|
|
| (10 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven) |
| Regel 7: |
Regel 7: |
| | }} | | }} |
| | {{Inhoudsopgave||Klein}} | | {{Inhoudsopgave||Klein}} |
| − | Het zelf bouwen van een NS-lichtseinen begint uiteraard met het bestuderen van het grote voorbeeld.<br /> | + | Het '''zelf bouwen van''' een NS-'''lichtseinen''' begint uiteraard met het bestuderen van het grote voorbeeld. Zie hiervoor het artikel [[Lichtseinen]].<br /> |
| − | Zie hiervoor het artikel ''Lichtseinen'' bij [[Zelfbouw lichtseinen#Meer informatie|'Meer informatie']].<br /> | + | In dit artikel bespreken we hoe zelf lichtseinen te maken: |
| − | In dit artikel bespreken we '''hoe zelf lichtseinen te maken''': | + | * 3D-print lichtsein; |
| − | * 3D-print lichtsein. | + | * Bouwpakket lichtsein; |
| − | * Bouwpakket lichtsein. | |
| | * Bouwen naar bouwtekening. | | * Bouwen naar bouwtekening. |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| Regel 21: |
Regel 20: |
| | }} | | }} |
| | === 3D-print lichtsein === | | === 3D-print lichtsein === |
| − | Steeds vaker worden onderdelen voor de modelspoorbaan gemaakt met een 3D-printer. In vrijwel alle gevallen betreft het dan modelbouw-onderdelen die nog geassembleerd of op zijn minst geverfd moeten worden. Het zijn dus vrijwel nooit kant-en-klaar producten. Via 'SpoorObjecten' (zie onder bij [[Zelfbouw lichtseinen#Meer informatie|'Meer informatie']]), kunt u lichtseinen in schaal H0 bestellen. Deze zijn gemaakt van nylon, met een vrij korrelige structuur.<br />Zie het verslag op het Beneluxspoor.net-forum bij [[Zelfbouw lichtseinen#Meer informatie|'Meer informatie']]. | + | Steeds vaker worden onderdelen voor de modelspoorbaan gemaakt met een [[Woorden - 0 t/m 9#3D|3D-printer]]. In vrijwel alle gevallen betreft het dan modelbouw-onderdelen die nog geassembleerd of op zijn minst geverfd moeten worden. Het zijn dus vrijwel nooit kant-en-klaar producten.<br />Zie het verslag op het Beneluxspoor.net-forum bij [[#Meer informatie|"Meer informatie"]]. |
| | {{Afbeelding 2 naast elkaar | | {{Afbeelding 2 naast elkaar |
| | |Bestand= DB-20111225-IMG 5933.jpg | | |Bestand= DB-20111225-IMG 5933.jpg |
| Regel 34: |
Regel 33: |
| | |Omschrijving2= Sein voorzien van leds | | |Omschrijving2= Sein voorzien van leds |
| | }} | | }} |
| − | De 3D-seinen worden geleverd zonder leds. Die moeten er zelf in gemonteerd worden. De filigrane draadjes van de leds kunnen bevestigd worden aan het trapje, zodat ze onopvallend van [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] voorzien kunnen worden. | + | De [[3D/RM, CAD-ontwerp, 3D-printen|3D-seinen]] worden geleverd zonder leds. Die moeten er zelf in gemonteerd worden. De filigrane draadjes van de [[Elektronica basis#De led|leds]] kunnen bevestigd worden aan het trapje, zodat ze onopvallend van [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] voorzien kunnen worden. |
| | | | |
| | Djuri Baars heeft deze seinen inmiddels in grote getale toegepast op zijn modelspoorbaan.<br /> | | Djuri Baars heeft deze seinen inmiddels in grote getale toegepast op zijn modelspoorbaan.<br /> |
| | Hij geeft de volgende tips: | | Hij geeft de volgende tips: |
| − | * Breng meerdere lagen primer aan. Dit werkt naast dekkend ook vullend waardoor de grove structuur van de 3D-print mooi glad wordt. | + | * Breng meerdere lagen primer aan. Dit werkt naast dekkend ook vullend waardoor de grove structuur van de 3D-print mooi glad wordt; |
| − | * Gebruik masking-tape om de seinpaal afwisselend wit en zwart te schilderen. Breng de masking-tape niet alleen strak, maar ook dik aan. | + | * Gebruik masking-tape om de seinpaal afwisselend wit en zwart te schilderen. Breng de masking-tape niet alleen strak, maar ook dik aan; |
| − | * Gebruik één stuk zo breed mogelijke tape. Begin met 2 × 6 mm, gedeeltelijk over elkaar geplakt. (Djuri wilde 9 mm. hebben, maar 10 mm. tape dekte beter). | + | * Gebruik één stuk zo breed mogelijke tape. Begin met 2 × 6 mm, gedeeltelijk over elkaar geplakt. (Djuri wilde 9 mm hebben, maar 10 mm tape dekte beter); |
| − | * Het wit niet verven, maar afplakken, vòòr het aanbrengen van de primer, geeft ook een prima resultaat. | + | * Het wit niet verven, maar afplakken, vóór het aanbrengen van de primer, geeft ook een prima resultaat. |
| | Gebruikte verf: | | Gebruikte verf: |
| − | * Revell Aqua Color Basic (primer). | + | * Revell Aqua Color Basic (primer); |
| − | * Revell Aqua Color Black matte (nr. 08). | + | * Revell Aqua Color Black matte (nr. 08); |
| − | * Revell Aqua Color White matte (nr. 05). | + | * Revell Aqua Color White matte (nr. 05); |
| | * Revell Aqua Color Mix (thinner).<br /><br /> | | * Revell Aqua Color Mix (thinner).<br /><br /> |
| | {| class="wikitable" | | {| class="wikitable" |
| − | | valign='center'| [[Bestand:Let-op.jpg|50px|center]]<small> '''LET OP'''</small>||valign='top'|'''<u>Waarschuwing'''</u><br />Thinner en primer zijn brandgevaarlijk en schadelijk voor de gezondheid, dus zorg voor voldoende ventilatie of gebruik het in de buitenlucht.<br clear='all'> | + | | valign="center"| [[Bestand:Let-op.jpg|50px|center]]<small> '''LET OP'''</small>||valign="top"|'''<u>Waarschuwing'''</u><br />Thinner en primer zijn brandgevaarlijk en schadelijk voor de gezondheid, dus zorg voor voldoende ventilatie of gebruik het in de buitenlucht. |
| − | |-
| |
| | |} | | |} |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| Regel 59: |
Regel 57: |
| | }} | | }} |
| | === Lichtsein als bouwpakket === | | === Lichtsein als bouwpakket === |
| − | Leverancier die bouwpakketten aanbied voor lichtseinen: | + | Leverancier die bouwpakketten aanbied voor lichtseinen: Viessmann. |
| − | * Viessmann.
| |
| | === Bouwen aan de hand van een bouwtekening === | | === Bouwen aan de hand van een bouwtekening === |
| | Voor de echte modelbouwers is het ook mogelijk een NS Lichtsein — Type D te bouwen aan de hand van een bouwtekening.<br /> | | Voor de echte modelbouwers is het ook mogelijk een NS Lichtsein — Type D te bouwen aan de hand van een bouwtekening.<br /> |
| Regel 66: |
Regel 63: |
| | Ook is de metalen flens die onderaan de seinmast zit bij het tweede sein vierkant en bij het eerste sein rond of vrijwel rond. | | Ook is de metalen flens die onderaan de seinmast zit bij het tweede sein vierkant en bij het eerste sein rond of vrijwel rond. |
| | | | |
| − | In een 'Modelbouwer' uit 1967 stond een tekening van een dergelijk sein. Dit model is als uitgangspunt genomen. Waar men in het verleden uitging van het toepassen van lampjes, wordt nu uiteraard gebruik gemaakt van SMD-leds, waarmee een veel beter resultaat kan worden behaald. Het seinscherm met lampenkast kan daardoor heel plat worden uitgevoerd.<br /> | + | In een "Modelbouwer" uit 1967 stond een tekening van een dergelijk sein. Dit model is als uitgangspunt genomen. Waar men in het verleden uitging van het toepassen van lampjes, wordt nu uiteraard gebruik gemaakt van SMD-leds, waarmee een veel beter resultaat kan worden behaald. Het seinscherm met lampenkast kan daardoor heel plat worden uitgevoerd.<br /> |
| | In MS-Paint werd een nieuwe tekening gemaakt. De belangrijkste maten werden steeds omgerekend naar Pixels, dus alles is aardig in verhouding. De lampen zijn echter iets te groot getekend. Fijne details staan er ook niet op. De maten in de bouwtekening zijn in mm. Er staan dus geen komma's in. | | In MS-Paint werd een nieuwe tekening gemaakt. De belangrijkste maten werden steeds omgerekend naar Pixels, dus alles is aardig in verhouding. De lampen zijn echter iets te groot getekend. Fijne details staan er ook niet op. De maten in de bouwtekening zijn in mm. Er staan dus geen komma's in. |
| | De cursief gedrukte maten zijn geschat. | | De cursief gedrukte maten zijn geschat. |
| Regel 79: |
Regel 76: |
| | === Gebruikt materiaal: === | | === Gebruikt materiaal: === |
| | ==== Ladder ==== | | ==== Ladder ==== |
| − | Mastica 400 uit doosje 104 of 108. Uit deze ladder is om de andere sport er één weggesneden. Er blijven dan precies 14 sporten over. De breedte van de ladder is vier mm, dat moet eigenlijk 2,7 mm zijn. Het profiel van de Mastica ladder is een beetje taps. Van het breedste gedeelte kunt u met een mes gemakkelijk wat materiaal wegschrapen, met een schuurstokje wordt de ruimte tussen de sporten nog wat nabewerkt. | + | Mastica 400 uit doosje 104 of 108. Uit deze ladder is om de andere sport er één weggesneden. Er blijven dan precies 14 sporten over. De breedte van de ladder is vier mm, dat moet eigenlijk 2,7 mm zijn. Het profiel van de Mastica ladder is een beetje taps. Van het breedste gedeelte kunnen we met een mes gemakkelijk wat materiaal wegschrapen, met een schuurstokje wordt de ruimte tussen de sporten nog wat nabewerkt. |
| | ==== Palen ==== | | ==== Palen ==== |
| − | Op schaal 1:87 (H0) zou buis van 1,6 mm en 1,95 mm diameter gebruikt moeten worden. In 'de Modelbouwer' vond men dat indertijd geen haalbare kaart en gebruikte men 2,0 mm en 2,5 mm. Ook omdat de ladder iets te breed is, werd dat advies opgevolgd. | + | Op schaal 1:87 (H0) zou buis van 1,6 mm en 1,95 mm diameter gebruikt moeten worden. In "de Modelbouwer" vond men dat indertijd geen haalbare kaart en gebruikte men 2,0 mm en 2,5 mm. Ook omdat de ladder iets te breed is, werd dat advies opgevolgd. |
| | ==== Paalvoet ==== | | ==== Paalvoet ==== |
| − | Gedraaid van massief messing, rond zes mm. Het gedeelte van rond 230 mm is in schaal 1:87 (H0) ongeveer 2,64 mm, dus afgerond drie mm. Wie geen draaibank heeft, kan de paalvoet ook opbouwen uit messing buizen van 5,0-3,0 mm, 3,0-2,4 mm en een passend onderleg-ringetje. Eventueel voor de onderste paaldiameter 2,4-1,4 mm gebruiken. | + | Gedraaid van massief [[Woorden - M#Messing|messing]], rond zes mm. Het gedeelte van rond 230 mm is in schaal 1:87 (H0) ongeveer 2,64 mm, dus afgerond drie mm. Wie geen draaibank heeft, kan de paalvoet ook opbouwen uit messing buizen van 5,0-3,0 mm, 3,0-2,4 mm en een passend onderleg-ringetje. Eventueel voor de onderste paaldiameter 2,4-1,4 mm gebruiken. |
| | ==== Zonnekappen ==== | | ==== Zonnekappen ==== |
| − | Hier is een hele tijd over nagedacht. Ooit eens ergens gelezen dat die kappen/lampen 250 mm zouden zijn. Bij een hartafstand tussen de lampen van 300 mm kan dat volgens mij niet. De schuifmaat werd voor verschillende foto's gehouden. Volgens mij zijn de lampen 230-235 mm. In schaal H0 is dit 2,67 mm. De zonnekappen zijn van 2,5 mm messing buis gemaakt. Binnendiameter opgeboord naar twee mm, schuine kant er aan vijlen en afkorten. Na enige oefening maakt u er 12 in een uur. | + | Hier is een hele tijd over nagedacht. Ooit eens ergens gelezen dat die kappen/lampen 250 mm zouden zijn. Bij een hart-op-hartafstand tussen de lampen van 300 mm kan dat volgens mij niet. De schuifmaat werd voor verschillende foto's gehouden. Volgens mij zijn de lampen 230-235 mm. In schaal H0 is dit 2,67 mm. De zonnekappen zijn van 2,5 mm messing buis gemaakt. Binnendiameter opgeboord naar twee mm, schuine kant er aan vijlen en afkorten. Na enige oefening maken we er 12 in een uur. |
| | ==== Seinschermen ==== | | ==== Seinschermen ==== |
| − | Gemaakt van een stuk transformatorkern (kan natuurlijk ook met een aantal plaatjes op elkaar geklemd). Eerst de gaten boren, gaat dat verkeerd dan heeft u niet voor niets de schermen uit zitten zagen. Het zagen van een stapel plaatjes hoeft niet met een dergelijk fijngetand zaagje te gebeuren. Bij het zagen er voor zorgen dat er gemiddeld 1,5 tand of meer in het materiaal zit. | + | Gemaakt van een stuk transformatorkern (kan natuurlijk ook met een aantal plaatjes op elkaar geklemd). Eerst de gaten boren, gaat dat verkeerd dan hebben we niet voor niets de schermen uit zitten zagen. Het zagen van een stapel plaatjes hoeft niet met een dergelijk fijngetand zaagje te gebeuren. Bij het zagen er voor zorgen dat er gemiddeld 1,5 tand of meer in het materiaal zit. |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| | |Bestand= JHU-03.png | | |Bestand= JHU-03.png |
| Regel 98: |
Regel 95: |
| | Ook gemaakt van een transformatorkern. | | Ook gemaakt van een transformatorkern. |
| | ==== Uithouders ==== | | ==== Uithouders ==== |
| − | Hartafstand paal — seinscherm is 340 mm, in H0 3,9 mm. In een stalen plaatje van 1,5 mm dik is een heel stel gaten geboord van twee mm. Hartafstand controleren, uitzagen en in model vijlen. De uithouders van de eerste zes seinen zijn niet het sterkste punt.<br />
| + | Hart-op-hartafstand paal — seinscherm is 340 mm, in H0 3,9 mm. In een stalen plaatje van 1,5 mm dik is een heel stel gaten geboord van twee mm. Hartafstand controleren, uitzagen en in model vijlen. De uithouders van de eerste zes seinen zijn niet het sterkste punt.<br /> |
| | MkII uithouder: Aan de seinschermzijde een gat van 1,5 mm, en aan de paalzijde het gat open gevijld. | | MkII uithouder: Aan de seinschermzijde een gat van 1,5 mm, en aan de paalzijde het gat open gevijld. |
| | ==== Laddersteunen ==== | | ==== Laddersteunen ==== |
| | Gemaakt van 0,5 mm messing draad. | | Gemaakt van 0,5 mm messing draad. |
| | ==== SMD-leds ==== | | ==== SMD-leds ==== |
| − | SMD-led met 1206 behuizing. Het vierkantje (de vierkante behuizing) van deze led past niet zondermeer in het gat van twee mm van de zonnekap. Simpel freesje gemaakt om wat van het plastic vierkantje weg te frezen. Draad in paal 0,1 mm geëmailleerd koperdraad (wikkeldraad). | + | SMD-led met 1206 behuizing. Het vierkantje (de vierkante behuizing) van deze [[Elektronica basis#De led|led]] past niet zondermeer in het gat van twee mm van de zonnekap. Simpel freesje gemaakt om wat van het [[Woorden - P#Plastic|plastic]] vierkantje weg te frezen. Draad in paal 0,1 mm geëmailleerd koperdraad (wikkeldraad). |
| | === Assemblage === | | === Assemblage === |
| | ==== Paalvoet ==== | | ==== Paalvoet ==== |
| Regel 115: |
Regel 112: |
| | }} | | }} |
| | ==== Seinscherm ==== | | ==== Seinscherm ==== |
| − | Ook voor het in elkaar solderen van het seinscherm is een mal gemaakt. De foto zegt genoeg. Het scherm wordt tijdens het solderen ondersteund door twee stukjes kurk. Hier is tin-zilversoldeer gebruikt, zodat later bij het aansolderen van de leds de boel niet uit elkaar valt. | + | Ook voor het in elkaar [[Solderen|solderen]] van het seinscherm is een mal gemaakt. De foto zegt genoeg. Het scherm wordt tijdens het solderen ondersteund door twee stukjes kurk. Hier is tin-zilversoldeer gebruikt, zodat later bij het aansolderen van de [[Elektronica basis#De led|leds]] de boel niet uit elkaar valt. |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| | |Bestand= JHU-05.png | | |Bestand= JHU-05.png |
| Regel 125: |
Regel 122: |
| | Aansluitend meteen de paal met uithouder aan het seinscherm gesoldeerd in dezelfde mal. | | Aansluitend meteen de paal met uithouder aan het seinscherm gesoldeerd in dezelfde mal. |
| | ==== Laddersteunen ==== | | ==== Laddersteunen ==== |
| − | Om deze netjes aan de paal te kunnen solderen, zijn hiervoor drie printplaatconnectors op het plankje gelijmd. De plank met steun (bedoeld voor de onderhouds-/storingmonteur, om op te kunnen staan) is er vervolgens zo uit de hand aangesoldeerd. | + | Om deze netjes aan de paal te kunnen [[Solderen|solderen]], zijn hiervoor drie printplaatconnectors op het plankje gelijmd. De plank met steun (bedoeld voor de onderhouds-/storingmonteur, om op te kunnen staan) is er vervolgens zo uit de hand aangesoldeerd. |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| | |Bestand= JHU-06.png | | |Bestand= JHU-06.png |
| Regel 134: |
Regel 131: |
| | }} | | }} |
| | ==== Leds ==== | | ==== Leds ==== |
| − | Op het plankje is ook een aluminium plaatje gelijmd - met een rechthoekige uitsparing er in - waarin een led past. Plaats in deze uitsparing de led om het plastic vierkantje ronder te frezen, zodat dat achter in het seinscherm past. Vervolgens de aansluitingen van de leds vertinnen, ook leuk om te doen. De leds in het seinscherm plaatsen en aan één zijde vast solderen. Onder de andere led-aansluiting een stukje garen gespannen wat vastgezet is met | + | Op het plankje is ook een aluminium plaatje gelijmd - met een rechthoekige uitsparing er in - waarin een led past. Plaats in deze uitsparing de [[Elektronica basis#De led|led]] om het [[Woorden - P#Plastic|plastic]] vierkantje ronder te frezen, zodat dat achter in het seinscherm past. Vervolgens de aansluitingen van de leds vertinnen, ook leuk om te doen. De leds in het seinscherm plaatsen en aan één zijde vast solderen. Onder de andere led-aansluiting een stukje garen gespannen wat vastgezet is met |
| | [[Woorden - S#Secondenlijm|secondenlijm]]. Dit om later kortsluiting met het seinscherm te voorkomen. | | [[Woorden - S#Secondenlijm|secondenlijm]]. Dit om later kortsluiting met het seinscherm te voorkomen. |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| Regel 143: |
Regel 140: |
| | |Omschrijving= Het monteren van de leds | | |Omschrijving= Het monteren van de leds |
| | }} | | }} |
| − | Op deze foto zijn de draden al door de paal gevoerd. Eerst een draad van boven naar beneden, hier drie draden aan bevestigen en naar boven halen. Zorg dat er 'verse' stukken draad (dus met deugdelijke isolatie-laklaag er omheen) in de paal zitten om kortsluiting te voorkomen. Afhankelijk van welke besturing gebruikt gaat worden, moet nu beslist worden of alle anodes, of alle kathodes met elkaar verbonden moeten worden. | + | Op deze foto zijn de draden al door de paal gevoerd. Eerst een draad van boven naar beneden, hier drie draden aan bevestigen en naar boven halen. Zorg dat er "verse" stukken draad (dus met deugdelijke isolatie-laklaag er omheen) in de paal zitten om kortsluiting te voorkomen. Afhankelijk van welke besturing gebruikt gaat worden, moet nu beslist worden of alle [[Woorden - A#Anode|anodes]], of alle [[Woorden - K#Kathode|kathodes]] met elkaar verbonden moeten worden. |
| − | ==== Draden aan de leds solderen</u> | + | ==== Draden aan de leds solderen ==== |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| | |Bestand= JHU-13.png | | |Bestand= JHU-13.png |
| Regel 152: |
Regel 149: |
| | |Omschrijving= De scherm-achterzijde van het NS-Sein | | |Omschrijving= De scherm-achterzijde van het NS-Sein |
| | }} | | }} |
| − | Aan de onderzijde de draden met treintjesdraad (dun geïsoleerd draad) verlengd en met krimpkous afgeschermd. Voor het krimpen nog een druppel secondenlijm erin laten lopen voor de stevigheid. | + | Aan de onderzijde de draden met decoderdraad (dun geïsoleerd draad) verlengd en met [[Woorden - K#Krimpkous|krimpkous]] afgeschermd. Voor het krimpen nog een druppel secondenlijm erin laten lopen voor de stevigheid. |
| | ==== Ladder ==== | | ==== Ladder ==== |
| | Steunen op lengte gemaakt en de ladder met secondenlijm er aan gelijmd. | | Steunen op lengte gemaakt en de ladder met secondenlijm er aan gelijmd. |
| | ==== Lampenkast ==== | | ==== Lampenkast ==== |
| − | De leds zijn aan de achterkant zwart geschilderd, om doorschijnen van het licht tegen te gaan. Van zwart papier een passend bakje gemaakt (toch niet voor niets naar de kleuterschool geweest) en voor de variatie met Bison Jutex achter op de leds gelijmd. Na een kwartier nog een keer voorzichtig iets aandrukken. Als de lijm droog is zit het bakje mooi strak tegen de leds. | + | De leds zijn aan de achterkant zwart geschilderd, om doorschijnen van het licht tegen te gaan. Van zwart papier een passend bakje gemaakt (toch niet voor niets naar de kleuterschool geweest) en voor de variatie met Bison Jutex achter op de [[Elektronica basis#De led|leds]] gelijmd. Na een kwartier nog een keer voorzichtig iets aandrukken. Als de lijm droog is zit het bakje mooi strak tegen de leds. |
| | === Schilderen/spuiten === | | === Schilderen/spuiten === |
| − | De leds met behulp van passende stukjes O-ring in de zonnekappen voor het spuiten afgeschermd. Het zwart is gespoten met een spuitbus, het wit is er later opgeschilderd. Normaal gesproken kunt u de ladders zwart maken. Van nieuwe seinen zijn de ladders vaak gegalvaniseerd, dus deze maken we zilver of grijs. | + | De [[Elektronica basis#De led|leds]] zijn met behulp van passende stukjes O-ring in de zonnekappen voor het spuiten afgeschermd. Het zwart is gespoten met een spuitbus, het wit is er later opgeschilderd. Normaal gesproken kunnen we de ladders zwart maken. Van nieuwe seinen zijn de ladders vaak gegalvaniseerd, dus deze maken we zilver of grijs. |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| | |Bestand= JHU-08.png | | |Bestand= JHU-08.png |
| Regel 176: |
Regel 173: |
| | }} | | }} |
| | === Besturing === | | === Besturing === |
| − | Wanneer u een aantal seinen op uw modelbaan hebt staan en ze moeten enigszins op het voorbeeld lijkende seinbeelden tonen, dan is dat een gecompliceerde aangelegenheid. Denk maar eens aan een stukje 'Dubbel-Enkelspoor' waarbij beide sporen in twee richtingen bereden kunnen worden. Voor mij was dat het makkelijkst te realiseren met de computer voorzien van het programma 'Koploper' op de digitale modelbaan. | + | Wanneer we een aantal seinen op de modelbaan hebben staan en ze moeten enigszins op het voorbeeld lijkende seinbeelden tonen, dan is dat een gecompliceerde aangelegenheid. Denk maar eens aan een stukje "dubbel-enkelspoor" waarbij beide sporen in twee richtingen bereden kunnen worden. Voor mij was dat het makkelijkst te realiseren met de computer voorzien van het programma "Koploper" op de digitale modelbaan. |
| | | | |
| − | Het besturingsprogramma 'Koploper' ondersteunt uitgebreidere seinstelsels dan het standaard rood, geel en groen. Het NS seinstelsel kent acht verschillende seinstanden in Koploper. De acht seinbeelden zijn: | + | Het besturingsprogramma "Koploper" ondersteunt uitgebreidere seinstelsels dan het standaard rood, geel en groen. Het NS seinstelsel kent acht verschillende seinstanden in Koploper. De acht seinbeelden zijn: |
| | :* rood; | | :* rood; |
| | :* geel; | | :* geel; |
| Regel 187: |
Regel 184: |
| | :* geel met knipperend cijfer; | | :* geel met knipperend cijfer; |
| | :* geel met cijfer. | | :* geel met cijfer. |
| − | Nu zijn alleen nog geschikte decoders nodig om de seinen aan te sturen. Hieronder een aantal mogelijkheden: | + | Nu zijn alleen nog geschikte [[Seindecoders|seindecoders]] nodig om de seinen aan te sturen. Hieronder een aantal mogelijkheden: |
| | | | |
| − | De OM32 serial of OC32 serial van Leon van Perlo (zie [[Zelfbouw lichtseinen#Meer informatie|'Meer informatie']]).<br /> | + | De OM32 serial of OC32 serial van Leon van Perlo (zie [[Zelfbouw lichtseinen#Meer informatie|"Meer informatie"]]).<br /> |
| − | Dit is een systeem dat aangesloten wordt op een tweede Com-poort van de computer en een trafo. Koploper en Rocrail ondersteunen dit systeem. De OM32 kan alle acht in Koploper voorkomende NS-seinbeelden tonen, langzaam oplichten en doven van de seinlampen, van groen naar rood via geel voor de P-seinen en nog allerlei andere zaken. Wanneer u zelf de seinen gaat maken, dan is dat in combinatie met dit systeem en Koploper volgens mij de goedkoopste manier om uw modelbaan van goed werkende NS seinen te voorzien. | + | Dit is een systeem dat aangesloten wordt op een tweede Com-poort van de computer en een trafo. Koploper en Rocrail ondersteunen dit systeem. De OM32 kan alle acht in Koploper voorkomende NS-seinbeelden tonen, langzaam oplichten en doven van de seinlampen, van groen naar rood via geel voor de P-seinen en nog allerlei andere zaken. Wanneer we zelf de seinen gaan maken, dan is dat in combinatie met dit systeem en Koploper volgens mij de goedkoopste manier om de modelbaan van goed werkende NS seinen te voorzien. |
| | | | |
| − | LTD LS-DEC-NS. Dit is een speciale decoder voor Nederlandse seinen, er kunnen vier seinen - die elk vier seinbeelden kunnen tonen - op aangesloten worden (zie [[Zelfbouw lichtseinen#Meer informatie|'Meer informatie']]).
| + | Litfinski LS-DEC-NS. Dit is een speciale seindecoder voor Nederlandse seinen, er kunnen vier seinen - die elk vier seinbeelden kunnen tonen - op aangesloten worden (zie [[Zelfbouw lichtseinen#Meer informatie|"Meer informatie"]]). |
| | | | |
| − | Mijn seinen worden bestuurd met decoders op basis van een MC145027 IC. Deze decoder kan met 'een sein met cijfer' alle acht in Koploper voorkomende seinbeelden tonen, langzaam oplichten en doven van de seinlampen. De donkerfase tussen de seinbeelden kan ingesteld worden met de bekrachtigingtijd. Van groen naar rood via geel kan hij ook, voor de P-seinen. | + | Mijn seinen worden bestuurd met seindecoders op basis van een MC145027 IC. Deze seindecoder kan met "een sein met cijfer" alle acht in Koploper voorkomende seinbeelden tonen, langzaam oplichten en doven van de seinlampen. De donkerfase tussen de seinbeelden kan ingesteld worden met de bekrachtigingtijd. Van groen naar rood via geel kan hij ook, voor de P-seinen. |
| | | | |
| | De schakeling is inmiddels uit de tijd, deze stamt nog van voor de OM32 serial. | | De schakeling is inmiddels uit de tijd, deze stamt nog van voor de OM32 serial. |
| Regel 202: |
Regel 199: |
| | |Volgnummer= 14 | | |Volgnummer= 14 |
| | |Maker= Jan Huchshorn | | |Maker= Jan Huchshorn |
| − | |Omschrijving= Het NS-Sein + decoder | + | |Omschrijving= Het NS-Sein + seindecoder |
| | }} | | }} |
| − | <small>Zijn er nog vragen? Neem dan contact op via de contactpagina. We zullen uw vragen doorsturen naar Jan Huchshorn.</small> | + | <small>Zijn er nog vragen? Neem dan contact op via de contactpagina. We zullen alle vragen doorsturen naar Jan Huchshorn.</small> |
| | {{Download | | {{Download |
| | |Tekst= Tekening | | |Tekst= Tekening |
| Regel 212: |
Regel 209: |
| | |TekstErNaast= Ja | | |TekstErNaast= Ja |
| | }}Tekening van het NS-sein, gemaakt door Jan Huchshorn. | | }}Tekening van het NS-sein, gemaakt door Jan Huchshorn. |
| − | <br clear= "all" /> | + | <div style="height: 100px;"></div> |
| | {{Linkssectie begin | | {{Linkssectie begin |
| | |Box= AlleenInfo | | |Box= AlleenInfo |
| Regel 241: |
Regel 238: |
| | }} | | }} |
| | {{Link intern | | {{Link intern |
| − | |Link= Toepassing van seinen op de modelspoorbaan | + | |Link= Seindecoders |
| − | |Linknaam= Toepassing van seinen op de modelspoorbaan | + | |Linknaam= Seindecoders |
| | + | }} |
| | + | {{Link intern |
| | + | |Link= Toepassing van armseinen op de modelspoorbaan |
| | + | |Linknaam= Toepassing van armseinen op de modelspoorbaan |
| | }} | | }} |
| | {{Link intern | | {{Link intern |
| Regel 267: |
Regel 268: |
| | |Volgnr= 200 <!-- infrasi --> | | |Volgnr= 200 <!-- infrasi --> |
| | |ExtraInfo= NS-seinstelsel | | |ExtraInfo= NS-seinstelsel |
| | + | }} |
| | + | {{Link Algemeen-Meerkeuze |
| | + | |Volgnr= 471 <!-- irse --> |
| | + | |ExtraInfo= Info over het seinwezen. |
| | }} | | }} |
| | {{Link Algemeen-Meerkeuze | | {{Link Algemeen-Meerkeuze |
| Regel 274: |
Regel 279: |
| | {{Link Algemeen-Meerkeuze | | {{Link Algemeen-Meerkeuze |
| | |Volgnr= 209 <!-- ldt-inf --> | | |Volgnr= 209 <!-- ldt-inf --> |
| − | |ExtraInfo= Litfinski Daten Technik. Decoder voor Nederlandse seinen. | + | |ExtraInfo= Litfinski Daten Technik. seindecoder voor Nederlandse seinen. |
| | }} | | }} |
| | {{Link Algemeen-Meerkeuze | | {{Link Algemeen-Meerkeuze |
| Regel 321: |
Regel 326: |
| | }} {| width= "100%" | | }} {| width= "100%" |
| | |- valign= "top" | | |- valign= "top" |
| − | ! scope= "row" width="75%" | | + | ! scope= "row" width="70%" | |
| − | | <small>Laatste wijziging: 28 mrt 2023 10:35 (CET)</small> | + | | <small>Laatste wijziging: 15 mei 2025 11:28 (CET)</small> |
| | |} | | |} |
| | [[Categorie: Alles|Z]] | | [[Categorie: Alles|Z]] |
Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteurs: Jan Huchshorn en Hans van de Burgt
Het zelf bouwen van een NS-lichtseinen begint uiteraard met het bestuderen van het grote voorbeeld. Zie hiervoor het artikel Lichtseinen.
In dit artikel bespreken we hoe zelf lichtseinen te maken:
- 3D-print lichtsein;
- Bouwpakket lichtsein;
- Bouwen naar bouwtekening.
|
| Afbeelding: 01
|
| Het lichtsein langs de spoorbaan
|
| Foto gemaakt door: Jan Huchshorn
|
3D-print lichtsein
Steeds vaker worden onderdelen voor de modelspoorbaan gemaakt met een 3D-printer. In vrijwel alle gevallen betreft het dan modelbouw-onderdelen die nog geassembleerd of op zijn minst geverfd moeten worden. Het zijn dus vrijwel nooit kant-en-klaar producten.
Zie het verslag op het Beneluxspoor.net-forum bij "Meer informatie".
|
|
|
| Afbeelding: 02
|
|
Afbeelding: 03
|
| 3D print fris geverfd
|
|
Sein voorzien van leds
|
| Foto gemaakt door: D.S. Baars
|
|
Foto gemaakt door: D.S. Baars
|
De 3D-seinen worden geleverd zonder leds. Die moeten er zelf in gemonteerd worden. De filigrane draadjes van de leds kunnen bevestigd worden aan het trapje, zodat ze onopvallend van stroom voorzien kunnen worden.
Djuri Baars heeft deze seinen inmiddels in grote getale toegepast op zijn modelspoorbaan.
Hij geeft de volgende tips:
- Breng meerdere lagen primer aan. Dit werkt naast dekkend ook vullend waardoor de grove structuur van de 3D-print mooi glad wordt;
- Gebruik masking-tape om de seinpaal afwisselend wit en zwart te schilderen. Breng de masking-tape niet alleen strak, maar ook dik aan;
- Gebruik één stuk zo breed mogelijke tape. Begin met 2 × 6 mm, gedeeltelijk over elkaar geplakt. (Djuri wilde 9 mm hebben, maar 10 mm tape dekte beter);
- Het wit niet verven, maar afplakken, vóór het aanbrengen van de primer, geeft ook een prima resultaat.
Gebruikte verf:
- Revell Aqua Color Basic (primer);
- Revell Aqua Color Black matte (nr. 08);
- Revell Aqua Color White matte (nr. 05);
- Revell Aqua Color Mix (thinner).
| LET OP |
Waarschuwing
Thinner en primer zijn brandgevaarlijk en schadelijk voor de gezondheid, dus zorg voor voldoende ventilatie of gebruik het in de buitenlucht.
|
|
| Afbeelding: 04
|
| Massaproductie
|
| Foto gemaakt door: D.S. Baars
|
Lichtsein als bouwpakket
Leverancier die bouwpakketten aanbied voor lichtseinen: Viessmann.
Bouwen aan de hand van een bouwtekening
Voor de echte modelbouwers is het ook mogelijk een NS Lichtsein — Type D te bouwen aan de hand van een bouwtekening.
Een mooie versie van het NS-lichtsein, is die met schetsplaten in de paalvoet, onder een hoek van 75° (Graden) met het horizontale vlak, dezelfde hoek als die waarmee de ladder tegen de seinmast is gemonteerd. Deze zwarte ladder heeft overigens 14 sporten. Er zijn ook seinen waarbij de schetsplaten een hoek maken van ongeveer 60° (Graden) met het horizontale vlak. Voor zover het op foto's te zien was, zijn de betonnen funderingen bij het eerste sein rond of vierkant met afgeschuinde hoeken en bij het tweede sein altijd vierkant.
Ook is de metalen flens die onderaan de seinmast zit bij het tweede sein vierkant en bij het eerste sein rond of vrijwel rond.
In een "Modelbouwer" uit 1967 stond een tekening van een dergelijk sein. Dit model is als uitgangspunt genomen. Waar men in het verleden uitging van het toepassen van lampjes, wordt nu uiteraard gebruik gemaakt van SMD-leds, waarmee een veel beter resultaat kan worden behaald. Het seinscherm met lampenkast kan daardoor heel plat worden uitgevoerd.
In MS-Paint werd een nieuwe tekening gemaakt. De belangrijkste maten werden steeds omgerekend naar Pixels, dus alles is aardig in verhouding. De lampen zijn echter iets te groot getekend. Fijne details staan er ook niet op. De maten in de bouwtekening zijn in mm. Er staan dus geen komma's in.
De cursief gedrukte maten zijn geschat.
|
| Afbeelding: 05
|
| NS Lichtsein-type D
|
| Tekening gemaakt door: Jan Huchshorn
|
Gebruikt materiaal:
Ladder
Mastica 400 uit doosje 104 of 108. Uit deze ladder is om de andere sport er één weggesneden. Er blijven dan precies 14 sporten over. De breedte van de ladder is vier mm, dat moet eigenlijk 2,7 mm zijn. Het profiel van de Mastica ladder is een beetje taps. Van het breedste gedeelte kunnen we met een mes gemakkelijk wat materiaal wegschrapen, met een schuurstokje wordt de ruimte tussen de sporten nog wat nabewerkt.
Palen
Op schaal 1:87 (H0) zou buis van 1,6 mm en 1,95 mm diameter gebruikt moeten worden. In "de Modelbouwer" vond men dat indertijd geen haalbare kaart en gebruikte men 2,0 mm en 2,5 mm. Ook omdat de ladder iets te breed is, werd dat advies opgevolgd.
Paalvoet
Gedraaid van massief messing, rond zes mm. Het gedeelte van rond 230 mm is in schaal 1:87 (H0) ongeveer 2,64 mm, dus afgerond drie mm. Wie geen draaibank heeft, kan de paalvoet ook opbouwen uit messing buizen van 5,0-3,0 mm, 3,0-2,4 mm en een passend onderleg-ringetje. Eventueel voor de onderste paaldiameter 2,4-1,4 mm gebruiken.
Zonnekappen
Hier is een hele tijd over nagedacht. Ooit eens ergens gelezen dat die kappen/lampen 250 mm zouden zijn. Bij een hart-op-hartafstand tussen de lampen van 300 mm kan dat volgens mij niet. De schuifmaat werd voor verschillende foto's gehouden. Volgens mij zijn de lampen 230-235 mm. In schaal H0 is dit 2,67 mm. De zonnekappen zijn van 2,5 mm messing buis gemaakt. Binnendiameter opgeboord naar twee mm, schuine kant er aan vijlen en afkorten. Na enige oefening maken we er 12 in een uur.
Seinschermen
Gemaakt van een stuk transformatorkern (kan natuurlijk ook met een aantal plaatjes op elkaar geklemd). Eerst de gaten boren, gaat dat verkeerd dan hebben we niet voor niets de schermen uit zitten zagen. Het zagen van een stapel plaatjes hoeft niet met een dergelijk fijngetand zaagje te gebeuren. Bij het zagen er voor zorgen dat er gemiddeld 1,5 tand of meer in het materiaal zit.
|
| Afbeelding: 06
|
| Transformatorkern
|
| Foto gemaakt door: Jan Huchshorn
|
Schetsplaten
Ook gemaakt van een transformatorkern.
Uithouders
Hart-op-hartafstand paal — seinscherm is 340 mm, in H0 3,9 mm. In een stalen plaatje van 1,5 mm dik is een heel stel gaten geboord van twee mm. Hartafstand controleren, uitzagen en in model vijlen. De uithouders van de eerste zes seinen zijn niet het sterkste punt.
MkII uithouder: Aan de seinschermzijde een gat van 1,5 mm, en aan de paalzijde het gat open gevijld.
Laddersteunen
Gemaakt van 0,5 mm messing draad.
SMD-leds
SMD-led met 1206 behuizing. Het vierkantje (de vierkante behuizing) van deze led past niet zondermeer in het gat van twee mm van de zonnekap. Simpel freesje gemaakt om wat van het plastic vierkantje weg te frezen. Draad in paal 0,1 mm geëmailleerd koperdraad (wikkeldraad).
Assemblage
Paalvoet
Om de schetsplaten netjes verdeeld op de paalvoet te krijgen, is van een aluminium plaatje een soldeerhulp gemaakt. In dit plaatje is een gat van 3,5 mm geboord en er zijn met de figuurzaag vier zaagsneden in gemaakt. Met soldeervet de schetsplaten in de zaagsneden plakken en op hun plaats zetten. Door het aluminium plaatje naar beneden te drukken komen de schetsplaten vanzelf tegen de paalvoet te liggen. De schetsplaten zijn bij mij van ijzer, dus moest er nog wat S39 RVS-vloeimiddel gebruikt worden om het soldeer goed te laten vloeien.
|
| Afbeelding: 07
|
| De paalvoet
|
| Foto gemaakt door: Jan Huchshorn
|
Seinscherm
Ook voor het in elkaar solderen van het seinscherm is een mal gemaakt. De foto zegt genoeg. Het scherm wordt tijdens het solderen ondersteund door twee stukjes kurk. Hier is tin-zilversoldeer gebruikt, zodat later bij het aansolderen van de leds de boel niet uit elkaar valt.
|
| Afbeelding: 08
|
| Het solderen van het seinscherm
|
| Foto gemaakt door: Jan Huchshorn
|
Aansluitend meteen de paal met uithouder aan het seinscherm gesoldeerd in dezelfde mal.
Laddersteunen
Om deze netjes aan de paal te kunnen solderen, zijn hiervoor drie printplaatconnectors op het plankje gelijmd. De plank met steun (bedoeld voor de onderhouds-/storingmonteur, om op te kunnen staan) is er vervolgens zo uit de hand aangesoldeerd.
|
| Afbeelding: 09
|
| Laddersteunen
|
| Foto gemaakt door: Jan Huchshorn
|
Leds
Op het plankje is ook een aluminium plaatje gelijmd - met een rechthoekige uitsparing er in - waarin een led past. Plaats in deze uitsparing de led om het plastic vierkantje ronder te frezen, zodat dat achter in het seinscherm past. Vervolgens de aansluitingen van de leds vertinnen, ook leuk om te doen. De leds in het seinscherm plaatsen en aan één zijde vast solderen. Onder de andere led-aansluiting een stukje garen gespannen wat vastgezet is met
secondenlijm. Dit om later kortsluiting met het seinscherm te voorkomen.
|
| Afbeelding: 10
|
| Het monteren van de leds
|
| Foto gemaakt door: Jan Huchshorn
|
Op deze foto zijn de draden al door de paal gevoerd. Eerst een draad van boven naar beneden, hier drie draden aan bevestigen en naar boven halen. Zorg dat er "verse" stukken draad (dus met deugdelijke isolatie-laklaag er omheen) in de paal zitten om kortsluiting te voorkomen. Afhankelijk van welke besturing gebruikt gaat worden, moet nu beslist worden of alle anodes, of alle kathodes met elkaar verbonden moeten worden.
Draden aan de leds solderen
|
| Afbeelding: 11
|
| De scherm-achterzijde van het NS-Sein
|
| Foto gemaakt door: Jan Huchshorn
|
Aan de onderzijde de draden met decoderdraad (dun geïsoleerd draad) verlengd en met krimpkous afgeschermd. Voor het krimpen nog een druppel secondenlijm erin laten lopen voor de stevigheid.
Ladder
Steunen op lengte gemaakt en de ladder met secondenlijm er aan gelijmd.
Lampenkast
De leds zijn aan de achterkant zwart geschilderd, om doorschijnen van het licht tegen te gaan. Van zwart papier een passend bakje gemaakt (toch niet voor niets naar de kleuterschool geweest) en voor de variatie met Bison Jutex achter op de leds gelijmd. Na een kwartier nog een keer voorzichtig iets aandrukken. Als de lijm droog is zit het bakje mooi strak tegen de leds.
Schilderen/spuiten
De leds zijn met behulp van passende stukjes O-ring in de zonnekappen voor het spuiten afgeschermd. Het zwart is gespoten met een spuitbus, het wit is er later opgeschilderd. Normaal gesproken kunnen we de ladders zwart maken. Van nieuwe seinen zijn de ladders vaak gegalvaniseerd, dus deze maken we zilver of grijs.
|
| Afbeelding: 12
|
| Schilderen en spuiten
|
| Foto gemaakt door: Jan Huchshorn
|
Het eindresultaat
Hieronder een foto van het eindresultaat:
|
| Afbeelding: 13
|
| Twee seinen gemonteerd op de modelbaan
|
| Foto gemaakt door: Jan Huchshorn
|
Besturing
Wanneer we een aantal seinen op de modelbaan hebben staan en ze moeten enigszins op het voorbeeld lijkende seinbeelden tonen, dan is dat een gecompliceerde aangelegenheid. Denk maar eens aan een stukje "dubbel-enkelspoor" waarbij beide sporen in twee richtingen bereden kunnen worden. Voor mij was dat het makkelijkst te realiseren met de computer voorzien van het programma "Koploper" op de digitale modelbaan.
Het besturingsprogramma "Koploper" ondersteunt uitgebreidere seinstelsels dan het standaard rood, geel en groen. Het NS seinstelsel kent acht verschillende seinstanden in Koploper. De acht seinbeelden zijn:
- rood;
- geel;
- groen;
- groen knipper;
- groen knipper met cijfer;
- geel knipper;
- geel met knipperend cijfer;
- geel met cijfer.
Nu zijn alleen nog geschikte seindecoders nodig om de seinen aan te sturen. Hieronder een aantal mogelijkheden:
De OM32 serial of OC32 serial van Leon van Perlo (zie "Meer informatie").
Dit is een systeem dat aangesloten wordt op een tweede Com-poort van de computer en een trafo. Koploper en Rocrail ondersteunen dit systeem. De OM32 kan alle acht in Koploper voorkomende NS-seinbeelden tonen, langzaam oplichten en doven van de seinlampen, van groen naar rood via geel voor de P-seinen en nog allerlei andere zaken. Wanneer we zelf de seinen gaan maken, dan is dat in combinatie met dit systeem en Koploper volgens mij de goedkoopste manier om de modelbaan van goed werkende NS seinen te voorzien.
Litfinski LS-DEC-NS. Dit is een speciale seindecoder voor Nederlandse seinen, er kunnen vier seinen - die elk vier seinbeelden kunnen tonen - op aangesloten worden (zie "Meer informatie").
Mijn seinen worden bestuurd met seindecoders op basis van een MC145027 IC. Deze seindecoder kan met "een sein met cijfer" alle acht in Koploper voorkomende seinbeelden tonen, langzaam oplichten en doven van de seinlampen. De donkerfase tussen de seinbeelden kan ingesteld worden met de bekrachtigingtijd. Van groen naar rood via geel kan hij ook, voor de P-seinen.
De schakeling is inmiddels uit de tijd, deze stamt nog van voor de OM32 serial.
|
| Afbeelding: 14
|
| Het NS-Sein + seindecoder
|
| Foto gemaakt door: Jan Huchshorn
|
Zijn er nog vragen? Neem dan contact op via de contactpagina. We zullen alle vragen doorsturen naar Jan Huchshorn.
Tekening van het NS-sein, gemaakt door Jan Huchshorn.
Meer informatie
Encyclopedie:
|
|
|
|
|
Informatie over het PVR.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Beneluxspoor.net:
|
|
|
over NS-lichtseinen.
|
Externe websites:
|
|
|
Seinen
|
|
|
NS-seinstelsel
|
|
|
Info over het seinwezen.
|
|
|
Bedenker en ontwikkelaar DINAMO.
|
|
|
Litfinski Daten Technik. seindecoder voor Nederlandse seinen.
|
|
|
Seindecoders e.d.
|
|
|
Marc Ronald Pieters
|
|
|
|
|
Gerard van der Weerd
|
|
|
SpoorObjecten.
|
|
|
|
|
Bouwpakketten voor seinen.
|
Literatuur:
|
|
|
Spoorwegwet (regeling spoorverkeer).
|
|
|
Informatie over seinen. (bijlage 4, art. 24)
|
|
|
Laatste wijziging: 15 mei 2025 11:28 (CET)
|
