|
|
| Regel 6: |
Regel 6: |
| | }} | | }} |
| | {{Inhoudsopgave||Klein}} | | {{Inhoudsopgave||Klein}} |
| − | Nu er digitaal gereden kan worden en de wissels digitaal omgezet kunnen worden, is de basis gelegd voor het geautomatiseerd rijden. Mensen kunnen zien waar een trein zich op de modelbaan bevindt, met handen om de rijregelaar en de wissels te bedienen. | + | Nu er [[Woorden - D#Digitaal|digitaal]] gereden kan worden en de wissels digitaal omgezet kunnen worden, is de basis gelegd voor het [[Geautomatiseerd rijden|geautomatiseerd rijden]]. Mensen kunnen zien waar een trein zich op de modelbaan bevindt, met handen om de [[Woorden - R#Rijregelaar |rijregelaar]] en de [[Woorden - W#Wissel|wissels]] te bedienen. |
| | | | |
| − | Als dit door een computer gedaan moet worden, dan moet de computer "handen", "ogen" en "hersens" krijgen. Met deze drie onderdelen kan de computer de modeltreinen laten rijden. In dit en de volgende hoofdstukken wordt uitgelegd wat de ogen, handen en de hersenen van de computer zijn. Om iets te melden aan de computer kan gebruik gemaakt worden van een '''terugmelder''' of een '''bezetmelder'''. | + | Als dit door een [[Woorden - C#Computer|computer]] gedaan moet worden, dan moet de computer "handen", "ogen" en "hersens" krijgen. Met deze drie onderdelen kan de computer de modeltreinen laten rijden. In dit en de volgende hoofdstukken wordt uitgelegd wat de ogen, handen en de hersenen van de computer zijn. Om iets te melden aan de computer kan gebruik gemaakt worden van een '''terugmelder''' of een '''bezetmelder'''. |
| | === Terugmelder === | | === Terugmelder === |
| − | Een terugmelder is een voorziening om informatie terug te sturen naar een centraal systeem. Die informatie kan een bezetmelding zijn, maar ook vele andere signalen die aan de centrale doorgegeven kunnen worden, zoals wisselstand, een knopje op een bedieningspaneel of een contactschakelaar tussen de rails. Er bestaan verschillende terugmeldsystemen, afhankelijk van het type centrale dat gebruikt wordt. Een paar bekende systemen zijn S88 en RS, maar er zijn er nog veel meer. | + | Een [[Woorden - T#Terugmelder|terugmelder]] is een voorziening om informatie terug te sturen naar een centraal systeem. Die informatie kan een bezetmelding zijn, maar ook vele andere signalen die aan de centrale doorgegeven kunnen worden, zoals wisselstand, een knopje op een [[Het schakeltableau|bedieningspaneel]] of een contactschakelaar tussen de rails. Er bestaan verschillende terugmeldsystemen, afhankelijk van het type [[Centrales|centrale]] dat gebruikt wordt. Een paar bekende systemen zijn S88 en RS, maar er zijn er nog veel meer. |
| | === Bezetmelder === | | === Bezetmelder === |
| − | Een bezetmelder is een voorziening om het bezet zijn van een blok te detecteren. Er zijn verschillende types: d.m.v. [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]verbruik, met [[Woorden - R#Reed-contact|reed-contact]], d.m.v. schakelrails, via lichtsluizen of via massadetectie. Elk systeem om een bezette sectie te detecteren is een bezetmelder. Meestal wordt hiermee het stukje elektronica bedoeld dat d.m.v. stroomdetectie bepaalt of er een stroomverbruiker op het spoor staat, zoals; | + | Een [[Woorden - B#Bezetmelder|bezetmelder]] is een voorziening om het bezet zijn van een blok te detecteren. Er zijn verschillende types: d.m.v. [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]verbruik, met [[Woorden - R#Reed-contact|reed-contact]], d.m.v. schakelrails, via lichtsluizen of via massadetectie. Elk systeem om een bezette sectie te detecteren is een bezetmelder. Meestal wordt hiermee het stukje elektronica bedoeld dat d.m.v. stroomdetectie bepaalt of er een stroomverbruiker op het spoor staat, zoals; |
| − | * een locomotief; | + | * een locomotief of een treinstel; |
| − | * een wagon met licht (lampjes of led-strips); | + | * een wagon of een rijtuig met licht (lampjes of led-strips); |
| − | * of een wagon met een weerstand tussen de wielen. | + | * een goederenwagen of een rijtuig met een weerstand tussen de wielen. |
| | Kort samengevat; een "bezetmelder" detecteert een bezet spoor, een "terugmelder" stuurt informatie terug naar de centrale. Dikwijls worden beide als één geheel aangeboden en dit heet dan een gecombineerde terug/bezetmelder. | | Kort samengevat; een "bezetmelder" detecteert een bezet spoor, een "terugmelder" stuurt informatie terug naar de centrale. Dikwijls worden beide als één geheel aangeboden en dit heet dan een gecombineerde terug/bezetmelder. |
| | | | |
| − | De terugmelding/bezetmelding zijn "de ogen" van de computer. Hierdoor "weet" de computer waar een locomotief zich op de modelbaan bevindt. | + | De terugmelding/bezetmelding zijn "de ogen" van de [[Woorden - C#Computer|computer]]. Hierdoor "weet" de computer waar een locomotief/[[Woorden - T#Treinstel|treinstel]] zich op de modelbaan bevindt. |
| | === Terugmelders/bezetmelders === | | === Terugmelders/bezetmelders === |
| | Terug- of bezetmelders zijn er in veel verschillende varianten. De meest bekende vormen van terugmelding/bezetmelding zijn de volgende: | | Terug- of bezetmelders zijn er in veel verschillende varianten. De meest bekende vormen van terugmelding/bezetmelding zijn de volgende: |
| Regel 26: |
Regel 26: |
| | * Schakelrails (terugmelding); | | * Schakelrails (terugmelding); |
| | * Massadetectie (terugmelding); | | * Massadetectie (terugmelding); |
| − | * [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]detectie (bezetmelding), aangesloten op een terugmelder (twee aparte printen); | + | * [[Woorden - E#Elektrische stroom|Stroom]]detectie (bezetmelding), aangesloten op een terugmelder (twee aparte printen); |
| | * Stroomdetectie (gecombineerde bezetmelding en terugmelding op één print). | | * Stroomdetectie (gecombineerde bezetmelding en terugmelding op één print). |
| | |} | | |} |
| | ==== Reed-contacten ==== | | ==== Reed-contacten ==== |
| − | [[Woorden - R#Reed-contact|Reed-contact]]en en schakelrails zijn zogenaamde pulscontacten. Wanneer een loc of treinstel voorbij rijdt, genereren ze heel kort een pulsje, dat door de computer moet worden gezien. Het reed-contact is een schakelaartje in een glazen buisje. Dit schakelaartje wordt geactiveerd wanneer er een magneet in de buurt komt. Door een reed-contact tussen de spoorstaven te plaatsen en een magneetje onder de trein te bevestigen, zal bij het voorbijrijden van de trein het reed-contact heel kort bekrachtigd worden. | + | [[Woorden - R#Reed-contact|Reed-contact]]en en schakelrails zijn zogenaamde pulscontacten. Wanneer een loc of treinstel voorbij rijdt, genereren ze heel kort een puls, dat door de [[Woorden - C#Computer|computer]] moet worden gezien. Het reed-contact is een [[Elektronica basis#De schakelaar|schakelaar]] in een glazen buisje. Deze schakelaar wordt geactiveerd wanneer er een [[Woorden - M#Magneet|magneet]] in de buurt komt. Door een reed-contact tussen de [[Woorden - S#Spoorstaaf|spoorstaven]] te plaatsen en een magneetje onder de trein te bevestigen, zal bij het voorbijrijden van de trein het reed-contact heel kort bekrachtigd worden. |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| | |Bestand= Digitaal800px-Reed_switch.jpg | | |Bestand= Digitaal800px-Reed_switch.jpg |
| Regel 39: |
Regel 39: |
| | }} | | }} |
| | ==== Schakelrails ==== | | ==== Schakelrails ==== |
| − | Märklin biedt speciale schakelrails aan. Deze rails is voorzien van twee kleine pallen die boven de railbedding uitsteken en twee schakelaars bedienen. De sleper onder de loc drukt - afhankelijk van de rijrichting - de ene of de andere schakelaar kortstondig in. | + | Märklin biedt speciale schakelrails aan. Deze rails is voorzien van twee kleine pallen die boven de railbedding uitsteken en twee [[Elektronica basis#De schakelaar|schakelaars]] bedienen. De sleper onder de loc drukt - afhankelijk van de rijrichting - de ene of de andere schakelaar kortstondig in. |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| | |Bestand= DigitaalSchakelrail.jpg | | |Bestand= DigitaalSchakelrail.jpg |
| Regel 48: |
Regel 48: |
| | }} | | }} |
| | === Massadetectie === | | === Massadetectie === |
| − | Massadetectie is een terug/bezetmeldtechniek voor drierail. Bij drierail staat de plus (via de rode draad) op de puntcontacten en de massa (via de bruine draad) op de spoorstaven. Eén spoorstaaf moet worden geïsoleerd door middel van twee isolatielassen. Op deze geïsoleerde spoorstaaf wordt de terugmelder/bezetmelder aangesloten. Wanneer een loc of treinstel over de geïsoleerde spoorstaaf rijdt en daarmee dus beide spoorstaven verbindt (de wielen zijn namelijk elektrisch met elkaar verbonden), genereert dit een terugmelding/bezetmelding. Het systeem "weet" nu dat er zich een loc of treinstel bevindt op de plek van die melder. | + | Massadetectie is een terug/bezetmeldtechniek voor drierail. Bij drierail staat de plus (via de rode draad) op de puntcontacten en de massa (via de bruine draad) op de spoorstaven. Eén spoorstaaf moet worden geïsoleerd door middel van twee [[Woorden - I#Isolatie|isolatielassen]]. Op deze geïsoleerde spoorstaaf wordt de terugmelder/bezetmelder aangesloten. Wanneer een loc of treinstel over de geïsoleerde spoorstaaf rijdt en daarmee dus beide spoorstaven verbindt (de wielen zijn namelijk elektrisch met elkaar verbonden), genereert dit een terugmelding/bezetmelding. Het systeem "weet" nu dat er zich een loc of treinstel bevindt op de plek van die melder. |
| | | | |
| | Bij massadetectie is de kans op een correcte terugmelding/bezetmelding veel groter dan bij een reed-contact of schakelrails. Een reed-contact of een schakelrails geven maar één enkele puls af en als die gemist wordt (of niet komt), zal er geen terugmelding/bezetmelding plaatsvinden. Bij massadetectie is er, als gevolg van de lengte van het geïsoleerde deel van de spoorstaaf, een veel grotere kans op detectie en daarmee neemt de betrouwbaarheid sterk toe. Zie ook het artikel [[Isoleren van Märklin C-rails]]. | | Bij massadetectie is de kans op een correcte terugmelding/bezetmelding veel groter dan bij een reed-contact of schakelrails. Een reed-contact of een schakelrails geven maar één enkele puls af en als die gemist wordt (of niet komt), zal er geen terugmelding/bezetmelding plaatsvinden. Bij massadetectie is er, als gevolg van de lengte van het geïsoleerde deel van de spoorstaaf, een veel grotere kans op detectie en daarmee neemt de betrouwbaarheid sterk toe. Zie ook het artikel [[Isoleren van Märklin C-rails]]. |
| Regel 67: |
Regel 67: |
| | }} | | }} |
| | === Oppassen bij H-bug in centrale en/of boosters === | | === Oppassen bij H-bug in centrale en/of boosters === |
| − | Vanwege de H-brug in diverse centrales en boosters mogen in geen geval de bezetmelders van de versie DR4088-GND tegen de massa, wat gebruikelijk is bij het 3-railsysteem, worden gebruikt. Dit leidt onherroepelijk tot een defect van de H-brug. De meldprinten dienen dus geïsoleerd te zijn. Lees dus de gebruiksaanwijzing of er een H-brug in de centrale zit! Verdere informatie op het BNLS-forum (zie hieronder bij Meer informatie), | + | Vanwege de H-brug in diverse centrales en boosters mogen in geen geval de bezetmelders van de versie DR4088-GND tegen de massa, wat gebruikelijk is bij het 3-railsysteem, worden gebruikt. Dit leidt onherroepelijk tot een defect van de H-brug. De meldprinten dienen dus [[Woorden - I#Isolatie|geïsoleerd]] te zijn. Lees dus de gebruiksaanwijzing of er een H-brug in de centrale zit! Verdere informatie op het BNLS-forum (zie hieronder bij Meer informatie), |
| | === Stroomdetectie === | | === Stroomdetectie === |
| | Stroomdetectie is een bezetmeldingstechniek die toepasbaar is op zowel twee- als drierail. [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]detectie werkt - zoals de naam al zegt - op basis van het detecteren van stroomverbruik. | | Stroomdetectie is een bezetmeldingstechniek die toepasbaar is op zowel twee- als drierail. [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]detectie werkt - zoals de naam al zegt - op basis van het detecteren van stroomverbruik. |
| | | | |
| − | Bij tweerail wordt een deel van één spoorstaaf geïsoleerd en daar wordt (via de rode draad) de bezetmelder op aangesloten. Zodra een stroomverbruiker (zoals loc, treinstel of verlicht railvoertuig) op dit gedeelte komt, zal er [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] gaan lopen door het bezetmeldcontact. Hierdoor detecteert de bezetmelder dat dit specifieke deel in gebruik is en genereert een bezetmelding. Deze manier van detecteren is uiterst betrouwbaar, mits de [[diodeschakeling]] wordt toepast. | + | Bij tweerail wordt een deel van één spoorstaaf [[Woorden - I#Isolatie|geïsoleerd]] en daar wordt (via de rode draad) de bezetmelder op aangesloten. Zodra een stroomverbruiker (zoals loc, treinstel of verlicht railvoertuig) op dit gedeelte komt, zal er [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]] gaan lopen door het bezetmeldcontact. Hierdoor detecteert de bezetmelder dat dit specifieke deel in gebruik is en genereert een bezetmelding. Deze manier van detecteren is uiterst betrouwbaar, mits de [[diodeschakeling]] wordt toepast. |
| | | | |
| − | Bij drierail werkt dit hetzelfde, alleen hier wordt de spoorstaaf die aan de rode draad zit geïsoleerd, of de puntcontacten, (die aan de rode draad zitten) en daar wordt (via de rode draad) de bezetmelder op aangesloten. Er bestaan ook printen waarop de bezetmelder en de terugmelder gecombineerd zijn. | + | Bij drierail werkt dit hetzelfde, alleen hier wordt de spoorstaaf die aan de rode draad zit [[Woorden - I#Isolatie|geïsoleerd]], of de puntcontacten, (die aan de rode draad zitten) en daar wordt (via de rode draad) de bezetmelder op aangesloten. Er bestaan ook printen waarop de bezetmelder en de terugmelder gecombineerd zijn. |
| | {{Afbeelding | | {{Afbeelding |
| | |Bestand= DigitaalBM16N-SD.jpg | | |Bestand= DigitaalBM16N-SD.jpg |
| Regel 90: |
Regel 90: |
| | }} | | }} |
| | === Diodeschakeling === | | === Diodeschakeling === |
| − | Bij het gebruik van [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]detectie moet voor de niet-gedetecteerde stukken een [[diodeschakeling]] (via de rode draad) worden toegepast. Hiermee worden mogelijke problemen met de bezetmelding voorkomen. | + | Bij het gebruik van [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]detectie moet voor de niet-gedetecteerde stukken een [[Diodeschakeling|diodeschakeling]] (via de rode draad) worden toegepast. Hiermee worden mogelijke problemen met de bezetmelding voorkomen. |
| | | | |
| | Aansluiten op de centrale gaat als volgt: | | Aansluiten op de centrale gaat als volgt: |
| | ==== S88 ==== | | ==== S88 ==== |
| | Op dit moment is het S88-systeem één van de meest gangbare manieren om terugmelders/bezetmelders aan te sluiten. Het voordeel van deze melders is dat ze vrij goedkoop zijn en goed zelf te bouwen. Twee nadelen kenmerken het S88-systeem: | | Op dit moment is het S88-systeem één van de meest gangbare manieren om terugmelders/bezetmelders aan te sluiten. Het voordeel van deze melders is dat ze vrij goedkoop zijn en goed zelf te bouwen. Twee nadelen kenmerken het S88-systeem: |
| − | # storingsgevoeligheid van de kabels, waarmee de melders aan elkaar zijn gekoppeld. Hiervoor is een oplossing bedacht in de vorm van S88-N, waarbij in plaats van de normale bandkabels een netwerkkabel (een zogenaamde "patchcable") gebruikt wordt. | + | # storingsgevoeligheid van de kabels, waarmee de melders aan elkaar zijn gekoppeld. Hiervoor is een oplossing bedacht in de vorm van S88-N, waarbij in plaats van de normale bandkabels een [[Woorden - N#Netwerk|netwerk]]kabel (een zogenaamde "patchcable") gebruikt wordt. |
| | # de S88 moet één lange keten zijn, aftakkingen zijn niet toegestaan. Dit is op een normale baan niet snel een probleem, maar op grotere en complexere banen wel. | | # de S88 moet één lange keten zijn, aftakkingen zijn niet toegestaan. Dit is op een normale baan niet snel een probleem, maar op grotere en complexere banen wel. |
| | ==== Ontstoring ==== | | ==== Ontstoring ==== |
| Regel 101: |
Regel 101: |
| | De noodzaak van het aanbrengen van de weerstanden hangt, zoals in de praktijk is gebleken, erg af van de manier van bekabelen en de lengte van de gedetecteerde railsecties. | | De noodzaak van het aanbrengen van de weerstanden hangt, zoals in de praktijk is gebleken, erg af van de manier van bekabelen en de lengte van de gedetecteerde railsecties. |
| | ==== Loconet ==== | | ==== Loconet ==== |
| − | De andere, steeds populairdere vorm van aansluiten is middels Loconet. Dit is een door Digitrax ontwikkeld protocol, waarbij vrijwel elke structuur geïmplementeerd kan worden, behalve een ringnetwerk. Deze manier van aansluiten kenmerkt zich door een zeer betrouwbaar functioneren, waarbij het grote voordeel is dat op het Loconet veel meer dan alleen maar bezetmelders aangesloten kunnen worden. Het nadeel van Loconet is alleen de prijs; gemiddeld genomen kost dit het dubbele van S88 melders. | + | De andere, steeds populairdere vorm van aansluiten is middels Loconet. Dit is een door Digitrax ontwikkeld protocol, waarbij vrijwel elke structuur geïmplementeerd kan worden, behalve een ring[[Woorden - N#Netwerk|netwerk]]. Deze manier van aansluiten kenmerkt zich door een zeer betrouwbaar functioneren, waarbij het grote voordeel is dat op het Loconet veel meer dan alleen maar [[Woorden - B#Bezetmelder|bezetmelders]] aangesloten kunnen worden. Het nadeel van Loconet is alleen de prijs; gemiddeld genomen kost dit het dubbele van S88 melders. |
| | | | |
| | Na enkele zelfbouw-initiatieven door handige hobbyïsten is door Uhlenbrock ook onderkend dat er een markt is voor een hybridevorm tussen deze twee systemen, dus bracht dit bedrijf in 2010 de S88 - Loconetadapter op de markt. Hiermee zijn de voordelen van goedkope S88-bezetmelders te combineren met de toegestane structuur van Loconet en zijn betrouwbaarheid. | | Na enkele zelfbouw-initiatieven door handige hobbyïsten is door Uhlenbrock ook onderkend dat er een markt is voor een hybridevorm tussen deze twee systemen, dus bracht dit bedrijf in 2010 de S88 - Loconetadapter op de markt. Hiermee zijn de voordelen van goedkope S88-bezetmelders te combineren met de toegestane structuur van Loconet en zijn betrouwbaarheid. |
| Regel 107: |
Regel 107: |
| | XpressNet is een protocol van Lenz en dit wordt ook gebruikt voor de Roco Multimaus. Dit protocol kan ook gebruikt worden om Lenz [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]detectiemelders aan te sluiten. Door het verschijnen van zelfbouwprojecten zoals de "[[S88XpressNetLI]]" van Karst Drenth en Wim Ros), waarmee S88 kan worden gebruikt met XpressNet, is de specifieke Lenz/Roco -melder niet meer noodzakelijk op het XpressNet. | | XpressNet is een protocol van Lenz en dit wordt ook gebruikt voor de Roco Multimaus. Dit protocol kan ook gebruikt worden om Lenz [[Woorden - E#Elektrische stroom|stroom]]detectiemelders aan te sluiten. Door het verschijnen van zelfbouwprojecten zoals de "[[S88XpressNetLI]]" van Karst Drenth en Wim Ros), waarmee S88 kan worden gebruikt met XpressNet, is de specifieke Lenz/Roco -melder niet meer noodzakelijk op het XpressNet. |
| | ==== Boosters ==== | | ==== Boosters ==== |
| − | Bij gebruik van boosters moeten we er op letten dat de J- en K-draden van de bezet/terugmelders op het stuk rails aangesloten zijn wat met de booster verbonden is. Zie ook het artikel [[Inleiding boosters]] voor meer informatie. | + | Bij gebruik van boosters moeten we er op letten dat de J- en K-draden van de bezet/terugmelders op het stuk [[Woorden - R#Rails|rails]] aangesloten zijn wat met de booster verbonden is. Zie ook het artikel [[Inleiding boosters]] voor meer informatie. |
| | {{Linkssectie begin | | {{Linkssectie begin |
| | |Box= AlleenInfo | | |Box= AlleenInfo |
| Regel 179: |
Regel 179: |
| | |- valign= "top" | | |- valign= "top" |
| | ! scope= "row" width="70%" | | | ! scope= "row" width="70%" | |
| − | | <small>Laatste wijziging: 8 feb 2025 11:06 (CET)</small> | + | | <small>Laatste wijziging: 17 apr 2025 9:54 (CET)</small> |
| | |}[[Categorie: Alles|T]] | | |}[[Categorie: Alles|T]] |
| | [[Categorie: Artikel|Terugmelding en/of bezetmelding]] | | [[Categorie: Artikel|Terugmelding en/of bezetmelding]] |
Onder redactie van: BeneluxSpoor.net / Auteur: Fred Stevens
Nu er digitaal gereden kan worden en de wissels digitaal omgezet kunnen worden, is de basis gelegd voor het geautomatiseerd rijden. Mensen kunnen zien waar een trein zich op de modelbaan bevindt, met handen om de rijregelaar en de wissels te bedienen.
Als dit door een computer gedaan moet worden, dan moet de computer "handen", "ogen" en "hersens" krijgen. Met deze drie onderdelen kan de computer de modeltreinen laten rijden. In dit en de volgende hoofdstukken wordt uitgelegd wat de ogen, handen en de hersenen van de computer zijn. Om iets te melden aan de computer kan gebruik gemaakt worden van een terugmelder of een bezetmelder.
Terugmelder
Een terugmelder is een voorziening om informatie terug te sturen naar een centraal systeem. Die informatie kan een bezetmelding zijn, maar ook vele andere signalen die aan de centrale doorgegeven kunnen worden, zoals wisselstand, een knopje op een bedieningspaneel of een contactschakelaar tussen de rails. Er bestaan verschillende terugmeldsystemen, afhankelijk van het type centrale dat gebruikt wordt. Een paar bekende systemen zijn S88 en RS, maar er zijn er nog veel meer.
Bezetmelder
Een bezetmelder is een voorziening om het bezet zijn van een blok te detecteren. Er zijn verschillende types: d.m.v. stroomverbruik, met reed-contact, d.m.v. schakelrails, via lichtsluizen of via massadetectie. Elk systeem om een bezette sectie te detecteren is een bezetmelder. Meestal wordt hiermee het stukje elektronica bedoeld dat d.m.v. stroomdetectie bepaalt of er een stroomverbruiker op het spoor staat, zoals;
- een locomotief of een treinstel;
- een wagon of een rijtuig met licht (lampjes of led-strips);
- een goederenwagen of een rijtuig met een weerstand tussen de wielen.
Kort samengevat; een "bezetmelder" detecteert een bezet spoor, een "terugmelder" stuurt informatie terug naar de centrale. Dikwijls worden beide als één geheel aangeboden en dit heet dan een gecombineerde terug/bezetmelder.
De terugmelding/bezetmelding zijn "de ogen" van de computer. Hierdoor "weet" de computer waar een locomotief/treinstel zich op de modelbaan bevindt.
Terugmelders/bezetmelders
Terug- of bezetmelders zijn er in veel verschillende varianten. De meest bekende vormen van terugmelding/bezetmelding zijn de volgende:
- Reed-contacten (terugmelding);
- Schakelrails (terugmelding);
- Massadetectie (terugmelding);
- Stroomdetectie (bezetmelding), aangesloten op een terugmelder (twee aparte printen);
- Stroomdetectie (gecombineerde bezetmelding en terugmelding op één print).
|
Reed-contacten
Reed-contacten en schakelrails zijn zogenaamde pulscontacten. Wanneer een loc of treinstel voorbij rijdt, genereren ze heel kort een puls, dat door de computer moet worden gezien. Het reed-contact is een schakelaar in een glazen buisje. Deze schakelaar wordt geactiveerd wanneer er een magneet in de buurt komt. Door een reed-contact tussen de spoorstaven te plaatsen en een magneetje onder de trein te bevestigen, zal bij het voorbijrijden van de trein het reed-contact heel kort bekrachtigd worden.
Schakelrails
Märklin biedt speciale schakelrails aan. Deze rails is voorzien van twee kleine pallen die boven de railbedding uitsteken en twee schakelaars bedienen. De sleper onder de loc drukt - afhankelijk van de rijrichting - de ene of de andere schakelaar kortstondig in.
|
| Afbeelding: 02
|
| Märklin schakelrails
|
| Bron: Conrad.nl
|
Massadetectie
Massadetectie is een terug/bezetmeldtechniek voor drierail. Bij drierail staat de plus (via de rode draad) op de puntcontacten en de massa (via de bruine draad) op de spoorstaven. Eén spoorstaaf moet worden geïsoleerd door middel van twee isolatielassen. Op deze geïsoleerde spoorstaaf wordt de terugmelder/bezetmelder aangesloten. Wanneer een loc of treinstel over de geïsoleerde spoorstaaf rijdt en daarmee dus beide spoorstaven verbindt (de wielen zijn namelijk elektrisch met elkaar verbonden), genereert dit een terugmelding/bezetmelding. Het systeem "weet" nu dat er zich een loc of treinstel bevindt op de plek van die melder.
Bij massadetectie is de kans op een correcte terugmelding/bezetmelding veel groter dan bij een reed-contact of schakelrails. Een reed-contact of een schakelrails geven maar één enkele puls af en als die gemist wordt (of niet komt), zal er geen terugmelding/bezetmelding plaatsvinden. Bij massadetectie is er, als gevolg van de lengte van het geïsoleerde deel van de spoorstaaf, een veel grotere kans op detectie en daarmee neemt de betrouwbaarheid sterk toe. Zie ook het artikel Isoleren van Märklin C-rails.
Schematisch weergegeven ziet het er als volgt uit: (van links naar rechts) reed-contact, massadetectie, schakelrails.
|
| Afbeelding: 04
|
| Schematische weergave van de diverse detectie-mogelijkheden
|
| Bron: Huib Maaskant - Avontuur in miniatuur
|
Oppassen bij H-bug in centrale en/of boosters
Vanwege de H-brug in diverse centrales en boosters mogen in geen geval de bezetmelders van de versie DR4088-GND tegen de massa, wat gebruikelijk is bij het 3-railsysteem, worden gebruikt. Dit leidt onherroepelijk tot een defect van de H-brug. De meldprinten dienen dus geïsoleerd te zijn. Lees dus de gebruiksaanwijzing of er een H-brug in de centrale zit! Verdere informatie op het BNLS-forum (zie hieronder bij Meer informatie),
Stroomdetectie
Stroomdetectie is een bezetmeldingstechniek die toepasbaar is op zowel twee- als drierail. stroomdetectie werkt - zoals de naam al zegt - op basis van het detecteren van stroomverbruik.
Bij tweerail wordt een deel van één spoorstaaf geïsoleerd en daar wordt (via de rode draad) de bezetmelder op aangesloten. Zodra een stroomverbruiker (zoals loc, treinstel of verlicht railvoertuig) op dit gedeelte komt, zal er stroom gaan lopen door het bezetmeldcontact. Hierdoor detecteert de bezetmelder dat dit specifieke deel in gebruik is en genereert een bezetmelding. Deze manier van detecteren is uiterst betrouwbaar, mits de diodeschakeling wordt toepast.
Bij drierail werkt dit hetzelfde, alleen hier wordt de spoorstaaf die aan de rode draad zit geïsoleerd, of de puntcontacten, (die aan de rode draad zitten) en daar wordt (via de rode draad) de bezetmelder op aangesloten. Er bestaan ook printen waarop de bezetmelder en de terugmelder gecombineerd zijn.
Schematisch weergegeven ziet het er als volgt uit:
Diodeschakeling
Bij het gebruik van stroomdetectie moet voor de niet-gedetecteerde stukken een diodeschakeling (via de rode draad) worden toegepast. Hiermee worden mogelijke problemen met de bezetmelding voorkomen.
Aansluiten op de centrale gaat als volgt:
S88
Op dit moment is het S88-systeem één van de meest gangbare manieren om terugmelders/bezetmelders aan te sluiten. Het voordeel van deze melders is dat ze vrij goedkoop zijn en goed zelf te bouwen. Twee nadelen kenmerken het S88-systeem:
- storingsgevoeligheid van de kabels, waarmee de melders aan elkaar zijn gekoppeld. Hiervoor is een oplossing bedacht in de vorm van S88-N, waarbij in plaats van de normale bandkabels een netwerkkabel (een zogenaamde "patchcable") gebruikt wordt.
- de S88 moet één lange keten zijn, aftakkingen zijn niet toegestaan. Dit is op een normale baan niet snel een probleem, maar op grotere en complexere banen wel.
Ontstoring
Karst Drenth gaf op het forum een tip om de stoorsignalen (die spookmeldingen veroorzaken) te onderdrukken: door het aanbrengen van weerstanden van 4700 Ω over de ingangen van de meldprint zijn valse bezetmeldingen goed te voorkomen. Zie "Meer informatie". (Lees ook bericht 8 t/m 17 in dat verslag.)
De noodzaak van het aanbrengen van de weerstanden hangt, zoals in de praktijk is gebleken, erg af van de manier van bekabelen en de lengte van de gedetecteerde railsecties.
Loconet
De andere, steeds populairdere vorm van aansluiten is middels Loconet. Dit is een door Digitrax ontwikkeld protocol, waarbij vrijwel elke structuur geïmplementeerd kan worden, behalve een ringnetwerk. Deze manier van aansluiten kenmerkt zich door een zeer betrouwbaar functioneren, waarbij het grote voordeel is dat op het Loconet veel meer dan alleen maar bezetmelders aangesloten kunnen worden. Het nadeel van Loconet is alleen de prijs; gemiddeld genomen kost dit het dubbele van S88 melders.
Na enkele zelfbouw-initiatieven door handige hobbyïsten is door Uhlenbrock ook onderkend dat er een markt is voor een hybridevorm tussen deze twee systemen, dus bracht dit bedrijf in 2010 de S88 - Loconetadapter op de markt. Hiermee zijn de voordelen van goedkope S88-bezetmelders te combineren met de toegestane structuur van Loconet en zijn betrouwbaarheid.
XpressNet
XpressNet is een protocol van Lenz en dit wordt ook gebruikt voor de Roco Multimaus. Dit protocol kan ook gebruikt worden om Lenz stroomdetectiemelders aan te sluiten. Door het verschijnen van zelfbouwprojecten zoals de "S88XpressNetLI" van Karst Drenth en Wim Ros), waarmee S88 kan worden gebruikt met XpressNet, is de specifieke Lenz/Roco -melder niet meer noodzakelijk op het XpressNet.
Boosters
Bij gebruik van boosters moeten we er op letten dat de J- en K-draden van de bezet/terugmelders op het stuk rails aangesloten zijn wat met de booster verbonden is. Zie ook het artikel Inleiding boosters voor meer informatie.
Meer informatie
Encyclopedie
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Beneluxspoor.net:
|
|
|
Ontstoormethode voor S88-melders.
|
|
|
Informatie over H-brug.
|
Externe websites (meer over terugmelding/bezetmelding):
|
|
|
Avontuur in miniatuur (Huib Maaskant)
|
Gerelateerde termen: Marklin, Maerklin, Mærklin
|
|
Laatste wijziging: 17 apr 2025 9:54 (CET)
|
.jpg){kind=link}