Persoonlijke instellingen

Systemen

Uit BeneluxSpoor.net - Encyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken
Hoofdpagina  Categorie-index  Index  Menu
Vorige | Volgende

Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Hans van de Burgt


In modelspoorland zijn eigenlijk twee basis railsystemen beschikbaar; tweerail en drierail. Deze verschillen zowel fysiek als elektrisch.

Fysiek verschil

Drierail is wat de naam ook eigenlijk zegt: drie stroomgeleiders. Vroeger nog echt drie complete spoorstaven maar tegenwoordig zogenaamde puntcontacten (soms wordt deze benaming afgekort tot 'puco's') in het midden. De locomotief neemt stroom af via de rails en via een sleepcontact dat over de puntcontacten glijdt (zie afbeelding 01).

Bij tweerail zijn er twee spoorstaven. Hierbij staat de plus (+) van de gelijkspanning op de ene spoorstaaf en de min (eigenlijk de 0 'nul') (—) op de andere spoorstaaf (zie afbeelding 02). In de rijrichting gezien is plus rechts en min (0) links.

Spanningtoevoer-01.gif Spanningtoevoer-02.gif
Afbeelding: 01 Afbeelding: 02
Spanningtoevoer naar de motor bij drierail Spanningtoevoer naar de motor bij tweerail
Tekening gemaakt door: Fred Eikelboom Tekening gemaakt door: Fred Eikelboom

Elektrisch verschil

Vroeger werden tweerail en drierail ook wel aangeduid met 'gelijkstroom' en 'wisselstroom'. Dit kwam omdat bij tweerail gelijkspanning werd gebruikt. De rijrichting werd gewisseld door bij de regelaar de polen om te keren (te verwisselen). Bij drierail werkt dit anders. Hierbij wordt gebruik gemaakt van wisselstroom. Door via de transformator een korte puls van 20 V op de baan te zetten, wordt er intern (in de loc) een bistabiel relais omgezet, waardoor de spanning over de veldwikkeling van de motor omkeert. De loc zal dan de andere kant uit gaan rijden.

Een bijzondere vorm van een drierail systeem was het vroeger populaire Trix Express op gelijkspanning. Daarbij vormde elke, onderling geïsoleerde, spoorstaaf een stroomkring met de middenrail als gemeenschappelijke terugvoer. Daardoor was het mogelijk om, onafhankelijk van elkaar, twee treinen tegelijk op hetzelfde spoor te bedienen. Met bovenleiding was zelfs een drie-treinenbedrijf mogelijk. Na de overname van de firma Trix door Märklin wordt Trix Express echter niet meer geproduceerd.

Tweerail- en drierailmaterieel

Het verschil tussen drierail 'wisselstroom'-wagens en tweerail 'gelijkstroom'-wagens' zit in de assen/wielen. Bij het drierailsysteem zijn de wielen via de as elektrisch met elkaar verbonden, bij het tweerailsysteem zijn ze van elkaar geïsoleerd omdat er anders kortsluiting ontstaat. Of een wielset (as plus wielen) geschikt is voor tweerail, is te zien aan de kunststof isolatiebusjes die wel of niet aanwezig zijn tussen as en wiel (zie afbeelding 02). Een 'wisselstroomwagen' kan dus niet op een gelijkstroombaan rijden, een 'gelijkstroomwagen' kan wel op een wisselstroombaan.

Digitaal

Bij 'digitaal' is er geen sprake meer van gelijk- of wisselspanning. Zowel tweerail als drierail maakt bij 'digitaal' gebruik van een spanning in blokvorm (blokgolf met wisselende polariteit). In dit blokpatroon is informatie opgeslagen over het id (het adres) en het commando naar de locomotief. Elke locomotief heeft een decoder die deze informatie kan lezen en de opdrachten kan uitvoeren.


Meer informatie

Encyclopedie:
Externe website:
over tweerail en drierail.


Gerelateerde termen: Märklin, Marklin, Maerklin



Hoofdpagina  Categorie-index  Index  Menu
Vorige | Volgende
Contact met de redactie: Contact met de redactie 

Laatste wijziging: 7 mrt 2023 10:27