|
|
Wissels digitaliserenUit BeneluxSpoor.net - Encyclopedie
Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Ronald Koerts - Update door Fred Eikelboom
InleidingOm wissels te digitaliseren is behalve een wissel nog een tweetal onderdelen nodig: Deze onderdelen samen zorgen ervoor dat wissels vanaf de centrale digitaal bediend kunnen worden. WisselaandrijvingWanneer de wissels nog geen aandrijving hebben, moeten ze alsnog daarvan worden voorzien. Iedere fabrikant van railsystemen levert eigen aandrijvingen voor hun wissels. Daarnaast zijn er diverse andere leveranciers, zoals Conrad, Tortoise, Cobalt en Fulgurex die universele wisselaandrijvingen leveren. Deze kunnen meestal zonder daadwerkelijke (of ingrijpende) aanpassingen aan het wissel gebruikt worden. Wisselaandrijvingen zijn te onderscheiden in een aantal groepen. Iedereen heeft meestal een persoonlijke voorkeur om voor een bepaald type- en merk wisselaandrijving te kiezen. Aandrijvingen met magneetspoel
Dit type wisselaandrijving wordt geleverd door de meeste fabrikanten van railsystemen. Bij dit type aandrijving wordt het wissel omgezet door het activeren van een spoel d.m.v. een stroompuls. Het omzetten van het wissel gebeurt meestal met een klap, die goed hoorbaar is. Aandrijvingen met elektromotor
Bij dit type aandrijving zorgt een elektro-motor via een vertragingsbak (tandwieloverbrenging) voor het omzetten van het wissel. In de praktijk wordt voor aandrijvingen met elektro-motor gekozen omdat deze:
Meestal betreft het hier aandrijvingen met elektro-motor, zonder ingebouwde elektronica, maar er bestaan ook typen met ingebouwde elektronica, zoals de Tortoise Smail. Opmerking Let bij de aanschaf van een Cobalt wisselaandrijving op het type.
Servo'sHet omzetten van het wissel met een servo wordt steeds populairder. De benodigde servo's worden steeds betaalbaarder en zijn niet duurder dan een aandrijving met spoelen of met elektromotor. Daarnaast is een servo heel stil en is op een aantal punten heel nauwkeurig af te stellen, zoals de uitslag en de snelheid. Bij gebruik van servo's moet ook een servodecoder worden aangeschaft.
De dikte van de treintafelBij gebruik van Tortoise wisselaandrijvingen en servo's dient rekening gehouden te worden met het maximale koppel van de aandrijving en de lengte van de steldraad; hoe langer de draad, hoe minder kracht deze uitoefent op de wisseltongen. Indien de arm te lang is (en daardoor de kracht te laag), kan dat leiden tot ontsporingen, omdat de wisseltong niet helemaal goed aansluit. Het is daarom raadzaam de tafel niet dikker te maken dan 10 mm voor het hout en 5 of 6 mm voor de dempingsplaten onder de rails. Dus totaal 15 tot 16 mm. Geheugendraad
Geheugendraad is de stilste aandrijving van alle verkrijgbare aandrijvingen. Hierbij wordt gebruikt gemaakt van de geheugenfunctie van dat draad. Bij het onder elektrische spanning zetten van deze speciale draad zal deze warm worden en verkorten (krimpen). Na het onderbreken van de spanning zal het geheugendraad weer afkoelen en teruggaan naar zijn originele lengte. Viessmann levert ook deze vorm van aandrijvingen kant-en-klaar. Omdat deze vorm van wissels omzetten vooral voor zelfbouw is, is deze minder geschikt voor de echte beginner. Voor informatie over geheugendraadaandrijving, zie het artikel Toepassing van geheugenmetaal. Het puntstuk van het wissel polariserenMet het aandrijven van het wissel kan ook het puntstuk van het wissel worden gepolariseerd. Dit voorkomt dat treinen op het wissel blijven staan of dat kortsluiting ontstaat tijdens het berijden van het wissel. Zie het artikel Puntstuk van het wissel polariseren, over het polariseren van het puntstuk. Zichtbaar of onder de tafelHet hangt af van de situatie af waarin de aandrijving nodig is. Voor een schaduwstation is het niet erg wanneer er wisselaandrijvingen zichtbaar zijn. Voor zichtbare gedeelten is het mooier dat de aandrijving niet- of nauwelijks zichtbaar is. De meeste magneetspoelaandrijvingen kunnen op twee manieren gemonteerd worden. Zichtbaar langs het wissel of omgekeerd (op de kop) onzichtbaar naast het wissel. De meeste motorische wisselaandrijvingen, servo-aandrijvingen en geheugendraad-aandrijvingen kunnen meestal onder het wissel gemonteerd worden. WisseldecoderOm de wissels vanaf de centrale om te kunnen zetten, is een speciale wisseldecoder nodig. Deze wisseldecoder "luistert" naar de commando's van de centrale. Het benodigde type wisseldecoder is afhankelijk van het type wisselaandrijving. Net als bij de soorten wisselaandrijvingen, is ook hiervoor de bijhorende wisseldecoder. Dus een servo-aandrijving kan alleen met een servodecoder aangestuurd worden.
Digitaal signaalOm de commando's van de centrale te kunnen begrijpen moeten de wisseldecoders en de centrale hetzelfde protocol hebben. Dit is de taal die de onderdelen onderling "spreken". Er zijn veel protocollen die gebruikt worden, maar de twee belangrijkste zijn het Motorola-protocol (afgekort MM) en het DCC-protocol. HulpschakelingMet een kunstgreep is het mogelijk om wisselaandrijvingen met elektromotor aan te sluiten op een normale magneetspoel-wisseldecoder. Deze hulpschakeling staat beschreven in het artikel Hulpschakeling motorische wisselaandrijvingen. Hoeveel wisselaandrijvingen op één wisseldecoder?Tegenwoordig zijn de wisseldecoders in alle maten te krijgen. Er zijn wisseldecoders die maar één wisselaandrijving kunnen omzetten, tot wisseldecoders die acht aansluitingen hebben. Het is een beetje afhankelijk van hoe het ontwerp van de baan is. Liggen er veel wissels bij elkaar, dan is goed te werken met een wisseldecoder met acht aansluitingen, dan hoeven er niet zoveel lange draden te worden gelegd. Liggen de wissels verder uit elkaar, dan is het beter te werken met wisseldecoders die minder aansluitingen hebben. Aansluiten van wisseldecodersOm te kunnen werken heeft een wisseldecoder twee zaken nodig: commando's van de centrale en spanning om te werken. Bij veel wisseldecoders zijn daarom twee aparte aansluitingen (aansluitconnectoren) aanwezig voor deze twee zaken. Digitale spanningDeze aansluiting is op iedere wisseldecoder aanwezig. Deze aansluitingen zijn meestal rood en bruin van kleur of hebben de letters J en K. De wisseldecoder ontvangt op deze aansluiting de digitale signalen van de centrale. Bij sommige wisseldecoders zorgt deze aansluiting tevens voor de schakelstroom die benodigd is voor het laten werken van de wisselaandrijvingen.
HulpspanningDeze aansluiting is niet altijd aanwezig bij wisseldecoders en in dat geval is de digitale spanning de enige aansluiting op de wisseldecoder. Deze gebruikt dan "dure" digitale spanning voor het laten werken van de wisselaandrijvingen. Veel wisseldecoders hebben echter ook een aansluiting om eventueel een aparte standaard transformator op aan te sluiten. Een digitale booster is duurder is dan een standaard transformator. De wisselaandrijvingen worden dan met de goedkopere spanning gevoed. Overzicht aansluiten van wisseldecodersHieronder staat een algemeen schema hoe wisseldecoders worden aangesloten. De meeste wisseldecoders zijn aan te sluiten volgens methode 2 of methode 3. De Roco wisseldecoder 10775 is alleen met methode 1 aan te sluiten, deze heeft namelijk geen extra aansluitingen voor aparte voeding van de wissels. Deze worden gevoed door de spanning op de rails.
Mogelijk probleem met het programmerenHet kan zijn dat een wisseldecoder geschikt is voor het DCC-protocol, niet of niet goed reageert op het configureren. Dan kan het een oplossing zijn om de draden voor het digitale signaal (de J- en K-aansluitingen) om te wisselen. Dit probleem wordt veroorzaakt door interpretatieverschillen van het DCC-protocol door de fabrikant. Wissels schakelenDe wisseldecoder "luistert" naar adressen. Deze adressen moeten worden ingesteld (=geprogrammeerd). Op alle gangbare wisseldecoders zit een programmeerknopje. Wanneer dit knopje is ingedrukt en er wordt een wisselcommando gegeven op een bepaald adres, dan worden alle wisseladressen van die wisseldecoder ingesteld. VoorbeeldIn dit voorbeeld wordt een viervoudige wisseldecoder ingesteld:
Waarop letten bij aanschafDe keuze voor een bepaalde wisselaandrijving en wisseldecoder is puur een eigen keuze. Het is natuurlijk afhankelijk van het beschikbare budget. In ieder geval moet bij aanschaf op de volgende dingen gelet worden:
Gecombineerde wissel/seindecodersDe nieuwste generatie wisseldecoders (zoals de Yamorc YD8116) kan naast wissels ook seinen en/of AKI's aansturen. Er kunnen gelijktijdig gemotoriseerde wisselaandrijingen en seinen op de YD8116 aangesloten worden. Overige informatieZie voor verdere informatie de artikelen;
Gerelateerde termen: Marklin, Maerklin
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
