Groot onderhoud

Vorige | Volgende

Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Fred Eikelboom

Inhoud

1 Voorbereiding
2 Reinigingsvloeistof
3 De behuizing van de aandrijving
4 De elektromotor
5 De motor piept of snerpt
- 5.1 Klokkenmaker
6 Motor uit elkaar halen
7 Vette koolborstels
8 Inrijden na vervangen van de koolborstels
9 Tandwielen schoonmaken
10 Meer informatie
- 10.1 Encyclopedie:
- 10.2 Beneluxspoor.net:

Dit artikel behandelt het groot onderhoud van de locs/treintellen.

De locs/treintellen hebben soms groot onderhoud nodig, bijvoorbeeld als een locomotief jaren in de doos gelegen of in de vitrine gestaan heeft. Het vet of de olie kan dan hard geworden (verharst) zijn. Rijden is er dus niet meer bij, totdat alles schoongemaakt is en opnieuw gesmeerd. Indien toch geprobeerd wordt of de loc/treinstel wil rijden is de kans groot dat de motor te heet wordt en verbrandt en dan zijn we verder van huis.
De enige manier om dit weer goed te krijgen, is het draaiende gedeelte van de loc/treinstel te demonteren, het draaiende gedeelte schoonmaken en het draaiende gedeelte te smeren en de loc/treinstel weer te monteren.

Voorbereiding

Zorg dat er gewerkt wordt in een ruimte met zeil of novilon op de vloer. Bij hoogpolig tapijt kunnen we eventueel op de vloer gevallen onderdeeltjes moeilijk of helemaal niet terugvinden. Zorg dat er rubber handschoen binnen handbereik zijn. Zorg voor een flesje naaimachineolie (Teflon-olie cq. PTFE-olie of speciale olie van de locomotief-fabrikant mag ook). Zorg ook voor een busje- of een tube (Teflon)-vet, Leg ook een aantal wattenstaafjes gereed.

Reinigingsvloeistof

Voor het ontvetten van kunststoffen- en metalen tandwielen of wormen en wormwielen gebruiken we;

Isopropanol (ook IPA genoemd)
Dasti
Wasbenzine.

LET OP	Reinigingsvloeistoffen zoals IPA, Dasti en wasbenzine bevatten schadelijke stoffen en drogen de huid uit! Draag bij het gebruik ervan altijd rubberen handschoenen en zorg voor voldoende ventilatie.

De behuizing van de aandrijving

Na het verwijderen van de tandwielen (maak even een tekening van hoe ze gezeten hebben) leggen we de behuizing (=de tandwielkast) in een kunststof bakje of in een ultrasoonreiniger. Reinigingsvloeistof er op gieten tot dat de tandwielkast helemaal bedekt is. Na 10 minuten de vloeistof afgieten en de tandwielkast op een droge pluisvrije doek leggen, met een wattenstaafje de binnenkant en buitenkant reinigen en droogdeppen. Zien we dan nog verhard vet, dan nog vijf minuten in de reinigingsvloeistof leggen. Het is het handigst om de tandwielkast én de losse tandwielen tegelijkertijd in de reinigingsvloeistof te leggen.

De elektromotor

Afbeelding: 01

Worm en wormwiel

Tekening gemaakt door: Fred Eikelboom

Wanneer de motor uit de locomotief verwijderd is hangen we deze m.b.v. een krokodilleklem die onderdeel is van een handig hulpstuk; een zogenaamd "derde handje" boven het bakje en zorgen dat de worm (zie afbeelding 01) in de reinigingsvloeistof hangt.
Na tien minuten de worm met een tandenborstel reinigen. Zien we dan nog verhard vet, dan nog vijf minuten in de reinigingsvloeistof hangen.Heeft de motor twee wormen dan daarna de motor andersom ophangen zodat de worm in de reinigingsvloeistof hangt om deze ook te reinigen. Daarna ook deze worm met een tandenborstel reinigen. Zien we dan nog verhard vet, dan nog vijf minuten in de reinigingsvloeistof leggen. Na droging de motorlagers smeren met olie en de worm (of de wormen) smeren met vet.

De motor piept of snerpt

Wanneer de motor piept of snerpt komt dat doordat de motor lange tijd niet gesmeerd is. Door het gebrek aan smering zijn de lagers te ruim geworden, daardoor gaat de motor-as langs de binnenkant van het lager rollen en het toerental daalt daarbij dan ook nog. Sommigen proberen dan met dik vet het probleem te verhelpen. Uitgelopen lagers kunnen nooit door dik vet gecompenseerd worden, omdat de oorzaak mechanisch is. Binnen de kortste keren keert het gepiep weer terug. Hiervoor zijn maar twee oplossingen: motor vervangen of nieuwe lagers monteren. En dan kunnen het beste de glijlagers vervangen door kogellagers (zie tabel 01). Iemand die handig is, kan de glijlagers zelf vervangen door kogellagers. Misschien moet het gat waarin het nieuwe kogellager komt iets uitgeboord worden. Het probleem is dan om de lagers goed recht in de motor te plaatsen. Wanneer dan ook maar iets scheef geboord wordt, gaat de zaak wringen en loopt de motor na montage te zwaar of helemaal niet. Kijk uit voor kortsluiting van de collector aan de kant van het kogellager, zo nodig een kunststof isolatiering tussen kogellager en collector aanbrengen.

Klokkenmaker

Een andere mogelijkheid om nieuwe lagers te krijgen is een bezoekje brengen aan een klokkenmaker. Deze vervangt uitgelopen lagers van klokken, "verbussen" genaamd. Wellicht heeft de klokkenmaker een oplossing voor de uitgesleten lagers.

Asdiameter	Buitendiameter	Dikte	Leverancier
1,5	4	2	toprc.nl
2	5	2,3	lagerkoning.nl
2	5	2,3	interwiel.nl
2	6	3	interwiel.nl
2	7	3,5	neita.nl
2,5	6	2,6	neita.nl
3	7	2	toprc.nl.
3	8	3	toprc.nl

Tabel: 01

Tabel gemaakt door: Fred Eikelboom

Motor uit elkaar halen

Bij het demonteren moeten we opletten dat de veertjes van de koolborstels niet wegspringen. Het beste kunnen we een grote plastic zak om de motor doen en dan onze handen in de plastic zak steken, de opening van de zak zo klein mogelijk houden en de motor demonteren. Mocht er een veertje wegspringen, dan bestaat de kans dat het veertje in de zak terechtgekomen is.
Na het demonteren de onderdelen van de motor in de reinigingsvloeistof leggen en 10 minuten wachten. Daarna voorzichtig de collector met een tandenborstel reinigen. Zien we dan nog verhard vet, dan nog vijf minuten in de reinigingsvloeistof leggen. Maak tevens de gleuven tussen de lamellen van de collector schoon met een houten tandenstoker of een kunststof stripje. Gebruik hiervoor geen metaal want dan krijgen we bramen aan de collector en dan slijten de koolborstels supersnel! Met een wattenstaafje de binnenzijde van de motor reinigen. Gebruik ook een wattenstaafje voor het reinigen van de binnenzijde van de koolborstelhouders. De koolborstels moeten gemakkelijk in de houder kunnen bewegen.

Vette koolborstels

Wanneer is geconstateerd dat de koolborstels vettig zijn geworden door olie, dan moeten de koolborstels zonder meer worden vervangen door nieuwe. Vette koolborstels uitwendig schoonmaken helpt niet, want de olie is diep in het poreuze materiaal gezogen en die ingedrongen olie komt er nooit meer uit. Die olie zorgt er ook voor dat er een soort isolatielaagje op de commutator aanwezig is, waardoor het contact tussen de koolborstels en de collectorlamellen nog slechter wordt. Hierdoor ontstaat extra vonkvorming en verslijten de koolborstels en de commutator (of collector) eerder dan gewenst.

Inrijden na vervangen van de koolborstels

Na het vervangen van de koolborstels de loc/treinstel een half uur vooruit en een half uur achteruit laten rijden op halve snelheid, om de koolborstels de tijd te geven om goed in te lopen op de collector.

LET OP	Vergeet niet om de lagers van de motor te smeren na het monteren.

Tandwielen schoonmaken

De tandwielen in een kunststof bakje of in een ultrasoonreiniger leggen, reinigingsvloeistof er op gieten tot dat de tandwielen helemaal bedekt zijn. Regelmatig met een tandenborstel de tandwielen afborstelen. Na 10 minuten de vloeistof afgieten en de tandwielen op een droge pluisvrije doek leggen en droogdeppen. Zien we dan nog verhard vet, dan nog vijf minuten in de reinigingsvloeistof leggen. Na het schoonmaken minstens 15 minuten laten drogen. Daarna tijdens het weer in elkaar zetten de tandwielen smeren:

Losse tandwielen smeren

op de tanden van de tandwielen een beetje (Teflon)-vet en op de plaats waar het tandwiel omheen draait (=de as) een beetje Teflon-olie.

Tandwielen op aangedreven as

op de tanden van het tandwiel een beetje vet.

Wormen

op de tanden van de worm een beetje vet.

Nadat alles weer gemonteerd is kunnen we gaan proefrijden.

Klik op "Onderdelen" onderaan deze pagina voor aanvullende info over onderdelen.

Meer informatie

Encyclopedie:
Artikel Documentatie en onderdelen van rollend materieel
Artikel Merkenlijsten Bekijk ook de merkenlijst bij het zoeken naar onderdelen.
Artikel Onderhoud

Beneluxspoor.net:
Draadje/topic op het forum	over uitgelopen lagers

Gerelateerde termen: gangbaar maken, oud, oude loc, repareren, reparatie, teflonvet, teflonolie, uitgesleten, versleten

Hoofdpagina Categorie-index Index Menu