Woorden - R: verschil tussen versies

Huidige versie van 19 okt 2025 om 10:30

Vorige | Volgende

Onder redactie van: BeneluxSpoor.net - Update door Fred Eikelboom

Zoeken op deze pagina: CTRL + F.

Woord of afkorting:

R.

Elektrische weerstand of "resistantie" is de elektrische eigenschap van materialen om de doorgang van elektrische stroom te belemmeren. In formules wordt voor de weerstand de letter R gebruikt, afgeleid van het latijnse "resistere". (28) Meer over R (weerstand).

RAL.

Afkorting van ReichsAusschuss für Lieferbedingungen. Het is een Europees kleur matching systeem dat kleuren definieert voor verf, coatings en plastics. (28) Meer over RAL-kleuren. Nog meer over RAL-kleuren. Wikipedia over RAL.

RAM.

Random-access memory, acroniem RAM, Engels voor geheugen met willekeurige toegang, is een computergeheugen, waarvan iedere geheugenplaats even snel toegankelijk is (in tegenstelling tot bijvoorbeeld een harde schijf, waarbij gewacht moet worden tot de betreffende plek onder de leeskop doordraait). (28) Meer over RAM.

RC(N).

Afkorting van Rail Community. Het is een vereniging van fabrikanten die digitale apparatuur maken. Deze vereniging geeft ook normen uit, beginnende met "RCN-". Meer over RCN.

RET.

Afkorting van Resistor Equipped Transistor. Dit is een type transistor waar één of twee weerstanden ingebouwd zijn (af fabriek). Voordeel is dat er op de print minder componenten nodig zijn. Is er in TO92 of SMD-behuizing. Ook zijn er uitvoeringen waarbij twee transistoren inclusief weerstanden in één behuizing zitten.

RH.

Afkorting van Relaishuis. Gebouwd naast de spoorbaan. Hierin bevinden zich de relais voor de beveiliging.

RJ.

Afkorting van Registered Jack, geregistreerde insteekplug. Voorbeelden: RJ12 en RJ45-connectoren. Meer over RJ.

RK.

Afkorting van RelaisKast.

RMS.

De Engelse afkorting voor Root-Mean-Square ofwel de wortel uit het gemiddelde kwadraat. Ook aangeduid als het effectieve vermogen. (28) Meer over RMS.

RNE.

Afkorting van RailNetEurope. Dit is een Europees samenwerkingsverband van beheerders van rail-infrastructuur. Meer over RNE.

ROD.

Afkorting van Regionale Ontkoppeling Dienstregeling.

RoHS.

De RoHS-richtlijn (van het Engelse Restriction of Hazardous Substances - beperking van gevaarlijke stoffen), is een EU-richtlijn met als doel het gebruik van bepaalde gevaarlijke stoffen in elektrische en elektronische apparatuur te beperken. (3) Meer over RoHS.

ROM.

Een "read-only memory" (Nederlands: alleen leesbaar geheugen) of ROM is een geheugenopslagmedium in computers en andere elektronische apparaten. In het ROM van pc's wordt meestal de firmware bewaard. (28) Meer over ROM.

RSC.

Afkorting van Rail Service Center. Regionaal knooppunt voor het gecombineerde vervoer van containers, wissellaadbakken en opleggers. Op het RSC vindt overslag plaats van de ladingseenheden van het ene naar het andere transportmiddel. (2)

RS232.

RS staat voor "Radio Standard" of "Recommended Standard". Het is een norm voor de seriële aansluiting tussen computers en randapparatuur of tussen computers onderling. Deze norm werd in 1969 gepubliceerd door de "Electronic Industries Association". (3) Meer over RS232].

Rtg.

Afkorting van rijtuig.

Raccordement

Een raccordement is een spoorweg, die niet bestemd is voor openbaar vervoer van personen of goederen en die aansluit op de openbare spoorweg. Op een raccordement bedraagt de snelheid doorgaans ten hoogste 30 km/uur. (28) Meer over raccordement

Radiografisch

Radiografisch betekent: "met behulp van radiostralen". Radiografische besturing is een vorm van afstandsbediening, ook afgekort als RC (Radio Control). De meest uiteenlopende machines en toestellen kunnen radiografisch, dus op afstand, bestuurd worden. (28) Meer over radiografisch.

Rail

(Engels); Rail is de Engelse term of uitdrukking voor "spoorstaaf". Het Engelse meervoud is "rails", in het Nederlands: "spoorstaven". (28) (zie: artikel Railsystemen) Meer over rail.

Railstaaf

zie: Railstaven.

Railstaven

"Railstaven" is een samentrekking van het Engelse "Rail" (wat op zich al "spoorstaaf" betekent) en het Nederlandse "staven". Er wordt in feite "spoorstaafstaven" gezegd. "Railstaven" is dus een Denglisch verbastering c.q. kruisbestuiving en helemaal fout! Zie ook: Motoraandrijving.

Rail 21

Een door NS in 1988 gepubliceerd toekomstplan met als belangrijkste elementen de verdubbeling van de vervoersomvang en het leveren van een product dat voldoet aan de wensen van de klant. Het plan is echter nooit tot uitvoering gekomen. (2) Meer over Rail 21

"Rail-Pocket"

Een rail-pocket was een handige mini-computer voor gebruik door de conducteur. Diende voor o.a. het reisinformatie geven aan passagiers en het maken van rapporten. Is vervangen door de "smart phone". Meer over rail-pocket.

Raildemper

Een raildemper is een middel om het geluid van treinpassages te beperken. De dempers worden aan de spoorstaven geklemd of gelijmd, waardoor deze minder hard trillen als er een trein overheen rijdt. (28) Meer over Raildemper.

Railhopper

Railhopper is een benaming voor treinstellen (van het type SM'90), die bedoeld waren om de stoptreindiensten over te nemen van Plan V en Plan T. Door mankementen is dit momenteel (medio 2010) afgeblazen. Deze treinstellen komen alléén voor in de regio Zwolle.

Railion

"DB Schenker Rail" is een Europese goederenvervoerder per spoor, met de hoofdvestiging in Duitsland. Het bedrijf werd op 1 januari 1999 opgericht onder de naam "DB Cargo". Na een eerste fusie in 2000 werd de naam Railion ingevoerd en in 2009 werd de naam veranderd in "DB Schenker Rail". Het bedrijf vervoert zeer veel verschillende producten per spoor. Naast bloktreinen voor klanten die zeer veel vervoer in één keer aanbieden, richt "DB Schenker Rail" zich ook op wagenladingvervoer, "Unit Cargo" genoemd. (28) Meer over DB Schenker Rail.

Raillas

1. Een raillas is de plaats waar twee spoorstaven met elkaar verbonden zijn. Heeft als hoofddoel ervoor te zorgen dat beide (achter elkaar liggende) spoorstaven in elkaars verlengde- én op gelijke hoogte blijven. Maakt het tevens mogelijk dat de spoorstaven bij uitzetten of krimpen enigszins in lengte-richting kunnen bewegen. Daarvoor is tussen beide spoorstaven(aan de kopse kant) een stukje vrije ruimte aanwezig.
2.Bij het modelspoor vervult de raillas tevens de functie van doorverbinding voor de (digitale of analoge) spanning op de rails. Zie: artikel Raillassen en overgangsrails.

Rails

Engelse term of uitdrukking voor twee "spoorstaven" die d.m.v. meerdere "bielzen" (dwarsliggers) met elkaar verbonden zijn. Tevens worden de spoorstaven door die bielzen op een vaste voorgeschreven afstand gehouden. (28) Zie: artikel Railsystemen. Meer over rails.

Railsstuk

1. (Modelspoor); in de modelspoorwereld maken we veelvuldig gebruik van railsstukken (andere benaming voor stukken rails). Deze railsstukken komen in rechte- of gebogen vorm voor.
2. Ook bij het Grootspoor (bijv. Prorail) wordt gebruikt gemaakt van geprefabriceerde railsstukken.

Railvoertuig

Een railvoertuig of spoorvoertuig is een voertuig dat over rails of spoorstaven rijdt. Bijvoorbeeld treinen, trams en metrotreinen. In spoorjargon spreekt men van "rollend materieel". (28) Meer over railvoertuig.

Railzaag

(Modelspoor); Wordt gebruikt bij het maken van onderbrekingen in een spoorstaaf (bijv. voor detectie-secties). Bijv. de railzaag van Roco. Hiermee kunnen smalle zaagsneden (±0,4 mm) gemaakt worden. Meer over de Railzaag.

Rammelen

Rammelen: het geluid wat de loc maakt bij speling in de lagers van het drijfwerk; ook: "slaan". (1)

Randaarde

(Elektrotechniek); Randaarde zorgt ervoor dat, wanneer er een defect aan een apparaat (bijv. een wasmachine) ontstaat, dit apparaat zelf niet onder spanning komt te staan. De randaarde-aansluiting geleidt de spanning/stroom naar het aardpunt in huis (gewoonlijk een metalen pin in de kruipruimte) en via die weg de grond in. (3)

Randaarde stekker

(Elektrotechniek); randaarde is een norm voor het aardcontact (zie hierboven) in een stopcontact voor netvoeding. Het contact bestaat uit twee metalen delen aan weerszijden van de contactdoos en de randaarde stekker (de contactstop). (28)

Zie ook: landenoverzicht Meer over randaarde stekker.

Rangeerheuvel

1. Heuvel die aan de ene kant langzaam oploopt en aan de andere kant steiler afloopt, dienend om goederentreinen uit te rangeren tot telkens één- of meer wagens voor verschillende richtingen; zie ook: Heuvelen. (1)
2. Een verhoging in het spoor, waarvan goederenwagens door de zwaartekracht naar beneden rollen. (28) Meer over rangeerheuvel.

Rangeerseinen

Verlichting die alleen tijdens het rangeren gevoerd wordt. Meer over rangeerseinen. Het rangeersein bestaat uit één witte lamp aan weerszijden van het railvoertuig. Wélke lampen aan weerszijden gebruikt worden, is een keuze van de machinist. Meer over front- en sluitseinen.

Rangeerterrein

Emplacement speciaal ingericht voor het rangeren. (3)

Rangeerverlichting

zie: Rangeerseinen

Rangeren

Het samenstellen van een trein door het in de juiste volgorde (aan-)koppelen van wagens of rijtuigen. (3)

Rapid prototyping

(Engels): Rapid prototyping is een verzamelnaam voor verschillende technieken die het mogelijk maken om snel, van het Engelse "rapid", fysieke prototypen te vervaardigen. (28) Meer over Rapid prototyping.

Rechtsleidend wissel

Een wissel waarbij de afgebogen wisseltong naar rechts leidt. Het andere spoor gaat hierbij rechtdoor en kan in principe met volle (=toegestane) snelheid genomen worden. In afbuigende stand, geldt er in principe altijd een lagere snelheid. Zie: artikel Basisvormen.

Reed-contact

Elektro/elektronica; Een "reed-contact" of "reedschakelaar" is een elektrisch schakelcontact in een glazen buisje dat is gevuld met een edelgas (dit ter voorkoming van inbranden van de contacten), dat bediend wordt door een magnetisch veld, afkomstig van een permanente magneet of van een spoel waardoor een stroom loopt. (3) Meer info over reedschakelaar.

Referentiesnelheid

(Grootspoor); De Referentiesnelheid is de Baanvaksnelheid. De maximaal toegestane snelheid op een traject. (3)

LET OP	De uitgang van een regeltrafo is NIET gescheiden van de netspanning! Aanraken van de draden is levensgevaarlijk!.

Regeltrafo

(Elektrotechniek); een regeltrafo (ook "variac" of variabele "autotransformator" genoemd), is een transformator voor netspanning (bijv. 230 V~) waarvan de spanning continue geregeld kan worden (terwijl hij in bedrijf is). De uitgang van de variac is dus niet gescheiden van het net, er is geen enkele vorm van galvanische scheiding. (28) Meer over de regeltrafo.

Regelbare trafo

(Elektrotechniek); een regelbare trafo is een transformator voor netspanning (bijv. 230 V~) die in een isolerende behuizing is gemonteerd, en waarvan de secundaire spanning continue geregeld kan worden. Een voorbeeld is de regelbare trafo voor modelspoor van de firma Märklin. Er kan daarnaast ook een lichtaansluiting op de regelbare trafo gemonteerd zijn. Deze geeft een continue spanning af voor lampjes.

Regulateur

Inrichting waarmee de machinist de stoomtoevoer naar de cilinders regelt; ook: moderateur; zie ook: "schuif". (1)

Regulateurhandel

Bedieningsinrichting waarmee de regulateur geopend en gesloten kan worden; ook: regulateursleutel", "lat". (1)

Regulateursleutel

Regulateurhandel: "sleutel" wordt hier gebruikt in de betekenis: "werktuig waarmee een stift of staaf wordt omgedraaid, of waarvan een draaiende stift of staaf deel uitmaakt"; de regulateurhandel is inderdaad verbonden aan een draaibare as door de ketel heen, naar de regulateur. (1)

Reinigingsperron

(Grootspoor); speciaal perron voor het reinigen van (reizigers-)materieel. (2)

Reisinformatie

Alle informatie aan reizigers met betrekking tot de treindienst. vertrektijden, vertrekpunten, vertragingen, aankomsttijden, stopplaatsen, eindbestemming etc. (2)

Reistijd

Wordt bepaald door de rijtijd van een trein (kale rijtijd) + de tijd dat de trein stilstaat + overstaptijd + rijtijdmarge (= percentage op de kale rijtijd, afhankelijk van het type trein). De reistijd wordt weergegeven in hele minuten. (2) Zie ook: Rijtijd.

Reizigersinformatie

Alle informatie op- en rond de spoorweginfrastuctuur ten behoeve van de reiziger. Naast reisinformatie (bijvoorbeeld zoals aangeboden via vertrekstaten, CTA-borden) betreft dit o.a. informatie over de locatie van verkooppunten, toiletten, taxi’s, bussen, bagagedepots, accomodaties(s), enz. (2)

Reizigersoverpad

Overpad, (alleen) bestemd voor reizigers. (2) Zie:artikel Overwegen grootspoor.

Reko-locomotief

Reko staat voor Rekonstruktion. Na WO2 en de splitsing van de DRG in DB (West-Duitsland) en DR (Oost-Duitsland) waren er vooral bij die laatste onvoldoende middelen voor de wederopbouw. Op basis van (ver)oud(erd) materieel werd een vernieuwings-, oftewel reconstructieprogramma gestart. Zo werden oude stoomlocs vernieuwd door o.a. nieuwe ketels aan te brengen.

Relais

Een relais is een door een elektromagneet bediende schakelaar die een willekeurig aantal schakelcontacten kan openen of sluiten. Ze zijn er in zeer veel verschillende uitvoeringsvormen, zowel wat betreft aantal en functie van de contacten, de functie van het relais zelf, de bevestiging van de aansluitingen, de spoelspanning en de afmetingen ervan. Een relais kan worden toegepast om met behulp van een relatief klein elektrisch vermogen in de spoel van de elektromagneet een hoge spanning of een grote stroom te kunnen schakelen. (28) Meer over relais.

Relaishuis

(In spoorjargon RH). Gebouw (steen/beton) op een emplacement, waarin de relaisbeveiliging van dat emplacement is ondergebracht. (2)

Reliëf

1. Oppervlaktestructuur. Waarneembare structuur het oppervlak. (19)
2. Het reliëf is in de aardrijkskunde het geheel van hoogtes en laagtes in het landschap, dat samen de verticale dimensie van het landschap vormt. (28) Meer over reliëf.

Rem

1. Inrichting tot remmen. (1)
2. Afkorting van remise. (1)

Remblok

Blok dat bij het remmen tegen een wiel aangedrukt wordt en zodoende de beweging belemmert. (1)

Remise

Zie: lokloods. (1)

Remgenerator

Een remgenerator (in het Duits: "bremsmodul", in het Engels: "brake module"), ontvangt alle informatie van de centrale of booster die via de rails naar de locdecoder wordt verzonden. Hij verandert deze informatie zo, dat hij één locomotiefdecoder opdracht geeft om het snelheidsniveau op stilstand (nul) te zetten, zodat de loc/treinstel natuurgetrouw afremt. De andere componenten van de ditale locopdrachten blijven ongewijzigd behouden. Bij stoppen voor het sein blijven de front en achter verlichting branden.

Pas op! Er bestaan remgeneratoren die alleen een algemeen stopsignaal naar alle locs versturen en dan staat alles stil! Meer over remgenerator.

Remkraan

(Grootspoor); kraan waarmee de luchtdrukrem van een trein bediend wordt (luchtkraan). (1). Zie ook: Treinleiding.

Remmer

(Grootspoor); "rangeerder", ook: bedienaar van de handrem op treinen die vroeger geen doorgaande automatische luchtdrukrem bezaten. (28) Meer over remmer.

Remmershuis

(Grootspoor); hokje op goederenwagen, waarin de man zit die de handremmen bedient; zie: "geleider". (1) Meer over remmer.

Remschoen

Schoenvormig stuk metaal, dat op de rails gelegd wordt voor een aanrijdende wagen, met de bedoeling deze te remmen. (1)

Resin

(Chemie); resin is een kunsthars. Het is een synthetische stof die dezelfde kenmerken heeft als een natuurlijke "hars": het is gietbaar, zacht maar goed hechtend. Kunstharsen zijn vaak thermoplastisch, licht vervormbaar en meestal goed isolerend. (28) In de modelbouw bestaat "resin" uit gemalen steen wat doorgaans wordt gemengd met vloeibare "kunsthars". Door deze vermenging krijgen we een gietbaar mengsel. Ideaal voor het gieten in een mal om er bijv. gebouwen of tunnelingangen van te maken. Meer over kunsthars.

"Resolver"

(Eng); Onderdeel van een industriële servomotor. Ook hoekopnemer genoemd. Dient voor het bepalen van de draaihoek van de rotor. (3) (Zie ook: artikel Wat is een servomotor en Encoder.

"Resort"

(België ressort); (schroef)veer tussen aspot en onderstel van loc of wagen. (1)

Restauratierijtuig

(Grootspoor); een rijtuig voorzien van een keuken en zitplaatsen aan tafels. In dit rijtuig worden dranken en maaltijden geserveerd. (28) Meer over restauratierijtuig.

Restaureren

(Grootspoor); Het vuur ontdoen van slakken, een nieuw vuur aanleggen, waternemen, machinistenhuis schoonmaken, de bewegende delen smeren zowel de betekenis: "in de vroegere toestand herstellen", nl. rijklaar maken zoals de loc was voor de rit, als "lichamelijk herstellen", "voeden", komen hier naar voren; de lok "krijgt te eten en te drinken". (1)

Restzetting

Zetting die verwacht mag worden gedurende een bepaalde periode vanaf een vastgesteld moment. Bijv. max. 10 cm gedurende 10 jaar na oplevering werk. (2)

Retourstroom

De stroom die van het stroomvragende tractievoertuig terug gaat naar het voedende station. (2)

Reverse engineering

(Engels); reverse engineering is het onderzoeken van een product (meestal een product van een concurrent, een wapen dat van een tegenstander is gestolen, een stuk software of een communicatieprotocol) om daaruit af te leiden wat de eisen zijn waaraan het product probeert te voldoen, of om de precieze interne werking ervan te achterhalen. (28) Meer over reverse engineering.

"Reverse voltage"

(Elektronica); de spanning in tegengestelde richting (=anders van polariteit dan de spanning in doorlaatrichting) over een component, zoals bijv. een diode of een led. Is die spanning (ook blokkeerspanning genoemd) in tegengestelde richting hoger dan de maximum opgegeven waarde in de datasheet, dan raakt de component onherstelbaar defect. (3)

Richtingbedrijf

(Grootspoor); groepering van rijrichtingen op een viersporig baanvak. (2) Meer over Richtingbedrijf Zie ook: Lijnbedrijf.

Rijden op zicht

(Grootspoor); lastgeving, tegenwoordig heet dat "aanwijzing": de machinist moet tijdig kunnen stoppen voor elk gevaar. Overwegen etc. mogen maximaal met 10 km/u worden genaderd. Deze lastgeving wordt vaak opgelegd bij ongelukken en storingen, maar kan ook door het sein "knipperend geel" worden opgelegd voor rangeerbewegingen.

Rijdraad

(NS-jargon bij het Grootspoor); De onderste twee - vlak naast elkaar (dus horizontaal) - liggende draden van de bovenleiding. Zie: artikel Bovenleiding algemeen.

Rijdraadhoogte

(Grootspoor); rijdraadhoogte is de afstand tussen "Bovenkant Spoor" (BS) en onderkant rijdraad, waarbij de as waarover deze wordt gemeten, mee kantelt met de Verkanting. (2)

Rijnboog

(Rhijnboog); bijnaam voor de locomotieven van de serie NS 1600, die oorspronkelijk voor de Nederlandsche Rhijnspoorwegmaatschappij gebouwd waren en voorzien waren van een bogie, een boog; ook: "erwtenbus". (1)

Rijregelaar

(Modelspoor digitaal); 1. Regelaar (draaiknop) op een digitale centrale, om de snelheid van een modeltrein te regelen. Zie artikel Centrales.
2. (Modelspoor analoog); Elektronica in een omkasting, met een ingebouwde of losse trafo/voeding, t.b.v. het regelen van de snelheid m.b.v. gelijkspanning én het omschakelen (ompolen) van de rijrichting van een tweerail-modeltrein. De kast kan extra functionaliteit bevatten zoals een aparte wisselspanningsaansluiting voor verlichting. Zie artikel Overige rijregelaars.

Rijspiegel

(Grootspoorjargon); Wanneer het spoor regelmatig bereden wordt, zal de bovenkant van de spoorstaaf glad worden door de passerende wielen. Hierdoor wordt de spoorstaafkop zo glad als een spiegel.

Rijtijd

De tijd die de trein nodig heeft om vanaf plaats A naar plaats B te rijden (doorgaans van stilstand tot stilstand). De rijtijd wordt bepaald door infra-, materieel-, en dienstregelingskarakteristieken (bijv. baanvaksnelheid, materieelsoort, aantal stops, enz.). De rijtijd wordt weergegeven tot in tienden van hele minuten. (2)

Rijtrek

Trek op het vuur die ontstaat door de rijwind; deze trek werkt zowel van boven aan de schoorsteen als vanonder aan het rooster. (1)

Rijtuig

(Grootspoor); een rijtuig is één van de wagons van een personentrein of tram (treinwagon of tramwagon bestemd voor reizigersvervoer). (3) Meer over rijtuig.

Rijweg

(Grootspoor); een rijweg is een afgebakend deel van het spoorwegnet in een zodanige toestand, dat materieel op deze rijweg onder veiligheidscondities kan worden verplaatst, nadat toestemming is verleend. (2) Meer over rijweg

Rijwegen

(Grootspoor); zie website Wikipedia

Rimpelspanning

(Elektrotechniek); de uitgangsspanning van een bruggelijkrichter is een pulserende gelijkspanning, die niet te vergelijken is met de spanning van een batterij. Voor de meeste toepassingen is dat niet acceptabel en daarom wordt de gelijkgerichte spanning vervolgens meestal met een condensator of een uitgebreidere schakeling, meer gelijkmatig gemaakt. Dit wordt afvlakken genoemd, de schakeling heet afvlakfilter. Afhankelijk van de mate van afvlakking blijft in de gelijkspanning een kleine of grotere wisselspanningscomponent, "rimpel" genaamd, over. (28) Meer over rimpel(spanning)

Ringkerntransformator

Een ringkerntransformator (Engels: "toroidal transformer") is een speciaal type transformator, waarvan de kern is gemaakt van materialen zoals weekijzer of speciale keramische materialen, ferrieten genaamd, in de vorm van een ringkern. De wikkelingen zijn elektrisch geïsoleerd op de ringkern aangebracht. De individuele windingen zijn doorgaans gelijkmatig verdeeld over de gehele omtrek van de ring. Ringkerntransformatoren hebben een hoge inschakelstroom, tot wel 80 maal hun nominale stroom. Meer over ringkerntransformator

Ringleiding

Een ringleiding ook: centrale voedingsleiding (CVL), zorgt er door de grotere draaddiameter voor, dat de voedingsspanning zonder spanningsverlies van de transformator of de centrale bij de rails komt. Het voorkomt ook dat door slechte railverbinders (raillassen) delen van de baan zonder spanning komen. Meer over ringleiding.

Robeltrein

(Grootspoor); speciale trein voor het leggen van rails. (28) Wikipedia Meer over Robeltrein

"Rode pit"

(Spoorjargon); Een sein dat rood licht vertoont.

Roest

Roest is het roodbruine materiaal dat ontstaat wanneer ijzer reageert met zuurstof in de aanwezigheid van water. Roest is een gehydrateerd ijzer(III)oxide (Fe₂O₃), een mengeling van ijzeroxide en hydroxylgroepen en in die zin een metaaloxide. Het werkwoord roesten wordt gebruikt voor de vorm van corrosie waarbij het ijzer in ijzerhoudende legeringen, zoals in staal, oxideert. (28) Meer over roest.

Roestrijden

(Grootspoor); het berijden van weinig gebruikte sporen of wisselverbindingen, zoals overloopwissels, om roestaanslag van de rails te verwijderen. Van belang om ervoor te zorgen dat de rails elektrisch geleidend blijven. (4) Meer over roestrijden.

Roestvast staal

Roestvast staal, ook "rvs" of "inox" genoemd, is een verzamelnaam voor een aantal legeringen van hoofdzakelijk ijzer, chroom, nikkel en koolstof. Om van roestvast staal te kunnen spreken, is minimaal 11 tot 12% chroom en maximaal 1,2% koolstof nodig. Verder zijn in veel soorten roestvast staal ook de elementen molybdeen, titanium, mangaan, stikstof en silicium aanwezig. (28) Meer over roestvast staal.

Roken

Zwart roken, walmen; "een zware pijp roken"; vgl. stinken, runnen, zware tabak roken. (1)

Rolbareel

(België); rijdende afsluiting (afsluithek) bij overweg. Deze metalen constructie met twee wielen werd vroeger gebruikt bij een overweg. Wanneer een trein in aankomst was sloot de overwegwachter de doorgang af voor het wegverkeer door de bareel voor het spoor te rollen. (1) Meer over rolbareel.

Rollend gereedschap

Gereedschappen en hulpmiddelen, bestemd om door middel handkracht over het spoor te worden bewogen. (2)

Rollend materieel

(Grootspoor); rollend materieel is het totaal aan locomotieven, treinstellen, rijtuigen, wagens, onderhoudstreinen, bijzondere voertuigen, enz. dat rijdt op het spoorwegennet (ook wel afgekort tot materieel). (2)

Romneyloods

Een "romneyloods" is een type loods dat in het Verenigd Koninkrijk wordt geproduceerd. Het is een doorontwikkelde variant van de Nissenhut die tijdens de Eerste Wereldoorlog werd uitgevonden, maar vooral op grote schaal gebouwd werd als noodonderkomen in de Tweede Wereldoorlog. De Amerikaanse variant van deze loods is de Quonsetloods. (28) Meer over Romneyloods

Rond

Ronde loods: boogvormige locomotiefloods, waarvan de sporen op een draaischijf uitkomen. (1)

Rondsel

Een rondsel is een soort (klein) tandwiel. (28) Meer over rondsel

Rongen

Rongen zijn verticale rechthoekige profielen (of staven) aan de zijkanten van een platte open goederenwagen, vrachtwagen of oplegger. De rongen dienen als opsluiting (tegenhouden) van de lading, maar kunnen afgenomen of weggeklapt worden voor het laden en lossen. De rongen worden in zogenaamde rongkokers gestoken. Rongen worden toegepast waar platte wagons met klapbare (lage) zijschotten minder geschikt zijn voor de ladingsvorm, zoals buizen, staalplaten, balken en rondhout. Oorspronkelijk werden rongen gebruikt bij hooiwagens in de oogsttijd. (28) Meer over rongen.

Rongenwagen

(Grootspoor); een rongenwagen is een platte open wagen, voorzien van opstaande profielen/staven om de lading te borgen. De rongen kunnen afgenomen of weggeklapt worden voor laden en lossen. (3). (Zie ook: artikel Belading van rongenwagens).

Rongkoker

(Grootspoor); verzonken opening in de vloer van een platte open wagen, waar opstaande profielen/staven; "rongen" genaamd, ingestoken kunnen worden. De rongkoker wordt door sommige leveranciers "rongpot" genoemd. De rongen dienen om de lading te borgen. (3). (Zie ook: artikel Belading van rongenwagens).

Rood

1. "Aan of op de rooie houden": de wijzer van de manometer bij of op het rode gebied op de wijzerplaat houden, dat de max. stoomdruk aangeeft; daardoor: de keteldruk maximaal houden, zodat het arbeidsvermogen zo groot mogelijk is. (1)
2. "Rooie zondag": de wettelijk verplichte vrije zondag die men had na twee voorafgaande zondagsdiensten; de derde zondag was "rood", omdat het verboden was op die dag te werken. (1)
3. "Roodpet", "rooie pet" bijnaam voor de stationschef/perronchef, de man met de rooie pet. (1)
4. "Rooie Sien": bijnaam van de roodgeverfde diesel-elektrische treinstellen DE 111-152. Dat deze treinstellen een vrouwennaam kregen was geen toeval: eerder kregen kleinere dieselstellen de naam "blauwe engel". (1)

"Roofmate"

Zie: XPS.

Rook

(België); hij maakt zwarte rook: hij (de locomotief) rookt zwart uit de schoosteen. (1)

Rookgenerator

(Modelspoor); stoomlocomotieven hebben vaak een mogelijkheid om een rookgenerator te plaatsen of hebben "af fabriek" al een rookgenerator ingebouwd. Ook worden rookgeneratoren soms toegepast voor het laten roken van schoorstenen op huisjes op de modelbaan. Rookgeneratoren zijn er in diverse maten en voor verschillende bedrijfsspanningen. Om rook te genereren wordt gebruik gemaakt van rookvloeistof, die bij verwarmen voor het ontwikkelen van rook zorgt. De rookvloeistof dient in het reservoir van de rookgenerator, van bovenaf te worden (bij)gevuld. Daarbij kan gebruik gemaakt worden van een pipet of injectiespuit met naald, om het reservoir van de rookgenerator met rookvloeistof te vullen. Zie artikel Rookgenerator aansluiten op een locdecoder.

Rookkast

Ruimte vooraan de ketel waar de vlammen en de rook uit de verschillende pijpen bijeenkomen om daarna de schoorsteen in te gaan; rookkast leeghalen of leegscheppen: met het vuur meegekomen vliegas uit de rookkast scheppen. (1)

Rookkastdeur

Deur waarmee de rookkast naar buiten toe afsluitbaar is. (1)

Rooksliert

Rookpluim. (1)

Rookvloeistof

(Modelspoor); rookvloeistof is bedoeld om in een rookgenerator van een modelspoorstoomlocomotief te doen. De vloestof bestaat uit water, propyleenclycol (een mengsel van isoparaffinische koolwaterstoffen) en een aromatisch additief (toevoeging) voor de geur. Lees ook het veiligheidsinformatieblad (in de USA heet dat MSDS) van de fabrikant, want het spul is bij inademen of inslikken en/of huidcontact zeer ongezond. De ruimte dus zeer goed ventileren. Zie ook artikel: Rookgenerator aansluiten op een locdecoder.

Rooster

Rooster, roosterbed: bed van staven onder in de vuurkist, waarop het vuur gestookt wordt. (1)

Roosterbeer

Roosterbeer: meestal in het meervoud; "roosterberen", de staven van het rooster. (1)

Rot

Rotkachel: "slechte kachel", slecht vuur; "rotstuk": slecht stuk spoor, "slecht baanvak"; "dat stuk ligt er rot bij"; "rotbak": slechte stoommaker. (1)

Rouwbrief

Rangeerseinlantaren(zowel laag- als hoogeplaatst), die in een bepaalde stand een wit vlak toont met aan de randen dubbel diagonaal zwarte strepen, als van een rouwbrief. (1)

Rotor

(Elektrotechniek); dit is het draaiende deel van een elektromotor. Ook "anker" genaamd. (28) Meer over rotor.

RP-25

RP-25 ook wel geschreven als "RP25". RP staat voor NMRA "Recommended Practice". Het is iets minder belangrijk dan een standard.

RS-terugmelding

(Digitaal); de RS-terugmelding (RS-bus) wordt toegepast door Lenz bij "Digital Plus". over Digital Plus.

Rughellingplaat

(Grootspoor); een rughellingplaat is een plaat die op de dwarsligger gemonteerd wordt met behulp van kraagbouten en er voor zorgt dat de spoorstaaf naar binnen gekanteld wordt. Zie ook Spoorstaafvoet.

Ruiken

"Aan de paal ruiken"; zie "Paal"; ook: "snuffelen"; de loc wordt hier als een ruikend dier voorgesteld. (1)

Hoofdpagina Categorie-index Index Menu