|
|
| (6 tussenliggende versies door 2 gebruikers niet weergegeven) |
| Regel 1: |
Regel 1: |
| | {{Koptekst | | {{Koptekst |
| − | |Vorige= Lasersnijden en -graveren | + | |Vorige= Kitbashing, een voorbeeld |
| | |Volgende= Papier en karton | | |Volgende= Papier en karton |
| | |VorigeMenu= Methoden, technieken en materialen | | |VorigeMenu= Methoden, technieken en materialen |
| Regel 6: |
Regel 6: |
| | }} | | }} |
| | {{Inhoudsopgave||Klein}} | | {{Inhoudsopgave||Klein}} |
| − | === Wissel voorzien van ondervloeraandrijving. ===
| + | Dit artikel beschrijft het '''monteren van een ondervloer wisselaandrijving''', bedoeld voor alle merken en types wissels (links, rechts, drieweg of Engels [[Woorden - W#Wissel|wissel]]). Een veel gebruikte ondervloeraandrijving (ondervloer = onder de tafel) is de wisselaandrijving van de firma Conrad. Deze is voorzien van een eenvoudig [[De elektromotor|elektromotortje]]. |
| − | Dit verhaal is bedoeld voor alle types wissels (links, rechts, drieweg of Engels wissel) die van een ondervloeraandrijving worden voorzien. De meest gebruikte aandrijving is voorzien van een eenvoudig motortje, zoals bijvoorbeeld de firma Conrad in de handel brengt. Dit heet een motorische wisselaandrijving.
| + | === Stappenplan === |
| − | === Stappenplan. === | + | # [[#Plaats van het wissel vastleggen|Plaats van het wissel vastleggen]] |
| − | :*[[#1. Plaats van het wissel vastleggen|1. Plaats van het wissel vastleggen]]
| + | # [[#Gat aftekenen|Gat aftekenen]] |
| − | :*[[#2. Gat aftekenen|2. Gat aftekenen]]
| + | # [[#Ovaal gat maken, vijlen|Ovaal gat maken, vijlen]] |
| − | :*[[#3. Ovaal gat maken, vijlen|3. Ovaal gat maken, vijlen]]
| + | # [[#Wissel leggen|Wissel leggen]] met tweezijdig plakband |
| − | :*[[#4. Wissel leggen met tweezijdig plakband|4. Wissel leggen met tweezijdig plakband]]
| + | # [[#Wisselaandrijving aanbrengen|Wisselaandrijving aanbrengen]] |
| − | :*[[#5. Wisselaandrijving aanbrengen|5. Wisselaandrijving aanbrengen]]
| + | # [[#Testen|Testen]] |
| − | :*[[#6. Testen wisselomlegging|6. Testen wisselomlegging]]
| + | Een normaal links- of rechts wissel heeft één toevoerspoor, en twee afvoersporen. Een Engels wissel is hetzelfde als twee wissels die met de aanvoersporen aan elkaar zitten. Deze heeft dan ook meestal twee ondervloeraandrijvingen nodig. |
| − | Een normaal links of rechts wissel heeft één 'toevoerspoor', en twee 'afvoersporen'. Een Engels wissel is, in feite, hetzelfde als twee wissels die met de aanvoersporen aan elkaar zitten. Het heeft dan ook meestal twee ondervloeraandrijvingen nodig. | + | === De plaats van het wissel vastleggen === |
| − | === 1. Plaats van het wissel vastleggen === | + | Begin met het uittekenen en uitleggen van het sporenplan. Daarbij kunnen kant-en-klare railstukken en wissels gebruikt worden, aangevuld met op maat gemaakte stukken [[Flexrails|flexrails]]. De rails worden tijdelijk vastgelegd met bijvoorbeeld spelden. Het is de bedoeling dat de [[Woorden - W#Wissel|wissels]] precies op de plaats komen die ze later zullen innemen na definitief leggen. |
| − | U begint met het gewoon uitleggen van het gewenste sporenplan. Daarbij maakt u gebruik van kant-en-klare railstukken en wissels, aangevuld met op maat gemaakte stukken flexrail.
| + | === Gat aftekenen === |
| − | De rails worden tijdelijk, provisorisch, vastgelegd met, bijvoorbeeld, pushpins. Het is de bedoeling dat de wissels zodoende op de plaats komen, die ze ook later, na definitief leggen, zullen innemen. | |
| − | === 2. Gat aftekenen === | |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| | |Bestand= Stelbalk_Aftekenen.png | | |Bestand= Stelbalk_Aftekenen.png |
| Regel 25: |
Regel 23: |
| | |Volgnummer= 01 | | |Volgnummer= 01 |
| | |Omschrijving= Stelbalk aftekenen | | |Omschrijving= Stelbalk aftekenen |
| | + | |Positie= Links |
| | |Maker= Fred Eikelboom | | |Maker= Fred Eikelboom |
| | }} | | }} |
| − | De beide wisseltongen zijn met elkaar verbonden door middel van een balkje uit isolerend materiaal (de zogenaamde stelbalk). Normaal gesproken zit in het midden van deze dwarsverbinding een klein gaatje. Dat is bedoeld om later een draadje uit verenstaal op te nemen. Dat wordt bij de wisselaandrijving geleverd (bij de Conrad-aandrijving zijn, bijvoorbeeld, draadjes van 0,3 en 0,6 mm doorsnede bijgevoegd). Is dat gaatje niet aanwezig, dan wordt nu met een boormachientje met kleine boor er alsnog één ingemaakt. Meet daartoe met een schuifmaat de doorsnede van het te gebruiken verenstaal, en kies een boortje wat 0,1-0,2 mm dikker is. Houd nu het wissel in één uiterste stand vast met de vinger. Zet met potlood aan beide uiteinden van het dwarsbalkje een streepje. Geef ook met een streepje aan, wáár het midden van het balkje zich precies bevindt (zie: fbeelding 01). Breng daarna het wissel in de andere uiterste stand, en zet wederom de streepjes. Zodoende worden dus de beide uiterste standen van het balkje vastgelegd. Haal het wissel weer weg van de beoogde plaats. Aan de hand van de geplaatste streepjes kan nu een streep worden gezet, die de latere plaats van de balk tijdens het omzetten van het wissel aangeeft. Het midden van deze streep, markeert het midden van het gaatje waar het verenstaal later in komt (zie: tekening 02, punt M). Uit de afstand tussen de paren streepjes, die u aan weerszijden van de balk hebt gezet, volgt de uitslag die het verenstalen draadje moet maken, om het wissel volledig om te zetten van de ene stand in de andere. Hierbij tellen we twee mm op, waarna we de waarde U, in mm, krijgen. | + | De beide [[Woorden - W#Wisseltong|wisseltongen]] zijn scharnierend met elkaar verbonden door middel van een balk bestaand uit isolerend materiaal (de zogenaamde [[Woorden - S#Stelbalk|stelbalk]]). Normaal gesproken zit in het midden van deze stelbalk een gaatje. Dat is bedoeld om later een draadje van verenstaal op te nemen. Dat wordt bij de wisselaandrijving geleverd (bij de Conrad-aandrijving zijn, bijvoorbeeld, draadjes van 0,3 en 0,6 mm doorsnede bijgevoegd). Is dat gaatje niet aanwezig, dan wordt nu met een [[Woorden - B#Boormachine|boormachine]] met kleine [[Woorden - B#Boor|boor]] er alsnog één ingemaakt. Meet daartoe met een schuifmaat de doorsnede van het te gebruiken verenstaal, en kies een boortje wat 0,1-0,2 mm dikker is. Houd nu het wissel in één uiterste stand vast met de vinger. Zet met potlood aan beide uiteinden van de stelbalk een streepje. Geef ook met een streepje aan, waar het midden van de balk zich precies bevindt (zie afbeelding 01). Breng daarna het wissel in de andere uiterste stand en zet wederom de streepjes. Zodoende worden dus de beide uiterste standen van de balk vastgelegd. Haal het wissel weer weg van de beoogde plaats. Aan de hand van de geplaatste streepjes kan nu een streep worden gezet, die de latere plaats van de balk tijdens het omzetten van het wissel aangeeft. Het midden van deze streep markeert het midden van het gaatje waar het verenstaal later in komt (zie tekening 02, punt M). |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| | |Bestand= Stelbalk_Aftekenen2.png | | |Bestand= Stelbalk_Aftekenen2.png |
| Regel 34: |
Regel 33: |
| | |Omschrijving= Sleufgat aftekenen | | |Omschrijving= Sleufgat aftekenen |
| | |Maker= Fred Eikelboom | | |Maker= Fred Eikelboom |
| | + | |Positie= Links |
| | |Type= Tekening | | |Type= Tekening |
| | }} | | }} |
| − | De breedte van de te maken sleuf, is minder belangrijk. Hoofdzaak is, dat de verenstalen draad later niet tegen de zijwand van de sleuf gaat 'aanlopen', waardoor extra weerstand zou ontstaan. Aan de andere kant, is het belangrijk om de sleuf niet té breed te maken, in verband met het later aan te brengen ballastbed en de zichtbaarheid van het gat. Voor de breedte B nemen we dus 1 mm minder dan de breedte van het stelbalkje. Bij nauwkeurig werken, zal de sleuf later geheel zijn afgedekt. Vanuit het punt M gaan we nu de sleuf aftekenen. Voor de lengte nemen we aan beide zijden van M een afstand ½ U. De breedte wordt 2*(1/2 B), dus er ontstaat een rechthoek van U * B mm, waarbij M precies het middelpunt is. De uiteinden worden mooi afgerond getekend (straal afronding ½ B), waarbij twee middelpunten ontstaan (m1 en m2) op een afstand ½ B van het uiteinde van de sleuf (zie: tekening 02 B). Dit klinkt allemaal moeilijker dan het is; naarmate de ervaring toeneemt, gaat het steeds sneller en gemakkelijker. | + | Uit de afstand tussen de paren streepjes aan weerszijden van de balk volgt de uitslag die het verenstalen draadje moet maken om het wissel volledig om te zetten. Tel hierbij twee mm op, dit geeft de waarde U. De breedte van de te maken sleuf moet zodanig zijn dat de stalen draad later niet tegen de zijwand van de sleuf gaat aanlopen, waardoor extra weerstand zou ontstaan. Het is ook belangrijk om de sleuf niet te breed te maken, in verband met het later aan te brengen [[Woorden - B#Ballastbed|ballastbed]] en de zichtbaarheid van het gat. Neem voor de breedte B dus 1 mm minder dan de breedte van de [[Woorden - S#Stelbalk|stelbalk]]. Bij nauwkeurig werken zal de sleuf later geheel zijn afgedekt. Teken vanuit het punt M de sleuf af. Neem voor de lengte aan beide zijden van M een afstand ½ U. De breedte wordt 2*(1/2 B), dus er ontstaat een rechthoek van U * B mm, waarbij M precies het middelpunt is. De uiteinden worden mooi afgerond getekend (straal afronding ½ B), waarbij twee middelpunten ontstaan (m1 en m2) op een afstand ½ B van het uiteinde van de sleuf (zie tekening 02 B). Dit klinkt allemaal moeilijker dan het is; naarmate de ervaring toeneemt, gaat het steeds sneller en gemakkelijker.<div style="height: 60px;"></div> |
| − | === 3. Ovaal gat maken, vijlen === | + | === Ovaal gat maken, vijlen === |
| − | Met behulp van een boor met diameter B worden nu twee gaten geboord bij m1 en m2. Het materiaal tussen beide gaten wordt nu ook weggehaald. Een paar vijlen (plat, rond) zijn nodig voor de nette afwerking. Er is nu een sleuf met afgeronde uiteinden ontstaan (zie: tekening 02, C). Daarin zal later het verenstaaldraadje gaan bewegen. Nette, gladde afwerking is belangrijk, om te voorkomen dat het draadje later achter een uitsteekseltje blijft hangen. | + | Met behulp van een [[Woorden - B#Boor|boor]] met diameter B worden nu twee gaten geboord bij m1 en m2. Het materiaal tussen beide gaten wordt nu ook weggehaald. Een paar vijlen (plat, rond) zijn nodig voor de nette afwerking. Er is nu een sleuf met afgeronde uiteinden ontstaan (zie: tekening 02, C). Daarin zal later het verenstaaldraadje gaan bewegen. Nette, gladde afwerking is belangrijk, om te voorkomen dat het draadje later achter een uitsteekseltje blijft hangen. |
| − | === 4. Wissel leggen met tweezijdig plakband === | + | === Wissel leggen === |
| − | Op de plaats, waar het wissel later wordt aangebracht, wordt tweezijdig plakband aangebracht. Zorg ervoor, dat ter plaatse van de sleuf geen plakband aanwezig is. Een scherp mesje verricht wonderen. Voor het zo goed mogelijk op zijn plaats krijgen van het wissel, is het handig om alle aangrenzende railstukken en wissels provisorisch aan te brengen. Zorg ervoor dat het geheel nog voldoende flexibel is. Het gebruik van tweezijdig plakband is niet persé noodzakelijk. De drie tezamen komende rails kunnen het wissel goed op zijn plaats houden, als ze voldoende worden vastgelegd. Het plakband heeft echter een bijkomend voordeel. Het kan later bestrooid worden met ballastmateriaal, waardoor verdunde lijm niet behoeft te worden gebruikt. Dat is van belang, om roesten en vastlijmen van de wisseltongen te vermijden. | + | Op de plaats, waar het [[Woorden - W#Wissel|wissel]] later wordt aangebracht, wordt tweezijdig plakband aangebracht. Zorg ervoor, dat ter plaatse van de sleuf geen plakband aanwezig is. Voor het zo goed mogelijk op zijn plaats krijgen van het wissel is het handig om alle aangrenzende railstukken en wissels provisorisch aan te brengen. Zorg ervoor dat het geheel nog voldoende flexibel is. Het gebruik van tweezijdig plakband is niet noodzakelijk maar maakt montage wel makkelijker. De drie tezamenkomende rails kunnen het wissel goed op zijn plaats houden als ze voldoende worden vastgelegd. Het plakband heeft een bijkomend voordeel; het kan later bestrooid worden met [[Woorden - B#Ballastbed|ballastmateriaal]] waardoor geen verdunde houtlijm hoeft te worden gebruikt en wat dus ook niet in het wissel kan lopen, van belang om roesten en vastlijmen van de [[Woorden - W#Wisseltong|wisseltongen]] te voorkomen. |
| − | === 5. Wisselaandrijving aanbrengen === | + | === Wisselaandrijving aanbrengen === |
| − | Bij de Conrad-wisselaandrijving wordt een aftekensjabloon meegeleverd. Als dat niet beschikbaar is, zijn er een paar zaken waar rekening mee moet worden gehouden. Allereerst de tandheugel, die door de motor wordt heen-en-weer bewogen. Deze zorgt, na montage, voor de beweging van het ingeklemde verenstaaldraadje. Het aanbrengen van een speldenknopje smeervet wordt aangeraden, want de tandheugel wil nog wel eens vast gaan zitten bij langere stilstand. Die beweging van de tandheugel moet haaks op de hartlijn van het spoor plaatsvinden, waarbij het draadje dus niet tegen de wanden van de sleuf mag aanlopen. Ook als een aandrijving van een ander merk wordt gebruikt, moet die zodanig worden gemonteerd dat het verenstalen draadje bij het omschakelen exact het midden van de sleuf volgt. Bij het vastzetten van de aandrijving met enkele schroefjes, moeten die niet té vast worden aangedraaid. Bovendien is het wijs om de schroefjes niet in de uiterste stand vast te zetten, maar juist in een middenstand, zodat een kleine correctie mogelijk blijft. De elektrische aansluitingen van de wisselaandrijving worden bij voorkeur met behulp van een kroonsteenstripje aangesloten. Bij een eventueel defect van de aandrijving kan dan een defecte wisselaandrijving gemakkelijk voor een goedwerkende worden verwisseld. | + | Bij de Conrad-wisselaandrijving wordt een aftekensjabloon meegeleverd. Als die niet beschikbaar is, zijn er een paar zaken waar rekening mee moet worden gehouden. Allereerst de [[Woorden - T#Tandheugel|tandheugel]] die door de elektromotor heen-en-weer wordt bewogen. Deze zorgt na montage voor de beweging van het ingeklemde staaldraadje. Het aanbrengen van een speldenknopje smeervet wordt aangeraden, want de tandheugel wil nog wel eens vast gaan zitten bij langere stilstand.<br> |
| − | Sommige wisselaandrijvingen hebben ook contacten, die het mogelijk maken om een terugmelding van de ligging van het wissel te verrichten. Ook kan daarmee de polarisatie van het puntstuk worden gedaan. Kortom, als uw wisselaandrijving zes draadjes heeft, hebt u waarschijnlijk te maken met een extra wisselcontact voor deze doeleinden. U gebruikt dan een kroonsteenstrip met zes aansluitingen: één voor de ene uiterste stand ('links'), één voor de andere uiterste stand ('rechts'), een massa-aansluiting ('retourleiding'), en een drietal dat het wisselcontact vertegenwoordigt. | + | De beweging van de tandheugel moet haaks op de hartlijn van het spoor plaatsvinden, waarbij het draadje dus niet tegen de wanden van de sleuf mag aanlopen. Ook als een aandrijving van een ander merk wordt gebruikt, moet die zodanig worden gemonteerd dat het staaldraadje bij het omschakelen exact het midden van de sleuf volgt. Bij het vastzetten van de aandrijving met enkele schroefjes, moeten die niet te vast worden aangedraaid. Bovendien is het wijs om de schroefjes niet in de uiterste stand vast te zetten, maar juist in een middenstand, zodat een kleine correctie mogelijk blijft. De elektrische aansluitingen van de wisselaandrijving worden bij voorkeur met behulp van een connector of kroonsteenstripje aangesloten. Bij een eventueel defect van de aandrijving kan dan een defecte wisselaandrijving gemakkelijk worden verwisseld.<br> |
| − | === 6. Testen van de wisselomlegging === | + | Sommige wisselaandrijvingen hebben contacten die het mogelijk maken om een terugmelding van de ligging van het [[Woorden - W#Wissel|wissel]] te verrichten of om het [[Puntstuk van het wissel polariseren|puntstuk te polariseren]]. De Conrad wisselaandrijving heeft zes draadjes, drie ervan gaan naar een extra schakelcontact voor de polarisatie van het puntstuk. Gebruik een kroonsteenstrip met zes aansluitingen: één voor de spanning voor de ene uiterste stand ("links"), één voor de spanning voor de andere uiterste stand ("rechts"), een massa-aansluiting ("retourleiding") en een drietal voor de [[Elektronica basis#De schakelaar|omschakelcontacten]] (polarisatieschakelaar). |
| − | Test nu het wissel op goede werking, door de massa aan te sluiten op de nul van een trafo, en met een aan de plus van de trafo verbonden draad afwisselend het 'links' en 'rechts' contact aan te tikken. U stelt daardoor vast of 'links' en 'rechts' inderdaad de correcte wisselligging gaan betekenen. Als beide verwisseld lijken te zijn, kan dat meestal worden gecorrigeerd door de aandrijving 180 graden te draaien. Vervolgens wordt het verenstalen draadje door het gaatje in de wisselbalk aangebracht én aan de tandheugel bevestigd. Het geheel kan nu meestal al met de hand heen-en-weer worden bewogen. Let daarbij speciaal erop, dat het verenstalen draadje niet aanloopt. Zonodig kunnen kleine correcties worden aangebracht doordat de aandrijving nog iets gedraaid kan worden. Het effect van het gebruik van verenstaal is het feit, dat de veerkracht ervoor zorgt dat de wisseltongen tegen de rails worden gedrukt ('aanliggen'). Controleer dat gelijk maar. De consequentie is wél, dat wissels niet kunnen worden 'opengereden' (bij digitaal is dit openrijden zelfs verboden, omdat er dan onherroepelijk kortsluiting ontstaat), en dat dus altijd het wissel in de juiste stand moet worden gelegd. | + | === Testen === |
| | + | Test nu het wissel op goede werking door de massa aan te sluiten op de nul van een voeding en met een draad aan de plus. Door nu afwisselend het "links" en "rechts" contact aan te tikken blijkt of inderdaad "links" en "rechts" de correcte wisselligging geeft. Als beide verwisseld lijken te zijn, kan dat meestal worden gecorrigeerd door de aandrijving 180 graden te draaien. Vervolgens wordt het staaldraadje door het gaatje in de [[Woorden - S#Stelbalk|stelbalk]] aangebracht en aan de [[Woorden - T#Tandheugel|tandheugel]] bevestigd. Het geheel kan nu meestal al met de hand heen-en-weer worden bewogen. Let er daarbij speciaal op dat het staaldraadje niet aanloopt. Zonodig kunnen kleine correcties worden aangebracht doordat de aandrijving nog iets gedraaid kan worden. Het effect van het gebruik van verenstaal is dat de veerkracht er voor zorgt dat de [[Woorden - W#Wisseltong|wisseltongen]] goed tegen de rails worden gedrukt ("aanliggen"). De consequentie is wel dat wissels niet makkelijk kunnen worden "opengereden" en dat dus altijd het [[Woorden - W#Wissel|wissel]] in de juiste stand moet worden gelegd. Openrijden van wissels met gepolariseerd puntstuk is bij [[Woorden - D#Digitaal|digitaal]] rijden zelfs verboden omdat er dan kortsluiting ontstaat en de [[Centrales|centrale]] in storing valt. |
| | {{Linkssectie begin | | {{Linkssectie begin |
| | |Box= AlleenInfo | | |Box= AlleenInfo |
| Regel 61: |
Regel 62: |
| | }} | | }} |
| | {{Link intern | | {{Link intern |
| − | |Link= Modelbaannormen NEM/MOROP en NMRA | + | |Link= Modelbaannormen NEM/MOROP, NMRA en RCN |
| − | |Linknaam= Modelbaannormen NEM/MOROP en NMRA | + | |Linknaam= Modelbaannormen NEM/MOROP, NMRA en RCN |
| | }} | | }} |
| | {{Link intern | | {{Link intern |
| − | |Link= Ondervloer-wisselaandrijvingen aansluiten | + | |Link= Conrad wisselaandrijving aansluiten |
| − | |Linknaam= Ondervloer-wisselaandrijvingen aansluiten | + | |Linknaam= Conrad wisselaandrijving aansluiten |
| | }} | | }} |
| | {{Link intern | | {{Link intern |
| Regel 77: |
Regel 78: |
| | }} | | }} |
| | {{Link intern | | {{Link intern |
| − | |Link= Terugmelding | + | |Link= Terugmelding en/of bezetmelding |
| | |Linknaam= Terugmelding en/of bezetmelding | | |Linknaam= Terugmelding en/of bezetmelding |
| | }} | | }} |
| | {{Link intern | | {{Link intern |
| − | |Link= Weatheren | + | |Link= Weathering |
| − | |Linknaam= Weatheren | + | |Linknaam= Weathering |
| | }} | | }} |
| | {{Link intern | | {{Link intern |
| Regel 98: |
Regel 99: |
| | {{Linkssectie einde}} | | {{Linkssectie einde}} |
| | {{Voettekst | | {{Voettekst |
| − | |Vorige= Lasersnijden en -graveren | + | |Vorige= Kitbashing, een voorbeeld |
| | |Volgende= Papier en karton | | |Volgende= Papier en karton |
| | |VorigeMenu= Methoden, technieken en materialen | | |VorigeMenu= Methoden, technieken en materialen |
| | }}{| width= "100%" | | }}{| width= "100%" |
| | |- valign= "top" | | |- valign= "top" |
| − | ! scope= "row" width="80%" | | + | ! scope= "row" width="70%" | |
| − | | <small><small>Laatste wijziging: 5 dec 2017 19:25 (UTC)</small></small> | + | | <small>Laatste wijziging: 12 mei 2025 10:24 uur</small> |
| | |} | | |} |
| | [[Categorie: Alles|M]] | | [[Categorie: Alles|M]] |
| | [[Categorie: Artikel|Monteren van ondervloer-wisselaandrijving]] | | [[Categorie: Artikel|Monteren van ondervloer-wisselaandrijving]] |
| | [[Categorie: Baanbesturing|M]] | | [[Categorie: Baanbesturing|M]] |
| | + | [[Categorie: Digitale baanbesturing|M]] |
| | [[Categorie: Bedrading|M]] | | [[Categorie: Bedrading|M]] |
| − | [[Categorie: Bezetmelding/Terugmelding|M]]
| |
| | [[Categorie: Elektronica|M]] | | [[Categorie: Elektronica|M]] |
| | [[Categorie: Praktijk|M]] | | [[Categorie: Praktijk|M]] |
Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Dick van der Knaap
Dit artikel beschrijft het monteren van een ondervloer wisselaandrijving, bedoeld voor alle merken en types wissels (links, rechts, drieweg of Engels wissel). Een veel gebruikte ondervloeraandrijving (ondervloer = onder de tafel) is de wisselaandrijving van de firma Conrad. Deze is voorzien van een eenvoudig elektromotortje.
Stappenplan
- Plaats van het wissel vastleggen
- Gat aftekenen
- Ovaal gat maken, vijlen
- Wissel leggen met tweezijdig plakband
- Wisselaandrijving aanbrengen
- Testen
Een normaal links- of rechts wissel heeft één toevoerspoor, en twee afvoersporen. Een Engels wissel is hetzelfde als twee wissels die met de aanvoersporen aan elkaar zitten. Deze heeft dan ook meestal twee ondervloeraandrijvingen nodig.
De plaats van het wissel vastleggen
Begin met het uittekenen en uitleggen van het sporenplan. Daarbij kunnen kant-en-klare railstukken en wissels gebruikt worden, aangevuld met op maat gemaakte stukken flexrails. De rails worden tijdelijk vastgelegd met bijvoorbeeld spelden. Het is de bedoeling dat de wissels precies op de plaats komen die ze later zullen innemen na definitief leggen.
Gat aftekenen
|
| Afbeelding: 01
|
| Stelbalk aftekenen
|
| Foto gemaakt door: Fred Eikelboom
|
De beide wisseltongen zijn scharnierend met elkaar verbonden door middel van een balk bestaand uit isolerend materiaal (de zogenaamde stelbalk). Normaal gesproken zit in het midden van deze stelbalk een gaatje. Dat is bedoeld om later een draadje van verenstaal op te nemen. Dat wordt bij de wisselaandrijving geleverd (bij de Conrad-aandrijving zijn, bijvoorbeeld, draadjes van 0,3 en 0,6 mm doorsnede bijgevoegd). Is dat gaatje niet aanwezig, dan wordt nu met een boormachine met kleine boor er alsnog één ingemaakt. Meet daartoe met een schuifmaat de doorsnede van het te gebruiken verenstaal, en kies een boortje wat 0,1-0,2 mm dikker is. Houd nu het wissel in één uiterste stand vast met de vinger. Zet met potlood aan beide uiteinden van de stelbalk een streepje. Geef ook met een streepje aan, waar het midden van de balk zich precies bevindt (zie afbeelding 01). Breng daarna het wissel in de andere uiterste stand en zet wederom de streepjes. Zodoende worden dus de beide uiterste standen van de balk vastgelegd. Haal het wissel weer weg van de beoogde plaats. Aan de hand van de geplaatste streepjes kan nu een streep worden gezet, die de latere plaats van de balk tijdens het omzetten van het wissel aangeeft. Het midden van deze streep markeert het midden van het gaatje waar het verenstaal later in komt (zie tekening 02, punt M).
|
| Afbeelding: 02
|
| Sleufgat aftekenen
|
| Tekening gemaakt door: Fred Eikelboom
|
Uit de afstand tussen de paren streepjes aan weerszijden van de balk volgt de uitslag die het verenstalen draadje moet maken om het wissel volledig om te zetten. Tel hierbij twee mm op, dit geeft de waarde U. De breedte van de te maken sleuf moet zodanig zijn dat de stalen draad later niet tegen de zijwand van de sleuf gaat aanlopen, waardoor extra weerstand zou ontstaan. Het is ook belangrijk om de sleuf niet te breed te maken, in verband met het later aan te brengen
ballastbed en de zichtbaarheid van het gat. Neem voor de breedte B dus 1 mm minder dan de breedte van de
stelbalk. Bij nauwkeurig werken zal de sleuf later geheel zijn afgedekt. Teken vanuit het punt M de sleuf af. Neem voor de lengte aan beide zijden van M een afstand ½ U. De breedte wordt 2*(1/2 B), dus er ontstaat een rechthoek van U * B mm, waarbij M precies het middelpunt is. De uiteinden worden mooi afgerond getekend (straal afronding ½ B), waarbij twee middelpunten ontstaan (m1 en m2) op een afstand ½ B van het uiteinde van de sleuf (zie tekening 02 B). Dit klinkt allemaal moeilijker dan het is; naarmate de ervaring toeneemt, gaat het steeds sneller en gemakkelijker.
Ovaal gat maken, vijlen
Met behulp van een boor met diameter B worden nu twee gaten geboord bij m1 en m2. Het materiaal tussen beide gaten wordt nu ook weggehaald. Een paar vijlen (plat, rond) zijn nodig voor de nette afwerking. Er is nu een sleuf met afgeronde uiteinden ontstaan (zie: tekening 02, C). Daarin zal later het verenstaaldraadje gaan bewegen. Nette, gladde afwerking is belangrijk, om te voorkomen dat het draadje later achter een uitsteekseltje blijft hangen.
Wissel leggen
Op de plaats, waar het wissel later wordt aangebracht, wordt tweezijdig plakband aangebracht. Zorg ervoor, dat ter plaatse van de sleuf geen plakband aanwezig is. Voor het zo goed mogelijk op zijn plaats krijgen van het wissel is het handig om alle aangrenzende railstukken en wissels provisorisch aan te brengen. Zorg ervoor dat het geheel nog voldoende flexibel is. Het gebruik van tweezijdig plakband is niet noodzakelijk maar maakt montage wel makkelijker. De drie tezamenkomende rails kunnen het wissel goed op zijn plaats houden als ze voldoende worden vastgelegd. Het plakband heeft een bijkomend voordeel; het kan later bestrooid worden met ballastmateriaal waardoor geen verdunde houtlijm hoeft te worden gebruikt en wat dus ook niet in het wissel kan lopen, van belang om roesten en vastlijmen van de wisseltongen te voorkomen.
Wisselaandrijving aanbrengen
Bij de Conrad-wisselaandrijving wordt een aftekensjabloon meegeleverd. Als die niet beschikbaar is, zijn er een paar zaken waar rekening mee moet worden gehouden. Allereerst de tandheugel die door de elektromotor heen-en-weer wordt bewogen. Deze zorgt na montage voor de beweging van het ingeklemde staaldraadje. Het aanbrengen van een speldenknopje smeervet wordt aangeraden, want de tandheugel wil nog wel eens vast gaan zitten bij langere stilstand.
De beweging van de tandheugel moet haaks op de hartlijn van het spoor plaatsvinden, waarbij het draadje dus niet tegen de wanden van de sleuf mag aanlopen. Ook als een aandrijving van een ander merk wordt gebruikt, moet die zodanig worden gemonteerd dat het staaldraadje bij het omschakelen exact het midden van de sleuf volgt. Bij het vastzetten van de aandrijving met enkele schroefjes, moeten die niet te vast worden aangedraaid. Bovendien is het wijs om de schroefjes niet in de uiterste stand vast te zetten, maar juist in een middenstand, zodat een kleine correctie mogelijk blijft. De elektrische aansluitingen van de wisselaandrijving worden bij voorkeur met behulp van een connector of kroonsteenstripje aangesloten. Bij een eventueel defect van de aandrijving kan dan een defecte wisselaandrijving gemakkelijk worden verwisseld.
Sommige wisselaandrijvingen hebben contacten die het mogelijk maken om een terugmelding van de ligging van het wissel te verrichten of om het puntstuk te polariseren. De Conrad wisselaandrijving heeft zes draadjes, drie ervan gaan naar een extra schakelcontact voor de polarisatie van het puntstuk. Gebruik een kroonsteenstrip met zes aansluitingen: één voor de spanning voor de ene uiterste stand ("links"), één voor de spanning voor de andere uiterste stand ("rechts"), een massa-aansluiting ("retourleiding") en een drietal voor de omschakelcontacten (polarisatieschakelaar).
Testen
Test nu het wissel op goede werking door de massa aan te sluiten op de nul van een voeding en met een draad aan de plus. Door nu afwisselend het "links" en "rechts" contact aan te tikken blijkt of inderdaad "links" en "rechts" de correcte wisselligging geeft. Als beide verwisseld lijken te zijn, kan dat meestal worden gecorrigeerd door de aandrijving 180 graden te draaien. Vervolgens wordt het staaldraadje door het gaatje in de stelbalk aangebracht en aan de tandheugel bevestigd. Het geheel kan nu meestal al met de hand heen-en-weer worden bewogen. Let er daarbij speciaal op dat het staaldraadje niet aanloopt. Zonodig kunnen kleine correcties worden aangebracht doordat de aandrijving nog iets gedraaid kan worden. Het effect van het gebruik van verenstaal is dat de veerkracht er voor zorgt dat de wisseltongen goed tegen de rails worden gedrukt ("aanliggen"). De consequentie is wel dat wissels niet makkelijk kunnen worden "opengereden" en dat dus altijd het wissel in de juiste stand moet worden gelegd. Openrijden van wissels met gepolariseerd puntstuk is bij digitaal rijden zelfs verboden omdat er dan kortsluiting ontstaat en de centrale in storing valt.
Meer informatie
Externe websites:
|
|
|
Wisselaandrijving met puntstukpolarisatie
|
|
|
Laatste wijziging: 12 mei 2025 10:24 uur
|
