|
|
Chemicaliën en modelspoorUit BeneluxSpoor.net - Encyclopedie
Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Dick van der Knaap
InleidingRegelmatig komt het voor, dat oplosmiddelen en andere stoffen door de modelspoorder voor de meest uiteenlopende doeleinden worden gebruikt. Daarover worden, meestal door onwetendheid en ondeskundigheid, de meest wilde verhalen op fora opgehangen. We kunnen daarom het beste vóóraf lezen wat daadwerkelijk de gevaren en gebruiks(on)mogelijkheden zijn. SchoonmaakvloeistoffenDe meeste van de hieronder genoemde vloeistoffen zijn in meer-of-mindere mate vluchtig. Bovendien hebben ze in plastic flessen de neiging om stilletjes tussen de macromoleculen van het plastic door de fleswand te kruipen en zo te vervliegen. Dat verklaart waarom, bijvoorbeeld, een plastic fles terpentine op den duur verschrompelt en steeds leger lijkt te worden. Remedie: glazen flesjes van, bijvoorbeeld, 0,1 liter gebruiken. Over de flessenhals een stukje keukenfolie doen. Dat zorgt ervoor dat de dop niet wordt aangetast en goed afsluit. Tot slot: zorg ervoor, dat de naam van de inhoud op de fles staat! BenzineNooit gebruiken, want er zitten allerlei verbeteraars en dergelijke in, zoals aromaten en MTBE, die na verdampen van de vluchtige bestanddelen op het te ontvetten voorwerp achter blijven. WasbenzineDat is eveneens een aardoliedestillaat, maar dan aromaatvrij en veel minder ongezond. Het laat bij verdampen géén residu achter. Goed ventileren! TerpentijnDestillaat verkregen uit sommige bomen. Bevat onverzadigde verbindingen, die onder invloed van lucht taaie polymeren vormen, die als residu achterblijven. Niet gebruiken, dus. TerpentineNiet verwarren met terpentijn! Deze vloeistof is een syntheseproduct van de aardolie-industrie. Er blijven géén resten achter. Is goed bruikbaar in de modelspoor. AlcoholAndere naam ethanol. Goed oplosmiddel, dat restloos verdampt. Door de hoge accijns op alcohol, zal de zuivere vloeistof niet gebruikt worden voor schoonmaakdoeleinden. De goedkope variant is spiritus. Die is ondrinkbaar gemaakt door bijmengen van het zeer gezondheidsschadelijke methylalcohol (methanol) en een kleurstof. Ook zit er in spiritus meestal 10-15 % water, wat bij mengen soms problematisch kan zijn. Ook bij de naam "alcohol" kan verwarring optreden. Ze wordt namelijk door sommigen ook wel gebruikt voor de stof isopropanol (isopropylalcohol, IPA, 2-propanol), ook bekend als ruitenwisservloeistof in auto’s om bevriezing in de winter te voorkomen. Is bijvoorbeeld geschikt om de airbrush na afloop schoon te maken, en is volledig met water mengbaar. AcetonSynoniemen dimethylketon, 2-propanon, nagellakverwijderaar. Dat moeten we niet teveel inademen, maar is goed bruikbaar als redelijk agressief schoonmaakmiddel. Polystyreen wordt erdoor aangetast (opgelost), metalen echter niet. Penselen die na gebruik niet schoongemaakt werden, kunnen van verfresten worden ontdaan en weer soepel gemaakt door behandelen met aceton. Nadeel is, dat de vloeistof snel verdampt. Het kookpunt is 56 °C. MEKSynoniemen methylethylketon (MEK), 2-butanon. Dit heeft een hoger kookpunt (80 °C) en verdampt daarom iets minder snel. Het kan beschouwd worden als het "grotere broertje" van aceton, met een kenmerkende weeïg zoete geur. Mits spaarzaam aangebracht, is het bijna ideaal om polystyreen te lijmen. De in de handel gebruikte "plasticlijmen" bestaan vaak uit deze vloeistof, verdikt door erin opgelost polystyreen. EtsvloeistoffenBij het etsproces wordt kopermetaal omgezet tot koperionen door een chemisch proces, waarbij het elektronen afstaat. Diè worden op hun beurt weer opgenomen door het etsmiddel. Daarvoor zijn verschillende stoffen zeer geschikt gebleken. Maar welke we ook kiezen: de oplossing met het etsmiddel is meestal funest voor kleding, waar gemorste vloeistof gaten kan veroorzaken, of lelijke vlekken. Ook tafelbladen, roestvrijstalen aanrechten en ander "huisraad" vinden gemorste oplossing niet leuk. Afval behoort afgevoerd te worden via de gemeentelijke milieustraat als "klein chemisch afval". IJzerchlorideSynoniemen FeCl3, ferrichloride, ijzertrichloride. Dit is een bruine stof, waarvan een waterige oplossing voor de etsing gebruikt kan worden. Bewaren in gesloten (plastic) fles. Kan troebel worden of een neerslag hebben, maar dat verandert de werking niet. De oplossing wordt vaak in de elektronica gebruikt om printplaten te etsen. De stof is bij vele elektronicazaken te koop. AmmoniumpersulfaatSynoniem (NH4)2S2O8, ammoniumperoxodisulfaat. Dit is een witte, kristallijne stof die kleurloos oplost in water. Wanneer de stof haar werk doet, gaat het koper in oplossing en ontstaat een diepblauwe kleur (koperammoniumcomplex). Deze stof is wat moeilijker te verkrijgen. OntwikkelvloeistofNatriumhydroxideNatriumhydroxide (ook wel "caustic soda" ofwel "natronloog" genoemd), wordt gebruikt als ontwikkelaar van belicht printmaterial. Zie ook het artikel Etsen van messing. Natriumhydroxide is gemakkelijk verkrijgbaar in elektronica-zaken, bij de drogist, de apotheek en doe-het-zelf-zaken. Een andere toepassing van natriumhydroxide is het verwijderen van verf van modellen door ze enige tijd in een bad met de stof te laten weken. Daarna kan vaak met een oude tandenborstel de verf worden verwijderd. Ook hier geldt het devies "werk veilig, gebruik handschoenen". Afspoelen onder de kraan, daarna met verdunde azijn, en nogmaals met water naspoelen. Werkt niet voor elke verf, maar de kans is groot.
We kunnen het neutraliseren met azijn en water.
Meer informatie
|
||||||||||||||||
