Persoonlijke instellingen

Woorden - C: verschil tussen versies

Uit BeneluxSpoor.net - Encyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken
k (txt)
k (woorden toeg.)
 
(29 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
 
{{Koptekst
 
{{Koptekst
 
|Vorige= Woorden - B
 
|Vorige= Woorden - B
−
|Volgende= Woorden - D
+
|Volgende= Woorden - D <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.-->
 
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst
 
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst
 
|Auteur=
 
|Auteur=
−
}}{{Woord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.-->
+
}}<div style="width:800px;text-align:right;">Zoeken op deze pagina: CTRL + F.</div>
−
|Term= Woord of afkorting:
+
'''Woord of afkorting:'''
−
|Uitleg= '''Verklaring:''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.
 
−
}}
 
 
{{Woord
 
{{Woord
 
|Term= C.
 
|Term= C.
 
|Uitleg= Aanduiding van de klassering van een rijtuig; vgl. A, B, D; een '''C''': een derde klas rijtuig [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
|Uitleg= Aanduiding van de klassering van een rijtuig; vgl. A, B, D; een '''C''': een derde klas rijtuig [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= C
 +
|Uitleg= (Elektrotechniek); '''C''' is de afkorting van het Engelse "common". Hiermee wordt een aansluiting van een meerstandenschakelaar of een relais met meerdere contacten aangeduid. De aansluitingen van een schakelaar of een relais worden doorgaans aangeduid als "normaal open", "gemeenschappelijk" of "common" en "normaal gesloten" ([[Woorden - N#NO.|NO]]-C-[[Woorden - N#NC.|NC]]). Wordt ook aangeduid met de Engelse term "Form C contacts". De C is dan de afkorting van het Engelse "change over" oftewel "omschakelcontact" Het C-contact wordt ook wel "moedercontact" genoemd. "Form C" garandeert dat beide verbindingen kortstondig open zijn tijdens het omschakelen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Electrical_contact?s=Contact%20form#Contact_form Meer over common].
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
Regel 43: Regel 45:
 
|Term= CIT.
 
|Term= CIT.
 
|Uitleg= '''Comité International des Transport ferroviaires'''. Internationale organisatie, gevestigd te Bern, die toeziet op de uniforme uitvoering en toepassing van het COTIF-verdrag.
 
|Uitleg= '''Comité International des Transport ferroviaires'''. Internationale organisatie, gevestigd te Bern, die toeziet op de uniforme uitvoering en toepassing van het COTIF-verdrag.
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= CMYK.
 +
|Uitleg= De afkorting '''CMYK''' staat voor: "Cyan, Magenta, Yellow, Key". CMYK is een systeem om met vier basiskleuren, inclusief zwart, een groot aantal kleuren te kunnen verkrijgen door subtractieve kleurmenging. Dit systeem wordt vooral gebruikt bij drukinkten. Ook komt soms het CMY-systeem voor, waarbij geen zwart wordt gebruikt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/CMYK Meer over CMYK].
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
 
|Term= CS.
 
|Term= CS.
 
|Uitleg= Afkorting van '''Centraal station'''.  
 
|Uitleg= Afkorting van '''Centraal station'''.  
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= COB.
 +
|Uitleg= Afkorting van '''Chips On Board'''. Zie: [[#COB-led|COB-led]].
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
Regel 54: Regel 64:
 
{{Woord
 
{{Woord
 
|Term= CPU.
 
|Term= CPU.
−
|Uitleg= (Computertechnologie); een processor, ook wel bekend als '''CPU''' (Engels: "central processing unit") of in het Nederlands "centrale verwerkingseenheid" (cve) genoemd, is een stuk hardware in een computer dat instaat voor basisbewerkingen en -controle bij het uitvoeren van programmacode. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Processor_(computer) Meer over CPU].  
+
|Uitleg= (Computertechnologie); een processor, ook wel bekend als '''CPU''' (Engels: "central processing unit") of in het Nederlands "centrale verwerkingseenheid" (cve) genoemd, is een stuk hardware in een computer dat instaat voor basisbewerkingen en -controle bij het uitvoeren van [[Woorden - P#Programma|programma]]code. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Processor_(computer) Meer over CPU].  
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
Regel 78: Regel 88:
 
{{Woord
 
{{Woord
 
|Term= CV.
 
|Term= CV.
−
|Uitleg= Afkorting van '''Commando Variabele''' (ook Configureerbare Variabele). Dit '''CV''' bevat een getal in binaire vorm, waarmee opdrachten aan een decoder gegeven worden. Zie: [[Woorden - P#Programmeren|Programmeren]] en ook het artikel [[Uitleg Digitaal]].
+
|Uitleg= Afkorting van '''Commando Variabele''' (ook Configureerbare Variabele). Dit '''CV''' bevat een getal in binaire vorm, waarmee opdrachten aan een [[Locdecoders|locdecoder]] gegeven worden. Zie: [[Woorden - P#Programmeren|Programmeren]] en ook het artikel [[Uitleg digitaal]].
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
Regel 110: Regel 120:
 
{{Woord
 
{{Woord
 
|Term= Capaciteit
 
|Term= Capaciteit
−
|Uitleg= 1. (Spoorwegen); het aantal eenheden (treinen) dat maximaal in een bepaalde tijdsduur van een infrastructurele voorziening gebruik kan maken, gegeven de produktie-uitgangspunten en de gegeven maximale baanvakbelasting. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=capaciteit Meer over capaciteit].<br />2. (Elektronica); de waarde, aangegeven in &micro;F's, van een [[Woorden - E#Elco|Elco]] of [[Woorden - C#Condensator|condensator]] Zie [[Elektronica basis#De elektrolytische condensator (afgekort: elco)|De elektrolytische condensator (afgekort: elco]].<br />3.(Elektrotechniek); het maximaal te leveren continuevermogen van een apparaat of toestel.<br />4. (Werktuigbouwkunde); de maximale hoeveelheid vloeistof die bijv. een pomp kan verplaatsen.  
+
|Uitleg= 1. (Elektronica); de waarde, aangegeven in &micro;F's, van een [[Woorden - E#Elco|elco]] of [[Woorden - C#Condensator|condensator]] Zie [[Elektronica basis#De elektrolytische condensator (afgekort: elco)|De elektrolytische condensator (afgekort: elco]].<br />2. (Elektrotechniek); het maximaal te leveren continuevermogen van een elektromotor, apparaat of toestel.<br />3. (Spoorwegen); het aantal eenheden (treinen) dat maximaal in een bepaalde tijdsduur van een infrastructurele voorziening gebruik kan maken, gegeven de produktie-uitgangspunten en de gegeven maximale baanvakbelasting. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=capaciteit Meer over capaciteit].<br />4. (Werktuigbouwkunde); de maximale hoeveelheid vloeistof die bijvoorbeeld een pomp kan verplaatsen.  
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
 
|Term= Capacitief
 
|Term= Capacitief
 
|Uitleg= (Elektrotechniek); Werkend op het principe van een [[#Condensator|condensator]].  
 
|Uitleg= (Elektrotechniek); Werkend op het principe van een [[#Condensator|condensator]].  
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Capillair
 +
|Uitleg= Een '''capillair''' (capilla = haar) is een kanaalvormige ruimte met een kleine binnendiameter (dwarsdoorsnede minus -tweemaal- wanddikte) in een vaste stof, het geheel heeft vaak de vorm van een buisje. Soms is het een zeer smalle spleet. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Capillair Meer over capillair].
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
Regel 131: Regel 145:
 
|Term= Car system
 
|Term= Car system
 
|Uitleg= Systeem van de firma Faller met miniatuurvoertuigen (auto's, vrachtauto's en bussen) die kunnen rijden op een weg op de modelspoorbaan. Zie: [[Inleiding Car Systems]]   
 
|Uitleg= Systeem van de firma Faller met miniatuurvoertuigen (auto's, vrachtauto's en bussen) die kunnen rijden op een weg op de modelspoorbaan. Zie: [[Inleiding Car Systems]]   
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Caustic soda
 +
|Uitleg= (Chemie); ook: "caustische soda" of "bijtende soda". Zie: [[Woorden - N#Natronloog|Natronloog]].
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
Regel 139: Regel 157:
 
|Term= Centrale
 
|Term= Centrale
 
|Uitleg= (Modelspoor); Basis-besturingseenheid voor de [[Uitleg digitaal|digitale]] treinbesturing.  
 
|Uitleg= (Modelspoor); Basis-besturingseenheid voor de [[Uitleg digitaal|digitale]] treinbesturing.  
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Centrale Verkeersleiding
 +
|Uitleg= (Grootspoor); De centrale verkeersleiding (CVL) is een relaisbeveiliging voor het gecentraliseerd bedienen en beveiligen van een spoorlijn met meerdere emplacementen en/of stations. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Centrale_Verkeersleiding Meer over centrale verkeersleiding].
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
 
|Term= Centrale voedingsleiding
 
|Term= Centrale voedingsleiding
 
|Uitleg= (Modelspoor, elektrotechniek); rondgaande (al dan niet gesloten) '''leiding''' met diverse '''voeding'''sspanningen onder de modelspoorbaan. Zie: [[Centrale voedingsleiding]].  
 
|Uitleg= (Modelspoor, elektrotechniek); rondgaande (al dan niet gesloten) '''leiding''' met diverse '''voeding'''sspanningen onder de modelspoorbaan. Zie: [[Centrale voedingsleiding]].  
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Change over contact
 +
|Uitleg= (Elektrotechniek); Een "change over contact" is een moedercontact (of [[#C|C-contact]]) van een schakelaar of een relais. "Form C" garandeert dat beide verbindingen kortstondig open zijn tijdens het omschakelen.          [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Electrical_contact?s=Contact%20form#Contact_form Meer over change over contact].
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
 
|Term= "Charbonnière"
 
|Term= "Charbonnière"
−
|Uitleg= (België, < Fr.): bijnaam voor de loc van het type 28; het Franse woord '''chabonnière''' betekent:<br />1. koopvrouw in brandstoffen;<br />2. kolenbranderij;<br />3. zwarte mees, koolmees. De locs van het type werkten in Luik aan de kolenmijn, hadden dus met steenkolen en het vervoeren ervan veel te maken. Vandaar de bijnaam "kolenvrouwtje". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]  
+
|Uitleg= (België, <Fr.): bijnaam voor de loc van het type 28; het Franse woord '''chabonnière''' betekent:<br />1. koopvrouw in brandstoffen;<br />2. kolenbranderij;<br />3. zwarte mees, koolmees. De locs van het type werkten in Luik aan de kolenmijn, hadden dus met steenkolen en het vervoeren ervan veel te maken. Vandaar de bijnaam "kolenvrouwtje". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]  
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
Regel 186: Regel 212:
 
{{Woord
 
{{Woord
 
|Term= Cijferbak
 
|Term= Cijferbak
−
|Uitleg= Een '''cijferbak''' is een lichtbak bij een lichtsein, waarin de cijfers 4, 6, 8 of 13 getoond kunnen worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]. Zie ook het artikel [[Lichtseinen]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=cijferbak Meer over cijferbak].
+
|Uitleg= Een '''cijferbak''' is een lichtbak bij een lichtsein, waarin de wit verlichte cijfers 4, 6, 8, 10, 12 of 13 getoond kunnen worden. Met de cijferbak kan een snelheidsaanduiding gegeven worden aan de machinist. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] Zie ook het artikel [[Lichtseinen]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=cijferbak Meer over cijferbak].
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
Regel 193: Regel 219:
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
−
|Term= Cilinder<br />omlooptoestel
+
|Term= Cilinder omlooptoestel
 
|Uitleg= Toestel dat de cilinderruimte aan de ene zijde van de zuiger in verbinding brengt met de ruimte aan de andere zijde van de zuiger; dit toestel wordt gebruikt bij het rijden met gesloten regulateur; er komt dan geen stoom de '''cilinder''' in, terwijl de zuiger wel heen en weer blijft gaan en daardoor een zuigende werking uitoefent, waardoor via de stoompoorten gassen uit de rookkast worden aangezogen; deze gassen nu zijn heet en schadelijk, ze verbranden de olie op de machinedelen; door het omlooptoestel in te schakelen wordt het aanzuigen gestopt; een ander middel is de [[Woorden - L#Luchtzuigklep|"luchtzuigklep"]]; (een '''omloop-toestel''' heet dus zo, omdat het een toestel is waardoor een omloop ontstaat van de voorkant naar de achterkant van de zuiger). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]  
 
|Uitleg= Toestel dat de cilinderruimte aan de ene zijde van de zuiger in verbinding brengt met de ruimte aan de andere zijde van de zuiger; dit toestel wordt gebruikt bij het rijden met gesloten regulateur; er komt dan geen stoom de '''cilinder''' in, terwijl de zuiger wel heen en weer blijft gaan en daardoor een zuigende werking uitoefent, waardoor via de stoompoorten gassen uit de rookkast worden aangezogen; deze gassen nu zijn heet en schadelijk, ze verbranden de olie op de machinedelen; door het omlooptoestel in te schakelen wordt het aanzuigen gestopt; een ander middel is de [[Woorden - L#Luchtzuigklep|"luchtzuigklep"]]; (een '''omloop-toestel''' heet dus zo, omdat het een toestel is waardoor een omloop ontstaat van de voorkant naar de achterkant van de zuiger). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]  
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
−
|Term= Cilinder<br />veiligheidsklep
+
|Term= Cilinder veiligheidsklep
 
|Uitleg= Klep, aangebracht op de cilinder van de stoommachine, die bij waterslag opengaat doordat het condenswater in de cilinder een hogere extradruk geeft dan de normale extradruk. Schade aan de machine, zoals ontploffing of kapotslaan van de zuiger of cilinderdeksel wordt door de '''cilinderveiligheidsklep''' voorkomen; zie ook: [[Woorden - W#Waterslagklep|Waterslagklep]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
|Uitleg= Klep, aangebracht op de cilinder van de stoommachine, die bij waterslag opengaat doordat het condenswater in de cilinder een hogere extradruk geeft dan de normale extradruk. Schade aan de machine, zoals ontploffing of kapotslaan van de zuiger of cilinderdeksel wordt door de '''cilinderveiligheidsklep''' voorkomen; zie ook: [[Woorden - W#Waterslagklep|Waterslagklep]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
Regel 211: Regel 237:
 
|Term= "Coach"
 
|Term= "Coach"
 
|Uitleg= (Grootspoor); '''coach''' is een benaming voor een stoelenopstelling. De stoelen in een rijtuig met middengang zijn zo geplaatst dat de reizigers allemaal dezelfde kant op kijken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_spoorwegjargon#C Meer over coach].
 
|Uitleg= (Grootspoor); '''coach''' is een benaming voor een stoelenopstelling. De stoelen in een rijtuig met middengang zijn zo geplaatst dat de reizigers allemaal dezelfde kant op kijken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_spoorwegjargon#C Meer over coach].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Coating
 +
|Uitleg= Een '''coating''' (ook wel deklaag of oppervlaktebehandeling) is een mengsel van stoffen dat op verschillende ondergronden gestreken kan worden. Coating is uit het Engels ontleend en wordt binnen de materiaalkunde nog wel vervangen door zijn Nederlandse varianten, maar als begrip in de papierproductie en coatingindustrie is het woord niet meer weg te denken.  [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Coating Meer over coating].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= COB-led
 +
|Uitleg= '''COB-led''' staat voor "Chips On Board", een geavanceerde led-technologie waarbij talloze kleine [[Wat is een led|leds]] zeer dicht bij elkaar zijn geplaatst. Deze constructie resulteert in een lichtstrip zonder afzonderlijk zichtbare leds, wat zorgt voor een naadloos verlichtingseffect. [https://www.google.com/search?q=https%3A%2F%2Fwww.google.com%3Fsearch%3Dcob+ledstrip Meer over COB-led (leveranciers)].
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
 
|Term= Code
 
|Term= Code
 
|Uitleg= Bij modelspoor de aanduiding voor de diverse railssoorten. Bijv. Peco '''code''' 83. Het getal geeft de spoorstaafhoogte aan.  
 
|Uitleg= Bij modelspoor de aanduiding voor de diverse railssoorten. Bijv. Peco '''code''' 83. Het getal geeft de spoorstaafhoogte aan.  
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Coderen
 +
|Uitleg= '''Coderen''' is het "verstoppen" van informatie in bijvoorbeeld een spanning, zoals bij het [[Woorden - D#Digitale spanning|DCC-signaal]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - D#Decoder|Decoder]]. [https://en-m-wikipedia-org.translate.goog/w/index.php?title=Code&diffonly=true&_x_tr_sl=en&_x_tr_tl=nl&_x_tr_hl=nl&_x_tr_pto=rq&_x_tr_hist=true Meer over coderen]. 
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
Regel 222: Regel 260:
 
{{Woord
 
{{Woord
 
|Term= Collecteur
 
|Term= Collecteur
−
|Uitleg= (België, < Fr.): oververhitterskast, die stoom '''"verzamelt"''', voordat hij de oververhitter ingaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]  
+
|Uitleg= (België, <Fr.): oververhitterskast, die stoom '''"verzamelt"''', voordat hij de oververhitter ingaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]  
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
 
|Term= Collector
 
|Term= Collector
−
|Uitleg= 1. In de elektronica: aanduiding van één van de drie aansluitingen van een [[Elektronica basis#De transistor|transistor]].<br />2. In de elektrotechniek: aanduiding van de koperen lamellen in een elektromotor. De '''collector''' (ook "cummutator" genoemd) maakt het mogelijk dat de koolborstels (die d.m.v. veerkracht tegen de collector drukken) [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] doorgeven aan het draaiende anker. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie: [[Stappenplan decoderinbouw]]. Zie ook [[Woorden - C#Commutator|cummutator]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Commutator Meer over commutator].
+
|Uitleg= 1. In de elektronica: aanduiding van één van de drie aansluitingen van een [[Elektronica basis#De transistor|transistor]].<br />2. In de elektrotechniek: aanduiding van de koperen lamellen in een elektromotor. De '''collector''' (ook "cummutator" genoemd) maakt het mogelijk dat de koolborstels (die d.m.v. veerkracht tegen de collector drukken) [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] doorgeven aan de draaiende rotor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie: [[Stappenplan locdecoderinbouw]]. Zie ook [[Woorden - C#Commutator|cummutator]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Commutator Meer over commutator].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Colloïdale oplossing
 +
|Uitleg= '''Colloïdale oplossingen''', of colloïdale suspensies, zijn niets anders dan een mengsel waarin de stoffen regelmatig in een vloeistof zijn gesuspendeerd . Een colloïde is een heel klein materiaal dat gelijkmatig door een andere stof is verspreid. 
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Colofonium
 +
|Uitleg= '''Colofonium''' of pijnhars is een plantaardige hars, die wordt gewonnen uit de hars van naaldboomsoorten die behoren tot het geslacht Den (Pinus) en van sommige andere coniferen. Het belangrijkste bestanddeel is abietinezuur. Het materiaal is genoemd naar de Oud-Griekse stad Colophon, waar de hars eveneens werd verzameld. Colofonium wordt onder andere gebruikt bij [[Het solderen|het solderen]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Colofonium Meer over colofonium]. Zie ook: [[Woorden - H#Hars|Hars]].
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
Regel 234: Regel 280:
 
{{Woord
 
{{Woord
 
|Term= Command Station  
 
|Term= Command Station  
−
|Uitleg= Een '''Command Station''' of "centrale" vormd het hart van het modelbaan-systeem. De centrale ontvangt opdrachten via een netwerk (zoals [[S88, S88N, XpressNet en LocoNet#S88|"S88"]] of [[S88, S88N, XpressNet en LocoNet#LocoNet|"LocoNet"]] van Digitrax), verwerkt deze en beslist of er een gestandaardiseerd digitaal pakket moet worden gemaakt, om naar alle decoders of een specifieke [[Woorden - D#Decoder|decoder]] van het systeem te sturen.
+
|Uitleg= Een '''Command Station''' of "centrale" vormd het hart van het modelbaan-systeem. De centrale ontvangt opdrachten via een netwerk (zoals [[S88, S88-N, XpressNet en LocoNet#S88|"S88"]] of [[S88, S88-N, XpressNet en LocoNet#LocoNet|"LocoNet"]] van Digitrax), verwerkt deze en beslist of er een gestandaardiseerd digitaal pakket moet worden gemaakt, om naar alle locdecoders of een specifieke [[Woorden - D#Decoder|locdecoder]] van het systeem te sturen.
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
Regel 254: Regel 300:
 
{{Woord
 
{{Woord
 
|Term= Commutator
 
|Term= Commutator
−
|Uitleg= De '''commutator''' (ook [[Woorden - C#Collector|collector]] genoemd) is een onderdeel van een elektromotor, opgebouwd uit lamellen van hard elektrolytisch koper, met daartussen isolatiemateriaal (vroeger micaniet, tegenwoordig kunststof). Het geheel is geïsoleerd bevestigd op de rotoras en de koperen lamellen zijn verbonden met de ankerwikkelingen. Vast opgestelde koolborstels maken contact met de commutator, en voorzien zo de ankerwikkelingen van [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Commutator Meer over commutator].
+
|Uitleg= De '''commutator''' (ook [[Woorden - C#Collector|collector]] genoemd) is een onderdeel van een elektromotor, opgebouwd uit lamellen van hard elektrolytisch koper, met daartussen isolatiemateriaal (vroeger micaniet, tegenwoordig kunststof). Het geheel is geïsoleerd bevestigd op de rotoras en de koperen lamellen zijn verbonden met de rotorwikkelingen. Vast opgestelde koolborstels maken contact met de commutator, en voorzien zo de rotorwikkelingen van [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Commutator Meer over commutator].
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
Regel 265: Regel 311:
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
−
|Term= Compensatie<br />inrichting
+
|Term= Compensatie inrichting
 
|Uitleg= Ten behoeve van uitzetting en inkrimping van de spoorstaven, als gevolg van temperatuurwisselingen, is het nodig hiervoor een technische oplossing toe te passen, zoals bijvoorbeeld een kleine tussenruimte. Daar waar grote lengtewisselingen (tot 1 meter) in de spoorstaven moeten kunnen worden opgevangen -bijvoorbeeld bij stalen bruggen- kan een zogenaamde '''compensatieinrichting''' tussen de twee, aan elkaar te verbinden, spoorstaafeinden worden geplaatst. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=compensatieinrichting Meer over compensatieinrichting].  
 
|Uitleg= Ten behoeve van uitzetting en inkrimping van de spoorstaven, als gevolg van temperatuurwisselingen, is het nodig hiervoor een technische oplossing toe te passen, zoals bijvoorbeeld een kleine tussenruimte. Daar waar grote lengtewisselingen (tot 1 meter) in de spoorstaven moeten kunnen worden opgevangen -bijvoorbeeld bij stalen bruggen- kan een zogenaamde '''compensatieinrichting''' tussen de twee, aan elkaar te verbinden, spoorstaafeinden worden geplaatst. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=compensatieinrichting Meer over compensatieinrichting].  
 
}}
 
}}
Regel 303: Regel 349:
 
|Term= Computernetwerk
 
|Term= Computernetwerk
 
|Uitleg= Een '''computernetwerk''' is een systeem voor communicatie tussen twee of meer [[Woorden - C#Computer|computers]]. De communicatie verloopt via netwerkkabels of via een draadloos netwerk. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Computernetwerk Meer over computernetwerk].
 
|Uitleg= Een '''computernetwerk''' is een systeem voor communicatie tussen twee of meer [[Woorden - C#Computer|computers]]. De communicatie verloopt via netwerkkabels of via een draadloos netwerk. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Computernetwerk Meer over computernetwerk].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Computerprogramma 
 +
|Uitleg= (Computertechnologie); een '''computerprogramma''' is een opeenvolging van opdrachten voor een computer met als doel om die computer een specifieke taak te laten uitvoeren. Er is een verschil tussen een computerprogramma dat door een programmeur zelf is geschreven en dat kan worden veranderd, zoals het bij programmeren gaat, een programma in de vorm van [[Woorden - S#Software|"software"]] die niet kan worden veranderd en een [[Woorden - P#Programma|programma]] dat als firmware wordt gedraaid of in de hardware wordt ingebed. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Computerprogramma Meer over computerprogramma].
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
Regel 322: Regel 372:
 
{{Woord
 
{{Woord
 
|Term= Consist adres   
 
|Term= Consist adres   
−
|Uitleg= Het '''[[#Consist|consist]] adres''' is één van de verplichte functies ofwel CV 19. Deze CV zorgt er voor dat meerdere decoders op één loc-adres reageren. De locomotieven dienen wel dezelfde beginsnelheid te hebben (V<sub>min</sub>: CV2) en dezelfde eindsnelheid (V<sub>max</sub>: CV 5). Het maximale aantal mogelijke samenstellingen is 127, maar het systeem kan het aantal beperken.
+
|Uitleg= Het '''[[#Consist|consist]] adres''' is één van de verplichte functies ofwel CV 19. Deze CV zorgt er voor dat meerdere locdecoders op één loc-adres reageren. De locomotieven dienen wel dezelfde beginsnelheid te hebben (V<sub>min</sub>: CV2) en dezelfde eindsnelheid (V<sub>max</sub>: CV 5). Het maximale aantal mogelijke samenstellingen is 127, maar het systeem kan het aantal beperken.
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
Regel 339: Regel 389:
 
{{Woord
 
{{Woord
 
|Term= Contactrail
 
|Term= Contactrail
−
|Uitleg= (Modelspoor); Een deel van de rails dat een voorbij rijdend railvoertuig detecteert. Te gebruiken voor het aansturen van wissels of het (bij [[Uitleg digitaal|digitale]] besturing) doorgeven van een signaal (d.m.v. een bezet- of terugmelder) aan een treinbesturingsprogramma.  
+
|Uitleg= (Modelspoor); Een deel van de rails dat een voorbij rijdend railvoertuig detecteert. Te gebruiken voor het aansturen van wissels of het (bij [[Uitleg digitaal|digitale]] besturing) doorgeven van een signaal (d.m.v. een bezet- of terugmelder) aan een treinbesturings[[Woorden - P#Programma|programma]].  
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
Regel 363: Regel 413:
 
{{Woord
 
{{Woord
 
|Term= "Contrepoids"
 
|Term= "Contrepoids"
−
|Uitleg= (-pwê) (België, < Fr.): contragewicht op drijf- of koppelwiel; ook [[#Contragewicht|tegen(ge)wicht]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]  
+
|Uitleg= (-pwê) (België, <Fr.): contragewicht op drijf- of koppelwiel; ook [[#Contragewicht|tegen(ge)wicht]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]  
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
 
|Term= Conventioneel spoor
 
|Term= Conventioneel spoor
 
|Uitleg= (Grootspoor); Het oude systeem met spoorstaven, die gemonteerd zijn op eikenhouten of berken [[Woorden - B#Biels|bielzen]].
 
|Uitleg= (Grootspoor); Het oude systeem met spoorstaven, die gemonteerd zijn op eikenhouten of berken [[Woorden - B#Biels|bielzen]].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Copolymeer
 +
|Uitleg= (Chemie); '''copolymeren''' zijn synthetische polymeren, die uit verschillende soorten [[Woorden - M#Monomeer|monomeren]] zijn opgebouwd. Op die manier kunnen polymeren met andere, en voor bepaalde toepassingen geschiktere, eigenschappen geproduceerd worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Copolymeer Meer over copolymeer].
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
Regel 382: Regel 436:
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
−
|Term= Correctief<br />onderhoud
+
|Term= Coreless
 +
|Uitleg= (Elektrotechniek); '''coreless''' betekent: "zonder ijzeren anker". Zie: [[#Coreless motor|Coreless motor]].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Coreless motor
 +
|Uitleg= (Elektrotechniek); een '''coreless motor''' is een elektromotor zonder ijzer in het anker. Een coreless motor is een Direct Current (DC gelijkspanning) elektromotor met koolborstels. In plaats daarvan zijn de wikkelingen compact  in een cilindrische vorm vormgegeven, waardoor een lichtgewicht roterend onderdeel met lage traagheid ontstaat. De coreless motor kan dus zeer snel van stilstand naar maximaal toerental gaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]  [https://en.wikipedia.org/wiki/Electric_motor#Ironless_or_coreless_rotor_motor Meer over coreless motor]. (Engels).
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Correctief onderhoud
 
|Uitleg= Onderhoudsacties met als doel een defect systeem in gebruiksgerede toestand terug te brengen. (Andere termen: '''herstellend onderhoud en reparatie'''.) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=correctief_onderh Meer over correctief onderhoud].  
 
|Uitleg= Onderhoudsacties met als doel een defect systeem in gebruiksgerede toestand terug te brengen. (Andere termen: '''herstellend onderhoud en reparatie'''.) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=correctief_onderh Meer over correctief onderhoud].  
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Corrosie
 +
|Uitleg= '''Corrosie''' is de natuurlijke chemische aantasting van materialen doordat hun omgeving op ze inwerkt, in het bijzonder de aantasting van metalen door elektrochemische reacties. Door corrosie wordt zuiver metaal omgezet in (geoxideerd tot) een chemisch stabieler (minder reactief) metaaloxide. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Corrosie Meer over corrosie].
 
}}
 
}}
 
{{Woord
 
{{Woord
Regel 407: Regel 473:
 
{{Woord
 
{{Woord
 
|Term= CV-modus
 
|Term= CV-modus
−
|Uitleg= Instelling op de [[Uitleg digitaal|digitale]] centrale. Wanneer de '''CV- modus''' ingesteld is, kunnen de [[#CV.|CV]]'s van decoders uitgelezen/geprogrammeerd worden (zie ook: [[Woorden - P#POM.|POM]]).
+
|Uitleg= Instelling op de [[Uitleg digitaal|digitale]] centrale. Wanneer de '''CV- modus''' ingesteld is, kunnen de [[#CV.|CV]]'s van (loc)decoders uitgelezen/geprogrammeerd worden (zie ook: [[Woorden - P#POM.|POM]]).
 
}}
 
}}
−
{{Voettekst
+
{{Gerelateerde termen
 +
|Termen= Coreless, coreless, coreless motor
 +
}} {{Voettekst
 
|Vorige= Woorden - B
 
|Vorige= Woorden - B
 
|Volgende= Woorden - D
 
|Volgende= Woorden - D
Regel 416: Regel 484:
 
|- valign= "top"
 
|- valign= "top"
 
! scope= "row" width="70%" |
 
! scope= "row" width="70%" |
−
| <small>Laatste wijziging: 5 apr 2024 10:48 (CET)</small>
+
| <small>Laatste wijziging: 19 apr 2025 10:33 (CET)</small>
 
|}
 
|}
 
[[Categorie: Afkortingen|C]]
 
[[Categorie: Afkortingen|C]]

Huidige versie van 19 apr 2025 om 10:33

Hoofdpagina  Categorie-index  Index  Menu
Vorige | Volgende

Onder redactie van: BeneluxSpoor.net

Zoeken op deze pagina: CTRL + F.

Woord of afkorting:

C.

Aanduiding van de klassering van een rijtuig; vgl. A, B, D; een C: een derde klas rijtuig (1)

C

(Elektrotechniek); C is de afkorting van het Engelse "common". Hiermee wordt een aansluiting van een meerstandenschakelaar of een relais met meerdere contacten aangeduid. De aansluitingen van een schakelaar of een relais worden doorgaans aangeduid als "normaal open", "gemeenschappelijk" of "common" en "normaal gesloten" (NO-C-NC). Wordt ook aangeduid met de Engelse term "Form C contacts". De C is dan de afkorting van het Engelse "change over" oftewel "omschakelcontact" Het C-contact wordt ook wel "moedercontact" genoemd. "Form C" garandeert dat beide verbindingen kortstondig open zijn tijdens het omschakelen. (3) Meer over common.

Cab.

Cab is de afkorting van "cabine". Met "cab" wordt de fysieke zijde van de loc bedoeld. De "cab 1"-zijde is, waar de loc heen rijdt als deze vooruit rijdt.

CAN.

Afkorting van Controller Area Network (zie: CAN-Bus)

CCT.

De afkorting CCT staat voor Correlated Colour Temperature. De Nederlandse benaming hiervoor is "kleurtemperatuur" (3) Zie ook: LED batten Meer over CCT (Engels).

CDU.

(Engels, elektronica); Afkorting van Capacitor Discharge Unit. In het Nederlands: condensator ontlading eenheid. Wordt gebruikt om wissels beter/betrouwbaarder om te laten gaan. Meer over de werking van de CDU. Zie ook: deze schakeling en deze informatie op het BNLS-forum.

CER.

Community of European Railways, de Europese organisatie van Nationale spoorwegondernemingen.

CH.

Type aanduiding voor een gesloten goederenwagen.

ChVv.

Chef van Dienst van Vervoer.

CIT.

Comité International des Transport ferroviaires. Internationale organisatie, gevestigd te Bern, die toeziet op de uniforme uitvoering en toepassing van het COTIF-verdrag.

CMYK.

De afkorting CMYK staat voor: "Cyan, Magenta, Yellow, Key". CMYK is een systeem om met vier basiskleuren, inclusief zwart, een groot aantal kleuren te kunnen verkrijgen door subtractieve kleurmenging. Dit systeem wordt vooral gebruikt bij drukinkten. Ook komt soms het CMY-systeem voor, waarbij geen zwart wordt gebruikt. (3) Meer over CMYK.

CS.

Afkorting van Centraal station.

COB.

Afkorting van Chips On Board. Zie: COB-led.

COTIF.

Convention intergouvernementale relative aux Transports Internationaux Ferroviaires. Verdrag over het internationale spoorwegvervoer van 9 mei 1980, waarin het internationale spoorvervoerrecht is geregeld. Hierin wordt onder andere de aansprakelijkheid geregeld.

CPU.

(Computertechnologie); een processor, ook wel bekend als CPU (Engels: "central processing unit") of in het Nederlands "centrale verwerkingseenheid" (cve) genoemd, is een stuk hardware in een computer dat instaat voor basisbewerkingen en -controle bij het uitvoeren van programmacode. (3) Meer over CPU.

CRVL.

Centrale Radio VerkeersLeiding. Blokbeveiligingssysteem dat toegepast werd op de spoorlijn Sauwerd — Roodeschool (Gronings: Roodschoul). Hierbij geeft de treindienstleider per telefoon toestemming om een blok in te mogen rijden. Het systeem werd in 1981 afgeschaft en vervangen door lichtseinen. (3) Meer over CRVL.

CTA.

Afkorting van Centrale Trein Aanwijzer. Elektronisch bediende aanwijzers op de perrons, die aangeven hoe laat en waarheen de eerstvolgende trein vertrekt vanaf het betreffende perron. (2) Meer over CTA.

Ctb.

Controleur van de Beweging. (1)

CTB.

Centraal Telecom Blokstelsel. Blokbeveiligingssysteem dat bijv. toegepast wordt op de spoorlijnen in Zeeuws-Vlaanderen en op Apeldoorn - Dieren. Hierbij geeft de treindienstleider per telefoon toestemming om een blok in te mogen rijden.

CUP.

Container Uitwissel Punt. Locatie aan de spoorbaan waar containers van het spoor worden overgezet naar een vrachtauto of schip. (2) Meer over CUP.

CV.

Afkorting van Commando Variabele (ook Configureerbare Variabele). Dit CV bevat een getal in binaire vorm, waarmee opdrachten aan een locdecoder gegeven worden. Zie: Programmeren en ook het artikel Uitleg digitaal.

CVL.

Afkorting van Centrale VoedingsLeiding. Zie het artikel Centrale voedingsleiding.

CZ.

Typeaanduiding voor een zandwagen.

Cabine

Ruimte vanwaar de machinist de loc bedient.

"Cakewalk"

(Engels): bijnaam van de locomotieven van de serie 4600, die een schommelende gang hadden; de cakewalk was een Amerikaanse negerdans (± 1910); ook genoemd: "Schommelkont"", "Gans" om de schommelende, waggelende manier waarop deze loc over de rails ging. (1)

Calciumsulfaat

Calciumsulfaat is een anorganische verbinding met de formule CaSO 4. Van calciumsulfaat zijn meerdere hydraten bekend. Een van de hydraten is beter bekend onder de naam gips, een ander onder de naam pleisterkalk. (3) Meer over calciumsulfaat.

Camilleke

(België): bijnaam van de (reeds vóór 1940 gebouwde) motorwagen 601; de naam wordt in de verkleinde vorm gebruikt omdat het om een "kleine" motorwagen gaat; verdere herkomst niet te vinden. (1)

CAN-Bus

(Computertechniek); data-overdracht-systeem, vergelijkbaar met USB. Oorspronkelijk door de Firma Bosch ontwikkelt voor de automobiel-industrie. Zie ook : CAN-Bus en LCC.

Capaciteit

1. (Elektronica); de waarde, aangegeven in µF's, van een elco of condensator Zie De elektrolytische condensator (afgekort: elco.
2. (Elektrotechniek); het maximaal te leveren continuevermogen van een elektromotor, apparaat of toestel.
3. (Spoorwegen); het aantal eenheden (treinen) dat maximaal in een bepaalde tijdsduur van een infrastructurele voorziening gebruik kan maken, gegeven de produktie-uitgangspunten en de gegeven maximale baanvakbelasting. (2) Meer over capaciteit.
4. (Werktuigbouwkunde); de maximale hoeveelheid vloeistof die bijvoorbeeld een pomp kan verplaatsen.

Capacitief

(Elektrotechniek); Werkend op het principe van een condensator.

Capillair

Een capillair (capilla = haar) is een kanaalvormige ruimte met een kleine binnendiameter (dwarsdoorsnede minus -tweemaal- wanddikte) in een vaste stof, het geheel heeft vaak de vorm van een buisje. Soms is het een zeer smalle spleet. (3) Meer over capillair.

Cardanaandrijving

Aandrijfmechanisme waarbij de aandrijfkracht van bijv. een motor via een as voorzien van cardanische koppelingen overgebracht wordt op bijv. een differentieel. (3) Meer over cardan.

Cardanas

As die voorzien is van cardanische koppelingen. Zie: Cardanaandrijving.

Cargo

(Engels) Wagenlading.

Car system

Systeem van de firma Faller met miniatuurvoertuigen (auto's, vrachtauto's en bussen) die kunnen rijden op een weg op de modelspoorbaan. Zie: Inleiding Car Systems

Caustic soda

(Chemie); ook: "caustische soda" of "bijtende soda". Zie: Natronloog.

CE-markering

Het Europese label CE (Conformité Européenne) is verplicht voor een groot aantal artikelen dat in de EU wordt verkocht en in of buiten de EU wordt geproduceerd. Het is een informatielogo en geen keurmerk. Meer over de CE-markering

Centrale

(Modelspoor); Basis-besturingseenheid voor de digitale treinbesturing.

Centrale Verkeersleiding

(Grootspoor); De centrale verkeersleiding (CVL) is een relaisbeveiliging voor het gecentraliseerd bedienen en beveiligen van een spoorlijn met meerdere emplacementen en/of stations. (3) Meer over centrale verkeersleiding.

Centrale voedingsleiding

(Modelspoor, elektrotechniek); rondgaande (al dan niet gesloten) leiding met diverse voedingsspanningen onder de modelspoorbaan. Zie: Centrale voedingsleiding.

Change over contact

(Elektrotechniek); Een "change over contact" is een moedercontact (of C-contact) van een schakelaar of een relais. "Form C" garandeert dat beide verbindingen kortstondig open zijn tijdens het omschakelen. (3) Meer over change over contact.

"Charbonnière"

(België, <Fr.): bijnaam voor de loc van het type 28; het Franse woord chabonnière betekent:
1. koopvrouw in brandstoffen;
2. kolenbranderij;
3. zwarte mees, koolmees. De locs van het type werkten in Luik aan de kolenmijn, hadden dus met steenkolen en het vervoeren ervan veel te maken. Vandaar de bijnaam "kolenvrouwtje". (1)

Chargetrein

(< Frans): trein van maximumlengte. (1)

"Charleston"

(België, < Engels) bijnaam voor de locomotieven van het type 69; dit waren machines die moeilijk weg te krijgen waren, en makkelijk doorsloegen; tijdens het doorslaan nu, is het net alsof de loc "danst"; het type 69 kwam voor het eerst in bedrijf in de jaren '18-'20; de Charleston (als dans) kwam in de mode in de jaren twintig, jaartallen die aardig bij elkaar liggen. (1)

Charter gargo

(Engels); goederentreintransporten. De treinbewegingen vinden plaats tussen klanten op verschillende locaties waarbij de trein in zijn geheel, zonder rangeren onderweg, wordt verplaatst. (2) Zie: Bloktrein. Meer over Charter gargo.

"Chasse"

(Frans) (sjas): aanjager. (1)

Chassisdeel

Een chassisdeel is een contrastekker, die in een kast of frame gemonteerd wordt, d.m.v. een schoefverbinding of solderen op een printplaat (PCB). Meer over chassisdeel.

Chaufferen

(België, Frans): verwarmen. (1)

"Chef d'Atelier"

(België, Fr): depotchef. (1)

Chip

(Elektronica); een chip wordt gemaakt op een stukje silicium (halfgeleidend materiaal), waarop een grote hoeveelheid microscopisch kleine elektronische schakelingen aangebracht worden. Heten dan "wafers". Worden verderop in het produktieproces d.m.v. een diamantzaag in individuele chip's gescheiden. De kleinste chips hebben dan ongeveer de afmeting van 1 x 2 mm. Worden later in het produktieproces (samen met aansluitpennen) ingegoten in kunststof en heten dan "IC". Er zijn verschillende soorten IC,s, zoals processor-IC's en geheugen-IC,s. Deze twee soorten verwerken gegevens aan de hand van instructies. (3) Zie ook Integrated Circuit

Christientjes

Bijnaam van de locomotieven van de serie NRS 1-30. Herkomst van deze benaming is onduidelijk. (1)

Cijferbak

Een cijferbak is een lichtbak bij een lichtsein, waarin de wit verlichte cijfers 4, 6, 8, 10, 12 of 13 getoond kunnen worden. Met de cijferbak kan een snelheidsaanduiding gegeven worden aan de machinist. (4) Zie ook het artikel Lichtseinen. Meer over cijferbak.

Cilinder

Buisvormige ruimte waarin zich de zuiger beweegt, die via het drijfwerk de wielen van de loc aandrijft; de zuiger beweegt doordat stoom in de cilinder gelaten wordt, die tegen de zuiger aandrukt; "binnenliggende cilinder": cilinder die is aangebracht tussen de frameplaten, a.h.w. "tussen de wielen" van de loc; "buitenliggende cilinder": idem, buiten de frameplaten/wielen van de loc; het "drijfwerk" is, in aansluiting op de plaats van de cilinders, ook binnen- respectievelijk buitenliggend.

Cilinder omlooptoestel

Toestel dat de cilinderruimte aan de ene zijde van de zuiger in verbinding brengt met de ruimte aan de andere zijde van de zuiger; dit toestel wordt gebruikt bij het rijden met gesloten regulateur; er komt dan geen stoom de cilinder in, terwijl de zuiger wel heen en weer blijft gaan en daardoor een zuigende werking uitoefent, waardoor via de stoompoorten gassen uit de rookkast worden aangezogen; deze gassen nu zijn heet en schadelijk, ze verbranden de olie op de machinedelen; door het omlooptoestel in te schakelen wordt het aanzuigen gestopt; een ander middel is de "luchtzuigklep"; (een omloop-toestel heet dus zo, omdat het een toestel is waardoor een omloop ontstaat van de voorkant naar de achterkant van de zuiger). (1)

Cilinder veiligheidsklep

Klep, aangebracht op de cilinder van de stoommachine, die bij waterslag opengaat doordat het condenswater in de cilinder een hogere extradruk geeft dan de normale extradruk. Schade aan de machine, zoals ontploffing of kapotslaan van de zuiger of cilinderdeksel wordt door de cilinderveiligheidsklep voorkomen; zie ook: Waterslagklep. (1)

Claussloten

Claussloten is een benaming voor krukzekerheidssloten. Een vergrendeling om te voorkomen dat onbevoegden wissels omleggen. Meer over claussloten.

Claxonneren

(België): een stoomloc "fluit", een diesel en een e-loc "claxonneren". (1)

"Coach"

(Grootspoor); coach is een benaming voor een stoelenopstelling. De stoelen in een rijtuig met middengang zijn zo geplaatst dat de reizigers allemaal dezelfde kant op kijken. (3) Meer over coach.

Coating

Een coating (ook wel deklaag of oppervlaktebehandeling) is een mengsel van stoffen dat op verschillende ondergronden gestreken kan worden. Coating is uit het Engels ontleend en wordt binnen de materiaalkunde nog wel vervangen door zijn Nederlandse varianten, maar als begrip in de papierproductie en coatingindustrie is het woord niet meer weg te denken. (3) Meer over coating.

COB-led

COB-led staat voor "Chips On Board", een geavanceerde led-technologie waarbij talloze kleine leds zeer dicht bij elkaar zijn geplaatst. Deze constructie resulteert in een lichtstrip zonder afzonderlijk zichtbare leds, wat zorgt voor een naadloos verlichtingseffect. Meer over COB-led (leveranciers).

Code

Bij modelspoor de aanduiding voor de diverse railssoorten. Bijv. Peco code 83. Het getal geeft de spoorstaafhoogte aan.

Coderen

Coderen is het "verstoppen" van informatie in bijvoorbeeld een spanning, zoals bij het DCC-signaal. (3) Zie ook: Decoder. Meer over coderen.

Cokes

Cokes (of kooks) is steenkool die met een speciale warmtebehandeling van verontreinigingen is ontdaan om er een zuiverdere brandstof van te maken. Cokes ontstaat door de thermolyse van vermalen steenkool. (3) Meer over cokes.

Collecteur

(België, <Fr.): oververhitterskast, die stoom "verzamelt", voordat hij de oververhitter ingaat. (1)

Collector

1. In de elektronica: aanduiding van één van de drie aansluitingen van een transistor.
2. In de elektrotechniek: aanduiding van de koperen lamellen in een elektromotor. De collector (ook "cummutator" genoemd) maakt het mogelijk dat de koolborstels (die d.m.v. veerkracht tegen de collector drukken) stroom doorgeven aan de draaiende rotor. (1) Zie: Stappenplan locdecoderinbouw. Zie ook cummutator. Meer over commutator.

Colloïdale oplossing

Colloïdale oplossingen, of colloïdale suspensies, zijn niets anders dan een mengsel waarin de stoffen regelmatig in een vloeistof zijn gesuspendeerd . Een colloïde is een heel klein materiaal dat gelijkmatig door een andere stof is verspreid.

Colofonium

Colofonium of pijnhars is een plantaardige hars, die wordt gewonnen uit de hars van naaldboomsoorten die behoren tot het geslacht Den (Pinus) en van sommige andere coniferen. Het belangrijkste bestanddeel is abietinezuur. Het materiaal is genoemd naar de Oud-Griekse stad Colophon, waar de hars eveneens werd verzameld. Colofonium wordt onder andere gebruikt bij het solderen. (3) Meer over colofonium. Zie ook: Hars.

Combineren

(Grootspoor); Combineren is de benaming voor het aan elkaar koppelen van verschillende treinstellen, waardoor één trein ontstaat. Alleen gezegd bij treinstellen, niet bij gewone - getrokken - treinen (daar bezigt men het woord "samenstellen"). (1)

Command Station

Een Command Station of "centrale" vormd het hart van het modelbaan-systeem. De centrale ontvangt opdrachten via een netwerk (zoals "S88" of "LocoNet" van Digitrax), verwerkt deze en beslist of er een gestandaardiseerd digitaal pakket moet worden gemaakt, om naar alle locdecoders of een specifieke locdecoder van het systeem te sturen.

Common

(Engels) Ook wel aangeduid als "C". In schema's aangeduide aansluiting van een relais of schakelaar. Ook "moedercontact" genaamd.

Common anode

(Engels); Common anode (common = gemeenschappelijk). Houd in dat de anodes van de leds allemaal elektrisch met elkaar verbonden zijn.

Common cathode

(Engels); De uitdrukking Common cathode (common = gemeenschappelijk) houd in dat de cathodes van de leds allemaal elektrisch met elkaar verbonden zijn.

"Common ground"

(Engels) (Ook wel aangeduid als "GND") Gemeenschappelijke massa of gemeenschappelijke retourleiding. Alle apparatuur èn de rails zijn op één massa-draad aangesloten. (zie ook: Gemeenschappelijke retourleiding.

Commutator

De commutator (ook collector genoemd) is een onderdeel van een elektromotor, opgebouwd uit lamellen van hard elektrolytisch koper, met daartussen isolatiemateriaal (vroeger micaniet, tegenwoordig kunststof). Het geheel is geïsoleerd bevestigd op de rotoras en de koperen lamellen zijn verbonden met de rotorwikkelingen. Vast opgestelde koolborstels maken contact met de commutator, en voorzien zo de rotorwikkelingen van stroom. (3) Meer over commutator.

Comparator

Een comparator is een vergelijker. In de naam comparator zit "comparare" (latijn voor: vergelijken). Een comparator is:
1. Een schakeling (of IC, zoals de μA741) dat twee spanningen met elkaar vergelijkt. De uitgang van de schakeling wordt "hoog" als de spanning op de inverterende ingang hoger is dan op de niet-inverterende ingang. De comparator is een van de meest gebruikte componenten in de elektronica. Meer over de comparator.
2. Een schakeling die twee n-bit woorden met elkaar vergelijkt. De uitgang van de schakeling wordt hoog als de bits van woord A gelijk zijn aan de bits van woord B. (3) Meer over komparator.

Compartiment

Algemene uitdrukking voor een afgesloten ruimte binnen een rijtuig, kan b.v. een coupé zijn. (1)

Compensatie inrichting

Ten behoeve van uitzetting en inkrimping van de spoorstaven, als gevolg van temperatuurwisselingen, is het nodig hiervoor een technische oplossing toe te passen, zoals bijvoorbeeld een kleine tussenruimte. Daar waar grote lengtewisselingen (tot 1 meter) in de spoorstaven moeten kunnen worden opgevangen -bijvoorbeeld bij stalen bruggen- kan een zogenaamde compensatieinrichting tussen de twee, aan elkaar te verbinden, spoorstaafeinden worden geplaatst. (2) Meer over compensatieinrichting.

Compensatielas

Hetzelfde als een "compensatie inrichting", maar met een kleiner bereik van maximaal enkele tientallen centimeters. (2) Meer over compensatielas.

Complex

Een complex is een samenstelling van meerdere gebouwen die bij elkaar horen. (10) Meer over complex.

Component

Een component is een kleiner, opzichzelfstaand deel van een groter geheel.
1. In de elektrotechniek de onderdelen van elektrische apparatuur.
2. In de elektronica de onderdelen van elektronische apparatuur (zoals weerstanden en transistoren). (3) Meer over component.

Component (chemie/scheikunde)

Component; stof die deel uimaakt van een mengsel. Bijvoorbeeld twee-komponentenlijm (ook 2K-lijm genoemd) bestaat uit een lijmbasis en een verharder. (3) Meer over component (chemie/scheikunde).

"Compound"

Stoommachine met hoge- en lage druk cilinders. (3) Meer over compound.

Compoundlocomotief

Locomotief voorzien van een compoundmachine. (1)

Compoundmachine

Stoommachine met twee, drie of vier cilinders, waarbij de afgewerkte stoom van de ene cilinder dient tot beweegkracht van de andere ("compound" betekent eigenlijk: samengesteld; Duits: "Verbundmaschine": machine waarbij de ene cilinder aan de andere verbonden is). Zie ook: "Compound".

Computer

Een Computer (Nederlandse benaming: "rekenaar") is een apparaat waarmee gegevens volgens formele procedures (algoritmen) kunnen worden verwerkt. (3) Meer over computer.

Computernetwerk

Een computernetwerk is een systeem voor communicatie tussen twee of meer computers. De communicatie verloopt via netwerkkabels of via een draadloos netwerk. (3) Meer over computernetwerk.

Computerprogramma

(Computertechnologie); een computerprogramma is een opeenvolging van opdrachten voor een computer met als doel om die computer een specifieke taak te laten uitvoeren. Er is een verschil tussen een computerprogramma dat door een programmeur zelf is geschreven en dat kan worden veranderd, zoals het bij programmeren gaat, een programma in de vorm van "software" die niet kan worden veranderd en een programma dat als firmware wordt gedraaid of in de hardware wordt ingebed. (3) Meer over computerprogramma.

Condensator

(Elektronica); een condensator is een elektrische component opgebouwd uit twee geleiders met een relatief grote oppervlakte, die zich dicht bij elkaar bevinden en gescheiden zijn door een materiaal dat polariseerbaar is, het diëlektricum. Wanneer de ene geleider positief geladen wordt ten opzichte van de andere, verplaatst de negatieve lading in het diëlektricum zich naar de positieve plaat, en omgekeerd: positieve lading beweegt naar de andere geleider. De naam is afgeleid van het latijn 'condensare': samenpersen, dus condensator = samenperser, wat betrekking heeft op de ladingen die samengeperst worden bij de polen (platen) van de condensator. Een condensator is in staat elektrische lading op te slaan. Dit vermogen wordt de capaciteit van de condensator genoemd en uitgedrukt in de eenheid farad (symbool: F). Een condensator die een lading bevat van één Coulomb terwijl er een spanning van één volt tussen de platen staat, heeft een capaciteit van één farad. (3) Meer over de condensator.

"Conducteur"

(Frans) Spoorwegmedewerker, tegenwoordig is de officiële benaming hoofdconducteur. Ook wel kaartjesknipper of treinwachter genoemd. (3) Meer over de conducteur.

"Connector"

1. Verbinding tussen drijfstang en koppelstang. (1)
2. (Elektronica); stekerverbinding. (3) Meer over connector.

Consist

(Engels); in de Verenigde Staten en Canada gebruikt men het woord consist voor een rij van gekoppelde locomotieven in treinschakeling. Ook wel het rijden met "multi-tractie" genoemd. (3) Meer over consist.

Consist adres

Het consist adres is één van de verplichte functies ofwel CV 19. Deze CV zorgt er voor dat meerdere locdecoders op één loc-adres reageren. De locomotieven dienen wel dezelfde beginsnelheid te hebben (Vmin: CV2) en dezelfde eindsnelheid (Vmax: CV 5). Het maximale aantal mogelijke samenstellingen is 127, maar het systeem kan het aantal beperken.

Constructie

Een constructie is een geheel dat uit twee of meer delen is samengevoegd. Bijvoorbeeld een bovenleidingsportaal. (3) Meer over constructie.

Contactdoos

(Elektrotechniek); een stopcontact of (wand)contactdoos is een aansluitpunt op het lichtnet voor afname van elektrische energie met behulp van een stekker of contactstop.

Naast de hier behandelde contactdoos voor elektrische energie bestaan ook andere gebruikstypen van contactdozen, zoals o.a. het geaarde stopcontact. (3) Meer over contactdoos.

Contactor

(Elektrotechniek); een contactor of "magneetschakelaar" is een zwaar relais dat naast 3 hoofdstroomcontacten of vermogenscontacten (voor krachtstroom) zogenaamde "hulpstroomcontacten" voor de stuurstroom heeft. De contactor vormt de verbinding tussen de stuurkring en de vermogenkring van een schakeling. (3) Meer over contactor.

Contactrail

(Modelspoor); Een deel van de rails dat een voorbij rijdend railvoertuig detecteert. Te gebruiken voor het aansturen van wissels of het (bij digitale besturing) doorgeven van een signaal (d.m.v. een bezet- of terugmelder) aan een treinbesturingsprogramma.

Contactstop

(Elektrotechniek); officiele benaming voor een stekker. Vanaf het stopcontact kan elektrische energie afgenomen worden, en dat gebeurt met een "stekker", ook wel contactstop genoemd. (3) Meer over contactstop.

"Container"

Gestandaardiseerde metalen transportkist voor losse goederen. (3) Meer over container.

Continuïteitsmeter

(Elektrotechniek, elektronica); met een continuïteitsmeter (ook doorgangsmeter genoemd) meten we of er een ononderbroken verbinding is. Is onderdeel van een multimeter in de vorm van een "pieper".

Contragewicht

1. Op het drijf- of koppelwiel ingegoten metaal, dat de door drijfstang en koppelstang eenzijdig op het wiel overgebrachte krachten moet balanceren; zie ook: tegengewicht, contrepoids;
2. Op een (hand)wissel gemonteerd tegengewicht, waardoor de tongen goed aangedrukt worden tegen de rails. (1) Zie ook: Kloot.
3. Bij een ophaalbrug en een basculebrug, als contragewicht voor het brugdek. Meer over contragewicht.

Contrarail

Aanslagrail, rail tegenover het puntstuk. Zie ook: Strijkregel en Aanslagrail.

"Contrepoids"

(-pwê) (België, <Fr.): contragewicht op drijf- of koppelwiel; ook tegen(ge)wicht. (1)

Conventioneel spoor

(Grootspoor); Het oude systeem met spoorstaven, die gemonteerd zijn op eikenhouten of berken bielzen.

Copolymeer

(Chemie); copolymeren zijn synthetische polymeren, die uit verschillende soorten monomeren zijn opgebouwd. Op die manier kunnen polymeren met andere, en voor bepaalde toepassingen geschiktere, eigenschappen geproduceerd worden. (3) Meer over copolymeer.

"Couchette"

Een coupé met zitplaatsen die voor de nacht worden omgeklapt tot ligbanken. (3) Meer over couchette.

Coulissen

Beschilderd decorstuk. Bij modelspoor bedoeld men met "coulissen" de achterzijde van een modelbaan of module. Zie het artikel Coulissen en verdwijnpunten.

Coupé

Een coupé is een afgesloten compartiment met zitplaatsen dat toegankelijk is via de zijgang. (3) Meer over coupé.

Coreless

(Elektrotechniek); coreless betekent: "zonder ijzeren anker". Zie: Coreless motor.

Coreless motor

(Elektrotechniek); een coreless motor is een elektromotor zonder ijzer in het anker. Een coreless motor is een Direct Current (DC gelijkspanning) elektromotor met koolborstels. In plaats daarvan zijn de wikkelingen compact in een cilindrische vorm vormgegeven, waardoor een lichtgewicht roterend onderdeel met lage traagheid ontstaat. De coreless motor kan dus zeer snel van stilstand naar maximaal toerental gaan. (3) Meer over coreless motor. (Engels).

Correctief onderhoud

Onderhoudsacties met als doel een defect systeem in gebruiksgerede toestand terug te brengen. (Andere termen: herstellend onderhoud en reparatie.) (2) Meer over correctief onderhoud.

Corrosie

Corrosie is de natuurlijke chemische aantasting van materialen doordat hun omgeving op ze inwerkt, in het bijzonder de aantasting van metalen door elektrochemische reacties. Door corrosie wordt zuiver metaal omgezet in (geoxideerd tot) een chemisch stabieler (minder reactief) metaaloxide. (3) Meer over corrosie.

Corrosief

Corrosief is een materie-eigenschap en betekent dat een stof andere stoffen waarmee hij in contact komt kan vernietigen of onherstelbaar beschadigen. In geval van contact met weefsel zoals de huid veroorzaakt een dergelijke stof brandwonden. Ook inademen van een corrosieve stof kan gevaarlijk zijn. (3) Meer over corrosief.

Criteria

Onder criteria vallen bijvoorbeeld "condities, eisen, maatstaven en voorwaarden". (10) Meer over criteria.

"Cross"

(België, < Engels crosshead): kruiskop.

Cross-overkabel

Een cross-overkabel wordt gebruikt voor een dataverbinding in twee richtingen tussen twee apparaten met dezelfde norm. Aan beide uiteinden van zo'n kabel bevindt zich een stekker van hetzelfde type. (3) Meer over cross-over kabel

Cross platform overstap

(Engels) Snelle overstap op hetzelfde perron. (2) Meer over cross platform overstap.

CV-modus

Instelling op de digitale centrale. Wanneer de CV- modus ingesteld is, kunnen de CV's van (loc)decoders uitgelezen/geprogrammeerd worden (zie ook: POM).

Gerelateerde termen: Coreless, coreless, coreless motor

Hoofdpagina  Categorie-index  Index  Menu
Vorige | Volgende
 Contact met de redactie: Contact met de redactie 
Laatste wijziging: 19 apr 2025 10:33 (CET)
Overgenomen van "https://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_C&oldid=54436"