Persoonlijke instellingen

Woorden - G: verschil tussen versies

Uit BeneluxSpoor.net - Encyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken
k (woord toeg.)
k (txt)
 
(34 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
 
{{Koptekst
 
{{Koptekst
 
|Vorige= Woorden - F
 
|Vorige= Woorden - F
−
|Volgende= Woorden - H
+
|Volgende= Woorden - H <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.-->
 
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst
 
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst
 
|Auteur=
 
|Auteur=
 
|Update= Fred Eikelboom
 
|Update= Fred Eikelboom
−
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.-->
+
}}<div style="width:800px;text-align:right;">Zoeken op deze pagina: CTRL + F.</div>
−
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.
+
'''Woord of afkorting:'''
−
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.
+
{{Woord
 +
|Term= GEFCo.
 +
|Uitleg= Van oorsprong Frans transportbedrijf (Les '''G'''roupages '''E'''xpress de '''F'''ranche-'''Co'''mté). '''Gefco''' is in 1949 opgericht door autofabrikant Peugeot om auto-onderdelen te vervoeren tussen de fabrieken in Sochaux en Parijs, en verzorg nu wereldwijd vervoer (o.a. per spoor) van auto's. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.cevalogistics.com/en/what-we-do/finished-vehicle-logistics Meer over GEFCo].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= GEVI.
 +
|Uitleg= Het gevaarsidentificatienummer ('''GEVI''') is een getal dat aangeduid staat op de bovenste helft van een [[Woorden - K#Kemlerbord|kemlerbord]], dat wordt gebruikt bij het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg en het spoor. Zie: [[Woorden - K#Kemler-code|Kemler-code]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gevaarsidentificatienummer Meer over GEVI].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= GH.
 +
|Uitleg= Afkorting van '''Grote Herstelling'''.
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= GND.
 +
|Uitleg= (Engels.) 1. '''GND''' is de afkorting van "ground".<br />2. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Massa_(elektriciteit) Massa of aarde-aansluiting].<br />3. Randaarde-aansluiting van apparatuur.[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Ground_(electricity) Meer over GND]. (Engels)
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= GPIO.
 +
|Uitleg= (Elektronica); een '''GPIO''' ("General Purpose Input/Output") staat voor "General Purpose Input and Output pins", een bus op een electronicacircuit die voor [[Woorden - I#I/O.|I/O]] gebruikt wordt, zoals bijvoorbeeld een locdecoder. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/General_Purpose_Input/Output Meer over GPIO].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= GRS-spoorstroomlopen
 +
|Uitleg= '''GRS-spoorstroomlopen''' is een spoorstaaf-gebonden systeem om te kunnen bepalen of er een trein in de betreffende sectie staat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Spoorstroomloop Meer over Spoorstroomloop].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= GS.
 +
|Uitleg= '''Gooische Stoomtramwegmaatschapij''' te Amsterdam.
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= GSM-R.
 +
|Uitleg= '''"GSM-Rail"''' telecommunicatiesysteem gebaseerd op GSM-techniek, waarmee op veilige wijze berichten kunnen worden verstuurd over de veilige berijdbaarheid van de [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]] en van [[Woorden - M#Materieel|materieel]]technische aangelegenheden. GSM-R is geïntroduceerd als vervanger van [[Woorden - T#Telerail|Telerail]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=gsm-r Meer over GSM-R].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Galvanische scheiding
 +
|Uitleg= '''Galvanische scheiding''' is het vermijden van elke mogelijke [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]doorgang tussen functionele delen van elektrische systemen waartussen vermogen of signalen overgedragen moeten worden; er is geen directe [[Woorden - G#Geleiden|geleidingsweg]] mogelijk. Wel kan energie of informatie uitgewisseld worden op andere manieren, zoals [[Woorden - C#Capacitief|capacitief]], via [[Woorden - I#Inductie|inductie]] of elektromagnetische golven, of door optische, akoestische of mechanische middelen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Galvanische_scheiding Meer over galvanische scheiding].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Ganghandel
 +
|Uitleg= 1. Fijnregelaar voor de stoomtoevoer. Met de '''ganghandel''' zet men een locomotief ook "in zijn achteruit". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />2. (Van het Engelse woord "handle"): inrichting in het machinistenhuis waarmee de machinist de rijrichting (de gang) van de loc en de vullingsgraad van de cilinders kan instellen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [https://www.nicospilt.com/pdf/hoofdstukIII.pdf Meer over ganghandel].  
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Ganghendel
 +
|Uitleg= Zie: Ganghandel.
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Gans
 +
|Uitleg= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 4600, die een waggelende gang hadden, net als een '''gans'''. zie ook: "[[Woorden - C#Cakewalk|cake-walk]], [[Woorden - S#Schommelkont|schommelkont]]". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Gantry crane
 +
|Uitleg= (Engels); een '''gantry crane''' een grote kraan gemonteerd op een platform dat gewoonlijk heen en weer loopt op parallelle sporen vlak naast het werkgebied. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie: [[Woorden - P#Portaalkraan|portaalkraan]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Portaalkraan Meer over portaalkraan] Zie ook: [https://commons.wikimedia.org/wiki/Category:Gantry_cranes_in_the_Netherlands gantry crane].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Garage
 +
|Uitleg= (Spoorjargon); Met '''garage''' wordt de (locomotief)loods bedoeld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Garrath
 +
|Uitleg= Een '''Garrath''' is een type stoomlocomotief. Het is een gelede locomotief, bestaande uit drie delen: een centraal gedeelte, met de rookkast, de ketel, de vuurkist en de cabine, rustend op twee draaistellen die de cilinders en het drijfwerk bevatten, benevens de ruimten voor opslag van brandstof (meestal kolen) en water. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Garratt_(locomotief) Meer over Garrath].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Gastell
 +
|Uitleg= '''Gastell''' was een rijtuig en wagenbouwer. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://de.wikipedia.org/wiki/Gastell Meer over Gastell].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= GEFCo.
+
|Term= Gasveer
−
|Omschrijving= Van oorsprong Frans transportbedrijf (Les '''G'''roupages '''E'''xpress de '''F'''ranche-'''Co'''mté). '''Gefco''' is in 1949 opgericht door autofabrikant Peugeot om auto-onderdelen te vervoeren tussen de fabrieken in Sochaux en Parijs, en verzorg nu wereldwijd vervoer (o.a. per spoor) van auto's. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://www.cevalogistics.com/en/what-we-do/finished-vehicle-logistics GEFCo].
+
|Uitleg= Een '''gasveer''' bestaat uit een cilinder met een zuiger, waarbij gas in de cilinder wordt samengedrukt en zo voor een verende werking zorgt. Een ventiel in de zuiger zorgt ervoor dat de beweging bij het uitveren gedempt wordt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gasveer Meer over gasveer].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= GEVI.
+
|Term= Gasverlichting
−
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - K#Kemler-code|Kemler-code]].
+
|Uitleg= '''Verlichting''' in rijtuigen en/of stations welke op licht'''gas''' brandde. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gaslicht Meer over gasverlichting].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= GH.
+
|Term= Gaswagen
−
|Omschrijving= Afkorting van '''Grote Herstelling'''.  
+
|Uitleg= Deze werden gebruikt vóór de [[Woorden - E#Elektrificatie|elektrificatie]] van het spoorwegnet. De '''gaswagen''' had één of drie reservoirs, dienende voor het transport van lichtgas, waaruit de gasreservoirs - onder de rijtuigen met gasverlichting - gevuld werden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= GND.
+
|Term= Gate
−
|Omschrijving= (Eng.) Afkorting van '''ground'''. 1. Massa of aarde-aansluiting. 2. Randaarde-aansluiting van apparatuur.
+
|Uitleg= Elektronica; De '''gate''' is een aansluiting van een aantal soorten actieve elektronische halfgeleiderkomponenten zoals een [[Woorden - F#FET.|fet]], [[Woorden - T#Triac|triac]], [[Woorden - T#Thyristor|thyristor]] e.d. Wordt ook de "stuurelektrode" genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Field-effect_transistor Meer over de Fet].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= GRS-spoor[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]lopen
+
|Term= Geäard
−
|Omschrijving= Spoorstaaf-gebonden systeem om te kunnen bepalen of er een trein in de betreffende sectie staat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Spoorstroomloop Meer over Spoorstroomloop.] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= (Elektrotechniek); '''Geäard''' zijn, betekent dat een apparaat op deugdelijke wijze via een geäard stopcontact (wandcontactdoos), via de meterkast, met een [[Woorden - A#Aardelektrode|aardelektrode]] (meestal een aardpen in de kruipruimte) verbonden is. Dit is voorgeschreven in NEN1010. Dit aarden gebeurt ook via zogenaamde [[Woorden - V#Vereffenen|vereffenings]]draden bij de radiator(en, de wastafel en een eventueel bad in de douche/badkamer. Zo staan alle installaties in huis via de aarde met elkaar in contact, en dat voorkomt dat er gevaarlijke spanningen kunnen optreden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Aarde_(elektriciteit) aarde]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= GS.
+
|Term= Geäarde [[Woorden - C#Contactdoos|contactdoos]]
−
|Omschrijving= '''Gooische Stoomtramwegmaatschapij''' te Amsterdam.
+
|Uitleg= Een '''geäarde''' elektrische installatie voorkomt dat een apparaat (bijv. een wasmachine) onder spanning komt te staan, door de [[Woorden - E#Elektriciteit|elektriciteit]] naar de [[Woorden - A#Aarde/Aarding|aarde]] af te voeren via de aardedraad in de installatie. Vanaf 1996 is het verplicht om alle wandcontactdozen/[https://nl.wikipedia.org/wiki/Stopcontact stopcontacten] bij renovatie of nieuwbouw te voorzien van [https://nl.wikipedia.org/wiki/Contactdoos_(lichtnet)#Geaard_versus_ongeaard randaarde]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= GSM-R.
+
|Term= Gebint
−
|Omschrijving= '''(GSM-Rail)''' Telecommunicatiesysteem gebaseerd op GSM-techniek, waarmee op veilige wijze berichten kunnen worden verstuurd over de veilige berijdbaarheid van de [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]] en van [[Woorden - M#Materieel|materieel]]technische aangelegenheden. GSM-R is geïntroduceerd als vervanger van [[Woorden - T#Telerail|Telerail]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= Een '''"gebint"''' of "gebinte" is een portaalvormige houten draagconstructie, die bestaat uit twee of meer kolommen die met elkaar verbonden zijn door één of twee horizontale gebintbalken [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gebint Meer over gebint].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Galvanische scheiding
+
|Term= Gebouw
−
|Omschrijving= '''Galvanische scheiding''' is het vermijden van elke mogelijke [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]doorgang tussen functionele delen van elektrische systemen waartussen vermogen of signalen overgedragen moeten worden; er is geen directe [[Woorden - G#Geleiden|geleidingsweg]] mogelijk. Wel kan energie of informatie uitgewisseld worden op andere manieren, zoals [[Woorden - C#Capacitief|capacitief]], via [[Woorden - I#Inductie|inductie]] of elektromagnetische golven, of door optische, akoestische of mechanische middelen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Galvanische_scheiding galvanische scheiding].
+
|Uitleg= Een '''gebouw''' is het voortbrengsel van de activiteit die bouwen heet. Bouwen is het vervaardigen van een gebouw door het samenvoegen van bouwmaterialen (zoals baksteen, hout en beton) tot een solide geheel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gebouw Meer over gebouw].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Ganghandel
+
|Term= "Gebouw"
−
|Omschrijving= Fijnregelaar voor de stoomtoevoer. Met de '''ganghandel''' zet men een locomotief ook "in zijn achteruit". (van het Engelse woord handle): inrichting in het machinistenhuis waarmee de machinist de rijrichting (de gang) van de loc en de vullingsgraad van de cilinders kan instellen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [https://www.nicospilt.com/pdf/hoofdstukIII.pdf Meer over ganghandel.] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]
+
|Uitleg= Benaming voor een locomotiefloods. "hij is in het '''gebouw'''." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Ganghendel
+
|Term= Gebruiks-afhankelijk-onderhoud
−
|Omschrijving= Zie: Ganghandel.
+
|Uitleg= Het moment van het uitvoeren van '''onderhoud''' wordt bepaald door het verstrijken van een gespecificeerde periode van gebruik. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=gebr-afh-onderh Meer over gebruiks-afhankelijk-onderhoud].  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gans
+
|Term= Gebruiksheffing
−
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 4600, die een waggelende gang hadden, net als een '''gans'''. zie ook: "cake-walk, schommelkont." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= Een (mogelijke) '''heffing''' door de overheid op het '''gebruik''' van rail[[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]]. Na de splitsing van de spoorwegbedrijven is de gebruiksheffing voor alle exploitanten gelijk aan nul gulden gesteld. De Rijksoverheid nam de eerste jaren de kosten voor het onderhoud van de railinfrastructuur 100% voor haar rekening. Het is de bedoeling t.z.t. de kosten voor de infrastructuur (gedeeltelijk) op de exploitanten te gaan verhalen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=gebruiksheffing Meer over gebruiksheffing].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Garage
+
|Term= Gebruiksproces
−
|Omschrijving= (Spoorjargon); Met '''garage''' wordt de (locomotief)loods bedoeld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= Het '''gebruiksproces''' omvat het gebruik maken van de [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]]. Hieronder moet worden verstaan het commercieel verplaatsen van reizigers en goederen door exploitant en goederen ten behoeve van instandhoudingactiviteiten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=gebruiksproces Meer over gebruiksproces].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gastell
+
|Term= "Geelbander"
−
|Omschrijving= '''Gastell''' was een rijtuig en wagenbouwer. [https://de.wikipedia.org/wiki/Gastell Meer over Gastell.] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= Speciaal aangepaste goederenwagen voor het stukgoederenvervoer door de NS en haar dochter [[Woorden - A#A.T.O.|ATO]], het latere Van Gend & Loos. In de jaren vijftig werden nieuwe wagens voor dit stukgoederenvervoer ingezet. In die jaren waren/werden 1748 van deze, ook als groentewagens of roosterwagens (vanwege de vele ventilatieroosters) bekend staande, wagens ingezet in de stukgoederentreinen. Aangezien ze hierin een aparte omloop hadden en niet voor ander vervoer werden ingezet, kregen ze een aparte nummer[[Woorden - S#Serie|serie]] met de letters GW (Groeps Wagen). Om hun speciale status ten opzichte van andere gesloten wagens te kenmerken kregen de GW's een '''gele band''' op de vier wagenhoeken. Al gauw stonden ze dan ook onder de bijnaam '''geelbanders''' bekend. Ten tijde van de invoering van de computernummering eind jaren zestig werd de benaming: Gls. Ze kregen toen ook versterkte vloeren en nog iets later ook versterkingen (beschermplaten) aan de onderzijde van de deuren, om er met heftrucks in te kunnen rijden. De jaren vijftig waren de gloriejaren van dit vervoer.
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gasveer
+
|Term= Geëlektrificeerd
−
|Omschrijving= Een '''gasveer''' bestaat uit een cilinder met een zuiger, waarbij gas in de cilinder wordt samengedrukt en zo voor een verende werking zorgt. Een ventiel in de zuiger zorgt ervoor dat de beweging bij het uitveren gedempt wordt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= Het aanleggen van bovenleiding boven bestaand spoor noemt men [[Woorden - E#Elektrificatie|elektrificatie]], een spoorweg met bovenleiding is een '''geëlektrificeerd''' spoor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Bovenleiding Meer over elektrificatie].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gasverlichting
+
|Term= "Geeltje"
−
|Omschrijving= '''Verlichting''' in rijtuigen en/of stations welke op licht'''gas''' brandde. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gaslicht Meer over Gasverlichting.] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= '''Geel''' volgsein (bord of licht) achter op de trein. Hiermee wordt aangegeven of er een (extra) trein volgt of niet. Seinhuiswachters e.d. kunnen met behulp van dit bord of licht weten wat er komt. Een geel sein samen met een rood sein, geeft aan dat er nog een (extra) trein komt. Alleen een rood sein geeft aan dat de gewone dienstregeling aangehouden wordt. Het gele sein heet volgsein, het rode sein heet [[Woorden - S#Sluitsein|sluitsein]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gaswagen
+
|Term= Geheugendraad
−
|Omschrijving= Deze werden gebruikt vóór de [[Woorden - E#Elektrificatie|elektrificatie]] van het spoorwegnet. De '''gaswagen''' had één of drie reservoirs, dienende voor het transport van lichtgas, waaruit de gasreservoirs - onder de rijtuigen met gasverlichting - gevuld werden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]
+
|Uitleg= Merknaam: [[Woorden - N#Nitinol|Nitinol]] of [[Woorden - F#Flexinol|Flexinol]]. Metaaldraad (in de volksmond: "'''geheugendraad'''") dat, wanneer er spanning op wordt gezet, zijn lengte varieert (bij verhitting wordt het draad ongeveer 3,5 % korter). Nadat de spanning uitgeschakeld is, neemt het materiaal zijn oude lengte weer aan. Is te gebruiken voor bijv. wisselaandrijvingen (zie: artikel [[Toepassing van geheugenmetaal]]).
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gate
+
|Term= Geheugenmetaal
−
|Omschrijving= Elektronica; De '''gate''' is een aansluiting van een aantal soorten actieve elektronische halfgeleiderkomponenten zoals een [[Woorden - F#FET.|fet]], [[Woorden - T#Triac|triac]], [[Woorden - T#Thyristor|thyristor]] e.d. Wordt ook de "stuurelektrode" genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over de [https://en.wikipedia.org/wiki/Field-effect_transistor Fet].
+
|Uitleg= '''Geheugenmetaal''' (Engels: shape memory alloy of "SMA") is de benaming die binnen de materiaalkunde gebruikt wordt voor legeringen met "geheugeneigenschappen". Deze eigenschap houdt in dat het materiaal, nadat het is vervormd, terug kan keren naar diens originele geometrie, indien het verwarmd wordt. Zie: [[Woorden - G#Geheugendraad|Geheugendraad]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Geäard
+
|Term= "Geit"
−
|Omschrijving= (Elektrotechniek); '''Geäard''' zijn, betekent dat een apparaat op deugdelijke wijze via een geäard stopcontact (wandcontactdoos), via de meterkast, met een [[Woorden - A#Aardelektrode|aardelektrode]] (meestal een aardpen in de kruipruimte) verbonden is. Dit is voorgeschreven in NEN1010. Dit aarden gebeurt ook via zogenaamde [[Woorden - V#Vereffenen|vereffenings]]draden bij de radiator(en, de wastafel en een eventueel bad in de douche/badkamer. Zo staan alle installaties in huis via de aarde met elkaar in contact, en dat voorkomt dat er gevaarlijke spanningen kunnen optreden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://nl.wikipedia.org/wiki/Aarde_(elektriciteit) aarde]
+
|Uitleg= (België): bijnaam van de locomotieven van het type 51. net als bij "bok 2" en [[Woorden - S#Sik|"sik"]] legt de naam van dit kleine trekdier de nadruk op de kleinere afmetingen van deze rangeerlocomotief. vgl. echter [[Woorden - B#Bok|"bok 1"]] (Nederland), waar de naam gebruikt werd voor grotere locomotieven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Geäarde [[Woorden - C#Contactdoos|contactdoos]]
+
|Term= Gekoppeld wissel
−
|Omschrijving= Een '''geäarde''' elektrische installatie voorkomt dat een apparaat (bijv. een wasmachine) onder spanning komt te staan, door de [[Woorden - E#Elektriciteit|elektriciteit]] naar de [[Woorden - A#Aarde/Aarding|aarde]] af te voeren via de aardedraad in de installatie. Vanaf 1996 is het verplicht om alle wandcontactdozen/[https://nl.wikipedia.org/wiki/Stopcontact stopcontacten] bij renovatie of nieuwbouw te voorzien van [https://nl.wikipedia.org/wiki/Contactdoos_(lichtnet)#Geaard_versus_ongeaard randaarde]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= Een overloopverbinding bestaande uit twee aan elkaar '''gekoppelde wissels'''. Elk wissel is zodanig elektrisch gekoppeld dat omlopen (omgooien) van het ene wissel ook automatisch het omlopen van de andere wissel tot gevolg heeft. Dit wordt gedaan uit kostenbesparing wegens de mogelijke beperking van de hoeveelheid elektrische apparatuur die nodig is voor de aansturing en de beveiliging. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=gekoppeld_wissel Meer over gekoppeld wissel].  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gebint
+
|Term= Gelede loc
−
|Omschrijving= Een '''"gebint"''' of "gebinte" is een portaalvormige houten draagconstructie, die bestaat uit twee of meer kolommen die met elkaar verbonden zijn door één of twee horizontale gebintbalken [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gebint Meer over gebint].
+
|Uitleg= Een loc die bestaat uit twee delen rustend op drie draaistellen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= "Gebouw"
+
|Term= Geleiden
−
|Omschrijving= Benaming voor een locomotiefloods. "hij is in het '''gebouw'''." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= 1. ([[Woorden - E#Elektriciteit|Elektriciteit]]); het vermogen van een metaal om [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] en spanning door te laten.<br />2. (Elektronica); bij een [[Elektronica basis#De diode|diode]] is dit '''het doorlaten van stroom en spanning''' in de [[Woorden - D#Doorlaatrichting|doorlaatrichting]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gebruiks-afhankelijk-onderhoud
+
|Term= Geleider
−
|Omschrijving= Het moment van het uitvoeren van '''onderhoud''' wordt bepaald door het verstrijken van een gespecificeerde periode van gebruik. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= "Geleider" is de benaming voor de man die in het remmershuis van een goederenwagen zit, en van daaruit met de hand de (hand)remmen bedient. Hij werd ook [[Woorden - R#Remmer|"remmer"]] genoemd. Kwam nog veel voor in de tijd dat de luchtdrukrem niet algemeen was. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gebruiksheffing
+
|Term= Gelijkrichter
−
|Omschrijving= Een (mogelijke) '''heffing''' door de overheid op het '''gebruik''' van rail[[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]]. Na de splitsing van de spoorwegbedrijven is de gebruiksheffing voor alle exploitanten gelijk aan nul gulden gesteld. De Rijksoverheid nam de eerste jaren de kosten voor het onderhoud van de railinfrastructuur 100% voor haar rekening. Het is de bedoeling t.z.t. de kosten voor de infrastructuur (gedeeltelijk) op de exploitanten te gaan verhalen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= (Elektronica); schakeling die [[Woorden - W#Wisselspanning|wisselspanning]] omzet in gelijkspanning. Bestaat uit vier [[Elektronica basis#De diode|diode]]s, de zogenaamde [[#Graetz-schakeling|Graetz-schakeling]] of '''bruggelijkrichter'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gelijkrichter Meer over gelijkrichter].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gebruiksproces
+
|Term= Gelijkspanning
−
|Omschrijving= Het '''gebruiksproces''' omvat het gebruik maken van de [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]]. Hieronder moet worden verstaan het commercieel verplaatsen van reizigers en goederen door exploitant en goederen ten behoeve van instandhoudingactiviteiten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= Drie mogelijke betekenissen.<br />1. De '''gelijk'''gerichte wissel'''spanning''' die na de gelijkrichter in een voeding aanwezig is.<br />2. De gelijkspanning die op een batterij of accu staat bijv. een AA-type batterij van 1,5 volt, of een autoaccu van 12 volt.<br>3. De gelijkspanning (1800 volt) die in Nederland op de bovenleiding staat.<br>Gelijkspanning is de tegenhanger van [[Woorden - W#Wisselspanning|wisselspanning]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gelijkspanning Meer over Gelijkspanning].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= "Geelbander"
+
|Term= Gelijk[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]
−
|Omschrijving= Speciaal aangepaste goederenwagen voor het stukgoederenvervoer door de NS en haar dochter [[Woorden - A#A.T.O.|ATO]], het latere Van Gend & Loos. In de jaren vijftig werden nieuwe wagens voor dit stukgoederenvervoer ingezet. In die jaren waren/werden 1748 van deze, ook als groentewagens of roosterwagens (vanwege de vele ventilatieroosters) bekend staande, wagens ingezet in de stukgoederentreinen. Aangezien ze hierin een aparte omloop hadden en niet voor ander vervoer werden ingezet, kregen ze een aparte nummer[[Woorden - S#Serie|serie]] met de letters GW (Groeps Wagen). Om hun speciale status ten opzichte van andere gesloten wagens te kenmerken kregen de GW's een '''gele band''' op de vier wagenhoeken. Al gauw stonden ze dan ook onder de bijnaam '''geelbanders''' bekend. Ten tijde van de invoering van de computernummering eind jaren zestig werd de benaming: Gls. Ze kregen toen ook versterkte vloeren en nog iets later ook versterkingen (beschermplaten) aan de onderzijde van de deuren, om er met heftrucks in te kunnen rijden. De jaren vijftig waren de gloriejaren van dit vervoer.
+
|Uitleg= Zie: [[Woorden - G#Gelijkspanning|Gelijkspanning]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= "Geeltje"
+
|Term= Gelijktijdigheden
−
|Omschrijving= '''Geel''' volgsein (bord of licht) achter op de trein. Hiermee wordt aangegeven of er een (extra) trein volgt of niet. Seinhuiswachters e.d. kunnen met behulp van dit bord of licht weten wat er komt. Een geel sein samen met een rood sein, geeft aan dat er nog een (extra) trein komt. Alleen een rood sein geeft aan dat de gewone dienstregeling aangehouden wordt. Het gele sein heet volgsein, het rode sein heet [[Woorden - S#Sluitsein|sluitsein]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= Mogelijkheid meerdere treinbewegingen over parallelle sporen/wissels uit te voeren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=gelijktijdigheden Meer over gelijktijdigheden].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Geheugendraad
+
|Term= Gelijkvloerse kruising
−
|Omschrijving= Merknaam: NiTinol of Flexinol. Metaaldraad (in de volksmond: "'''geheugendraad'''") dat, wanneer er spanning op wordt gezet, zijn lengte varieert (bij verhitting wordt het draad ongeveer 3,5 % korter). Nadat de spanning uitgeschakeld is, neemt het materiaal zijn oude lengte weer aan. Is te gebruiken voor bijv. wisselaandrijvingen (zie: artikel [[Toepassing van geheugenmetaal]]).
+
|Uitleg= Een '''gelijkvloerse kruising''' is een kruising tussen twee vormen van lijn[[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]], waarbij de verkeersstromen elkaar op gelijk hoogte tegen komen. Voorbeelden zijn een overweg (weg- en treinverkeer), een aansluiting of splitsing tussen (treinverkeer, een kruispunt wegverkeer) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=kruising_gelijk Meer over gelijkvloerse kruising].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Geheugenmetaal
+
|Term= Geluid
−
|Omschrijving= '''Geheugenmetaal''' (Eng.: shape memory alloy of SMA) is de benaming die binnen de materiaalkunde gebruikt wordt voor legeringen met "geheugeneigenschappen". Deze eigenschap houdt in dat het materiaal, nadat het is vervormd, terug kan keren naar diens originele geometrie, indien het verwarmd wordt. Zie: [[Woorden - G#Geheugendraad|Geheugendraad]].
+
|Uitleg= '''Geluid''' bestaat uit snelle veranderingen van de luchtdruk, die waarneembaar zijn voor het menselijke oor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=geluid Meer over geluid].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= "Geit"
+
|Term= Geluidsbelasting
−
|Omschrijving= (België): bijnaam van de locomotieven van het type 51. net als bij "bok", "2" en "sik" legt de naam van dit kleine trekdier de nadruk op de kleinere afmetingen van deze rangeerlocomotief. vgl. echter "bok 1" (Nederland), waar de naam gebruikt werd voor grotere locomotieven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= Gemeten aantal dB(A) als emissie van de trein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=geluidsbelasting Meer over geluidsbelasting].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gekoppeld wissel
+
|Term= Geluidsdecoder
−
|Omschrijving= Een overloopverbinding bestaande uit twee aan elkaar '''gekoppelde wissels'''. Elk wissel is zodanig elektrisch gekoppeld dat omlopen (omgooien) van het ene wissel ook automatisch het omlopen van de andere wissel tot gevolg heeft. Dit wordt gedaan uit kostenbesparing wegens de mogelijke beperking van de hoeveelheid elektrische apparatuur die nodig is voor de aansturing en de beveiliging. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= (Digitaal); een geluidsdecoder (Engels: sounddecoder) is een combinatie van een digitale [[Locdecoders|locdecoder]] en een geluidsmodule op een printplaat voorzien van een NEM-connector. Met een passende [[Programmeerhulp|lokprogrammer]] kunnen geluidsbestanden (soundfiles) ingeladen worden.
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gelede loc
+
|Term= Geluidsoverschrijding
−
|Omschrijving= Een loc die bestaat uit twee delen rustend op drie draaistellen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= Het aantal dB(A) waarmee een afgesproken '''geluid'''snorm wordt '''overschreden'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Geluidshinder Meer over geluidshinder].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Geleiden
+
|Term= Gemeenschappelijke massa
−
|Omschrijving= 1. ([[Woorden - E#Elektriciteit|elektriciteit]]). Het vermogen van een metaal om [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] en spanning door te laten. 2. (Elektronica). Bij een diode is dit '''het doorlaten van stroom en spanning''' in de [[Woorden - D#Doorlaatrichting|doorlaatrichting]].
+
|Uitleg= Zie: Gemeenschappelijke retourleiding.  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Geleider
+
|Term= Gemeenschappelijke retourleiding
−
|Omschrijving= "Geleider" is de benaming voor de man die in het remmershuis van een goederenwagen zit, en van daaruit met de hand de (hand)remmen bedient. "Remmer". Kwam nog veel voor in de tijd dat de luchtdrukrem niet algemeen was. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= (Modelspoor); De '''gemeenschappelijke retourleiding''' of gemeenschappelijke massa, in het Engels "Common-Ground" (CGND) genoemd, is één enkele ader in een elektrische installatie, waarop alle massa-aansluitingen van de apparatuur (zoals bezetmeld-/terugmeld-printen, wisseldecoders e.d.) èn de rails aangesloten worden. Anders gezegd: alle massa-aansluitingen van de apparatuur èn de massa-aansluiting van de rails, zijn met elkaar verbonden via één massadraad. Zie: artikel [[Centrale voedingsleiding]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Massa_(elektriciteit) Meer over gemeenschappelijke retourleiding].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gelijkrichter
+
|Term= Gemengde tractie
−
|Omschrijving= (Elektronica). Schakeling die [[Woorden - W#Wisselspanning|wisselspanning]] omzet in gelijkspanning. Bestaat uit vier diodes, de zogenaamde Graetz-schakeling of '''bruggelijkrichter'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gelijkrichter Meer over Gelijkrichter].
+
|Uitleg= Een span van bijvoorbeeld een elektrische- en een dieselloc. Deze zorgen samen voor de '''tracie'''.
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gelijkspanning
+
|Term= Gemiddelde snelheid
−
|Omschrijving= Twee mogelijke betekenissen. 1. De '''gelijk'''gerichte wissel'''spanning''' die na de gelijkrichter in een voeding aanwezig is. 2. De spanning die op een batterij of accu staat bijv. een AA-type batterij van 1,5 volt, of een autoaccu van 12 volt. '''Gelijkspanning''' is de tegenhanger van [[Woorden - W#Wisselspanning|wisselspanning]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gelijkspanning Meer over Gelijkspanning.]
+
|Uitleg= (Modelspoor); Instelling in de locdecoder, die er voor dient de '''gemiddelde snelheid''' van de loc/het treinstel in te stellen tussen de laagste en hoogste rijstand. Zie: "CV6" in [[Basis-instellingen locdecoder]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gelijk[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]
+
|Term= Gemotoriseerde wisselaandrijving
−
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - G#Gelijkspanning|Gelijkspanning]].
+
|Uitleg= '''Wisselaandrijving''' voorzien van een gelijkspannings '''elektromotor''' en een aantal tandwielen en/of een wormoverbrenging (vertraging), zoals bijvoorbeeld de [https://www.dccconcepts.com/product-category/the-cobalt-collection/cobalt-point-motors/ Cobalt], de [http://www.fulgurex.ch/modelle/zubehoer/weichenmotor.html Fulgurex], de [http://www.circuitron.com/index_files/tortoise.htm Tortoise], of de [https://viessmann-modell.com/sortiment/elektronik/elektronik-mechanik/229/motorischer-weichen-und-universalantrieb Viessmann 4560].  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gelijktijdigheid
+
|Term= Generator
−
|Omschrijving= Mogelijkheid meerdere treinbewegingen over parallelle sporen/wissels uit te voeren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= Een '''generator''' wekt elektriciteit (spanning en stroom) op. Zie [[Woorden - D#Dieselelektrisch|Dieselelektrisch]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Generator Meer over Generator].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gelijkvloerse kruising
+
|Term= Geodriehoek
−
|Omschrijving= Een '''gelijkvloerse kruising''' is een kruising tussen twee vormen van lijn[[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]], waarbij de verkeersstromen elkaar op gelijk hoogte tegen komen. Voorbeelden zijn een overweg (weg- en treinverkeer), een aansluiting of splitsing tussen (treinverkeer, een kruispunt wegverkeer) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= Een '''geodriehoek''' (oorspronkelijk: geometrie-driehoek) is een veelzijdig gereedschap van transparant kunststof dat gebruikt wordt bij de meetkunde, bij tekenwerk en bij het snijden van papier en folie. De geodriehoek is een combinatie van een liniaal en een gradenboog. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Geodriehoek Meer over geodriehoek].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Geluid
+
|Term= Geomorfologie
−
|Omschrijving= '''Geluid''' bestaat uit snelle veranderingen van de luchtdruk, die waarneembaar zijn voor het menselijke oor. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= '''Geomorfologie''' (vaak ook kortweg als morfologie aangeduid) is een tak van de geografie die de vormen van het landschap en de processen die bij het ontstaan daarvan een rol spelen of hebben gespeeld, bestudeert. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Geomorfologie Meer over geomorfologie].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Geluidsbelasting
+
|Term= Gestabiliseerde voeding
−
|Omschrijving= Gemeten aantal dB(A) als emissie van de trein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= Een '''gestabiliseerde voeding''' (ook "Lineaire voeding" genoemd) is een gelijkspanningsvoeding, die naast de trafo, gelijkrichter en afvlak[[Elektronica basis#De elektrolytische condensator (afgekort: elco)|elco]], voorzien is van aanvullende elektronica (regeling, stabilisatie en beveiliging). Bij een gestabiliseerde voeding is de spanning precies gelijk aan de ingestelde waarde die (indien aanwezig) op de meter of het display staat aangegeven. De uitgangspanning is redelijk constant bij variërende  belasting. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Voeding_(elektronica) Meer over gestabiiseerde voeding].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Geluidsoverschrijding
+
|Term= Gesloten afspaninrichting
−
|Omschrijving= Het aantal dB(A) waarmee een afgesproken '''geluid'''snorm wordt '''overschreden'''.
+
|Uitleg= Type '''afspaninrichting''' met uitsluitend mechanische functie: het afspannen van bovenleidingdraden. Gesloten afspaninrichtingen zijn niet geschikt voor het scheiden van twee elektrische groepen of het scheiden van twee fasen (bij wisselspanning) (let op het verschil met [[Woorden - O#Open afspaninrichting|"open afspaninrichting"]]) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=afspaninr_gesloten Meer over gesloten afspaninrichting]. Zie: artikel [[Afspaninrichtingen in DIN en DLO]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gemeenschappelijke massa
+
|Term= "Getrokken mat."
−
|Omschrijving= Zie: Gemeenschappelijke retourleiding.
+
|Uitleg= (Spoorjargon); Zie: [[#Getrokken rijtuigen|"Getrokken rijtuigen"]] en [[#Getrokken trein|"Getrokken trein"]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gemeenschappelijke retourleiding
+
|Term= Getrokken rijtuigen
−
|Omschrijving= (Modelspoor); De '''gemeenschappelijke retourleiding''' of gemeenschappelijke massa, in het Engels Common-Ground (CGND) genoemd, is één enkele ader in een elektrische installatie, waarop alle massa-aansluitingen van de apparatuur (zoals bezetmeld-/terugmeld-printen, wisseldecoders e.d.) èn de rails aangesloten worden. Anders gezegd: alle massa-aansluitingen van de apparatuur èn de massa-aansluiting van de rails, zijn met elkaar verbonden via één massadraad. Zie: artikel [[Centrale voedingsleiding]].
+
|Uitleg= Een eenheid met als functie het bieden van plaatsen t.b.v. reizigers, heeft geen eigen tractie en geen eigen energievoorziening. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gemengde tractie
+
|Term= Getrokken trein
−
|Omschrijving= Een span van bijvoorbeeld een elektrische- en een dieselloc. Deze zorgen samen voor de '''tracie'''.
+
|Uitleg= Een samenstelling van een loc('s) en rijtuigen. Zie ook: [[#Getrokken rijtuigen|"Getrokken rijtuigen"]] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Getrokken_trein Meer over getrokken_trein].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gemiddelde snelheid
+
|Term= Gevaarsein
−
|Omschrijving= (Modelspoor); Instelling in de decoder, die er voor dient de '''gemiddelde snelheid''' van de loc/het treinstel in te stellen tussen de laagste en hoogste rijstand. Zie: "CV6" in [[Basis-instellingen decoder]]
+
|Uitleg= Bestaat uit het voeren van twee rode lichten (op gelijke hoogte) in combinatie met één-, twee, of drie witte lichten aan weerszijden van een railvoertuig, of twee rode en twee afwisselend of gelijktijdig knipperende, witte lichten aan elke frontzijde. Na een aanrijding of ontsporing e.d. is het verplicht dit '''gevaarsein''' te tonen. Zie: artikel [[Front en sluitseinen]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gemotoriseerde wisselaandrijving
+
|Term= Gevel
−
|Omschrijving= '''Wisselaandrijving''' voorzien van een gelijkspannings '''elektromotor''' en een aantal tandwielen en/of een wormoverbrenging (vertraging), zoals bijvoorbeeld de Cobalt, de Fulgurex, de Tortoise, en de Viessmann 4560.  
+
|Uitleg= De '''gevel''' van een gebouw is het gedeelte van een gebouw dat, met uitzondering van het dak, van buitenaf zichtbaar is. De gevel aan de straatzijde heet de "voorgevel", verder zijn er "zijgevels" en een "achtergevel" te onderscheiden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gevel Meer over gevel].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Generator
+
|Term= Geven
−
|Omschrijving= Een '''generator''' wekt elektriciteit (spanning) op. Zie [[Woorden - D#Dieselelektrisch|Dieselelektrisch]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Generator Meer over Generator.] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= (België): "de soupappen '''geven''':" De soupappen (veiligheidskleppen) blazen (stoom). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gesloten afspaninrichting
+
|Term= Gezicht
−
|Omschrijving= Type '''afspaninrichting''' met uitsluitend mechanische functie: het afspannen van bovenleidingdraden. Gesloten afspaninrichtingen zijn niet geschikt voor het scheiden van twee elektrische groepen of het scheiden van twee fasen (bij wisselspanning) (Let op het verschil met [[Woorden - O#Open afspaninrichting|"open afspaninrichting"]]) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Afspaninrichtingen in DIN en DLO]].
+
|Uitleg= "Een sein voor z'n '''gezicht''' gooien:" een sein plotseling voor 'n aansnellende trein op onveilig zetten, zodat de trein een noodremming moet maken; zie ook: [[Woorden - S#Smoel|"smoel"]] en [[Woorden - K#Kop|"kop."]] uit deze terminologie blijkt, hoezeer het onveilig sein als een hindernis gevoeld wordt: Het veilig sein staat immers even goed langs de spoorbaan, op "dezelfde" seinpaal, maar pas als die seinpaal onveilig toont krijgt de machinist het "sein" (een op zich "neutrale" benaming) voor z'n smoel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= "Getrokken mat."
+
|Term= Gids
−
|Omschrijving= (Spoorjargon); Zie: "Getrokken rijtuigen" en "Getrokken trein".
+
|Uitleg= (België): spoorboekje. ook "[[#Guide|Guide]], trein'''gids'''". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Getrokken rijtuigen
+
|Term= Giethars
−
|Omschrijving= Een eenheid met als functie het bieden van plaatsen t.b.v. reizigers, heeft geen eigen tractie en geen eigen energievoorziening. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= '''Gietharsen''' zijn composieten. Ze worden gemaakt van een basis [[Woorden - P#Polyol|polyol]] en een harder (meestal [https://nl.wikipedia.org/wiki/Methyleendifenyldi-isocyanaat MDI] of [https://nl.wikipedia.org/wiki/2,4-tolueendi-isocyanaat TDI]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Giethars Meer over giethars].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Getrokken trein
+
|Term= Gietmallen
−
|Omschrijving= Een samenstelling van een loc('s) en rijtuigen. Zie ook: "getrokken rijtuigen" [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= Zie het artikel [[Gietvormen en gietmaterialen]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gevarensein
+
|Term= "Gillen"
−
|Omschrijving= Bestaat uit het voeren van twee rode lichten in combinatie met één- of twee witte lichten aan weerszijden van een railvoertuig. Na een aanrijding of ontsporing e.d. is het verplicht dit '''gevarensein''' te tonen. Zie: artikel [[Front en sluitseinen]].
+
|Uitleg= Geluid dat het vuur maakt als er flink trek op is, terwijl de laag brandende kolen niet vlak is, maar in het midden een kuil vertoont. Hierbij slaat ook rook het machinistenhuis in. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gevel
+
|Term= Gips
−
|Omschrijving= De '''gevel''' van een gebouw is het gedeelte van een gebouw dat, met uitzondering van het dak, van buitenaf zichtbaar is. De gevel aan de straatzijde heet de "voorgevel", verder zijn er "zijgevels" en een "achtergevel" te onderscheiden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gevel Meer over gevel].
+
|Uitleg= '''Gips''', afgeleid van het Griekse γύψος, dat krijt of gips betekent, is een mineraal dat grotendeels uit calciumsulfaat CaSO4 bestaat, een verbinding van het calcium- en het sulfaation. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gips Meer over gips].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Geven
+
|Term= "Glanseur"
−
|Omschrijving= (België): "de soupappen '''geven''':" De soupappen (veiligheidskleppen) blazen (stoom). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= Benaming voor '''poetser''', wellicht ietwat spottend. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gezicht
+
|Term= Glas
−
|Omschrijving= "Een sein voor z'n '''gezicht''' gooien:" een sein plotseling voor ’n aansnellende trein op onveilig zetten, zodat de trein een noodremming moet maken. zie ook: "smoel" en "kop." uit deze terminologie blijkt, hoezeer het onveilig sein als een hindernis gevoeld wordt: Het veilig sein staat immers even goed langs de spoorbaan, op "dezelfde" seinpaal, maar pas als die seinpaal onveilig toont krijgt de machinist het "sein" (een op zich "neutrale" benaming) voor z'n smoel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= Peilglas, dat overeenkomst vertoond met zowel een fles als een '''glas'''. "houd het glas vol:" zorg voor voldoende water in het glas en daarmee in de ketel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gids
+
|Term= Glasvezel
−
|Omschrijving= (België): spoorboekje. ook "Guide, trein'''gids'''". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= 1. Wordt toegepast als lichtgeleider in modeltreinen. het licht van een in de loc geplaatst [[Woorden - G#Gloeilamp|gloeilamp]]je of led wordt via de '''glasvezel''' naar de buitenzijde van de loc gevoerd. Zie ook [[Woorden - L|Lichtgeleider]].<br />2. Als versterkingsvezel in ([[Woorden - E#Epoxy|epoxy]])printplaten [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Glasvezel Meer over Glasvezel].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Giethars
+
|Term= Glasvezelstift
−
|Omschrijving= '''Gietharsen''' zijn composieten. Ze worden gemaakt van een basis polyol en een harder (meestal [https://nl.wikipedia.org/wiki/Methyleendifenyldi-isocyanaat MDI] of [https://nl.wikipedia.org/wiki/2,4-tolueendi-isocyanaat TDI]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Giethars Meer over giethars].  
+
|Uitleg= '''Glasvezelstift''' in de vorm van een vulpotlood wordt gebruikt voor o.a. reinigings- en slijpwerk bij modelbouw en van schoonmaken van soldeerwerk en printplaten. Geschikt voor materialen als: metaal, hout, [[Woorden - P#Plastic|plastic]], keramiek, steen, beton enzovoort.[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://www.labshop.nl/glasvezel-stift/ Meer over glasvezelstift].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gietmallen
+
|Term= Glijdend variabel blok
−
|Omschrijving= Zie het artikel [[Gietvormen en gietmaterialen]].
+
|Uitleg= Beveiligingsysteem waarin de onderlinge afstand tussen de treinen continu wordt berekend en bewaakt afhankelijk van snelheid van de trein, de remcurve (afhankelijk van remvermogen en treingewicht) en een veiligheidsmarge. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=glijdend_var_blok Meer over glijdend variabel blok].  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= "Gillen"
+
|Term= Glijlager
−
|Omschrijving= Geluid dat het vuur maakt als er flink trek op is, terwijl de laag brandende kolen niet vlak is, maar in het midden een kuil vertoont. Hierbij slaat ook rook het machinistenhuis in. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= Een glijlager (of glijdlager) is een lager waarbij de as in de boring glijdt. Dit in tegenstelling tot een rollend lager, waarbij zich tussen de as en de boring rollende elementen (bijvoorbeeld kogels of cilindervormige rollen) bevinden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Glijlager Meer over Glijlager].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= "Glanseur"
+
|Term= Gloeilamp
−
|Omschrijving= Benaming voor '''poetser''', wellicht ietwat spottend. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= Een '''gloeilamp''' is een lichtbron waarbij in een zuurstofarme glazen bol, een gloeidraad (ook [[Woorden - F#Filament|filament]]) door een elektrische [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] van een spanningsbron wordt verhit zodat deze licht gaat uitstralen. De gloeidraad bestaat uit het overgangsmetaal wolfraam dat een zeer hoge smelttemperatuur kent. De inschakel-piekstroom is funest voor gloeilampen (verkort de levensduur). In koude toestand is de weerstand van de gloeidraad erg laag. Op het moment van inschakelen loopt er een hoge stroomsterkte door de gloeidraad (bij benadering is die hogere stroomsterkte tijdens de eerste milliseconden het tien- tot vijftientienvoudige van de nominale stroomsterkte!!). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over de [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gloeilamp gloeilamp].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Glas
+
|Term= Glycerol
−
|Omschrijving= Peilglas, dat overeenkomst vertoond met zowel een fles als een '''glas'''. "houd het glas vol:" zorg voor voldoende water in het glas en daarmee in de ketel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= '''Glycerol''' (ook glycerine genaamd) (IUPAC-naam: propaan-1,2,3-triol), is een organische verbinding met als brutoformule C3H8O3. Het is de eenvoudigste drievoudige alcohol en komt voor als een viskeuze kleurloze vloeistof, die matig tot goed oplosbaar is in water. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Glasvezel
+
|Term= Glycol 
−
|Omschrijving= 1. Wordt toegepast als lichtgeleider in modeltreinen. het licht van een in de loc geplaatst [[Woorden - G#Gloeilamp|gloeilamp]]je of led wordt via de '''glasvezel''' naar de buitenzijde van de loc gevoerd. Zie ook [[Woorden - L|Lichtgeleider]]. 2. Als versterkingsvezel in ([[Woorden - E#Epoxy|epoxy]])printplaten [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Glasvezel Meer over Glasvezel.]
+
|Uitleg= (Chemie); '''Glycol''' (1,2-ethaandiol) is een antivriesmiddel dat door zijn eigenschappen goed mengbaar is met water. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/1,2-ethaandiol Meer over glycol].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Glijdend variabel blok
+
|Term= Goed
−
|Omschrijving= Beveiligingsysteem waarin de onderlinge afstand tussen de treinen continu wordt berekend en bewaakt afhankelijk van snelheid van de trein, de remcurve (afhankelijk van remvermogen en treingewicht) en een veiligheidsmarge. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= (België): "het sein staat '''goed'''." het sein staat op veilig. vgl. [[Woorden - O#"Open"|"open"]]; goed wil hier dus zeggen, dat het sein goed staat om door te rijden voorbij het sein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Glijlager
+
|Term= Goederendienst
−
|Omschrijving= Een glijlager (of glijdlager) is een lager waarbij de as in de boring glijdt. Dit in tegenstelling tot een rollend lager, waarbij zich tussen de as en de boring rollende elementen (bijvoorbeeld kogels of cilindervormige rollen) bevinden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Glijlager Meer over Glijlager.]
+
|Uitleg= Afdeling van de NS, die zich met '''goederenvervoer''' bezig hield.
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gloeilamp
+
|Term= Goederenloods
−
|Omschrijving= Een '''gloeilamp''' is een lichtbron waarbij in een zuurstofarme glazen bol, een gloeidraad door een elektrische [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] van een spanningsbron wordt verhit zodat deze licht gaat uitstralen. De gloeidraad bestaat uit het overgangsmetaal wolfraam dat een zeer hoge smelttemperatuur kent. De inschakel-piekstroom is funest voor gloeilampen (verkort de levensduur). In koude toestand is de weerstand van de gloeidraad erg laag. Op het moment van inschakelen loopt er een hoge stroomsterkte door de gloeidraad (bij benadering is die hogere stroomsterkte tijdens de eerste milliseconden het tien- tot vijftientienvoudige van de nominale stroomsterkte!!). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over de [https://nl.wikipedia.org/wiki/Gloeilamp gloeilamp].  
+
|Uitleg= Gebouw ten behoeve van op en overslag van '''goederen''' die per spoor werden vervoerd.
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Glycerol
+
|Term= Goederenpad
−
|Omschrijving= '''Glycerol''' (ook glycerine genaamd) (IUPAC-naam: propaan-1,2,3-triol), is een organische verbinding met als brutoformule C3H8O3. Het is de eenvoudigste drievoudige alcohol en komt voor als een viskeuze kleurloze vloeistof, die matig tot goed oplosbaar is in water. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= Gereserveerde capaciteit op een [[Woorden - B#Baanvak|baanvak]] voor het laten rijden van een [[Woorden - G#Goederentrein|goederentrein]] in één richting. De '''goederen'''trein wordt dan tussen het personentreinverkeer gepland. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=goederenpad Meer over goederenpad].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Goed
+
|Term= Goederentrein
−
|Omschrijving= (België): "het sein staat '''goed'''." het sein staat op veilig. vgl. "open, goed" wil hier dus zeggen, dat het sein goed staat om door te rijden voorbij het sein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= Een '''goederentrein''' is een trein voor het vervoer van alles, behalve mensen. Een goederentrein bestaat uit goederenwagens en wordt getrokken door één of meerdere locomotieven. Een goederentrein bestaande uit containerwagens wordt een containertrein genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Goederentrein Meer over Goederentrein].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Goederendienst
+
|Term= Goederenwagen
−
|Omschrijving= Afdeling van de NS, die zich met '''goederenvervoer''' bezig hield.
+
|Uitleg= Een '''goederenwagen''' is een transportmiddel voor goederen op het spoor. In de gewone taal wordt meestal gesproken van een "goederenwagon". Bij de spoorwegen is echter "goederenwagen" de juiste term. Een wagen die is ingericht voor het vervoer van personen wordt [[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]] genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] Meer over [https://www.infrasite.nl/glossary/goederenwagen/ goederenwagen].  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Goederenloods
+
|Term= GoldCap
−
|Omschrijving= Gebouw ten behoeve van op en overslag van '''goederen''' die per spoor werden vervoerd.
+
|Uitleg= (Elektronica). "'''GoldCap'''" is de benaming voor een dubbellaags elco met zeer grote capaciteit. Helaas hebben deze typen maar een lage werkspanning van 2,1 - 2,3 - 5,5 of 6,3 volt. Zie ook: [[Woorden - S#Step-up convertor|Step-up convertor]].  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Goederenpad
+
|Term= Goliath
−
|Omschrijving= Gereserveerde capaciteit op een [[Woorden - B#Baanvak|baanvak]] voor het laten rijden van een [[Woorden - G#Goederentrein|goederentrein]] in één richting. De '''goederen'''trein wordt dan tussen het personentreinverkeer gepland. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 3900, de grootste NS-machine. Goliath is de reus uit de bijbel (1 Sam. 17). (een locomotief met de bijnaam David bestond niet, voor zover ons bekend). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Goederentrein
+
|Term= Golfkarton
−
|Omschrijving= Een '''goederentrein''' is een trein voor het vervoer van alles, behalve mensen. Een goederentrein bestaat uit goederenwagens en wordt getrokken door één of meerdere locomotieven. Een goederentrein bestaande uit containerwagens wordt een containertrein genoemd. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Goederentrein Meer over Goederentrein.] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= '''Golfkarton''' is een overwegend in de verpakkingsindustrie gebruikt celstofproduct, dat licht en relatief stevig is. Het is één van de vormen van [[Woorden - K#Karton|karton]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Golfkarton Meer over golfkarton]. Zie ook: [[Papier en karton]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Goederenwagen
+
|Term= Gording
−
|Omschrijving= Een '''goederenwagen''' is een transportmiddel voor goederen op het spoor. In de gewone taal wordt meestal gesproken van een "goederenwagon". Bij de spoorwegen is echter "goederenwagen" de juiste term. Een wagen die is ingericht voor het vervoer van personen wordt [[Woorden - R#Rijtuig|rijtuig]] genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]] Meer over [https://www.infrasite.nl/glossary/goederenwagen/ goederenwagen].
+
|Uitleg= (Bouwkunde). Een '''gording''' is een houten balk of ligger aangebracht in de lengterichting van kap of dak, de twee korte zijden zijn evenwijdig aan het te dragen dakvlak. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= GoldCap
+
|Term= "Goudhaantje"
−
|Omschrijving= (Elektronica). "'''GoldCap'''" is de benaming voor een dubbellaags elco met zeer grote capaciteit. Helaas hebben deze typen maar een lage werkspanning van 2,1 - 2,3 - 5,5 of 6,3 volt. Zie ook: [[Woorden - S#Step-up converter|Step-up converter]].
+
|Uitleg= Loc met prachtige opgepoetste appendages aan- en op de ketel, die als '''goud''' blonken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Goliath
+
|Term= "Goudvink"
−
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 3900, de grootste NS-machine. Goliath is de reus uit de bijbel (1 Sam. 17). (een locomotief met de bijnaam David bestond niet, voor zover ons bekend). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= 1. Bijnaam van de uit Zwitserland overgenomen locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 3500, die een koperen band om de schoorsteen hadden, die aan de goudkleur van een '''goudvink''' deed denken. (De gouden band was aangebracht toen de locs nog in Zwitserland reden, en gaf aan dat de locs voorzien waren van een inrichting voor rookverbranding, dit om hinder van rook bij het rijden door tunnels zoveel mogelijk te verminderen).<br />2. Benaming voor een hoge baas, verband houdende met diens goudkleurige insignes: "pas op, daar komt 'n goudvink." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gording
+
|Term= "Goudwinkeltje"
−
|Omschrijving= (Bouwkunde). Een '''gording''' is een houten balk of ligger aangebracht in de lengterichting van kap of dak, de twee korte zijden zijn evenwijdig aan het te dragen dakvlak. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= "Het is weer een '''goudwinkeltje''':" gezegd van een machinistenhuis met prachtig opgepoetste, als goud blinkende appendages. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= "Goudhaantje"
+
|Term= Graetz-schakeling
−
|Omschrijving= Loc met prachtige opgepoetste appendages aan- en op de ketel, die als '''goud''' blonken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= Een bruggelijkrichter, ook '''Graetz-schakeling''' genoemd, naar Leo Graetz, die de schakeling in 1897 publiceerde in de Elektronische Zeitung, vol. 25, is een gelijkrichter, die uit vier diodes bestaat die een wisselspanning, bijvoorbeeld van een transformator, omzetten naar een pulserende gelijkspanning. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie: [[Woorden - G#Gelijkrichter|Gelijkrichter]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= "Goudvink"
+
|Term= Grafiet
−
|Omschrijving= Bijnaam van de uit Zwitserland overgenomen locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 3500, die een koperen band om de schoorsteen hadden, die aan de goudkleur van een '''goudvink''' deed denken. (De gouden band was aangebracht toen de locs nog in Zwitserland reden, en gaf aan dat de locs voorzien waren van een inrichting voor rookverbranding, dit om hinder van rook bij het rijden door tunnels zoveel mogelijk te verminderen). 2. Benaming voor een hoge baas, verband houdende met diens goudkleurige insignes: "pas op, daar komt 'n goudvink." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= '''Grafiet''' is een van de zachtste vaste elementaire materialen. De kristalstructuur is hexagonaal. Als [https://www.encyclo.nl/begrip/allotroop allotroop] van koolstof heeft grafiet een aantal opmerkelijke eigenschappen voor een niet-metaal. Zo is het een relatief goede elektrische geleider. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Grafiet Meer over grafiet].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= "Goudwinkeltje"
+
|Term= Graiseur
−
|Omschrijving= "Het is weer een '''goudwinkeltje''':" gezegd van een machinistenhuis met prachtig opgepoetste, als goud blinkende appendages. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= (België), < Fr.): smeertoestel, smeerpomp. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Graetz-schakeling
+
|Term= Grasvezel
−
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - G#Gelijkrichter|Gelijkrichter]].
+
|Uitleg= Verzamelnaam voor (kunststof)'''vezels''' die bij de modelbouw voor imitatie van diverse grassoorten worden gebruikt. Zie het artikel [[Gras, weide en heide]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Graiseur
+
|Term= Grind
−
|Omschrijving= (België), <Fr.): smeertoestel, smeerpomp. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= '''Grind''' of kiezels is een granulair ("korrelig") afzettingsgesteente. Grind bestaat uit losse, door schuring afgeronde korrels De korrels zijn grover dan [[Woorden - Z#Zand|zand]] en fijner dan [https://nl.wikipedia.org/wiki/Steen_(afzettingsgesteente) steen]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Grind Meer over grind].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Grasvezel
+
|Term= Groen
−
|Omschrijving= Verzamelnaam voor (kunststof)'''vezels''' die bij de modelbouw voor imitatie van diverse grassoorten worden gebruikt. Zie het artikel [[Gras, weide en heide]].
+
|Uitleg= "'''Grote Groenen''':" bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 1300, die in de tijd van hun indienststelling (rond 1880) een opvallende kleur groen hadden, lichter groen dan de locomotieven tot dan toe. Ook: [[Woorden - D#"Dressed to kill"|"Dressed to kill"]], [[Woorden - M#Muilezels|"muilezels"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Groen
+
|Term= Groene Zandvoorters
−
|Omschrijving= "'''Grote Groenen''':" bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 1300, die in de tijd van hun indienststelling (rond 1880) een opvallende kleur groen hadden, lichter groen dan de locomotieven tot dan toe. Ook: "Dressed to kill, muilezels." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= Rond 1907 door Beynes gemaakte 2e klas rijtuigen. Bijnaam werd verkregen doordat zij vrijwel altijd tussen '''Zandvoort''' en Amsterdam werden ingezet.
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Groene Zandvoorters
+
|Term= Groefrails 
−
|Omschrijving= Rond 1907 door Beynes gemaakte 2e klas rijtuigen. Bijnaam werd verkregen doordat zij vrijwel altijd tussen '''Zandvoort''' en Amsterdam werden ingezet.
+
|Uitleg= '''Groefrails''' wordt gebruikt voor tramrails (o.a. in bestrating). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Straatspoor]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Trambaan#Groefrails Meer over groefrails].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Groepenscheiding
+
|Term= Groepenscheiding
−
|Omschrijving= 1. Opdeling van een gelijk[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] bovenleidingnet in verschillende groepen. 2. Bij een wisselspanning-bovenleidingnet wordt de '''groepenscheiding''' gecombineerd met fasescheiding. De groepenscheiding is mogelijk door toepassing van open afspaninrichtingen of leidingonderbrekers. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= 1. Opdeling van een gelijk[[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] bovenleidingnet in verschillende groepen.<br />2. Bij een wisselspanning-bovenleidingnet wordt de '''groepenscheiding''' gecombineerd met fasescheiding. De groepenscheiding is mogelijk door toepassing van open afspaninrichtingen of leidingonderbrekers. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=groepenscheiding Meer over groepenscheiding].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Grootspoor
+
|Term= Grootspoor
−
|Omschrijving= Het '''spoorbedrijf''' in schaal 1:1 ofwel de treinen en alles wat er bij hoort in de werkelijkheid, zoals daar zijn de Nederlandse Spoorwegen, Duitse Bundesbahn etc.
+
|Uitleg= Het '''spoorbedrijf''' in schaal 1:1 ofwel de treinen en alles wat er bij hoort in de werkelijkheid, zoals daar zijn de Nederlandse Spoorwegen, Duitse Bundesbahn etc.
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Grote remproef
+
|Term= Grote remproef
−
|Omschrijving= '''Remproef''' waarbij vanuit een centraal bedienpunt wordt vastgesteld of alle remmen aanslaan en lossen en of de remstations juist zijn ingesteld (P/G-kraan, P/M-kraan, L/B-kraan). Deze beproeving vindt minimaal eenmaal per 24 uur plaats. Voorafgaand aan de grote remproef wordt de lekkageproef genomen.
+
|Uitleg= '''Remproef''' waarbij vanuit een centraal bedienpunt wordt vastgesteld of alle remmen aanslaan en lossen en of de remstations (op de voertuigen) juist zijn ingesteld (P/G-kraan, P/M-kraan, L/B-kraan). Deze beproeving vindt minimaal eenmaal per 24 uur plaats. Voorafgaand aan de grote remproef wordt de lekkageproef genomen.
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= GU5.3 steekvoet
+
|Term= GU5.3 steekvoet
−
|Omschrijving= Lampvoet met een pen-afstand h.o.h. van '''5,3''' mm. Zie: [[Woorden - L#Ledlamp|Ledlamp]].
+
|Uitleg= Lampvoet met een pen-afstand h.o.h. van '''5,3''' mm. Zie: [[Woorden - L#Ledlamp|Ledlamp]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= GU10 bajonetvoet
+
|Term= GU10 bajonetvoet
−
|Omschrijving= Lampvoet met een pen-afstand h.o.h. van '''10''' mm. Zie: [[Woorden - L#Ledlamp|Ledlamp]].
+
|Uitleg= Lampvoet met een pen-afstand h.o.h. van '''10''' mm. Zie: [[Woorden - L#Ledlamp|Ledlamp]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Gubbelen
+
|Term= Gubbelen
−
|Omschrijving= (België): opkoken. Zie ook "Kotsen". "'''Gubbelen'''" is wat minder grof dan kotsen, wat grover dan spuwen. Het betekent: het kotsen van iemand die te veel gedronken heeft. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= (België): opkoken. Zie ook [[Woorden - K#Kotsen|"Kotsen"]]. "'''Gubbelen'''" is wat minder grof dan kotsen, wat grover dan spuwen. Het betekent: het kotsen van iemand die te veel gedronken heeft. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Guide
+
|Term= Guide
−
|Omschrijving= (België):, <Fr.): gids. vgl. "'''Treingids'''". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= (België), < Fr.): gids; vgl. '''"Treingids"'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
 
{{Voettekst
 
{{Voettekst
Regel 376: Regel 438:
 
|- valign= "top"
 
|- valign= "top"
 
! scope= "row" width="70%" |
 
! scope= "row" width="70%" |
−
| <small>Laatste wijziging: 19 sep 2023 15:30 (CET)</small>
+
| <small>Laatste wijziging: 25 apr 2025 10:38 (CET)</small>
 
|}
 
|}
 
[[Categorie: Afkortingen|G]]
 
[[Categorie: Afkortingen|G]]

Huidige versie van 26 apr 2025 om 10:38

Hoofdpagina  Categorie-index  Index  Menu
Vorige | Volgende

Onder redactie van: BeneluxSpoor.net - Update door Fred Eikelboom

Zoeken op deze pagina: CTRL + F.

Woord of afkorting:

GEFCo.

Van oorsprong Frans transportbedrijf (Les Groupages Express de Franche-Comté). Gefco is in 1949 opgericht door autofabrikant Peugeot om auto-onderdelen te vervoeren tussen de fabrieken in Sochaux en Parijs, en verzorg nu wereldwijd vervoer (o.a. per spoor) van auto's. (3) Meer over GEFCo.

GEVI.

Het gevaarsidentificatienummer (GEVI) is een getal dat aangeduid staat op de bovenste helft van een kemlerbord, dat wordt gebruikt bij het vervoer van gevaarlijke stoffen over de weg en het spoor. Zie: Kemler-code. (3) Meer over GEVI.

GH.

Afkorting van Grote Herstelling.

GND.

(Engels.) 1. GND is de afkorting van "ground".
2. Massa of aarde-aansluiting.
3. Randaarde-aansluiting van apparatuur.(3) Meer over GND. (Engels)

GPIO.

(Elektronica); een GPIO ("General Purpose Input/Output") staat voor "General Purpose Input and Output pins", een bus op een electronicacircuit die voor I/O gebruikt wordt, zoals bijvoorbeeld een locdecoder. (3) Meer over GPIO.

GRS-spoorstroomlopen

GRS-spoorstroomlopen is een spoorstaaf-gebonden systeem om te kunnen bepalen of er een trein in de betreffende sectie staat. (3) Meer over Spoorstroomloop.

GS.

Gooische Stoomtramwegmaatschapij te Amsterdam.

GSM-R.

"GSM-Rail" telecommunicatiesysteem gebaseerd op GSM-techniek, waarmee op veilige wijze berichten kunnen worden verstuurd over de veilige berijdbaarheid van de infrastructuur en van materieeltechnische aangelegenheden. GSM-R is geïntroduceerd als vervanger van Telerail. (2) Meer over GSM-R.

Galvanische scheiding

Galvanische scheiding is het vermijden van elke mogelijke stroomdoorgang tussen functionele delen van elektrische systemen waartussen vermogen of signalen overgedragen moeten worden; er is geen directe geleidingsweg mogelijk. Wel kan energie of informatie uitgewisseld worden op andere manieren, zoals capacitief, via inductie of elektromagnetische golven, of door optische, akoestische of mechanische middelen. (3) Meer over galvanische scheiding.

Ganghandel

1. Fijnregelaar voor de stoomtoevoer. Met de ganghandel zet men een locomotief ook "in zijn achteruit". (1)
2. (Van het Engelse woord "handle"): inrichting in het machinistenhuis waarmee de machinist de rijrichting (de gang) van de loc en de vullingsgraad van de cilinders kan instellen. (1) Meer over ganghandel.

Ganghendel

Zie: Ganghandel.

Gans

Bijnaam van de locomotieven van de serie NS 4600, die een waggelende gang hadden, net als een gans. zie ook: "cake-walk, schommelkont". (1)

Gantry crane

(Engels); een gantry crane een grote kraan gemonteerd op een platform dat gewoonlijk heen en weer loopt op parallelle sporen vlak naast het werkgebied. (3) Zie: portaalkraan. Meer over portaalkraan Zie ook: gantry crane.

Garage

(Spoorjargon); Met garage wordt de (locomotief)loods bedoeld. (1)

Garrath

Een Garrath is een type stoomlocomotief. Het is een gelede locomotief, bestaande uit drie delen: een centraal gedeelte, met de rookkast, de ketel, de vuurkist en de cabine, rustend op twee draaistellen die de cilinders en het drijfwerk bevatten, benevens de ruimten voor opslag van brandstof (meestal kolen) en water. (3) Meer over Garrath.

Gastell

Gastell was een rijtuig en wagenbouwer. (3) Meer over Gastell.

Gasveer

Een gasveer bestaat uit een cilinder met een zuiger, waarbij gas in de cilinder wordt samengedrukt en zo voor een verende werking zorgt. Een ventiel in de zuiger zorgt ervoor dat de beweging bij het uitveren gedempt wordt. (3) Meer over gasveer.

Gasverlichting

Verlichting in rijtuigen en/of stations welke op lichtgas brandde. (3) Meer over gasverlichting.

Gaswagen

Deze werden gebruikt vóór de elektrificatie van het spoorwegnet. De gaswagen had één of drie reservoirs, dienende voor het transport van lichtgas, waaruit de gasreservoirs - onder de rijtuigen met gasverlichting - gevuld werden. (4)

Gate

Elektronica; De gate is een aansluiting van een aantal soorten actieve elektronische halfgeleiderkomponenten zoals een fet, triac, thyristor e.d. Wordt ook de "stuurelektrode" genoemd. (3) Meer over de Fet.

Geäard

(Elektrotechniek); Geäard zijn, betekent dat een apparaat op deugdelijke wijze via een geäard stopcontact (wandcontactdoos), via de meterkast, met een aardelektrode (meestal een aardpen in de kruipruimte) verbonden is. Dit is voorgeschreven in NEN1010. Dit aarden gebeurt ook via zogenaamde vereffeningsdraden bij de radiator(en, de wastafel en een eventueel bad in de douche/badkamer. Zo staan alle installaties in huis via de aarde met elkaar in contact, en dat voorkomt dat er gevaarlijke spanningen kunnen optreden. (3) Meer over aarde

Geäarde contactdoos

Een geäarde elektrische installatie voorkomt dat een apparaat (bijv. een wasmachine) onder spanning komt te staan, door de elektriciteit naar de aarde af te voeren via de aardedraad in de installatie. Vanaf 1996 is het verplicht om alle wandcontactdozen/stopcontacten bij renovatie of nieuwbouw te voorzien van randaarde. (3)

Gebint

Een "gebint" of "gebinte" is een portaalvormige houten draagconstructie, die bestaat uit twee of meer kolommen die met elkaar verbonden zijn door één of twee horizontale gebintbalken (3) Meer over gebint.

Gebouw

Een gebouw is het voortbrengsel van de activiteit die bouwen heet. Bouwen is het vervaardigen van een gebouw door het samenvoegen van bouwmaterialen (zoals baksteen, hout en beton) tot een solide geheel. (3) Meer over gebouw.

"Gebouw"

Benaming voor een locomotiefloods. "hij is in het gebouw." (1)

Gebruiks-afhankelijk-onderhoud

Het moment van het uitvoeren van onderhoud wordt bepaald door het verstrijken van een gespecificeerde periode van gebruik. (2) Meer over gebruiks-afhankelijk-onderhoud.

Gebruiksheffing

Een (mogelijke) heffing door de overheid op het gebruik van railinfrastructuur. Na de splitsing van de spoorwegbedrijven is de gebruiksheffing voor alle exploitanten gelijk aan nul gulden gesteld. De Rijksoverheid nam de eerste jaren de kosten voor het onderhoud van de railinfrastructuur 100% voor haar rekening. Het is de bedoeling t.z.t. de kosten voor de infrastructuur (gedeeltelijk) op de exploitanten te gaan verhalen. (2) Meer over gebruiksheffing.

Gebruiksproces

Het gebruiksproces omvat het gebruik maken van de infrastructuur. Hieronder moet worden verstaan het commercieel verplaatsen van reizigers en goederen door exploitant en goederen ten behoeve van instandhoudingactiviteiten. (2) Meer over gebruiksproces.

"Geelbander"

Speciaal aangepaste goederenwagen voor het stukgoederenvervoer door de NS en haar dochter ATO, het latere Van Gend & Loos. In de jaren vijftig werden nieuwe wagens voor dit stukgoederenvervoer ingezet. In die jaren waren/werden 1748 van deze, ook als groentewagens of roosterwagens (vanwege de vele ventilatieroosters) bekend staande, wagens ingezet in de stukgoederentreinen. Aangezien ze hierin een aparte omloop hadden en niet voor ander vervoer werden ingezet, kregen ze een aparte nummerserie met de letters GW (Groeps Wagen). Om hun speciale status ten opzichte van andere gesloten wagens te kenmerken kregen de GW's een gele band op de vier wagenhoeken. Al gauw stonden ze dan ook onder de bijnaam geelbanders bekend. Ten tijde van de invoering van de computernummering eind jaren zestig werd de benaming: Gls. Ze kregen toen ook versterkte vloeren en nog iets later ook versterkingen (beschermplaten) aan de onderzijde van de deuren, om er met heftrucks in te kunnen rijden. De jaren vijftig waren de gloriejaren van dit vervoer.

Geëlektrificeerd

Het aanleggen van bovenleiding boven bestaand spoor noemt men elektrificatie, een spoorweg met bovenleiding is een geëlektrificeerd spoor. (3) Meer over elektrificatie.

"Geeltje"

Geel volgsein (bord of licht) achter op de trein. Hiermee wordt aangegeven of er een (extra) trein volgt of niet. Seinhuiswachters e.d. kunnen met behulp van dit bord of licht weten wat er komt. Een geel sein samen met een rood sein, geeft aan dat er nog een (extra) trein komt. Alleen een rood sein geeft aan dat de gewone dienstregeling aangehouden wordt. Het gele sein heet volgsein, het rode sein heet sluitsein. (1)

Geheugendraad

Merknaam: Nitinol of Flexinol. Metaaldraad (in de volksmond: "geheugendraad") dat, wanneer er spanning op wordt gezet, zijn lengte varieert (bij verhitting wordt het draad ongeveer 3,5 % korter). Nadat de spanning uitgeschakeld is, neemt het materiaal zijn oude lengte weer aan. Is te gebruiken voor bijv. wisselaandrijvingen (zie: artikel Toepassing van geheugenmetaal).

Geheugenmetaal

Geheugenmetaal (Engels: shape memory alloy of "SMA") is de benaming die binnen de materiaalkunde gebruikt wordt voor legeringen met "geheugeneigenschappen". Deze eigenschap houdt in dat het materiaal, nadat het is vervormd, terug kan keren naar diens originele geometrie, indien het verwarmd wordt. Zie: Geheugendraad.

"Geit"

(België): bijnaam van de locomotieven van het type 51. net als bij "bok 2" en "sik" legt de naam van dit kleine trekdier de nadruk op de kleinere afmetingen van deze rangeerlocomotief. vgl. echter "bok 1" (Nederland), waar de naam gebruikt werd voor grotere locomotieven. (1)

Gekoppeld wissel

Een overloopverbinding bestaande uit twee aan elkaar gekoppelde wissels. Elk wissel is zodanig elektrisch gekoppeld dat omlopen (omgooien) van het ene wissel ook automatisch het omlopen van de andere wissel tot gevolg heeft. Dit wordt gedaan uit kostenbesparing wegens de mogelijke beperking van de hoeveelheid elektrische apparatuur die nodig is voor de aansturing en de beveiliging. (2) Meer over gekoppeld wissel.

Gelede loc

Een loc die bestaat uit twee delen rustend op drie draaistellen. (3)

Geleiden

1. (Elektriciteit); het vermogen van een metaal om stroom en spanning door te laten.
2. (Elektronica); bij een diode is dit het doorlaten van stroom en spanning in de doorlaatrichting.

Geleider

"Geleider" is de benaming voor de man die in het remmershuis van een goederenwagen zit, en van daaruit met de hand de (hand)remmen bedient. Hij werd ook "remmer" genoemd. Kwam nog veel voor in de tijd dat de luchtdrukrem niet algemeen was. (1)

Gelijkrichter

(Elektronica); schakeling die wisselspanning omzet in gelijkspanning. Bestaat uit vier diodes, de zogenaamde Graetz-schakeling of bruggelijkrichter. (3) Meer over gelijkrichter.

Gelijkspanning

Drie mogelijke betekenissen.
1. De gelijkgerichte wisselspanning die na de gelijkrichter in een voeding aanwezig is.
2. De gelijkspanning die op een batterij of accu staat bijv. een AA-type batterij van 1,5 volt, of een autoaccu van 12 volt.
3. De gelijkspanning (1800 volt) die in Nederland op de bovenleiding staat.
Gelijkspanning is de tegenhanger van wisselspanning. (3) Meer over Gelijkspanning.

Gelijkstroom

Zie: Gelijkspanning.

Gelijktijdigheden

Mogelijkheid meerdere treinbewegingen over parallelle sporen/wissels uit te voeren. (2) Meer over gelijktijdigheden.

Gelijkvloerse kruising

Een gelijkvloerse kruising is een kruising tussen twee vormen van lijninfrastructuur, waarbij de verkeersstromen elkaar op gelijk hoogte tegen komen. Voorbeelden zijn een overweg (weg- en treinverkeer), een aansluiting of splitsing tussen (treinverkeer, een kruispunt wegverkeer) (2) Meer over gelijkvloerse kruising.

Geluid

Geluid bestaat uit snelle veranderingen van de luchtdruk, die waarneembaar zijn voor het menselijke oor. (2) Meer over geluid.

Geluidsbelasting

Gemeten aantal dB(A) als emissie van de trein. (2) Meer over geluidsbelasting.

Geluidsdecoder

(Digitaal); een geluidsdecoder (Engels: sounddecoder) is een combinatie van een digitale locdecoder en een geluidsmodule op een printplaat voorzien van een NEM-connector. Met een passende lokprogrammer kunnen geluidsbestanden (soundfiles) ingeladen worden.

Geluidsoverschrijding

Het aantal dB(A) waarmee een afgesproken geluidsnorm wordt overschreden. (3) Meer over geluidshinder.

Gemeenschappelijke massa

Zie: Gemeenschappelijke retourleiding.

Gemeenschappelijke retourleiding

(Modelspoor); De gemeenschappelijke retourleiding of gemeenschappelijke massa, in het Engels "Common-Ground" (CGND) genoemd, is één enkele ader in een elektrische installatie, waarop alle massa-aansluitingen van de apparatuur (zoals bezetmeld-/terugmeld-printen, wisseldecoders e.d.) èn de rails aangesloten worden. Anders gezegd: alle massa-aansluitingen van de apparatuur èn de massa-aansluiting van de rails, zijn met elkaar verbonden via één massadraad. Zie: artikel Centrale voedingsleiding. (3) Meer over gemeenschappelijke retourleiding.

Gemengde tractie

Een span van bijvoorbeeld een elektrische- en een dieselloc. Deze zorgen samen voor de tracie.

Gemiddelde snelheid

(Modelspoor); Instelling in de locdecoder, die er voor dient de gemiddelde snelheid van de loc/het treinstel in te stellen tussen de laagste en hoogste rijstand. Zie: "CV6" in Basis-instellingen locdecoder

Gemotoriseerde wisselaandrijving

Wisselaandrijving voorzien van een gelijkspannings elektromotor en een aantal tandwielen en/of een wormoverbrenging (vertraging), zoals bijvoorbeeld de Cobalt, de Fulgurex, de Tortoise, of de Viessmann 4560.

Generator

Een generator wekt elektriciteit (spanning en stroom) op. Zie Dieselelektrisch. (3) Meer over Generator.

Geodriehoek

Een geodriehoek (oorspronkelijk: geometrie-driehoek) is een veelzijdig gereedschap van transparant kunststof dat gebruikt wordt bij de meetkunde, bij tekenwerk en bij het snijden van papier en folie. De geodriehoek is een combinatie van een liniaal en een gradenboog. (3) Meer over geodriehoek.

Geomorfologie

Geomorfologie (vaak ook kortweg als morfologie aangeduid) is een tak van de geografie die de vormen van het landschap en de processen die bij het ontstaan daarvan een rol spelen of hebben gespeeld, bestudeert. (3) Meer over geomorfologie.

Gestabiliseerde voeding

Een gestabiliseerde voeding (ook "Lineaire voeding" genoemd) is een gelijkspanningsvoeding, die naast de trafo, gelijkrichter en afvlakelco, voorzien is van aanvullende elektronica (regeling, stabilisatie en beveiliging). Bij een gestabiliseerde voeding is de spanning precies gelijk aan de ingestelde waarde die (indien aanwezig) op de meter of het display staat aangegeven. De uitgangspanning is redelijk constant bij variërende belasting. (3) Meer over gestabiiseerde voeding.

Gesloten afspaninrichting

Type afspaninrichting met uitsluitend mechanische functie: het afspannen van bovenleidingdraden. Gesloten afspaninrichtingen zijn niet geschikt voor het scheiden van twee elektrische groepen of het scheiden van twee fasen (bij wisselspanning) (let op het verschil met "open afspaninrichting") (2) Meer over gesloten afspaninrichting. Zie: artikel Afspaninrichtingen in DIN en DLO.

"Getrokken mat."

(Spoorjargon); Zie: "Getrokken rijtuigen" en "Getrokken trein".

Getrokken rijtuigen

Een eenheid met als functie het bieden van plaatsen t.b.v. reizigers, heeft geen eigen tractie en geen eigen energievoorziening. (3)

Getrokken trein

Een samenstelling van een loc('s) en rijtuigen. Zie ook: "Getrokken rijtuigen" (3) Meer over getrokken_trein.

Gevaarsein

Bestaat uit het voeren van twee rode lichten (op gelijke hoogte) in combinatie met één-, twee, of drie witte lichten aan weerszijden van een railvoertuig, of twee rode en twee afwisselend of gelijktijdig knipperende, witte lichten aan elke frontzijde. Na een aanrijding of ontsporing e.d. is het verplicht dit gevaarsein te tonen. Zie: artikel Front en sluitseinen.

Gevel

De gevel van een gebouw is het gedeelte van een gebouw dat, met uitzondering van het dak, van buitenaf zichtbaar is. De gevel aan de straatzijde heet de "voorgevel", verder zijn er "zijgevels" en een "achtergevel" te onderscheiden. (3) Meer over gevel.

Geven

(België): "de soupappen geven:" De soupappen (veiligheidskleppen) blazen (stoom). (1)

Gezicht

"Een sein voor z'n gezicht gooien:" een sein plotseling voor 'n aansnellende trein op onveilig zetten, zodat de trein een noodremming moet maken; zie ook: "smoel" en "kop." uit deze terminologie blijkt, hoezeer het onveilig sein als een hindernis gevoeld wordt: Het veilig sein staat immers even goed langs de spoorbaan, op "dezelfde" seinpaal, maar pas als die seinpaal onveilig toont krijgt de machinist het "sein" (een op zich "neutrale" benaming) voor z'n smoel. (1)

Gids

(België): spoorboekje. ook "Guide, treingids". (1)

Giethars

Gietharsen zijn composieten. Ze worden gemaakt van een basis polyol en een harder (meestal MDI of TDI). (3) Meer over giethars.

Gietmallen

Zie het artikel Gietvormen en gietmaterialen.

"Gillen"

Geluid dat het vuur maakt als er flink trek op is, terwijl de laag brandende kolen niet vlak is, maar in het midden een kuil vertoont. Hierbij slaat ook rook het machinistenhuis in. (1)

Gips

Gips, afgeleid van het Griekse γύψος, dat krijt of gips betekent, is een mineraal dat grotendeels uit calciumsulfaat CaSO4 bestaat, een verbinding van het calcium- en het sulfaation. (3) Meer over gips.

"Glanseur"

Benaming voor poetser, wellicht ietwat spottend. (1)

Glas

Peilglas, dat overeenkomst vertoond met zowel een fles als een glas. "houd het glas vol:" zorg voor voldoende water in het glas en daarmee in de ketel. (1)

Glasvezel

1. Wordt toegepast als lichtgeleider in modeltreinen. het licht van een in de loc geplaatst gloeilampje of led wordt via de glasvezel naar de buitenzijde van de loc gevoerd. Zie ook Lichtgeleider.
2. Als versterkingsvezel in (epoxy)printplaten (3) Meer over Glasvezel.

Glasvezelstift

Glasvezelstift in de vorm van een vulpotlood wordt gebruikt voor o.a. reinigings- en slijpwerk bij modelbouw en van schoonmaken van soldeerwerk en printplaten. Geschikt voor materialen als: metaal, hout, plastic, keramiek, steen, beton enzovoort.(3) Meer over glasvezelstift.

Glijdend variabel blok

Beveiligingsysteem waarin de onderlinge afstand tussen de treinen continu wordt berekend en bewaakt afhankelijk van snelheid van de trein, de remcurve (afhankelijk van remvermogen en treingewicht) en een veiligheidsmarge. (2) Meer over glijdend variabel blok.

Glijlager

Een glijlager (of glijdlager) is een lager waarbij de as in de boring glijdt. Dit in tegenstelling tot een rollend lager, waarbij zich tussen de as en de boring rollende elementen (bijvoorbeeld kogels of cilindervormige rollen) bevinden. (3) Meer over Glijlager.

Gloeilamp

Een gloeilamp is een lichtbron waarbij in een zuurstofarme glazen bol, een gloeidraad (ook filament) door een elektrische stroom van een spanningsbron wordt verhit zodat deze licht gaat uitstralen. De gloeidraad bestaat uit het overgangsmetaal wolfraam dat een zeer hoge smelttemperatuur kent. De inschakel-piekstroom is funest voor gloeilampen (verkort de levensduur). In koude toestand is de weerstand van de gloeidraad erg laag. Op het moment van inschakelen loopt er een hoge stroomsterkte door de gloeidraad (bij benadering is die hogere stroomsterkte tijdens de eerste milliseconden het tien- tot vijftientienvoudige van de nominale stroomsterkte!!). (3) Meer over de gloeilamp.

Glycerol

Glycerol (ook glycerine genaamd) (IUPAC-naam: propaan-1,2,3-triol), is een organische verbinding met als brutoformule C3H8O3. Het is de eenvoudigste drievoudige alcohol en komt voor als een viskeuze kleurloze vloeistof, die matig tot goed oplosbaar is in water. (3)

Glycol

(Chemie); Glycol (1,2-ethaandiol) is een antivriesmiddel dat door zijn eigenschappen goed mengbaar is met water. (3) Meer over glycol.

Goed

(België): "het sein staat goed." het sein staat op veilig. vgl. "open"; goed wil hier dus zeggen, dat het sein goed staat om door te rijden voorbij het sein. (1)

Goederendienst

Afdeling van de NS, die zich met goederenvervoer bezig hield.

Goederenloods

Gebouw ten behoeve van op en overslag van goederen die per spoor werden vervoerd.

Goederenpad

Gereserveerde capaciteit op een baanvak voor het laten rijden van een goederentrein in één richting. De goederentrein wordt dan tussen het personentreinverkeer gepland. (2) Meer over goederenpad.

Goederentrein

Een goederentrein is een trein voor het vervoer van alles, behalve mensen. Een goederentrein bestaat uit goederenwagens en wordt getrokken door één of meerdere locomotieven. Een goederentrein bestaande uit containerwagens wordt een containertrein genoemd. (3) Meer over Goederentrein.

Goederenwagen

Een goederenwagen is een transportmiddel voor goederen op het spoor. In de gewone taal wordt meestal gesproken van een "goederenwagon". Bij de spoorwegen is echter "goederenwagen" de juiste term. Een wagen die is ingericht voor het vervoer van personen wordt rijtuig genoemd. (5) Meer over goederenwagen.

GoldCap

(Elektronica). "GoldCap" is de benaming voor een dubbellaags elco met zeer grote capaciteit. Helaas hebben deze typen maar een lage werkspanning van 2,1 - 2,3 - 5,5 of 6,3 volt. Zie ook: Step-up convertor.

Goliath

Bijnaam van de locomotieven van de serie NS 3900, de grootste NS-machine. Goliath is de reus uit de bijbel (1 Sam. 17). (een locomotief met de bijnaam David bestond niet, voor zover ons bekend). (1)

Golfkarton

Golfkarton is een overwegend in de verpakkingsindustrie gebruikt celstofproduct, dat licht en relatief stevig is. Het is één van de vormen van karton. (3) Meer over golfkarton. Zie ook: Papier en karton.

Gording

(Bouwkunde). Een gording is een houten balk of ligger aangebracht in de lengterichting van kap of dak, de twee korte zijden zijn evenwijdig aan het te dragen dakvlak. (3)

"Goudhaantje"

Loc met prachtige opgepoetste appendages aan- en op de ketel, die als goud blonken. (1)

"Goudvink"

1. Bijnaam van de uit Zwitserland overgenomen locomotieven van de serie NS 3500, die een koperen band om de schoorsteen hadden, die aan de goudkleur van een goudvink deed denken. (De gouden band was aangebracht toen de locs nog in Zwitserland reden, en gaf aan dat de locs voorzien waren van een inrichting voor rookverbranding, dit om hinder van rook bij het rijden door tunnels zoveel mogelijk te verminderen).
2. Benaming voor een hoge baas, verband houdende met diens goudkleurige insignes: "pas op, daar komt 'n goudvink." (1)

"Goudwinkeltje"

"Het is weer een goudwinkeltje:" gezegd van een machinistenhuis met prachtig opgepoetste, als goud blinkende appendages. (1)

Graetz-schakeling

Een bruggelijkrichter, ook Graetz-schakeling genoemd, naar Leo Graetz, die de schakeling in 1897 publiceerde in de Elektronische Zeitung, vol. 25, is een gelijkrichter, die uit vier diodes bestaat die een wisselspanning, bijvoorbeeld van een transformator, omzetten naar een pulserende gelijkspanning. (3) Zie: Gelijkrichter.

Grafiet

Grafiet is een van de zachtste vaste elementaire materialen. De kristalstructuur is hexagonaal. Als allotroop van koolstof heeft grafiet een aantal opmerkelijke eigenschappen voor een niet-metaal. Zo is het een relatief goede elektrische geleider. (3) Meer over grafiet.

Graiseur

(België), < Fr.): smeertoestel, smeerpomp. (1)

Grasvezel

Verzamelnaam voor (kunststof)vezels die bij de modelbouw voor imitatie van diverse grassoorten worden gebruikt. Zie het artikel Gras, weide en heide.

Grind

Grind of kiezels is een granulair ("korrelig") afzettingsgesteente. Grind bestaat uit losse, door schuring afgeronde korrels De korrels zijn grover dan zand en fijner dan steen. (3) Meer over grind.

Groen

"Grote Groenen:" bijnaam van de locomotieven van de serie NS 1300, die in de tijd van hun indienststelling (rond 1880) een opvallende kleur groen hadden, lichter groen dan de locomotieven tot dan toe. Ook: "Dressed to kill", "muilezels". (1)

Groene Zandvoorters

Rond 1907 door Beynes gemaakte 2e klas rijtuigen. Bijnaam werd verkregen doordat zij vrijwel altijd tussen Zandvoort en Amsterdam werden ingezet.

Groefrails

Groefrails wordt gebruikt voor tramrails (o.a. in bestrating). (3) Zie ook: Straatspoor. Meer over groefrails.

Groepenscheiding

1. Opdeling van een gelijkstroom bovenleidingnet in verschillende groepen.
2. Bij een wisselspanning-bovenleidingnet wordt de groepenscheiding gecombineerd met fasescheiding. De groepenscheiding is mogelijk door toepassing van open afspaninrichtingen of leidingonderbrekers. (2) Meer over groepenscheiding.

Grootspoor

Het spoorbedrijf in schaal 1:1 ofwel de treinen en alles wat er bij hoort in de werkelijkheid, zoals daar zijn de Nederlandse Spoorwegen, Duitse Bundesbahn etc.

Grote remproef

Remproef waarbij vanuit een centraal bedienpunt wordt vastgesteld of alle remmen aanslaan en lossen en of de remstations (op de voertuigen) juist zijn ingesteld (P/G-kraan, P/M-kraan, L/B-kraan). Deze beproeving vindt minimaal eenmaal per 24 uur plaats. Voorafgaand aan de grote remproef wordt de lekkageproef genomen.

GU5.3 steekvoet

Lampvoet met een pen-afstand h.o.h. van 5,3 mm. Zie: Ledlamp.

GU10 bajonetvoet

Lampvoet met een pen-afstand h.o.h. van 10 mm. Zie: Ledlamp.

Gubbelen

(België): opkoken. Zie ook "Kotsen". "Gubbelen" is wat minder grof dan kotsen, wat grover dan spuwen. Het betekent: het kotsen van iemand die te veel gedronken heeft. (1)

Guide

(België), < Fr.): gids; vgl. "Treingids". (1)


Hoofdpagina  Categorie-index  Index  Menu
Vorige | Volgende
 Contact met de redactie: Contact met de redactie 
Laatste wijziging: 25 apr 2025 10:38 (CET)
Overgenomen van "https://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_G&oldid=54480"