, dan wordt de spoel te heet en brandt door. De [[Elektronica basis#De transformator|trafo]] moet ruim bemeten zijn, dus bij een wisselaandrijving die 2 A verbruikt, moet een trafo toegepast worden die de gevraagde stroom gemakkelijk kan leveren. Bestaat de kans dat er twee wissels tegelijkertijd omschakelen, dan dient het dus een trafo te zijn voor minimaal 4 ampère.
−
Geschikte stekkervoedingen voor deze schakeling zijn o.a.:
+
==== CDU ====
−
{|class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center"
+
Daar een aantal van de bovengenoemde wisselaandrijving een hoge [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] trekken, verdient het aanbeveling om ze te voeden met een "Capacitor Discharge Unit" ([[Uitleg van onderwerpen#CDU|CDU]]), in het Nederlands: "condensator ontladingseenheid". De CDU zorgt er voor dat de spoel van het wissel een kortstondige hoge stroom krijgt en veel betrouwbaarder omgaat, maar dan moeten er nog zwaardere [[Woorden - R#Reed-contact|reed-contact]]en gebruikt worden die de grote stroom die de CDU levert ruim kunnen verwerken. Stromen van 4 - 6 A zijn geen uitzondering. Dan is het beter om de wissels aan te sturen via relais en lichtere reed-contacten te gebruiken.
−
!style="text-align:left; background:#D1D1E1;" width="275"| Stekker-netvoedingen.
+
----
−
!style="background:#D1D1E1;" width="100"| Uitgangs[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]].
+
=== Motorisch aangedreven wisselaandrijvingen ===
−
!style="background:#D1D1E1;" width="98" | Conrad bestelnr.
+
Bij motorisch aangedreven wisselaandrijvingen is de opgenomen [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] aanzienlijk lager:
−
|-
+
{| class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center"
−
|style="text-align:left; background:#E4E1E1;"| Mean Well GSM36E15-P1J stekkervoedingnet 15 V= ||style="background:#E4E1E1;"| 2400 miliampère. ||style="background:#E4E1E1;"| 1294224 - 62
+
!style="background:#D1D1E1;" width="95"| Merk.
 +
!style="background:#D1D1E1;" width="85"| Typenummer.
 +
!style="background:#D1D1E1;" width="65"| Spanning.<br />(AC of DC) 
 +
!style="background:#D1D1E1;" width="160"| Stroomsterkte.<br />(ampère/mA)
 
|-
 
|-
−
|style="text-align:left; background:#D1D1E1;"| Mean Well GSM36E18-P1J stekkernetvoeding 18 V= ||style="background:#D1D1E1;"| 2000 miliampère. ||style="background:#D1D1E1;"| 1294225 - 62
+
|style="text-align:left; background:#E4E1E1;"| Conrad. ||style="background:#E4E1E1;"| 1396900 ||style="background:#E4E1E1;"| 16 V<big>~</big> ||style="background:#E4E1E1;"| 0,05 (50 mA)
 
|-
 
|-
 +
|style="text-align:left; background:#D1D1E1;"| Tortoise Turtle. ||style="background:#D1D1E1;"| 800-6000 ||style="background:#D1D1E1;"| 12 V<big>=</big> ||style="background:#D1D1E1;"| 4 mA tijdens het omlopen.<br />15 - 16 mA in de eindstand.
 
|}
 
|}
 
{{Tabelonderschrift
 
{{Tabelonderschrift
−
|Volgnummer= 03
+
|Volgnummer= 05
 
|Maker= Fred Eikelboom
 
|Maker= Fred Eikelboom
 
}}
 
}}
−
Een andere mogelijkheid is een [[Elektronica basis#De transformator|transformator]] ("trafo"), zoals deze, met secundair 9 en 18 volt. '''Let op!''' De maximale totaal[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] van beide uitgangen mag niet meer dan 4,5 ampère bedragen.
+
(de [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] is gemeten bij de vermelde spanning)
−
{{Afbeelding
+
 
−
|Bestand= Conrad-403488-Trafo-45VA.jpg
+
Motorische wisselaandrijvingen, zoals de Tortoise Turtle, zijn ontworpen voor een continuspanning op de voedingsaansluitingen. En daar een [[Woorden - R#Reed-contact|reed-contact]] maar kortdurend een impuls geeft, zullen deze aandrijvingen niet goed werken met reed-contacten.
−
|Grootte= 315px
 
−
|Volgnummer= 03
 
−
|Type= Tekening
 
−
|Omschrijving= Conrad Trafo 45VA 403488
 
−
|Bron= Conrad.nl
 
−
}}
 
−
==== CDU ====
 
−
Daar een aantal van de genoemde wisselaandrijvingen nogal hoge [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] trekken, verdient het aanbeveling om ze te voeden met een "Capacitor Discharge Unit" ([[Woorden - C#CDU.|"CDU"]]), in het Nederlands: "condensator ontladingseenheid". De [[Uitleg van onderwerpen#CDU|"CDU"]] zorgt er voor dat de spoel van het wissel een kortstondige hoge stroomsterkte krijgt en veel betrouwbaarder omgaat, maar dan moeten er zwaardere reed-contacten worden gebruikt die de hoge [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] die de "CDU" levert ruim kunnen verwerken. Stromen van 4 tot 5 A zijn geen uitzondering. Dan kan het beter zijn om de wissels aan te sturen via relais en lichtere reed-contacten te gebruiken.
 
 
{{Linkssectie begin
 
{{Linkssectie begin
 
|Box= AlleenInfo
 
|Box= AlleenInfo
Regel 149: Regel 173:
 
}}
 
}}
 
{{Link intern
 
{{Link intern
−
|Link= Elektronica basis
+
|Link= Scenery op het spoor
−
|Linknaam= Elektronica basis
+
|Linknaam= Scenery op het spoor
 +
}}
 +
{{Link intern
 +
|Link= Scenery naast het spoor
 +
|Linknaam= Scenery naast het spoor
 
}}
 
}}
 
{{Link intern
 
{{Link intern
Regel 159: Regel 187:
 
|Link= Wat is een reed-contact
 
|Link= Wat is een reed-contact
 
|Linknaam= Wat is een reed-contact
 
|Linknaam= Wat is een reed-contact
−
}}
 
−
{{Link intern
 
−
|Link= Wisselaansturing met relais
 
−
|Linknaam= Wisselaansturing met relais
 
 
}}
 
}}
 
{{Linkssectie scheiding}}
 
{{Linkssectie scheiding}}
Regel 169: Regel 193:
 
}}
 
}}
 
{{Link Conrad-Meerkeuze
 
{{Link Conrad-Meerkeuze
−
|Volgnr= 29
+
|Volgnr= 1
 
|ExtraInfo= Elektronica onderdelen.
 
|ExtraInfo= Elektronica onderdelen.
 
}}
 
}}
 
{{Link Algemeen-Meerkeuze
 
{{Link Algemeen-Meerkeuze
−
|Volgnr= 92 <!-- newrailwaymo -->
+
|Volgnr= 92
 
|ExtraInfo= Aansluittips voor wissels.
 
|ExtraInfo= Aansluittips voor wissels.
 +
}}
 +
{{Link NL-Wikipedia-Meerkeuze
 +
|Volgnr= 9
 +
|ExtraInfo= Meer over relais.
 
}}
 
}}
 
{{Linkssectie einde}}
 
{{Linkssectie einde}}
 
{{Voettekst
 
{{Voettekst
−
|Vorige= Wisselaansturing met relais
+
|Vorige= Relaisgestuurd bloksysteem
−
|Volgende= Systeem HCCM
+
|Volgende= Wisselaansturing met reed-contacten
 
|VorigeMenu= Schakelingen met reed-contacten
 
|VorigeMenu= Schakelingen met reed-contacten
 
}} {| width= "100%"
 
}} {| width= "100%"
 
|- valign= "top"
 
|- valign= "top"
 
! scope= "row" width="70%" |
 
! scope= "row" width="70%" |
−
| <small>Laatste wijziging: 31 jan 2025 10:36 (CET)</small>
+
| <small>Laatste wijziging: 30 jan 2025 9:45 (CET)</small>
 
|}
 
|}
 
[[Categorie: Alles|W]]
 
[[Categorie: Alles|W]]
−
[[Categorie: Artikel|Wisselaansturing met reed-contacten]]
+
[[Categorie: Artikel|Wisselaansturing met relais]]
 
[[Categorie: Analoge baanbesturing|W]]
 
[[Categorie: Analoge baanbesturing|W]]
 
[[Categorie: Baanbesturing|W]]
 
[[Categorie: Baanbesturing|W]]
 
[[Categorie: Elektronica|W]]
 
[[Categorie: Elektronica|W]]
 +
[[Categorie: Elektronica analoog|W]]
 
[[Categorie: Praktijk|W]]
 
[[Categorie: Praktijk|W]]
 +
[[Categorie: Technieken|W]]
 
[[Categorie: Spoorwegbouw|W]]
 
[[Categorie: Spoorwegbouw|W]]
−
[[Categorie: Technieken|W]]
 
−
[[Categorie: Transformatoren|W]]
 
 
[[Categorie: Wissels|W]]
 
[[Categorie: Wissels|W]]
−
[[Categorie: RuudNS|W]]
 
−
[[Categorie: Roelco|W]]
 
 
[[Categorie: Fred Eikelboom|W]]
 
[[Categorie: Fred Eikelboom|W]]

Versie van 31 jan 2025 om 11:38

Hoofdpagina  Categorie-index  Index  Menu
Vorige | Volgende

Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Fred Eikelboom - Update door Fred Eikelboom

Dit artikel beschrijft hoe een wisselaansturing met relais uitgevoerd kan worden.

Bij Trix-wisselaandrijvingen bedraagt de stroom tijdens het "omgooien" 1,8 tot 2,2 ampère (bij sommige exemplaren zelfs nog meer). Door de hoge stroom en de weerstand van de dunne aansluitdraden ontstaat er spanningsverlies en de spanning op de spoel is dan op het moment van schakelen lager dan bij de trafo. Dit kan er toe leiden dat het wissel niet meer goed omschakelt. Zie figuur 1; door schakelaar S1 loopt een stroom van 2,2 A, deze schakelaar moet berekend zijn op die hoge schakelstroom. In het schema is voor de duidelijkheid maar één schakelaar getekend. Voor een normale wisselaandrijving met twee spoelen (heeft drie aansluitingen) moeten twee drukschakelaars (momentschakelaars, of één verende tuimelschakelaar met middenruststand) gebruikt worden (zie: afbeelding 03).

400px
Afbeelding: 01
Schema wisselaansturing met drukschakelaar
Tekening gemaakt door: Fred Eikelboom

Er worden momentschakelaars gebruikt omdat die de stroom onderbreken zodra ze worden losgelaten. De wisselspoel is niet berekend op continu gebruik en een schakelaar die "aan" blijft na het loslaten zal de wisselspoel binnen een minuut laten doorbranden. Bij wissels met ingebouwde eindafschakeling kan de spoel doorbranden wanneer de eindafschakeling van het wissel niet goed meer functioneert. Schakelaars met een vaste stand (aan-uit-aan) zijn hier dus uit den boze.

400px
Afbeelding: 02
Schema wisselaansturing met drukschakelaar en relais
Tekening gemaakt door: Fred Eikelboom

Door een relais toe te passen en ook de trafo dichter bij de wissel(s) te plaatsen krijgt de wisselspoel meer spanning (en ook voldoende stroom) en kan er tussen de relaisspoel en de schakelaar dun draad gebruikt worden. Omdat door schakelaar S1 nog maar een zeer kleine stroom loopt, in de orde van 30 tot 60 mA (afhankelijk van de spoelweerstand van het relais), kan hiervoor een zeer lichte en kleine schakelaar gebruikt worden, bijv. Conrad 1587876 - 62. (in het schema is voor de duidelijkheid maar één relais getekend. Voor een wisselspoel moeten echter twee relais gebruikt worden). Doordat de schakelaars klein van afmeting zijn, kunnen er vele dicht bij elkaar geplaatst worden plaatsen op bijv. het schakeltableau.

400px
Afbeelding: 03
Schema wisselaansturing met twee drukschakelaars en twee relais
Tekening gemaakt door: Fred Eikelboom

Voor de volledigheid hierboven het complete schema van de wisselaansturing. Door op S1 of S2 te drukken, schakelt het wissel om.

Reed-contacten

In plaats van schakelaar S1 en S2 kunnen ook reed-contacten worden gebruikt. Een reed-contact kan dan worden bediend door een magneetje die onder de loc of het treinstel gemonteerd (gelijmd) wordt. Zo kunnen de wissels door het rollend materieel worden omgeschakeld.

Let op! Net als een gewone schakelaar, moet ook een reed-contact berekend zijn op de hoge schakelstroom. Er bestaan wisselspoelen die ongeveer 4 A verbruiken, hiermee moet terdege rekening worden gehouden. Meet dus eerst hoeveel stroom er door de wisselspoel loopt, of zoek het op in de gebruiksaanwijzing. Kies dan een geschikt reed-contact. Is het reed-contact niet berekend op de stroomsterkte, dan branden de contacten in en gaan de tongen van het reed-contact aan elkaar kleven.

Een overzicht:

Fabrikaat Nummer Lengte (mm) Diameter (mm) Max. stroom Type Positie
Meder MK20/1 10 3,0 250 mA NO Staand.
Meder MK20/2 7,5 2,7 250 mA NO Staand.
Conrad 503800-62 7 1,8 500 mA NO Liggend.
Conrad 503878-62 10 2,0 700 mA NO Liggend.
Conrad 503819-62 14,2 2,3 1000 mA NO Liggend.
Conrad 1277033-89 19,0 2,6 2000 mA NO Liggend.
Conrad 1277035-89 24,5 3,8 3000 mA NO Liggend.
Tabel: 01 (situatie per sep 2012)
Tabel gemaakt door: Fred Eikelboom

Als het reed-contact maar in één rijrichting bediend moet worden, monteer het dan niet in het midden van de rails maar aan de zijkant. Door ook de magneet (een zo klein mogelijk neodymium-type) niet midden onder de loc of het treinstel te monteren (dus aan dezelfde kant als het reed-contact), ontstaat een richting-afhankelijke werking. Het is dan wel noodzakelijk om de reed-contacten niet vlak naast elkaar te plaatsen, anders worden ze beide tegelijkertijd geschakeld (zie afbeelding 04).

Reed-contacten-01.gif
Afbeelding: 04
Schema wisselaansturing met twee reed-contacten en twee relais
Tekening gemaakt door: Fred Eikelboom

Hieronder een overzicht van diverse wisselaandrijvingen en de stroom bij het omschakelen:

Merk. Typenummer. Spanning.
(AC). 		Stroomsterkte.
(ampère).
Fleischmann. 6421 18 V 0,66
Fleischmann. 9182 16 V 0,91
Märklin. 74490 18 V 1,53
Märklin. 7549 18 V 0,97
Peco. PL-10 18 V 3,91 - 4,03
Peco. PL-10W 18 V 1,53 - 1,61
Peco. PL-11 16 V 1,95 - 2,17
Roco. 61195 18 V 0,32
Trix. 14971 16 V 1,83 - 2,27
Tabel: 02
Tabel gemaakt door: Fred Eikelboom

(de stroom is gemeten bij de vermelde spanning)

Geschikt relais voor deze toepassing is:

Typenummer. Conrad bestelnummer.
JV-12S-KT12VDC. 502946 - 62
Tabel: 03
Tabel gemaakt door: Fred Eikelboom

Voor de voeding van de schakeling kan een reeds aanwezige 12 Volt voeding gebruikt worden, of zelf gebouwd worden, bijv. met een UA7812, maar een kant-en-klare netvoeding aanschaffen is ook mogelijk. Geschikte voedingen voor deze schakeling zijn o.a.:

Voeding. Uitgangsstroom. Conrad bestelnummer.
VOLTCRAFT FPPS 12-18W stekkervoeding 12 V 1,5 ampère. 2264178 - 62
Dehner Elektronik SYS 1308 stekkervoeding 12 V 2,0 ampère. 2330693 - 62
Tabel: 04
Tabel gemaakt door: Fred Eikelboom

Digitaal bedrijf

Bij digitaal bedrijf dient voor dit type wisselaandrijvingen een wisseldecoder aangeschaft te worden die een kortstondige puls geeft en minimaal de gevraagde stroomsterkte kan verwerken. Blijft de spanning te lang op de spoel staan, dan wordt de spoel te heet en brandt door. De trafo moet ruim bemeten zijn, dus bij een wisselaandrijving die 2 A verbruikt, moet een trafo toegepast worden die de gevraagde stroom gemakkelijk kan leveren. Bestaat de kans dat er twee wissels tegelijkertijd omschakelen, dan dient het dus een trafo te zijn voor minimaal 4 ampère.

CDU

Daar een aantal van de bovengenoemde wisselaandrijving een hoge stroom trekken, verdient het aanbeveling om ze te voeden met een "Capacitor Discharge Unit" (CDU), in het Nederlands: "condensator ontladingseenheid". De CDU zorgt er voor dat de spoel van het wissel een kortstondige hoge stroom krijgt en veel betrouwbaarder omgaat, maar dan moeten er nog zwaardere reed-contacten gebruikt worden die de grote stroom die de CDU levert ruim kunnen verwerken. Stromen van 4 - 6 A zijn geen uitzondering. Dan is het beter om de wissels aan te sturen via relais en lichtere reed-contacten te gebruiken.

Motorisch aangedreven wisselaandrijvingen

Bij motorisch aangedreven wisselaandrijvingen is de opgenomen stroom aanzienlijk lager:

Merk. Typenummer. Spanning.
(AC of DC) 		Stroomsterkte.
(ampère/mA)
Conrad. 1396900 16 V~ 0,05 (50 mA)
Tortoise Turtle. 800-6000 12 V= 4 mA tijdens het omlopen.
15 - 16 mA in de eindstand.
Tabel: 05
Tabel gemaakt door: Fred Eikelboom

(de stroom is gemeten bij de vermelde spanning)

Motorische wisselaandrijvingen, zoals de Tortoise Turtle, zijn ontworpen voor een continuspanning op de voedingsaansluitingen. En daar een reed-contact maar kortdurend een impuls geeft, zullen deze aandrijvingen niet goed werken met reed-contacten.

Meer informatie

Encyclopedie:
Externe websites:
Elektronica onderdelen.
Aansluittips voor wissels.
Meer over relais.


Hoofdpagina  Categorie-index  Index  Menu
Vorige | Volgende
 Contact met de redactie: Contact met de redactie 
Laatste wijziging: 30 jan 2025 9:45 (CET)
Overgenomen van "https://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Wisselaansturing_met_relais&oldid=53700"