Persoonlijke instellingen

Woorden - O: verschil tussen versies

Uit BeneluxSpoor.net - Encyclopedie
Ga naar: navigatie, zoeken
k (woord toeg.)
k (txt)
 
(13 tussenliggende versies door dezelfde gebruiker niet weergegeven)
Regel 1: Regel 1:
 
{{Koptekst
 
{{Koptekst
 
|Vorige= Woorden - N
 
|Vorige= Woorden - N
−
|Volgende= Woorden - P
+
|Volgende= Woorden - P <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.-->
 
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst
 
|VorigeMenu= Verklarende woordenlijst
 
|Auteur=
 
|Auteur=
−
}}{{Trefwoord <!--Waarschuwing. Alle teksten waar [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] achter staat, mogen absoluut NIET gewijzigd worden! Dat zijn citaten uit een boek.-->
+
}}<div style="width:800px;text-align:right;">Zoeken op deze pagina: CTRL + F.</div>
−
|Trefwoord= '''Woord of afkorting'''.
+
'''Woord of afkorting:'''
−
|Omschrijving= '''Verklaring''' &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp; Zoeken op deze pagina: CTRL + F.
+
{{Woord
 +
|Term= OBI.
 +
|Uitleg= Afkorting van '''Operationeel Besturingscentrum Infra.''' Vier locaties in Nederland van waaruit het functioneren van de bovenleiding en de beveiliging bewaakt wordt en eventuele storingsmeldingen worden gecoördineerd. [http://www.energievoorziening.info/eigen%20nieuws/obi/obi.htm Meer over OBI].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= OBIS.
 +
|Uitleg= Afkorting van '''On Board Information Services'''. Dit is een IT-platform van de Nederlandse Spoorwegen, dat sinds 2010 wordt ingebouwd in Intercity-treinen in Nederland. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/On_Board_Information_Services Meer over OBIS].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= OCCR.
 +
|Uitleg= (Grootspoor); afkorting van '''Operationele Controle Centrum Rail'''. Opvolger van het [[Woorden - M#MBN.|MBN]] ([[Woorden - M#Materieel|materieel]] Besturingscentrum NedTrain). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Operationeel_Controle_Centrum_Rail Meer over OCCR].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Oled.
 +
|Uitleg= (Elektronica); een '''oled''' (Engels: "organic light-emitting diode" en Nederlands: "organische licht-gevende diode)", is een halfgeleiderlichtbron, net als anorganische leds en lasers. Terwijl een led een felle puntbron is, is een oled juist een grotevlakkenstraler. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Oled Meer over Oled].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= ON's.
 +
|Uitleg= Briketten van de Oranje-Nassau-mijnen ('''ON''' is de afkorting van Oranje-Nassau). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= OpAmp.
 +
|Uitleg= Afkorting van '''Operational Amplifier'''. IC dat op basis van de toestand van de twee ingangen, zijn uitgang hoog (=minstens 4,7 volt) of laag (=maximaal 0,4 volt) maakt. De ene ingang is [[Woorden - N#Niet-inverterende ingang|niet-inverterend]] en de andere is [[Woorden - I#Inverterende ingang|inverterend]]. Zie: [[Elektronica basis]].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= ORE.
 +
|Uitleg= Het '''ORE''' ("Office de Recherches et d'Essais", Nederlands: "Bureau voor Onderzoek en Proefnemingen") was een orgaan van de "Union Internationale des Chemins de fer" (UIC), dat op 13 maart 1950 zijn activiteiten startte. Het had als doel technisch onderzoek op het gebied van spoorwegen internationaal te coördineren en zo doublures te vermijden.  [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Office_de_Recherches_et_d%27Essais Meer over ORE].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= OS.
 +
|Uitleg= '''OS''' is de afkorting van "Onveilig Sein". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= OVR.
 +
|Uitleg= Afkorting van '''Openbaar Vervoer Reisinformatie'''.
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= OVS.
 +
|Uitleg= Afkorting van '''Ontwerp Voorschriften voor de Spoorwegbouw'''. Dit is een term die in gebruik is bij de Nederlandse Spoorwegen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=ovs Meer over OVS].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= OV-SAAL.
 +
|Uitleg= '''OV-SAAL''' (afkorting voor Openbaar Vervoer Schiphol - Amsterdam - Almere - Lelystad) is de naam van het project dat ProRail uitvoert om de capaciteit op de Amsterdamse Zuidtak en de Flevolijn uit te breiden. Dat is nodig omdat er steeds meer vraag is naar vervoer tussen Almere en Amsterdam, waarvoor het treinaanbod uitgebreid moet worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://wiki.ovinnederland.nl/wiki/OV-SAAL OV-SAAL].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Offset
 +
|Uitleg= Elektronica; een '''gelijkspanning''' die bij het ingangssignaal (of de ingangsspanning) wordt '''opgeteld''', bijv. bij een [[Woorden - O#OpAmp.|"opamp"]]. In het ideale geval geldt dat de uitgangsspanning van de opamp 0 volt is wanneer beide ingangsspanningen exact gelijk zijn. In de praktijk klopt dit niet precies, en is een kleine spanning (orde van grootte mV) nodig om de uitgang exact op nul te krijgen. Deze spanning wordt de '''offset'''spanning genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [http://www.breem.nl/Begrippen/bgro.htm Meer over offset].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Oliefant
 +
|Uitleg= '''Oliefant''' was de bijnaam van de locomotieven van serie NS 3300, een verbeterde uitvoering met [[#Oververhitter|oververhitter]] van de NS 3200, het wilde varken; later werd de bijnaam wild varken ook voor de 3300-den en 3400-den gebruikt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Olielamp
 +
|Uitleg=  De '''olielamp''' is de voorloper van de elektrische lamp. Pas begin 20ste eeuw werd ieder huishouden in Nederland aangesloten op het elektriciteitsnet en vond de gloeilamp algemeen toepassing. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(24)]] [https://wikikids.nl/Olielamp Meer over olielamp].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Oliepremie
 +
|Uitleg= De '''oliepremie''' was een premie aan het loc-personeel wanneer dit minder dan een gestelde hoeveelheid olie gebruikte; de machinist kreeg twee keer zoveel premie als de stoker. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Olietuit
 +
|Uitleg= (België); De '''olietuit'''-smeerkan: de [[Woorden - L#Lange kan|lange kan]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Omgekeerde L-sein
 +
|Uitleg= Eerst werd in maart 1963 het [[Woorden - L#L-sein|L-sein]] ingevoerd. Daar de machinisten massaal klaagden over het feit dat het bovenste witte licht 'savonds het zicht op de seinen verminderde en ook klaagden over hinderlijk licht dat in de cabine doordrong, werd al na enkele maanden, namelijk op 20 mei 1963, het omgekeerde L-sein ingevoerd. Het frontsein vertoonde nu de vorm van een "omgekeerde L" [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] [https://www.nicospilt.com/index_treinseinbeelden.htm Meer over omgekeerde L-sein].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Omgooien
 +
|Uitleg= (NS jargon). Term voor het '''omzetten''' van het wissel van de éne naar de andere stand. De term stamt nog uit de tijd dat wissels handmatig omgezet werden met een wisselsteller, die voorzien was van een beweegbaar [[Woorden - C#Contragewicht|contragewicht]]. Zie: afb. 02 in artikel [[Railgeometrie]].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Omgrenzingsprofiel
 +
|Uitleg= Het '''omgrenzingsprofiel''' is de aanduiding voor de maximale afmetingen die een trein mag hebben. Het profiel van vrije ruimte ([[Woorden - P#PVR.|(PVR)]] is de aanduiding voor de ruimte waarbinnen zich niets anders mag bevinden dan de trein. Het PVR is wat groter dan het omgrenzingsprofiel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Omgrenzingsprofiel Meer over omgrenzingsprofiel].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Omleidingsroute
 +
|Uitleg= Spoorverbinding die gebruikt kan worden door treinen als '''alternatief''' voor de voorziene '''route'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=omleidingsroute Meer over omleidingsroute].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Omloop 
 +
|Uitleg= Een '''omloop''' is de vastlegging van de verschillende diensten die treinmaterieel volgt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(7)]] [https://railwiki.nl//index.php?title=Hoofdpagina Meer over omloop].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Omloopplaten
 +
|Uitleg= De voet'''platen''' rondom de ketel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= "Omlopen"
 +
|Uitleg= 1. '''Omlopen''' is het rijden van de loc van de ene kopkant van de trein naar de andere. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie: [[Treinen keren]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Omlopen Meer over omlopen].<br />2. Het omgooien van het wissel wordt ook wel het '''omlopen''' van het wissel genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(22)]] Zie: [[Woorden - G#Gekoppeld wissel|Gekoppeld wissel]]. [https://www.irse.nl/resources/Het-Wissel-deel-1.pdf Meer over omlopen wissel].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Ompolen 
 +
|Uitleg= (Elektrotechniek); '''ompolen''' is het verwisselen van de plus en de min.
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Omzetstoel
 +
|Uitleg= [[Woorden - W#Wisselsteller|Wisselsteller]] voor het handmatig '''omzetten''' ([[Woorden - O#Omgooien|omgooien]]) van een wissel. Zie het artikel [[Railgeometrie]]
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Onbewaakte overweg
 +
|Uitleg= Een '''onbewaakte overweg''' is een spoorwegovergang zonder slagbomen en/of waarschuwingslichten. Zie: [[Woorden - N#NABO.|NABO]].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Onderbouw
 +
|Uitleg= 1. Term uit de spoorwereld. De '''onderbouw''' is de ondergrond waar de spoorlijn op wordt aangelegd. Dit kan dus het zandlichaam, een spoordijk, een brug, een fly-over of een viaduct zijn. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=onderbouw Meer over onderbouw].<br />2. De '''onderbouwconstructie''' van een modelspoorbaan. Zie: [[Onderbouwconstructies]].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Onderhoud
 +
|Uitleg= Onder '''onderhoud''' vallen alle activiteiten die als doel hebben een technisch systeem in de technische staat te houden of terug te brengen, die nodig wordt geacht voor de door het systeem te vervullen functie. Onderscheiden kunnen worden; vernieuwen, herstellen, inspecteren en verzorgen. Daarnaast zijn er nog verschillende soorten onderhoud. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Onderhoud]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=onderhoud Meer over onderhoud].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Onderhoudsproces
 +
|Uitleg= Het '''onderhoudsproces''' van de [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]] omvat inspectie/schouw, preventief onderhoud, correctief onderhoud, vervangen en vernieuwen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=onderhoudsproces Meer over onderhoudsproces].
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Ondermachinist
 +
|Uitleg= Rang onder die van machinist; een bevoegd leerling werd eerst '''ondermachinist''', dan pas machinist. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Onderstation
 +
|Uitleg= 1. Een '''onderstation''' van de NS dient voor de voeding van de bovenleiding installatie. [https://www.energievoorziening.info/onderstation/onderstations.htm Meer over onderstation].<br />2. Station dat valt onder een rayon voor goederenvervoer , en dat eindbestemming dan wel plaats van herkomst van vervoerde goederen is. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 +
}}
 +
{{Woord
 +
|Term= Onderstopmachine
 +
|Uitleg= Een '''onderstopmachine''' wordt gebruikt om de ballast goed onder de spoorstaven te stoppen zodat de rails goed ligt.
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= OBI.
+
|Term= Ondervuur
−
|Omschrijving= Afkorting van '''Operationeel Besturingscentrum Infra.''' Vier locaties in Nederland van waaruit het functioneren van de bovenleiding en de beveiliging bewaakt wordt en eventuele storingsmeldingen worden gecoördineerd.
+
|Uitleg= '''Ondervuur opbouwen''': een dunne eerste laag kolen over het rooster gooien, aan het begin van de dienst, als basis van het vlak voor de trein vertrekt, [[Woorden - V#Vuur|lekkere kacheltje]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook [[Woorden - K#Kachel|Kachel]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= OBIS.
+
|Term= "Onderzeeër"
−
|Omschrijving= Afkorting van '''On Board Information Services'''. Dit is een IT-platform van de Nederlandse Spoorwegen, dat sinds 2010 wordt ingebouwd in Intercity-treinen in Nederland. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= (Spoorjargon); 1. [[Woorden - D#Dwergsein|Dwergsein]], dat laag tussen de sporen is aangebracht, en door die laagte doet denken aan een '''"Onderzeeboot".''' Zie ook: [[Woorden - V#Vaantje|"Vaantje"]].<br />2. Bijnaam van de locomotieven van de serie NS 2900. De onderzeeër was in de tijd van indienststelling van deze locomotieven, rond 1870, zeer modern, en dat is waarschijnlijk de reden deze benaming: de 2900-den waren zeer modern. Men kan niet zeggen dat ze op een onderzeeër leken. Zie ook: [[Woorden - D#"Driemaster"|"Driemaster"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - D#Dwergsein|Dwergsein]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= OCCR.
+
|Term= "One shot"
−
|Omschrijving= (Grootspoor). Afkorting van '''Operationele Controle Centrum Rail'''. Opvolger van het [[Woorden - M#MBN.|MBN]] ([[Woorden - M#Materieel|materieel]] Besturingscentrum NedTrain). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Operationeel_Controle_Centrum_Rail Meer over OCCR].
+
|Uitleg= (Engels) Vakjargon uit de Elektronica. Aanduiding voor een [[Woorden - M#"Monostabiele multivibrator|monostabiele multivibrator"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Multivibrator Meer over multivibrator].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Oled.
+
|Term= Ongelijkvloerse kruising
−
|Omschrijving= (Elektronica); een '''oled''' (Engels: "organic light-emitting diode" en Nederlands: "organische licht-emitterende of lichtgevende diode)", is een halfgeleiderlichtbron, net als anorganische leds en lasers. Terwijl een led een felle puntbron is, is een oled juist een grotevlakkenstraler. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Oled Meer over Oled].  
+
|Uitleg= Een '''kruising''' tussen twee vormen van lijn[[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]], waarbij de verkeersstromen elkaar op '''ongelijke hoogte''' tegenkomen. Voorbeelden zijn een fly over, dive-under, viaduct, tunnel, traverse, enz. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Ongelijkvloerse_kruising Meer over ongelijkvloerse kruising].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= ON's.
+
|Term= Ongestabiliseerde voeding
−
|Omschrijving= Briketten van de Oranje-Nassau-mijnen ('''ON''' is de afkorting van Oranje-Nassau). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= Een '''ongestabiliseerde voeding''' (ook "niet gestabiliseerde voeding") is een voeding zonder aanvullende elektronica (regeling, stabilisatie en beveiliging). Bij een ongestabiliseerde voeding is de spanning niet precies gelijk aan de waarde die op het typeplaatje staat aangegeven. Wanneer de ongestabiliseerde voeding namelijk licht belast wordt, stijgt de spanning tot (ver) boven de aangegeven spanning. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Voeding_(elektronica) Meer over ongestabiiseerde voeding].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= OpAmp.
+
|Term= Ontginning
−
|Omschrijving= Afkorting van '''Operational Amplifier'''. IC dat op basis van de toestand van de twee ingangen, zijn uitgang hoog (=minstens 4,7 volt) of laag (=maximaal 0,4 volt) maakt. De ene ingang is [[Woorden - N#Niet-inverterende ingang|niet-inverterend]] en de andere is [[Woorden - I#Inverterende ingang|inverterend]]. Zie: [[Elektronica basis]].
+
|Uitleg= Dit is een '''landwinning''' waarbij vochtige gronden door ontwatering toegankelijk worden gemaakt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=ontginning Meer over ontginning]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= OVR.
+
|Term= Ontkoppelaar
−
|Omschrijving= Afkorting van '''Openbaar Vervoer Reisinformatie'''.
+
|Uitleg= Zie: [[Woorden - O#Ontkoppelmagneet|Ontkoppelmagneet]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= OVS.
+
|Term= Ontkoppelen
−
|Omschrijving= Afkorting van '''Ontwerp Voorschriften voor de Spoorwegbouw'''. Dit is een term die in gebruik is bij de Nederlandse Spoorwegen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= 1. (Grootspoor); '''het uit elkaar halen''' van een trein(deel) in twee treindelen. In de reizigerstreindienst wordt dit ook aangeduid met splitsen of aftrappen, afhankelijk van de functie in de dienstregeling. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=ontkoppelen Meer over ontkoppelen].<br />2. Elektronica. Ontkoppelen van stoorsignalen d.m.v. een ontkoppelcondensator. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(19)]] [https://www.encyclo.nl/begrip/ontkoppelen Meer over ontkoppelen].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= OV-SAAL.
+
|Term= Ontkoppelcondensator
−
|Omschrijving= '''OV-SAAL''' (afkorting voor Openbaar Vervoer Schiphol - Amsterdam - Almere - Lelystad) is de naam van het project dat ProRail uitvoert om de capaciteit op de Amsterdamse Zuidtak en de Flevolijn uit te breiden. Dat is nodig omdat er steeds meer vraag is naar vervoer tussen Almere en Amsterdam, waarvoor het treinaanbod uitgebreid moet worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Meer over [https://wiki.ovinnederland.nl/wiki/OV-SAAL OV-SAAL].
+
|Uitleg= (Elektronica); '''Ontkoppelcondensatoren''' kunnen tussen de voedingsspanning en de massa (min) geplaatst worden, en moeten er voor zorgen dat signalen van het ene circuit niet via de voedingsleidingen in een ander circuit terecht komen. Ook kan een ontkoppelcondensator tussen de massa (min) en een bepaalde aansluiting van een IC geplaatst worden, om stoorsignalen op die aansluiting te dempen (bijvoorbeeld de ontkoppelcondensator op pin 5 van een NE555).
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Offset
+
|Term= Ontkoppelmagneet
−
|Omschrijving= Elektronica; een '''gelijkspanning''' die bij het ingangssignaal (of de ingangsspanning) wordt '''opgeteld''', bijv. bij een [[Woorden - O#OpAmp.|"opamp"]]. In het ideale geval geldt dat de uitgangsspanning van de opamp 0 is wanneer beide ingangsspanningen exact gelijk zijn. In de praktijk klopt dit niet precies, en is een kleine spanning (orde van grootte mV) nodig om de uitgang exact op nul te krijgen. Deze spanning wordt de '''offset'''spanning genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= Voor het ontkoppelen van modeltreinen kan gebruik gemaakt worden van een '''ontkoppelmagneet''' of een elektrische ontkoppelaar. Zie: [[Kadee - magnetisch koppelen en ontkoppelen]] en [[Deurmagneet als ontkoppelaar]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Omgooien
+
|Term= Ontspoorblok
−
|Omschrijving= (NS jargon). Term voor het '''omzetten''' van het wissel van de éne naar de andere stand. De term stamt nog uit de tijd dat wissels handmatig omgezet werden met een wisselsteller, die voorzien was van een beweegbaar [[Woorden - C#Contragewicht|contragewicht]]. Zie: afb. 02 in artikel [[Railgeometrie]].
+
|Uitleg= Zie: [[Woorden - S#Stopontspoorblok|'''Stopontspoorblok''']].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Omgrenzingsprofiel
+
|Term= Ontspoortong
−
|Omschrijving= Het '''omgrenzingsprofiel''' is de aanduiding voor de maximale afmetingen die een trein mag hebben. Het profiel van vrije ruimte ([[Woorden - P#PVR.|(PVR)]] is de aanduiding voor de ruimte waarbinnen zich niets anders mag bevinden dan de trein. Het PVR is wat groter dan het omgrenzingsprofiel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Omgrenzingsprofiel Meer over omgrenzingsprofiel].  
+
|Uitleg= Een '''ontspoortong''' is een mechanische beveiligingsinrichting op de spoorweg, die moet voorkomen dat losse wagens (of eventueel losse rijtuigen) onbedoeld vanaf een zijspoor op de hoofdbaan belanden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] Zie: [[Media:Ontspoortong.jpg|afbeelding]] voor een voorbeeld. (bron afbeelding: Nico Spilt)
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Omleidingsroute
+
|Term= Ontspoorwissel
−
|Omschrijving= Spoorverbinding die gebruikt kan worden door treinen als '''alternatief''' voor de voorziene '''route'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= Een constructie met hetzelfde doel als een [[Woorden - S#Stopontspoorblok|stopontspoorblok]] is een '''ontspoorwissel'''. Dat is een gewoon wissel, maar het is niet met een aftakkend spoor verbonden. Een ontspoorwissel bestaat soms alleen uit wisseltongen - zelfs het puntstuk kan ontbreken. Een wagen die op een ontspoorwissel belandt, rolt van het spoor af. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stopontspoorblok#Ontspoorwissel Meer over ontspoorwissel].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Omloop 
+
|Term= Ontsporing
−
|Omschrijving= Een '''omloop''' is de vastlegging van de verschillende diensten die treinmaterieel volgt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(7)]] [https://railwiki.nl//index.php?title=Hoofdpagina Meer over omloop].
+
|Uitleg= Een '''ontsporing''' is een ongeluk op een spoorbaan, waarbij de wielen van een spoorvoertuig (trein, tram, metro) buiten de rails geraken. Als gevolg hiervan belandt dan vaak een groot deel of zelfs het hele voertuig (of de hele trein) buiten de sporen. In ernstige gevallen kan de trein hierdoor omslaan (=omvallen). Bij hoge snelheden kan dit leiden tot zware schade en/of zwaar persoonlijk letsel met fatale afloop. Zie: artikel [[Ontsporingen]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Ontsporing Meer over Ontsporing.]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= "Omlopen"
+
|Term= Ontsporingsgeleiding
−
|Omschrijving= 1. '''Omlopen''' is het rijden van de loc van de ene kopkant van de trein naar de andere. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie: [[Treinen keren]].<br />2. Het omgooien van het wissel wordt ook wel het '''omlopen''' van het wissel genoemd.
+
|Uitleg= Indien een trein dreigt te '''ontsporen''' houd een '''geleider''', die tussen de spoorstaven aangebracht is, de trein in de baan, waardoor ontsporen vrijwel uitgesloten is. Zie: [[Media:Ontspoorgeleiding.jpg|afbeelding]] voor een voorbeeld. (bron afbeelding: Rene Wolf)
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Ompolen 
+
|Term= Ontwerp-baanvaksnelheid
−
|Omschrijving= (Elektrotechniek); '''ompolen''' is het verwisselen van de plus en de min.
+
|Uitleg= De '''snelheid''' waarop het gehele baanvak in exploitatie gebruikt moet kunnen worden. Deze snelheid kan gelijk of lager zijn dan de ontwerpsnelheid op een specifieke locatie, niet hoger. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=ontw-baanvaksnelh Meer over ontwerp-baanvaksnelheid].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Omzetstoel
+
|Term= Ontwerpsnelheid
−
|Omschrijving= [[Woorden - W#Wisselsteller|Wisselsteller]] voor het handmatig '''omzetten''' ([[Woorden - O#Omgooien|omgooien]]) van een wissel. Zie het artikel [[Railgeometrie]]
+
|Uitleg= De '''snelheid''' waarvoor een systeem '''ontworpen''' moet worden. Ontwerpsnelheid kan van toepassing zijn op bijvoorbeeld spoor, baan of kunstwerken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=ontwerpsnelheid].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Onbewaakte overweg
+
|Term= Onveilig
−
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - N#NABO.|NABO]].
+
|Uitleg= Het sein staat (op) '''onveilig''': voorbij het sein mag niet gereden worden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Onderbouw
+
|Term= Onverzadigd
−
|Omschrijving= 1. Term uit de spoorwereld. De '''onderbouw''' is de ondergrond waar de spoorlijn op wordt aangelegd. Dit kan dus het zandlichaam, een spoordijk, een brug, een fly-over of een viaduct zijn.[[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />2. De '''onderbouwconstructie''' van een modelspoorbaan. Zie: [[Onderbouwconstructies]].
+
|Uitleg= (Chemie); Een '''onverzadigde''' verbinding is een binding tussen twee C-atomen in een molecuul, waarbij er geen sprake is van een enkelvoudige C-C binding maar van een dubbele (C=C) of drievoudige C-C binding (C≡C). Hierbij zijn de twee betrokken C-atomen niet door één elektronenpaar gebonden, maar door twee elektronenparen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(10)]] [https://www.encyclo.nl/begrip/onverzadigd Meer over onverzadigd].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Onderhoud
+
|Term= Ondervuur
−
|Omschrijving= Onder '''onderhoud''' vallen alle activiteiten die als doel hebben een technisch systeem in de technische staat te houden of terug te brengen, die nodig wordt geacht voor de door het systeem te vervullen functie. Onderscheiden kunnen worden; vernieuwen, herstellen, inspecteren en verzorgen. Daarnaast zijn er nog verschillende soorten onderhoud. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Onderhoud]].
+
|Uitleg= '''Ondervuur opbouwen''': een dunne eerste laag kolen over het rooster gooien, aan het begin van de dienst, als basis van het vlak voor de trein, [[Woorden - V#Vuur|lekkere kacheltje]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Onderhoudsproces
+
|Term= Oost-Indische inkt
−
|Omschrijving= Het '''onderhoudsproces''' van de [[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]] omvat inspectie/schouw, preventief onderhoud, correctief onderhoud, vervangen en vernieuwen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= '''Oost-Indische inkt''', in België ook bekend als Chinese inkt, is een lichtechte diepzwarte inkt die veel door kunstenaars wordt gebruikt. Voordat de computer zijn intrede deed op de tekenkamer werd deze inkt daar ook gebruikt voor het maken van technische tekeningen op calqueerpapier. Het is een van de oudst bekende soorten inkt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Oost-Indische_inkt Meer over Oost-Indische_inkt].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Onderstation
+
|Term= Opdragen
−
|Omschrijving= Een '''onderstation''' van de NS dient voor de voeding van de bovenleiding installatie. [https://www.energievoorziening.info/onderstation/onderstations.htm Meer over onderstation].
+
|Uitleg= '''Opkoken'''; de stoom draagt waterdeeltjes mee omhoog. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Onderstopmachine
+
|Term= Opdrukken
−
|Omschrijving= Een '''onderstopmachine''' wordt gebruikt om de ballast goed onder de spoorstaven te stoppen zodat de rails goed ligt.
+
|Uitleg= Vanaf de achterzijde van een trein '''met een loc de trein duwen''', ter assistentie van de loc aan de voorzijde. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_spoorwegjargon#O Meer over opdrukken].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= "Onderzeeër"
+
|Term= Opdrukkracht
−
|Omschrijving= (Spoorjargon); 1. [[Woorden - D#Dwergsein|Dwergsein]], dat laag tussen de sporen is aangebracht, en door die laagte doet denken aan een '''"Onderzeeboot".''' Zie ook: [[Woorden - V#Vaantje|"Vaantje"]].<br />2. Bijnaam van de locomotieven van de serie NS 2900. De onderzeeër was in de tijd van indienststelling van deze locomotieven, rond 1870, zeer modern, en dat is waarschijnlijk de reden deze benaming: de 2900-den waren zeer modern. Men kan niet zeggen dat ze op een onderzeeër leken. Zie ook: [[Woorden - D#"Driemaster"|"Driemaster"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - D#Dwergsein|Dwergsein]].
+
|Uitleg= De kracht waarmee de pantograaf tegen de rijdraad aandrukt, loodrecht op het vlak boven op beide spoorstaven. De '''opdrukkracht''' is samengesteld uit een statische, dynamische en een aërodynamische opdrukkracht. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=opdrukkracht Meer over opdrukkracht].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= ''One shot''
+
|Term= Opdrukloc
−
|Omschrijving= (Eng.) Vakjargon uit de Elektronica. Aanduiding voor een [[Woorden - M#"Monostabiele multivibrator|monostabiele multivibrator"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]  
+
|Uitleg= Een '''loc''' die aan de achterzijde van de trein wordt bijgeplaatst '''ter ondersteuning van de loc''' aan de voorzijde om een steile helling te beklimmen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_spoorwegjargon#O Meer over opdrukken].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Ongelijkvloerse kruising
+
|Term= "Open"
−
|Omschrijving= Een '''kruising''' tussen twee vormen van lijn[[Woorden - I#Infrastructuur|infrastructuur]], waarbij de verkeersstromen elkaar op '''ongelijke hoogte''' tegenkomen. Voorbeelden zijn een fly over, dive-under, viaduct, tunnel, traverse, enz. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= (België): het sein staat '''"open"'''. Het sein staat op veilig; ook: het sein staat goed; "open" wil hier zeggen dat het sein toegang geeft tot het baanvak voorbij het sein, alsof het sein werkt als een hek of afsluitboom; zie ook: [[Woorden - D#"Dicht"|"Dicht"]] of [[Woorden - T#"Toe"|"Toe"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Ongestabiliseerde voeding
+
|Term= Open afspaninrichting
−
|Omschrijving= Een '''ongestabiliseerde voeding''' (ook "niet gestabiliseerde voeding") is een voeding zonder aanvullende elektronica (regeling, stabilisatie en beveiliging). Bij een ongestabiliseerde voeding is de spanning niet precies gelijk aan de waarde die op het typeplaatje staat aangegeven. Wanneer de ongestabiliseerde voeding namelijk licht belast wordt, stijgt de spanning tot (ver) boven de aangegeven spanning. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Voeding_(elektronica) Meer over ongestabiiseerde voeding].
+
|Uitleg= Type '''afspaninrichting''' met zowel een mechanische functie: het afspannen van de rijdraden (bovenleiding) als een elektrisch functie: het scheiden van twee groepen (zowel bij gelijk- als wisselspanning) of het scheiden van twee fasen (bij wisselspanning) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=afspaninr_open Meer over open afspaninrichting].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Ontginning
+
|Term= Open korf buffer
−
|Omschrijving= Dit is een '''landwinning''' waarbij vochtige gronden door ontwatering toegankelijk worden gemaakt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=ontginning Meer over ontginning]
+
|Uitleg= (Grootspoor); benaming voor een '''type buffer'''.  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Ontkoppelaar
+
|Term= Openrijden
−
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - O#Ontkoppelmagneet|Ontkoppelmagneet]].
+
|Uitleg= 1. (Grootspoor); Als het [[Woorden - W#Wissel|wissel]] niet in de juiste stand ligt en een railvoertuig het "met de punt mee" passeert, dan spreekt men van het '''openrijden''' van het wissel. Tenzij een wissel "openrijdbaar" is ontstaat hierbij schade aan de [[Woorden - W#Wisselsteller|wisselsteller]] en aan de verbinding tussen wisselsteller en wisseltongen, soms ook aan de tongen zelf. Soms ontspoort een trein bij het "openrijden" van een wissel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />2. (Modelspoor); bij "analoog rijden" kan het "openrijden" van een wissel geen kwaad.<br />3. (Modelspoor); bij "digitaal rijden" onstaat bij wissels met metalen [[Woorden - P#Puntstuk|puntstuk]] bij het "openrijden" meteen kortsluiting, wanneer het puntstuk van het wissel [[Puntstuk van het wissel polariseren|gepolariseerd]] is. Het metalen puntstuk heeft dan bij het "openrijden" een andere polariteit dan de aanliggende spoorstaaf. Rijdt de loc of de trein daar overheen, dan treedt [[Woorden - K#Kortsluiten|kortsluiting]] op tussen het metalen puntstuk en de aanliggende spoorstaaf. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Wissel_(spoorweg)#Openrijden Meer over openrijden].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Ontkoppelen
+
|Term= ''Open Source''
−
|Omschrijving= 1. Grootspoor. '''Het uit elkaar halen''' van een trein(deel) in twee treindelen. In de reizigerstreindienst wordt dit ook aangeduid met splitsen of aftrappen, afhankelijk van de functie in de dienstregeling. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]<br />2. Elektronica. Ontkoppelen van stoorsignalen d.m.v. een ontkoppelcondensator. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= (Eng) '''"Open source"''' of "open bron" beschrijft de praktijk die in productie en ontwikkeling vrije toegang geeft tot de bronmaterialen ("de source") van het eindproduct. Bijvoorbeeld "Open Source software". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://en.wikipedia.org/wiki/Open_source Meer over open source].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Ontkoppel condensator
+
|Term= Opkomen
−
|Omschrijving= (Elektronica); '''Ontkoppelcondensatoren''' kunnen tussen de voedingsspanning en de massa (min) geplaatst worden, en moeten er voor zorgen dat signalen van het ene circuit niet via de voedingsleidingen in een ander circuit terecht komen. Ook kan een ontkoppelcondensator tussen de massa (min) en een bepaalde aansluiting van een IC geplaatst worden, om stoorsignalen op die aansluiting te dempen (bijvoorbeeld de ontkoppelcondensator op pin 5 van een NE555).
+
|Uitleg= (Elektrotechniek); Het '''opkomen''' van een relais is het moment dat de [[Woorden - S#Spoelspanning|spoelspanning]] van het relais ingeschakeld wordt, en het [[Woorden - R#Relais|relais]] naar zijn werkstand gaat, ofwel "het relais maakt contact". [https://nl.wikipedia.org/wiki/Relais Meer over relais].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Ontkoppelmagneet
+
|Term= Oplosmiddel
−
|Omschrijving= Voor het ontkoppelen van modeltreinen kan gebruik gemaakt worden van een '''ontkoppelmagneet''' of een elektrische ontkoppelaar. Zie: [[Kadee - magnetisch koppelen en ontkoppelen]] en [[Deurmagneet als ontkoppelaar]].
+
|Uitleg= Een '''oplosmiddel''' of "solvent" (Engels) is een stof waarin andere materialen opgelost kunnen worden. In het huishoudelijk gebruik komen veel producten voor waarin oplosmiddelen zijn verwerkt. Oplosmiddelen worden bijvoorbeeld gebruikt voor het oplossen van vaste stoffen (jodium, zout, pijnstillers), het vloeibaar houden van anders harde substanties (drukinkt, schoensmeer, lijm) en het verspreiden van geuren (aftershave, luchtverfrisser, toiletblok). Vluchtige oplosmiddelen kunnen gebruikt worden in producten waarbij snelle droging door middel van verdamping gewenst is (verf). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Oplosmiddel Meer over oplosmiddel].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Ontspoorblok
+
|Term= Oprijden
−
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - S#Stopontspoorblok|'''Stopontspoorblok''']].
+
|Uitleg= Verder rijden tot een bepaald punt: tot het sein '''oprijden'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Ontspoortong
+
|Term= Opslingering
−
|Omschrijving= Een '''ontspoortong''' is een mechanische beveiligingsinrichting op de spoorweg, die moet voorkomen dat losse wagens (of eventueel losse rijtuigen) onbedoeld vanaf een zijspoor op de hoofdbaan belanden. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]] Zie: [[Media:Ontspoortong.jpg|afbeelding]] voor een voorbeeld. (bron afbeelding: Nico Spilt)
+
|Uitleg= '''opslingering''' of "opslingeren". Bij een combinatie van een zelfinductie (spoel) en een capaciteit treedt resonantie op bij een bepaalde frequentie. Daarbij kunnen spanningen of stromen ontstaan die veel groter zijn dan de aangeboden spanning of stroom. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(19)]] [https://www.encyclo.nl/begrip/opslingeren,_opslingering Meer over opslingering].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Ontspoorwissel
+
|Term= Opstal
−
|Omschrijving= Een constructie met hetzelfde doel als een [[Woorden - S#Stopontspoorblok|stopontspoorblok]] is een '''ontspoorwissel'''. Dat is een gewoon wissel, maar het is niet met een aftakkend spoor verbonden. Een ontspoorwissel bestaat soms alleen uit wisseltongen - zelfs het puntstuk kan ontbreken. Een wagen die op een ontspoorwissel belandt, rolt van het spoor af. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Stopontspoorblok#Ontspoorwissel Meer over Ontspoorwissel] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= Een '''opstal''' is een bouwwerk, een door de mens op de grond geplaatst (gestald) object. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Opstal_(bouwwerk) Meer over opstal].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Ontsporing
+
|Term= Opstapdienst
−
|Omschrijving= Een '''ontsporing''' is een ongeluk op een spoorbaan, waarbij de wielen van een spoorvoertuig (trein, tram, metro) buiten de rails geraken. Als gevolg hiervan belandt dan vaak een groot deel of zelfs het hele voertuig (of de hele trein) buiten de sporen. In ernstige gevallen kan de trein hierdoor omslaan (=omvallen). Bij hoge snelheden kan dit leiden tot zware schade en/of zwaar persoonlijk letsel met fatale afloop. Zie: artikel [[Ontsporingen]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Ontsporing Meer over Ontsporing.] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= '''Dienst''' waarbij machinist en stoker niet op hun vast loc werkten, maar op een "vreemde loc moesten"; ze '''stapten op''' zo'n loc wanneer ergens een extra dienst of een inhaaldienst gedaan moest worden; ook: dienst waarbij het personeel de vaste loc onderweg overnam; zie ook [[Woorden - H#Hoerekar|hoerekar]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Ontsporingsgeleiding
+
|Term= Opsteken
−
|Omschrijving= Indien een trein dreigt te '''ontsporen''' houd een '''geleider''', die tussen de spoorstaven aangebracht is, de trein in de baan, waardoor ontsporen vrijwel uitgesloten is. Zie: [[Media:Ontspoorgeleiding.jpg|afbeelding]] voor een voorbeeld. (bron afbeelding: Rene Wolf)
+
|Uitleg= '''Ketel opsteken''': het met takken van dennehout of rijshout aansteken van vuur in de [[Woorden - V#Vuurkist|vuurkist]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Ontwerp-baanvaksnelheid
+
|Term= Opstelcapaciteit
−
|Omschrijving= De '''snelheid''' waarop het gehele baanvak in exploitatie gebruikt moet kunnen worden. Deze snelheid kan gelijk of lager zijn dan de ontwerpsnelheid op een specifieke locatie, niet hoger. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= De effectieve spoorlengte van een '''opstel'''terrein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=opstelcapaciteit Meer over opstelcapaciteit].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Ontwerpsnelheid
+
|Term= Opstelspoor
−
|Omschrijving= De '''snelheid''' waarvoor een systeem '''ontworpen''' moet worden. Ontwerpsnelheid kan van toepassing zijn op bijvoorbeeld spoor, baan of kunstwerken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= 1. Een spoor waar treinen kunnen worden opgesteld (buiten de spits). De '''opstelsporen''' maken onderdeel uit van een emplacement. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Schaduwstations]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Opstelspoor Meer over opstelspoor].<br />2. Spoor voor plaatsing van tijdelijk ongebruikt [[Woorden - M#Materieel|materieel]]; [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />3. Spoor waar treinen of treindelen worden klaargezet, resp. in ekaar gerangeerd, voordat ze naar het perron worden gereden; [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />4. Spoor in een werkplaats waar in reparatie zijnd materieel wordt opgesteld. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Onverzadigd
+
|Term= Opstelsporen
−
|Omschrijving= (Chemie); Een '''onverzadigde''' verbinding is een binding tussen twee C-atomen in een molecuul, waarbij er geen sprake is van een enkelvoudige C-C binding maar van een dubbele (C=C) of drievoudige C-C binding (C≡C). Hierbij zijn de twee betrokken C-atomen niet door één elektronenpaar gebonden, maar door twee elektronenparen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= Zie: [[Woorden - O#Opstelspoor|Opstelspoor]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Opdrukken
+
|Term= Opstelterrein
−
|Omschrijving= Vanaf de achterzijde van een trein '''met een loc de trein duwen''', ter assistentie van de loc aan de voorzijde. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= Deel van een emplacement, bestaande uit één of meer '''opstelsporen'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Zie ook [[Woorden - O#Opstelspoor|Opstelspoor]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Opstelterrein Meer over opstelterrein].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Opdrukkracht
+
|Term= Optische sensor
−
|Omschrijving= De kracht waarmee de pantograaf tegen de rijdraad aandrukt, loodrecht op het vlak boven op beide spoorstaven. De '''opdrukkracht''' is samengesteld uit een statische, dynamische en een aërodynamische opdrukkracht. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= Een '''optische sensor''' zet lichtstralen om in elektronische signalen. De sensor meet de fysieke hoeveelheid licht en vertaalt dit vervolgens naar een vorm die leesbaar is voor een instrument. Een optische sensor maakt doorgaans deel uit van een groter systeem dat een lichtbron, een meetapparaat en de optische sensor integreert. Dit is vaak verbonden met een elektrische trigger. De trigger reageert op een verandering in het signaal binnen de lichtsensor. Een optische sensor kan de veranderingen van één of meerdere lichtstralen meten. Wanneer er een verandering optreedt, werkt de lichtsensor als een foto-elektrische trigger en verhoogt of verlaagt daarom de elektrische output.  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Opdrukloc
+
|Term= "Opto Coupler"
−
|Omschrijving= Een '''loc''' die aan de achterzijde van de trein wordt bijgeplaatst '''ter ondersteuning van de loc''' aan de voorzijde om een steile helling te beklimmen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= Een (Engels) opto coupler is een IC dat bestaat uit één led (bij de DC-uitvoering) of twee leds (bij de AC-uitvoering), en een sensor zoals een [https://nl.wikipedia.org/wiki/Fotodiode "fotodiode"], [https://nl.wikipedia.org/wiki/Fototransistor "fototransistor"] of [https://nl.farnell.com/vishay/k3020p/optocoupler-phototriac-3750vrms/dp/4809257 "fototriac"] in een hermetisch afgesloten- en lichtdichte behuizing. Maakt het mogelijk signalen door te geven tussen twee schakelingen, waarbij geen [[Woorden - G#Galvanische scheiding|galvanische]] verbinding tussen de beide schakelingen aanwezig mag zijn. De isolatiespanning (V<sup>iso</sup>) kan tot meer dan 5000 volt bedragen. Bijv. de PC814 heeft een V<sup>iso</sup> van 5300 volt. Dit type IC is ook leverbaar in Duo- of Quaduitvoering. Zie: [[Elektronica basis]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= "Open"
+
|Term= Optrekken
−
|Omschrijving= (België): het sein staat '''"open"'''. Het sein staat op veilig; ook: het sein staat goed; "open" wil hier zeggen dat het sein toegang geeft tot het baanvak voorbij het sein, alsof het sein werkt als een hek of afsluitboom; zie ook: [[Woorden - D#"Dicht"|"Dicht"]] of [[Woorden - T#"Toe"|"Toe"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= 1. Langzaam rijden naar een signaal (sein) of seinhuis, vanuit stilstand; [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />2. "Vuur '''optrekken'''": de kolen van het vuur met de haak naar zich toe trekken tot onder de vuurdeur, waardoor het rooster dus slechts gedeeltelijk met kolen bedekt ligt. Het zo liggende vuur wordt dan nog afgedekt met een laag verse kolen. Op deze manier wordt de loc na het beëindigen van de dienst bij- of in de locloods weggezet. De ketelspanning blijft bij dit vuur schommelen tussen de 5 en 7 atmosfeer.  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Open afspaninrichting
+
|Term= Optrekvertraging
−
|Omschrijving= Type '''afspaninrichting''' met zowel een mechanische functie: het afspannen van de rijdraden (bovenleiding) als een elektrisch functie: het scheiden van twee groepen (zowel bij gelijk- als wisselspanning) of het scheiden van twee fasen (bij wisselspanning) [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= (Modelspoor); Instelling in de locdecoder, die er voor zorgt dat de loc/het treinstel langzaam (natuurgetrouw) '''optrekt'''. Zie: "CV3" in [[Basis-instellingen locdecoder]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Open korf buffer
+
|Term= Opvolgtijd
−
|Omschrijving= (Grootspoor). Benaming voor een '''type buffer'''.  
+
|Uitleg= Indien er op één spoor twee treinen achter elkaar in dezelfde richting rijden, heeft de tweede trein tijd nodig om op de locatie te komen waar eerst de eerste trein passeerde. De tijd tussen beide passages wordt de '''opvolgtijd''' genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=opvolgtijd Meer over opvolgtijd].  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Openrijden
+
|Term= Oxide 
−
|Omschrijving= 1. (Grootspoor); Als het [[Woorden - W#Wissel|wissel]] niet in de juiste stand ligt en een railvoertuig het "met de punt mee" passeert, dan spreekt men van het '''openrijden''' van het wissel. Tenzij een wissel "openrijdbaar" is ontstaat hierbij schade aan de [[Woorden - W#Wisselsteller|wisselsteller]] en aan de verbinding tussen wisselsteller en wisseltongen, soms ook aan de tongen zelf. Soms ontspoort een trein bij het "openrijden" van een wissel. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]<br />2. (Modelspoor); bij "analoog rijden" kan het "openrijden" van een wissel geen kwaad.<br />3. (Modelspoor); bij "digitaal rijden" onstaat bij wissels met metalen [[Woorden - P#Puntstuk|puntstuk]] bij het "openrijden" meteen kortsluiting, wanneer het puntstuk van het wissel [[Puntstuk van het wissel polariseren|gepolariseerd]] is. Het metalen puntstuk heeft dan bij het "openrijden" een andere polariteit dan de aanliggende spoorstaaf. Rijdt de loc of de trein daar overheen, dan treedt [[Woorden - K#Kortsluiten|kortsluiting]] op tussen het metalen puntstuk en de aanliggende spoorstaaf. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Wissel_(spoorweg)#Openrijden Meer over openrijden].
+
|Uitleg= In de anorganische chemie is een oxide een verbinding tussen een ander element en zuurstof waarin zuurstof als oxidator optreedt en de oxidatietoestand −2 aanneemt (O<sup>2−</sup>). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Oxide Meer over oxide].  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= ''Open Source''
+
|Term= Oxidatie 
−
|Omschrijving= (Eng) '''"Open source"''' of "open bron" beschrijft de praktijk die in productie en ontwikkeling vrije toegang geeft tot de bronmaterialen ("de source") van het eindproduct. Bijvoorbeeld "Open Source software". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= Oxidatie is het scheikundige proces waarbij een stof (de reductor) elektronen afstaat aan een andere stof (de oxidator). Met een oxidatie gaat altijd een reductie gepaard. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] Een voorbeeld van oxidate is [[Woorden - R#Roest|roesten]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Oxidatie Meer over oxidatie].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Opkomen
+
|Term= Opzending
−
|Omschrijving= (Elektrotechniek); Het '''opkomen''' van een relais is het moment dat de [[Woorden - S#Spoelspanning|spoelspanning]] van het relais ingeschakeld wordt, en het [[Woorden - R#Relais|relais]] naar zijn werkstand gaat, ofwel "het relais maakt contact". [https://nl.wikipedia.org/wiki/Relais Meer over relais].
+
|Uitleg= Het laten rijden van losse locs probeert men zo veel mogelijk te vermijden. Men geeft dan liever een loc mee aan een trein die de gewenste kant op moet. Dat scheelt een machinist (kostenbesparing) en het legt minder beslag op de capaciteit van het spoor. Men zegt dan dat men een locomotief '''in opzending''' meegeeft: zo'n locomotief helpt niet mee met het trekken van de trein. Dat is dus wat anders dan [[Woorden - D#Dubbeltractie|dubbeltractie]], waarbij beide locs wel meehelpen bij het trekken van de trein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Oplosmiddel
+
|Term= Opzetten
−
|Omschrijving= Een '''oplosmiddel''' of solvent (Engels) is een stof waarin andere materialen opgelost kunnen worden. In het huishoudelijk gebruik komen veel producten voor waarin oplosmiddelen zijn verwerkt. Oplosmiddelen worden bijvoorbeeld gebruikt voor het oplossen van vaste stoffen (jodium, zout, pijnstillers), het vloeibaar houden van anders harde substanties (drukinkt, schoensmeer, lijm) en het verspreiden van geuren (aftershave, luchtverfrisser, toiletblok). Vluchtige oplosmiddelen kunnen gebruikt worden in producten waarbij snelle droging door middel van verdamping gewenst is (verf). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]
+
|Uitleg= 1. Vuur '''opzetten''', kachel opzetten, vuur aanleggen;<br />2. (België); aanzetten, in werking stellen; de injecteur opzetten; zie ook: [[Woorden - I#Inzetten|"inzetten"]], [[Woorden - B#Bijzetten|"bijzetten"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Opstelcapaciteit
+
|Term= Opzij
−
|Omschrijving= De effectieve spoorlengte van een '''opstel'''terrein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= 1. '''Opzij gaan''': aftakken, op een zijspoor gaan. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Opstelspoor
+
|Term= Op z'n donder geven
−
|Omschrijving= Een spoor waar treinen kunnen worden opgesteld (buiten de spits). De '''opstelsporen''' maken onderdeel uit van een emplacement. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Schaduwstations]]. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Opstelspoor Meer over opstelspoor].
+
|Uitleg= De loc flink laten werken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - K#Katoen|Katoen]].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Opstelsporen
+
|Term= Opzwaaien
−
|Omschrijving= Zie: [[Woorden - O#Opstelspoor|Opstelspoor]].
+
|Uitleg= Vanaf de trap van een seinhuis of vanuit het seinhuis zelf met een bord '''zwaaien''' naar een trein die op enige afstand voor een onveilig sein staat te wachten. De betekenis hiervan is: "het sein is wel onveilig, maar kom toch maar [[#Oprijden|oprijden]]". [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Opstelterrein
+
|Term= Orgel
−
|Omschrijving= Deel van een emplacement, bestaande uit één of meer '''opstelsporen'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie ook [[Woorden - O#Opstelspoor|Opstelspoor]].
+
|Uitleg= Bijnaam van het ganghandel, dat bedient wordt met een wiel, waaraan een kruk, als bij  een draai'''orgel'''. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Optische sensor
+
|Term= Ornament
−
|Omschrijving= Een '''optische sensor''' zet lichtstralen om in elektronische signalen. De sensor meet de fysieke hoeveelheid licht en vertaalt dit vervolgens naar een vorm die leesbaar is voor een instrument. Een optische sensor maakt doorgaans deel uit van een groter systeem dat een lichtbron, een meetapparaat en de optische sensor integreert. Dit is vaak verbonden met een elektrische trigger. De trigger reageert op een verandering in het signaal binnen de lichtsensor. Een optische sensor kan de veranderingen van één of meerdere lichtstralen meten. Wanneer er een verandering optreedt, werkt de lichtsensor als een foto-elektrische trigger en verhoogt of verlaagt daarom de elektrische output.  
+
|Uitleg= Een '''ornament''' is een compositie of versieringselement (versiersel) dat tot doel heeft een voorwerp of gebouwen of delen daarvan te versieren of op te luisteren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Ornament Meer over ornament].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= ''Opto Coupler''
+
|Term= Oud
−
|Omschrijving= Een (Eng.) opto coupler is een IC dat bestaat uit één led (bij de DC-uitvoering) of twee leds (bij de AC-uitvoering), en een sensor zoals een [https://nl.wikipedia.org/wiki/Fotodiode "fotodiode"], [https://nl.wikipedia.org/wiki/Fototransistor "fototransistor"] of [https://nl.farnell.com/vishay/k3021p/optocoupler-phototriac-3750vrms/dp/1334991 "fototriac"] in een hermetisch afgesloten- en lichtdichte behuizing. Maakt het mogelijk signalen door te geven tussen twee schakelingen, waarbij geen [[Woorden - G#Galvanische scheiding|galvanische]] verbinding tussen de beide schakelingen aanwezig mag zijn. De isolatiespanning (V<sup>iso</sup>) kan tot meer dan 5000 volt bedragen. Bijv. de PC814 heeft een V<sup>iso</sup> van 5300 volt. Dit type IC is ook leverbaar in Duo- of Quaduitvoering. Zie: [[Elektronica basis]].
+
|Uitleg= De "oude" of de "ouwe": algemene bijnaam van de [[Woorden - D#Depotchef|depotchef]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Optrekvertraging
+
|Term= Overbufferen
−
|Omschrijving= (Modelspoor). Instelling in de decoder, die er voor zorgt dat de loc/het treinstel langzaam (natuurgetrouw) '''optrekt'''. Zie: "CV3" in [[Basis-instellingen decoder]]
+
|Uitleg= (Van een wagen, rijtuig e.d.): over de buffers van een andere wagen of rijtuig heen schieten met de eigen [[Woorden - B#Buffer|buffers]]. Deze komen '''op de buffers''' van de andere [[Woorden - W#Wagen|wagen]] te hangen. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Opvolgtijd
+
|Term= Overhittingselement
−
|Omschrijving= Indien er op één spoor twee treinen achter elkaar in dezelfde richting rijden, heeft de tweede trein tijd nodig om op de locatie te komen waar eerst de eerste trein passeerde. De tijd tussen beide passages wordt de '''opvolgtijd''' genoemd. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= (België); overhittingselement, element van de [[#Oververhitter|"overhitter"]]. (men laat dus -"ver"- weg). [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Opzending
+
|Term= Overhoogte
−
|Omschrijving= Het laten rijden van losse locs probeert men zo veel mogelijk te vermijden. Men geeft dan liever een loc mee aan een trein die de gewenste kant op moet. Dat scheelt een machinist (kostenbesparing) en het legt minder beslag op de capaciteit van het spoor. Men zegt dan dat men een locomotief '''in opzending''' meegeeft: zo'n locomotief helpt niet mee met het trekken van de trein. Dat is dus wat anders dan [[Woorden - D#Dubbeltractie|dubbeltractie]], waarbij beide locs wel meehelpen bij het trekken van de trein. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(4)]]
+
|Uitleg= De '''extra ophoging''' (peil) die aangebracht wordt, om een verwachte zetting plus inklinking te compenseren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=overhoogte Meer over overhoogte].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Op z'n donder geven
+
|Term= Overkoker
−
|Omschrijving= De loc flink laten werken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]] Zie ook: [[Woorden - K#Katoen|Katoen]].
+
|Uitleg= Bijnaam van de locomotieven van serie NS 1700, die verbouwd waren van "natte" locomotieven tot "oververhitte": ze "'''kookten'''" dus als het ware '''over''', in ieder geval op een hogere temperatuur dan toen ze nog natte locs waren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Ornament
+
|Term= Overloopcomplex
−
|Omschrijving= Een '''ornament''' is een compositie of versieringselement (versiersel) dat tot doel heeft een voorwerp of gebouwen of delen daarvan te versieren of op te luisteren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]  
+
|Uitleg= Samenstel van twee nabij elkaar, in tegengestelde richting, gelegen '''overloopverbindingen'''. In totaal bestaat een overloopcomplex uit vier wissels. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=overloopcomplex meer over overloopcomplex].
−
[https://nl.wikipedia.org/wiki/Ornament Meer over ornament].
 
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Overhoogte
+
|Term= Overloopverbinding
−
|Omschrijving= De '''extra ophoging''' (peil) die aangebracht wordt, om een verwachte zetting plus inklinking te compenseren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= [[Woorden - W#Wissel|Wisselverbinding]] tussen twee naastliggende sporen die een loc, treinstel of trein in staat stelt om van spoor te wisselen. In totaal bestaat een '''overloopverbinding''' uit twee [[Woorden - G#Gekoppeld wissel|gekoppelde wissels]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=overloopverbinding Meer over overloopverbinding].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Overkoker
+
|Term= Overloopwissel
−
|Omschrijving= Bijnaam van de locomotieven van serie NS 1700, die verbouwd waren van "natte" locomotieven tot "oververhitte": ze "'''kookten'''" dus als het ware '''over''', in ieder geval op een hogere temperatuur dan toen ze nog natte locs waren. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
+
|Uitleg= [[Woorden - W#Wissel|'''Wissel''']] die deel uitmaakt van [[Woorden - O#Overloopverbinding|'''overloopverbinding''']]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Overloopwissel Meer over overloopwissel].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Overloopcomplex
+
|Term= Overpad
−
|Omschrijving= Samenstel van twee nabij elkaar, in tegengestelde richting, gelegen '''overloopverbindingen'''. In totaal bestaat een overloopcomplex uit vier wissels. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=overloopcomplex meer over overloopcomplex].
+
|Uitleg= [[Woorden - O#Overweg|'''Overweg''']], gelegen in een vrijliggend fiets- of voetpad. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Overwegen grootspoor]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=overpad Meer over overpad].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Overloopverbinding
+
|Term= Oversteekkans
−
|Omschrijving= [[Woorden - W#Wissel|Wisselverbinding]]  tussen twee naastliggende sporen die een loc, treinstel of trein in staat stelt om van spoor te wisselen. In totaal bestaat een '''overloopverbinding''' uit twee [[Woorden - G#Gekoppeld wissel|gekoppelde wissels]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= De '''kans''' dat treinen elkaar ongehinderd gelijkvloers kunnen kruisen (niet gelijktijdig een bepaald wissel(-complex) hoeven te berijden) binnen een bepaalde tijdsperiode. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=oversteekkans Meer over oversteekkans].
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Overloopwissel
+
|Term= Oververhit
−
|Omschrijving= [[Woorden - W#Wissel|'''Wissel''']] die deel uitmaakt van [[Woorden - O#Overloopverbinding|'''overloopverbinding''']]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]]  
+
|Uitleg= 1. '''Oververhitte stoom'''. Stoom die verhit is tot een temperatuur die hoger is dan met de spanning overeen komt. Droge stoom. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />2. '''Oververhitte olie''': zware dikke stroopachtige olie, zwart van kleur, tot smering van machineonderdelen die met oververhitte stoom in aanraking komen (dus niet de olie zelf is oververhit, maar de stoom die de gesmeerde machineonderdelen aanraakt, en daarmee uiteindelijk ook de olie; zie ook: [[Woorden - Z#"Zwart"|"zwarte olie"]]. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Overpad
+
|Term= Oververhitter
−
|Omschrijving= [[Woorden - O#Overweg|'''Overweg''']], gelegen in een vrijliggend fiets- of voetpad. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Overwegen Grootspoor]].
+
|Uitleg= 1. Stelsel van [[Woorden - V#Vlampijp|vlampijpen]] dienend tot het verhitten (met hete rookgassen) van stoom boven het verzadigingspunt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]<br />2. Een '''oververhitter''' is een warmtewisselaar die verzadigde stoom in temperatuur verhoogt tot oververhitte stoom, bijvoorbeeld om een turbine aan te drijven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Oververhitter Meer over oververhitter].  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Oversteekkans
+
|Term= Oververhitterkast
−
|Omschrijving= De '''kans''' dat treinen elkaar ongehinderd gelijkvloers kunnen kruisen (niet gelijktijdig een bepaald wissel(-complex) hoeven te berijden) binnen een bepaalde tijdsperiode. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]]
+
|Uitleg= Kast tussen stoomdom en [[#Oververhitter|oververhitter]], waar de stoom a.h.w. "verzameld" wordt, alvorens de oververhitter in te gaan (vergelijk het Belgische [[Woorden - C#Collecteur|"collecteur"]]); bovendien is er een verdelerkast aangebracht, waardoor de verzamelde stoom gelijkelijk over de verschillende vlampijpen verdeeld wordt. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Oververhitter
+
|Term= Oververhittings locomotief
−
|Omschrijving= Een '''oververhitter''' is een warmtewisselaar die verzadigde stoom in temperatuur verhoogt tot oververhitte stoom, bijvoorbeeld om een turbine aan te drijven. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(3)]] [https://nl.wikipedia.org/wiki/Oververhitter Meer over oververhitter].
+
|Uitleg= Loc die voorzien is van een [[#Oververhitter|oververhitter]] [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(1)]]  
 
}}
 
}}
−
{{Trefwoord
+
{{Woord
−
|Trefwoord= Overweg
+
|Term= Overweg
−
|Omschrijving= Gelijkvloerse '''kruising van een spoorweg en een weg''', voorzien van Andreaskruisen of hekken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Overwegen]].
+
|Uitleg= Gelijkvloerse '''kruising van een spoorweg en een weg''', voorzien van Andreaskruisen of hekken. [[Verklarende woordenlijst#Bronnen|(2)]] Zie: artikel [[Overwegen]]. [https://www.ovnet.nl/?spoorbegrip=overweg Meer over overweg].
 
}}{{Voettekst
 
}}{{Voettekst
 
|Vorige= Woorden - N
 
|Vorige= Woorden - N
Regel 295: Regel 420:
 
|- valign= "top"
 
|- valign= "top"
 
! scope= "row" width="70%" |
 
! scope= "row" width="70%" |
−
| <small>Laatste wijziging: 25 mrt 2024 14:03 (CET)</small>
+
| <small>Laatste wijziging: 16 mei 2025 9:55 (CET)</small>
 
|}
 
|}
 
[[Categorie: Afkortingen|O]]
 
[[Categorie: Afkortingen|O]]

Huidige versie van 16 mei 2025 om 09:57

Hoofdpagina  Categorie-index  Index  Menu
Vorige | Volgende

Onder redactie van: BeneluxSpoor.net

Zoeken op deze pagina: CTRL + F.

Woord of afkorting:

OBI.

Afkorting van Operationeel Besturingscentrum Infra. Vier locaties in Nederland van waaruit het functioneren van de bovenleiding en de beveiliging bewaakt wordt en eventuele storingsmeldingen worden gecoördineerd. Meer over OBI.

OBIS.

Afkorting van On Board Information Services. Dit is een IT-platform van de Nederlandse Spoorwegen, dat sinds 2010 wordt ingebouwd in Intercity-treinen in Nederland. (3) Meer over OBIS.

OCCR.

(Grootspoor); afkorting van Operationele Controle Centrum Rail. Opvolger van het MBN (materieel Besturingscentrum NedTrain). (3) Meer over OCCR.

Oled.

(Elektronica); een oled (Engels: "organic light-emitting diode" en Nederlands: "organische licht-gevende diode)", is een halfgeleiderlichtbron, net als anorganische leds en lasers. Terwijl een led een felle puntbron is, is een oled juist een grotevlakkenstraler. (3) Meer over Oled.

ON's.

Briketten van de Oranje-Nassau-mijnen (ON is de afkorting van Oranje-Nassau). (1)

OpAmp.

Afkorting van Operational Amplifier. IC dat op basis van de toestand van de twee ingangen, zijn uitgang hoog (=minstens 4,7 volt) of laag (=maximaal 0,4 volt) maakt. De ene ingang is niet-inverterend en de andere is inverterend. Zie: Elektronica basis.

ORE.

Het ORE ("Office de Recherches et d'Essais", Nederlands: "Bureau voor Onderzoek en Proefnemingen") was een orgaan van de "Union Internationale des Chemins de fer" (UIC), dat op 13 maart 1950 zijn activiteiten startte. Het had als doel technisch onderzoek op het gebied van spoorwegen internationaal te coördineren en zo doublures te vermijden. (3) Meer over ORE.

OS.

OS is de afkorting van "Onveilig Sein". (1)

OVR.

Afkorting van Openbaar Vervoer Reisinformatie.

OVS.

Afkorting van Ontwerp Voorschriften voor de Spoorwegbouw. Dit is een term die in gebruik is bij de Nederlandse Spoorwegen. (2) Meer over OVS.

OV-SAAL.

OV-SAAL (afkorting voor Openbaar Vervoer Schiphol - Amsterdam - Almere - Lelystad) is de naam van het project dat ProRail uitvoert om de capaciteit op de Amsterdamse Zuidtak en de Flevolijn uit te breiden. Dat is nodig omdat er steeds meer vraag is naar vervoer tussen Almere en Amsterdam, waarvoor het treinaanbod uitgebreid moet worden. (3) Meer over OV-SAAL.

Offset

Elektronica; een gelijkspanning die bij het ingangssignaal (of de ingangsspanning) wordt opgeteld, bijv. bij een "opamp". In het ideale geval geldt dat de uitgangsspanning van de opamp 0 volt is wanneer beide ingangsspanningen exact gelijk zijn. In de praktijk klopt dit niet precies, en is een kleine spanning (orde van grootte mV) nodig om de uitgang exact op nul te krijgen. Deze spanning wordt de offsetspanning genoemd. (3) Meer over offset.

Oliefant

Oliefant was de bijnaam van de locomotieven van serie NS 3300, een verbeterde uitvoering met oververhitter van de NS 3200, het wilde varken; later werd de bijnaam wild varken ook voor de 3300-den en 3400-den gebruikt. (1)

Olielamp

De olielamp is de voorloper van de elektrische lamp. Pas begin 20ste eeuw werd ieder huishouden in Nederland aangesloten op het elektriciteitsnet en vond de gloeilamp algemeen toepassing. (24) Meer over olielamp.

Oliepremie

De oliepremie was een premie aan het loc-personeel wanneer dit minder dan een gestelde hoeveelheid olie gebruikte; de machinist kreeg twee keer zoveel premie als de stoker. (1)

Olietuit

(België); De olietuit-smeerkan: de lange kan. (1)

Omgekeerde L-sein

Eerst werd in maart 1963 het L-sein ingevoerd. Daar de machinisten massaal klaagden over het feit dat het bovenste witte licht 'savonds het zicht op de seinen verminderde en ook klaagden over hinderlijk licht dat in de cabine doordrong, werd al na enkele maanden, namelijk op 20 mei 1963, het omgekeerde L-sein ingevoerd. Het frontsein vertoonde nu de vorm van een "omgekeerde L" (4) Meer over omgekeerde L-sein.

Omgooien

(NS jargon). Term voor het omzetten van het wissel van de éne naar de andere stand. De term stamt nog uit de tijd dat wissels handmatig omgezet werden met een wisselsteller, die voorzien was van een beweegbaar contragewicht. Zie: afb. 02 in artikel Railgeometrie.

Omgrenzingsprofiel

Het omgrenzingsprofiel is de aanduiding voor de maximale afmetingen die een trein mag hebben. Het profiel van vrije ruimte ((PVR) is de aanduiding voor de ruimte waarbinnen zich niets anders mag bevinden dan de trein. Het PVR is wat groter dan het omgrenzingsprofiel. (3) Meer over omgrenzingsprofiel.

Omleidingsroute

Spoorverbinding die gebruikt kan worden door treinen als alternatief voor de voorziene route. (2) Meer over omleidingsroute.

Omloop

Een omloop is de vastlegging van de verschillende diensten die treinmaterieel volgt. (7) Meer over omloop.

Omloopplaten

De voetplaten rondom de ketel. (1)

"Omlopen"

1. Omlopen is het rijden van de loc van de ene kopkant van de trein naar de andere. (3) Zie: Treinen keren. Meer over omlopen.
2. Het omgooien van het wissel wordt ook wel het omlopen van het wissel genoemd. (22) Zie: Gekoppeld wissel. Meer over omlopen wissel.

Ompolen

(Elektrotechniek); ompolen is het verwisselen van de plus en de min.

Omzetstoel

Wisselsteller voor het handmatig omzetten (omgooien) van een wissel. Zie het artikel Railgeometrie

Onbewaakte overweg

Een onbewaakte overweg is een spoorwegovergang zonder slagbomen en/of waarschuwingslichten. Zie: NABO.

Onderbouw

1. Term uit de spoorwereld. De onderbouw is de ondergrond waar de spoorlijn op wordt aangelegd. Dit kan dus het zandlichaam, een spoordijk, een brug, een fly-over of een viaduct zijn. (2) Meer over onderbouw.
2. De onderbouwconstructie van een modelspoorbaan. Zie: Onderbouwconstructies.

Onderhoud

Onder onderhoud vallen alle activiteiten die als doel hebben een technisch systeem in de technische staat te houden of terug te brengen, die nodig wordt geacht voor de door het systeem te vervullen functie. Onderscheiden kunnen worden; vernieuwen, herstellen, inspecteren en verzorgen. Daarnaast zijn er nog verschillende soorten onderhoud. (2) Zie: artikel Onderhoud. Meer over onderhoud.

Onderhoudsproces

Het onderhoudsproces van de infrastructuur omvat inspectie/schouw, preventief onderhoud, correctief onderhoud, vervangen en vernieuwen. (2) Meer over onderhoudsproces.

Ondermachinist

Rang onder die van machinist; een bevoegd leerling werd eerst ondermachinist, dan pas machinist. (1)

Onderstation

1. Een onderstation van de NS dient voor de voeding van de bovenleiding installatie. Meer over onderstation.
2. Station dat valt onder een rayon voor goederenvervoer , en dat eindbestemming dan wel plaats van herkomst van vervoerde goederen is. (1)

Onderstopmachine

Een onderstopmachine wordt gebruikt om de ballast goed onder de spoorstaven te stoppen zodat de rails goed ligt.

Ondervuur

Ondervuur opbouwen: een dunne eerste laag kolen over het rooster gooien, aan het begin van de dienst, als basis van het vlak voor de trein vertrekt, lekkere kacheltje. (1) Zie ook Kachel.

"Onderzeeër"

(Spoorjargon); 1. Dwergsein, dat laag tussen de sporen is aangebracht, en door die laagte doet denken aan een "Onderzeeboot". Zie ook: "Vaantje".
2. Bijnaam van de locomotieven van de serie NS 2900. De onderzeeër was in de tijd van indienststelling van deze locomotieven, rond 1870, zeer modern, en dat is waarschijnlijk de reden deze benaming: de 2900-den waren zeer modern. Men kan niet zeggen dat ze op een onderzeeër leken. Zie ook: "Driemaster". (1) Zie ook: Dwergsein.

"One shot"

(Engels) Vakjargon uit de Elektronica. Aanduiding voor een monostabiele multivibrator". (3) Meer over multivibrator.

Ongelijkvloerse kruising

Een kruising tussen twee vormen van lijninfrastructuur, waarbij de verkeersstromen elkaar op ongelijke hoogte tegenkomen. Voorbeelden zijn een fly over, dive-under, viaduct, tunnel, traverse, enz. (3) Meer over ongelijkvloerse kruising.

Ongestabiliseerde voeding

Een ongestabiliseerde voeding (ook "niet gestabiliseerde voeding") is een voeding zonder aanvullende elektronica (regeling, stabilisatie en beveiliging). Bij een ongestabiliseerde voeding is de spanning niet precies gelijk aan de waarde die op het typeplaatje staat aangegeven. Wanneer de ongestabiliseerde voeding namelijk licht belast wordt, stijgt de spanning tot (ver) boven de aangegeven spanning. (3) Meer over ongestabiiseerde voeding.

Ontginning

Dit is een landwinning waarbij vochtige gronden door ontwatering toegankelijk worden gemaakt. (2) Meer over ontginning

Ontkoppelaar

Zie: Ontkoppelmagneet.

Ontkoppelen

1. (Grootspoor); het uit elkaar halen van een trein(deel) in twee treindelen. In de reizigerstreindienst wordt dit ook aangeduid met splitsen of aftrappen, afhankelijk van de functie in de dienstregeling. (2) Meer over ontkoppelen.
2. Elektronica. Ontkoppelen van stoorsignalen d.m.v. een ontkoppelcondensator. (19) Meer over ontkoppelen.

Ontkoppelcondensator

(Elektronica); Ontkoppelcondensatoren kunnen tussen de voedingsspanning en de massa (min) geplaatst worden, en moeten er voor zorgen dat signalen van het ene circuit niet via de voedingsleidingen in een ander circuit terecht komen. Ook kan een ontkoppelcondensator tussen de massa (min) en een bepaalde aansluiting van een IC geplaatst worden, om stoorsignalen op die aansluiting te dempen (bijvoorbeeld de ontkoppelcondensator op pin 5 van een NE555).

Ontkoppelmagneet

Voor het ontkoppelen van modeltreinen kan gebruik gemaakt worden van een ontkoppelmagneet of een elektrische ontkoppelaar. Zie: Kadee - magnetisch koppelen en ontkoppelen en Deurmagneet als ontkoppelaar.

Ontspoorblok

Zie: Stopontspoorblok.

Ontspoortong

Een ontspoortong is een mechanische beveiligingsinrichting op de spoorweg, die moet voorkomen dat losse wagens (of eventueel losse rijtuigen) onbedoeld vanaf een zijspoor op de hoofdbaan belanden. (4) Zie: afbeelding voor een voorbeeld. (bron afbeelding: Nico Spilt)

Ontspoorwissel

Een constructie met hetzelfde doel als een stopontspoorblok is een ontspoorwissel. Dat is een gewoon wissel, maar het is niet met een aftakkend spoor verbonden. Een ontspoorwissel bestaat soms alleen uit wisseltongen - zelfs het puntstuk kan ontbreken. Een wagen die op een ontspoorwissel belandt, rolt van het spoor af. (3) Meer over ontspoorwissel.

Ontsporing

Een ontsporing is een ongeluk op een spoorbaan, waarbij de wielen van een spoorvoertuig (trein, tram, metro) buiten de rails geraken. Als gevolg hiervan belandt dan vaak een groot deel of zelfs het hele voertuig (of de hele trein) buiten de sporen. In ernstige gevallen kan de trein hierdoor omslaan (=omvallen). Bij hoge snelheden kan dit leiden tot zware schade en/of zwaar persoonlijk letsel met fatale afloop. Zie: artikel Ontsporingen. (3) Meer over Ontsporing.

Ontsporingsgeleiding

Indien een trein dreigt te ontsporen houd een geleider, die tussen de spoorstaven aangebracht is, de trein in de baan, waardoor ontsporen vrijwel uitgesloten is. Zie: afbeelding voor een voorbeeld. (bron afbeelding: Rene Wolf)

Ontwerp-baanvaksnelheid

De snelheid waarop het gehele baanvak in exploitatie gebruikt moet kunnen worden. Deze snelheid kan gelijk of lager zijn dan de ontwerpsnelheid op een specifieke locatie, niet hoger. (2) Meer over ontwerp-baanvaksnelheid.

Ontwerpsnelheid

De snelheid waarvoor een systeem ontworpen moet worden. Ontwerpsnelheid kan van toepassing zijn op bijvoorbeeld spoor, baan of kunstwerken. (2) [1].

Onveilig

Het sein staat (op) onveilig: voorbij het sein mag niet gereden worden. (1)

Onverzadigd

(Chemie); Een onverzadigde verbinding is een binding tussen twee C-atomen in een molecuul, waarbij er geen sprake is van een enkelvoudige C-C binding maar van een dubbele (C=C) of drievoudige C-C binding (C≡C). Hierbij zijn de twee betrokken C-atomen niet door één elektronenpaar gebonden, maar door twee elektronenparen. (10) Meer over onverzadigd.

Ondervuur

Ondervuur opbouwen: een dunne eerste laag kolen over het rooster gooien, aan het begin van de dienst, als basis van het vlak voor de trein, lekkere kacheltje. (1)

Oost-Indische inkt

Oost-Indische inkt, in België ook bekend als Chinese inkt, is een lichtechte diepzwarte inkt die veel door kunstenaars wordt gebruikt. Voordat de computer zijn intrede deed op de tekenkamer werd deze inkt daar ook gebruikt voor het maken van technische tekeningen op calqueerpapier. Het is een van de oudst bekende soorten inkt. (3) Meer over Oost-Indische_inkt.

Opdragen

Opkoken; de stoom draagt waterdeeltjes mee omhoog. (1)

Opdrukken

Vanaf de achterzijde van een trein met een loc de trein duwen, ter assistentie van de loc aan de voorzijde. (3) Meer over opdrukken.

Opdrukkracht

De kracht waarmee de pantograaf tegen de rijdraad aandrukt, loodrecht op het vlak boven op beide spoorstaven. De opdrukkracht is samengesteld uit een statische, dynamische en een aërodynamische opdrukkracht. (2) Meer over opdrukkracht.

Opdrukloc

Een loc die aan de achterzijde van de trein wordt bijgeplaatst ter ondersteuning van de loc aan de voorzijde om een steile helling te beklimmen. (3) Meer over opdrukken.

"Open"

(België): het sein staat "open". Het sein staat op veilig; ook: het sein staat goed; "open" wil hier zeggen dat het sein toegang geeft tot het baanvak voorbij het sein, alsof het sein werkt als een hek of afsluitboom; zie ook: "Dicht" of "Toe". (1)

Open afspaninrichting

Type afspaninrichting met zowel een mechanische functie: het afspannen van de rijdraden (bovenleiding) als een elektrisch functie: het scheiden van twee groepen (zowel bij gelijk- als wisselspanning) of het scheiden van twee fasen (bij wisselspanning) (2) Meer over open afspaninrichting.

Open korf buffer

(Grootspoor); benaming voor een type buffer.

Openrijden

1. (Grootspoor); Als het wissel niet in de juiste stand ligt en een railvoertuig het "met de punt mee" passeert, dan spreekt men van het openrijden van het wissel. Tenzij een wissel "openrijdbaar" is ontstaat hierbij schade aan de wisselsteller en aan de verbinding tussen wisselsteller en wisseltongen, soms ook aan de tongen zelf. Soms ontspoort een trein bij het "openrijden" van een wissel. (3)
2. (Modelspoor); bij "analoog rijden" kan het "openrijden" van een wissel geen kwaad.
3. (Modelspoor); bij "digitaal rijden" onstaat bij wissels met metalen puntstuk bij het "openrijden" meteen kortsluiting, wanneer het puntstuk van het wissel gepolariseerd is. Het metalen puntstuk heeft dan bij het "openrijden" een andere polariteit dan de aanliggende spoorstaaf. Rijdt de loc of de trein daar overheen, dan treedt kortsluiting op tussen het metalen puntstuk en de aanliggende spoorstaaf. Meer over openrijden.

Open Source

(Eng) "Open source" of "open bron" beschrijft de praktijk die in productie en ontwikkeling vrije toegang geeft tot de bronmaterialen ("de source") van het eindproduct. Bijvoorbeeld "Open Source software". (3) Meer over open source.

Opkomen

(Elektrotechniek); Het opkomen van een relais is het moment dat de spoelspanning van het relais ingeschakeld wordt, en het relais naar zijn werkstand gaat, ofwel "het relais maakt contact". Meer over relais.

Oplosmiddel

Een oplosmiddel of "solvent" (Engels) is een stof waarin andere materialen opgelost kunnen worden. In het huishoudelijk gebruik komen veel producten voor waarin oplosmiddelen zijn verwerkt. Oplosmiddelen worden bijvoorbeeld gebruikt voor het oplossen van vaste stoffen (jodium, zout, pijnstillers), het vloeibaar houden van anders harde substanties (drukinkt, schoensmeer, lijm) en het verspreiden van geuren (aftershave, luchtverfrisser, toiletblok). Vluchtige oplosmiddelen kunnen gebruikt worden in producten waarbij snelle droging door middel van verdamping gewenst is (verf). (3) Meer over oplosmiddel.

Oprijden

Verder rijden tot een bepaald punt: tot het sein oprijden. (1)

Opslingering

opslingering of "opslingeren". Bij een combinatie van een zelfinductie (spoel) en een capaciteit treedt resonantie op bij een bepaalde frequentie. Daarbij kunnen spanningen of stromen ontstaan die veel groter zijn dan de aangeboden spanning of stroom. (19) Meer over opslingering.

Opstal

Een opstal is een bouwwerk, een door de mens op de grond geplaatst (gestald) object. (3) Meer over opstal.

Opstapdienst

Dienst waarbij machinist en stoker niet op hun vast loc werkten, maar op een "vreemde loc moesten"; ze stapten op zo'n loc wanneer ergens een extra dienst of een inhaaldienst gedaan moest worden; ook: dienst waarbij het personeel de vaste loc onderweg overnam; zie ook hoerekar. (1)

Opsteken

Ketel opsteken: het met takken van dennehout of rijshout aansteken van vuur in de vuurkist. (1)

Opstelcapaciteit

De effectieve spoorlengte van een opstelterrein. (2) Meer over opstelcapaciteit.

Opstelspoor

1. Een spoor waar treinen kunnen worden opgesteld (buiten de spits). De opstelsporen maken onderdeel uit van een emplacement. (2) Zie: artikel Schaduwstations. Meer over opstelspoor.
2. Spoor voor plaatsing van tijdelijk ongebruikt materieel; (1)
3. Spoor waar treinen of treindelen worden klaargezet, resp. in ekaar gerangeerd, voordat ze naar het perron worden gereden; (1)
4. Spoor in een werkplaats waar in reparatie zijnd materieel wordt opgesteld. (1)

Opstelsporen

Zie: Opstelspoor.

Opstelterrein

Deel van een emplacement, bestaande uit één of meer opstelsporen. (3) Zie ook Opstelspoor. Meer over opstelterrein.

Optische sensor

Een optische sensor zet lichtstralen om in elektronische signalen. De sensor meet de fysieke hoeveelheid licht en vertaalt dit vervolgens naar een vorm die leesbaar is voor een instrument. Een optische sensor maakt doorgaans deel uit van een groter systeem dat een lichtbron, een meetapparaat en de optische sensor integreert. Dit is vaak verbonden met een elektrische trigger. De trigger reageert op een verandering in het signaal binnen de lichtsensor. Een optische sensor kan de veranderingen van één of meerdere lichtstralen meten. Wanneer er een verandering optreedt, werkt de lichtsensor als een foto-elektrische trigger en verhoogt of verlaagt daarom de elektrische output.

"Opto Coupler"

Een (Engels) opto coupler is een IC dat bestaat uit één led (bij de DC-uitvoering) of twee leds (bij de AC-uitvoering), en een sensor zoals een "fotodiode", "fototransistor" of "fototriac" in een hermetisch afgesloten- en lichtdichte behuizing. Maakt het mogelijk signalen door te geven tussen twee schakelingen, waarbij geen galvanische verbinding tussen de beide schakelingen aanwezig mag zijn. De isolatiespanning (Viso) kan tot meer dan 5000 volt bedragen. Bijv. de PC814 heeft een Viso van 5300 volt. Dit type IC is ook leverbaar in Duo- of Quaduitvoering. Zie: Elektronica basis.

Optrekken

1. Langzaam rijden naar een signaal (sein) of seinhuis, vanuit stilstand; (1)
2. "Vuur optrekken": de kolen van het vuur met de haak naar zich toe trekken tot onder de vuurdeur, waardoor het rooster dus slechts gedeeltelijk met kolen bedekt ligt. Het zo liggende vuur wordt dan nog afgedekt met een laag verse kolen. Op deze manier wordt de loc na het beëindigen van de dienst bij- of in de locloods weggezet. De ketelspanning blijft bij dit vuur schommelen tussen de 5 en 7 atmosfeer.

Optrekvertraging

(Modelspoor); Instelling in de locdecoder, die er voor zorgt dat de loc/het treinstel langzaam (natuurgetrouw) optrekt. Zie: "CV3" in Basis-instellingen locdecoder

Opvolgtijd

Indien er op één spoor twee treinen achter elkaar in dezelfde richting rijden, heeft de tweede trein tijd nodig om op de locatie te komen waar eerst de eerste trein passeerde. De tijd tussen beide passages wordt de opvolgtijd genoemd. (2) Meer over opvolgtijd.

Oxide

In de anorganische chemie is een oxide een verbinding tussen een ander element en zuurstof waarin zuurstof als oxidator optreedt en de oxidatietoestand −2 aanneemt (O2−). (3) Meer over oxide.

Oxidatie

Oxidatie is het scheikundige proces waarbij een stof (de reductor) elektronen afstaat aan een andere stof (de oxidator). Met een oxidatie gaat altijd een reductie gepaard. (3) Een voorbeeld van oxidate is roesten. Meer over oxidatie.

Opzending

Het laten rijden van losse locs probeert men zo veel mogelijk te vermijden. Men geeft dan liever een loc mee aan een trein die de gewenste kant op moet. Dat scheelt een machinist (kostenbesparing) en het legt minder beslag op de capaciteit van het spoor. Men zegt dan dat men een locomotief in opzending meegeeft: zo'n locomotief helpt niet mee met het trekken van de trein. Dat is dus wat anders dan dubbeltractie, waarbij beide locs wel meehelpen bij het trekken van de trein. (4)

Opzetten

1. Vuur opzetten, kachel opzetten, vuur aanleggen;
2. (België); aanzetten, in werking stellen; de injecteur opzetten; zie ook: "inzetten", "bijzetten". (1)

Opzij

1. Opzij gaan: aftakken, op een zijspoor gaan. (1)

Op z'n donder geven

De loc flink laten werken. (1) Zie ook: Katoen.

Opzwaaien

Vanaf de trap van een seinhuis of vanuit het seinhuis zelf met een bord zwaaien naar een trein die op enige afstand voor een onveilig sein staat te wachten. De betekenis hiervan is: "het sein is wel onveilig, maar kom toch maar oprijden". (1)

Orgel

Bijnaam van het ganghandel, dat bedient wordt met een wiel, waaraan een kruk, als bij een draaiorgel. (1)

Ornament

Een ornament is een compositie of versieringselement (versiersel) dat tot doel heeft een voorwerp of gebouwen of delen daarvan te versieren of op te luisteren. (3) Meer over ornament.

Oud

De "oude" of de "ouwe": algemene bijnaam van de depotchef. (1)

Overbufferen

(Van een wagen, rijtuig e.d.): over de buffers van een andere wagen of rijtuig heen schieten met de eigen buffers. Deze komen op de buffers van de andere wagen te hangen. (1)

Overhittingselement

(België); overhittingselement, element van de "overhitter". (men laat dus -"ver"- weg). (1)

Overhoogte

De extra ophoging (peil) die aangebracht wordt, om een verwachte zetting plus inklinking te compenseren. (2) Meer over overhoogte.

Overkoker

Bijnaam van de locomotieven van serie NS 1700, die verbouwd waren van "natte" locomotieven tot "oververhitte": ze "kookten" dus als het ware over, in ieder geval op een hogere temperatuur dan toen ze nog natte locs waren. (1)

Overloopcomplex

Samenstel van twee nabij elkaar, in tegengestelde richting, gelegen overloopverbindingen. In totaal bestaat een overloopcomplex uit vier wissels. (2) meer over overloopcomplex.

Overloopverbinding

Wisselverbinding tussen twee naastliggende sporen die een loc, treinstel of trein in staat stelt om van spoor te wisselen. In totaal bestaat een overloopverbinding uit twee gekoppelde wissels. (2) Meer over overloopverbinding.

Overloopwissel

Wissel die deel uitmaakt van overloopverbinding. (3) Meer over overloopwissel.

Overpad

Overweg, gelegen in een vrijliggend fiets- of voetpad. (2) Zie: artikel Overwegen grootspoor. Meer over overpad.

Oversteekkans

De kans dat treinen elkaar ongehinderd gelijkvloers kunnen kruisen (niet gelijktijdig een bepaald wissel(-complex) hoeven te berijden) binnen een bepaalde tijdsperiode. (2) Meer over oversteekkans.

Oververhit

1. Oververhitte stoom. Stoom die verhit is tot een temperatuur die hoger is dan met de spanning overeen komt. Droge stoom. (1)
2. Oververhitte olie: zware dikke stroopachtige olie, zwart van kleur, tot smering van machineonderdelen die met oververhitte stoom in aanraking komen (dus niet de olie zelf is oververhit, maar de stoom die de gesmeerde machineonderdelen aanraakt, en daarmee uiteindelijk ook de olie; zie ook: "zwarte olie". (1)

Oververhitter

1. Stelsel van vlampijpen dienend tot het verhitten (met hete rookgassen) van stoom boven het verzadigingspunt. (1)
2. Een oververhitter is een warmtewisselaar die verzadigde stoom in temperatuur verhoogt tot oververhitte stoom, bijvoorbeeld om een turbine aan te drijven. (3) Meer over oververhitter.

Oververhitterkast

Kast tussen stoomdom en oververhitter, waar de stoom a.h.w. "verzameld" wordt, alvorens de oververhitter in te gaan (vergelijk het Belgische "collecteur"); bovendien is er een verdelerkast aangebracht, waardoor de verzamelde stoom gelijkelijk over de verschillende vlampijpen verdeeld wordt. (1)

Oververhittings locomotief

Loc die voorzien is van een oververhitter (1)

Overweg

Gelijkvloerse kruising van een spoorweg en een weg, voorzien van Andreaskruisen of hekken. (2) Zie: artikel Overwegen. Meer over overweg.
Hoofdpagina  Categorie-index  Index  Menu
Vorige | Volgende
 Contact met de redactie: Contact met de redactie 
Laatste wijziging: 16 mei 2025 9:55 (CET)
Overgenomen van "https://encyclopedie.beneluxspoor.net/index.php?title=Woorden_-_O&oldid=54587"