Persoonlijke instellingen

Woorden - H: verschil tussen versies

Uit BeneluxSpoor.net - Encyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken
k (volgorde)
k (woord toeg.)
 
(39 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
 
{{Koptekst
 
{{Koptekst
 
|Vorige= Woorden - G
 
|Vorige= Woorden - G
−
|Volgende= Woorden - I
+
|Volgende= Woorden - I <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.-->
 
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst
 
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst
 
|Auteur=
 
|Auteur=
 
|Update= Fred Eikelboom
 
|Update= Fred Eikelboom
−
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.-->
+
}}<div style="width:800px;text-align:right;">Zoeken op deze pagina: CTRL + F.</div>
−
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.
+
'''Woord of afkorting:'''
−
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.
+
{{Woord
 +
|Term= H.
 +
|Uitleg= (ash) (België): de hoofdletter '''H'''. Officiële aanduiding voor spoorwegzaken. Enkele voorbeelden: HL. = locomotief. Hle = elektrische locomotief. Hld = diesellocomotief. Hlr = rangeerlocomotief (de "l" staat dus voor locomotief). "Ht" = tender. "Hkv" = reizigerstrein. "Hkm" = goederentrein. "Kkt" = troepentrein (de "k" staat voor trein). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= H.-B.-B.-rijden
 +
|Uitleg= zie: [[#"Huisje-boompje-beestje-rijden"|"Huisje-boompje-beestje-rijden"]].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= H.O.H.
 +
|Uitleg= Ook h.o.h. Afkorting van '''hart-op-hart'''. Het is de afstand tussen het middelpunt (het hart) van bijvoorbeeld een kolom en het middelpunt (het hart) van een andere kolom. Door een afstand in hart tot hartlijn uit te drukken, kunnen geen fouten worden gemaakt met het opmeten van afstanden tussen kolommen met verschillende diameters en ontstaan er ook geen misverstanden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] (zie ook [[#Hartlijn|Hartlijn]]). [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hart_op_hart Meer over H.O.H.].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= H.IJ.S.M.
 +
|Uitleg= '''Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij''', later algemeen HSM (Hollandsche Spoorweg Maatschappij) genoemd, één der maatschappijen van vóór de fusie tot de NS. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hollandsche_IJzeren_Spoorweg-Maatschappij Meer over H.IJ.S.M.]
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= H.S.M.
 +
|Uitleg= HSM. Zie: [[#"H.IJ.S.M|"H.IJ.S.M."]]
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= HAHOB.
 +
|Uitleg= '''HalfAutomatische Halve Overwegbomen'''.
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Haki.
 +
|Uitleg= '''Half-Automatische Knipperlicht Installatie'''.
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= HALI.
 +
|Uitleg= '''Half Automatische Licht Installatie'''.
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= HALI-B.
 +
|Uitleg= '''Half Automatische Licht Installatie met Bomen'''. Dit zijn half-automatische lichtinstallaties met (spoor)bomen. Half-automatisch betekent dat de machinist voor de overweg stopt en met een druk op de knop de overweg activeert zodat de trein veilig kan passeren.
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= HAVIO.
 +
|Uitleg= '''Half-Automatische VerkeerslichtInstallatie voor Overwegen'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Nieuwe benaming is: [[#HALI.|HALI]].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= HAWA.
 +
|Uitleg= '''Hannoversche Waggonfabrik A.G.''', Hannover-Linden. Voormalig Duitse rijtuigenbouwer. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]  [https://en.wikipedia.org/wiki/Hannoversche_Waggonfabrik Meer over HAWA]. (Duits)
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= HBHOB.
 +
|Uitleg= '''Handbediende Halve OverwegBomen'''.
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= HBKI.
 +
|Uitleg= '''Handbediende Knipperlichtinstallatie'''.
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Hc.
 +
|Uitleg= "Hoofdconducteur". Benaming, uitgesproken als hasee, voor de hoofdconducteur. '''Hc''' is de afkorting van dit woord. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Conducteur Meer over Conducteur].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= "Hc. ATB".
 +
|Uitleg= Een regelmatig voorkomend zinnetje van de machinist via de boordomroep, als er een ATB-remming heeft plaatsgevonden. Hierdoor weet de '''HC''' dat de '''ATB''' een noodstop veroorzaakt heeft, en dat de snelremming niet veroorzaakt werd doordat er iemand aan de noodrem had getrokken.
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= HGB.
 +
|Uitleg= '''HoofdGeBouw'''. In Utrecht staan de Hoofdgebouwen van de NS, deze hebben een Romeinse nummering, dus bijv. HGB II.
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Hcd.
 +
|Uitleg= Oude afkorting van "Hoofdconducteur". Zie: [[#Hc.|Hc]].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= HEXFET.
 +
|Uitleg= Zie [[Woorden - M#MOSFET|MOSFET]].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= HIJSM.
 +
|Uitleg= [[#"H.IJ.S.M|"H.IJ.S.M."]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= H.
+
|Term= HSL.
−
|Omschrijving= (ash) (België): de hoofdletter '''H'''. Officiële aanduiding voor spoorwegzaken. Enkele voorbeelden: HL. = locomotief. Hle = elektrische locomotief. Hld = diesellocomotief. Hlr = rangeerlocomotief (de "l" staat dus voor locomotief). "Ht" = tender. "Hkv" = reizigerstrein. "Hkm" = goederentrein. "Kkt" = troepentrein (de "k" staat voor trein). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= Afkorting van '''Hoge Snelheids Lijn'''. Zie: [[#Hogesnelheidslijn|"Hogesnelheidslijn"]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= H.-B.-B.-rijden
+
|Term= HSM.
−
|Omschrijving= zie: "Huisje-boompje-beestje-rijden".
+
|Uitleg= Zie: [[#"H.IJ.S.M|"H.IJ.S.M."]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= H.O.H.
+
|Term= HST.
−
|Omschrijving= Ook h.o.h. Afkorting van '''hart-op-hart'''. Het is de afstand tussen het middelpunt (het hart) van bijvoorbeeld een kolom en het middelpunt (het hart) van een andere kolom. Door een afstand in hart tot hartlijn uit te drukken, kunnen geen fouten worden gemaakt met het opmeten van afstanden tussen kolommen met verschillende diameters en ontstaan er ook geen misverstanden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] (zie ook [[Woorden - H#Hartlijn|Hartlijn]]).
+
|Uitleg= Afkorting van '''[[#Hogesnelheidstrein|Hogesnelheidstrein]]'''.  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= H.IJ.S.M.
+
|Term= HST. VEM.
−
|Omschrijving= '''Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij''', later algemeen HSM (Hollandsche Spoorweg Maatschappij) genoemd, één der maatschappijen van vóór de fusie tot de NS. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Hollandsche_IJzeren_Spoorweg-Maatschappij Meer over H.IJ.S.M.] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= '''Hoge Snelheids Trein Vervoers Exploitatie Maatschappij'''.
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= H.S.M.
+
|Term= H.W.T.K.
−
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - H#"H.IJ.S.M|"H.IJ.S.M."]]
+
|Uitleg= Afkorting van '''Hoofdwerktuigkundige'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= H.W.T.K.
+
|Term= HWTK.
−
|Omschrijving= Afkorting van '''Hoofdwerktuigkundige'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= Zie: [[#H.W.T.K.|H.W.T.K.]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= HAHOB.
+
|Term= Hz.
−
|Omschrijving= '''HalfAutomatische Halve Overwegbomen'''.  
+
|Uitleg= Zie: [[#Hertz|Hertz]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Haki.
+
|Term= h<sub>fe</sub>.
−
|Omschrijving= '''Half-Automatische Knipperlicht Installatie'''.
+
|Uitleg= (Elektronica); aanduiding voor de AC-[[Elektronica basis#De stroomversterkingsfactor|versterkingsfactor]] van bi-polaire [[Woorden - T#Transistor|transistor]]en. De '''"h"''' is de afkorting van het Engelse "hybrid" (Nederlands: [[#Hybride|hybride]]), '''"f"''' is de afkorting van "forward" en '''"e"''' betekent common Emitter. De AC-versterkingsfaktor (h<sub>fe</sub>) is frequentieafhankelijk.
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= HALI.
+
|Term= hFE.
−
|Omschrijving= '''Half Automatische Licht Installatie'''.  
+
|Uitleg= (Elektronica); aanduiding voor de DC-[[Elektronica basis#De stroomversterkingsfactor|versterkingsfactor]] van bi-polaire transistoren. De '''"h"''' is de afkorting van het Engelse "hybrid" (Nederlands: [[#Hybride|hybride]]), '''"F"''' is de afkorting van forward en '''"E"''' betekent common Emitter. De versterkingsfaktor '''(hFE)''' is dus de gelijkstroomversterkingsfactor.
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= HAVIO.
+
|Term= Hz.
−
|Omschrijving= '''Half-Automatische Verkeerslichtinstallatie Voor Overwegen'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Nieuwe benaming is: HALI. Zie: [[Woorden - H#HALI|HALI]].
+
|Uitleg= De '''Hertz''' (symbool: Hz) is de afgeleide SI-eenheid van frequentie. De Hertz wordt gebruikt bij periodieke (zich herhalende) verschijnselen. 1 Hz komt daarbij overeen met een periode van 1 seconde. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hertz_(eenheid) Meer over Hertz].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= HAWA.
+
|Term= HZ.
−
|Omschrijving= '''Hannoversche Waggonfabrik A.G.''', Hannover-Linden. Voormalig Duitse rijtuigenbouwer. [http://en.wikipedia.org/wiki/Hannoversche_Waggonfabrik Meer over HAWA] (Duits) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= Europese afkorting voor schaal '''Half Z'''. Is in Japan geïntroduceerd en wordt daar schaal T genoemd.
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= HBHOB.
+
|Term= Haak
−
|Omschrijving= '''Handbediende Halve OverwegBomen'''.  
+
|Uitleg= [[Woorden - T#Tweetand|Tweetand]], die de vorm van een hoekige '''haak''' heeft; "korte-" en "lange haak". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= HBKI.
+
|Term= Haarlem-Zandvoorters
−
|Omschrijving= '''Handbediende Knipperlichtinstallatie'''.
+
|Uitleg= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] HSM 7600, die in dienst gesteld waren bij de Haarlem-Zandvoort Spoorweg Maatschappij. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hc.
+
|Term= Haarlemmermeertje
−
|Omschrijving= Hoofdconducteur. Benaming, uitgesproken als hasee, voor de hoofdconducteur. '''Hc''' is de afkorting van dit woord. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Conducteur Meer over Conducteur]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 7700, die vóór de eerste wereldoorlog veel dienst gedaan hadden op de '''Haarlemmermeer'''spoorlijn, toen nog onder nummers HSM 1005-1048 [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hc. ATB.
+
|Term= "Had je me maar"
−
|Omschrijving= Een regelmatig voorkomend zinnetje van de machinist via de boordomroep, als er een ATB-remming heeft plaatsgevonden. Hierdoor weet de '''HC''' dat de '''ATB''' een noodstop veroorzaakt heeft, en dat de snelremming niet veroorzaakt werd doordat er iemand aan de noodrem had getrokken.
+
|Uitleg= Zie ook [[Woorden - Z#"Zuurbier"|"Zuurbier"]]. Bijnamen van respectievelijk de locomotieven NS 1501 en 1507 (ex - NCS 21 en 27), minder vleiend bedoelde benaming. "Had je me maar" en "Zuurbier" waren twee Amsterdamse straattypes, kort na de eerste wereldoorlog. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Had-je-me-maar "Had je me maar"] liet zich in 1921 verkiesbaar stellen door de Vrije Socialisten voor de gemeenteraad van Amsterdam, uit protest tegen geldende stemdwang. Hij werd met een overweldigende meerderheid gekozen. Deze namen zullen wel voor, uitgerekend deze locomotieven, gekozen zijn omdat zowel de personen als de locs twee eenlingen waren en geen types van een grote serie. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= HGB.
+
|Term= "Hak"
−
|Omschrijving= '''HoofdGeBouw'''. In Utrecht staan de Hoofdgebouwen van de NS, deze hebben een Romeinse nummering, dus bijv. HGB II.  
+
|Uitleg= Staande kant achter op de remschoen, waarmee het wiel van de te remmen wagen tegen wordt gehouden. in vorm vergelijkbaar met de '''hak''' van een schoen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hcd.
+
|Term= Hakkepoffer
−
|Omschrijving= Oude afkorting van "Hoofdconducteur". Zie: [[Woorden - H#Hc|Hc]].
+
|Uitleg= Machinist die niet goed kan rijden, veel kolen verbruikt, veel van de loc vergt, en bijvoorbeeld steeds [[Woorden - D#Doorslaan|doorslaat]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= HEXFET.
+
|Term= Hakkert
−
|Omschrijving= Zie [[Woorden - M#MOSFET|MOSFET]].
+
|Uitleg= Zie: [[#Hakkepoffer|Hakkepoffer]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= HIJSM.
+
|Term= Half Engels wissel
−
|Omschrijving= [[Woorden - H#"H.IJ.S.M|"H.IJ.S.M."]]
+
|Uitleg= (halve Engelsman) '''Engels wissel''' dat slechts in één richting gebogen bereden kan worden. Zie: [[Woorden - E#Engels wissel|Engels wissel]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= HSL.
+
|Term= Halfgeleider
−
|Omschrijving= Afkorting van '''Hoge Snelheids Lijn'''. Zie: "Hogesnelheidslijn".
+
|Uitleg= In de wereld van de elektronica wordt onder een '''halfgeleider''' verstaan: elektronische componenten op basis van halfgeleidermateriaal. Een [[Elektronica basis#De diode|diode]] en een [[Elektronica basis#De transistor|transistor]] zijn voorbeelden van halfgeleiders. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Halfgeleider_(elektronica) Meer over halfgeleider].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= HSM.
+
|Term= Halfgeleiderrelais
−
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - H#"H.IJ.S.M|"H.IJ.S.M."]]
+
|Uitleg= Ook [[Woorden - S#SSR.|"'''SSR'''"]] genoemd. Dit is een [[Woorden - E#Elektronisch relais|elektronisch relais]]. Het heeft geen bewegende delen. Toch kan deze component als relais beschouwd worden, omdat het mogelijk is een secundaire kring te schakelen door een spanning op de ingang (=primaire kring) aan te leggen. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Halfgeleiderrelais Meer over halfgeleiderrelais]  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= HST.
+
|Term= "Halfje"
−
|Omschrijving= Afkorting van '''[[Woorden - H#Hogsnelheidstrein|Hogesnelheidstrein]]'''.  
+
|Uitleg= (NS-jargon) Een enkelvoudig wissel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_spoorwegjargon#H Meer over halfje].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= HST. VEM.
+
|Term= Hall sensor
−
|Omschrijving= '''Hoge Snelheids Trein Vervoers Exploitatie Maatschappij'''.
+
|Uitleg= Een '''hallsensor''' (ook hallsonde of magneetveldsensor) gebruikt het [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hall-effect hall-effect] voor de meting van een magneetveld of elektrische stroom. De sensor is vernoemd naar Edwin Hall. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hallsensor Meer over Hallsensor].  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= HWTK.
+
|Term= Halte
−
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - H#H.W.T.K.|H.W.T.K.]].
+
|Uitleg= Een '''halte''' is een gedeelte van de vrije baan voorzien van een inrichting waar reizigers kunnen in- en uitstappen en/of goederen kunnen worden aangenomen en afgeleverd, niet zijnde een station (zie het artikel [[Inleiding station]]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=halte Meer over halte].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= h<sub>fe</sub>.
+
|Term= Halteplaats
−
|Omschrijving= (Elektronica). Aanduiding voor de AC-versterkingsfactor van bi-polaire [[Woorden - T#Transistor|transistor]]en. De '''"h"''' is de afkorting van hybrid, '''"f"''' is de afkorting van "forward" en '''"e"''' betekent common Emitter. De AC-versterkingsfaktor (h<sub>fe</sub>) is frequentieafhankelijk.
+
|Uitleg= Zie het artikel [[Inleiding station]].  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= hFE.
+
|Term= Halteren
−
|Omschrijving= (Elektronica). Aanduiding voor de DC-versterkingsfactor van bi-polaire transistoren. De '''"h"''' is de afkorting van hybrid, '''"F"''' is de afkorting van forward en '''"E"''' betekent common Emitter. De versterkingsfaktor '''(hFE)''' is dus de gelijkstroomversterkingsfactor.
+
|Uitleg= Het stoppen van een trein bij een '''halte''' of op een station.
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hz.
+
|Term= Handwissel
−
|Omschrijving= Afkorting voor '''Hertz'''. Aanduiding voor frequentie.
+
|Uitleg= Grootspoor: Met de '''hand''' (niet elektrisch of mechanisch) ter plaatse bediend '''wissel'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Afbeelding:  [https://www.nicospilt.com/2004/20040612_1457.JPG werkplaats Haarlem], 12 juni 2004 [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] Modelspoor: Een niet elektrisch bediende wissel.
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= HZ.
+
|Term= Hangdraad
−
|Omschrijving= Europese afkorting voor schaal '''Half Z'''. Is in Japan geïntroduceerd en wordt daar schaal T genoemd.
+
|Uitleg= Onderdeel van het bovenleidingsysteem. De '''hangdraad''' (ook [[Woorden - D#Draagdraad|"draagdraad"]] is de verbinding tussen de [[Woorden - D#Draagkabel|draagkabel]] en de rijdraad, die ervoor zorgt dat de [[Woorden - R#Rijdraad|rijdraad]] op een vaste afstand (hoogte) boven de spoorstaven hangt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hangdraad Meer over hangdraad].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Haak
+
|Term= Hanzelijn
−
|Omschrijving= Tweetand, die de vorm van een hoekige '''haak''' heeft. "korte" en "lange haak". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= De '''Hanzelijn''' is een spoorlijn die Lelystad en Zwolle met elkaar verbindt. De lijn kwam in 2012 gereed. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hanzelijn Meer over de Hanzelijn].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Haarlem-Zandvoorters
+
|Term= Hardware 
−
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] HSM 7600, die in dienst gesteld waren bij de Haarlem-Zandvoort Spoorweg Maatschappij. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= Met '''hardware''' of "apparatuur" worden in de computertechniek alle fysieke [[Woorden - C#Component|componenten]] of onderdelen aangeduid die in een computer een rol spelen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hardware Meer over hardware].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Haarlemmermeertje
+
|Term= Harken
−
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 7700, die vóór de eerste wereldoorlog veel dienst gedaan hadden op de '''Haarlemmermeer'''spoorlijn, toen nog onder nummers HSM 1005-1048 [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= "Het vuur '''harken''':" met de [[#Haak|haak]] de kolen harken (meestal slecht voor het vuur, omdat je al harkend kleine slakken tussen de roosterstaven brengt, waardoor het rooster verstopt raakt en het vuur zijn trek verliest). "[[Woorden - T#"Tuinman"|Tuinman]], wat hark je weer!". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= "Had je me maar"
+
|Term= Harpoen
−
|Omschrijving= Zie ook [[Woorden - Z#Zuurbier|Zuurbier]]. Bijnamen van respectievelijk de locomotieven NS 1501 en 1507 (ex - NCS 21 en 27), minder vleiend bedoelde benaming. "Had je me maar" en Zuurbier waren twee Amsterdamse straattypes, kort na de eerste wereldoorlog. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Had-je-me-maar "Had je me maar"] liet zich in 1921 verkiesbaar stellen door de Vrije Socialisten voor de gemeenteraad van Amsterdam, uit protest tegen geldende stemdwang. hij werd met een overweldigende meerderheid gekozen. Deze namen zullen wel voor uitgerekend deze locomotieven gekozen zijn omdat zowel de personen als de locs twee eenlingen waren en geen types van een grote serie. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= Stookwerktuig om slakken tussen de roosterstaven vandaan te trekken. heeft de vorm van een '''harpoen'''. Zie ook: "[[Woorden - P#Potlood|Potlood]], [[Woorden - S#Stootijzer|Stootijzer]]".
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hak
+
|Term= Hars
−
|Omschrijving= Staande kant achter op de remschoen, waarmee het wiel van de te remmen wagen tegen wordt gehouden. in vorm vergelijkbaar met de '''hak''' van een schoen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= 1. Hars is een taai, kleverig, plantaardig product dat voornamelijk gewonnen wordt uit naaldbomen. Natuurlijke hars wordt ook wel [[Woorden - C#Colofonium|Colofonium]] genoemd. Colofonium wordt onder andere gebruikt bij het [[Het solderen|solderen]].<br>2. Er zijn ook verschillende kunststoffen die harsen worden genoemd. Voorbeelden van zulke kunstharsen zijn bakeliet (fenolhars), polyurethaanhars en epoxyhars. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hars Meer over hars].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hakkepoffer
+
|Term= Harskernsoldeer
−
|Omschrijving= Machinist die niet goed kan rijden, veel kolen verbruikt, veel van de loc vergt, en bijvoorbeeld steeds doorslaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= '''Harskernsoldeer''' is soldeer in draadvorm met een kern van [[#Hars|hars]], een [[Woorden - F#Flux|vloeimiddel]] dat eerder smelt dan de lood-tinlegering zodat bij het solderen het werk wordt gereinigd en van de lucht wordt afgesloten [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wiktionary.org/wiki/harskernsoldeer Meer over harskernsoldeer].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hakkert
+
|Term= Harskernsoldeertin
−
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - H#Hakkepoffer|Hakkepoffer]].
+
|Uitleg= Zie: [[#Harskernsoldeer|Harskernsoldeer]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Half Engels wissel
+
|Term= Hart-op-hart
−
|Omschrijving= (halve Engelsman) '''Engels wissel''' dat slechts in één richting gebogen bereden kan worden. Zie: [[Woorden - E#Engels wissel|Engels wissel]].
+
|Uitleg= Afstand gemeten van het '''hart''' (midden) van het ene object naar het hart van het andere object (Zie ook [[#H.O.H.|H.O.H.]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hart-op-hart Meer over hart-op-hart].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Halfje
+
|Term= Hart Spoor
−
|Omschrijving= (NS-jargon) Een enkelvoudig wissel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= Denkbeeldige lijn in de lengterichting van het '''spoor''' in het midden van beide spoorstaven op de hoogte van het vlak van de bovenkant van beide spoorstaven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hart_spoor Meer over hart spoor].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Halte
+
|Term= Hartje
−
|Omschrijving= Een '''halte''' is een gedeelte van de vrije baan voorzien van een inrichting waar reizigers kunnen in- en uitstappen en/of goederen kunnen worden aangenomen en afgeleverd, niet zijnde een station. (zie het artikel [[Inleiding Station]]). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 1700, om onduidelijke redenen gegeven; ook: "overkoker, bogie, boog, [[Woorden - K#Kleine jumbo|kleine jumbo]]." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Halteplaats
+
|Term= Hartlijn
−
|Omschrijving= Zie het artikel [[Inleiding Station]].  
+
|Uitleg= Denkbeeldige '''lijn''', getrokken over het '''hart''' (midden) van het ene object naar het hart van het andere object. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] (zie ook [[#H.O.H.|H.O.H.]]). [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hartlijn_(meetkunde) Meer over hartlijn].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Halteren
+
|Term= Hartstuk
−
|Omschrijving= Het stoppen van een trein bij een '''halte''' of op een station.
+
|Uitleg= Rechtstreekse vertaling van het Duite "Herzstück" wat "kern" beteken. In Nederland gebruiken we, bij zowel grootspoor als modelspoor, de officiële NS-benaming [[Woorden - P#Puntstuk|Puntstuk]]. Zie ook: [[Zoek-assistent]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Handwissel
+
|Term= "Headshunt"
−
|Omschrijving= Grootspoor: Met de '''hand''' (niet elektrisch of mechanisch) ter plaatse bediend '''wissel'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Afbeelding  [http://www.nicospilt.com/2004/20040612_1457.JPG werkplaats Haarlem], 12 juni 2004 [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] Modelspoor: Een niet elektrisch bediende wissel.
+
|Uitleg= (Eng.) omloopspoor, waardoor een loc die voor een geärriveerde trein staat, af kan koppelen en kan [[Woorden - O#"Omlopen"|"omlopen"]] naar de andere zijde van de trein (dit heet [[Woorden - K#Kopmaken|"kopmaken"]]).
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hangdraad
+
|Term= "Heatsink"
−
|Omschrijving= Onderdeel van het bovenleidingsysteem. De '''hangdraad''' is de verbinding tussen de draagkabel en de rijdraad, die ervoor zorgt dat de rijdraad op een vaste afstand boven de spoorstaven hangt. [http://www.ovnet.nl/?h=begrip&m=begrip&b=hangdraad Meer over Hangdraad]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= '''Heatsink''' is de Engelse benaming voor [[Woorden - K#Koelplaat|koelplaat]]. Bijvoorbeeld voor elektronicacomponenten, zoals [[Elektronica basis#De transistor|transistoren]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hanzelijn
+
|Term= Hectometerbordjes
−
|Omschrijving= De '''Hanzelijn''' is een spoorlijn die Lelystad en Zwolle met elkaar verbindt. De lijn is, volgens de planning, begin december 2012 gereed. [http://www.hanzelijn-hattem.nl Meer over Hanzelijn] Zie ook: [http://www.aanleg-hanzelijn.nl aanleg-hanzelijn.nl]
+
|Uitleg= Langs het spoor staat om de honderd meter een '''hectometerbordje'''. Vroeger stonden die laag bij de grond op een apart paaltje, maar steeds vaker worden ze wat hoger aan bovenleidingmasten gemonteerd, zodat de machinist ze goed kan zien. Hij heeft deze bordjes nodig om zich te oriënteren. De nummering begint meestal bij een groot station. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Harken
+
|Term= Hefboom
−
|Omschrijving= "Het vuur '''harken''':" met de haak de kolen harken (meestal slecht voor het vuur, omdat je al harkend kleine slakken tussen de roosterstaven brengt, waardoor het rooster verstopt raakt en het vuur zijn trek verliest). "tuinman, wat hark je weer!". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= Een '''hefboom''' is een mechanisme waarmee een kleine kracht in combinatie met een grote beweging wordt omgezet in een kleine beweging die een grote last verplaatst, waarvoor een grote kracht nodig is. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hefboom Meer over hefboom].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Harpoen
+
|Term= Helling
−
|Omschrijving= Stookwerktuig om slakken tussen de roosterstaven vandaan te trekken. heeft de vorm van een ''''''harpoen. Zie ook: "[[Woorden - P#Potlood|potlood]], [[Woorden - S#Stootijzer|stootijzer]]".
+
|Uitleg= Algemene term. Bij (model)spoorwegen, de hoek met het horizontale vlak. Zie het artikel [[Hellingen/klimspiralen]]  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hart Spoor
+
|Term= Hellingbaan
−
|Omschrijving= Denkbeeldige lijn in de lengterichting van het '''spoor''' in het midden van beide spoorstaven op de hoogte van het vlak van de bovenkant van beide spoorstaven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= Een traploze (voetgangers)verbinding om niveauverschillen te overbruggen, bijvoorbeeld tussen een perron en een overpad. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hellingbaan Meer over hellingbaan].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hart-op-hart
+
|Term= Hellingshoek
−
|Omschrijving= Afstand gemeten van het '''hart''' (midden) van het ene object naar het hart van het andere object (Zie ook [[Woorden - H#H.O.H|H.O.H.]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= De '''hellingshoek''' is het hellinggetal, uitgedrukt in graden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Helling_(geografie) Meer over hellingshoek].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hartje
+
|Term= Helix
−
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 1700, om onduidelijke redenen gegeven. ook: "overkoker, bogie, boog, kleine jumbo." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= Een '''helix''', meervoud helices, van het Oudgriekse ἕλιξ, "gedraaid", of "schroeflijn" is een kromme in drie dimensies met een constante straal en constante spoed. De spoed is de afstand tussen twee overeenkomstige punten van dezelfde schroeflijn. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Helix_(wiskunde) Meer over helix].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hartlijn
+
|Term= Hemelanker
−
|Omschrijving= Denkbeeldige '''lijn''', getrokken over het '''hart''' (midden) van het ene object naar het hart van het andere object. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] (zie ook [[Woorden - H#H.O.H|H.O.H.]]).
+
|Uitleg= Bout die in de '''hemel'''plaat van de vuurkist en de topplaat van de vuurkistmantel wordt geschroefd, als steun voor de [[#Hemelplaat|hemelplaat]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hartstuk
+
|Term= Hemelplaat
−
|Omschrijving= In Nederland gebruiken we, bij zowel grootspoor als modelspoor, de officiële NS-benaming [[Woorden - P#Puntstuk|Puntstuk]]. Zie ook: [[Zoek-assistent]].
+
|Uitleg= Metalen '''plaat''' die de bovenkant van de [[Woorden - B#Binnenvuurkist|binnenvuurkist]] vormt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= "Headshunt"
+
|Term= Hemtunnel
−
|Omschrijving= (Eng.) Omloopspoor, waardoor een loc die voor een geärriveerde trein staat, af kan koppelen en om kan lopen naar de andere zijde van de trein (dit heet kopmaken).
+
|Uitleg= Spoortunnel onder het Noordzeekanaal. Deze ligt in de spoorlijn Amsterdam &mdash; Alkmaar, tussen de stations Amsterdam Sloterdijk en Zaandam.  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= "Heatsink"
+
|Term= "Hengst"
−
|Omschrijving= (Eng.) Koelplaat. Bijvoorbeeld voor elektronicacomponenten, zoals transistoren.
+
|Uitleg= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 7300 en 7400, beide lokaaltreintenderlocomotieven, waarover Van Wijck Jurriaanse zegt: "Het waren briesende volbloed'''hengst'''en als zij met het handle voorin en op hoogtijdagen tien vierassige rijtuigen achter zich de Soesterberg opklommen en langs Den Dolder kwamen draven". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hectometerbordjes
+
|Term= Henry-remkraan
−
|Omschrijving= Langs het spoor staat om de honderd meter een '''hectometerbordje'''. Vroeger stonden die laag bij de grond op een apart paaltje, maar steeds vaker worden ze wat hoger aan bovenleidingmasten gemonteerd, zodat de machinist ze goed kan zien. Hij heeft deze bordjes nodig om zich te oriënteren. De nummering begint meestal bij een groot station. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]
+
|Uitleg= Zie ook: [[Woorden - R#Rangeerkraan|"Rangeerkraan"]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Helingbaan
+
|Term= Herbrand
−
|Omschrijving= Een traploze (voetgangers)verbinding om niveauverschillen te overbruggen, bijvoorbeeld tussen een perron en een overpad. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= P. '''Herbrand''' & Co, Köln-Ehrenfeld. Voormalig Duitse rijtuigenbouwer. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://de.wikipedia.org/wiki/Herbrand_(Waggonfabrik) Meer over Herbrand]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Helling
+
|Term= Herhalingssein
−
|Omschrijving= Algemene term. Bij (model)spoorwegen, de hoek met het horizontale vlak. Zie het artikel [[Hellingen/Klimspiralen]]  
+
|Uitleg= Sein dat een seinbeeld herhaalt. Het '''herhalingssein''' gaat vooraf aan een hoofdsein. Dit wordt vooral toegepast op plaatsen waar de zichtlengte te kort is om het lichtsein bijtijds te kunnen zien. Denk aan een boog, kruisende infrastructuur of een perronkap. De mogelijke seinbeelden zijn: Diagonaal (stijgende lijn van linksonder naar rechtsboven): Het eerstvolgende lichtsein toont een beter seinbeeld dan geel knipper (het eerstvolgende lichtsein laat voorbij rijden toe). Horizontaal: Het eerstvolgende lichtsein toont rood of geel knipper. (resp. stoppen, rijden op zicht) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=herhalingssein Meer over herhalingssein].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hemelanker
+
|Term= Herrie
−
|Omschrijving= Bout die in de '''hemel'''plaat van de vuurkist en de topplaat van de vuurkistmantel wordt geschroefd, als steun voor de hemelplaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= "'''Herrie''' op de remmen hebben: "een noodremming maken, met geweld remmen, wat veel lawaai maakt: de remblokken slaan op de wielen, de wielen piepen, de wagens trillen en bonken etc. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hemelplaat
+
|Term= Herroepen van sein
−
|Omschrijving= Metalen '''plaat''' die de bovenkant van de [[Woorden - B#Binnenvuurkist|binnenvuurkist]] vormt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= Het ongedaan maken van een ingestelde rijweginstelling. Het '''herroepen''' is alleen mogelijk indien het sein nog niet afgereden is. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=sein_herroepen Meer over herroepen van sein].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hemtunnel
+
|Term= Herstellen
−
|Omschrijving= Spoortunnel onder het Noordzeekanaal. Deze ligt in de spoorlijn Amsterdam &mdash; Alkmaar, tussen de stations Amsterdam Sloterdijk en Zaandam.  
+
|Uitleg= (onderhoud) Het uitvoeren van onderhoudsacties aan een beschadigd, al dan niet defect object, met het doel één of meer, maar niet alle beschadigde onderdelen in hun oorspronkelijke staat terug te brengen. (zie verschil met [[Woorden - V#Vernieuwen (Onderhoud)|vernieuwen]]) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=herstellen Meer over herstellen].  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= "Hengst"
+
|Term= Hert
−
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 7300 en 7400, beide lokaaltreintenderlocomotieven, waarover Van Wijck Jurriaanse zegt: 'Het waren briesende volbloed'''hengst'''en als zij met het handle voorin en op hoogtijdagen tien vierassige rijtuigen achter zich de Soesterberg opklommen en langs Den Dolder kwamen draven'. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= "Hijgend '''hert''':" bijnaam van de locs van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 6600, gegeven door het personeel van de NTM, toen die in 1920 deze locs in huur had van de NS. De naam verwijst naar Psalm 42. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Henry-remkraan
+
|Term= Hertz
−
|Omschrijving= Zie ook: [[Woorden - R#Rangeerkraan|'Rangeerkraan']].  
+
|Uitleg= '''Hertz''' is de eenheid van trillingfrequentie (aantal trillingen per seconde). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Heinrich_Hertz Meer over Hertz]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Herbrand
+
|Term= Het vuur door de kist halen
−
|Omschrijving= P. '''Herbrand''' & Co, K&ouml;ln-Ehrenfeld. Voormalig Duitse Rijtuigenbouwer. [http://de.wikipedia.org/wiki/Herbrand_(Waggonfabrik) Meer over Herbrand] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= Jargon voor "de kolen van het vuur verspreiden over het hele roosterbed van de '''vuurkist"'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - K#Kist|Kist]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Herhalingssein
+
|Term= Heusinger schuifbeweging
−
|Omschrijving= Sein dat een seinbeeld herhaalt. Het '''herhalingssein''' gaat vooraf aan een hoofdsein. Dit wordt vooral toegepast op plaatsen waar de zichtlengte te kort is om het lichtsein bijtijds te kunnen zien. Denk aan een boog, kruisende infrastructuur of een perronkap. De mogelijke seinbeelden zijn: Diagonaal (stijgende lijn van linksonder naar rechtsboven): Het eerstvolgende lichtsein toont een beter seinbeeld dan geel knipper. (Het eerstvolgende lichtsein laat voorbij rijden toe). Horizontaal: Het eerstvolgende lichtsein toont rood of geel knipper. (resp. stoppen, rijden op zicht) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= In 1849 patenteerde Heusinger in Duitsland een sterk op dat van Walschaerts gelijkend systeem. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook: [[Woorden - W#Walschaerts|Walschaerts]]. [https://de.wikipedia.org/wiki/Steuerung_%28Dampfmaschine%29 Meer over stoommachine]. [https://www.nicospilt.com/index_stoomverdeling.htm Nog meer over Heusinger schuifbeweging].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Herrie
+
|Term= Heuvelaar
−
|Omschrijving= "'''Herrie''' op remmen hebben: "een noodremming maken, met geweld remmen, wat veel lawaai maakt: de remblokken slaan op de wielen, de wielen piepen, de wagens trillen en bonken etc. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 9500, die speciaal bestemd waren voor de rangeerdienst te Susteren, en die daar moeiteloos de treinen de rangeer'''heuvel''' opduwden. ook: [[Woorden - D#Dempsey|"Dempsey"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Herroepen van sein
+
|Term= Heuvelen
−
|Omschrijving= Het ongedaan maken van een ingestelde rijweginstelling. Het '''herroepen''' is alleen mogelijk indien het sein nog niet afgereden is. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= (wagens) langzaam tegen de rangeer'''heuvel''' op duwen, waardoor zij aan de andere kant op eigen kracht, d.w.z. door de "zwaartekracht", naar de juiste sporen lopen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Herstellen
+
|Term= Heuvelsein
−
|Omschrijving= (onderhoud) Het uitvoeren van onderhoudsacties aan een beschadigd, al dan niet defect object, met het doel één of meer, maar niet alle beschadigde onderdelen in hun oorspronkelijke staat terug te brengen. (zie verschil met [[Woorden - V#Vernieuwen (Onderhoud)|vernieuwen]]) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= Rangeer'''sein''' waarmee het [[#Heuvelen|'''heuvel'''en]] geregeld wordt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hert
+
|Term= High Speed
−
|Omschrijving= "Hijgend '''hert''':" bijnaam van de locs van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 6600, gegeven door het personeel van de NTM, toen die in 1920 deze locs in huur had van de NS. De naam verwijst naar Psalm42. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= Merknaam van de NS. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/NS_Hispeed Meer over NS Hispeed].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hertz
+
|Term= Hijsogen
−
|Omschrijving= '''Hertz''' is de eenheid van trillingfrequentie (aantal trillingen per seconde). [http://nl.wikipedia.org/wiki/Heinrich_Hertz Meer over Hertz] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= Stalen '''ringen''' die bijvoorbeeld op een motorhuif zijn bevestigd en waarmee men met behulp van stroppen en een kraan, de huif van de locomotief kan halen.
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Heusinger schuifbeweging
+
|Term= Hippel
−
|Omschrijving= [http://de.wikipedia.org/wiki/Steuerung_%28Dampfmaschine%29 Meer over stoommachine]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= 1. (Hippeltje): algemene bijnaam van kleine locomotiefjes, vooral in (N-)O-Nederland. zie ook: "[[Woorden - K#Kikker|Kikkertje]], [[Woorden - B#Bakje|bakje]]" ("hippelen:" zich met kleine sprongetjes voortbewegen).<br />2. "Kleine hippel:" bijnaam van de locs van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 6500, gegeven door het personeel van de NTM toen die de locs in 1920 in huur had.<br />3. "Grote hippel:" bijnaam van de locs van de serie NS 6800, eveneens bij de NTM. Zie ook: [[Woorden - P#Pony|"pony"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />4. Benaming voor rangeerlocs uit de 500, 600 en 700 [[Woorden - S#Serie|serie]]. De locs kregen deze bijnaam vanwege het aparte schommelende en springerige rijgedrag. In 1963 kregen alle locs een blauw zwaailicht om voor het kruisende wegverkeer beter zichtbaar te zijn. In 1984 werd dit vervangen door een rood zwaailicht. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hippel Meer over hippel]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/NS_500 Nog meer over Hippel].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Heuvelaar
+
|Term= Hoek
−
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 9500, die speciaal bestemd waren voor de rangeerdienst te Susteren, en die daar moeiteloos de treinen de rangeer'''heuvel''' opduwden. ook: "Dempsey". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= (Spoorjargon); De '''hoek''' is dat deel van spoorwegemplacement, waar [[Woorden - M#Materieel|materieel]] weggezet wordt. Daardoor: de opstel- en wegzetsporen op dat deel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Heuvelen
+
|Term= Hoekbord
−
|Omschrijving= (wagens) langzaam tegen de rangeer'''heuvel''' op duwen, waardoor zij aan de andere kant op eigen kracht, d.w.z. door de "zwaarte"kracht, naar de juiste sporen lopen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= Op de '''hoek''' van een wagen bevestigd '''bord''', vierkant of rond, bedoeld als sluitsein. Wordt aan beide zijden (links-/rechtsachter) bevestigd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Heuvelsein
+
|Term= Hoeklantaarns
−
|Omschrijving= Rangeer'''sein''' waarmee het '''heuvel'''en geregeld wordt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= '''Sluitlantaarns''' op wagens. [http://www.nicospilt.com/pdf/SR1934_008.pdf Meer over Hoeklantaarns (zie pag. 118)]  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= High Speed
+
|Term= Hoerekar
−
|Omschrijving= Merknaam van de NS. [http://nl.wikipedia.org/wiki/NS_Hispeed Meer over NS Hispeed]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= Reservelocomotief, die bereden werd door allerlei machinisten. Bij NS was de regel, dat er vast personeel was voor één loc, waardoor dit personeel zijn eigen locomotief had en daar verantwoording voor droeg. bij een '''hoerekar''' was dit juist niet zo. Die werd, net als een prostituée, gebruikt en bereden door Jan en alleman. Het onderhoud van zo’n loc was meestal niet best. zie ook: [[Woorden - K#Kar|"kar"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hijsogen
+
|Term= Hogesnelheidslijn
−
|Omschrijving= Stalen '''ringen''' die bijvoorbeeld op een motorhuif zijn bevestigd en waarmee men met behulp van stroppen en een kraan, de huif van de locomotief kan halen.
+
|Uitleg= '''Hogesnelheidslijn''' is conform Europese afspraken: A - Bestaande lijn die door opwaardering geschikt is gedefinieerd als voor exploitatiesnelheden van tenminste 200 km/h. B - Nieuwe spoorlijn die vanaf indienstname geschikt is voor exploitatiesnelheden van tenminste 250 km/h. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hogesnelheidslijn Meer over hogesnelheidslijn].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hippel
+
|Term= Hogesnelheidslijnen net
−
|Omschrijving= (Hippeltje) Algemene bijnaam van kleine locomotiefjes, vooral in (N-)O-Nederland. zie ook: "Kikkertje, bakje" ("hippelen:" zich met kleine sprongetjes voortbewegen). "kleine hippel:" bijnaam van de locs van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 6500, gegeven door het personeel van de NTM toen die de locs in 1920 in huur had. "grote hippel:" bijnaam van de locs van de serie NS 6800, eveneens bij de NTM. Zie ook: "pony." [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= Hsl of HSL. Speciaal aangelegd traject voor snelheden boven de 200 km/h. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hogesnelheidslijn Meer over hogesnelheidslijn].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hippel
+
|Term= Hogesnelheidstrein
−
|Omschrijving= Benaming voor rangeerlocs uit de 500, 600 en 700 [[Woorden - S#Serie|serie]]. De locs kregen deze bijnaam vanwege het aparte schommelende en springerige rijgedrag. [http://nl.wikipedia.org/wiki/NS_500 Meer over Hippel]. In 1963 kregen alle locs een blauw zwaailicht om voor het kruisende wegverkeer beter zichtbaar te zijn. In 1984 werd dit vervangen door een rood zwaailicht.[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= Benaming voor '''treinen''' die volgens Europese afspraken een minimale exploitatiesnelheid hebben van 200 km/u.  [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Enkele voorbeelden: ICE (Dld.), TGV (<Fr.) of Thalys (SNCF, NMBS, DB en NS). [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hogesnelheidstrein Meer over hogesnelheidstrein].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hoek
+
|Term= Hogesnelheidstreindienst
−
|Omschrijving= (Spoorjargon); De '''hoek''' is dat deel van spoorwegemplacement, waar [[Woorden - M#Materieel|materieel]] weggezet wordt. Daardoor: de opstel- en wegzetsporen op dat deel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= Een treindienst uitgevoerd met '''hogesnelheidstreinen''' tussen twee steden en/of gebieden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hogesnelheidstreindienst Meer over hogesnelheidstreindienst].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hoekbord
+
|Term= Hol
−
|Omschrijving= Op de '''hoek''' van een wagen bevestigd '''bord''', vierkant of rond, bedoeld als sluitsein. Wordt aan beide zijden bevestigd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= "Loc op '''hol''':" locomotief die aan het rijden is en niet tot stilstand te brengen is, omdat hij niet op stoom, maar op zeer natte stoom, bijna heet water, loopt. Enige manier om de loc te stoppen is: ganghandel in 't midden, zodat de stoomtoevoer stopt, afblaaskraan op de cilinders open zodat het "stoomwater" afgeblazen wordt, en remmen aan. Een loc raakte vaak op hol voor het begin van de dienst, bij of in de loods, als onoordeelkundig loodspersoneel bijv. de regulateur ineens te snel opende. In die situaties was remmen vaak onmogelijk, omdat de luchtdruk voor de remmen nog niet opgebouwd was (de loc is dus, net als een "paard", op hol, aan het hollen geslagen). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hoeklantaarns
+
|Term= Holpijp
−
|Omschrijving= '''Sluitlantaarns''' op wagens. [http://www.nicospilt.com/pdf/SR1934_008.pdf Meer over Hoeklantaarns (zie pag. 118)]
+
|Uitleg= Een holpijp(je) is een klein stuk (hand)gereedschap waarmee gaatjes in (niet te harde) materialen geslagen kunnen worden. Het wordt bijvoorbeeld gebruikt om gaatjes in een riem te stansen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(24)]] [https://wikikids.nl/Holpijp Meer over holpijp].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hoerekar
+
|Term= Homologatie
−
|Omschrijving= Reservelocomotief, die bereden werd door allerlei machinisten. Bij NS was de regel, dat er vast personeel was voor één loc, waardoor dit personeel zijn eigen locomotief had en daar verantwoording voor droeg. bij een '''hoerekar''' was dit juist niet zo. Die werd, net als een prostituée, gebruikt en bereden door Jan en alleman. Het onderhoud van zo’n loc was meestal niet best. zie ook: "kar". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= '''Homologatie''' is het testen plus goedkeuren van de totaal opgeleverde spoorinfrastructuur, na afsluiting van de bouwwerkzaamheden. Doel is de opgeleverde spoorinfrastructuur vrij te kunnen geven voor gebruik zoals beschreven in de specificaties. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=homologatie Meer over homologatie].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hogesnelheidslijn
+
|Term= Hond
−
|Omschrijving= '''Hogesnelheidslijn''' is conform Europese afspraken: A - Bestaande lijn die door opwaardering geschikt is gedefinieerd als voor exploitatiesnelheden van tenminste 200 km/h. B - Nieuwe spoorlijn die vanaf indienstname geschikt is voor exploitatiesnelheden van tenminste 250 km/h. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Meer over Hogesnelheidslijn: [http://www.ovnet.nl/?h=begrip&m=begrip&b=hogesnelheidslijn Meer over Hogesnelheidslijn]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= "Het is net een kwaaie '''hond''':" de loc klinkt als een hond omdat hij een blaffend geluid maakt (zie: "[[Woorden - B#Blaffend|blaffend]]"). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hogesnelheidslijnen net
+
|Term= Hondekop
−
|Omschrijving= Hsl of HSL. Speciaal aangelegd traject voor snelheden boven de 200 km/h. [http://nl.wikipedia.org/wiki/Hogesnelheidslijn Meer over Hogesnelheidslijn]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= Bijnaam van het elektrische [[Woorden - M#Materieel|materieel]] 1954 ("Mat '54"). De treinstellen uit deze [[Woorden - S#Serie|serie]] hebben aan beide zijden een bestuurderscabine die de vorm van een '''hondekop''' heeft, vooral door de naar voren komende neus. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Mat_%2754 Meer over Hondekop].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hogesnelheidstrein
+
|Term= Hondenbot
−
|Omschrijving= Benaming voor '''treinen''' die volgens Europese afspraken een minimale exploitatiesnelheid hebben van 200 km/u. [http://www.ovnet.nl/?h=begrip&m=begrip&b=hogesnelheidstrein Meer over Hogesnelheidstrein]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Enkele voorbeelden: ICE (Dld.), TGV (<<Fr.) of Thalys (SNCF, NMBS, DB en NS).
+
|Uitleg= (Modelspoor); baanontwerp in de vorm van een '''hondebot'''. Zie het artikel [[Basisvormen modelbanen]].  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hogesnelheidstrein-dienst
+
|Term= Hongaarse vouwbalg
−
|Omschrijving= Een treindienst uitgevoerd met '''hogesnelheidstreinen''' tussen twee steden en/of gebieden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= Bepaald type '''vouwbalg''' dat door een uitgekiende ophanging veel beter was in- en uit te vouwen.
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hol
+
|Term= Hoofdsein
−
|Omschrijving= "Loc op '''hol''':" locomotief die aan het rijden is en niet tot stilstand te brengen is, omdat hij niet op stoom, maar op zeer natte stoom, bijna heet water, loopt. Enige manier om de loc te stoppen is: ganghandel in ’t midden, zodat de stoomtoevoer stopt, afblaaskraan op de cilinders open zodat het "stoomwater" afgeblazen wordt, en remmen aan. Een loc raakte vaak op hol voor het begin van de dienst, bij of in de loods, als onoordeelkundig loodspersoneel bijv. de regulateur ineens te snel opende. In die situaties was remmen vaak onmogelijk, omdat de luchtdruk voor de remmen nog niet opgebouwd was. De loc is dus, net als een "paard", op hol, aan het hollen (geslagen). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= 1. hoofdseinpaal waaraan het definitieve sein gegeven wordt; tegengesteld [[Woorden - V#Voorsein|voorsein]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />2. Een '''hoofdsein''' is een lichtsein dat "STOP" kan tonen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Armseinen]] en [[Lichtseinen]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hoofdsein Meer over hoofdsein].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Homologatie
+
|Term= Hoofdspoor
−
|Omschrijving= '''Homologatie''' is het testen plus goedkeuren van de totaal opgeleverde spoorinfrastructuur, na afsluiting van de bouwwerkzaamheden. Doel is de opgeleverde spoorinfrastructuur vrij te kunnen geven voor gebruik zoals beschreven in de specificaties. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= Een '''spoor''' dat in de gewone omstandigheden door treinen wordt bereden of een spoor dat als zodanig door de daartoe bevoegde instantie wordt aangewezen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hoofdspoor Meer over hoofdspoor].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hond
+
|Term= Hoofdwerkplaats
−
|Omschrijving= "Het is net een kwaaie '''hond''':" de loc klinkt als een hond omdat hij een blaffend geluid maakt (zie: "[[Woorden - B#Blaffend|blaffend]]"). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= Een '''werkplaats''' voor groot onderhoud en complete revisie van rollend [[Woorden - M#Materieel|materieel]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hoofdwerkplaats_Haarlem Meer over hoofdwerkplaats].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hondekop
+
|Term= Hoog
−
|Omschrijving= Bijnaam van het elektrische [[Woorden - M#Materieel|materieel]] 1954 ("Mat '54"). De treinstellen uit deze [[Woorden - S#Serie|serie]] hebben aan beide zijden een bestuurderscabine die de vorm van een '''hondekop''' heeft, vooral door de naar voren komende neus. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] [http://nl.wikipedia.org/wiki/Mat_%2754 Meer over Hondekop]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= (Elektronica); in de meeste digitale elektronica gebruikt men de aanduiding "'''hoog'''", waarbij een spanning hoger (groter) dan ongeveer 4 volt gezien wordt als een logisch "hoog" signaal (een "1"). Bij een decoder is de "hoog"-toestand van de logische poort(en) meestal 5 volt. Zie ook: [[Woorden - L#Laag|laag]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hondenbot
+
|Term= Hoog gefundeerd
−
|Omschrijving= (Modelspoor). Baanontwerp in de vorm van een '''hondebot'''. Zie het artikel [[Basisvormen modelbanen]].  
+
|Uitleg= '''Fundering''' van het [[Woorden - K#Kunstwerk|kunstwerk]] nabij bovenkant [[Woorden - T#Talud|talud]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=gefundeerd_hoog Meer over hoog gefundeerd].  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hongaarse vouwbalg
+
|Term= Hoogovens Spoorbedrijf
−
|Omschrijving= Bepaald type '''vouwbalg'''.  
+
|Uitleg= De KNHS (Koninklijke Nederlandsche '''Hoogovens''' en Staalfabrieken) in IJmuiden, vroeger Corus, tegenwoordig TATA, heeft een eigen '''spoorwegbedrijf'''. In Beverwijk is er [[Woorden - A#Aansluiting|aansluiting]] op het landelijke spoorwegnet. Men heeft niet alleen eigen [[Woorden - M#Materieel|materieel]], waaronder locomotieven en bijzondere wagens, maar ook een eigen beveiliging. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hoofdsein
+
|Term= Hotbox-detectie
−
|Omschrijving= Zie: "Hoofdseinpaal".
+
|Uitleg= De '''HotBox-Detectie-installatie''' (HBD) is ingericht voor het meten en melden van de bedrijfstemperatuur van aspotten (de boxen) en wielbanden van passerend [[Woorden - M#Materieel|materieel]]. Meldingen van dit detectiesysteem kunnen zijn: "warmloper" (trein dient binnen enkele kilometers te worden gecontroleerd), "heetloper" (trein dient direct te worden stopgezet). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=hotbox Meer over de Hotbox-detectie]. [https://www.infrasite.nl/glossary/hotbox/ Nog meer over de Hotbox-detectie] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hoofdseinpaal
+
|Term= Houdspanning
−
|Omschrijving= Een '''hoofdseinpaal''' is een lichtsein dat 'STOP' kan tonen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Armseinen]] en [[Lichtseinen]].
+
|Uitleg= (Elektrotechniek): De '''houdspanning''' is de minimale spanning waarbij het anker van een [[Elektronica basis#Het relais|relais]] betrouwbaar aangetrokken blijft en zorgt voor het goed gesloten blijven van de relaiscontacten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Relais Meer over houdspanning].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hoofdspoor
+
|Term= Hout
−
|Omschrijving= Een '''spoor''' dat in de gewone omstandigheden door treinen wordt bereden of een spoor dat als zodanig door de daartoe bevoegde instantie wordt aangewezen. [http://www.ovnet.nl/?h=begrip&m=begrip&b=hoofdspoor Meer over Hoofdspoor ]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= Hout is het voornaamste bestanddeel van houtige planten: (vooral) bomen en struiken. Botanisch gezien is hout het door het cambium geproduceerd secundaire xyleem van zaadplanten. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hout Meer over hout].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hoofdwerkplaats
+
|Term= Houtsoort
−
|Omschrijving= Een '''werkplaats''' voor groot onderhoud en complete revisie van rollend [[Woorden - M#Materieel|materieel]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= Een '''hout'''soort is wat als zodanig onderscheiden wordt van andere houtsoorten, en apart verhandeld of behandeld wordt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Houtsoort Meer over houtsoort].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hoog gefundeerd
+
|Term= Houtdraadbout
−
|Omschrijving= '''Fundering''' van het [[Woorden - K#Kunstwerk|kunstwerk]] nabij bovenkant [[Woorden - T#Talud|talud]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= Een '''houtdraadbout''' is een schroef met een zeskantige kop en een conisch deel waaromheen een schroefdraad is aangebracht. Er zijn ook houtdraadbouten met een vierkante kop geweest. De houtdraadbout is geschikt voor het vastmaken van houtverbindingen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Houtdraadbout Meer over houtdraadbout].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hoogovens Spoorbedrijf
+
|Term= Houtlijm
−
|Omschrijving= De KNHS (Koninklijke Nederlandsche '''Hoogovens''' en Staalfabrieken) in IJmuiden, vroeger Corus, tegenwoordig TATA, heeft een eigen '''spoorwegbedrijf'''. In Beverwijk is er [[Woorden - A#Aansluiting|aansluiting]] op het landelijke spoorwegnet. Men heeft niet alleen eigen [[Woorden - M#Materieel|materieel]], waaronder locomotieven en bijzondere wagens, maar ook een eigen beveiliging. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]
+
|Uitleg= '''Lijm''' op basis van PolyVinylACetaat. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/PVAC-lijm Meer over PVAC-lijm].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hotbox-detectie
+
|Term= Hub
−
|Omschrijving= (HBD). De '''HotBox-Detectie-installatie''' is ingericht voor het meten en melden van de bedrijfstemperatuur van aspotten (de boxen) en wielbanden van passerend [[Woorden - M#Materieel|materieel]]. Meldingen van dit detectiesysteem kunnen zijn: "warmloper" (trein dient binnen enkele kilometers te worden gecontroleerd), "heetloper" (trein dient direct te worden stopgezet). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Meer over de [https://www.infrasite.nl/glossary/hotbox/ Hotbox-detectie] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(5)]]
+
|Uitleg= (Computerterminologie) Een '''hub''' is, net als een [[Woorden - S#Switch|switch]], een apparaat in de infrastructuur van een netwerk. In een computernetwerk is een hub het middelpunt van de aangesloten computers. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hub_(hardware) Meer over Hub].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Houtlijm
+
|Term= Huif
−
|Omschrijving= '''Lijm''' op basis van polyvinylacetaat. [http://nl.wikipedia.org/wiki/PVAC-lijm Meer over PVAC-lijm]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= Een huif is een beschermende overkapping. Zo wordt een ondersteund beschermend zeildoek over een wagen, een boedelbak, een oplegger of een schuit een huif genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Huif Meer over huif].  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hub
+
|Term= Hulpdraagkabel
−
|Omschrijving= (Computerterminologie) Een '''hub''' is, net als een switch, een apparaat in de infrastructuur van een netwerk. In een computernetwerk is een hub het middelpunt van de aangesloten computers. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hub_(hardware) Meer over Hub]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= Standaard hangt de rijdraad tussen de ophangpunten enigszins door. De ophangpunten (aan masten en portalen) veroorzaken ter plaatse een kleine verticale knik in de draad. Hierdoor kon max. 100km per uur gereden worden. Door in de knik van de ophanging een [[Bovenleiding algemeen#Toepassing van hulpdraagkabel|'''hulpdraagkabel''']] te monteren werd de knik onder de mast beduidend kleiner en kon men deze rijdraad wel tot max. 140 km per uur gebruiken (mits er aan beide zijden natuurlijk gebruik werd gemaakt van [[Woorden - A#Afspaninrichting|afspanning]] d.m.v. gewichten) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Bovenleiding Meer over draagkabel].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Huif
+
|Term= "Huisje-boompje-beestje-rijden"
−
|Omschrijving= [http://nl.wikipedia.org/wiki/Huif Meer over Huif]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= Op zicht rijden. hierbij moet je je oriënteren op de omgeving, waarbij je kijkt naar elementaire zaken als huisje-boompje-beestje. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Huisje-boompje-beestje-rijden
+
|Term= Huisnetwerk
−
|Omschrijving= Op zicht rijden. hierbij moet je je oriënteren op de omgeving, waarbij je kijkt naar elementaire zaken als huisje-boompje-beestje. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= (Computerterminologie) Een '''huisnetwerk''', "thuisnetwerk" of "HAN" (van het Engels: "Home Area Network") is een computernetwerk dat gebruikt wordt in een woning of in een klein bedrijf. In Nederlandse huishoudens zijn huisnetwerken doorgebroken vanaf 2000, na de introductie van ADSL en de komst van draadloos breedbandinternet. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Huisnetwerk Meer over huisnetwerk].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= "Huneslet"
+
|Term= "Huneslet"
−
|Omschrijving= Bijnaam bij de Hoogovens van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 8800. Deze bijnaam was gegeven naar de fabrieksnaam '''Hunslet'''. Zie ook: [[Woorden - J#Jeep|"jeep"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= Bijnaam bij de Hoogovens van de [[Woorden - S#Serie|serie]] NS 8800. Deze bijnaam was gegeven naar de fabrieksnaam '''Hunslet'''. Zie ook: [[Woorden - J#Jeep|"jeep"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hybride locomotief
+
|Term= Hybride
−
|Omschrijving= Een '''hybride locomotief''' is een locomotief met zowel een dieselmotor, als de mogelijkheid gevoed te worden via een externe stroomvoorziening vanaf de spoorbaan. Er bestaan ook hybride locomotieven die via de bovenleiding worden gevoed waar dat kan en via een batterij als dat moet.[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg='''Hybride''' betekent: nauwe vermenging van ongelijksoortige zaken. Bijvoorbeeld [[Hybridebaan voor tweerail/drierail|tweerail en drierail]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Hybride Meer over hybride].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Hz
+
|Term= Hybride locomotief
−
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - H#Hertz|Hertz]].
+
|Uitleg= Een '''hybride locomotief''' is een locomotief met zowel een dieselmotor, als de mogelijkheid gevoed te worden via een externe stroomvoorziening vanaf de spoorbaan. Er bestaan ook hybride locomotieven die via de bovenleiding worden gevoed waar dat kan en via een batterij als dat moet. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_spoorwegjargon#H Meer over hybride locomotief].
 
}}
 
}}
 
{{Voettekst
 
{{Voettekst
Regel 427: Regel 501:
 
}} {| width= "100%"
 
}} {| width= "100%"
 
|- valign= "top"
 
|- valign= "top"
−
! scope= "row" width="75%" |
+
! scope= "row" width="70%" |
−
| <small>Laatste wijziging: 23 jul 2023 10:43 (CET)</small>
+
| <small>Laatste wijziging: 27 apr 2025 10:10 (CET)</small>
 
|}
 
|}
 
[[Categorie: Afkortingen|H]]
 
[[Categorie: Afkortingen|H]]

Huidige versie van 27 apr 2025 om 10:10

Hoofdpagina  Categorie-index  Index  Menu
Vorige | Volgende

Onder redactie van: BeneluxSpoor.net - Update door Fred Eikelboom

Zoeken op deze pagina: CTRL + F.

Woord of afkorting:

H.

(ash) (België): de hoofdletter H. Officiële aanduiding voor spoorwegzaken. Enkele voorbeelden: HL. = locomotief. Hle = elektrische locomotief. Hld = diesellocomotief. Hlr = rangeerlocomotief (de "l" staat dus voor locomotief). "Ht" = tender. "Hkv" = reizigerstrein. "Hkm" = goederentrein. "Kkt" = troepentrein (de "k" staat voor trein). (1)

H.-B.-B.-rijden

zie: "Huisje-boompje-beestje-rijden".

H.O.H.

Ook h.o.h. Afkorting van hart-op-hart. Het is de afstand tussen het middelpunt (het hart) van bijvoorbeeld een kolom en het middelpunt (het hart) van een andere kolom. Door een afstand in hart tot hartlijn uit te drukken, kunnen geen fouten worden gemaakt met het opmeten van afstanden tussen kolommen met verschillende diameters en ontstaan er ook geen misverstanden. (3) (zie ook Hartlijn). Meer over H.O.H..

H.IJ.S.M.

Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij, later algemeen HSM (Hollandsche Spoorweg Maatschappij) genoemd, één der maatschappijen van vóór de fusie tot de NS. (1) Meer over H.IJ.S.M.

H.S.M.

HSM. Zie: "H.IJ.S.M."

HAHOB.

HalfAutomatische Halve Overwegbomen.

Haki.

Half-Automatische Knipperlicht Installatie.

HALI.

Half Automatische Licht Installatie.

HALI-B.

Half Automatische Licht Installatie met Bomen. Dit zijn half-automatische lichtinstallaties met (spoor)bomen. Half-automatisch betekent dat de machinist voor de overweg stopt en met een druk op de knop de overweg activeert zodat de trein veilig kan passeren.

HAVIO.

Half-Automatische VerkeerslichtInstallatie voor Overwegen. (2) Nieuwe benaming is: HALI.

HAWA.

Hannoversche Waggonfabrik A.G., Hannover-Linden. Voormalig Duitse rijtuigenbouwer. (3) Meer over HAWA. (Duits)

HBHOB.

Handbediende Halve OverwegBomen.

HBKI.

Handbediende Knipperlichtinstallatie.

Hc.

"Hoofdconducteur". Benaming, uitgesproken als hasee, voor de hoofdconducteur. Hc is de afkorting van dit woord. (1) Meer over Conducteur.

"Hc. ATB".

Een regelmatig voorkomend zinnetje van de machinist via de boordomroep, als er een ATB-remming heeft plaatsgevonden. Hierdoor weet de HC dat de ATB een noodstop veroorzaakt heeft, en dat de snelremming niet veroorzaakt werd doordat er iemand aan de noodrem had getrokken.

HGB.

HoofdGeBouw. In Utrecht staan de Hoofdgebouwen van de NS, deze hebben een Romeinse nummering, dus bijv. HGB II.

Hcd.

Oude afkorting van "Hoofdconducteur". Zie: Hc.

HEXFET.

Zie MOSFET.

HIJSM.

"H.IJ.S.M."

HSL.

Afkorting van Hoge Snelheids Lijn. Zie: "Hogesnelheidslijn".

HSM.

Zie: "H.IJ.S.M."

HST.

Afkorting van Hogesnelheidstrein.

HST. VEM.

Hoge Snelheids Trein Vervoers Exploitatie Maatschappij.

H.W.T.K.

Afkorting van Hoofdwerktuigkundige. (1)

HWTK.

Zie: H.W.T.K.. (1)

Hz.

Zie: Hertz.

hfe.

(Elektronica); aanduiding voor de AC-versterkingsfactor van bi-polaire transistoren. De "h" is de afkorting van het Engelse "hybrid" (Nederlands: hybride), "f" is de afkorting van "forward" en "e" betekent common Emitter. De AC-versterkingsfaktor (hfe) is frequentieafhankelijk.

hFE.

(Elektronica); aanduiding voor de DC-versterkingsfactor van bi-polaire transistoren. De "h" is de afkorting van het Engelse "hybrid" (Nederlands: hybride), "F" is de afkorting van forward en "E" betekent common Emitter. De versterkingsfaktor (hFE) is dus de gelijkstroomversterkingsfactor.

Hz.

De Hertz (symbool: Hz) is de afgeleide SI-eenheid van frequentie. De Hertz wordt gebruikt bij periodieke (zich herhalende) verschijnselen. 1 Hz komt daarbij overeen met een periode van 1 seconde. (3) Meer over Hertz.

HZ.

Europese afkorting voor schaal Half Z. Is in Japan geïntroduceerd en wordt daar schaal T genoemd.

Haak

Tweetand, die de vorm van een hoekige haak heeft; "korte-" en "lange haak". (1)

Haarlem-Zandvoorters

Bijnaam van de locomotieven van de serie HSM 7600, die in dienst gesteld waren bij de Haarlem-Zandvoort Spoorweg Maatschappij. (1)

Haarlemmermeertje

Bijnaam van de locomotieven van de serie NS 7700, die vóór de eerste wereldoorlog veel dienst gedaan hadden op de Haarlemmermeerspoorlijn, toen nog onder nummers HSM 1005-1048 (1)

"Had je me maar"

Zie ook "Zuurbier". Bijnamen van respectievelijk de locomotieven NS 1501 en 1507 (ex - NCS 21 en 27), minder vleiend bedoelde benaming. "Had je me maar" en "Zuurbier" waren twee Amsterdamse straattypes, kort na de eerste wereldoorlog. "Had je me maar" liet zich in 1921 verkiesbaar stellen door de Vrije Socialisten voor de gemeenteraad van Amsterdam, uit protest tegen geldende stemdwang. Hij werd met een overweldigende meerderheid gekozen. Deze namen zullen wel voor, uitgerekend deze locomotieven, gekozen zijn omdat zowel de personen als de locs twee eenlingen waren en geen types van een grote serie. (1)

"Hak"

Staande kant achter op de remschoen, waarmee het wiel van de te remmen wagen tegen wordt gehouden. in vorm vergelijkbaar met de hak van een schoen. (1)

Hakkepoffer

Machinist die niet goed kan rijden, veel kolen verbruikt, veel van de loc vergt, en bijvoorbeeld steeds doorslaat. (1)

Hakkert

Zie: Hakkepoffer.

Half Engels wissel

(halve Engelsman) Engels wissel dat slechts in één richting gebogen bereden kan worden. Zie: Engels wissel.

Halfgeleider

In de wereld van de elektronica wordt onder een halfgeleider verstaan: elektronische componenten op basis van halfgeleidermateriaal. Een diode en een transistor zijn voorbeelden van halfgeleiders. (3) Meer over halfgeleider.

Halfgeleiderrelais

Ook "SSR" genoemd. Dit is een elektronisch relais. Het heeft geen bewegende delen. Toch kan deze component als relais beschouwd worden, omdat het mogelijk is een secundaire kring te schakelen door een spanning op de ingang (=primaire kring) aan te leggen. Meer over halfgeleiderrelais

"Halfje"

(NS-jargon) Een enkelvoudig wissel. (3) Meer over halfje.

Hall sensor

Een hallsensor (ook hallsonde of magneetveldsensor) gebruikt het hall-effect voor de meting van een magneetveld of elektrische stroom. De sensor is vernoemd naar Edwin Hall. (3) Meer over Hallsensor.

Halte

Een halte is een gedeelte van de vrije baan voorzien van een inrichting waar reizigers kunnen in- en uitstappen en/of goederen kunnen worden aangenomen en afgeleverd, niet zijnde een station (zie het artikel Inleiding station). (2) Meer over halte.

Halteplaats

Zie het artikel Inleiding station.

Halteren

Het stoppen van een trein bij een halte of op een station.

Handwissel

Grootspoor: Met de hand (niet elektrisch of mechanisch) ter plaatse bediend wissel. (1) Afbeelding: werkplaats Haarlem, 12 juni 2004 (4) Modelspoor: Een niet elektrisch bediende wissel.

Hangdraad

Onderdeel van het bovenleidingsysteem. De hangdraad (ook "draagdraad" is de verbinding tussen de draagkabel en de rijdraad, die ervoor zorgt dat de rijdraad op een vaste afstand (hoogte) boven de spoorstaven hangt. (2) Meer over hangdraad.

Hanzelijn

De Hanzelijn is een spoorlijn die Lelystad en Zwolle met elkaar verbindt. De lijn kwam in 2012 gereed. (3) Meer over de Hanzelijn.

Hardware

Met hardware of "apparatuur" worden in de computertechniek alle fysieke componenten of onderdelen aangeduid die in een computer een rol spelen. (3) Meer over hardware.

Harken

"Het vuur harken:" met de haak de kolen harken (meestal slecht voor het vuur, omdat je al harkend kleine slakken tussen de roosterstaven brengt, waardoor het rooster verstopt raakt en het vuur zijn trek verliest). "Tuinman, wat hark je weer!". (1)

Harpoen

Stookwerktuig om slakken tussen de roosterstaven vandaan te trekken. heeft de vorm van een harpoen. Zie ook: "Potlood, Stootijzer".

Hars

1. Hars is een taai, kleverig, plantaardig product dat voornamelijk gewonnen wordt uit naaldbomen. Natuurlijke hars wordt ook wel Colofonium genoemd. Colofonium wordt onder andere gebruikt bij het solderen.
2. Er zijn ook verschillende kunststoffen die harsen worden genoemd. Voorbeelden van zulke kunstharsen zijn bakeliet (fenolhars), polyurethaanhars en epoxyhars. (3) Meer over hars.

Harskernsoldeer

Harskernsoldeer is soldeer in draadvorm met een kern van hars, een vloeimiddel dat eerder smelt dan de lood-tinlegering zodat bij het solderen het werk wordt gereinigd en van de lucht wordt afgesloten (3) Meer over harskernsoldeer.

Harskernsoldeertin

Zie: Harskernsoldeer.

Hart-op-hart

Afstand gemeten van het hart (midden) van het ene object naar het hart van het andere object (Zie ook H.O.H.. (2) Meer over hart-op-hart.

Hart Spoor

Denkbeeldige lijn in de lengterichting van het spoor in het midden van beide spoorstaven op de hoogte van het vlak van de bovenkant van beide spoorstaven. (2) Meer over hart spoor.

Hartje

Bijnaam van de locomotieven van de serie NS 1700, om onduidelijke redenen gegeven; ook: "overkoker, bogie, boog, kleine jumbo." (1)

Hartlijn

Denkbeeldige lijn, getrokken over het hart (midden) van het ene object naar het hart van het andere object. (3) (zie ook H.O.H.). Meer over hartlijn.

Hartstuk

Rechtstreekse vertaling van het Duite "Herzstück" wat "kern" beteken. In Nederland gebruiken we, bij zowel grootspoor als modelspoor, de officiële NS-benaming Puntstuk. Zie ook: Zoek-assistent.

"Headshunt"

(Eng.) omloopspoor, waardoor een loc die voor een geärriveerde trein staat, af kan koppelen en kan "omlopen" naar de andere zijde van de trein (dit heet "kopmaken").

"Heatsink"

Heatsink is de Engelse benaming voor koelplaat. Bijvoorbeeld voor elektronicacomponenten, zoals transistoren.

Hectometerbordjes

Langs het spoor staat om de honderd meter een hectometerbordje. Vroeger stonden die laag bij de grond op een apart paaltje, maar steeds vaker worden ze wat hoger aan bovenleidingmasten gemonteerd, zodat de machinist ze goed kan zien. Hij heeft deze bordjes nodig om zich te oriënteren. De nummering begint meestal bij een groot station. (4)

Hefboom

Een hefboom is een mechanisme waarmee een kleine kracht in combinatie met een grote beweging wordt omgezet in een kleine beweging die een grote last verplaatst, waarvoor een grote kracht nodig is. (3) Meer over hefboom.

Helling

Algemene term. Bij (model)spoorwegen, de hoek met het horizontale vlak. Zie het artikel Hellingen/klimspiralen

Hellingbaan

Een traploze (voetgangers)verbinding om niveauverschillen te overbruggen, bijvoorbeeld tussen een perron en een overpad. (2) Meer over hellingbaan.

Hellingshoek

De hellingshoek is het hellinggetal, uitgedrukt in graden. (3) Meer over hellingshoek.

Helix

Een helix, meervoud helices, van het Oudgriekse ἕλιξ, "gedraaid", of "schroeflijn" is een kromme in drie dimensies met een constante straal en constante spoed. De spoed is de afstand tussen twee overeenkomstige punten van dezelfde schroeflijn. (3) Meer over helix.

Hemelanker

Bout die in de hemelplaat van de vuurkist en de topplaat van de vuurkistmantel wordt geschroefd, als steun voor de hemelplaat. (1)

Hemelplaat

Metalen plaat die de bovenkant van de binnenvuurkist vormt. (1)

Hemtunnel

Spoortunnel onder het Noordzeekanaal. Deze ligt in de spoorlijn Amsterdam — Alkmaar, tussen de stations Amsterdam Sloterdijk en Zaandam.

"Hengst"

Bijnaam van de locomotieven van de serie NS 7300 en 7400, beide lokaaltreintenderlocomotieven, waarover Van Wijck Jurriaanse zegt: "Het waren briesende volbloedhengsten als zij met het handle voorin en op hoogtijdagen tien vierassige rijtuigen achter zich de Soesterberg opklommen en langs Den Dolder kwamen draven". (1)

Henry-remkraan

Zie ook: "Rangeerkraan".

Herbrand

P. Herbrand & Co, Köln-Ehrenfeld. Voormalig Duitse rijtuigenbouwer. (3) Meer over Herbrand

Herhalingssein

Sein dat een seinbeeld herhaalt. Het herhalingssein gaat vooraf aan een hoofdsein. Dit wordt vooral toegepast op plaatsen waar de zichtlengte te kort is om het lichtsein bijtijds te kunnen zien. Denk aan een boog, kruisende infrastructuur of een perronkap. De mogelijke seinbeelden zijn: Diagonaal (stijgende lijn van linksonder naar rechtsboven): Het eerstvolgende lichtsein toont een beter seinbeeld dan geel knipper (het eerstvolgende lichtsein laat voorbij rijden toe). Horizontaal: Het eerstvolgende lichtsein toont rood of geel knipper. (resp. stoppen, rijden op zicht) (2) Meer over herhalingssein.

Herrie

"Herrie op de remmen hebben: "een noodremming maken, met geweld remmen, wat veel lawaai maakt: de remblokken slaan op de wielen, de wielen piepen, de wagens trillen en bonken etc. (1)

Herroepen van sein

Het ongedaan maken van een ingestelde rijweginstelling. Het herroepen is alleen mogelijk indien het sein nog niet afgereden is. (2) Meer over herroepen van sein.

Herstellen

(onderhoud) Het uitvoeren van onderhoudsacties aan een beschadigd, al dan niet defect object, met het doel één of meer, maar niet alle beschadigde onderdelen in hun oorspronkelijke staat terug te brengen. (zie verschil met vernieuwen) (2) Meer over herstellen.

Hert

"Hijgend hert:" bijnaam van de locs van de serie NS 6600, gegeven door het personeel van de NTM, toen die in 1920 deze locs in huur had van de NS. De naam verwijst naar Psalm 42. (1)

Hertz

Hertz is de eenheid van trillingfrequentie (aantal trillingen per seconde). (3) Meer over Hertz

Het vuur door de kist halen

Jargon voor "de kolen van het vuur verspreiden over het hele roosterbed van de vuurkist". (1) Zie ook: Kist.

Heusinger schuifbeweging

In 1849 patenteerde Heusinger in Duitsland een sterk op dat van Walschaerts gelijkend systeem. (3) Zie ook: Walschaerts. Meer over stoommachine. Nog meer over Heusinger schuifbeweging.

Heuvelaar

Bijnaam van de locomotieven van de serie NS 9500, die speciaal bestemd waren voor de rangeerdienst te Susteren, en die daar moeiteloos de treinen de rangeerheuvel opduwden. ook: "Dempsey". (1)

Heuvelen

(wagens) langzaam tegen de rangeerheuvel op duwen, waardoor zij aan de andere kant op eigen kracht, d.w.z. door de "zwaartekracht", naar de juiste sporen lopen. (1)

Heuvelsein

Rangeersein waarmee het heuvelen geregeld wordt. (1)

High Speed

Merknaam van de NS. (3) Meer over NS Hispeed.

Hijsogen

Stalen ringen die bijvoorbeeld op een motorhuif zijn bevestigd en waarmee men met behulp van stroppen en een kraan, de huif van de locomotief kan halen.

Hippel

1. (Hippeltje): algemene bijnaam van kleine locomotiefjes, vooral in (N-)O-Nederland. zie ook: "Kikkertje, bakje" ("hippelen:" zich met kleine sprongetjes voortbewegen).
2. "Kleine hippel:" bijnaam van de locs van de serie NS 6500, gegeven door het personeel van de NTM toen die de locs in 1920 in huur had.
3. "Grote hippel:" bijnaam van de locs van de serie NS 6800, eveneens bij de NTM. Zie ook: "pony". (1)
4. Benaming voor rangeerlocs uit de 500, 600 en 700 serie. De locs kregen deze bijnaam vanwege het aparte schommelende en springerige rijgedrag. In 1963 kregen alle locs een blauw zwaailicht om voor het kruisende wegverkeer beter zichtbaar te zijn. In 1984 werd dit vervangen door een rood zwaailicht. (3) Meer over hippel. Nog meer over Hippel.

Hoek

(Spoorjargon); De hoek is dat deel van spoorwegemplacement, waar materieel weggezet wordt. Daardoor: de opstel- en wegzetsporen op dat deel. (1)

Hoekbord

Op de hoek van een wagen bevestigd bord, vierkant of rond, bedoeld als sluitsein. Wordt aan beide zijden (links-/rechtsachter) bevestigd. (1)

Hoeklantaarns

Sluitlantaarns op wagens. Meer over Hoeklantaarns (zie pag. 118)

Hoerekar

Reservelocomotief, die bereden werd door allerlei machinisten. Bij NS was de regel, dat er vast personeel was voor één loc, waardoor dit personeel zijn eigen locomotief had en daar verantwoording voor droeg. bij een hoerekar was dit juist niet zo. Die werd, net als een prostituée, gebruikt en bereden door Jan en alleman. Het onderhoud van zo’n loc was meestal niet best. zie ook: "kar". (1)

Hogesnelheidslijn

Hogesnelheidslijn is conform Europese afspraken: A - Bestaande lijn die door opwaardering geschikt is gedefinieerd als voor exploitatiesnelheden van tenminste 200 km/h. B - Nieuwe spoorlijn die vanaf indienstname geschikt is voor exploitatiesnelheden van tenminste 250 km/h. (2) Meer over hogesnelheidslijn.

Hogesnelheidslijnen net

Hsl of HSL. Speciaal aangelegd traject voor snelheden boven de 200 km/h. (3) Meer over hogesnelheidslijn.

Hogesnelheidstrein

Benaming voor treinen die volgens Europese afspraken een minimale exploitatiesnelheid hebben van 200 km/u. (2) Enkele voorbeelden: ICE (Dld.), TGV (<Fr.) of Thalys (SNCF, NMBS, DB en NS). Meer over hogesnelheidstrein.

Hogesnelheidstreindienst

Een treindienst uitgevoerd met hogesnelheidstreinen tussen twee steden en/of gebieden. (2) Meer over hogesnelheidstreindienst.

Hol

"Loc op hol:" locomotief die aan het rijden is en niet tot stilstand te brengen is, omdat hij niet op stoom, maar op zeer natte stoom, bijna heet water, loopt. Enige manier om de loc te stoppen is: ganghandel in 't midden, zodat de stoomtoevoer stopt, afblaaskraan op de cilinders open zodat het "stoomwater" afgeblazen wordt, en remmen aan. Een loc raakte vaak op hol voor het begin van de dienst, bij of in de loods, als onoordeelkundig loodspersoneel bijv. de regulateur ineens te snel opende. In die situaties was remmen vaak onmogelijk, omdat de luchtdruk voor de remmen nog niet opgebouwd was (de loc is dus, net als een "paard", op hol, aan het hollen geslagen). (1)

Holpijp

Een holpijp(je) is een klein stuk (hand)gereedschap waarmee gaatjes in (niet te harde) materialen geslagen kunnen worden. Het wordt bijvoorbeeld gebruikt om gaatjes in een riem te stansen. (24) Meer over holpijp.

Homologatie

Homologatie is het testen plus goedkeuren van de totaal opgeleverde spoorinfrastructuur, na afsluiting van de bouwwerkzaamheden. Doel is de opgeleverde spoorinfrastructuur vrij te kunnen geven voor gebruik zoals beschreven in de specificaties. (2) Meer over homologatie.

Hond

"Het is net een kwaaie hond:" de loc klinkt als een hond omdat hij een blaffend geluid maakt (zie: "blaffend"). (1)

Hondekop

Bijnaam van het elektrische materieel 1954 ("Mat '54"). De treinstellen uit deze serie hebben aan beide zijden een bestuurderscabine die de vorm van een hondekop heeft, vooral door de naar voren komende neus. (1) Meer over Hondekop.

Hondenbot

(Modelspoor); baanontwerp in de vorm van een hondebot. Zie het artikel Basisvormen modelbanen.

Hongaarse vouwbalg

Bepaald type vouwbalg dat door een uitgekiende ophanging veel beter was in- en uit te vouwen.

Hoofdsein

1. hoofdseinpaal waaraan het definitieve sein gegeven wordt; tegengesteld voorsein. (1)
2. Een hoofdsein is een lichtsein dat "STOP" kan tonen. (2) Zie: artikel Armseinen en Lichtseinen. Meer over hoofdsein.

Hoofdspoor

Een spoor dat in de gewone omstandigheden door treinen wordt bereden of een spoor dat als zodanig door de daartoe bevoegde instantie wordt aangewezen. (2) Meer over hoofdspoor.

Hoofdwerkplaats

Een werkplaats voor groot onderhoud en complete revisie van rollend materieel. (3) Meer over hoofdwerkplaats.

Hoog

(Elektronica); in de meeste digitale elektronica gebruikt men de aanduiding "hoog", waarbij een spanning hoger (groter) dan ongeveer 4 volt gezien wordt als een logisch "hoog" signaal (een "1"). Bij een decoder is de "hoog"-toestand van de logische poort(en) meestal 5 volt. Zie ook: laag.

Hoog gefundeerd

Fundering van het kunstwerk nabij bovenkant talud. (2) Meer over hoog gefundeerd.

Hoogovens Spoorbedrijf

De KNHS (Koninklijke Nederlandsche Hoogovens en Staalfabrieken) in IJmuiden, vroeger Corus, tegenwoordig TATA, heeft een eigen spoorwegbedrijf. In Beverwijk is er aansluiting op het landelijke spoorwegnet. Men heeft niet alleen eigen materieel, waaronder locomotieven en bijzondere wagens, maar ook een eigen beveiliging. (4)

Hotbox-detectie

De HotBox-Detectie-installatie (HBD) is ingericht voor het meten en melden van de bedrijfstemperatuur van aspotten (de boxen) en wielbanden van passerend materieel. Meldingen van dit detectiesysteem kunnen zijn: "warmloper" (trein dient binnen enkele kilometers te worden gecontroleerd), "heetloper" (trein dient direct te worden stopgezet). (2) Meer over de Hotbox-detectie. Nog meer over de Hotbox-detectie (5)

Houdspanning

(Elektrotechniek): De houdspanning is de minimale spanning waarbij het anker van een relais betrouwbaar aangetrokken blijft en zorgt voor het goed gesloten blijven van de relaiscontacten. (3) Meer over houdspanning.

Hout

Hout is het voornaamste bestanddeel van houtige planten: (vooral) bomen en struiken. Botanisch gezien is hout het door het cambium geproduceerd secundaire xyleem van zaadplanten. (3) Meer over hout.

Houtsoort

Een houtsoort is wat als zodanig onderscheiden wordt van andere houtsoorten, en apart verhandeld of behandeld wordt. (3) Meer over houtsoort.

Houtdraadbout

Een houtdraadbout is een schroef met een zeskantige kop en een conisch deel waaromheen een schroefdraad is aangebracht. Er zijn ook houtdraadbouten met een vierkante kop geweest. De houtdraadbout is geschikt voor het vastmaken van houtverbindingen. (3) Meer over houtdraadbout.

Houtlijm

Lijm op basis van PolyVinylACetaat. (3) Meer over PVAC-lijm.

Hub

(Computerterminologie) Een hub is, net als een switch, een apparaat in de infrastructuur van een netwerk. In een computernetwerk is een hub het middelpunt van de aangesloten computers. (3) Meer over Hub.

Huif

Een huif is een beschermende overkapping. Zo wordt een ondersteund beschermend zeildoek over een wagen, een boedelbak, een oplegger of een schuit een huif genoemd. (3) Meer over huif.

Hulpdraagkabel

Standaard hangt de rijdraad tussen de ophangpunten enigszins door. De ophangpunten (aan masten en portalen) veroorzaken ter plaatse een kleine verticale knik in de draad. Hierdoor kon max. 100km per uur gereden worden. Door in de knik van de ophanging een hulpdraagkabel te monteren werd de knik onder de mast beduidend kleiner en kon men deze rijdraad wel tot max. 140 km per uur gebruiken (mits er aan beide zijden natuurlijk gebruik werd gemaakt van afspanning d.m.v. gewichten) (3) Meer over draagkabel.

"Huisje-boompje-beestje-rijden"

Op zicht rijden. hierbij moet je je oriënteren op de omgeving, waarbij je kijkt naar elementaire zaken als huisje-boompje-beestje. (1)

Huisnetwerk

(Computerterminologie) Een huisnetwerk, "thuisnetwerk" of "HAN" (van het Engels: "Home Area Network") is een computernetwerk dat gebruikt wordt in een woning of in een klein bedrijf. In Nederlandse huishoudens zijn huisnetwerken doorgebroken vanaf 2000, na de introductie van ADSL en de komst van draadloos breedbandinternet. (3) Meer over huisnetwerk.

"Huneslet"

Bijnaam bij de Hoogovens van de serie NS 8800. Deze bijnaam was gegeven naar de fabrieksnaam Hunslet. Zie ook: "jeep". (1)

Hybride

Hybride betekent: nauwe vermenging van ongelijksoortige zaken. Bijvoorbeeld tweerail en drierail. (3) Meer over hybride.

Hybride locomotief

Een hybride locomotief is een locomotief met zowel een dieselmotor, als de mogelijkheid gevoed te worden via een externe stroomvoorziening vanaf de spoorbaan. Er bestaan ook hybride locomotieven die via de bovenleiding worden gevoed waar dat kan en via een batterij als dat moet. (3) Meer over hybride locomotief.


Hoofdpagina  Categorie-index  Index  Menu
Vorige | Volgende
 Contact met de redactie: Contact met de redactie 
Laatste wijziging: 27 apr 2025 10:10 (CET)
Overgenomen van "https://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_H&oldid=54491"